... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİSİ ALANI 10.SINIF TEMEL İMALAT İŞLEMLERİ DERSİ İŞ VE İŞLEM YAPRAKLARI

Transkript

1 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİSİ ALANI 10.SINIF TEMEL İMALAT İŞLEMLERİ DERSİ İŞ VE İŞLEM YAPRAKLARI DERLEYEN-DÜZENLEYEN Erkan AGAN Makina Teknolojisi Öğretmeni

2 EL İŞLEMLERİ ATÖLYESİ EMNİYETLİ ÇALIŞMA KURALLARI: 1. İş kıyafetiniz daima işinize uygun olmalıdır. 2. Eğeleri saplı olarak kullanınız. Çatlak saplı eğe kullanmayınız. 3. İşinizi mengeneye kısa ve emniyetli olarak bağlayınız. 4. Gevşek ve çatlak saplı çekiç kullanmayınız. 5. Çekiç ve keski kullanırken keskinin başında çapak bırakmayınız. 6. Ölçme ve kontrol aletlerini itinalı kullanınız. 7.Kesilecek malzemeye uygun el testeresi kullanınız. 8. Kesmeye başlamadan testere lamasının doğru takılıp takılmadığını kontrol ediniz. 9.Zorlayarak kesinlikle kesme işlemi yapmayınız. 10.Kılavuz çekerken uygun kılavuz kolu kullanınız. 11. Her zaman işinize uygun anahtar kullanınız. 12.Genel olarak bir anahtarı kendine doğru çekmek, kendinize zıt yönde itmekten daha emniyetlidir. 13.Tornavida sapına kesinlikle çekiç ile vurmayınız. 14.Vida başına uygun tornavida kullanınız. 15.Markalama aletlerini amacına uygun olarak kullanınız. 16.Noktalama, numara vurma vb. gibi işlemleri örs üzerinde yapınız. 17.Markalama pleytini daima temiz tutunuz. 18.Markalama yapmadan önce mihengiri kontrol ediniz. Çizecek, eğe, kumpas vb. gibi aletleri cebinizde taşımayınız. 20.Zımpara taşında çalışırken daima gözlük kullanınız. 21.Zımpara taşını ilk çalıştırırken karşısında durmayınız. 22.İşe uygun zımpara taşı kullanınız. 23.Matkap tezgâhında üstüpü değil fırça kullanınız. 24.Mengeneyi ve işinizi emniyetli olarak bağlayınız. 25.Tezgâh çalışırken kesinlikle devir sayısı ayarı yapmayınız. 26.Çıkan talaşları elinizle temizlemeyiniz. 27.Matkap çapına uygun devir (hız) sayısında çalışınız. BAŞARILI SANATKÂR EMNİYET TEDBİRİNİ ALAN KİŞİDİR.

3 EL İŞLEMLERİ & DELME VE VİDALAMA MODÜLÜ TEMRİN İŞLERİ

4 SAYFA NO 1... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ EĞELEME BİLG İ SAYFASI DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Mengene çenelerinin sabit ve paralel olmasına özen gösteriniz. Mengene ve sehpasının iyi sabitlenmiş olmasına dikkat ediniz İş parçasını bağlarken işlenecek olan profillerin tamamen görünmesine dikkat ediniz. Profilinize uygun eğe seçiminizi yapınız. İş parçasının eğelenecek yüzeyi üste gelecek biçimde mengene ağızlarından 3-5 mm yukarıda ve yere paralel olarak sıkıca bağlayınız. Eğelenecek yüzeyde bulunan oksit tabakasını eğenin uç kısmı ile kazıyınız. İşin geniş yüzeyini gönyesine getirmek için köşegenleri doğrultusunda eğeleyiniz. Yüzeyi düzgün ve temiz eğelediğinize kanaat getirdiğiniz zaman iş parçasını mengeneden çıkararak gönye ile çeşitli yönlerden kontrol ediniz. Gönye ile kontrole başlamadan çapakları temizleyiniz. Gönyeyi iş üzerinde sürterek değil kaydırarak kontrol ediniz. Gönyesinin doğru olduğuna inandıktan sonra işi teslim ediniz.

5 SAYFA MES VE TEK AN LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 1 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI DÜZLEM YÜZEY EGELEME NO A C B KULLANILACAK TAKIMLAR: 1- LAMA EĞE 2-GÖNYE İŞLEM BASAMAKLARI 1- Parçanın A yüzeyini 45 çapraz eğeleyerek gönyesine getiriniz. 2- Parçanın B yüzeyini hem gönyesinde hemde A yüzeyine dik ( 90 ) eğeleyiniz. 3- Parçanın C yüzeyini hem gönyesinde hemde A ve B yüzeylerine dik ( 90 ) eğeleyiniz. 4- Aynı yöntemle diğer çevre yüzeylerini, hem gönyesinde hemde tamamlanmış olan bitişik yüzeylere dik (90 ) eğeleyiniz. 5- İşi temizleyerek çapaklarını alarak teslim ediniz. İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME D E Ğ E R L E N D İ R M E 100 RAKAMLA N O T YAZIYLA SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE GÖNYE ZAMAN TOPLAM ÖĞRETMENİN İMZASI......

