4 AÇIK MEKTUP ODAMIZDAN 2BAŞYAZI

Transkript

1

2 İÇİNDEKİLER Yıl: 50 Sayı: Nisan/Mayıs/Haziran 2013 TMMOB Orman Mühendisleri Odası Adına Sahibi Ali KÜÇÜKAYDIN 2BAŞYAZI Yayın Sorumlusu Prof. Dr. Devlet TOKSOY Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Okan ÇANÇİN Sevda ERGİZ Orman Mühendisi Hüseyin AYTAÇ Orman Mühendisi Serkan ERİKGENOĞLU Orman Mühendisi Ali İzzet BAŞER Orman Mühendisi Fatih SARAÇ Ağaç İşleri End. Yük. Mühendisi Emre TOPBAŞ Orman End. Mühendisi Yayın Kurulu Yayın Koşulları Dergimizde yayınlanması istenilen yazılar bilgisayarda yazılmalı, daha önce başka bir yerde basılıp, yayınlanmamış olmalıdır. İmzalı bir dilekçe ekinde kağıda yazılı olarak, ayrıca elektronik ortamda dergimizin yönetim yerine posta ile gönderilmelidir. Yazılar 7 sayfayı (A4) geçmemelidir. 7 sayfayı aşan yazıların birbirini izleyen sayılarda yayınlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmalıdır. Fotoğraf net ve temiz olmalı, slayt dışında sayısal gönderilecek fotoğrafların çözünürlüğü yüksek olmalıdır. Yazılarda Türkçe kelimeler kullanılmalı ve Türkçe dil kurallarına uyulmalıdır. Yayınlanacak yazı ve çevirilerdeki düşünsel ve teknik sorumluluk yazarına ait olup,oda yönetimini ve Dergi Yayın Kurulunu sorumlu tutmaz. Dergide yayınlanan yazılardan kaynak göstermek koşulu ile alıntı yapılabilir. Dergiye gönderilen yazılar yayınlansın ya da yayınlanmasın geri verilmez. Yazılar Yayın Kurulu tarafından incelenir. Yayın Kurul yayınlanacak yazılarda gerekli düzenlemeleri yapabilir ve uygun görülen yazıları yayınlar. Yönetim Yeri Beştepeler Mah. 31. Sok. No: 3 Beştepe-Yenimahalle/ANKARA Tel: (0312) pbx Belgegeçer: (0312) e-posta: dergi@ormuh.org.tr TMMOB Orman Mühendisleri Odası Garanti Bankası Meşrutiyet Caddesi Şubesi TR Tasarım-Baskı MRK Baskı ve Tanıtım Hiz. Tic. Ltd. Şti. Uzayçağı Cad Sok. No: 2 Ostim/ANKARA Tel: (0312) Prof. Dr. Ender MAKİNACI İstanbul Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Erol BURDURLU Gazi Üniv. Tek. Eğt. Fak. Prof. Dr. Mustafa AVCI Süleyman Demirel Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Özden GÖRÜCÜ Sütçü İmam Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Selman KARAYILMAZLAR Bartın Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Semra ÇOLAK Karadeniz Teknik Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Sezgin AYAN Kastamonu Üniv. Orm. Fak. ISSN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ AĞAÇ İŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ 4 AÇIK MEKTUP ODAMIZDAN TMMOB YETKİLERİNE GECE YARISI OPERASYONU 44. DÖNEM OLAĞAN DANIŞMA KURULU TOPLANDI ODAMIZ GÖRÜŞLERİNİ İÇEREN RAPOR MESLEKTAŞLARIMIZI ZİYARET ORMAN VE TARIMSAL ARTIKLARIN LEVHA ÜRETIMINDE KULLANILABILIRLIĞI ÜZERINE BIR ÇALIŞMA: KIZIL ÇAM KOZALAĞI- HAŞHAŞ SAPI ÖRNEĞI Mustafa Burak ARSLAN Doç.Dr. Halil Turgut ŞAHİN 18 ORMAN ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELEDE; SIFIR ARAZİ BOZULUMU YAKLAŞIMI Erdoğan ÖZEVREN, Pınar BERBEROĞLU 14 YETİŞME ORTAMI AÇISINDAN ŞEHİRLERİMİZİN İNCELENMESİ Dr. Nejat ÇELİK 28

3 IŞIKLAR İÇİNDE UYUSUN... Salih SÖNMEZIŞIK 38EREN BİRCAN IN ARDINDAN... ŞÜKRÜ UÇAN I KAYBETTİK... EMEKLİLİKTE SIRA DIŞI YAŞAMIM Durmuş EROL 3402 UYGULAMALARI HUKUKSUZLUĞUNUN, ORMANCILIĞIMIZA OLUMSUZ ETKİLERİ: Mehmet Sadık AYAN EMEKLİNİN SEMİNERİ Sami Y. ÖLÇER 40BİR 41 Değerli okurlarımız, Yayım hayatında yarım yüzyılı geride bırakmış Orman Mühendisliği Dergisi nin yeni sayısında yeniden birlikteyiz. Kökleşmiş bir mesleğin üyeleri de, doğal olarak yayını da peşi sıra pek çok izleri günümüze kadar getiriyor. Bu sayımızda bu izlere rastlayacağımız pek çok yazıyı dergimizde bulacaksınız. Bu izlerin kimisine yitirdiğimiz değerli dostların ardında, kimisine yönetimin yazılarında, kimisine de anılarda rastlayabilirsiniz. Uzun yıllara dayalı bir emeği ve yaşanmışlığı Gazi Yerleşkesinden terk ettirilerek geride bıraktık. Bu konuda içimizdeki acıları biraz olsun hafifleteceğine inandığımız yeni, modern bir çalışma ortamına kavuşamamanın üzüntüsünü yönetimin açık mektubunda okuyacağız. Yönetim olarak yazılan bir başka duyuru ise TMMOB Yasası ile verilmiş olan yetki ve sorumlulukların yapılacak olan düzenleme ile yok edilmeye çalışılması hakkında. Doğu Akdeniz Şubemiz tarafından yapılan bir çalışmanın sonuçlarında ise; meslektaşlarımızın bugün için yaşadıkları çalışma zorluklarını, sosyal yaşamlarında iyileşme yerine olumsuzlukların daha da artığını göreceğiz. Yayın yaşamımızın üç aylık bu döneminde ne yazık ki çok değerli dostlarımız bizleri yalnız bıraktı. Yayın Kurulu olarak kendilerine rahmet, kederli ailelerine ve okurlarımıza başsağlığı diliyoruz. Bu sayımızda duygu yükünün biraz fazla olduğunu gördüğümüz dergimizde; konularında uzman meslektaşlarımızın teknik konularda görüşlerine ve eleştirilerine de yer ayırdık. Yazdıkları yazılarıyla yayın yaşamımızı sürdüren, telefonla ya da elektronik postalarıyla yayın yaşamımızı heyecanlandıran siz değerli okurlarımıza yarım yüzyılın bu yarısında bir kez daha teşekkür ediyor, bir sonraki sayımızda yeniden birlikte olmayı diliyoruz. YAYIN KURULUNDAN 44HABERLER Orman Mühendisliği Dergisi Yayın Kurulu 2013 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 1

4 BAŞYAZI Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Türkiye Büyük Millet Meclisi nin 10 Temmuz 2013 tarihinde yapılan birleşiminde iç tüzüğe aykırı olarak Genel Kurulda kabul edilen 3194 Sayılı İmar Kanununun 8. Maddesine ilişkin yasal düzenlemeyle birlikte TMMOB ve bağlı Meslek Odalarının görev ve işleyişlerine müdahale eden, denetim yetkisini ortadan kaldırmaya yönelik Anayasa ya ve 6235 sayılı Kanuna aykırı bir düzenleme yapılmıştır. Bilindiği üzere odamız tarafından TMMOB mevzuatının değiştirilmesi için yapılan çalışmalar ve haberlerle ilgili olarak değişik tarihlerde basın ve kamuoyuna açıklamalar yapmıştık. 9 Mayıs 2012 tarihli açıklamamız Ekim-Kasım-Aralık 2012 tarihli dergimizin başyazısına konu olmuştu. Yazımızda özetle, demokratik yollarla meslek odalarını ele geçiremeyenlerin, mevzuat değişiklikleriyle bu kuruluşları baskı altına almak istedikleri ifade edilmiş, seçimle gelenlerin seçimle gitmesi gerektiğini ve bunun demokrasinin temel kuralı olduğunu, seçimle gelen bağımsız kuruluşların kural değişiklikleri ile dizayn edilemeyeceği belirtilmişti. Yine günün ihtiyaçlarına göre kanunların değişebileceği ancak değişiklik taleplerinde meslek örgütlerinin istek ve ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulmaları, yasa değişikliklerinin TMMOB ve odalardan gizli olarak kapalı kapılar ardında yapılmamasının gerektiği önemle vurgulanmış, aksi takdirde TMMOB yasasının kabul edilebilir olmadığı kamuoyuyla paylaşılmıştı. TMMOB ve bağlı Meslek Odalarını her türlü antidemokratik baskıya rağmen ele geçiremeyenler, TMMOB u kuruluş yasasında değişiklik yaparak ele geçirmeye çalışmışlar, bunda da başarılı olamayınca, başarısızlığın getirdiği hınçla gece yarısı operasyonları ile Meslek Odalarını işlevsizleştirerek yok etmeyi amaçlamaktadırlar. Oysa 1954 yılında 6235 sayılı yasa ile kurulan TMMOB, mühendis ve mimarlar etik kurallarıyla birlikte meslek örgütlerinin oluşturulmasını ve bu mesleki örgütlerin mesleki denetim yapmalarını amaçlamıştır. Bu denetimle bir mühendisin ya da mimarın meslek suçu işleyip işlemediği, mesleki ehliyete sahip olup olmadığı gibi hayati konular takip edilmektedir. Yapılan bu değişiklikle meslek odalarının meslektaşları üzerindeki denetimi tamamen ortadan kaldırılmakta ve merdiven altı işleyişe zemin hazırlanmakta olup meslek odalarını zayıflatarak ortadan kaldırmak hedeflenmektedir. Kabul edilen bu yasanın kabul edilebilir olmadığını, odamızın ve TMMOB un bu torbaya sığmayacağını, demokratik mücadelemizin her konuda olduğu gibi bu konuda da devam edeceğini bilmenizi isteriz. Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Meslek kamuoyu olarak, Başbakanlık tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi ne sunulan Orman Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile ormanların sürekliliğini ve anayasal güvencesini ortadan kaldıran yeni bir düzenlemeyle daha karşı karşıyayız. Bu konudaki Odamız görüşlerini kamuoyu ile paylaşarak hukuki mücadeleye hazırlık amaçlı raporumuzu dergimizin ilerleyen sayfalarında bulacaksınız. Söz konusu kanun tasarısında, devlet ormanlarını daraltan ve Anayasaya aykırı düzenlemeler 4 ana başlık altında toplanmış olup bunlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. Bilim ve fen bakımından orman olarak muhafazasında yarar görülmeyen tarıma dönüştürülmesi de mümkün olmayan yerler tespit edilip orman sınırları dışına çıkarılacak 6306 sayılı kanun kapsamında yapılaşmaya tahsis edilecektir. Yani ihtiyaç duyuldukça ormanlar arsa ofisi olarak kullanılacaktır. 2 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2013

