OLİGOPOLLER VE OYUN KURAMI 2

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "OLİGOPOLLER VE OYUN KURAMI 2"

Transkript

1 OLİGOPOLLER VE OYUN KURAMI. OLİGOPOL OYUN KURALLARI. OLİGOPOL OYUN STRATEJİLERİ 3. OLİGOPOL OYUNUNDA SKORLAR 3 4. MAHKUMLAR ÇIKMAZI 3 5. BİR DUOPOL OYUNU MALİYET VE TALEP KOŞULLARI KAR MAKSİMİZASYONU İÇİN GİZLİ ANLAŞMA YAPMAK GİZLİ ANLAŞMAYI İHLAL ETMEK SKOR MATRİSİ VE DENGE TEKRARLANAN OYUNLAR 6. DİĞER STRATEJİK DEĞİŞKENLER 7. PRATİKTE OLİGOPOL FİYATLARI 3 8. OLİGOPOLİST PİYASALAR: MATEMATİKSEL YAKLAŞIM MODELLERİN TEMEL YAPISI REKABET BENZERİ MODELLER KARTEL MODELİ COURNOT MODELİ ÖRNEK Kartel Model Cournot Çözümü Stackelberg Lderlk Çözümü 7

2 Olgopoller ve Oyun Kuramı Oyun kuramı, stratejk davranışı analz etme yöntemdr. Oyun, karar vermenn öneml parçası olarak, stratejk davranış durumudur. Oyuncu, karar vercnn smdr. Stratejk davranış, karşısındaklern beklenen davranışını hesaba katmak ve karşılıklı brbrne bağımlılığı kabul etmektr. Stratej, oyuncunun aksyon planıdır. Aksyonlar (eylemler), oyuncunun oyun stratejsne bağlı olarak yaptığı kendne özgü şeylerdr. Oyun kuramı l937 yılında J.Von Neumann tarafından ortaya atılmıştır. l944 yılında kuram Neumann O.Morgenstern'n ortak çalışmasıyla genşletlmştr. Oyun kuramı, hemen hemen her alanda kullanılmaktadır. Olgopol pyasası, poltka, sosyal rakpler, uluslararası poltka gb alanlarda genş br uygulama olanağı bulmuştur. Oyun kuramı uygulamalarının ortak noktaları a) kurallar, b) stratejler ve c) skordur.. Olgopol Oyun Kuralları Olgopol oyun kuralları, olgopollern çalıştığı yasal çerçeve çnde belrlenmektedr. Buna göre temel kurallar,. Oyuncuların sayısı; (frma sayısı),. Skoru hesaplama yöntem (her oyuncunun skoru, ekonomk kar veya kayıptır), 3. Her oyuncunun amacı, olanaklı olan en yüksek karı elde etmektr.. Olgopol Oyun Stratejler Olgopol oyun stratejler, her oyuncunun olanaklı bütün faalyetlern kapsamaktadır. Bunlar,. Fyatı yükseltmek, düşürmek, sabt tutmak,. Çıktıyı arttırmak,düşürmek, sabt tutmak, 3. Reklamları arttırmak, azaltmak, sabt tutmak,

3 4. Ürünün özellklern arttırma, ürünü bastleştrme, ürünü değşmeden bırakmaktır. 3. Olgopol Oyununda Skorlar Her oyunun skoru, payoff olarak adlandırılır. Skorlar, oyuncuların karları veya zararlarıdır. Skorlar, olgopolcünun stratejler ve karşılaştığı sınırlamalar tarafından belrlenmektedr. Sınırlamalar, olgopol pyasasında talep eğrsn belrleyen tüketcler, teknoloj ve olgopolcüler tarafından kullanılan kaynakların fyatlarıdır. Olgopolde oyun kuramı daha çok duopolde çalıştırılır. Blndğ gb duopolde k üretc vardır. 4. Mahkumlar Çıkmazı Olgopol oyun kuramının temel mahkumlar çıkmazıdır. Duopolde oyun kuramının şlemesn görmeden önce mahkumlar çıkmazını özetle ncelenecektr. Mahkumlar çıkmazı her k oyuncunun hakm stratejye sahp olduğu, fakat şbrlğ yapablseler veya alternatf oyunlar oynasalar daha y sonuçlar elde edeblecekler durumdur. Yan daha kötü sonuç elde edlmektedr. A ve B hırsızlıktan mahkum olmuş k kşdr. Cezaları nedenyle kşer yıl haps cezası almışlardır. Mahkumların sorgulanması sırasında, br kaç ay evvelk banka soygununu bunların yaptıklarından şüphe edlmektedr. Fakat elde kanıt yoktur. Mahkumlar k ayrı hücreye yerleştrlr. Aralarındak lşkler bütünüyle keslr. İk mahkuma da her ks de traf ederlerse üçer yıla mahkum olacakları belrtlr. Br traf eder, dğer etmezse traf edenn k yıllık cezası br yıla ndrlecek, etmeyen on yıla mahkum olacaktır. Mahkumların aralarında letşm olmadığından traf edp edlmedğn blmemektedrler. Her ks de traf etmezse yalnız k yıllık cezaları geçerldr. Her oyuncunun k stratejs vardır; bankayı soyduğunu traf etmek veya nkar etmektr. Çünkü oyunda, k oyuncu vardır. Dört tane olası sonuç ortaya çıkablr; 3

