NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYOLOJİ BÖLÜMÜ LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL

Transkript

1 NİĞDE ÜNİVERSİTESİ SOSYOLOJİ BÖLÜMÜ LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL SOSYOLOJİYE GİRİŞ Bilim, bilimin sınırları ve sınırlılıkları, bilimsel bilginin felsefi bilgiden ve diğer bilgi türlerinden farklılıkları, sosyolojik düşüncenin gelişimi, sosyolojinin konusu ve sınırlılıkları, sosyolojinin sınırlarının tespitinde kullanılan üç yolun (tarihçi, ampirik, analitik) açıklanması ve bu çerçeveler esnasında sosyolojinin diğer bilimlerle olan ilişkisinin tespiti, sosyolojide yer alan farklı yaklaşımlar, farklı yaklaşımların sebepleri, karşılaştırılmalı toplum incelemelerinde problem kaynakları, sosyolojik temel kavram ve süreçlerin analizi, sosyoloji biliminin gelişim tarihi, dönem boyunca işlenen ana konulardır. Toplumsal yapı (statü, toplumsal rol), toplumsal hareketlilik etmenleri, sosyo kültürel değişme (değişmenin şartları ve etmenleri) toplumsal tabakalaşma (Farklı tabakalaşma tipleri, geleneksel ve günümüz toplumlarında tabakalaşma sembolleri), olguları teorik çerçevede ele alınarak Osmanlı ve günümüz Türk toplum yapısı çerçevesinde örneklendirilip batı toplumlarıyla karşılaştırmalı olarak açıklanmaktadır. Anthony Giddens, Sosyolojiye Giriş, Phonex Yayınları. İhsan Sezal, Sosyolojiye Giriş, Martı Yayınevi. Anthony Giddens, Sosyoloji, Ayraç Yayınları PSİKOLOJİYE GİRİŞ Psikoloji biliminin diğer bilimlerle ilişkisi. Psikoloji biliminin alt disiplinleri. Psikolojide araştırma metotları. Psikolojik teoriler. İnsan fizyolojisi ve davranış. İdrakler psikolojisi. Öğrenme psikolojisi. Değişme psikolojisi. Feriha Baymur, Genel Psikoloji, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi. SOSYAL ANTROPOLOJİYE GİRİŞ Antropoloji bilimi, tanımı ve diğer bilimlerle ilişkisi. Antropolojinin doğuşu, gelişimi. Sosyal Antropolojinin ilk öncüleri. Sosyal Antropolojide ekoller: Evrimci ekol, difüzyonist ekol ve kültür bölgeleri. İşlevselciler. İnsan ve kültür. Kültürün araştırılması. Kültür araştırmalarında kullanılan kavramlar. Bozkurt Güvenç, İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, İstanbul. 1