5 Anayasaya göre Devletin gözetiminde olan özel ormanların alan bütünlüğünü bozacak, bu ormanları tahrip edecek ve binaların tüm alana dağıtılarak inşaa edilebileceği bir yapılaşmaya yol açacaktır. Orman yangınlarının söndürülmesinde, teknik mücadeleyi gölgeleyen ve yangınla mücadelede zaafiyete neden olacak düzenlemeler yapılmıştır. Orman mühendislerinin mesleki hak ve yetkileri içerisinde bulunan bazı konular Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına devredilmektedir. Ayrıca bu tasarı ile; Demiryolu, otoyolu, devlet il yolları ile su ihale hatlarının yapımında ortaya çıkan kazı fazlası malzemenin orman arazilerine dökülmesi sorunu, Orman alanı içinde kaçak bina yapan kişilerin binaları için müsadere kararı verilmiş olsa dahi bu yerlerin ilgili kişilere kiraya verilmesine imkan sağlaması, Orman varlığı ve sürekliliğine olumsuz etkide bulunabilecek tesislerin ormana belli bir mesafeye kadar olanları OGM nin iznine tabi iken yeni düzenlemeyle bu koşul kaldırılarak ormanların dış tehlikelere maruz kalabilme ihtimalinin daha da artırılması söz konusudur. Özetle bu tasarı Anayasamızı açıkça çiğneyen, orman talanını meşrulaştırmasının yanında teşvik eden, ormanların korunmasını ise istisna yapan bir düzenleme olup yürürlüğe girmesi halinde telafisi olmayacak sorunlara neden olacaktır. Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Odamızın 44. Dönem II. Olağan Danışma Kurulu 27 Mayıs 2013 tarihinde Ankara da toplandı. 2 gün süren toplantı sonucunda güncel ve geleceğe yönelik konular değerlendirilerek Danışma Kurulu Sonuç Bildirgesi hazırlanmıştır. Dergimizin bu sayısında yer alan bildiride benimsenen tavsiye kararlarının ilgililerce dikkate alınmasının hem meslektaşlarımız hem de ülkemiz ormancılığı açısından olumlu sonuçlar doğuracağına inanmaktayız. Ekim ayında Antalya da düzenlenecek olan 2023 e Doğru Doğa ve Ormancılık Sempozyumu ile periyodik olarak yaptığımız bilimsel çalışmalarla ormancılık sorunlarının çözümüne katkı sağlamak ve ormancılık tarihine önemli bir belge daha bırakabilmek için heyecanlıyız. Bu heyecanımızı paylaşmak için meslektaşlarımızın sempozyuma katkılarını bekliyoruz ve bunu önemsiyoruz. Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Kısa bir süre içerisinde mesleğimiz ve odamıza önemli katkılar sağlamış, meslektaş ve oda çalışanlarımızın ölümünden derin üzüntü duyduk. Son olarak çalışma aşkı, enerjisi ve güler yüzü ile Orman Mühendisleri Odasında yeri doldurulamayacak, genç meslektaşlarımızın abisi Şükrü UÇAN ı kaybettik. Kendisine Allahtan rahmet ailesine ve camiamıza başsağlığı ve sabır diliyoruz. Saygılarımızla Yönetim Kurulu 2013 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 3

6 ODAMIZDAN ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANI Prof. Dr. Veysel EROĞLU na AÇIK MEKTUP Sayın Bakan, Anayasamızın, ormanlarımızın korunması ve geliştirilmesi görevini yüklediği ormancılık kurumlarımızın geçmişi 174 yıllık bir maziye dayanmaktadır. Bu kurumlarımızın ve Türk Ormancısının bilgi birikiminin yeri ülkemiz için müstesnadır. Kurumsal yapının, çağın icaplarını da göz önüne alarak ve güçlenerek devam etmesi, Anayasal koruma altındaki ormanlarımız için son derece önemlidir. Ancak üzülerek ifade etmek isteriz ki, birikimleri bir bir kaybolmuş, mensupları yersiz-yurtsuz, motivasyonsuz, sürekli olarak KHK lerle yapılandırılmaya çalışılan ve bu nedenle yapboza dönmüş bir ormancılık teşkilatı karşımızda durmaktadır. Kağıt üzerindeki eylem planları ve hayali rakamlar durumu kamufle etmeye yetmemektedir. Sayın Bakan, 2007 yılında göreve geldiğinizden buyana uyguladığınız politikalar, ormancıların aleyhine tabloyu çok ağırlaştırmış ve ormancılık kamuoyunda ormancıları sevmeyen ve üvey evlat muamelesi yapan bakan olarak algılanmanıza sebep olmuştur. Bakanlığınızın, ormancılık kurumlarında hakkaniyete ve liyakate dayalı adil bir personel yönetmeliği dahi çıkarılamamıştır. Çıkarılan yönetmeliklerin yürütmesi üç kez yargı kararları ile durdurulmuştur. Başta Orman Mühendisleri Odası olmak üzere meslek örgütlerimizin genel kurullarına müdahale edilmiş, yandaş sendikanın onayı olmadan tayin ve atamalar yapılamaz hale gelmiş, baskı düzeni ile kurum çalışanları sindirilmiştir. Son dönemde 2/B yasası, yaylacılık yasası gibi düzenlemeler ile TBMM de bekleyen Korunan Alanlar ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanun Tasarısı, Orman Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarılarıyla adeta Anayasa askıya alınmış, popülizm ve rant ön plana çıkarılmıştır. Geçmişte, öngörüleri yüksek meslek büyüklerimizin şehirlerin dışında satın alarak ve ıslah ederek kurdukları siteler, fidanlıklar vb. taşınmazlar bugün şehir merkezlerinde kalmıştır. Emekle var edilen ormancılığımızın birikimleri, 174 yıllık kurumun kendi ihtiyaçları göz ardı edilerek, diğer kamu ve özel kuruluşlara miras malı gibi dağıtılmıştır. Kurum arsa ofisi gibi görülerek eğitim ve sosyal tesisleri elden çıkarılmış, orman fidanlıklarının bir kısmı, Söğütözü ndeki arsaları satılmış, Kızılay daki taş bina elden çıkarılmıştır. Taşrada satılan ve başka kurumlara verilenleri ise saymakla bitiremeyiz. En son bütün itirazlarımıza rağmen, ormancılığın kalbi dediğimiz Atatürk Orman Çiftliğinin bir parçası olan Gazi Yerleşkesi, sit derecesi değiştirilerek boşaltılmak suretiyle Başbakanlık binası yapılarak betonlaştırılmıştır. Başbakanlık binası elbette en prestijli yerde olmalıdır, ancak Atatürk Orman Çiftliği içindeki sit alanında olmamalıydı. Mücadelelerimize rağmen maalesef bugün bu proje hayata geçmiştir. Bu durum 2007 yılından itibaren yetkililerce bilinmesine rağmen gizlenmiş, tedbir alınmamış, konu hakkında ormancılık kamuoyu aydınlatılmamış ve en sonunda Başbakanlıktan gelen tarih ve 3146 sayılı yazı ile OGM apar topar inşaat halindeki kiralık binalara taşınmış, halen kiralık binalarda paramparça hizmet yürütülmeye çalışılmaktadır. Ormancıların emekleri ile kurdukları bu alanlar, Başbakanlık dahil çok geniş bir yelpazede bir çok kamu kurumu tarafından kullanılırken, en azından ormancıların hizmetlerini sağlıklı bir şekilde yürütecekleri, bina ve sosyal tesislerin biran önce yapılması ormancılara duyulacak vefanın bir gereğidir. Vefa boyutunun ötesinde, TC Başbakanlık, OGM ve TOKİ arasında tarihli protokol yapılmış ve özet olarak; OGM Gazi Yerleşkesinin Başbakanlık binası yapılmak üzere TOKİ ye devrine karşılık, OGM idare binaları, hizmet evleri ve diğer sosyal tesislerinin protokolde belirtilen yere yapılarak teslim edilmesi sözleşmeye bağlanmıştır. Söz konusu protokol uyarınca TOKİ, OGM nin idare binaları, hizmet evleri ve sosyal tesislerini inşa ederek teslim edecek, karşılığında OGM hizmet evlerinin bulunduğu araziyi teslim alacaktır. Sayın Bakan, Hukuki bir anlam içeren bu protokol vefanın da ötesinde sizin sözünüzdür. Aradan uzun zaman geçtikten sonra protokolde belirtildiği şekilde yapılmak üzere, Haziran 2013 tarihinde ihale edilen tesislerin yapımını bir konsorsiyumun aldığını, ancak daha sonra yapılan ihalenin iptal edildiğini öğreniyoruz. Orman Mühendisleri Odası olarak, bu tesisin protokoldeki bütün müştemilatlarıyla yapımının hukuki anlamda takipçisi olacağız. Son olarak; vefanın ve protokole bağlanmış sözünüzün gereğini biran önce yerine getirerek, ormancılık hizmetlerinin yürütüleceği tesisleri teşkilata kazandırmanızı ve tüm ormancılık kamuoyu ve çalışanlarınızla helalleşme gayreti içine girmenizi bekliyoruz. 18/07/2013 Orman Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Adına Ali KÜÇÜKAYDIN Genel Başkan 4 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2013