4 . Hçbr oyuncu traf etmez.. İk oyuncu da traf eder. 3. A traf eder, B etmez. 4. B traf eder, A traf etmez. Bu dört olası sonuca göre her oyuncunun skor tablosunu çıkartılablrz. Skor matrs, her oyuncunun, kendne göre olası faalyetlernn skorlarını gösteren tablodur. Tablo 8 de skorlar görülmektedr. Oyunda mahkumların çıkmazı, traf etme veya etmemenn sonuçlarını düşünmedr. Oyunun denges, Nash denges olarak adlandırılır. Nobel ödüllü ktsatçı John Nash tarafından gelştrlmştr. Nash denges, oyuncu A'nın, B'nn faalyetn ver alıp, kends çn en olanaklı faalyette bulunmasıdır. Oyuncu B çn Nash denges, oyuncu B'nn, A'nın faalyetn ver alıp en olanaklı faalyette bulunmasıdır. Mahkumlar çıkmazında Nash Denges, A nın, B nn seçmn ver kabul edp, kends çn en y seçmde bulunmasıdır. B çn se A'nın seçmn ver kabul edp en y seçmde bulunmasıdır. A nın Stratejler İtraf İnkar 3 Yıl 0 Yıl İtraf 3 Yıl Yıl B nn Stratejler Yıl Yıl İnkar 0 Yıl Yıl Tablo 8. Mahkumlar Çıkmazı Skor Matrs 4

5 Mahkumlar çıkmazı, Nash dengesnn özel br çeşdne sahptr. Bu, hakm stratej dengesdr. Hakm stratej, dğer oyuncunun ne yaptığına bakmaksızın kends çn en uygun faalyette bulunmasıdır. (Frma açısından hakm stratej, rakbnn hang stratejye adapte olduğuna bakmaksızın frmanın en y stratejsdr.) Hakm stratej denges her oyuncunun hakm stratejs varsa gerçekleşr. Hakm stratej denges, her oyuncunun zledğ hakm stratej le oyunda varılan sonuçtur. (Tam denge Nash denges ve güvenlrlk koşullarını kucaklayan stratejler setdr) Mahkumlar çıkmazında A çn hakm stratej, B' nn ne yaptığına bakmaksızın traf etmektr. B çnde hakm stratej, A'nın ne yaptığına bakmaksızın traf etmektr. Böylece denge, her k oyuncunun traf etmesdr. Nçn k oyuncu da traf etmektedr? Sorunun yanıtını stratejler ve skorlardan hareketle vereblrz. A'ya bakalım, B' de traf ederse on yıl yerne üç yıla mahkum olacaktır. B, traf etmezse k yıllık cezası br yıla necektr. Bu durumda A, B'ye bakmaksızın en ysn yapmaktadır. B'nn de yaklaşımı aynıdır. Onun çn her ksnn de traf etmes, üç yıl denge sonuçtur. Gerçekte denge sonuç en y sonuç değldr. Kötü sonuçtur. Her ks de traf etmezlerse, yalnızca lk mahkumyetlernden olan k yıllık ceza mahkumyetler devam edecektr. O halde neden en y sonuç gerçekleşmemektedr? Neden, mahkumlar arası letşm yokluğudur. İletşm, hücreye kapatılmak suretyle yok edlmştr. Onun çn hakm stratej geçerldr. Mahkumlar gerçekten çıkmazdadır. Her br, dğernn traf etmeyeceğn blse, k yılla kurtulablr. Fakat hçbr oyuncu dğerne güvenmemektedr. Aynı zamanda br, dğer çn en ysnn traf etmemek olduğunu blmektedr. Bundan dolayı, her mahkum traf etmes gerektğn blmekte ve her ks çnde kötü sonuç doğmaktadır. Şmd mahkumlar çıkmazına benzer durumları fyat sabtleştrme, fyat savaşları ve duopolstlern davranışları çn gelştreblr. Oyun aksak (mperfect) blg oyunudur. Aksak blg oyunu, oyuncunun dğer oyuncunun öncek veya eşanlı hareketlern gözlemesnn olanaksız olduğu durumda oyunu oynamasıdır. Eksk blg oyunu se, oyuncunun oyunun karakterstkler hakkında, örneğn dğer oyuncunun skorları konusunda emn olmamasıdır. 5

6 5. Br Duopol Oyunu Oyun kuramından faydalanarak duopolde fyat ve çıktı hakkında öngörüler yapmaya çalışılacaktır. Duopolde olunduğu çn k frma vardır. T ve G frmalar olsun. İk frmanın hlel anlaşma çnde oldukları varsayılmaktadır. Hlel anlaşma, k (veya daha fazla) üretcnn fyatları ve karları arttırmak çn çıktı sınırlaması konusunda anlaşmalarıdır. Böyle br anlaşma yasal değldr ve dışarıya açıklanmamaktadır. Kartel (Üretclern, frmaların arz sınırlaması, fyat yükseltme düzenlemes yapması. Tam kartel sonucu, arz edenlern ortak karının maksmze edldğ fyat ve mktardır.) söz konusudur. Kartelde frmaların stratejler k tanedr: a.anlaşmaya bağlı kalmak, b.anlaşmayı hlal etmektr. (Anlaşmayı hlal eden frmanın faydasının (karının) artacağı, dğernn zarar göreceğ tasarlanmaktadır.) İk stratejye göre dört olası faalyet bleşm söz konusudur;. İk frmada anlaşmaya bağlı kalır.. İk frmada anlaşmayı hlal eder. 3. T anlaşmaya bağlı kalır. G hlal eder. 4. G anlaşmaya bağlı kalır. T hlal eder. 5.. Malyet ve Talep Koşulları Kolaylık çn k frmanın aynı malyet koşullarına sahp olduğunu varsayılacaktır. Endüstrdek k frmanın ATC ve MC's aynıdır. İk frmanın ürünü aynıdır. Tam kame söz konusudur. Bundan dolayı ürünün pyasa fyatı her k frma çn aynıdır. Talep fyata bağlıdır. Fyat arttığında talep düşmekte, azaldığında artmaktadır. Endüstrde yalnız k frma çn yer vardır. Her frma çn etkn ölçek dr. P=ATC (mnmum etkn ölçek) de, endüstrnn toplam taleb dr (Şekl 9). 6

