MADENCİLİK FAALİYETLERİNE İL ÖZEL İDARESİNCE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞTIRMA RUHSATI VERİLMESİ

Transkript

1 MADENCİLİK FAALİYETLERİNE İL ÖZEL İDARESİNCE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞTIRMA RUHSATI VERİLMESİ Recep DEMİR İçişleri Bakanlığı Başkontrolörü Giriş 3213 sayılı Maden Kanunu ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte yapılan değişiklikler ve yeni Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği hükümleri uyarınca il özel idaresince maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatının, Maden Kanunu ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğine göre vermeleri gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu makalede maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesislerin açılıp faaliyet göstermesi için il özel idarelerinin nasıl işyeri açma ve çalışma ruhsatı verecekleri konusunda açıklamalarda bulunulacaktır. Maden Üretim Faaliyetleri İle Bu Faaliyetlere Dayalı Ruhsat Sahasındaki Tesisler İçin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatını Vermede Yetki ve Dikkat Edilecek Hususlar 3213 sayılı Maden Kanununun 7. maddesine 5995 sayılı Kanunun 3 maddesi ile eklenen ek fıkrası ile maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatları il özel idareleri tarafından verileceği hükme bağlanmıştır. İlgili hüküm uyarınca bu ruhsatların verilmesi sırasında 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu hükümlerine göre belediyelerin tahsil ettiği işyeri açma izni harcı il özel idaresi tarafından tahsil edilecektir. Ama tahsil edilen bu harcın tamamı il özel idaresine kalmayacaktır. Bu bedelin % 50 si ruhsatın bulunduğu bölgeyle sınırlı olarak altyapı yatırımlarında kullanılmak üzere, doğrudan ilgili ilçe veya ilçelerin Köylere Hizmet Götürme 189 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

2 Madencilik Faaliyetlerine İl Özel İdaresince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi Birlikleri hesabına aktarılması gerekmektedir. Eğer bu alanlar belediyelerin mücavir alanı içerisinde kalıyor ise tahsil edilen harcın % 50 si ilgili belediyenin hesabına aktarılacaktır sayılı Kanunun 7. maddesinin 5995/3 sayılı Kanunla değişik dördüncü fıkrasına göre imar alanları içinde kalan madencilik faaliyetleri, ilgili yerel merciden izin alınarak yapılacaktır. Ancaz yine anılan fıkra uyarınca ruhsat alındıktan sonra imar alanları içine alınan maden sahalarına bu hüküm uygulanmayacaktır. Burada söz konusu bu izni il özel idareleri işyeri açma ve çalışma ruhsatı verirken arayacak mı? sorusu akla gelebilir. Bu iznin Maden İşleri Genel Müdürlünce işletme iznin verilmesi sırasında sorgulanması gerekecektir. Çünkü Maden Kanunun 24. maddesinin değişik onbirinci fıkrasında 3213 sayılı Kanunun 7. maddesine göre gerekli izinlerin alınmasından itibaren işletme izni verileceği, bu Kanunun 7. maddesine göre alınması gerekli olan çevresel etki değerlendirmesi kararı, mülkiyet izni, işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile Genel Müdürlüğün kayıtlarına işlenmiş alanlar ile ilgili diğer izinlerin alınarak Maden İşleri Genel Müdürlüğüne verilmesini müteakip işletme izninin düzenleneceği, Yükümlülükleri yerine getirilmeyen ruhsatların teminatının irad kaydedilerek ruhsatın iptal edileceği hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla il özel idareleri işyeri açma ve çalışma ruhsatı verirken İmar alanları içinde kalan madencilik faaliyetleri, ilgili yerel merci iznini aramaları gerekmemektedir. Yine 3213 sayılı Kanunun 7. Maddesinin değişik dördüncü fıkrasına göre, imar planı bulunmayan alanlarda yapılan veya yapılacak olan madencilik faaliyetleri ile bu faaliyetlere bağlı geçici tesisler ve bunların müştemilatı için imar planı yapılmaz denilmek suretiyle madencilik faaliyetleri ile bu faaliyetlere bağlı geçici tesisler ve bunların müştemilatı için Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinde düzenlenen, her türlü sanayi yapısının inşaat, ilave inşaat ve esaslı tadilleri varsa çevre düzeni planına uygun olarak hazırlanan uygulama imar planına yoksa arazinin konumu, jeolojik yapısı, ekolojik değerleri ve benzeri kriterler göz önüne alınarak hazırlanan mevzii imar planına göre yapılır.(md 39) hükmünün uygulanabilirliğini ortadan kaldırmıştır. Dolayısıyla, her ne kadar söz konusu faaliyetler sanayi faaliyeti olmasına rağmen imar planı bulunmayan alanlarda yapılan veya yapılacak olan madencilik faaliyetleri ile bu faaliyetlere bağlı geçici tesisler ve bunların müştemilatı için imar planı aranmayacaktır. Yalnız bunların işletme ruhsatları çevre düzeni ve imar planları notuna işlenecektir. Ayrıca imarsız alanlarda yürütülen madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatı, inşaat ve yapı kullanma iznine de tabi değildirler. Ancak, yapıların fen ve sağlık kurallarına uygun olması ve ilgili il özel idaresine bildirilmesi zorunludur. Burada inşaat ve yapı kullanma iznine de tabi olmayan madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatının bilinmesinde fayda bulunmaktadır sayılı Kanunda; Altyapı Tesisi ; madencilik faaliyetleri için zorunlu ve temdit dahil ruhsat süresi ile sınırlı olan yol, su, haberleşme, enerji nakil hattı, bant konveyör, havai hat, kuyu tesisleri, şantiye binası, yemekhane, atölye, kantar tesisleri, maden stok alanı, pasa döküm alanı, atık barajı, trafo, patlayıcı madde ve müştemilatı deposu gibi geçici yapı ve binaları, Geçici Tesisler ; maden ruhsatının süresine bağlı olarak yapılan tesis ve altyapı tesisleri, Tesis ; madencilik faaliyetleri için zorunlu olan her türlü kırma, eleme, öğütme, kesme ve sayalama tesisleri ile işleme tesisi kapsamında asfalt üretim, hazır beton, yapı elemanı tesisleri, sallantılı masa, jig, konsantratör, flotasyon, liç, kalsinasyon, bioksidasyon ve benzeri cevher hazırlama ve zenginleştirme tesisleri, karıştırma, depolama, stoklama, atık kazanma ve atık bertaraf tesisleri gibi geçici üniteleri olarak ifade edilmiştir. İmarlı alanlarda yürütülen madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatı, inşaat ve yapı kullanma iznine de tabidirler. Burada şu soru akla gelmektedir. Çevre düzeni planı olan fakat 1/1000 ve 1/5000 lik nazım imar uygulama planı bulunmayan alanlar imar planlı mı yoksa imar plansız alan olarak m? Değerlendirilecektir. Bunun için İmar Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümlerine bakıldığında; 3194 sayılı İmar Kanununun 8 nci maddesinda imar planlarının; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyelerce yapılacağı veya yaptırılacağı ve belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe gireceği hükme bağlanmıştır 190 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