7 TMMOB YETKİLERİNE GECE YARISI OPERASYONU NN NN NN NN NN Torba Yasaya bir gece yarısı operasyonuyla eklenen madde ile (3194 sayılı İmar Yasası Md.8) TMMOB nin ve Odaların asli görevleri olan mesleki denetimi ortadan kaldırılmakta ve işlevsizleştirilmektedir. Anayasanın 135. maddesine göre kurulan, kamu kuruluşu niteliğinde ve yöneticileri seçimle iş başına gelen meslek odalarına karşı yapılan bu operasyon, darbe dönemlerinde dahi görülmemiştir. Denetimin kaldırılması; mühendisleri koruyormuş gibi yaparak mesleğin itibarsızlaştırılması, örgütlü yapının zayıflaması, meslek standartlarının düşürülmesi ve merdiven altı üretimlerin teşvik edilmesi rant çevrelerini ve ben yaptım oldu cuları mutlu etse de, ülkemizdeki üretim kalitesi ve iş güvenliği için ciddi tehdit oluşturacaktır. Demokratik yollarla ele geçirilemeyen kurumları işlevsizleştirerek yok etmeye çalışmak, yapanlara itibar sağlamayacak, demokrasi ve hukuka inanan insanları da diz çöktüremeyecektir. Hukuksuzluk ve demokrasi dışı yollar hiçbir zaman payidar olmamıştır. Anayasaya aykırı olarak TMMOB nin yasasına müdahale eden bu düzenlemenin Sayın Cumhurbaşkanımızca onaylanmamasını talep ediyor ve bekliyoruz. TBMM de 10 Temmuz 2013 günü gece yarısı operasyonu ile Torba Yasa içerisinde 3194 sayılı İmar Kanunu nun 8 inci maddesine ilişkin düzenleme esnasında verilen bir önergeyle gücünü Anayasa dan alan TMMOB ve buna bağlı Meslek Odalarının başta mesleki denetim yetkisini ortadan kaldırmaya yönelik; Harita, Plan, Etüt ve projeler, ilgili idare kanunlarında açıkça belirtilen yetkili kuruluşlar dışında meslek adları dahil başka kurum veya kuruluşun vize ve onayına tabii tutulmaz, tutulması istenmez. Vize veya onay yaptırılmaması ve benzeri nedenlerle müellifler ve bunlara ait kuruluşların büro tescilleri iptal edilemez veya yenilenmesi hiçbir şekilde geciktirilemez. Müelliflerden bu hükmü ortadan kaldırılacak şekilde taahhütname talep edilemez. şeklinde bir madde eklenmiştir. Söz konusu madde ile meslek odalarının, mesleki denetim yetkilerinin elinden alınarak işlevsizleştirilmesi ve dolayısı ile etkisiz hale getirilmesinin amaçlandığı açıkça görülmektedir. TMMOB ve bağlı Meslek Odalarını temelden sarsacak olan önergeyi veren milletvekillerinden sadece birisinin mühendis olması ve bununda Odamızın üyesi olması meslek kamuoyunu derinden yaralamıştır. Kendi meslek kuruluşunun işlevsizleştirilmesi için önerge veren bu zihniyeti anlamakta güçlük çekmekteyiz. Meslek Odaları Anayasanın 135 inci maddesine göre kurulmuş kamu kurumu niteliğinde, seçimlerle gelen bağımsız kuruluşlardır. Ülke için, meslek için, mesleği icra eden üyelerin gelişimi için çok önemli fonksiyona sahiptir. Ancak bu örgütlü yapılar birilerini rahatsız ediyor ki; geriye dönüp bakıldığında özellikle son dönemlerde demokratik seçimler yoluyla meslek örgütlerini ele geçirememenin verdiği hırsla meclis iç tüzüğüne aykırı bir şekilde, antidemokratik yollarla, hukuk devleti ile örtüşmeyecek bir şekilde gece yarısı operasyonu ile işlevsiz hale getirilmek istenmektedir. İhtilal hükümetlerinin bile yapmadığını demokrasi havarisi geçinenlerin, başka ülkelere demokrasi dersi verdiklerini iddia edenlerin, ihtilalcilere demokrasi raconu kesenlerin yapmasını kamuoyunun takdirlerine sunuyoruz. Orman Mühendisleri Odası olarak, meslek örgütümüze vurulan bu darbeye karşı olduğumuzu, üyelerimizin ve meslektaşlarımızın haklarını mesleki birlik beraberlik içerisinde sonuna kadar savunacağımızı ve DİZ ÇÖKMEYECEĞİMİZİ kamuoyuna saygı ile duyururuz. Orman Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu 2013 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 5

8 ODAMIZDAN ODAMIZ 44. DÖNEM İKİNCİ OLAĞAN DANIŞMA KURULU ANKARA DA TOPLANDI Orman Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliğinin 48 inci maddesi uyarınca, 44. Dönem Danışma Kurulu 2. Olağan toplantısı, Genel Merkez Yönetim, Onur ve Denetim Kurulları üyeleri, Şube temsilcileri ile Oda Bölge ve İl temsilcilerinin katılımlarıyla 31/05/ /06/2013 tarihleri arasında Ankara da Başkent Öğretmenevinde yapılmıştır Danışma Kurulu Toplantısı saygı duruşu ve istiklal marşının ardından Oda Genel Başkanı Ali KÜÇÜKAYDIN ın açılış konuşmasıyla başlamıştır. Oda Genel Başkanı Ali KÜÇÜ- KAYDIN konuşmasında; Ormanlarımızın bu güne kadar Anayasamızın 169 ve 170 inci maddeleri ile korunabildiği, ancak gelinen nokta itibariyle söz konusu maddelerin kaldırılma tehlikesi ile karşı karşıya olduğumuzu, mesleğimizin aşama kaydedebilmesi için orman camiası olarak gerek kamu, gerekse sivil toplum örgütleri ve meslek odalarının ortak dil kullanması gerektiği, Orman Kanunu gibi temel yasalarımızda yapılan değişiklikler ile ilgili olarak bırakınız görüşlerimizin alınmasını Oda olarak haberlerinin bile olmadığı, ancak Meclis web sayfasına düştükten sonra öğrenilebilindiği, bu hafta içerisinde kamuoyu gündemine giren ve Başbakanlık tarafından TBMM Başkanlığına gönderilen Orman Kanunu ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı nın Anayasa ya aykırı olduğu, tasarı ile adeta OGM nin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın arsa ofisine dönüştürüldüğü, yeni 2/B ler ile karşı karşıya kaldığımızı, Meslek Yasamız ile yasal güvenceye alınan ormancılık karantinası ve bitki pasaportu konularının Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına verilmesi yönündeki düzenlemenin kabul edilemeyeceğini vurgulayarak, danışmanlık hizmet alımlarında Oda mevzuatına uyulması gerektiği bunun için Oda olarak her daim gerekli teknik desteği vermeye hazır olduklarını, bu hususlarda özellikle hassas davranmamız gerektiği, bir yerleri ele geçirmek için yapılan fiiliyatların aslında mesleğimize zarar verdiğini belirtmiştir. Gündemin diğer maddelerine geçilmeden önce Danışma Kurulunun teklifi ile Taksim Gezi Parkı için tüm yurt genelinde yapılan demokratik tepkilere, Ankara dan yapılan destek kapsamındaki protesto gösterilerine Odamız adına temsilci gönderilmesi ve konu ile ilgili metin oluşturularak kamuoyuna duyurulması oybirliği ile kabul edilmiştir. Danışma Kurulu Toplantısında sırasıyla; 5531 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmelikleri ile 5531 sayılı Kanuna Dair Mesleki Uygulamaların 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre Yaptırılması konularında Oda Ar-Ge Komisyonu Başkanı Eşref GİRGİN, Yetki Devri Çerçevesinde Şubelerce Yürütülecek İşler ile Mesleki Uygulamalarda Disiplin Konularında Oda Genel Yazmanı İ.Cengiz METİN, Mali Konularda da Oda Genel Saymanı Ergün ÇETİN tarafından sunumlar yapılmıştır. Daha sonra dikili ağaç satışları ve OMO-Online işlem merkezinin kullanılması ile ilgili olarak bilgi verilmiş, Şube Başkanları ve Şube Yetkilileri konuşmalarını yapmışlardır. Karşılıklı soru-cevap şeklinde yapılan tartışma neticesinde ilk gün tamamlanmıştır. Toplantının ikinci gününde katılımcıların görüş, dilek ve temennilerin alınmasının ardından Danışma Kurulu Sonuç Bildirisi hazırlanarak oybirliği ile kabul edilmiştir. 6 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2013