7 P,C MC ATC P Maksmum Etkn Ölçek D 3000 Q 6000 Q a) Tek Frma b) Endüstr Şekl 9. Malyetler ve Talep Bu koşullar altında tek frma olsaydı kar çok yüksek olacaktı. Üç frma olsaydı en azından br tanes zarar edecekt. Onun çn uzun dönemde pyasada k frma olacaktır. (Frma sayısı malyet ve endüstrnn talep koşulları arasındak lşkye bağlıdır.) 5.. Kar Maksmzasyonu İçn Gzl Anlaşma Yapmak Şekl 0`da k frmanın gzl anlaşma yapması durumundak gelşmeler görülmektedr. Şekl 0b de endüstr MC' MC dr. MC, T ve G frmalarını MC'lernn yatay toplamıdır. MC =MC T +MC G dr. Endüstrnn marjnal hasılatı MR dr. MR=MC olduğu noktada endüstr denges oluşmaktadır. Dengede tekel sonuçları doğurmaktadır. İk frmanın gzl anlaşması, tekel karı olanağı yaratmaktadır. Çıktı (Q) düşmekte, fyat(p) artmaktadır. Aynı sonuç, tekl frma çn de geçerldr. Fyat yükselmekte, frmanın çıktısı azalmaktadır (Bu tekel karı sağlamak çn blnçl br terchtr). 7

8 P,C P,C MC MC ATC Tekel Sonucunun Doğması MR D 000 Q 4000 Q a) Tekl Frma b) Endüstr Şekl 0. Tekel Karı Elde Etmek İçn Gzl Anlaşma Yapmak 5.3. Gzl Anlaşmayı İhlal Etmek Gzl anlaşma uzun sürmeyeblr. Çıktı sınırlaması ve ortak MR=MC sonucu oluşan karı beğenmeyen frma anlaşmayı kırarsa, Q' yu arttırır. (Mktar sınırlamasına uymaz). Fyat mktar sınırlamasını kaldırması sonucu düşse de, frmanın hasılatı artar. Dolayısıyla karı artacaktır. Madem k böyle br sonuç ortaya çıkar, her frma bu sonucu göreblr. Anlaşmayı kırmak çn her k frma çn de neden vardır. İk durum oluşacaktır;. Frmalardan br anlaşmayı hlal eder,. İk frma da anlaşmayı hlal eder. 8

9 P,C P,C P,C Anlaşmaya bağlı KalanınÇıktısı 6000 Kar Anlaşmayı İhlal Edenn Çıktısı bn Q 3 bn Q bn 5 bn Q a) Anlaşmaya Bağlılık b) Anlaşmayı İhlal Etmek c) Endüstr Şekl. Gzl Anlaşmayı İhlal Etmek Br bağlı kalır, dğer kırarsa ne olur? Şekl den gelşmeler zleneblr. T anlaşmayı hlal etmekte, G uymaktadır. T çıktıyı 000 den 3000'e çıkartmaktadır. Böylece toplam üretm 5000' e çıktığından fyat 7500'e düşmektedr. G, anlaşmaya uymaya devam ederse, l mlyon TL kaybeder, T, 4,5 mlyon TL kar elde eder. Bu durumda endüstr çıktısı artmaktadır. İhlal sonucu çıktı, tekel çıktısından fazladır. Fyat, tekel fyatından düşüktür. Kar da azalmaktadır. Her ks anlaşmaya uyduğunda kar +=4 mlyon TL dır. Şmd se 4,5 l=3,5 mlyon TL.dır. Toplam endüstr karı, tekel sonucuna nazaran 500 bn TL daha azdır. Ama kar paylaşımı T lehne değşmştr. Şekl a da frma anlaşmaya bağlıdır. B de frma çıktısını 3 bne çıkartmak çn anlaşmayı hlal etmektedr. c de hlal eden faalyetlernn endüstrnn fyatı üzerne etkl görülmektedr. Endüstr çıktısı 5 bne yükseldğ çn, fyat 7500 e düşmüştür. Şekl a da bağlı kalan frmanın çıktısı bn, ATC s 8 bndr. Kayıp 500 TL dr. Toplam kaybı mlyon TL dr. (8000 x 000 = x 000 = = 6 5 mlyon TL ). İhlal eden frmanın ATC s 6000, fyat 7500 kãr 500 TL dr. Toplam kãr 4.5 mlyon TL dr. (7500 x 3000=.5 mlyon TL x 6000 = 8 mlyon TL..5 8 mlyon = 4.5 mlyon TL.). 9

10 C MC ATC MC 6000 Anlaşmayı İhlal Sonucu Rekabetç Sonuç Doğar. 3 bn Q 6 bn Q a) Tek Frma b) Endüstr Şekl. İk Frmanın da Anlaşmayı İhlal Etmes Her ks de anlaşmayı hlal ederse ne olur? İk frmada anlaşmayı hlal ettğnde süreç çıktının artması (6 bn), fyatın düşmesdr. Sonuç rekabetç çözümdür. Fyat 6 bn TL'ından aşağıya düşmeyecektr. Her k frma da kaybedecektr. (Şekl ) 5.4. Skor Matrs ve Denge Tablo 9 dan de zlenebleceğ gb, her k frmada anlaşmayı hlal ederse sonuç, tam rekabet dengesdr. (sıfır ekonomk kar) İk frmada anlaşmaya uyarlarsa kşer mlyon TL (toplam 4 mlyon TL) kazanır. Br uyar, dğer uymazsa uyan br mlyon lra kaybeder; hlal eden 4.5 mlyon TL kazanır. G'nn durumunu ele alalım. G anlaşmaya bağlı kalır. T hlal ederse, l mlyon lra kaybetmektedr. G de hlal ederse, sıfır kar elde etmektedr. Sıfır kar l mlyon TL kayıptan daha ydr. T anlaşmaya uyar, G hlal ederse 4,5 mlyon TL kar elde etmektedr. 4,5 mlyon TL, mlyondan daha ydr. Bundan dolayı G nn hakm stratejs anlaşmaya hlal etmektr. D 0