2 Alaeddin Şenel, İlkel Topluluktan Uygar Topluma, Bilim ve Sanat Yayınevi, Ankara. Yardımcı Kitaplar Mahmut Tezcan, Kültürel Antropoloji, Kültür Bakanlığı, Ankara. SİYASET BİLİMİNE GİRİŞ I Siyaset Biliminin bilimselliği, devlet ve hükümet, siyaset biliminin metodolojisi, ideolojisi, siyasal sosyalleşme ve siyasi partiler, seçim sistemlerinin ayrıntılı olarak incelenmesi bu dersin temel amacıdır. Demokrasi ve eleştirileri, aydınlar ve seçkinler, kamuoyu, baskı grupları, kitle toplumu, siyasi kültür, yabancılaşma, laiklik, milliyetçilik ve Ulus-devlet, kadın ve siyaset, modernlikpostmodernite gibi kavramlar dersin ana temasını oluşturmaktadır. Maurice Duverger, Siyaset Sosyolojisi, Varlık Yayınları. Bülent Daver, Siyaset Bilimine Giriş, Siyasal Yayınevi Esat Çam, Siyaset Bilimine Giriş, Der. Ali Öztekin, Siyaset Bilimine Giriş, Siyasal yay Mümtaz er Türkönü, Siyaset, Lotus, 2003 Cemal Oktay, Siyaset Bilimi İncelemeleri, Alfa Yay., FELSEFEYE GİRİŞ Felsefenin anlamı, kapsamı, din, bilim ve sanatla ilişkisi. Hayatın düzenlenmesi ve yorumlanması. Felsefenin tarihi ve kültürel fonksiyonları. Felsefenin analitik fonksiyonları (felsefede metot kavramı, felsefede inanç ve bilgi kavramları. Deney-akıl ilişkisi. İletişim ve sezgi. Felsefede değer kavramı. Ontolojik görüşler. Ahmet Arslan, Felsefeye Giriş, Adres Yayınları, İstanbul. Şahin Yenişehirlioğlu, Felsefe ve Sanat, Dayanışma Yayınları, Ankara. II. YARIYIL POPÜLER KÜLTÜR VE TOPLUM Popüler kültür kavramının sosyolojik analizi, popüler kültür kavramına çeşitli yaklaşım biçimleri, kitlesel üretim ve tüketim biçimi açısından popüler kültür, kitle iletişimi ve popüler kültür, kişisel özgürlük ve popüler kültür; siyaset, erk ve popüler kültür. 2

3 Erol Mutlu, Globalleşme Popüler Kültür ve Medya, Ütopya Yayıncılık. FELSEFE TARİHİ Çin, Mısır, Hint ve Eski Yunanistan da felsefe. Aristo, Sokrates ve Eflatun un felsefeleri. Orta çağda batı felsefesi. İslam felsefesi: Tasavvuf. Felsefe tarihinden örnek felsefeciler: Descartes, Kant, Hegel, Schopenhaver, Spencer, H.Bergson, K.Marx. Alfred Weber, Felsefe Tarihi, Sosyal Yayınlar, İstanbul. Macit Gökberk, Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, BİLİM TARİHİ Bilginin ve düşüncenin ortaya çıkışı ve şekilleri. Antikite, Yunan, Mısır, Çin, Hint, Mezopotamya ve İslam bilimleri. Modern bilimin niteliği ve eleştirisi. Günümüzde bilimin geçirdiği değişim. Bilimteknoloji ilişkisi. Thomas Kuhn, Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Alan Yayıncılık, İstanbul. Mehmet Ali Ağaoğulları, Eski Yunan'da Siyaset Felsefesi, V Yayınları, Ankara SİYASET BİLİMİNE GİRİŞ II Siyasal düşünce ve insanlık tarihi (metot), Antik Uygarlıklar, Çin, Hint Mezopotamya, Mısır, antik Yunan-Genel olarak, (Polis ve Siyaset, Harekleitos, Platon, Aristo, Knikler, Stoacılar, Roma da siyasal düşünüş), Hıristiyan düşüncesi (Hıristiyan öğretisi, St. Augustinus, St. Thomas, Salisbury li Juhn) ve Ortaçağ Siyasi Düşüncesi (Padova lı, Marcilius, Gratus, Monarşi ve Kilise) konuları işlenmektedir. Ders Kitapları Aladdin Şenel, Siyasi Düşünceler Tarihi, Bilim Sanat Mete Tunçay, Batı da Siyasal Düşünceler Tarihi: Seçilmiş Yazılar / Yeni Çağ, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Mehmet Ali A Ağaoğulları ve Levent Köker, İmparatorluktan Tanrı Devletine, Mehmet Ali A Ağaoğulları ve Levent Köker Tanrı Devletinden Kral Devlete, Murat Sarıca, 100 Soruda SDT, Gerçek Yayınevi David Thomson, Siyasi Düşünce Tarihi, Şule Ayferi Göze, Siyasal Düşünceler ve Yöntemler, Beta 3