3 Recep DEMİR Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelikte de imar planı tanımlanmış İmar Planı nın; belde halkının sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamayı, sağlıklı ve güvenli bir çevre oluşturmayı, yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen ve bu amaçla beldenin ekonomik, demografik, sosyal, kültürel, tarihsel, fiziksel özelliklerine ilişkin araştırmalara ve verilere dayalı olarak hazırlanan, kentsel yerleşme ve gelişme eğilimlerini alternatif çözümler oluşturmak suretiyle belirleyen, arazi kullanımı, koruma, kısıtlama kararları, örgütlenme ve uygulama ilkelerini içeren pafta, rapor ve notlardan oluşan belgedir denilerek imar planının, nazım imar planı ve uygulama imar planı olmak üzere iki aşamadan oluşacağı belirtilmiştir. İmar Kanununun 6. maddesinde planlama kademeleri düzenlenmiş, söz konusu düzenlemeye göre; planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından; Bölge Planları ve İmar Planları, imar planları ise, Nazım İmar Planları ve Uygulama İmar Planları olarak hazırlanacağı ve uygulama imar planlarının, gerektiğinde etaplar halinde de yapılabileceği hüküm altına alınmıştır sayılı İmar Kanununda Çevre Düzeni Planı; ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plan olarak tanımlanmıştır. (md. 5) Bu tanım Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelikte açılarak, Çevre Düzeni Planı nın; konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentsel-kırsal yapı ve gelişme ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma-kullanma dengesini sağlayan ve arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük gösteren sınırlar içinde, varsa bölge planı kararlarına uygun olarak yapılan, idareler arası koordinasyon esaslarını belirleyen, 1/25000, 1:50000, 1:100000, veya 1: ölçekte hazırlanan, plan notları ve raporuyla bir bütün olan plan olduğu vurgulanmıştır. Bu durumda çevre düzeni planının bir imar planı olduğu konusunda kuşku bulunmamaktadır. Çevre düzeni planı bulunan alanları imarlı alan olarak kabul etmek gerekecektir. Bu görüşe karşı görüşte olanlar, söz konusu çevre düzeni planları içinde yer alan alanlar için 1/2000 veya 1/5000 lik ölçekteki Nazım İmar Planı veya 1/1000 ölçekteki Uygulama İmar Planı olmadığı takdirde plansız alan olarak kabul edilmesi gerektiği ileri sürülmektedir. Yalnız bunun kabul edilmesi mümkün olmadığrda söylenebilir. Bu durumda yetkili idarelerden çevre düzeni planı veya nazım imar planı bulunup da uygulama imar planı bulunmayan alanlarda bir madencilik faaliyeti ve buna bağlı olarak madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatının yapılabilmesi için işyeri açma ve çalışma ruhsatını verecek olan il özel idareleri yetkili idareden uygulama imar planının yaptırılmasının sağlanması gerektiği değerlendirilmektedir sayılı İmar Kanununda yapı; karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesisler olarak tanımlandığından (md 5) dolayı da madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatı yapı ruhsatına ve yapı kullanma iznine de tabi olacağı açıktır. Aksi takdirde 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İmar kirliliğine neden olma başlıklı 184/3 Maddesinde; Yapı kullanma izni alınmamış binalarda herhangi bir sınai faaliyetin icrasına müsaade eden kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Hükmü ile karşı karşıya kalınabilir. İmarsız alanlarda yürütülen madencilik faaliyetleri için gerekli olan geçici tesisler ve bunların müştemilatı niteliğindeki yapıların, ruhsat sahibi tarafından madencilik faaliyetinin sonlandırılmasını müteakip bir yıl içinde kaldırılması, bunlardan çevresel etki değerlendirmesi olumlu kararı alınmış olanların, çevresel etki değerlendirmesi raporunda belirtildiği şekli ile her iki alanda da yol, su, haberleşme, enerji nakil hattı, bant konveyör, havai hat ve kuyu tesislerinin ilgili idarenin onayı ve talebi doğrultusunda bedelsiz olarak kalmasına izin verilebilebilecektir. Diğerlerinin ise süresinde yerinden kaldırılması veya çevre ile uyumlu hale getirilmesi zorunludur. Ruhsat sahibinin bu yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde, çevre ve insan sağlığı bakımından sorumlulukları devam eder. Ruhsat sahibi tarafından yapılması gereken işlemler valilik veya ilgili idare tarafından yerine getirilerek yapılan masraflar 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilecektir. Kamu hizmeti veya umumun yararına ayrılmış yerlere ve bu tür tesislere 60 metre mesafe dahilinde madencilik faaliyetleri Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığın, binalara 60 metre, özel mülkiyete konu araziye 20 met- 191 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