11 G nn Stratejler İhlal Etme Uyma İhlal Etme 0 Mlyon 4.5 Mlyon 0 TL TL T nn Stratejler Uyma 4.5 Mlyon TL Mlyon TL. Mlyon TL. Mlyon TL. Tablo 9. Duopol Skor Matrs Nash denges sonucu her k frmanın (T ve G) hakm stratejs anlaşmayı hlal etmektr. T çnde benzer durumlar geçerldr. O halde ks çnde hakm stratej anlaşmayı hlal etmektr. Denge, ksnn de anlaşmayı hlal etmesdr. Sonuç, pyasada k frma olmasına karşın, rekabetç çözümdür Tekrarlanan Oyunlar Oyun brden fazla oynanablr. Onun çn reel dünya duopolstler şbrlğ yapma yollarını bulurlar. Tekrarlanan oyunlarla, gzl anlaşma daha etkn şlemektedr. Oyun tekrarlanırsa, her oyuncu her zaman daha öncek "kötü" davranışı çn dğern cezalandırma şansına sahptr. Sayısız tekrarla daha komplke hale gelen mahkumlar çıkmazı oyununda denge nedr? Brden fazla sonuç ortaya çıkablr. Nash Denges; (braz önce ncelend) her ks de anlaşmayı hlal eder. Sıfır

12 ekonomk kar elde ederler. Tekel Karı; her oyuncu dğernn öncek faalyetlern cezalandırablr. Sonuçta tekel karı çn anlaşırlar. Çeştl cezalandırma stratejler olablr. Bunlardan k uç örnek, a) kısasa kısas stratejs, b) tetk stratejsdr. Kısasa kısas stratejsnde hlale mslyle karşılık verlr. Buna göre br oyuncu, dğer oyuncu le öncek peryotta şbrlğ yapmışsa, şmdk perod da şbrlğ yapar. Eğer öncek peryotta dğer oyuncu anlaşmayı hlal etmşse, oyuncu şmdk peryotta anlaşmayı hlal eder. Tetk stratejs, eğer dğer oyuncu şbrlğ yaparsa, oyuncu şbrlğ yapar. Fakat dğer oyuncu kırarsa, oyuncu Nash denges stratejsn uygular. Kısasa kısas stratejsnde ceza düşük, tetk stratejsnde çok serttr. İk uç durumdurlar. Ara cezalandırma dereceler de vardır. Örneğn br oyuncu anlaşmayı hlal etmşse, dğer oyuncu belrl br dönem şbrlğn reddedeblr. Sonuç, tekrarlanan oyunlarla cezalandırma nedenyle, şbrlğ dengesdr. Tekel karında anlaşırlar. Anlaşmayı hlal le lgl olarak şaret edlmes gereken son br nokta belrszlktr. Frmaların verdğmz örneklerde olduğu gb belrl mktar ve fyatlarda anlaştıklarını varsayılsın. Fakat realtede talep ve malyetler dalgalanmaktadır. Bu durumda br frmanın anlaşmaya uyup uymadığını blmek olanaksız hale geleblr. Örneğn talepte düşme, endüstr fyatını düşüreblr. Düşüşün neden anlaşmayı hlal etmek değldr. 6. Dğer Stratejk Değşkenler Şmdye kadar yalnız fyat ve mktar değşkenler üzerne stratej gelştrld. Gerçekte başka değşkenler üzerne de stratejler gelştrleblr. Örnek olarak aşağıdakler verleblr;. Endüstrye grmek ve çıkmak kararı,. Reklam kampanyası, 3. Ürünü değştrme, 4. Daha güvenlr ürün yapma (güvenlrlk arttıkça, daha pahalı hale gelr.), 5. Fyat farklılığı (hang müşterlere, hang derecede),

13 6. Araştırma ve gelştrme (üretm malyetlern düşürmek çn büyük araştırma, gelştrme gayret). Bütün bunlar oyun kuramı çnde yapılablr. Örneğn araştırma, gelştrmey (A+G) alınsın. (Tablo 0) A Frması A + G Var A + G Yok 45 Mlyon 0 Mlyon TL. TL. A + G 5 85 Var Mlyon TL. Mlyon TL. B Frması 85 Mlyon 70 Mlyon TL. TL. A + G 0 30 Yok Mlyon TL. Mlyon TL. Tablo 0. A ve B Frmalarının A + G Skor Matrs Tablo0 dan zlenebleceğ gb, tek tek k oyuncunun da skorları ncelenrse, Nash denges çn hakm stratej Nash dengesdr. Sonuç mahkumlar çıkmazındak durumla aynıdır. A+G de her k frmada daha az kar yaparlar (kötü sonuç). Ama br yapar dğer yapmazsa kayıp ve kazanç farkı çok yüksektr. 7. Pratkte Olgopol Fyatları Pratkte rastlanan olgopol fyatları, a) mark up fyatlama, b) hedef fyatlamadır. Mark up fyatlama tam malyet fyatlaması olarak da adlandırılmaktadır. Mark up fyatlamada, ortalama malyetlere bell br oran eklenerek fyatlama yapılmaktadır. 3