6 SAYFA NO 3 ÖLÇME KONTROL 1 BİLGİ SAYFASI ÖLÇME VE KONTROLÜN TANIMI VE ÖNEMİ Bilinen bir değer ile bilinmeyen bir değerin karşılaştırılmasına ölçme denir. Bir işin istenilen ölçü sınırlarında ve usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadıklarının araştırılmasına kontrol denir. ÖLÇME KONTROLÜ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1-Ölçme aletinin yapılış hassasiyeti. 2-Ölçme işleminin yapıldığı yerin ısısı. 3-Ölçme işlemini yapan kişi. 4-Ölçü aletinin ısısı. 5-İşin hassasiyeti. 6-Ölçme ve kontrolde yapılan hatalar.7-ölçülecek iş parçasının fiziksel özelliği. 8-Ölçme yapılan yerin ışık durumu. ÖLÇME ALETLERİ -BASİT BÖLÜNTÜLÜ ÖLÇÜ ALETLERİ ŞERİT METRE: Uzun parçaların kabaca ölçülmesinde kullanılan çizgi bölüntülü ölçü aletleridir. Genellikle 2, 3, 5, 10, 20, 30 ve 50 metre uzunluğunda 12 ile 13 mm genişliğinde paslanmaz yay çeliklerinden yapılırla MilimetriK bölüntüler ile yapılmakla birlikte santimetre olarak okunur. ŞERİT METRE ŞERİT METRE Makine atölyelerinde en çok kullanılan ölçü aletlerindendir. Daha çok ölçme ve markalama işlemlerinde kullanılırlar. Yay çeliğinden yapılan çelik cetvellerin genişlikleri 20 mm boyları ise mm ve kalınlıkları da 0.5 mm ölçülerindedir. Çelik cetveller 0.5 mm aralıklı olarak ince çizgi bölüntülü yapıldığı gibi 1 mm aralıklı olarak yapılanları da vardır. DİJİTAL VE VERNİYELLİ KUMPAS: Dijital kumpasların verniyerli kumpaslara benzer ölçme çeneleri vardır. Ancak ölçme işlemi için dijital gösterge kullanılır. Parçayı ölçmek için çeneler konumlandırılınca dijital ekrandan ölçü doğrudan okunur. Verniyerli kumpasların üzerinde ölçme ve verniyer bölüntüleri vardır. Parçayı ölçmek için çeneler ayarlanınca boyut ölçme ve verniyer bölüntüleri aracılığı ile okunur.. Uzunluk ölçülerini, iç çap, dış çap, derinlik ve kanal gibi mesafeleri ölçme işlemlerinde kullanılırlar. 1/10-1/20-1/50 MM VERNİYEL BÖLÜNTÜLÜ KUMPASLAR: 1/10 MM VERNİYEL BÖLÜNTÜLÜ KUMPASLAR: Bu kumpaslar cetvel üzerindeki milimetrik bölüntülerden 10 mm ve 10 mm'nin katlarının bir eksiği sürgü üzerinde 10 eşit parçaya bölünmesiyle 1/10 mm lik verniyer taksimatı elde edilmiştir. Kumpas cetveli üzerindeki 9mm lik kısım sürgü üzerinde 10 eşit parçaya bölünerek 1/10 mm lik verniyer taksimatlık kısım elde edilmiştir.cetvel üzerindeki iki küçük çizgi aralığı 1mm dir. Sürgü üzerindeki iki küçük çizgi aralığı ise 9 /10 = 0,9 mm.dir. Buna göre cetvel üzerindeki iki çizgi aralığı ile verniyer bölüntüsündeki iki çizgi arasındaki 1/10 VERNİYELLİ KUMPAS ÖRNEK ALIŞTIRMALARI