4 Madencilik Faaliyetlerine İl Özel İdaresince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi re mesafe dahilinde ise mülk sahibinin iznine bağlıdır. Bu mesafeler, ihtiyaç halinde madencilik faaliyetlerinin boyutu, emniyet tedbirleri ve arazinin yapısı dikkate alınarak Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı artırılabilir. Mesafeler yatay olarak hesaplanacaktır. Madencilik Faaliyetlerine İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin eki (Ek-2) de yer alan Gayrisıhhî Müesseseler Listesi kısmının (A) ve (B ) (C) bölümünün (3) numaralı alt başlığında yer alan Maden Sanayii başlığı altında yer alan maden üretim faaliyetleri ve/veya bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan tesislerin açılıp faaliyet göstermesi için yetkili idarelerce işyeri açma ve çalışma ruhsatı, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre verilecektir. Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki geçici tesislerinin açılıp faaliyet göstermesi için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı vermeye yetkili idare il özel idaresidir. Dolayısıyla maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki geçici tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatı il özel idareleri tarafından verilecektir. Madencilik faaliyetlerinin yapıldığı yerlerde aranacak genel şartlar İl özel idaresince maden üretim faaliyetleri ve/veya bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin eki (Ek-2) sayılı Gayrisıhhî Müesseseler Listesi nde yer alan A) BİRİNCİ SINIF GAYRİSIHHÎ MÜESSESELER 3- MADEN SANAYİİ (Değişik: 23/5/ /1900 K.) 3.1- Çimento fabrikaları veya klinker üretim tesisleri ile 5 ton/saat ve üzeri kapasitede olan çimento öğütme, paketleme ve karıştırma tesisleri, 3.2- Seramik ve porselen fabrikaları, 3.3- Alçı, kireç ve benzeri fabrikaları, 3.4- Kapasitesi 75 ton/gün ve üzerinde olan ateşe dayanıklı tuğla, seramik borular, yapı tuğlası, kiremit ve benzeri kaba seramik ürünlerinin üretildiği ve pişirildiği tesisler, 3.5- Asbest madeni üretimi ve üretime yönelik tesisler ile asbest katkılı ürünleri işleme ve biçimlendirme tesisleri, 3.6- Kapasitesi 75 ton/gün ve üzerinde olan prefabrik konut malzemeleri, gaz beton ve metal yapı elemanları üretim tesisleri, hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletmeler, hektarı aşan (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) çalışma alanında açık işletme yöntemi ile kömür çıkarma ve cevher hazırlama tesisleri, 3.9- Biyolojik, kimyasal, elektrolitik ya da ısıl işlem yöntemleri uygulanan cevher zenginleştirme tesisleri, Maden Kanununun 2 nci maddesinde yer alan I. ve II. Grup madenlerin her türlü işlemden geçirilmesi (kırma, eleme, öğütme, yıkama ve benzeri) projelerinden m3/yıl ve üzeri kapasitede olanlar. B) İKİNCİ SINIF GAYRİSIHHÎ MÜESSESELER 3- MADEN SANAYİİ (Değişik: 23/5/ /1900 K.) 3.1- Her türlü tuz fabrikaları, 3.2- Alçı, kireç, tebeşir, kuvars taşı ve benzeri değirmenleri, 3.3- Kapasitesi 75 ton/günün altında olan ateşe dayanıklı tuğla, seramik borular, yapı tuğlası, kiremit ve benzeri kaba seramik ürünlerinin üretildiği ve pişirildiği tesisler, 192 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

5 Recep DEMİR 3.4- Değirmen taşı ve bileği atölyeleri, 3.5- Volkanik taş işleyerek elde edilen hafif malzeme üretim tesisleri ile kapasitesi 75 ton/günden küçük olan prefabrike konut malzemeleri, gaz beton ve metal yapı elemanları üretim tesisleri, 3.6- Çimento, çakıl kum, cüruf ve benzeri maddelerden motor gücü kullanarak yapı yalıtım döşeme ve sair malzemeleri imal tesisleri, 3.7- Mozaik imal yerleri, 3.8- Maden cevheri depolama yerleri, 3.9- Kum ocakları, kum yıkama ve eleme tesisleri, Hazır beton tesisleri, ton/saatten düşük kapasitedeki çimento öğütme ve paketleme tesisleri, Kükürt eleme, öğütme ve paketleme tesisleri, Her türlü madenin çıkarılması (birinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında yer almayanlar) m3/yıl ve üzeri kapasiteli blok ve parça mermer, dekoratif amaçlı taşların çıkartılması, işlenmesi ve yıllık m2ve üzeri kapasiteli mermer kesme, işleme ve sayalama tesisleri, Karbondioksit ve diğer gazların çıkartıldığı, depolandığı veya işlendiği ton/yıl ve üzeri kapasiteli tesisler, m3/yıl ve üzerinde metan gazının çıkarılması ve depolanması, Maden Kanununun 2 nci maddesinde yer alan ve birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında olmayan I. ve II. Grup madenlerin her türlü işleme sokulması (kırma, eleme, öğütme, yıkama ve benzeri), ton/yıl ve üzeri tuzun çıkarılması ile bu madenlerin her türlü işleme tesisleri, Birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında yer almayan cevher hazırlama veya zenginleştirme tesisleri, Yeraltı maden ocakları. C) ÜÇÜNCÜ SINIF GAYRİSIHHÎ MÜESSESELER 3- MADEN SANAYİİ (Değişik: 23/5/ /1900 K.) 3.1- İnşaat malzemeleri depo ve satış yerleri, 3.2- Sırlı, sırsız, çanak, çömlek, küp ve benzeri toprak mamulleri üretim yerleri, 3.3- Çini atölyeleri, 3.4- Çakıl, kum, cüruf, çimento ve benzeri maddelerden motor gücü kullanmaksızın yapı, yalıtım, döşeme ve benzeri malzeme imal yerleri, 3.5- Maden Kanununun 2 nci maddesinde yer alan V. Grup sertifikalı ve yüzeyden toplama usulüyle yapılan madencilik faaliyetleri ile buna dayalı geçicitesisler, 3.6- İkinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında yer alan faaliyet limitlerinin altında kalan madencilik faaliyetleri. için maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki geçici tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunduğu yerlerin bazı genel şartları yerine getirmeleri gerekmektedir. Bu şartlar şunlarıdır: a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak mevzuatta öngörülen tedbirlerin alınmış olmalıdır. b) Madencilik faaliyetleri sırasında patlayıcı madde kullanılan yerlerde 27/11/1973 tarihli ve 7/7551 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük, 14/8/1987 tarihli ve 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına 193 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