14 Tam malyet fyatlamasının br çeşd, esnek tam malyet fyatlamasıdır. Esnek fyatlamada, ortalama malyetlere eklenen yüzde pyasa koşullarına göre değşmektedr. Hedef fyatlama, mark up fyatlamanın br versyonudur. Hedef fyatlamada, stenlen kar oranı malyetlere eklenerek fyatlama yapılmaktadır. 8. Olgopolst Pyasalar: Matematksel Yaklaşım 8.. Modellern Temel Yapısı Bu tarz modellerde, her br frmanın çıktısı q (,..., n) le gösterlmektedr. Ters talep fonksyonu, f(q) le, P fyatını belrtmektedr. Böylelkle, endüstr talep fonksyonu, P=f(Q)=f(q +q +.+q n ) () yazılır. Her frmanın karını ( ) maksmze etmek çn karar problem, ver pyasa talebnde ve frmanın toplam malyetlernde (TC (q )), Pq TC q ( ) () olur. =f(q)q TC (q ) = f(q +q +.+q n )q TC (q ) de yazılablr. 8.. Rekabet Benzer Modeller Bu durumda, frmalar tam rekabettek gb, rekabet benzer modellerde de fyat alıcısıdır. Böylece, kãr maksmzasyonu çn, brnc dereceden koşul se, P TC ( q ) 0 4

15 ya da P=MC (q ) olacaktır. Bu n tane arz eştlkler, pyasa talep eştlğ P=f(Q)=f(q +q + +q n ) le çözülerek denge noktaları çözülmektedr Kartel Model Olgopol pyasalarda, fyat alıcılığı davranışının yanında frmalar brlkte hareket ederek, fyatı etkleyeblmektedr. Frmaları grup olarak düşünerek, bu yen varsayımla, tekelc karları elde edeblrler. Bu durumda, kartel çok planlı tekelc gb davranmakta ve her br frmanın çıktı q (,..., n ) kararıyla toplam endüstr kãrları maksmze olmaktadır. PQ TC ( q ) TC ( q )... TC ( q ) = f(q +q + +q n )(q +q + +q n ) TC ( q ) n n n Br maksmum çn, brnc dereceden koşul se, P (q +q +.+q n ) P MC( q) 0 MR( Q) MC( q) 0 (3) olacaktır Cournot Model Az sayıda frmanın davranışlarını nceleyen lk araştırmacılardan brs de Fransız Augustn Cournot tur. Cournot q kararını vererek fyatı etkleyen ancak dğer frmaların mktar kararlarını etkleyemeyen 5

16 frmaların olduğunu varsaymıştır. Böylece, her frmanın P/ 0 ve / j 0 ı, her j çn, gerçekleştrdğ varsayılmaktadır. Bu varsayımlardan hareketle, kar maksmzasyonu çn, brnc dereceden koşullar se, P P MC( q) 0 (4) olacaktır Örnek Doğrusal Talep fonksyonu, Q=q +q =0 P ve toplam malyetlern olmadığı TC=0 pyasada, çeştl pyasaları nceleyelm Kartel Model Kartel çözümünde, toplam endüstr hasılatını (karını), PQ 0Q Q (5) yazarız. Brnc dereceden koşullar se, 0 Q 0 (6) olacaktır. Q Eştlk (6) çözüldüğünde, çıktı, fyat ve karlar se, Q=60, P=60 ve 3600 olacaktır Cournot Çözümü İk frmanın karlarını, ( 0 ) 0 Pq q q q ( 0 ) 0 Pq q q q (7) olur. 6

17 / 0 ve / 0 varsayarak şlem yaptığımızda, br maksmum çn, brnc dereceden koşullar, 0 0 ve 0 0 (8) olacaktır. Brnc dereceden koşullardan hareketle, reaksyon fonksyonları, q 0 ve q 0 (9) bulunur. Eştlk (9) dak fadeler alt alta çözersek, q 40 P 0 ( q ) 40 Pq Pq 600 olacaktır Stackelberg Lderlk Çözümü Stratejk lderlğn farklı br türü, Alman ktsatçı Henrch von Stackelberg tarafından gerçekleştrlmştr. Stackelberg br frmanın dğer frmanın çıktı kararını nasıl yaptığını bldğn varsaymıştır. Bu durumda,. Frma,. Frmanın q seçmn blmektedr. Böylece, reaksyon fonksyonu, q 0 blnmektedr.. Frma / fadesn hesaplayablmektedr. / / dr.. frmanın kar maksmzasyonu problemn yenden yazarsak, Pq ( 0 ) q 0q q 7

18 ve brnc dereceden koşullar da, 0 0 (0) olacaktır. 0 3 q 0 () olur.. Frmanın reaksyon fonksyonuyla eştlk () aynı anda çözersek, q 60 q 30 P 0 ( q) 30 Pq 800 Pq 900 () bulunur. 8

OLİGOPOLİ. Oligopolic piyasa yapısını incelemek için ortaya atılmış belli başlı modeller şunlardır.

OLİGOPOLİ. Oligopolic piyasa yapısını incelemek için ortaya atılmış belli başlı modeller şunlardır. OLİGOOLİ Olgopolc pyasa yapısını ncelemek çn ortaya atılmış bell başlı modeller şunlardır.. Drsekl Talep Eğrs Model Swezzy Model: Olgopolstc pyasalardak fyat katılığını açıklamak çn gelştrlmştr. Olgopolcü

Detaylı

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti.

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti. B.E.A. Mal Hzmet Pyasaları le Fnans Pyasalarının Ortak Denges Mal Pyasası Denges: (IS-LM) Model Mal Pyasasının denges Toplam Talep tüketm, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eştt. = C(-V)+I+G atırımlar

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır.