9 SONUÇ BİLDİRGESİ 1- Orman Mühendisleri Odası nca son dönemde Orman Genel Müdürlüğü Gazi Yerleşkesi ile başlatılan ve 3 üncü köprü, 3 üncü havaalanı gibi ağaç, orman ve doğal dokuların tahribine yol açan ve açacak olan uygulamalara karşı uyarı ve karşı duruşlar, Taksim Gezi Parkında İKİ AĞAÇ ın kesilmesiyle meydana gelen demokratik toplumsal tepkiler, toplumun bilinçli desteği nedeniyle memnuniyet ile karşılanmıştır. Ancak Türk Bayrağının, Vatanın, İstiklal Marşımızın, kamu kurumları binalarındaki TC rumuzunun ve Türkçemizin sürekli istismar edildiği bu günlerde, kaygılarımızın ve endişelerimizin arttığını, bu şekildeki kitlesel eylemlerin muhtemel sonuçlarının endişe ile takip edildiği, 2- Hükümetin 27/5/2013 tarih ve 2885 sayılı yazıları ekinde TBMM ne gönderdiği, 16/05/2012 tarih ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun a hayatiyet kazandırmak için, Devlet Ormanlarından arsa üretilip Çevre ve şehircilik Bakanlığı nın kullanımına tahsis edilmek amacıyla hazırlanan Orman Kanunu ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı nın Anayasa nın 169 ve 170 inci maddelerine açıkça aykırı olduğu, bu tasarıyla 6831 sayılı Orman Kanunu yerine 7269 sayılı Afetler Kanununda değişiklik yapılmak suretiyle, biyolojik çeşitliliğin en zengin olduğu, endemik türlerin yer aldığı, yaban hayatının en çok yararlandığı, karbon yutak havuzu olan doğal bozuk orman alanları ile maki sahaları başta olmak üzere benzer nitelikteki orman alanlarının rant uğruna daraltılmak istendiği ve yeni 2/B ler çıkarmayı öngören düzenlemenin kabulünün mümkün olmadığı ve bu konunun en geniş biçimde kamuoyuyla paylaşılması, sayılı Orman Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Orman Genel Müdürlüğüne görev olarak verilen, 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun ile yasal güvenceye alınan Orman Mühendisleri ile Orman Endüstri Mühendislerinin uzmanlık alanlarına ilişkin mesleki hak ve yetkilerinde bulunan, ormancılık karantinası ve bitki pasaportu konularının uygulamaya aktarılması için Genel Müdürlükte bekletilen yönetmelik taslaklarının Resmi Gazete de yayımlanması beklenirken, TBMM sunulan yukarıdaki tasarı ile bu görevlerin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına verilmesi yönündeki düzenlemenin mesleki haklarımızın ihlali yönünde atılmış bir düzenleme olduğu, bu konunun yasa tasarısından çıkartılmasını, yayımlanmayı bekleyen ilgili yönetmelik taslaklarının Resmi Gazete ye gönderilmesini, bu hususta öncelikle Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü ve diğer merciler nezdinde hukuki ve idari yollarla mesleki tepkilerin gösterilmesi, 4- Orman Mühendisleri Odası olarak ormanlar ve doğal dokuların tahrip edilmesi konusunda taşıdığımız hassasiyeti meslektaşlarımızın özlük hakları konusunda da taşıdığımızı, bu bağlamda meslektaşlarımızın atama ve yükselmeden, yangın fazla mesai ücretine kadarki her türlü sorununu yakından takip ettiğimizi ve takipten vazgeçemeyeceğimizi, özellikle yangın mevsimine girdiğimiz bu dönemde, yangına hassas bir coğrafyada, çok zor şartlar altında görev yapan meslektaşlarımızın emeklerinin karşılığı bile olmayan yangın fazla mesai ücretlerinin verilmemesini meslektaşlarımızın emeğine yapılan haksızlık olarak gördüğümüzü, gelinen bu noktada Bakanlık ve OGM yetkililerinden meslektaşlarımızın hakkı olan yangın fazla mesai ücretlerinin yeniden verilmesi, 5- Başta silvikültürel çalışmalar olmak üzere, 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun da belirtilen diğer ormancılık mesleki faaliyetlerindeki mühendislik mesleki hizmet alımlarının, 4734 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatı hükümlerine uygun olarak daha etkin ve sürekli biçimde yaptırılmasını, 6- Gazi Yerleşkesinin tüm hukuki direnişlerimize rağmen elden çıkarılmasıyla, 174 yıllık birikime sahip Orman Genel Müdürlüğü Ankara da evsiz, yersiz ve göçebe durumuna düşürülmüş, şimdi aynı yöntemle, protokol hükümlerine göre yapılması gereken hizmet evleri inşa edilmeden, lojmanların boşaltılmasına yönelik baskıların kabul edilemeyeceğini, yeni kampus inşa edilmeden tahliyelerin yapılmamasını ve hukuk dışı zorlamalara son verilmesi, 7- Orman Mühendisleri Odası merkez ve taşra örgütleri ile birlikte, ortak dil kullanılarak kamuoyunun oluşturulmasında ve mesleki konulardaki hak arama mücadelesinde birlikte hareket edilmesi, Hususlarında görüş birliğine varılmış, kamuoyu, uygulayıcı kurum ve kuruluşlara duyurulması yönünde tavsiye kararı alınmıştır. 02/06/2013 ORMAN MÜHENDİSLERİ ODASI DANIŞMA KURULU ÜYELERİ 2013 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 7

10 ODAMIZDAN ORMAN KANUNU İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI NA İLİŞKİN ODAMIZ GÖRÜŞLERİNİ İÇEREN RAPOR HAZIRLANDI Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca hazırlanıp, Bakanlar Kurulunca 28/01/2013 tarihinde kararlaştırılan ve Başbakanlık Kanunlar Kararlar Genel Müdürlüğü nün 27 Mayıs 2013 tarih ve sayılı yazıları ekinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan 1/781 Esas Nolu Orman Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı hakkında, Orman Mühendisleri Odası görüşlerinin kamuoyuyla paylaşılması için rapor düzenlenmiştir Raporumuza konu edilen maddeler ile diğer maddeleri görebilmek amacıyla raporun tam metni yazımız ekine konulmuştur. Kanun tasarısında, Devlet ormanlarını daraltan Anayasaya aykırı düzenlemeler yapılmıştır. Şöyle ki; 1- Gerçek ve tüzel kişilere devredilmek üzere, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun amacında kullanılmak üzere Devlet orman sahalarından arsa üretilmekte ve orman alanları Anayasaya aykırı olarak daraltılmaktadır. 2- Anayasaya göre, Devletin gözetiminden sorumlu olduğu özel ormanların, alan bütünlüğünü bozacak, bu ormanları tahrip edecek ve binaların tüm alana dağıtılarak inşaa edilebileceği bir yapılaşmaya izin verilmektedir. 3- Orman yangınlarının söndürülmesinde, teknik müdahaleyi gölgeleyen ve yangınla mücadelede zafiyete neden olacak düzenlemeler yapılmıştır. 4- Orman mühendislerinin mesleki hak ve yetkileri dahilinde bulunan orman bitkilerine ilişkin bitki pasaportu ve karantina hizmetleri, ormancılık bilim ve tekniği ile yürürlükteki mevzuata aykırı olarak, tarım bitkilerinden sorumlu olan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı na devredilmektedir. Bu başlıkların geniş açılımları raporda yer almaktadır. Ancak 8 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2013

11 bazı konular aşağıya özet olarak çıkarılmıştır. Şehirlerin yakınlarında, biyolojik çeşitliliğin yüksek olduğu maki alanları başta olmak üzere rantı yüksek yerlerde, EN AZ BİR MİLYON HEKTAR ALAN, Anayasaya aykırı olarak orman sahaları dışına çıkarılabilecektir. Orman Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı 24 üncü maddesiyle, 7269 sayılı Kanunun ek 10 uncu maddesi değiştirilerek, şehirlerin yakınlarında, biyolojik çeşitliliğin yüksek olduğu maki alanları başta olmak üzere rantı yüksek yerlerde, EN AZ BİR MİLYON HEKTAR ALANININ, Anayasaya aykırı olarak orman sahaları dışına çıkarılmasına neden olacak biçimde hazırlanmıştır. Devlet orman alanlarından arsa üretilerek, 6306 sayılı Kanun bağlamında özel ve tüzel kişilere satılacaktır. Tasarıyla Devlet ormanlarından çıkarılacak yerler, 16/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun un 6 ıncı maddesi 11 inci fıkrasındaki (11) Bu Kanun hükümlerine göre Maliye Bakanlığınca Bakanlığa tahsis edilerek tasarrufuna bırakılan veya Bakanlığın talebi üzerine TOKİ ye veya İdareye devredilen taşınmazlar üzerinde bu Kanun kapsamındaki uygulamalara bağlı olarak meydana gelen yeni taşınmazlar Bakanlığın, TOKİ nin veya İdarenin isteği üzerine, kendileri ile anlaşma sağlanan gerçek kişiler veya mirasçıları ile tüzel kişiler adına tapuya tescil olunur. hükmü uyarınca, önce Hazine adına tapusu alınacak ve daha sonra, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na devredilerek GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERE SATILACAKTIR. Özel ormanların tamamının yapılaşmaya açılmasına yönelik düzenleme yapılmıştır. Kanun tasarısının 7 inci maddesiyle, 6831 sayılı Orman Kanunun 52 inci maddesinde, Bu alanlarda yapılacak binaların taban alanları toplamı 17 nci maddeye göre verilen genel kamu hizmetlerine yönelik izinler hariç olmak üzere, izne konu hususi orman alanının yüzde altısın.. düzenlemesiyle, özel ormanların genel hizmet alanları dahil yatay alanının %6 nispetinde olan yapılaşma miktarı, genel kamu hizmetlerine göre verilecek izinler hariç olmak üzere yapılacak binaların taban alanının toplamının %6 sına çevrilmiş, şehir ve toplu yerleşim yerleri yakınlarında bulunan özel ormanlardaki yapılaşmalar Türkiye de ki tüm özel ormanlara yayılmış, 6831 sayılı Kanunun 17 inci maddeye göre izin alma konusu ortadan kaldırılmış ve böylece yapılaşmanın özel orman alanının tamamına yayılmasına imkan sağlanmıştır. Orman yangınlarına teknik müdahaleyi zafiyete uğratacak düzenleme yapılmıştır. Tasarının 9 uncu maddesiyle, 6831 sayılı Kanunun 69 uncu maddesinde yapılan değişiklikte, orman idaresinin yapacağı işlere ayrıntılı yer verilmez iken; mülki idare amirine, yangın ile yapılacak teknik mücadelede dahi tam yetki verilmiş, bugüne kadar orman idaresinin orman alanları dışındaki yangınlara yaptığı katkılar yasal hale getirilmiş, yangın ekipleri ile araç ve gereçlerinin orman dışı yangınlara yapacağı müdahaleler ayrıntılı olarak düzenlenmiş, ancak orman yangınlarıyla mücadelede çok önemli bir görev üstlenen yangın amirliği konusuna hiç yer verilmemiştir. Orman yangın ekipleri ile araç ve gereçlerinin, orman yangınları dışındaki kırsal alan ve kapalı alan yangınlarına müdahale etmesine yönelik tasarıdaki düzenleme, özellikle yangına hassas bölgelerde bugüne kadar meydana gelen büyük yangınlarda yaşandığı üzere, orman yangınlarının daha da büyümesine sebebiyet verecektir. Bitki pasaportu ve ormancılık karantinasına yönelik mesleki haklarımız ihlal edilmiştir. Bu konular, Orman Genel Müdürlüğünce hazırlanıp Resmi Gazete de yayımlanmayı bekleyen uygulama yönetmeliklerinin yürürlüğe konulmasıyla çözülmesi mümkün iken, Tasarının 8 inci maddesiyle bu görevler, ormanlardan sorumlu Orman ve Su İşleri Bakanlığından alınıp, tarım bitkilerinden sorumlu Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı na verilmektedir. Bu düzenleme mesleki hakları ihlal etmekte, ormancılık bilim ve tekniği ile bu alanda verilmiş olan Danıştay kararlarına da aykırıdır. Orman Mühendisleri Odası tarafından hazarlanan raporun tam metni için Orman Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı metninin tamamı için NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 9