4 SOSYAL PSİKOLOJİ Davranışın dinamiği. Sosyal psikolojinin konusu ve problemleri ve metodu. Davranışın kaynakları. İdrakler ve İdraklerin organizasyonu. İdrakler ve davranış ilişkisi. İnançlar ve tutumlar. İnanç ve tutumların doğuşu ve değişmesi. Kültürün rolü. İnanç ve tutumların ölçülmesi. Ölçme teknikleri ve güvenirliliği. Çiğdem Kağıtçıbaşı, İnsan ve İnsanlar, İstanbul: Evrim Yayınevi. Yardımcı Çiğdem Kağıtçıbaşı, Kültürel Psikoloji, İstanbul, YKY Yayınları. III. YARIYIL KLASİK SOSYOLOJİ TEORİLERİ I B. de MONTESQUIEU: Siyasal Kuram, Olgular ve Değerler, Siyaset Kuramından Sosyolojiye. Auguste COMTE: Düşüncenin Üç Evresi, Sanayi Toplumu, İnsanlık Bilimi Sosyoloji, İnsan Doğası ve Toplumsal Düzen, Felsefeden Dine. Karl MARX: Kapitalizmin Sosyoekonomik İncelemesi, Kapital, Marksist Sosyolojinin Belirsizlikleri, Sosyoloji ve Ekonomi, Marksist Felsefenin Belirsizlikleri. R. Aron, Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, Ankara: Bilgi Yayınevi. Yardımcı Kitap T. Bottomore, R. Nisbet, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi:Ankara: Verso Yayınları. T. Bilton, K. Bonnett, P. Jones, T. Lawson, D. Skinner, M. Stanworth, A. Webster. Sosyoloji, Siyasal Kitabevi. KENT SOSYOLOJİSİ Temel kavramlar: Kent, kentleşme, metropolis, metropoliten alan, megalopolis, mega-kent. Tarihte kentler: Kentlerin doğuşu, endüstri öncesi kent ve endüstri kenti. Türkiye'de kentleşme. Kentleşme ve göç. Kentleşme kuramları: Avrupa'da H.Pirenne, G.Simmel, M.Weber, Amerika'da: Kent ekolojisi (insan ekolojisi), R.Park, E.Burgess, Louis Wirt. Türk toplumlarında kentler: Eski Türkler, Anadolu Selçuklu, Osmanlı İmparatorluğu kentleri. Ruşen Keleş, Kent ve Planlama, İmge Yayınevi. 4

5 TÜRKİYE NİN TOPLUMSAL YAPISI Toplumsal yapı kavramının sosyolojik odak terimlerinden biri oluşu ve sosyolojinin gelişim süreci içinde kavramın farklı kullanım manalarının açıklanması, toplumsal bünye ve kültür kavramlarının toplumsal yapı kavramıyla ilişkilerini açıklaması, toplumsal yapının sınırlarının çizilmesi, çizilen sınırlar çerçevesinde Türkiye nin toplumsal yapısının çözümlenmesinde kullanılan ikili yaklaşımlar ve bunların eleştirisi, Osmanlı dönemi toplumsal yapısı çözümlenmesinde kullanılan ikili yaklaşımlar ve bunların eleştirisi, Osmanlı dönemi toplumsal yapısı, Cumhuriyet dönemi toplumsal yapısının bütüncü yaklaşımla çözümlenmesi, dersin ele alındığı temel konulardır. Niyazi Berkes, Türkiye de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Orhan Türkdoğan, Türk Toplum Yapısı, Çamlıca Yayınları ÇALIŞMA SOSYOLOJİSİ Meslek kavramının sosyolojik analizi, mesleki statü ve roller, çağdaş mesleki eğitim anlayışı, meslekler alanında çeşitlenmeler ve yeni hiyerarşik yapılanmalar, sosyal tabakalaşma açısından meslekler, cinsiyet açısından meslek ayrımları; çağdaş toplumsal değişmeler bağlamında meslek gruplarında ki çeşitleme, mesleki hareketlilik ve mesleki prestij. İşçi İşveren statüleri ve rolleri, işçiişveren ilişkilerinin yapısal özellikleri, işçi-işveren ilişkilerinde örgütleşme, mücadele ve otorite. M. Özkul, Çalışma Sosyolojisi, SDU Yayınları, Isparta. HUKUK SOSYOLOJİSİ Temel kavramlar: Hukuk, pozitif hukuk, doğal hukuk. Hukuk ve bilim. Hukuk sosyolojisi ve bölümleri. Hukuk sosyolojisinde okullar: Sosyolojik okul (Saint-Simon, A.Comte, E.Durkheim, L.Dugit), Yararcı okul (Epiküros, J.Bentham, J.Stuart Mill, R.Von Jhering), Marksist okul, Tarihçi okul. Modern hukuk sosyolojisi (E.Ehrlich, M.Weber, N.Nuhman, G.Gurvitch). Kriminoloji ve suç sosyolojisi. Kriminolojinin tarihi ve niteliği. Suç ve sapkın davranış. Suç teorileri: biyolojik görüş, psikolojik görüş ve sosyolojik teoriler. Türkiye'de suç. Ülker Gürkan, Hukuk Sosyolojisi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını. III. YARIYIL SEÇMELİ DERSLER KURUMLAR SOSYOLOJİSİ SOSYAL DEĞİŞME 5