6 Madencilik Faaliyetlerine İl Özel İdaresince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi İlişkin Tüzük ve 26/12/2003 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun tedbirlerin alınmalıdır. c) Karayolu kenarındaki madencilik faaliyetlerinin yapıldığı yerler için karayolu trafik güvenliğinin sağlanmış olmalıdır. d) Sınaî, tıbbî ve radyoaktif atık üreten işyerlerinde bu atıkların toplanması, taşınması, depolanması, işlenmesi ve bertarafı konusunda gerekli tedbirlerin ve izinlerin alınmış olmalıdır. Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesislerle ilgili bu Yönetmeliğin uygulanmasında 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun 7 nci maddesinde yer alan hususlar öncelikle dikkate alınır. Yetkili idareler, işyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapacakları denetimlerde bu hususların yerine getirilip getirilmediğini kontrol edeceklerdir. Aranması gereken genel şartlardan iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak mevzuatta öngörülen tedbirlerin alınmış sayılması için; 11/1/1974 tarihli ve sayılı Resmi Gazete yayımlanan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü hükümleri doğrultusunda her işveren, işyerinde işçilerinin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için, bu Tüzükte belirtilen şartları yerine getirmek araçları noksansız bulundurmak gerekli olanı yapmış olması gereklidir. Bunun Yanında Doğada element, bileşik veya karışım halinde bulunan maddelerin araştırılması, işletmeye hazırlanması, işletilmesi, çıkarılması ve zenginleştirilmesinde çalışan işyerlerinde, taş ocaklarında ve tünel yapımında, işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatında genel olarak öngörülenler yanında alınması gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerini gösteren tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük hükümlerinde öngörülen tedbirlerin alınması gereklidir. Yine, tarihli ve sayılı Resmi Gazete yayımlanan Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirlenen, yeraltı ve yerüstü maden işyerlerinde çalışan işçilerin sağlık ve güvenliğinin korunması için uyulması gerekli yükümlüklerin ve yönetmelik ekinde belirtilen asgari sağlık ve güvenlik gereklerinin yerine getirilmiş olması gereklidir. Ayrıca bu Yönetmelik hükümlerinin yanında, mekanik ve elektrikli ekipmanın seçimi, kurulması, hiz- 194 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

7 Recep DEMİR mete alınması, işletilmesi ve bakımında, işçilerin sağlık ve güvenliği için, ile tarihli ve sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Makina Emniyeti Yönetmeliği ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümleri de dikkate alınacaktır. Bunlara ilave olara tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maden Ve Taşocakları İşletmelerinde Ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili Yönetmelik hükümlerine göre de, işyerlerinde çalışmalar sırasında toz çıkışını önlemek veya çıkan tozu bastırmak için gerekli teknik tedbirlerin alınması gereklidir. Karayolu kenarındaki madencilik faaliyetlerinin yapıldığı yerler için karayolu trafik güvenliğini sağlamak, için tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde gerekli tedbirlerin alınmış olması gerekmektedir. Söz konusu Yönetmeliğin 31. maddesine göre; malzeme ocak ve harmanları, maden ve petrol şantiye ocak ve tesislerinde; a) Trafik güvenliğini tehlikeye düşürecek şekilde, duman, yanmamış gaz, toz ve benzeri maddeler yola doğru salıverilemez. b) Faaliyeti sırasında, karayoluna her ne şekilde olursa olsun, herhangi bir madde düşürülemez, konulamaz veya atılamaz. Güvenliği Tüzüğünde öngörülen tedbirlerden başka alınacak sağlık ve güvenlik tedbirleri Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzükte, Lağım patlatmakta kullanılan patlayıcı maddelerin ve bunların fitil, kapsül, ateşleme aletleriyle malzemelerinin güvenlik önlemlerine ilişkin usul ve esaslarda Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzükte gösterilmiştir. DolayısıylamMadencilik faaliyetleri sırasında patlayıcı madde kullanılan yerlerde 27/11/1973 tarihli ve 7/7551 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük, 14/8/1987 tarihli ve 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük ve 26/12/2003 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun tedbirlerin alınması gerekmektedir. Başvuru, Müracaat İçin Gerekli Belgeler ve Ruhsatlandırma İşlemleri c) Dere, nehir ve sel yataklarının hidrolojik rejimini bozmayacak, yol köprü ve sanat yapılarını tehlikeye düşürmeyecek her türlü tedbirin zamanında alınması zorunludur. Köprüler yönünden, dere yataklarından kum-çakıl alınmadan evvel yolu bakım altında tutan kuruluştan ayrıca izin alınması zorunludur. Karayolu sınır çizgisinden itibaren 50 metrelik mesafe içinde açılacak tünel, galeri, hendek, sondaj gibi imalatlar için yolu yapan ve bakım altında tutan Kuruluş ile ayrıca protokol yapılır. Bu Madde hükümlerine aykırı olarak işletilen tesisin Geçiş Yolu İzin Belgesi iptal edilir. Bu durum ilgili Valiliğe bildirilerek, tesisin faaliyeti ilgili Valilikçe durdurulur. İş Kanunu kapsamına giren ve parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı, katı, sıvı, gaz halindeki maddelerle çalışılan işyerlerinde ve işlerde, İşçi Sağlığı ve İş Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki geçici tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatını il özel idaresi tarafından verilir. 195 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