12 ODAMIZDAN AVRUPA ORMAN SÖZLEŞMESİ MÜZAKERE KOMİTESİ 4 ÜNCÜ OTURUMU Dönem Başkanlığı Odamızca yürütülmekte olan Avrupa Ormancılar Konseyi (CEF) adına Avrupa Ormancılık Sözleşmesi Müzakere Komitesi toplantısına Odamız temsilcileri katıldı Polonya nın Varşova şehrinde Haziran 2013 tarihlerinde yapılan Müzakere Komitesi Dördüncü (ICN 4) Oturumuna, CEF i temsilen katılan OMO Genel Başkanı Ali Küçükaydın ve Dış İlişkiler danışmanı Mevlut Düzgün, Sözleşme ile ilgili olarak CEF in görüş ve önerilerini dile getirdiler Müzakere Komitesinin Antalya da yapılan üçüncü (INC-3) oturumunda, CEF adına Odamızca yapılan başvuru kabul edilerek CEF in müzakerelere gözlemci statüsünde katılımı kabul edilmişti. Dördüncü Oturumun açılış konuşmasında, OMO temsilcileri Avrupa Ormancılar Konseyi adına söz alarak kısa bir konuşma yaptı. Avrupa ormancılarının mesleki bir sivil toplum kuruluşları olarak hem CEF in ve hem de odamızın ormancılık mesleği ve ormancı çalışanların sözleşmenin uygulanmasındaki rol ve fonksiyonlarına dikkat çekerek, sözleşme metinlerinde bu konularla ilgili hükümlere yer verilmesinin önemini bir sefer daha belirttiler. Ayrıca, sözleşmenin politik bir karar ve iradenin ortaya koyduğu önemli bir metni olmakla birlikte, kararların uygulanmasının, uygulamada ormancı meslek kuruluşlarına ve çalışanlarına düşen görev, sorumluluk, hak ve yetkiler konusunun önemini vurgulamışlardır. Sekretaryanın talebi üzerine konuşma metni çoğaltılarak bir müzakere dokumanı olarak dağıtılmıştır. Sözleşme müzakerelerinin daimi üyesi olarak ülkemizin yetkili kurumu ve aynı zamanda Büro üyesi olan Orman Genel Müdürlüğümüzden Komite toplantısına katılan iki ormancı meslektaşımız, taslak sözleşme metninin tartışılan maddeleri ile ilgili olarak ülkemizin görüşlerini dile getirmişler, ayrıca Komite çalışmalarının muhtelif ve gayrı resmi ve irtibat grupları toplantılarına katılmışlardır. Dördüncü Müzakere toplantısının en önemli gündem maddesi orman tanımıydı. Farklı tanımlar nedeniyle bu oturuma kadar mutabakat sağlanamamıştı. Ülkemiz 10 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2013

13 delegasyonunun orman tanımını her ülkenin kendi yasalarına göre yapması görüşü, orman mülkiyetinin çoğunlukla devlete ait olduğu Rusya gibi ülkelerce de desteklenmekteydi. AB ve diğer pek çok ülke ise alternatif olarak, daha çok FAO tarafından yapılan teknik orman tanımının kabul edilmesini önermekteydiler. Ancak, bu alternatif tanım ile, bozuk ve ağaçsız orman alanlarının kaybedilmesi önemli bir risk olarak görüldüğünden ülkemiz heyetince kabul edilmemiş ve müzakerelerin başından beri ciddi bir şekilde takip edilmiştir. Yapılan uzun tartışmalar, özel ve gayrı resmi toplantılar sonucunda, Türk delegasyonunun önerisi kabul edildi. Orman tanımını henüz yapmamış olan ülkelerin AB tarafından önerilen diğer tanımı kabul edebilecekleri şeklinde bir ilave fıkra eklenerek anlaşma sağlanmıştır. Orman rejimine giren sahaları büyük bir risk altına sokacak olan AB önerisi yerine, Türk heyetinin önerdiği orman tanımının Avrupa Ormancılık Sözleşmesi gibi önemli bir uluslararası müzakerede kabul edilmesi, Türk Heyetinin göstermiş olduğu ısrarlı ve kararlı tavır yanında, uzlaştırıcı, ikna edici Orman rejimine giren sahaları büyük bir risk altına sokacak olan AB önerisi yerine, Türk heyetinin önerdiği orman tanımının Avrupa Ormancılık Sözleşmesi gibi önemli bir uluslararası müzakerede kabul edilmesi, Türk Heyetinin göstermiş olduğu ısrarlı ve kararlı tavır yanında, uzlaştırıcı, ikna edici ve deneyimli açıklamalar takdire şayan bir başarı olmuştur. ve deneyimli açıklamalar takdire şayan bir başarı olmuştur. Odamızın da başından beri desteklemekte olduğu bu sonuca ulaşıl- masında emeği geçen tüm meslektaşlarımızı tebrik ediyoruz. Komite toplantısının diğer bir önemli maddesi ise Sözleşme Sekretaryasının nasıl ve nerede kurulacağı konusuydu. Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında olmasında mutabakat sağlanmış ancak, sekretaryaya FAO, UNECE veya UNEP kuruluşlarından hangisinin ev sahipliği yapacağı konusunda anlaşma sağlanamamıştır. Bu konuda ortaya çıkan farklı öneriler sonucunda bu üç BM kuruluşunca ortak bir sekretarya oluşturulması benimsenmiştir. Sekretaryaya hangi kuruluşun ev sahipliği yapacağı konusunda anlaşma sağlanamamış, Müzakere Komisyonunun anlaşma sağlanamayan tek maddesi olan bu hususun olağanüstü toplanacak Bakanlar Konferansında belirlenmesi uygun görülmüştür NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 11

14 ODAMIZDAN DOĞU AKDENİZ ŞUBESİ YÖNETİCİLERİ MESLEKTAŞLARIMIZI ZİYARET ETTİ Orman Mühendisleri Odası, Doğu Akdeniz Şubesi Yöneticileri Adana, Mersin, Hatay ve Kahramanmaraş illerindeki meslektaşlarımıza ziyaretler gerçekleştirmiştir. Adana, Mersin, Hatay ve Kahramanmaraş illerinde geniş katılımlı toplantılar düzenlenmiş, üyelerimizin tamamına ulaşılmaya gayret gösterilmiştir. Bu toplantılarda Orman Mühendisleri Odası mensuplarının problemleri, talepleri ve çözüm önerileri ele alınmıştır. Ziyaretlerde gerçekleştirilen toplantılara emekli, serbest ve kamuda çalışan pek çok üyemiz iştirak etmiştir. Serbest çalışan orman mühendisi arkadaşlarımız Ormancılık faaliyetlerinde gerçekleştirilen ihalelerde (örneğin orman yolu ihalesinde) Kontrolör kavramının karşılığının Orman Mühendisi olması gerektiği KİK le görüşülmek sureti ile çözülmeli, çözüm sonrasında ise KİK den alınacak yazılı görüşün tüm Bakanlık Birimlerine ulaştırılması, İşletme Müdürlükleri tarafından yangın işçiliği hizmet alımı ihalelerinde işletmelerce talep edilen iş bitirme belgesi nedeniyle Serbest Orman Mühendislerine ait şirketler bu ihalelere katılamamaktır. Bu sorunun çözümü için Orman Genel Müdürlüğü ve KİK ile görüşmeler yapılması, Bakanlık bünyesinde çalışan meslektaşlarımız Orman ve Su İşleri Bakanlığının adil olarak uygulayamadığı Atama Yönetmenliği ve atamalarda liyakat yerine siyasi görüş, sendikal üyelik vb kriterleri esas alan anlayışı kamuda çalışan üyelerimizin temel sorunu haline getirdiğini, Kamuda çalışan üyelerimiz, maaşlarının düşeceği endişesi ile emekli olamamanın sıkıntısını yaşadıklarını, Bakanlar Kurulu kararı ile işletme saymanlarına mali yükümlülük tazminatı ödenmekte olup, ücretleri işletme müdürü ile denkleştirilmiştir. Ancak Sayıştay denetimlerinde mali yükümlülük tazminatı alan saymanlara zimmet çıkmaz iken bu tazminatı almayan işletme müdürü, muavin ve şeflere zimmet çıkarılması, 2/B satışlarında satışı gerçekleştiren Maliye ve Kadastro Müdürlüğü personeline yine bakanlar kurulu kararı ile fazla mesai ücreti ödenmektedir. 2/B konusunda yıllardır bu sorunla boğuşan Orman Genel Müdürlüğü Personeline ise herhangi bir ödeme yapılmaması konularının takipçisi olunması, Orman işletme müdürlüklerinde görev yapan orman mühendisleri Bakanlığın yeniden yapılanması, idari ve hukuki mevzuatlarda yapılan değişikliklerden dolayı Orman İşletmelerinin sorunları devasa boyutlara ulaşmıştır. Orman Genel Müdürlüğü Merkezi ve Bölge Müdürlüğü Merkezlerinde plansız oluşturulan birimler İşletme Müdürlüklerine aşırı ve gereksiz iş yükü olarak yansımıştır. Orman İşletmeleri en önemli özelliği olan esnek, hızlı karar alma ve uygulama yeteneğini kaybetmiş; bugün aşırı büyümüş hantal bir kurum haline getirilmiştir. En önemli birimimiz olan İşletme Şeflikleri ise hareket kabiliyetini kaybetmiş, evrakla boğuşan aşırı sorumluluk yüklenmiş ve çökme noktasına getirilmiştir. Bugün işletme şeflikleri kişisel fedakârlıkla yürütülmeye çalışılmaktadır. Bu büyük sorunun acilen çözüme kavuşturulmasını ve işletmeciliğin cazip hale getirilmesi, 12 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2013