6 IV. YARIYIL KLASİK SOSYOLOJİLERİ TEORİLERİ II A. de TOCQUEVILLE: Demokrasi ve Özgürlük, Amerikan Deneyi, Fransanın Siyasal Dramı, Demokratik Toplumun İdeal Tipi. E. DURKHEIM: Toplumsal İşbölümü, İntihar, Dinsel Yaşamın İlkel Biçimleri, Sosyolojik Yöntemin Kuralları, Sosyoloji ve Sosyalizm, Sosyoloji ve Felsefe. W. PARETO: Mantıklı Olmayan Davranış ve Bilim, Anlatımlardan Duygulara, Kalıntılar ve Türemler, Sosyolojik Bireşim, Bilim ve Siyaset. M. WEBER: Bilim Kuramı, Tarih ve Sosyoloji, İnsani Durumun Karşıtlıkları, Din Sosyolojisi, Ekonomi ve Toplum. R. Aron, Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, Ankara: Bilgi Yayınevi. Yardımcı T. Bottomore, R. Nisbet, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi:Ankara: Verso Yayınları. DİN SOSYOLOJİSİ Din tarifleri. Din sosyolojisinin konusu, metodu, tarihçesi. Günümüzde din sosyolojisi. İslamiyet ve din sosyolojisi. Türkiye de din sosyolojisi. Din ve toplum. Dini tecrübenin ifade şekilleri. Dini guruplar. Dini ve sosyal farklılaşma. Din ve sosyal bütünleşme. Din ve sosyal değişme. Çeşitli toplum tiplerinde din. Dinin diğer sosyal kurumlarla fonksiyonel ilişkileri. Joachim WACH, Din Sosyolojisi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları. SOSYAL TABAKALAŞMA Toplumsal tabakalaşma ve hareketlilik, Olgular, kavramlar ve kuramlar. Ahmet Zeki ÜNAL, Toplumda Tabakalaşma ve Hareketlilik, Birleşik Yayıncılık, İstanbul: İKTİSAT SOSYOLOJİSİ Sosyal Tabakalaşma, sosyal sınıf sistemi, İktisadi olayların sosyal karakteri, klasik iktisatçılara göre iktisadi olaylar, işbölümü, üretim ve üretim faktörleri, mübadele ve yeniden bölüşüm, mülkiyeti tüketim. Mehmet Eröz, İktisat Sosyolojisine Başlangıç, Filiz Kitabevi, İstanbul:1982 ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ Öğrenme Psikolojisinin Tarihsel Temelleri, Davranışçı Yaklaşımı Hazırlayan Şartlar, Bilişsel Etkileşim Kuramı, Gestalt Kuramı. Nermin Çelen, Öğrenme Psikolojisi, İmge Kitabevi, Ankara:

7 IV. YARIYIL SEÇMELİ DERSLER EĞİTİM SOSYOLOJİSİ HUKUKA GİRİŞ Ömer Anayurt, Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Seçkin Yayıncılık, İstanbul: V. YARIYIL ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ TEORİLERİ I Natüralistik teoriler. Yapısal-işlevselcilik. Davranışçı alış-veriş kuramı. Alış-veriş yapısalcılığı. Çatışmacı yapısalcılık. Çatışma ve yapı ilişkisi. Genel Sistem kuramı. Yorumlayıcı teoriler. Değerlendirici sosyoloji. Margaret M. Poloma (Çev. Hayriye Erbaş), Gündoğan Yayınları, Ankara. Yardımcı Anthony Giddens, Toplumun Kuruluşu, Bilim ve Sanat Yayınevi. SUÇ SOSYOLOJİSİ Suç Sosyolojisi başlığı altında şu konular ele alınacaktır: Suçun tanımı, ölçülmesi, yaygınlığı; suçluların özellikleri (yaş, cinsiyet, sosyal sınıf v.s.);biyolojik suç teorileri, psikolojik suç teorileri (kendi-kontrol teorisi dahil); ayrıca şu sosyoloji teoriler: sosyal organizasyonsuzluk, sosyal bağ; sosyal öğrenme; etiketleme; gerilim/anomi; akılcı seçim teorisi, vazgeçirme, feminist, çatışmacı teoriler gibi. Son olarak da, suç teorilerini sentez etme girişimleri üzerinde durulacaktır. Donald J. Shoemaker, Theories of Delinquency, Oxford University Pres. Yardımcı Emile Durkheim, İntihar, İmge Yayınevi. GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Çokuk gelişimne farklı bakış açıları, Gelişim psikolojisinde tartışılan konular, gelişim psikolojisinde araştırma yöntemleri, gelişim kuramları, temel kavramlar ilkeler ve gelişim dönemleri. Banu Yazgan İnanç, Mehmet Bilgin ve Meral Kılıç. Gelişim Psikolojisi, Pegem Akademi, Ankara: V. YARIYIL SEÇMELİ DERLER SOSYAL EŞİTSİZLİKLER KÜLTÜR DEĞİŞMELERİ PSİKOLOJİ KURAMLARI 7

8 AİLE SOSYOLOJİSİ DEMOGRAFYA SANAT FELSEFESİ TOPLUMSAL CİNSİYET VE KAMUSAL ALAN VI. YARI YIL ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ TEORİLERİ II Yirminci Yüzyılın ilk çeyreğinden sonra sosyolojide ortaya konulmuş kuram ve yaklaşımların önemli temsilcileri aracılığıyla tanıtılması. Margaret M. Poloma, (Çev. Hayriye Erbaş), Gündoğan Yayınları, Ankara. Yardımcı C.Wrıght, Mılls (Çev) Ünsal Oskay, Toplumbilimsel Düşün, Der Yayınları, KLASİK MANTIK Akıl yürütme ve geçetlilik, Dedüksiyon, endüksiyon, Analoji, Mantık ilkeleri ve mantık sistemi. Doğan Özlem. Mantık, 1991, İstanbul: Ara Yayıncılık. TÜRK SOSYOLOJİ TARİHİ Batı'daki gelişime paralel olarak Türkiye'de sosyoloji tartışmaları. Türkiye de sosyolojinin aktarmacı veya özgün niteliği ile ilgili tartışmalar. Türk sosyolojisinin gelişme dönemleri ve temel özellikleri. Dönemler itibariyle sosyologlar. Türk sosyologlarının sosyoloji anlayışları, özgünlükleri, kendilerine özgü kavram ve kuramları. Türk sosyologlarının eserleri ve bazı eserlerinin analizi. Emre Kongar, Türk Toplumbilimcileri II, İstanbul: Remzi Kitabevi. Yardımcı N. Şazi Kösemihal, Sosyoloji Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi. VI. YARIYIL SEÇMELİ DERSLER GÖÇ SOSYOLOJİSİ SOSYAL HAREKETLER SOSYOLOJİSİ SİVİL TOPLUM ÇEVRE SOSYOLOJİSİ İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ 8