7 SAYFA NO 4 ÖLÇME KONTROL 2 BİLGİ SAYFASI 1/20 MM VERNİYEL BÖLÜNTÜLÜ KUMPAS: Cetvel üzerindeki 19 mm lik kısım verniyer üzerinde 20 eşit parçaya bölünerek 1/20 lik verniyer bölüntülü kumpas elde edilmiştir. Cetvel üzerindeki iki çizgi aralığı 1 mm dir. Verniyer üzerindeki iki çizgi aralığı ise 19/20 = 0,95 mm olur. Kumpas çeneleri kapalı durumda iken cetvel ve verniyer sıfır çizgileri çakışır durumdadır. Kumpas bu durumda iken cetvel üzerindeki birinci çizgi ile verniyer üzerindeki birinci çizgi arasındaki fark 1-0,95 = 0,05 mm dir. Bu kumpasın ölçme hassasiyetidir. 1/50 MM VERNİYEL BOLÜNTÜLÜ KUMPASLAR: Bu kumpaslarda cetvel üzerindeki milimetrik bölüntülerden 50 mm ve 50 mm nin katlarının bir eksiği sürgü üzerinde 50 eşit parçaya bölünerek elde edilirler. Şekil 3.6'da görülmekte olan kumpasta olduğu gibi cetvel üzerindeki 49 mm lik kısım sürgü üzerinde 50 eşit parçaya bölünerek 1/50 mm lik verniyer taksimatı elde edilmiştir. Cetvel üzerindeki iki çizgi aralığı 1 mm dir, sürgü üzerinde iki çizgi aralığı ise 49/50 = 0,98 mm dir. Kumpas çeneleri kapalı durumda iken cetvel ve verniyer sıfır çizgileri çakışır durumdadır. Kumpas bu durumda iken cetvel üzerindeki birinci çizgi ile verniyer üzerindeki birinci çizgi arasındaki fark 1-0,98 = 0,02 mm dir. Bu kumpasın ölçme hassasiyetidir. 1/50MM VERNİYELLİ KUMPAS ÖRNEK ALIŞTIRMALARI WHİTWORTH ÖLÇME YAPAN KUMPASLAR 1/32 '' lık verniyerli kumpaslar ve okunuşları Verniyer aralık değeri: = x = 3'' 32 Ölçme hassasiyeti : = = 1'' 32

8 95mm Makine teknolojisi Temel imalat işlemleri El işlemleri delme ve vidalama modülü temrinleri SAYFA 5... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 2 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI GÖNYESİNDE VE ÖLÇÜSÜNDE EGELEME NO Tolerans : ± 0.1 mm 95 A C 45 B 9 KULLANILACAK TAKIMLAR: 1- LAMA EĞE 2-GÖNYE 3-KUMPAS İŞLEM BASAMAKLARI 1- Daha önce işlenen 1 numaralı iş parçasının A,B,C yüzeylerini birbirine 90 konumuna getiriniz. 2- Parçayı ölçülerine göre markalayınız. 3- Markalamaya dikkat ederek bütün yüzeyleri ölçüsünde, gönyesinde ve bitişik yüzeyleri dik (90 ) eğeleyiniz. 4- Çapakları alarak temizleyip teslim ediniz. İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE mm 9mm D E Ğ E R L E N D İ R M E GÖNYE ZAMAN TEKNOLOJİK BİLĞİ YÜZEY KALİTESİ 100 TOPLAM RAKAMLA N O T YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

9 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI MARKALAMA MARKALAMA: Çizilmiş resimlerden, imalatı bitmiş parçalardan ve verilen bilgilerden faydalanılarak o işin yapılacağı malzemenin üzerine çizilmesine markalama denir. SAYFA NO 6 BİLGİ SAYFASI MARKALAMA ALETLERİ: 1-Markalama pleyti 2-V yatakları 3-Mihengir 4-Çelik cetvel 5-Çizecek 6-Nokta 7-Pergel 8-Çekiç 9-Markalama boyası 10-Merkezleme çanı MERKEZLEME ÇANI 11-Merkezleme gönyesi İŞLEM SIRASI : 1-Markalama yüzeyi yağsız ve pürüzsüz olmasına dikkat ediniz. 2-Çizilecek olan çizgilerin net görünmesi için uygun markalama boyası seçiniz. 3-Seçilen yüzeye markalama boyası sürünüz. 4-Markalama boyasının yüzeyde kurumuş olmasına özen gösteriniz. 5-Referans köşenizi belirleyiniz. 6-Referans yüzeyinize göre mihengirle bütün paralel çizgileri çiziniz. 7-Belirttiğiniz referans yüzeyden faydalanarak paralel çizgilere dik çizgiler çiziniz 8-Sivri uçlu pergeli alınız. 9-Nokta vurulmuş merkeze pergelin bir ucunu sabitleyip, yarıçap kadar açarak daire çiziniz. 10-Uygun nokta ve çekici alınız. 11-Markalama çizgilerinin çakıştığı merkezlere noktalama yapınız. 12-Kavisli çizgilerin üzerine daha sık noktalama yapınız. PERGEL NOKTA