15 6-7 aylık yangın sezonu boyunca İşletme Şefleri; hafta sonu da dâhil olmak üzere görev mahallini önemli bir mazeret dışında terk etmesi mümkün değildir sayılı Kanun Devlet Memurlarının mesai saatleri dışında memuriyet mahallini terk edebilmesine izin verirken, İşletme Şefi görev mahallinden ayrılamamaktadır. Yazılı kural olmamasına rağmen bu bir meslek temayülü olup; temayüle uymayan işletme Şefinin o İşletme veya Bölge Müdürlüğünde görev yapması da mümkün değildir. Bu fedakârlığı yapan şefin aldığı sorumluluğun karşılığının verilmesi beklenmelidir. Kaldıki bu insanlar yangın sezonu boyunca 24 saat boyunca yangına hazır beklemektedir. 24 saat yangına hazır şekilde bekleyen, ailelerini dahi ihmal eden işletme şeflerine ancak yangına müdahale edince yangın fazla mesaisi ödemesi haksızlığının kaldırılması, Çözüm bekleyen onca soruna rağmen işletmelerde görev yapan mühendislerin: yangın fazla mesaisi ve tapulu kesim harcırahların yok edilmesi, fedakârca çalışan Orman İşletmelerinin moral motivasyonlarına büyük bir darbe olmuştur. Orman Genel Müdürlüğünün yangın fazla mesaisini acilen çözüme kavuşturması, Orman Mühendisinin aynı anda mimar inşaatçı elektrikçi, ekonomist, demirci olmasını beklemek haksızlıktır. Tuğlanın, demirin, çimentonun kalitesinin tespitini Orman Mühendisinin sorumluluğuna havale etmek onu her konunun uzmanı kabul etmek mantıklada bağdaşmayan uygulamalara son verilmesi, Orman işletmelerinde 6 ay orman yangınlarına odaklanmış, diğer ormancılık faaliyetlerini ikinci plana bırakmak zorunda kalan, ortalama 2 şefliğe bakan işletme şefleri; kalan 6 ay içerisinde asıl ormancılık faaliyetlerini sağlıklı bir şekilde gerçekleştirememenin sıkıntısını yaşamaktadır. Bir yangın işçisinin tek görevi orman yangınını söndürmek iken, aldığı ücrete karşılık, İşletme şefi yangın söndürme faaliyeti dışında yüzlerce konu görevli ve sorumlu olup, aldığı ücret ise ortadadır. İşletme Şeflerimiz fedakârlık yaparak sorumluluk almakta, aldığı aşırı sorumluluk nedeni ile çoğu zamanda savcı ya da hâkim karşısında hesap vermek zorunda bırakmaktadır. Orman İşletme Şefleri mevzuat gereği kolluk amiri kabul edilmektedir. Kolluk amirinin emrinde ki kolluk kuvveti statüsünde ki muhafaza memuruna sağlanan silah taşıma ruhsatı kolaylığının Orman İşletme Şeflerine de sağlanması yönünde çalışmaların yapılması, İşletme Şefleri imza attıkları her evraktan yaptırılan her işten dolayı müfettiş tehdidi altında yaşamak durumundadır. İşletme Şefleri sürekli olarak mayınlı arazide yürümenin verdiği tedirginliği yaşamaktadır. İşletme Müdürlükleri, ihale ile iş yaptırmanın sorumluluğunu ve olası bir hatada hesap sorulması endişesinden dolayı; ihale yerine orman köylüsü üzerinden iş yapmayı tercih etmektedir. İşletme şefleri, enerji nakil hattı yangınları ve dikili satış kazaları gibi sorumluluk taşımadıkları konularda dahi adli birimlerce davaların sanıkları arasında sokulmaktadır. İşletme Şefliklerinin çalışma şartları konusunda basit bir örnek vermek gerekirse; pazar günleri maliyeci, polis, karayolları ve benzeri kurumların tatil günüdür. Bu kurumlar tatilde olduğu için ormanlardan nakliye yapan vatandaş ve tüccarların en hareketli günleri pazar günleri olmaktadır. Tüccar ve vatandaşlarımız mağdur edilemeden işlemleri yapılmakta ancak hafta sonlarında bile fedakârca çalışan İşletme Şefi, personeli ve aileleri bu fedakârlıklarının karşılığını alamamaktadır. Orman İşletmelerinde çalışan üyelerimiz sorunlarının çözümü olarak; Meslekte uzmanlaşma, Ekonomik koşulların iyileştirilmesi, Yetki ve sorumluluk devrinin kolaylaştırılması ve benzeri konularda; Orman Mühendisleri Odasının adı geçen sorunların Orman Genel Müdürlüğü ve Bakanlık düzeyinde takipçisi olması hususunda beklenti içerisindedirler. Orman Mühendisleri Odası Doğu Akdeniz Şubesi 2013 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 13

16 UZMAN SAHASI Orman ve Tarımsal Artıkların Levha Üretiminde Kullanılabilirliği Üzerine Bir Çalışma: Kızıl Çam Kozalağı-Haşhaş Sapı Örneği Mustafa Burak ARSLAN Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Doç.Dr. Halil Turgut ŞAHİN SDÜ Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü Özet Bu çalışmada, Isparta bölgesindeki tarımsal ve orman alanlarından elde edilmiş atık durumdaki haşhaş sapı ve kızılçam kozalaklarından laboratuar ortamında üre-formaldehit tutkalı ile üretilen tek tabakalı levhaların performans özellikleri araştırılmıştır. İki farklı hammadde türünden (haşhaş sapı/kozalak) belli oranlarda karıştırılarak düşük yoğunlukta (450 kg/m3) üretilen levhaların eğilme direnci (MOE), yüzeye dik çekme direnci (IB) ve 24 saat suda bekletildikten sonra kalınlığına artım miktarları (TS) tespit edilmiş, sonuçlar literatür çalışmalarıyla karşılaştırılmıştır. Genel olarak, sadece haşhaş saplarından üretilen levhaların, daha yüksek eğilme direnci değeri gösterdiği, kozalak esaslı levhaların ise yüzeye dik çekme direnç ve kalınlık artım değerlerinin daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Karışımdaki haşhaş sapı miktarının arttıkça, levhaların eğilme direnç değerinde artış, kozalak miktarı arttıkça ise su içinde kalınlık artımında azalma tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yonga levha, Haşhaş sapı, Kızılçam kozalağı, Orman artığı, Tarımsal artık 1. GİRİŞ Kompozit malzemeler, iki ya da daha fazla maddenin bir araya gelmesiyle oluşan ve kendisini oluşturan maddelerden farklı özellikler gösteren materyaller şeklinde tanımlanabilir. Ahşap kompozit malzemeler ise en genel şekliyle odun ve sentetik maddelerden (tutkal vb.,) meydana gelen mühendislik tasarımı ürünler olarak tanımlanabilir. Kompozit materyali oluşturan maddelerden bir ya da daha fazlasının biyolojik esaslı olması durumunda ise malzeme biyo-kompozit olarak isimlendirilmektedir (Fowler ve Ark. 2006). Bu tanımdan yola çıkarak odun esaslı kompozit malzemeler, biyo-kompozit olarak sınıflandırılabilir. Ahşap esaslı ürünler insanoğlunun en fazla gereksinim duyduğu malzemeler arasında üst sıralarda kendine yer edinmiştir. Nüfus artışı, sanayileşmedeki ilerlemeler ahşap malzemeye olan ihtiyacın gün geçtikçe artmasına neden olmaktadır. Odun hammaddesine olan gereksinim arttıkça oduna alternatif ya da tamamlayıcı madde kaynakları üzerine araştırmalar ortaya çıkmıştır. Odunun yanı sıra yıllık bitkiler ile tarımsal ve orman artıklarının panel levha üretiminde hammadde olarak kullanılabileceği üzerine literatürde yoğun çalışmalar bulunmaktadır (Arslan, 2008; Arslan ve Ark. 2007; Bektaş, ve Ark. 2005; Blanchet, ve Ark. 2000; Çöpür, ve Ark. 2007; Fowler, ve Ark. 2006; Güler ve Büyüksarı. 2011; Güler ve Özen. 2004; Mo, ve Ark. 2003; Papadopoulos ve Hague 2003; Sahin ve Arslan, 2008). Yıllık bitkilerin henüz 1910 lu yıllarda, tarımsal atıkların 1920 li yılların sonunda, orman artıklarının ise 1960 lı yıllarda kompozit materyal üretiminde değerlendirilmesi üzerine ilk çalışmalar yapılmıştır (Blanchet ve Ark. 2000; Youngquist ve Ark. 1994). Ülkemiz ormanlarında her yıl yaklaşık olarak 7 milyon m 3 orman artığı ve 56 milyon ton tarımsal artığın ortaya çıktığı ve artıkların katma değeri yüksek bir ürün olarak değerlendirilemediği belirtilmiştir (Karayılmazlar ve Ark. 2011). Bu kadar büyük miktardaki hammadde kaynağının, orman ürünleri endüstrisi için odun hammaddesi ile birlikte tamamlayıcı hammadde olarak kullanılması göz önünde bulundurulması gereken bir husustur. Tarımsal artıklar çoğunlukla tarımsal arazilerin civarında bırakılmakta ya da tarla kenarında yakılmaktadır. Orman artıkları ise özellikle yangın bölgesi olan Ege ve Akdeniz ormanlarında bırakıldığında çıkabilecek bir yangının hızlı bir şekilde yayılmasına neden olmakta ve yangının kontrol altına alınmasını zorlaştırmakta- 14 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2012