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır. KONU : DUAL MODELİN EKONOMİK YORUMU Br prmal-dual model lşks P : max Z cx D: mn Z bv AX b AV c X 0 V 0 bçmnde tanımlı olsun. Prmal modeln en y temel B ve buna lşkn fyat vektörü c B olsun. Z B B BB c X

Detaylı

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH Dr Türkmen Göksel Ankara Ünverstes Syasal Blgler Fakültes Özet Bu makalede teknoloj sevyesnn pyasa rekabet ve refah sevyes üzerndek etkler matematksel br model le ncelenecektr

Detaylı

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t : HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını

Detaylı

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal

Detaylı

1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ

1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ DERS NOTU 07 KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ, LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİ FAİZ ESNEKLİĞİ Bugünk dersn çerğ: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 1.1 İŞLEMLER (MUAMELELER) TALEBİ... 2 1.2 ÖNLEM (İHTİYAT) TALEBİ...

Detaylı

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır.

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır. BÖLÜM 3 OLASILIK HESABI 3.. Br Olayın Olasılığı Tanım 3... Br olayın brbrnden ayrık ve ortaya çıkma şansı eşt n mümkün sonucundan m tanes br A olayına uygun se, A olayının P(A) le gösterlen olasılığı P(A)

Detaylı

Korelasyon ve Regresyon

Korelasyon ve Regresyon Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI OYUN KURAMININ EKONOMİDE UYGULANMASI

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI OYUN KURAMININ EKONOMİDE UYGULANMASI TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI OYUN KURAMININ EKONOMİDE UYGULANMASI Hall İbrahm KESKİN YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA 009 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA

Detaylı

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI A. DNYİN AMACI : Bast ser ve bast paralel drenç devrelern analz edp kavramak. Voltaj ve akım bölücü kurallarını kavramak. Krchoff kanunlarını deneysel olarak uygulamak. B. KULLANILACAK AAÇ V MALZML : 1.

Detaylı

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan

Detaylı

TEKELC REKABET VE OLİGOPOL PİYASALAR

TEKELC REKABET VE OLİGOPOL PİYASALAR BÖLÜM 12 TEKELC REKABET VE OLİGOPOL PİYASALAR Tekelci rekabet (Monopolistic competition) Piyasya girişin serbest olduğu ve her firmanın kendi markasını (brand) üretip sattığı, ürünün farklılaştırılmış

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir :

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir : 5 9. BÖLÜM YÜK AKIŞI (GÜÇ AKIŞI) 9.. Grş İletm sstemlernn analzlernde, bara sayısı arttıkça artan karmaşıklıkları yenmek çn sstemn matematksel modellenmesnde kolaylık getrc bazı yöntemler gelştrlmştr.

Detaylı

Doğru Önermeler, Yanlış Önermeler 1 Ali Nesin

Doğru Önermeler, Yanlış Önermeler 1 Ali Nesin Doğru Önermeler, Yanlış Önermeler Al Nesn Bu yazıda 6 mantık sorusu sorup yanıtlayacağız. Brnc Blmece. Yargıç karar recek. Mahkeme tutanaklarından şu blgler çıkıyor: Eğer A suçsuzsa, hem B hem C suçlu.

Detaylı

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 11.Bölüm: Oligopol Piyasası. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 11.Bölüm: Oligopol Piyasası. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi I 11.Bölüm: Oligopol Piyasası Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 11.1.Oligopol Piyasasının Özellikleri

Detaylı

END. İKTİSADI VE OYUN TEORİSİ (BİRİNCİ ÖDEV)

END. İKTİSADI VE OYUN TEORİSİ (BİRİNCİ ÖDEV) END. İKTİSADI VE OYUN TEORİSİ (BİRİNCİ ÖDEV) AÇIKLAMALAR Ödevlerinizin teslimi, 14 Kasim 2013 günü saat 09:30-12:30 da yapılacaktır. Sorular aynı gün örgün (13:15) ve ikinci öğretim (17:00) dersinde çözüleceği

Detaylı

Sürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK

Sürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK Sürekl Olasılık Dağılım Brkml- KümülatFonksyonu Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr Sürekl olasılık onksyonları X değşken - ;+ aralığında tanımlanmış br sürekl rassal değşken olsun. Aşağıdak

Detaylı

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır.

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır. UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ Posson: H o: Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmektedr. H a : Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmemektedr. Böyle br hpotez test edeblmek çn, önce Posson dağılım parametres

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için

MIT Açık Ders Malzemeleri   Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için MIT Açık Ders Malzemeler http://ocm.mt.edu Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında blg almak çn http://ocm.mt.edu/terms veya http://tuba.açık ders.org.tr adresn zyaret ednz. 18.102

Detaylı

Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2. Sağlık Ekonomisi

Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2. Sağlık Ekonomisi Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2 Sağlık Ekonomisi 1 Tam rekabetçi piyasa özelliklerini kısaca hatırlayalım: Çok sayıda alıcı/satıcı. Homojen ürün. Giriş ve çıkışlar serbest. Tam

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI FİRMA ÇEŞİTLENDİRMESİNİN FİRMA DEĞERİ, RİSKİ VE PERFORMANSINA ETKİLERİ: TÜRKİYE UYGULAMASI Emel YÜCEL DOKTORA TEZİ

Detaylı

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili 5.3. Tekne Yüzeylernn atematksel Temsl atematksel yüzey temslnde lk öneml çalışmalar Coons (53) tarafından gerçekleştrlmştr. Ferguson yüzeylernn gelştrlmş hal olan Coons yüzeylernde tüm sınır eğrler çn