9 PSİKOLOJİ TARİHİ DÖRDÜNCÜ YIL VII. YARIYIL NİCEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ I Teori, varsayım ve ampirik araştırma ilişkisi. Ampirik araştırmalar ve karşılaşılan güçlükler. Bilgiyi toplama süreci. Bilgiyi aktarma süreci. Bilginin yorumlanması ve araştırma raporunun hazırlanması. Birsen Gökçe, Toplumsal Bilimlerde Araştırma, Ankara: Savaş Yayınları. SEMBOLİK MANTIK Mantığın eleştirel düşünme ve akılcı tartışmaya uygulanması, klasik mantığın sembolik mantıkla çözümlenmesi, kümeler kuramı, otomatikleşmiş teorem ispatlaması, Olasılık kavramının mantıksal temelleri, matematiğin mantıksal temelleri, doğa bilimlerinin mantıksal temelleri, sembolleştirme, mantık felsefesi. BİTİRME TEZİ Öğrencilerin bilimsel araştırma yapma becerisi kazanmalarını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu dersler V. Ve VII. yarıyılda alınan Bilimsel Araştırma Teknikleri dersinde öğrenilenlerin uygulamaya dönüştürülmesi sağlanmaktadır. VII. YARIYIL SEÇMELİ DERSLER NİTEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ GÜNCEL SOSYOLOJİK TARTIŞMALAR I TURİZM SOSYOLOJİSİ SOSYAL ÇALIŞMA HALK BİLİMİ KÜRESELLEŞME ESTETİK VIII. YARIYIL EĞİTİM FELSEFESİ Eğitim felsefesinin niteliği, Platon Aristo, Gazali, Rousseau, Netzshe, Pozitivizm ve eğitim. Ahmet Cevizci, Eğitim Felsefesi, Say yayınları, İstanbul NİCEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ II Sosyal Bilimlerde Metod ders başlığı adı altında şu konulara değinilecektir: Temel sosyal bilim paradigmaları (pozitivist ve yorumlayıcı); sosyolojideki ana teoriler/yaklaşımlar (yapısalcılık, sosyal etkileşim, postmodern v.s.); araştırma türleri (zamana, amaçlarına göre); araştırma dizaynı; nitel araştırma metodları/teknikleri (etnografi, fenomenoloji, odak grup, görüşme v.s.) nicel araştırma metodları/teknikleri (deney, sörvey); etik v.b. konulara değinilecektir. 9

10 Birsen Gökçe, Toplumsal Bilimlerde Araştırma, Ankara: Savaş Yayınları. Yardımcı Ali Yıldırım ve Hasan Şimşek, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınevi, Ankara. BİTİRME TEZİ Birinci dönemde aynı isimle alınan dersin devamı niteliğindedir. Öğrencilerin bilimsel araştırma yapma becerisi kazanmalarını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu dersler V. Ve VII. yarıyılda alınan Bilimsel Araştırma Teknikleri dersinde öğrenilenlerin uygulamaya dönüştürülmesi sağlanmaktadır. VIII. YARIYIL SEÇMELİ DERSLER GÜNCEL SOSYOLOJİK TARTIŞMALAR II İKTİSADA GİRİŞ HAKLAR SOSYOLOJİSİ ÖRGÜT SOSYOLOJİSİ EĞİTİM PSİKOLOJİSİ FELSEFİ METİNLER 10