8 Madencilik Faaliyetlerine İl Özel İdaresince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere bağlı geçici tesislere dayalı olarak üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler işyeri açma ve çalışma ruhsatı almak için yetkili idareye olan İl Özel İdaresine İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına ilişkin Yönetmeliğinin ekinde yer alan Örnek7 de yer alan Madencilik Faaliyetleri için İşyeri Açma Ruhsatı Başvuru ve Beyan Formunu doldurarak başvuracaklardır. izni ile ruhsat için gerekli belgeler düzenlenmiştir. Söz konusu madde hükmü uyarınca; a) Yer seçimi ve tesis kurma için gerekli belgeler; 1) Başvuru formu, 2) Birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında yer alan madencilik tesislerinde ise maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesislerin yerleşiminin son durumunu gösteren uygun ölçekli harita, 3) İlgili inceleme kurulu tarafından hazırlanacak yer seçimi ve tesis kurma raporu, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 15. maddesine eklenen fıkra uyarınca Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine göre ÇED olumlu kararı alınmış olan maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için inceleme kurulu oluşturulmayacaktır. Yapılacak her türlü işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusunda, müracaat sahibine başvuruyu kabul eden görevlinin adı, soyadı ve unvanı ile başvurunun yapıldığı tarih ve saati gösteren Yönetmeliğin eki Örnek 6 te yer alan alındı belgesi verilecektir. Başvuru ve beyan formu ile ekli evrakın verilmesi sırasında başvuruyu kabul eden görevli tarafından yapılacak ön incelemede tespit edilen noksanlıklar, başvuru sahibine verilen alındı belgesinde gösterilmesi gerekmektedir. Yönetmelikte belirtilen işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile ilgili süreler eksik belgelerin yetkili idareye verilmesi ile başlayacaktır. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesine ek fıkrada başvurularda bu formda yer alanlar dışında başka bir bilgi ve belge istenilmez. Denilmiştir. Yalnız Örnek 7 incelendiğinde; sadece not kısmında ÇED olumlu kararı ve ÇED raporu veya ÇED gerekli değildir. Kararı ve proje tanıtım dosyası yada ÇED kapsamı dışındadır belgesinin ekleneceği, sorumlu müdür sözleşmesi ve çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesi işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesini müteakip işletme faaliyete geçtikten sonra bir yıl içinde verileceği belirtilmiştir. Formda her ne kadar belirtilmemiş olmamasına rağmen Yönetmeliğin 22. maddesinde; birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler için yer seçimi ve tesis kurma 4) Çevre kirlenmesini önlemek amacıyla alınacak tedbirlere ait kirleticilerin nitelik ve niceliğine göre hazırlanmış proje ve açıklama raporları 5) Şehir şebeke suyu bulunmayan yerlerde içme ve kullanma suyunun hangi kaynaktan sağlandığı ile suyun bakteriyolojik ve kimyasal analiz raporu. 6) Madencilik faaliyetlerinde bunlara ilave olarak maden arama ruhsatı veya işletme ruhsatı ile Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında alınmış karar. İstenecektir. İşyeri Açma ve çalışma ruhsat için gerekli belgeler ise; 1) Başvuru formu, 2) Sağlık koruma bandının işaretlendiği vaziyet planı örneği, birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında yer alan madencilik tesislerinde ise sağlık koruma bandının işaretlendiği ve maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesislerin yerleşiminin son durumunu gösteren uygun ölçekli harita, 3) Yangın ve patlamalar için gerekli önlemlerin alındığına dair itfaiye raporu, 4) Sorumlu müdür sözleşmesi, 5) Çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesi. 6) Açılma izni raporu İstenecektir. 196 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