10 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI SAYFA NO 7 KESME -1- BİLG İ SAYFASI KESMENİN TANIMI, AMACI: Parçaları, malzemelerden istenen ölçülerde, çeşitli metotlarla ayırma işlemine kesme denir.yapılacak olan iş parçası ölçülür, kesilir ve şekillendirilir. Metallerin istenilen ölçülerde iş parçasına dönüştürülmesi, işlemin kesme kısmını oluşturur. KESME ÇEŞİTLERİ: Metaller genel olarak talaş kaldırarak, talaş kaldırmadan ve ergiterek kesilebilir. Bu modülde metaller el ile talaş kaldırarak ve talaş kaldırmadan kesilmesi ele alınacaktır. Parçadan talaş kaldırarak kesme işlemi el testereleri, keskiler ve kesme makineleri ile, talaş kaldırmadan kesme işlemi ise makaslar ile yapılır. Talaşlı Kesme : Üretimde kullanılan iş parçalarının kesilme şekillerinden biri de çeşitli metotolar ile talaş kaldırılarak yapılan kesme işlemidir. TESTERE ÇEŞİTLERİ 1- El testeresi 2-Boru keskisi 3-Şerit testere makinesi 4- Tepsi testere makinesi 5- Kollu profil kesme makinesi 6- Disk zımpara makinesi 7- Hidrolik testere olarak çeşitlendirilir. Bunlardan el testeresi ve boru keskisi insan gücü ile kesme yaparken; diğerleri çalışma gücünü motordan alır. EL TESTERESİ İLE KESME El testeresi, kesici kısım olan testere laması ve bunun bağlandığı koldan oluşan kesme takımıdır El testeresi, parça üzerinde ileri doğru uygun basma kuvveti ile itilirken, testere dişlerinin metalden parçacıklar koparması sağlanır. Testere geri çekilirken, basma kuvveti uygulanmaz. Bu işlem, iş parçası koparılıncaya kadar aynı kesme doğrultusunda ileri geri hareketle devam eder. El testeresi ile çapı fazla büyük olmayan içi dolu yuvarlak, kare, dikdörtgen, lama malzemelerin yanı sıra sanayi borularının kesimi de yapılır. EL TESTERE KOLUNA TESTERE LAMASI TAKMAK Testere laması, testere koluna dişleri ileri gelecek şekilde yerleştirilir. Lama deliklerine pimler takılıp kelebek somun sıkılarak lama, gergin hale getirilir. EL TESTERESİ İLE KESME KURALLARI İş parçası, belirtilen ölçüde markalanır.testere lamasının dişleri ileri gelecek şekilde takılır ve gergin hale getirilir. İş parçası, kesme yapacak kişinin tam karşısında olur ve mümkün olduğu kadar mengeneye kısa bağlanır. İş parçası mengene yüzeyine paralel kısa ve düzgün bağlanır. İŞ PARÇASININ MENGENEYE BAĞLANMASI Kesme başlangıç noktası başparmak yardımı ile izlenir.

11 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI SAYFA NO 8 KESME -2- BİLGİ SAYFASI İŞ PARÇASININ MENGENEYE BAĞLANMASI Kesme başlangıç noktası başparmak yardımı ile izlenir. Testere, ileri doğru hareket ettirilirken testere koluna baskı kuvveti uygulanır, geri çekilirken uygulanan baskı kuvveti kaldırılır. Testere bu esnada kesilen parçaya dik tutulur. Kesme işlemi sırasında testere lamasının bütün boyu kullanılır. Testere, kesme işlemi sırasında hafifçe öne doğru eğik tutulur. Kesme işlemi yapan kişi, iş parçasını karşısınaalır, bacakları öne doğru açılmış vaziyette ve yere sağlam basacak şekilde olur, sadece kollar ileri geri hareket eder. İŞ PARÇASI KARŞISINDA DURUŞ VE KESME İŞLEMİ: Kesme işlemi sırasında ortaya çıkan çapaklar çıplak el ile alınmamalı, mutlaka eldiven takılmalıdır. Bu tür parça temizlikleri kıl fırça ile yapılmalıdır. Talaşlar üflenerek masadan uzaklaştırılmamalıdır. Talaş tozları göze kaçabilir.sanayi boruları ezilmeyecek şekilde, boru mengenesi veya ara parça ile mengeneye bağlanır. Kesinlikle kurallara uygun çalışılır. MALZEMEYİ EL TESTERESİ İLE ÖLÇÜSÜNDE VE DÜZĞÜN KESME Kesme normal bir hızda yapılmalıdır. Hızlı kesmede testere laması kırılabilir, düzgün kesmenin kontrolü zorlaşır, testere laması çabuk yıpranır ve yaralanmalar olabilir. Yavaş kesmede ise zaman sarfiyatı artar.

