MEDENİ HUKUK. Karine: Mevcut ve bilinen olgulardan bilinmeyen bir sonucun çıkarılmasıdır. Kanuni: (Kanundan alınır)

Transkript

1 6.Madde: MEDENİ HUKUK İspat yükü: Bir hakkın ileri sürüldüğü durumlarda o hakkın dayandığı olgunun kimin tarafından ispat edileceğinin belirlenmesidir, iddaa eden kişide ispat etme yükü altındadır. İstisnalar: -Bir Kanun hükmünün ispatı gerekmez -Hakim önünde ikrar edilen hususların ispatı gerekmez (iki tarafın onayladığı bir bilgi) -Hayatın olağan akışı içerisinde olan hususların ispatı gerekmez -Herkesçe bilinen olguların ispatı gerekmez -Kanunda ispat yükü ters çevrilmiş olabilir (örn.: -TBK 49.Madde : Haksız Fiil=TMK 6. Maddeye uygun olarak iddaa eden taraf ispat eder -TBK 119. Madde: Borca Aykırılık=TMK 6. Maddeye ters olarak suçlanan taraf ispat eder) -Kalineye dayanan kimse ispat yükünden kurtulur -İddaasının resmi sicil veya senete dayanan kimselerin ispat yükü yoktur Karine: Mevcut ve bilinen olgulardan bilinmeyen bir sonucun çıkarılmasıdır. Olay-Hak Karinesi: Olay: Bir olaydan bir sonuç çıkarma hakkıdır. (örnek: ölüm karinesi, birlikte ölüm karinesi) Hak: Kanunun belirli bir olay veya bir hakkın varlığının veya yokluğunun sonucunu çıkarmasıdır. (örnek: taşınır malın zilyedi onun maliki sayılır.) Kanuni: (Kanundan alınır) Adi-Kesin Karine: Adi: Aksi ispat edilebilen karine. (örnek: iyiniyet karinesi) Kesin: Aksi ispat edilemeyen karinelerdir (örnek:herkesin tapu sicilindeki kayıtlarını bildiğinin karinesi) Fiili: (Yaşananlardan alınır) Bir olayın varlığının ya da yokluğunun sonucunun çıkarılması. 7.Madde: Resmi sicil:kanunun aleniyete intikalini arzu ettiği bir takım hukuki ilişkileri veya olayları kaydedilmesi için resmi makamlarca tutulan sicillerdir. Senet: Bir kimsenin ileride kendi aleyhine delil teşkil etmek üzere düzenlediği ve imzaladığı belgeler. Resmi senet: Resmi bir makamın katılımıyla gerçekleştirilen senetlerdir (örnek:vakıf senedi, Miras sözleşmesi). Bunu noterler yapar (ek olarak Sulh Hukuk Hakimleri ve Konsolosluklarda yapabilir). Bir kişi Resmi Senete dayanırsa olayın ispatına gerek kalmaz.

2 KİŞİLER HUKUKU: (TMK Madde) Kişiler Gerçek Kişiler (insanlar) Kamu Hukuk Tüzel kişileri (kanunlarla kurulan kişilikler) Tüzel kişiler Özel Hukuk Tüzel kişileri Kazanç-Paylaşma amacı gütmeyen (Dernek, Vakıf, Sendika) Kazanç-Paylaşma amacı güden (Şirket, Kolektif, Sermaye Şirketleri) Gerçek Kişiler: Hak sahibi olabilen ve borç altına girebilen insanlardır. Kişiliğin başlangıcı ve sonu: Kişilik:Kişiye ait olan, maddi, manevi ve ekonomik nitelikteki varlıkların türüdür. Kişilik (TMK 28. Madde) tam ve sağ doğum ile başlar. Tam Doğum: Ceninin ana rahminden ayrılarak bağımsız bir varlık haline gelmesidir. Kordon bağının kesilmesine ihtiyaç yoktur. Sağ Doğum: Ceninin doğumdan sonra bir an dahi olsa yaşam belirtisi göstermesidir. Hak Ehliyeti: Kişinin sağ doğması koşuluyla, kişinin ana rahmine düşme anından itibaren başlar. Doğum gerçekleştikten sonra Nüfüs Müdürlüğüne bildirinin yapılması gerekiyor. Ölüm: kişiliği sona erdiren hukuki olaydır. Biyolojik (hayat fonksiyonların durması) ve beyinsel ölüm (beynin fonskyonsuz hale gelmesi) vardır. Ölümün gerçekleşmesi için beyinsel ölümün olması lazım. Kişilik: Başlangıç (tam+sağ doğum) Sona Erme Ölüm Gaiplik (anında) (1yıl / 5yıl) Ölümün ispatı: -Ölüm Karinesi: bir kimsenin ölümüne kesin bakılabilecek bir olay içerisinde cesedin bulunamaması halinde ölmüş sayılması (TMK 31. Madde). -Birlikte Ölüm Karinesi: Birden fazla kişiden hangisine önce veya sonra öldüğü belirlenemiyorsa, bu kişilerin aynı anda öldüğü kabul edilir. (Birbirlerine mirasçı olamazlar).