9 Recep DEMİR ÇED olumlu kararı alınmış olan maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için inceleme kurulu oluşturulmayacağı için açılma raporu da düzenlenmeyecektir. Yukarıda sayılan ve idarece istenilmesi gereken istenilen belgelerden ÇED kapsamında hazırlanarak ilgili idareye verilenler ruhsatlandırma sürecinde yeniden istenmeyecektir. Maden mevzuatı uyarınca ruhsat veya sertifika alan başvuru sahiplerinden tapu ya da kira sözleşmesi istenmeyecektir. Maden üretim faaliyetleri veya bu faaliyetlere bağlı geçici tesisler için çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesi, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesini müteakip işletme faaliyete geçtikten sonra bir yıl içinde il özel idaresine verilecektir. Burada iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin yönetmeliğin 5. maddesinde düzenlenmiş olan ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerlerinin taşımak zorunda olduğu şartlar arasında yer alan İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak mevzuatta öngörülen tedbirlerin alınmış olmasının nasıl belgelendirileceği muallâkta kalmaktadır. Çünkü Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği ve Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında yer alan işyerlerine İşletme Belgesi Hakkında Yönetmelik uygulanmamaktadır. İşletme Belgesi söz konusu Yönetmelik eki EK-1 de yer alan asgari güvenlik önlemlerinin alındığına dair bir belge olmaktadır. Bu durumda en azından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak yukarıda belirtilen ilgili mevzuat hükümlerinin yerine getirileceğine ilişkin idarece bir taahhütnamenin alınması öngörülmüş olsaydı yetkili idare açısından işyerlerinin taşımak zorunda olduğu şartlar arasında yer alan İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak mevzuatta öngörülen tedbirlerin alınmış olmasının sağlanması açısından açısından bir boşluk oluşmazdı. Yine işyerlerinin taşımak zorunda olduğu şartlar arasında yer alan Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük hükümlerine göre gerekli tedbirlerin alındığını işyeri açma ve çalışma ruhsatını verecek olan il özel idaresi nasıl anlayacaktır. Tüzüğün 118. maddesi hükmü uyarınca patlayıcı madde satın almak ve kullanmak isteyen 197 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

10 Madencilik Faaliyetlerine İl Özel İdaresince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi kişi ve kuruluşların almak zorunda olduğu Satın Alma ve Kullanma İzin Belgesi emniyetçe Maden İşleri Genel Müdürlüğünden işletme izin belgesi verildikten sonra düzenlendiği için söz konusu Satın Alma ve Kullanma İzin Belgesinin işletme izni alındıktan sonra idareye sunulacağına dair bir ibarenin Yönetmeliğin Örnek 7 sinde belirtilmesinin gerektiğinin yerinde olacağı değerlendirilmektedir. Karayolu kenarındaki madencilik faaliyetlerinin yapıldığı yerler için karayolu trafik güvenliğinin sağlanmış olması işyerlerinin taşımak zorunda olduğu şartlar arasında yer almaktadır. Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümleri uyarınca trafik güvenliğinin sağlanmış olması yetkili idarelerden alınacak olan Geçiş Yolu İzin Belgesi ile sağlanmaktadır. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik, işyeri açma ve çalışma ruhsat için gerekli belgeler arasında Geçiş Yolu İzin Belgesini saymamıştır. Bu durumda yetkili idarece Geçiş Yolu İzin Belgesi aranmazsa Karayolu kenarındaki madencilik faaliyetlerinin yapıldığı yerler için karayolu trafik güvenliğinin sağlanmış olduğu nasıl belgelendirilecektir. Bu husus Yönetmelik değişikliğinde göz ardı edilmiştir. Şahsi kanaatim her ne kadar İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesine ek fıkrada başvurularda bu formda yer alanlar dışında başka bir bilgi ve belge istenilmez denilmiş olsa da Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmeliğin yukarıda belirtilen 31. Maddesinde özellikle malzeme ocak ve harmanları ile maden şantiye ocak ve tesislerinde bu madde hükümlerine aykırı olarak işletilen tesisin Geçiş Yolu İzin Belgesi iptal edilir. Denildiğinden dolayı Geçiş Yolu İzin Belgesi aranmalıdır. Maden arama faaliyetleri işyeri açma ve çalışma ruhsatına tabi değildir. Ancak, arama ruhsat dönemi içinde üretim yapılması halinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınması zorunludur. Madencilik faaliyetleri için işyeri açma ve çalışma ruhsatı Örnek 8 de yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenecektir. Birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında yer alan maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için örnek 7 ile müracaatı takip eden kaç gün içinde il özel idaresince işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenleneceği konusunda bir boşluk bulunmaktadır. Çünkü İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin Açılma ruhsatı başlıklı 21. maddesinde; birinci sınıf gayrisıhhî müesseselerin çalışabilmesi için müracaatı takip eden yedi gün içinde yetkili idarenin inceleme kurulu tarafından yerinde inceleme yapılacağı, çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesi mevzuat hükümlerine uygun olan yerler için diğer tüm bilgi ve belgeler de dikkate alınmak suretiyle, Örnek 4 teki açılma izni raporunun düzenlenip yetkili idareye sunulacağı ve yetkili idarenin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından üç gün içerisinde işyeri açma ruhsatı düzenleneceği belirtilmiştir. Birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında yer alan ve ÇED olumlu kararı alınmış olan maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için inceleme kurulu oluşturulmayacağı için açılma raporu da düzenlenmeyeceğine göre bu durumda Yönetmeliğin 21. maddesinde inceleme kuruluna, inceleme yapması ve açılma raporu düzenlemesi için tanınan yedi günlük süre dikkate alınarak 10 gün içinde mi yoksa üç gün içerisinde işyeri açma ruhsatı düzenlenecektir? Yönetmelik hükmü bir bütün olarak değerlendirildiğinde her ne kadar inceleme kurulu oluşturulmamış olsa da ve inceleme raporu düzenlenmeyecek olsa da idarece gerekli inceleme yapılacağı için Yönetmeliğin eki Örnek 7 deki başvuru ve beyan formunun doldurularak teslimi üzerine yetkili idareler tarafından başka bir bilgi ve belge istenmeden on gün içinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatının vali veya görevlendireceği yetkili tarafından düzenlenerek ilgiliye verilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamında yer 198 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