12 16mm R Makine teknolojisi Temel imalat işlemleri El işlemleri delme ve vidalama modülü temrinleri SAYFA 9... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 3 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI BAĞLAMA PAPUCU (KESME) NO 95 Tolerans : ± 0.1 mm 60 R10 16 KULLANILACAK TAKIMLAR: 1- LAMA EĞE 2-GÖNYE 3-KUMPAS 4- TESTERE 5-MARKALAMA ALETLERİ İŞLEM BASAMAKLARI 1- Ölçüsünde ve gönyesinde eğelenmiş iş parçasını verilen resim ölçüsünde markalayınız. 2- Kesme kurallarına uyarak iş parçasını kesiniz. 3- kesilen yerleri ölçüsünde ve gönyesinde eğeleyeyiniz 4- Çapakları alarak temizleyip teslim ediniz İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE mm D E Ğ E R L E N D İ R M E GÖNYE ZAMAN TEKNOLOJİK BİLĞİ YÜZEY KALİTESİ 100 TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

13 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI SAYFA NO 10 MATKAP TEZGÂHLARINDA EMNİYETLİ ÇALIŞMA KURALLARI BİLG İ SAYFASI MATKAP TEZGÂHLARINDA EMNİYETLİ ÇALIŞMA KURALLARI 1. Matkap çapına göre devir sayısını ayarlayınız. 2. Kollar yardımıyla, Kayış kasnak kademelerinden yararlanarak, 3. Mengeneyi tezgâh tablasına bağlayınız. 4. İşi uygun biçimde bağlayınız. 5. Kesiciyi matkap fener miline bağlarken; a-mandrenle bağlama, b-kovanla bağlama, c-konik saplı matkapla (konik yüzeylerin temizlenmiş yağlanmış ve yerine iyice çakılmış olmasına dikkat ediniz.) 6. Mandren, kovan ve konik saplı matkabı fener milinden sökerken uygun mors kaması kullanınız. 7. Bütün bunlar kontrol edildikten sonra şalteri açarak çalışmaya başlayınız.

14 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI SAYFA NO 11 MATKAPLA DELME BİLGİ SAYFASI Malzemenimn Cinsine Göre Kesme Hızlarının Aralıkları (m.dak.) İŞ PARÇASI SERİ ÇELİK SERT METAL DÖKÜM ÇELİK (Orta Sert) BRONZ PRİNÇ BAKIR ALİMİNYUM Devir sayısı (N): Matkabın bir dakikada yaptığı dönme miktarına denir. Devir sayısı, matkap çapına ve kesme hızına göre değişir. Çap küçüldükçe devir büyütülmeli, çap büyüdükçe devir küçültülmelidir. V = π.d.n / 1000 (m/dk) Kesme hızı N = V.1000 / π.d (Dev/Dk) Devir sayısı Örneğin: Çapı 01 mm olan yüksek hız çeliğinden (HSS) yapılmış bir matkapla çelik malzemeler delinecektir. Kesme hızı 15 m.dk olduğuna göre devir sayısını hesaplayınız. Delme İşlemlerinde D=12mm V= 25m/ dk N=? N= V.100 /.D N= /3,14.12 N= 660 dev/dak. ( Tezgahta bulunan devre en yakın değer alınır.) DELME İŞLEMİNDE DOGABİLECEKKAZALAR VE KORUMA TEDBİRLERİ 1-İş Elbisesinin kolları lastikli, matkaba dolanmayacak şekilde olmalıdır. 2-Tezgâh çalışırken hiçbir şekilde hareketli kısımlara dokunmayınız. 3-Kesme sonunda ilerleme azaltılmalıdır. Aksi halde malzemeyi döndürebilir. 4-Tezgâh çalışırken devir değiştirmeye çalışmayınız. 5-Yumuşak malzeme delinirken uç açısı küçük matkap kullanmayınız. 6-Delme esnasında uygun soğutma sıvısı kullanınız. 7-Körleşmiş matkapla kesinlikle delme yapmaya çalışmayınız. 8-Matkap tezgâhını temizleme gereci olarak sadece eırçalar kullanılmalıdır. 9-Asla üstüpü kullanmayınız.

15 2x45 R Makine teknolojisi Temel imalat işlemleri El işlemleri delme ve vidalama modülü temrinleri SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 4 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI BAĞLAMA PAPUCU NO 95 Tolerans : ± 0.1 mm 60 R10 R x45 KULLANILACAK TAKIMLAR: 1- LAMA EĞE 2-GÖNYE 3-KUMPAS 4-5 mm MATKAP, 11 mm MATKAP 5- YUVARLAK EĞE işlem BASAMAKLARI 1-Açılaçak kanalı markalayınız. 2- Markalanmış kanala eşit aralıkla üç adet 5-6 matkapla delik deliniz. 3- Delmiş oldugumuz deliği 12 matkapla büyütünüz. 4- Çürütme işlemi yaparak deligi biraz açınız. 5- Eğeleme yaparak deligi ölçüsünde eğeleyiniz. 6- Çapakları alarak temizleyip teslim ediniz. Kanalın markalanması İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE D E Ğ E R L E N D İ R M E mm 24mm GÖNYE ZAMAN TEKNOLOJİK BİLĞİ YÜZEY KALİTESİ 100 TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