17 dır. Bu iki biyolojik artığın orman ürünleri sanayinde kullanılması ile ormanlardan odun hammaddesi üretimi üzerindeki baskının hafiflemesi mümkündür. Literatürde orman ve tarımsal artıkların odun yongaları ile karıştırılarak yonga levha üretimine yönelik çalışmalar mevcuttur. Nemli ve Ark. (2003) kivi budama artıkları, Papadopoulos ve Hague (2003) keten, Bektaş ve Ark. (2005) ayçiçeği sapı ile odun yongalarını karıştırarak yonga levha üretiminde kullanılabilme olasılıklarını araştırmışlardır. Blanchet ve Ark. (2000) siyah ladin kabuğu, Nemli ve Ark. (2008) sarıçam ibresi, Sahin ve Arslan (2011) kızılçam kozalağı ve odun yongalarını karıştırarak panel üretimine uygunluklarını incelemişlerdir. Bu çalışmada ise kızılçam kozalağı ile haşhaş sapı karışımının yonga levha üretimine uygunluğu araştırılmıştır. Literatürde orman ve tarımsal artıkların birlikte panel levha üretiminde değerlendirilmesine yönelik özellikle haşhaş sapı/kozalak karışımı üzerine bir çalışmaya rastlanılmamıştır. 2. MATERYAL VE YÖNTEM Çalışmada hammadde kaynağı olarak kullanılan kızılçam kozalakları, Isparta Orman Bölge Müdürlüğü Sütçüler İşletme Şefliği Çandır Orman İşletme Şefliğinden, Haşhaş sapları ise Aliköy civarı tarımsal alanlardan temin edilmiştir. Çekiçli değirmende küçük boyutlara (2-3 mm) getirilen kızıl çam kozalak (yonga) ve haşhaş sapları, merdaneli tutkal makinesinde UF ile belirlenen oranlarda karıştırılmıştır. Tutkal olarak, ticari bir Yongalevha tesisinden %65 yoğunluğunda sağlanan Üre-formaldehit tutkalı %8 oranında ve elde edildiği şekliyle kullanılmıştır. Tutkallanmış haldeki yongalar Çizelge 1. Panel levhaların karışım şekilleri ve üretim şartları (Pres Sıcaklığı: 150 ºC, Basınç: 2-3,5 N/mm², Süre: 5 dk, Tutkal miktarı % 8, kalınlık 10 mm (± 1). Levha Kodu Haşhaş sapı/kozalak karışım oranı (Ağırlık, %) I 100/0 II 75/25 III 50/50 IV 25/75 V 0/100 daha sonra çelik kalıplara serilerek taslak levhalar oluşturulmuştur. 500x500x10 mm ebatlarında hazırlanan taslak 150 ºC sıcaklık ve 2,5-3 N/mm² basınçta 5 dk süre ile preslenerek, 450 kg/m³ yoğunluğunda panel levhalar üretilmiştir. Her bir şarttan 3 tane olmak üzere toplamda 15 adet levha yapılmıştır. Elde edilen levhalardan TS EN (1999) e uygun olacak şekilde alınan numunelerin TS EN 317 (1999) e göre 24 saat suda bekletildikten sonraki kalınlık artımları (TS), TS EN 310 (1999) a göre eğilme dirençleri (MOE) ve TS EN 319 (1999) a göre yüzeye dik çekme dirençleri (IB) tespit edilmiştir. 3. SONUÇ VE TARTIŞMA Daha önceki çalışmda çam kozalaklarından kompozit panel üretiminin mümkün olduğu anlaşılmıştır (Sahin ve Arslan, 2011). Fakat oldukça sert ve ekstraktif madde oranı yüksek olan bu hammadde kaynağının, daha yumuşak ve esnek özellik gösteren tarımsal atık durumundaki haşhaş sapları ile karıştırılmasıyla levha özelliklerinin gelişeceği düşüncesiyle değişik oranlarda çam kozalak/haşhaş sapı yongaları karışımları kullanılarak levhalar üretilmiştir. Çizelge 1 de, bu karışım oranları ve levha üretim şartları özet olarak gösterilmiştir. Haşhaş sapı/kızılçam kozalak karışımı yongalarından üretilen levhaların eğilme direnci, yüzeye dik çekme direnci ve kalınlığına şişme özelliklerinin aritmetik ortalama bakımından değerleri ve DUNCAN testine göre ayrıldıkları gruplar Çizelge 2 de gösterilmiştir. İstatistiksel olarak yapılan analize göre (Duncan Testi) hammadde türü ve karışımdaki miktarı eğilme direncine etkisi açık olarak görülmektedir. En yüksek eğilme direnci sadece haşhaş sapından üretilmiş levhalarda (I), en düşük direnç ise sadece kozalak (V) esaslı levhalarda görülmektedir. Karışımdaki haşhaş sapı miktarı azaldıkça yani kozalak miktarının artışı, eğilme direncine olumsuz etki etmektedir. Bu durumun oluşmasında oldukça sert yapıdaki kozalakların matris yapı içindeki esnekliği azaltmasında dolayı olduğu varsayılmaktadır. Çalışmada elde edilen direnç değerleri, kozalak ve odun yongası karışımından üretilen levhalar ile de benzerlik göstermektedir (Büyüksarı ve Ark. 2009; Sahin ve Arslan, 2011). Ayrıca, Haşhaş sapı esaslı levhaların Güntekin ve Karakuş (2008) un patlıcan saplarından elde ettiği düşük yoğunluktaki levhalar ile benzer eğilme direnç özellikleri elde edildiği anlaşılmıştır. Şekil 1 de haşhaş sapı/kozalak karışımından üretilen levhalarda 2012 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 15

18 Eğilme Direnci (MPa) UZMAN SAHASI Çizelge 2. Haşhaş sapı-kozalak esaslı levhaların 0 bazı özellikleri yonga çeşidi karışımı arasında bir I II III ilişki bulunamamıştır. IV V Elde edilen değerler literatürdeki benzer Levha Eğilme Direnci, Yüzeye Dik Çekme Kalınlığına şişme, Kodu MOE (MPa) Direnci, çalışmalarla karşılaştırıldığında, Şekil IB (MPa) 1. Haşhaş sapı/kozalak TS (%) esaslı levhaların eğilme direnç değerleri sadece haşhaş sapından üretilen I 6,52 (0,11) E 0,14 Şekil (0,001) 2 Ade levhaların 75,2 yüzeye (1,8) dik E çekme direnç levhaların değerleri yüzeye gösterilmiştir. dik çekme Şekil değerleri, MPa olarak keten sadece esaslı kozalaktan levhalara elde göre edilmiş levhalard 2 den görüldüğü ü en yüksek yüzeye dik çekme direnci 0,22 II 3,1 (0,09) D 0,17 görülmüştür. (0,002) A Daha sonra 64,7 en (2,47) yüksek D direnç daha ise sırasıyla yüksek 0,21 (Papadopoulos MPa ve 0,17 MPa ve olarak 25/75 (IV III 2,8 (0,09) C 0,14 75/25 (0,002) (II) A haşhaş sapı/kozalak 55,8 (2,4) yongasından C elde edilen levhalarda görülmüştür. Duncan Testi anal Hague, 2003), buğday sapından göre ise yüzeye dik çekme direnci ile karşımdaki yonga çeşidi karışımı arasında bir IV 2,6 (0,07) B 0,21 bulunamamıştır. (0,009) B Elde 36,1 edilen (1,9) değerler B literatürdeki yapılan paneller benzer çalışmalarla ile benzer karşılaştırıldığında, (Mo sa haşhaş sapından üretilen levhaların yüzeye vd., dik 2003) çekme (MDI değerleri, tutkalı keten ile yapılan esaslı levhalara göre V 2,4 (0,12) A 0,22 (0,002) C 30,4 (1,8) A yüksek (Papadopoulos ve Hague, 2003), buğday levhalar sapından hariç) yapılan ve kenaf paneller bitkisinden kenaf bitkisinden (Saad ve Kamal, (Saad ve 2012) Kamal, elde 2012) elde edilen d ile benzer (Mo vd., 2 * parantez içindeki sayılar standard sapmayı (MDI ifade tutkalı etmektedir. ile yapılan levhalar hariç) ve yoğunluklu yonga levhalara göre daha düşük yüzeye dik çekme direnci elde edildiği anlaşılmıştır. hammadde türü ve oranının eğilme direncine etkisi gösterilmiştir. Şekil 1 den açık olarak görüleceği üzere en yüksek eğilme direnci sadece haşhaş sapından üretilmiş levhalarda (I) gözlemlenmiştir. Karışımdaki haşhaş sapı oranının azalması veya kozalak oranının artışı eğilme direnci üzerine olumsuz etkisi olduğu anlaşılmıştır. Şekil 2 de levhaların yüzeye dik çekme direnç değerleri gösterilmiştir. Şekil 2 den görüldüğü üzere, en yüksek yüzeye dik çekme direnci 0,22 MPa olarak sadece kozalaktan elde edilmiş levhalarda (V) görülmüştür. Daha sonra en yüksek direnç ise sırasıyla 0,21 MPa ve 0,17 MPa olarak 25/75 (IV) ve 75/25 (II) haşhaş sapı/kozalak yongasından elde edilen Eğilme Direnci (MPa) 3.1 levhalarda görülmüştür. Duncan Testi analizine göre ise yüzeye dik çekme direnci ile karşımdaki Eğilme Direnci (MPa) I II III IV V Şekil 1. Haşhaş sapı/kozalak esaslı levhaların eğilme eğilme direnç direnç değerleri değerleri Yüzeye Dik Çekme Direnci (Mpa) 0.14 Yüzeye Dik Çekme Direnci (Mpa) I II III IV V Şekil 2. Haşhaş sapı-kozalak esaslı levhaların yüzeye dik çekme direnç değerleri Şekil 2. Haşhaş sapı-kozalak esaslı levhaların yüzeye dik çekme direnç değerleri edilen düşük yoğunluklu yonga levhalara göre daha düşük yüzeye dik çekme direnci elde edildiği anlaşılmıştır. Haşhaş sapı-kozalak karışımından üretilen levhaların 24 saat suda bekletildikten sonra kalınlığına şişme miktarları karşılaştırmalı olarak Şekil 3 de gösterilmiştir. İstatistiksel analizlere göre hammadde türü ve karışımdaki oranın, levhaların kalınlığına şişme miktarlarına etkisi olduğu tespit edilmiştir (Çizelge 2). En az kalınlığına şişme, karışımdaki kozalak miktarının yüksek olduğu levhalarda görülmüştür. Bu durumun oluşmasında düşük selüloz (hidrofilik), yüksek lignin ve ekstrakif madde içeriği olduğu bili- 16 Şekil 2 de levhaların yüzeye dik çekme direnç değerleri gösterilmiştir. Şekil 2 den görüldüğü üzere, ORMAN MÜHENDİSLİĞİ en yüksek NİSAN/MAYIS/HAZİRAN yüzeye dik çekme 2012 direnci 0,22 MPa olarak sadece kozalaktan elde edilmiş levhalarda (V) görülmüştür. Daha sonra en yüksek direnç ise sırasıyla 0,21 MPa ve 0,17 MPa olarak 25/75 (IV) ve 75/25 (II) haşhaş sapı/kozalak yongasından elde edilen levhalarda görülmüştür. Duncan Testi analizine