11 Recep DEMİR alan madencilik tesislerinin etrafında, sağlık koruma bandı konulması mecburîdir. ÇED raporu düzenlenmesi gereken tesislerde bu rapordaki mesafeler esas alınacaktır. Başvuru belgelerine sağlık koruma bandının işaretlendiği ve maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesislerin yerleşiminin son durumunu gösteren uygun ölçekli harita eklenecektir. İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamına giren maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için Örnek 7 deki başvuru ve beyan formundaki bilgileri dikkate alınarak yetkili idarenin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından başkaca bir işleme gerek kalmaksızın işyeri açma ve çalışma ruhsatı beş gün içinde düzenlenerek ilgiliye verilecektir. Bu arada ikinci sınıf gayrisıhhî müesseseler kapsamına giren maden üretim faaliyetlerinden patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılanların etrafında yetkili idareler tarafından belirlenecek mesafede mutlaka sağlık koruma bandı bırakılması zorunludur. Sağlık koruma bandının işaretlendiği vaziyet planı örneği başvuru belgelerine eklenecektir. İşyeri açma ve çalışma ruhsatları yetkili idarelerin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından bu Yönetmelikte öngörülen sürede imzalanacaktır. Ruhsat için ayrıca, meclis veya encümen tarafından bir karar alınmayacaktır. Ruhsat, Yönetmeliğin eki Örnek 8 de yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenecektir. Madencilik faaliyetleri için İşyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlendikten sonra idarenin yapacağı denetim konusunda da tereddütler bulunmaktadır. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğinin; 21. maddesinde; Birinci sınıf gayrisıhhî müessese başvuru ve beyan formunda yer alan bilgiler esas alınarak bir ay içinde yapılan denetimlerde, beyan edilen hususlara aykırı bir durumun tespiti halinde ilgililer hakkında gerekli kanunî işlem yapılır. Aykırılık ve noksanlıklar toplum ve çevre sağlığı açısından bir zarar doğurmuyorsa, tedbirlerin alınması ve noksanlıkların giderilmesi için bir yılı geçmemek üzere süre verilir. Ve- 199 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

12 Madencilik Faaliyetlerine İl Özel İdaresince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi rilen süre içinde aykırılık ve noksanlıklarını gidermeyen işletmelerin faaliyeti söz konusu aykırılık ve noksanlıklar giderilinceye kadar durdurulur. 23. maddesinde; İkinci ve üçüncü sınıf işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri, yetkili idare tarafından bir ay içinde kontrol edilir. Bu süre içinde kontrol edilmemesi halinde, ilgili, çalışma ruhsatı almış sayılır ve kontrol görevini süresinde yerine getirmeyen kamu görevlileri hakkında yetkili idareler tarafından yasal hükümler uygulanır. Ruhsat verilmesini takiben yapılacak kontrol ve denetimlerde, ikinci fıkrada belirtilen kriterlere aykırı beyan ve durumun tespiti halinde, işyerine bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde verilmiş olan ruhsat, yetkili idare tarafından iptal edilerek işyeri kapatılır ve ilgililer hakkında ruhsat vermeye yetkili idareler tarafından ayrıca yasal işlem yapılır. denilmiştir. Söz konusu hükümlerin maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için verilen işyeri açma ve çalışma ruhsatları açısından uygulama güçlüğü bulunmaktadır. Çünküiİl özel idaresince maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için verilen işyeri açma ve çalışma ruhsatları ile işyerleri için son belge değildir. Söz konusu belge ile işyeri hemen faaliyete geçmemektedir sayılı Maden Kanunun 24. Maddesinde, Bu Kanunun 7 nci maddesine göre gerekli izinlerin alınmasından itibaren işletme izni verilir. Bu iznin verildiği tarihten itibaren bir yıllık süre içinde ruhsat sahibi madeni işletmeye almak zorundadır. Bu sürede işletmeye alınmayan ruhsat sahalarında, çalışılmayan her yıl için, projede belirtilen üretim miktarının % 10 u üzerinden Devlet hakkı alınır. Ruhsat sahibince, işletme ruhsatı yürürlük tarihinden itibaren üç yıl içinde bu Kanunun 7 nci maddesine göre alınması 200 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