3 Gaiplik: belirli şartların gerçekleşmesi halinde ölüme benzer sonuçları doğuran hukuki müessese (TMK Madde). Gaiplik: Ölüm İhtimali: Ölümüne muhtemel olarak bir olayda kaybolup cesedin bulunamamasıdır. Uzun süredir haber alamama: Kişiden haber alınırken bulunduğu bölgede ölümüne sebep olabilecek bir olayın gerçekleşmesinden sonra haber alınamaması. 1 yıl geçer 5 yıl geçer Mahkeme: Kişinin Türkiyedeki son ikametgahındaki Mahkemeye, yoksa, Nüfüs kaydı olan yerin Mahkemesine yoksa Anne veya Babasının kayıt olduğu yerin Mahkemesine başvurulur. 1. ilan 6 ay geçer 2. ilan Gaiplik Kararı verilir. Gaiplik geriye yöneliktir, geçmişe etkili olarak hukuki sonuç doğurur (olayın gerçekleştiği veya son halin olduğu). Gaiplik ölüme benzer hukuki sonuçlar doğurur, iki yönüyle ölümden ayrılır: -Evliliğin sona ermesi açısından: Ölüm, evliliği kendiliğinden sona erdirir. Gaiplikte ise eşin gaiplik talebiyle veya kararından sonra evliliğin feshini isteyebilir. -Mirasın geçmesi açısından: Miras, mirasçılara bir mallar üzerinde bir teminat karşılığında verilir. Ölüm ihtimalinde bu teminatın süresi 5 yıl, malların tesliminden itibaren başlar. Uzun süredir haber alamama durumunda ise 15 yıl sürer, ve son haber alma tarihinden itibaren başlar. Her halukarda, teminatın oluşturulması için gaibin 100 yaşını geçmiş olması gerekir. Kişiliğin ehliyetleri Hak ehliyeti: (pasif) Genellik ve Eşitlik ilkelerine tabiidir. Kişinin hak edinebilme ve borç altına girebilme ehliyetini ifade eder. Pasif bir ehliyettir, kişinin herhangi bir davranışının veya Fiilinin bulunması gerekmez, sağ ve tam doğma önkoşuluyla ana rahmine düşme anında kazanılır. Fiil ehliyeti: (aktif) Bir kimsenin bizzat kendi Fiil veya işlemleriyle leyhine hak elde edebilme ve aleyhine borç meydana getirebilmesidir.