16 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI SAYFA NO 13 PAFTA ÇEKME BİLG İ SAYFASI PAFTA ÇEKERKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR: 1-Paftanın rahat ağızlaması için malzeme ucuna pah kırılmalıdır. 2-Vida açılacak malzemenin çapı diş üstü çapı kadar olması lazımsa da, pafta çekerken şişme yüzünden bilhassa çeliklerde bir miktar küçük yapılmalıdır. Pirinç, bronz, döküm gibi yumuşak malzemeler için ise çap aynı seçilebilir Bu çap farkları 0,1-0,2 mm arasında değişebilir. 3-Paftalar yazılı kısım pafta kolunun üst kısmına gelecek şekilde takılmalıdır. 4-Parça mengene çenelerine dik konumda bağlanmalıdır. 5-İlk diş oluşturulurken bir miktar baskı uygulanmalıdır. 6-Paftanın parça delik ekseninde olup olmadığı gönye ile kontrol edilmelidir. 7-Kesme yağı kullanılmalıdır. 8-Talaşın sıkışmaması için ¼ oranında saat ibresi tersi yönünde döndürülmelidir. 9-Vida işlemi bitinceye kadar bu işlemlere devam edilmelidir. PAFTA PAFTA ÇEKMEDE İŞLEM BASAMAKLARI 1. Pafta çekilecek milin eksenin mengene eksenine dik olup olmadığını gönye ile kontrol ediniz. 2. Pafta çekilecek malzeme çapını diş üstü çapından 0,1-0,2 mm daha küçük işleyiniz. 3. Pafta lokmasının ölçüsüne uygun pafta kolunu seçerek yazılı kısmı üste gelecek şekilde paftayı sıkıca kola takınız. 4. Pafta lokmasının düzgün ve rahat ağızlaması için mutlaka 45 lik pah kırınız. 5. Kesme yağı kullanarak pafta çekme işlemini yapınız. 6. Çektiğiniz vidayı vida tarağı ile kontrol ediniz. VİDA MASTARI PAFTA KOLU

17 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ SAYFA NO 14 KILAVUZ ÇEKME BİLGİ SAYFASI VİDANIN TANIMI: Düzgün biçim ve ölçüdeki daire kesitli parçalar üzerine açılmış helisel oluktan ibarettir. Vida bir delik içine veya silindirik bir parçanın dışına açılabilir. VİDANIN ELEMANLARI: D:Diş üstü çapı P:Adım D1:Diş dibi çapı D2:Böğür çapı B:Diş üstü genişliği A:Diş dibi genişliği H:Diş yüksekliği KILAVUZ ÇEKMEDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR: 1-Delik çapı vidanın diş üstü çapından, adımı kadar küçük delinmelidir. 2-Deliğin her iki tarafına 90 havşa açılmalıdır. 3-İş parçası mengene çenelerine paralel olarak bağlanmalıdır. 4-Uygun kılavuz koluna takılan I. kılavuz delik eksenine dik olacak şekilde ağızlatılmalıdır. Kılavuz çekerken malzemeye uygun bir yağlama yapılmalıdır. 5-Özellikle çelik malzemelerde, her iki üç dönüşte bir talaşı kırmak için geri hareket yaptırılmalıdır. Geri hareket, kılavuz kanallarının talaşla tıkanmasını ve kılavuzun kırılmasını önler. 6-Eğer kör deliğe kılavuz çekiyorsak kılavuz bir kaç defa çıkarılmalı, delik ve kılavuz talaşlardan temizlenmelidir KILAVUZ ÇEMEDE İŞLEM SIRASI: 1-Kılavuza uygun kılavuz kolu seçilerek kılavuz (buji) koluna takılmalıdır. 2-Deliğe uygun kılavuz seçilmelidir. 3-I numaralı kılavuzumuz delik eksenine dik olacak şekilde ağızlatılmalıdır. 4-Kesme sıvısı kullanılmalıdır. 5-Saat ibresi yönünde az bir baskı ile döndürülmelidir. 6-Her ¼ turda saat ibresi tersine geri döndürülerek talaşın kırılması sağlanmalıdır. Kılavuz sıkışırsa çok fazla zorlanmamalıdır. 7-Vida işlemi bitinceye kadar aynı işlemlere devam edilmelidir. 8-Aynı şekilde II. ve III. kılavuzlarda deliğe salınarak vida tamamlanmalıdır. KILAVUZ KOLU