13 Recep DEMİR gerekli olan çevresel etki değerlendirmesi kararı, mülkiyet izni, işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile Genel Müdürlüğün kayıtlarına işlenmiş alanlar ile ilgili diğer izinlerin alınarak Genel Müdürlüğe verilmesini müteakip işletme izni düzenlenir. Yükümlülükleri yerine getirilmeyen ruhsatların teminatı irad kaydedilerek ruhsat iptal edilir. denilmiştir. Bu durumda il özel idaresinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildikten sonra işyerini ne zaman denetleyecektir. Maden İşleri Genel Müdürlüğünce işletme izni düzenlendikten bu iznin verildiği tarihten itibaren işleticinin madeni işletmeye almak için bir yıllık süresi bulunmaktadır. Bunun için Söz konusu hükümler maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği tarihten değil de madeni işletmeye alındığı tarih itibariyle denetlenmesini öngörecek şekilde düzenlenme yapıldığı takdirde bu boşluk giderilmiş olacaktır. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 10. maddesine eklenen ek fıkra uyarınca; Gayrisıhhî müesseseler kapsamına giren maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için birlikte veya ayrı ayrı verilen işyeri açma ve çalışma ruhsatı, ÇED kapsamındaki madencilik faaliyetleri için ÇED koordinatları içindeki alanı, bunun dışındaki madencilik faaliyetleri için maden ruhsat alanının tamamı ile geçici tesisleri kapsayacaktır. Burada ÇED koordinatlarının içerisinde birden fazla poligon olması durumunda maden işletme ruhsatına istinaden kaç tane işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmesi gerektiği sorusu akla gelebilir. Bu durum işyeri açma izin harcı açısından önemlidir. Çünkü 3213 sayılı Maden Kanunun 7. Maddesine göre özel idareleri tarafından Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatları verilmesi sırasında 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu hükümlerine göre belediyelerin tahsil ettiği işyeri açma izni harcı il özel idaresi tarafından tahsil edilmektedir sayılı Kanunun 84. maddesi uyarınca il genel meclisinin beher metrekare için işin mahiyetine göre tespit edeceği 0,10-1,00 arasında alınacaktır. Ancak bu miktar hiçbir suretle beşbin metrekareye isabet edecek tutarı aşmayacağından dolayı ÇED Koordinatları içinde birden fazla poligon varsa ve bunların alanı 5.000m2 de aştığı takdirde idareler açısından daha fazla harç için birden fazla işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi gerektiği ileri sürülebir. Aslında Yönetmelik işyeri açma ve çalışma ruhsatı, ÇED kapsamındaki madencilik faaliyetleri için ÇED koordinatları içindeki alanı kapsar demek süretiyle tek bir ruhsat düzenlemesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Maden ruhsat sahasındaki faaliyetler esas alınarak maden ruhsat sahibi adına ya da maden ruhsat sahibinin muvafakati bulunmak kaydıyla işletmeci adına işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenecektir. Ancak, aynı maden ruhsat sahasında bulunsa bile işletmecisi farklı olan maden üretim faaliyetleri ve bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için ayrı ayrı işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenecektir. Maden işletme ruhsatı olan kişilerin muvafakat vererek işleticiler adına da işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenleme imkânı getirilmiş olmasıyla özellikle hammadde üretim izinlerinde ilgili kamu kurumu adına değilde işletmeci adına ruhsat düzenlenmesi halinde iznin amacı dışında madenin kullanılmasına sebep olunabilecektir. Burada esas maden işletme ruhsatı kimin adına ise onun adına işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmeliydi, rödevansçı ile arasında ki ilişki idare ile ilişkilendirilmesi ve hukuksal ilişkinin sözleşme hükümlerine göre kurulması yeterli olmalıydı. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 15. maddesine eklenen fıkra uyarınca Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine göre ÇED olumlu kararı alınmış olan maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için inceleme kurulu oluşturulmayacaktır. Dolayısıyla başvuru belgeleri arasında açılma raporuda aranmayacaktır. 201 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

14 Madencilik Faaliyetlerine İl Özel İdaresince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi Çevresel etki değerlendirmesi olumlu kararı; Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hakkında Kapsam Belirleme ve İnceleme Değerlendirme Komisyonunca yapılan değerlendirmeler dikkate alınarak, projenin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğunun saptanması üzerine gerçekleşmesinde sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararıdır. (md. 4/h) Çevresel etki değerlendirmesi raporuda; Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin EK-I listesinde yer alan veya Bakanlıkça Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir kararı verilen bir proje için belirlenen özel formata göre hazırlanacak rapordur. (md. 4/e) ÇED Yönetmeliğinin Çevresel etki değerlendirmesine tabi projeler başlıklı 7. maddesine göre; Bu Yönetmeliğin; a) EK-I listesinde yer alan projelere, b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup «Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir» kararı verilen projelere, c) Bu Yönetmelik kapsamında ya da kapsamı dışında bulunan projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesi halinde, kapasite artışı toplamı bu Yönetmeliğin EK-I inde belirtilen eşik değer veya üzerindeki projelere, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanması zorunludur. Çevresel etki değerlendirmesi gereklidir kararı ise; Seçme eleme kriterlerine tabi projelerin çevresel etkilerinin daha detaylı incelenmesi ve Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanmasının gerektiğini belirten Bakanlık kararıdır. (md. 4/ğ) ÇED Yönetmeliğine ekli; EK I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesine göre; 28- Madencilik projeleri; Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın, a) 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletmeler, b) 150 hektarı aşan (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) çalışma alanında açık işletme yöntemi ile kömür çıkarma, c) Biyolojik, kimyasal, elektrolitik ya da ısıl işlem yöntemleri uygulanan cevher zenginleştirme tesisleri, ç) Atık barajları ve/veya atık havuzları, d) Kırma-eleme-yıkama tesisleri (3213 sayılı Maden Kanunu 1. (a) ve 2. (a) grup madenler ile hafriyat malzemeleri ton/yıl) dir. EK II Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi (Ek 1 Listesinde Yer Alan Alt Sınırlar Bu Listede Üst Sınır Olarak Alınır) Madencilik 49 Madencilik projeleri: Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın; a) Madenlerin çıkarılması (Ek-I de yer almayanlar), b) m3/yıl ve üzeri kapasiteli blok ve parça mermer, dekoratif amaçlı taşların çıkartılması, işlenmesi ve yıllık m2 ve üzeri kapasiteli mermer kesme, işleme ve sayalama tesisleri, c) m3/yıl ve üzerinde metan gazının çıkartılması ve depolanması, ç) Karbondioksit ve diğer gazların çıkartıldığı, depolandığı veya işlendiği ton/yıl ve üzeri kapasiteli tesisler, d) Kırma-eleme-yıkama tesisleri (Ek-1 de yer almayanlar) e) Cevher hazırlama tesisleri, f) Cevher zenginleştirme tesisleri (Ek-1 de yer almayanlar). 50 Tuzun çıkarılması. Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğine tabi projeler hakkında Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu, Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumsuz, Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir kararlarını verme yetkisi Bakanlığa aittir. Ancak Bakanlık gerekli gördüğü durumlarda Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir kararının verilmesi konusundaki yetkisini, sınırlarını belirleyerek Valiliklere devredebilir. ( md. 5). ÇED Yönetmeliğine Bu Yönetmeliğe tabi projeler için Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir kararı alınmadıkça bu projelere hiç bir teşvik, onay, izin, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez, proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez. (md. 6/3) 202 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011