4 Genellik: Herkesin Hak Ehliyetine dil, din, ırk, mezhep ayrımı yapılmaksızın sahip olmasıdır. (TMK 8. Maddesi) Eşitlik: Bütün insanların Hukuk düzeninin sınırları içinde haklara ve borçlara sahip olmada eşit olmalarını ifade eder. Eşitlik ilkesine istisnalar: -Yaş: Herkes evlenme hakkına sahiptir ama bu hakkın bir yaş sınırlaması vardır -Cinsiyet: Kadın ile çocuk arasındaki soybağı doğum ile olurken Baba ile 3 ayrı halde kurulur. -Vatandaşlık: Herkes taşınmaz alma hakkına sahiptir, ama yabancılar ayrı kurallara tabiidirler. Fiil Ehliyeti görünüm şekilleri: -Hukuki işlem Ehliyeti (taahüt, tasarruf) -Haksız Fiil Ehliyeti -Dava Ehliyeti Fiil Ehliyetinin şartları (TMK 10. Madde): -1)Ayırt etme gücü olacak -2)Ergin olacak -3)Kısıtlı olmayacak 1)Ayırt etme gücü: Ayırt etme gücü (Temyiz Kudreti/Mümeyyiz): İyiyi kötüden ayırt edebilen bir kimsenin Fiil işlemlerinin sebeplerini, sonuçlarını, etkilerini kavrayabilme ve ona ilgin sonuçlara göre davranabilmedir. Makul iradenin bulunması gerekir. Ayırt etme gücünün bulunmamasının nedenleri (TMK 13. Madde): -Yaş -Sarhoşluk -Akıl hastalığı -Akıl zayıflığı Bu nedenler somut olaylara göre belirlenir. 7 yaşındaki bir çocuğun bakkaldan cips almanın ortaya çıkaracağı sonuçları kavrayabildiğini söyleyebilir, Bakkaldan cips almak için Ayırt etme gücünün olduğunu söyleyebiliriz, fakat bir taşınmazın alımına ilişkin olarak o çocuğun sonuçları, etkilerini kavrayamayıp, Taşınmazı almak için Ayırt etme gücünün olmadığını diyebiliriz. Akıl hastalığı: akli, ruhi, iradi fonksyonların bozuk olması. Akıl zayıflığı: akli melekenin hiç veya yeteri derecede gelişmemesidir. 2)Erginlik: Erginlik: Kişinin belirli bir yaşa gelmesi veya Kanun Koyucunun o yaşa gelmiş gibi olgunlaşmış saymasıdır. Erginlik nasıl kazanılır?: -Yaş ile (18 yaşı dolduran bir kimse ergin olur) -Evlenme ile: -1)18 yaşında kendi başına evlenebilir(evlilik sayesinde erginlik kazanmaz, zaten ergindir) -2)17 yaşında olağan evlenme ile Kanuni temsilcisinin onayı ile evlenebilir (evlilik sayesinde erginlik kazanır) -3)16 yaşında olağanüstü evlenme ile Mahkeme izinyle evlenebilir (evlilik sayesinde erginlik kazanır) -Mahkeme kararı (Kaza-i-Rüşt) ile 15 yaşının tamamlanması ile, isteğinin bulunup, menfaatinin bulunup, Kanuni temsilcisinin rızası bulunduğu durumlarda Asli Hukuk Mahkemesi kişiyi ergin

5 kılabilir. Kesin bir erginliktir, iptal edilemez. Evlilik veya Mahkeme Kararı ile kişi yaşça büyütülmüş sayılmaz, sadece erginlik verilir. (örnek: sürücü ehliyetinin koşulları arasında 18 yaş koşulu var ise kişi 16 yaşında ergin olmasına rağmen sürücü ehliyetini almak için başvuruda bulunamaz) 3)Kısıtlı olmama: Kısıtlılık: Bir kimsenin kanunda belirtilen sebeplerden birinin varlığının bulunduğu durumlarda Fiil Ehliyetinin Mahkeme Kararıyla sınırlandırılması veya kaldırılmasıdır. Sebepleri: -Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı (resmi sağlık kurulu raporu gerektirir) -Savurganlık, alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı ve kötü yönetim, bunlar sebebiyle kendisini veya ailesine darlığa, yoksulluğa düşürme tehlikesine karşı gerçekleşir, ve kişi kısıtlanmadan önce mahkeme önünde mutlaka dinlenir. -Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı cezanın verilmesi. -Kişinin kendi isteği üzere: yaşlılık, sakatlık, deneyimsizlik gerekçeleriyle kişinin kendisinin kısıtlanması istemesi. Yaşlılık kendinden bir kısıtlanma sebebi değildir. Kişiye Sulh Mahkemesi vasi tayin eder. Anne-Baba varsa onlar vasi olur, yoksa yakınlarından biri olur.