18 ... MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI SAYFA NO 15 RAYBA ÇEKME BİLGİ SAYFASI ELDE RAYBA ÇEKMEDE DİKKAT EDİLEÇEK HUSULAR 1- Raybanın delik içerisinde yataklanabilmesi için delik derinliği en az rayba çapı kadar olmalıdır. 2- Mutlaka kesme yağı kullanılmalıdır. 3- Rayba dik konumda olarak tam eksende ağızlatılmalıdır. 4- Rayba daima kesme yönünde döndürülmelidir. Kesinlikle geri çevrilmemelidir. 5- Kama kanallı deliklere helis oluklu raybalar salınmalıdır. 6- Rayba az ve düzenli baskı ile ilerletilmelidir. İŞLEM BASAMAKLARI: 1-İş parçasında delinecek yüzey markalanmalı ve noktalanmalıdır. 2-Markalanan parça matkap tezgahında uygun ölçüde delinir. 3-Raybanın kolay ağızlaması için deliğe havşa açılır. 4-Uygun rayba seçilerek kolu takılır.5 -İş parçası el mengenesine delik dik gelecek biçimde bağlanır. 6-Raybanın kesme yönüne göre fazla bastırmadan rayba çekme işlemine başlanır. 7- Raybanın kolu hep aynı yönde çevrilmelidir. 8- Rayba çekme işlemi bitince yine aynı yönde çevirerek çıkarınız. 9- İş parçasını kontrol ederek teslim ediniz.

19 15mm 100mm M12 Makine teknolojisi Temel imalat işlemleri El işlemleri delme ve vidalama modülü temrinleri SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 5 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI T somun ve saplama NO KULLANILACAK TAKIMLAR 1- Lama eğe 2- Kumpas 3- Gönye 4-5mm ve 10,5 mm matkap 5- Havşa matkabı 6- M12 kılavuz ve kılavuz kolu 2 X 45 M İŞ VE İŞLEM BASAMAKLARI Parçayı 23x28x28 mm ölçüsünde işleyiniz. 2- Delik merkezini markalayarak 5 mm matkapla deldikten sonra 10,5mm matkapla genişleterek havşa açınız. 3- M12 kılavuzla kılavuz çekiniz. 4- Kenar baoşlukları markalayarak ölçüsünde ve gönyesinde eğeleyiniz. 5- İşparçasının çapaklarını alarak temizleyiniz. İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME D E Ğ E R L E N D İ R M E N O T RAKAMLA YAZIYLA SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE 15mm 23mm 28mm 28mm 2x45 ZAMAN GÖNYE TOPLAM ÖĞRETMENİN İMZASI M 12 KULLANILACAK TAKIMLAR 1- Lama eğe 2- Kumpas 3- M12mm pafta ve pafta kolu İŞLEM BASAMAKLARI 1- Parçayı 12 x 100 mm ölçüsünde silindirk olarak eğeleyiniz. 2- İki ucuna Pah kırıp M12 paftayla diş açınız. 3- İş parçasının Çapaklarını alarak temizleyip teslim ediniz. İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE mm 20mm M12 D E Ğ E R L E N D İ R M E TEKNOLOJİK BİLĞİ ALIŞTIRMA ZAMAN 100 TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

20 R8 Makine teknolojisi Temel imalat işlemleri El işlemleri delme ve vidalama modülü temrinleri SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 6 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI FINDIK (CEVİZ) KIRACAGI NO C 45 Ra0, İŞLEM BASAMAKLARI 1- İş parçasının bir yüzeyini gönyesinde eğeleyiniz. 2-Geniş yüzey üzerine şablon yardımı ile ceviz kıracagının kollarını markalayınız. Eğri çizgilere sık düz çizğilere aralıklı nokta vurunuz. 3-Çürütmek için 5 veya 6 matkap kullanınız. 4-Paeçayı keski ile çürüterek profiline göre egeleyiniz. 5-Baş kısımdaki kanalı freze yardımıyla açınız. 6-Diğer baştaki kademeyi parmak freze ile açınız. 7- Parçaları birbirine takarak deliniz. 8-Havşaları açarak pimi takarak başlarını çekiçle eziniz. 9-iş parçasını çapaklarını alarak temizleyip teslim ediniz. 3 9 ÖLÇÜLER ORANTILI ŞEKİLDE BÜYÜTÜLEREK CEVİZKIRACAGI YAPILIR. İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE mm 112mm 90mm D E Ğ E R L E N D İ R M E R mm 3mm 7mm R4 KULLANABİLİRLİK İŞ YAPABİLME ZAMAN 100 TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

21 R10 Makine teknolojisi Temel imalat işlemleri El işlemleri delme ve vidalama modülü temrinleri SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 7 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI KATER ANAHTARI NO R R4, x 12 kare boşaltmanın markalaması 14 5,52 KULLANILACAK TAKIMLAR 1- Lama eğe 2- Kumpas 3- Gönye 4- Markalama aletleri 5-5mm ve 10mm matkap 6- Kare eğe İŞLEM BASAMAKLARI e İş parçasını temizleyerek verilen resme göre markalatınız. 2- kare deligin açılması için 5mm ve 10mm matkapla deliniz. 3- Kare eğe ile ölçüsünde ve gönyesinde eğeleyiniz. 4- Yuvarlak kısımları önce ölçüsüne getiriniz sonra yuvarlak olarak eğeleyiniz. 5- İş parçasının çapaklarını alarak temizleyip teslim ediniz. İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE mm 98mm 12X12mm D E Ğ E R L E N D İ R M E 28 e17 R4,5 KULLANILABİLİRLİK ZAMAN 100 TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