19 sonuçlar, literatür bilgileriyle örtüşmektedir. Büyüksarı ve Ark. (2009) odun yongası ile fıstık çamı kozalak karışımından ürettikleri yonga levhalarda, yonga karışımındaki kozalak miktarının artışının, levhalarda su içindeki boyut artışını azalttığını tespit etmişlerdir. Sahin ve Arslan (2011) kızılçam odun yonga ve kozalağı karışımında ürettikleri levhalarda da karışımdaki kozalak miktarının artışının kalınlığına şişme miktarını azalttığını belirtmişlerdir. Karışımdaki haşhaş sapı miktarı artışına bağlı olarak levhaların kalınlığına şişme miktarının artmasının, literatürde benzer çalışmalardan elde sonuçlar ile paralellik gösterdiği anlaşılmıştır. Bektaş ve Ark. (2005) odun yongası ve ayçiçeği sapı karışımından üretilen levhalarda, ayçiçek sapı miktarının artmasına bağlı olarak levhaların su içinde kalınlığa şişme miktarının yükseldiğini, Papadopoulos ve Hague (2003) odun-keten karışımından üretilen levhalarda, keten miktarının su içinde şişme ile pozitif ilişkisi olduğunu açıklamışlardır. Kalınlığına Şişme (%) sağlanmıştır. Proje no: 1542-YL Kalınlığına Şişme (%) Kaynaklar Arslan, M.B., Karakuş, B., Güntekin, 80 E Tarımsal Atıklardan Lif ve Yonga Levha Üretimi ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi 60 12: Arslan, M.B Orman ve Tarımsal Atıklardan Üretilen Kompozit 20 Levhalarda Yüzey Kimyasal Özelliklerinin Araştırılması, YL 0 Tezi, SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, 91 I II III IV V s., Isparta Çöpür, Y. Güler, C. Akgül, M., Taşçıoğlu, C., Some Chemical Şekil Haşhaş sapı-kozalak esaslı esaslı levhaların kalınlığına şişme şişme değerleri değerleri Properties of Hazelnut Husk and its Suitability for Particleboard Production. Building and Environment, 7, 4. SONUÇ VE ÖNERİLER nen kozalakların kimyasal yapısından haldeki ileri Haşhaş geldiği saplarından düşünülebilir. yonga levha üretilmesi Tarımsal mümkün alanlarda olduğu görülmektedir. birincil Yukarıda 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Tarımsal alanlarda birincil üretim (esas üretim) amacı dışında kullanılması düşünülmeyen atık Güntekin, kısaca E. Yaşar, S. Karakuş, Elde açıklanan edilen bilgilere sonuçlar, ilave literatür olarak, bilgileriyle kızılçam örtüşmektedir. kozalakları, sert ve Büyüksarı yüksek ekstraktif da kullanılması madde içeriğinden düşünülmeyen dolayı matris kompozit rından malzeme Üretilen Yongalevhaların Fizik- yoğunluğu üretim ve (esas tutkal üretim) miktarı amacı arttırılarak dışın- daha B. yüksek Arslan, direnç M.B Bazı Kimyasal özelliklerine sahip levhaların üretilmesi de mümkündür. Haşhaş sapı ile karışım olarak Ön İşlemlerin kullanılan Asma Budama Atıkla- ve yapısı Ark. içersinde (2009) yapışmayı odun yongası belli derecede ile atık azaltabilir. haldeki Fakat Haşhaş kozalak saplarından esaslı levhalarda sel ve su Mekanik içinde Özellikleri Üzerine fıstık kalınlığına çamı şişme kozalak özelliğinin karışımından azalması üzerinde yonga durulması levha gereken üretilmesi bir husustur. mümkün Ayrıca, kozalak Etkisi. esaslı Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 11(15): ve yüksek ürettikleri yongaların yonga kullanılmadan levhalarda, önce bazı yonga karışımındaki kozalak miktarı- kısaca açıklanan bilgilere ilave Karayılmazlar, S., Saraçoğlu, N., kimyasal olduğu ön işlemlerle görülmektedir. olumsuz durumları Yukarıda (sertliği ekstraktif madde içeriği) belli derecelerde iyileştirebilmesi mümkündür. nın artışının, levhalarda su içindeki Bu boyut çalışmanın artışını yürütülmesinde azalttığını tespit mali destek, tarı arttırılarak Süleyman daha Demirel yüksek Üniversitesi, direnç Bilimsel nin Türkiye de Projeler Enerji Üretiminde De- olarak, yoğunluğu ve tutkal mik- Çabuk, Y., Kurt, R Biyokütle- Açıklama etmişlerdir. Araştırma Birimi Sahin (BAP) ve Arslan tarafından (2011) sağlanmıştır. özelliklerine Proje no: sahip 1542-YL levhaların üretilmesi de mümkündür. Haşhaş ğerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 13(19): kızılçam odun yonga ve kozalağı Şahin, H.T. ve Arslan, MB., karışımında ürettikleri levhalarda sapı ile karışım olarak kullanılan Kompozit Levha Üretiminde Ağaç Kabuklarından Faydalanma da karışımdaki kozalak miktarının kızılçam kozalakları, sert ve yüksek ekstraktif madde içeriğinden Olanakları. Orman Mühendisliği, artışının kalınlığına şişme miktarını azalttığını belirtmişlerdir. dolayı matris kompozit malzeme Sayı: 4-5-6, Sayfa: 7-11 Karışımdaki haşhaş sapı miktarı yapısı içersinde yapışmayı belli TS-EN 310, Ahşap esaslı artışına bağlı olarak levhala- rın kalınlığına şişme miktarının derecede azaltabilir. Fakat kozalak esaslı levhalarda su içinde levhalar eğilme direnci ve eğilme elastikiyet modülünün tayini. TSE artmasının, literatürde benzer kalınlığına şişme özelliğinin azalması Ankara. üzerinde durulması gereken TS-EN 317, Yonga levhalar çalışmalardan elde sonuçlar ile paralellik gösterdiği anlaşılmıştır. bir husustur. Ayrıca, kozalak esaslı ve Lif levhalar su içerisine daldırma Bektaş ve Ark. (2005) odun yongası ve ayçiçeği sapı karışımından bazı kimyasal ön işlemlerle olum- yongaların kullanılmadan önce işleminden sonra kalınlığına şişme tayini. TSE, Ankara TS-EN 319, Yonga levhalar üretilen levhalarda, ayçiçek sapı suz durumları (sertliği ve yüksek ve Lif levhalar levha yüzeyine dik çekme direncinin tayin edilmesi. miktarının artmasına bağlı olarak levhaların su içinde kalınlığa recelerde iyileştirebilmesi müm- TSE, Ankara. ekstraktif madde içeriği) belli de- şişme miktarının yükseldiğini, kündür. TS-EN 326-1, Ahşap esaslı Papadopoulos ve Hague (2003) odun-keten karışımından üretilen levhalarda, keten miktarının su içinde şişme ile pozitif ilişkisi olduğunu açıklamışlardır. Açıklama Bu çalışmanın yürütülmesinde mali destek, Süleyman Demirel Üniversitesi, Bilimsel Projeler Araştırma Birimi (BAP) tarafından levhalar numune alma kesme ve muayene bölüm 1: Deney numunelerinin seçimi, kesimi ve deney sonuçlarının gösterilmesi. TSE, Ankara 2012 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 17

20 UZMAN SAHASI ORMAN YETİŞME ORTAMI AÇISINDAN ŞEHİRLERİMİZİN İNCELENMESİ Dr. Nejat ÇELİK Orman Toprak ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü Orman yetişme ortamı, orman vejetasyonunun yetişmesini sağlayan ve bu vejetasyonu sürekli biçimde etkileyen; sıcaklık, yağış, rüzgar ve ışık gibi klimatik; toprağın fiziksel kimyasal ve biyolojik özellikleri gibi edafik; yükseklik, bakı ve meyil gibi fizyografik ve nihayet insan ve hayvanların etkisi gibi biyotik faktörler kompleksi olduğu ifade edilmektedir (Prof. Dr. Necmettin Çepel, 1996). 1. İKLİM ETKİSİ: En büyük imparatorluk, iklim imparatorluğu dur (Montesquie). İklim ve çevre şartları insanların yaşayış biçim ve karakterlerini etkiler (İBNİ Haldun, ). Vejetasyonu birinci derecede kontrol eden iklimdir [1]. İklim, bitki örtüsünü kontrol eden faktörlerden biridir. Yetişme bölgelerinin tefrikinde her şeyden önce iklim etkisinin, diğer bütün faktörler den büyük olduğunu unutmamak gerekir. Toprağın sıcaklığını kontrol eden en önemli faktör iklimdir. İklim, organik maddelerin ayrışmasını kontrol altına almaktadır. Su ve rüzgâr erozyonunu oluşturan faktörlerin başında iklim gelmektedir. Yükselti, iklimde değişmeye neden olur. 2. YÜKSELTİ ETKİSİ: Genel olarak yükseklik arttıkça sıcaklık düşer, nem azalır, belirli bir yüksekliğe kadar yağış artar (daha sonra azalır) bitki türleri ve toprak tipleri değişir. Enlem ve yükselti farkı nedeniyle benzer isteklere (sıcaklık, nem, yağış) sahip bitki ve hayvan türlerinin bir araya gelerek kuşaklar halinde oluşturdukları yaşam birliklerine yaşam kuşakları adı verilir. Yükseklikle sıcaklığın düşmesi, su buharının azalması ve belirli bir yüksekliğe kadar yağışın artması, sonra azalmasına bağlı olarak oluşan yaşam birlikleri Dikey Yaşam Kuşakları olarak adlandırılır [2]. Dünyanın hemen her yerinde aynı yükseklik ve iklim kuşağında benzer bitki ve hayvan türleri yaşamaktadır. Deniz seviyesinden itibaren yükseklere doğru gidildikçe, enlemlere göre olan yaşam alanlarında (biyomlar) bir yaşam kuşakları (zonlaşma) görülür. Yüksekliğe bağlı olarak ortaya çıkan tabakalaşmada (zon) temel etmen sıcaklıktır. Yükseklere çıkıldıkça, Sıcaklık azalır yağış ve bağıl nem artar. Rakımın yükselmesi ile güneş ışınlarının da şiddeti artar. Dağlık bölgelerde orman üst sınırını sıcaklık koşulları tayin eder. Sıcaklığın ve yağışın yüksekliğe bağlı olarak gösterdikleri bu farklılık, bitki örtüsü ve toprak oluşumunu farklı şekillerde etkilemektedir. Ormanın üst sınırındaki ağaçlar genellikle daimi yeşil olan ibreli ağaç ve çalılardan ibarettir. Bitki ve hayvan türleri dünya üzerinde gelişi güzel dağılmamışlardır. Hiçbir canlı dünyanın her tarafında yayılmamıştır [3]. Dağ yamaçlarındaki ekolojik istekleri farklı bitki türlerinin kademeler halinde yayılması, rakımın sıcaklık ve yağış iklimine olan etkisinden ileri gelir [4]. (*) Orman Toprak ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü Müdürlüğü, P.K:61- Eskişehir. mynet.com Atmosfer, dünya ısısını düzenleyerek (dengeleyerek) yaşamın ana teminatını oluşturur. Yükseklik arttıkça atmosfer basıncı azalacağından buharlaşma daha aktif hale gelir. Yükseklik ile hava katmanının kalınlığı azaldığı için hava basıncı da yükseklikle azalmaktadır. (Deniz seviyesinde en yüksek 760 mm Hg). Yükselti arttıkça, atmosfer basıncı yerçekimiyle birlikte azalır; buna bağlı olarak sıcaklık da düşer. Diğer yandan, atmosferin basıncı ile yer çekimindeki azalma, bitki örtüsünün yayılmasını etkiler. Deniz seviyesinden 4000 m yüksekliklerden sonra bitki ve hayvan yaşamı genelde görülmez. Denizlerde 200 metreye kadar, karalarda ise, 130 m kadar olan yükseklikler canlıların yoğun olduğu bölgelerdir [5]. Yüksek ve alçak sahalar arasındaki sıcaklık farkı yazın barizleşir, kışın ise hafifler, azalır. İlkbaharda hayvanlar yükseklere ve daha açık alanlara hareket eder m ve daha yükseklerde başlıca egemen olan vejetasyon likenlerdir. Liken, yüksek mıntıka göstergesidir. Çok yüksek yerlerde ağaç sınırını tayin eden birinci derecede rüzgârlar dır. Yükseklerde ağaçların en büyük düşmanı 18 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2012