22 SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 8 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI GAZOZ AÇACAGI NO 32 R A Kesiti 1 10 A R2 Numara 1 Kalınlık : 4mm R5 13 R4,5 4 R4 13 KULLANILACAK TAKIMLAR 1- Lama eğe 2- Yuvarlak eğe 3- Markalama aletleri 4- Ø5mm matkap İŞLEM BASAMAKLARI 1- İş parçasını 70x32 ölçüsünde eğeleyiniz 2- İş parçası resmine göre markalayınız. 3-Ø5 matkapla 3 delik açınız. 4- Çürütme yaparak deliği açınız 5- Dış ölçü ve şekle getirniz. 6- Çapakları alarak temizleyip teslim ediniz. İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE mm 70mm 18mm D E Ğ E R L E N D İ R M E mm 13mm 8mm R4 R2 R5 R4,5 10 İŞ ALIŞKANLIKLARI 10 ZAMAN 100 TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

23 SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 9 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI ASKI APARATI NO R Kalınlık 3mm 10 R2 30 Ölçek 2/1 İŞLEM BASAMAKLARI 1- İş parçasını resme göre marklayınız. 2-10mm ve 4mm delikleri deliniz. 3- Markalanan yerlerden keserek ölçüsünde eğeleyiniz. 4-İş parçasının çapaklarını alarak temizleyin ve teslim ediniz İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE mm mm 10mm D E Ğ E R L E N D İ R M E R2 R5 10mm İŞ ALIŞKANLIKLARI ZAMAN 100 TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

24 SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 10 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI NO ,05-0, ,05 0, ,05-0, ,00-0,05 8 KULLANILACAK TAKIMLAR 1- Lama eğe 2- Kumpas 3- Gönye 4-7mm matkap 5- Markalama aletleri İŞLEM BASAMAKLARI 1- Büyük parçayı 47x47x8 mm gönyesinde eğeleyiniz. 2- Delik resminde görüldügü gibi markalayarak 7mm matkapla deliniz. 3- Keski ile çürütünüz. 4- Eğe ile ölçüsünde deligi eğeleyiniz. 5- Küçük parçayı markalayarak ölçüsünde ve gönyesinde eğeleyiniz. İş parçalarının çapaklarını alarak temizleyip teslim ediniz ,5 8, ,5 8, İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME D E Ğ E R L E N D İ R M E N O T RAKAMLA YAZIYLA SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE 47mm 25mm 11mm 8mm 25mm İÇ PARÇA 8mm İÇ PARÇA GEÇME İŞ ALIŞKANLIKLARI ZAMAN TOPLAM ÖĞRETMENİN İMZASI......

25 SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 11 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI ANAHTARLIK GAZOZ AÇACAGI NO R40 R5 10 4,5 7 Kalınlık 5 R2 R30 R1, Ölçek : 2/1 İŞLEM SIRASI : 1- İş parçasının iki yüzeyini markalama yapmadan temizleyiniz. 2-Şablonu parça üzerine yapıştararak çizgilerden ve delik merkezini noktalayınız. 3-4,5 mm matkap ile delme işlemini yapınız. 4- Profili işleyiniz. İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE D E Ğ E R L E N D İ R M E mm R30 R5 R2 R1.5 R40 38mm 43mm ZAMAN KULLANABİLİKLİK TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI

26 BOŞLUK AÇISI Makine teknolojisi Temel imalat işlemleri El işlemleri delme ve vidalama modülü temrinleri SAYFA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİ ALANI RESİM NO 12 ADI SOYADI SINIF TEMRİN ADI MATKAP BİLEME NO 118 KAMA AÇISI TALAŞ AÇISI KULLANILACAK TAKIMLAR 1- Zımpara taşı 2- Koruyucu gözlük 3- Matkap 4- Matkap kontrol mastarı 5- Soğutma sıvısı İŞE BAŞLAMA İŞİ BİTİRME SAAT :... SAAT :... VERİLEN SÜRE HARCANAN SÜRE TALAŞ AÇISI KAMA AÇISI D E Ğ E R L E N D İ R M E BOŞLUK AÇISI İŞ ALIŞKANLIKLARI 10 ZAMAN 100 TOPLAM N O T RAKAMLA YAZIYLA ÖĞRETMENİN İMZASI