Detaylı

Özet: Oyun Teorisi ve Rekabetçi Strateji I

Özet: Oyun Teorisi ve Rekabetçi Strateji I Özet: Oyun Teorisi ve Rekabetçi Strateji I Küçük Rakamlar ve Stratejik Davranış Düopol örneğiyle eğlence ve oyunlar Aynı anda arka arkaya (sırayla) seçim Tek bir kere oynanan- Tekrarlanan oyun Üretim miktarı

Detaylı

PROJE SEÇİMİ VE KAYNAK PLANLAMASI İÇİN BİR ALGORİTMA AN ALGORITHM FOR PROJECT SELECTION AND RESOURCE PLANNING

PROJE SEÇİMİ VE KAYNAK PLANLAMASI İÇİN BİR ALGORİTMA AN ALGORITHM FOR PROJECT SELECTION AND RESOURCE PLANNING Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 3, Sayı:2, 2001 PROJE SEÇİMİ VE KAYAK PLALAMASI İÇİ BİR ALGORİTMA lgün MORALI 1 C. Cengz ÇELİKOĞLU 2 ÖZ Kaynak tahss problemler koşullara bağlı olarak

Detaylı

Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30

Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30 Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30 ID: Z Mikro 2 Ara 2010 Çoktan Seçmeli Sorular Cümleyi en iyi biçimde tamamlayan veya sorunun yanıtı olan seçeneği yanıt anahtarına işaretleyiniz. 1. Çapraz satış

Detaylı

Oyun Teorisine (Kuramına) Giriş

Oyun Teorisine (Kuramına) Giriş Oyun Teorisi Oyun Teorisine (uramına) Giriş Şimdiye kadar, karar modellerinde bireysel kararlar ve çözüm yöntemleri ele alınmıştı. adece tek karar vericinin olduğu karar modellerinde belirsizlik ve risk

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür.

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür. Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk

Detaylı

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı)

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı) A.1. Mll Gelr Hesaplamaları ve Bazı Temel Kavramlar 1 Gayr Saf Yurtç Hâsıla (GSYİH GDP): Br ekonomde belrl br dönemde yerleşklern o ülkede ekonomk faalyetler sonucunda elde ettkler gelrlern toplamıdır.

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ BULANIK HEDONİK REGRESYON. Gökalp Kadri YENTÜR İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ANKARA 2011

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ BULANIK HEDONİK REGRESYON. Gökalp Kadri YENTÜR İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ANKARA 2011 ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ BULANIK HEDONİK REGRESYON Gökalp Kadr YENTÜR İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ANKARA 011 Her hakkı saklıdır ÖZET Yüksek Lsans Tez BULANIK HEDONİK

Detaylı

DÜZENLEME VE ANTİ-TRÖST YASASI 2

DÜZENLEME VE ANTİ-TRÖST YASASI 2 DÜZENLEME VE ANTİ-TRÖST YASASI 2. PİYASAYA MÜDAHALE 2.. ARTIKLAR VE BÖLÜŞÜMÜ 2 2. DÜZENLEMENİN EKONOMİK KURAMI 3 2.. DENGE 3 3. DÜZENLEME VE DOĞAL TEKELLER 4 3.. KARTELLERİN DÜZENLENMESİ 7 4. ANTİ-TRÖST

Detaylı

MOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ. SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ

MOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ. SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ MOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ 2011-2012-2013 MALİ yılına İLİşKİN YÖNETİM KURULU FAALİYET RAPORU ("Şrket") 01012011-31 ı22013

Detaylı

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2011 30.09.2011 dönemne

Detaylı

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ T SAKAYA ÜNİESİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTİK-ELEKTONİK MÜHENDİSLİĞİ ELM201 ELEKTONİK- DESİ LAOATUA FÖYÜ DENEYİ YAPTAN: DENEYİN AD: DENEY NO: DENEYİ YAPANN AD ve SOYAD: SNF: OKUL NO: DENEY GUP NO: DENEY

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Kİ-KAR TSTLRİ A) Kİ-KAR DAĞILIMI V ÖZLLİKLRİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk gösterp

Detaylı

OLİGOPOL PİYASALAR: OYUN TEORİK YAKLAŞIM MATEMATİKSEL İKTİSAT DERSİ ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ

OLİGOPOL PİYASALAR: OYUN TEORİK YAKLAŞIM MATEMATİKSEL İKTİSAT DERSİ ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ OLİGOPOL PİYASALAR: OYUN TEORİK YAKLAŞIM MATEMATİKSEL İKTİSAT DERSİ 2010-2011 ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ İÇERİK Oligopol Piyasasının Tanımı ve Çeşitleri Saf Oligopol Piyasası Rekabet Çözümü Cournot Çözümü

Detaylı

BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER İki Boyutlu Rasgele Değişkenler

BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER İki Boyutlu Rasgele Değişkenler BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER 5.. İk Boyutlu Rasgele Değşkenler Br deney yapıldığında, aynı deneyle lgl brçok rasgele değşkenn aynı andak durumunu düşünmek gerekeblr. Böyle durumlarda

Detaylı

6. NORMAL ALT GRUPLAR

6. NORMAL ALT GRUPLAR 6. ORMAL ALT GRUPLAR G br grup ve olsun. 5. Bölümden çn eştlğnn her zaman doğru olamayacağını blyoruz. Fakat bu özellğ sağlayan gruplar, grup teorsnde öneml rol oynamaktadır. Bu bölümde bu tür grupları

Detaylı

DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA İLE BÜTÇELEME. Hazırlayan: Ozan Kocadağlı Danışman: Prof. Dr. Nalan Cinemre

DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA İLE BÜTÇELEME. Hazırlayan: Ozan Kocadağlı Danışman: Prof. Dr. Nalan Cinemre 1 DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA İLE BÜTÇELEME Hazırlayan: Ozan Kocadağlı Danışman: Prof. Dr. Nalan Cnemre 2 BİRİNCİ BÖLÜM HEDEF PROGRAMLAMA 1.1 Grş Karar problemler amaç sayısına göre tek amaçlı ve çok amaçlı

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOKLU İÇ İLİŞKİ VE EKOLOJİK REGRESYON İSTATİSTİK ANABİLİM DALI

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOKLU İÇ İLİŞKİ VE EKOLOJİK REGRESYON İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Berrn GÜLTAY YÜKSEK LİSANS TEZİ ÇOKLU İÇ İLİŞKİ VE EKOLOJİK REGRESYON İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ADANA, 9 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOKLU

Detaylı

Mikroiktisat Final Sorularý

Mikroiktisat Final Sorularý Mikroiktisat Final Sorularý MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ MALĐYE VE ĐŞLETME BÖLÜMLERĐ MĐKROĐKTĐSAT FĐNAL SINAVI 10.01.2011 Saat: 13:00 Çoktan Seçmeli Sorular: Sorunun Yanıtı

Detaylı

BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER

BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER Blmn amaçlarından br yaşanılan doğa olaylarını tanımlamak ve olayları önceden tahmnlemektr. Bu amacı başarmanın yollarından br olaylar üzernde etkl olduğu

Detaylı

OLASILIĞA GİRİŞ. Biyoistatistik (Ders 7: Olasılık) OLASILIK, TIP ve GÜNLÜK YAŞAMDA KULLANIMI

OLASILIĞA GİRİŞ. Biyoistatistik (Ders 7: Olasılık) OLASILIK, TIP ve GÜNLÜK YAŞAMDA KULLANIMI OLASILIĞA GİRİŞ Yrd. Doç. Dr. Ünal ERKORKMAZ Sakarya Ünverstes Tıp Fakültes Byostatstk Anablm Dalı uerkorkmaz@sakarya.edu.tr OLASILIK, TIP ve GÜNLÜK YAŞAMDA KULLANIMI Br olayındoğal koşullar altında toplumda

Detaylı

PORTFÖY OPTİMİZASYONU. Doç.Dr.Aydın ULUCAN

PORTFÖY OPTİMİZASYONU. Doç.Dr.Aydın ULUCAN PORTFÖY OPTİMİZASYOU Doç.Dr.Aydın ULUCA KARAR VERME Karar verme, ş dünyasının çalışmasını sağlayan temel unsurlardandır. Tüm yönetcler, bulundukları faalyet alanı ve kademelernden bağımsız olarak stratejk

Detaylı

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI Ki-Kare Analizleri

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI  Ki-Kare Analizleri Kİ KAR ANALİZİ 1 Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI www.mehmetaksarayl K-Kare Analzler OLAY 1: Genelde br statstk sınıfında, öğrenclern %60 ının devamlı, %30 unun bazen, %10 unun se çok az derse geldkler düşünülmektedr.

Detaylı

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİMDALI

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİMDALI T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİMDALI İMKB DE YÜKSELEN PİYASA VE DÜŞEN PİYASA DÖNEMLERİNDE DURUMSAL İLİŞKİ ANALİZİ YÜKSEK LİSANS TEZİ KAHRAMANMARAŞ TEMMUZ

Detaylı

TRANSPORT PROBLEMI için GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI

TRANSPORT PROBLEMI için GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI Yönetm, Yl 9, Say 28, Ekm - 1997,5.20-25 TRANSPORT PROBLEMI ÇIN GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI Dr. Erhan ÖZDEMIR I.Ü. Teknk Blmler M.Y.O. L.GIRIs V AM transport problemlerne en düsük malyetl baslangç çözüm

Detaylı

Antalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi

Antalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi Tarım Blmler Dergs Tar. Bl. Der. Derg web sayfası: www.agr.ankara.edu.tr/derg Journal of Agrcultural Scences Journal homepage: www.agr.ankara.edu.tr/journal TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF AGRICULTURAL

Detaylı

Standart Model (SM) Lagrange Yoğunluğu. u, d, c, s, t, b. e,, Şimdilik nötrinoları kütlesiz Kabul edeceğiz. Kuark çiftlerini gösterelim.

Standart Model (SM) Lagrange Yoğunluğu. u, d, c, s, t, b. e,, Şimdilik nötrinoları kütlesiz Kabul edeceğiz. Kuark çiftlerini gösterelim. SM de yer alacak fermyonlar Standart Model (SM) agrange Yoğunluğu u s t d c b u, d, c, s, t, b e e e,, Şmdlk nötrnoları kütlesz Kabul edeceğz. Kuark çftlern gösterelm. u, c ve t y u (=1,,) olarak gösterelm.

Detaylı

Manyetizma Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümü

Manyetizma Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümü 4 Manyetzma Testlernn Çözümler 1 Test 1 n Çözümü 5. Mıknatısların brbrne uyguladığı kuvvet uzaklığın kares le ters orantılıdır. Buna göre, her br mıknatısa uygulanan kuvvet şekl üzernde gösterelm. 1. G

Detaylı

Pamukta Girdi Talebi: Menemen Örneği

Pamukta Girdi Talebi: Menemen Örneği Ege Ünv. Zraat Fak. Derg., 2002, 39 (3): 88-95 ISSN 1018-8851 Pamukta Grd Taleb: Menemen Örneğ Bülent MİRAN 1 Canan ABAY 2 Chat Günden 3 Summary Demand for Inputs n Cotton Producton: The Case of Menemen

Detaylı

Devalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi

Devalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 6, Sayı:4, 2004 Devalüasyon, Para, Reel Gelr Değşkenlernn Dış Tcaret Üzerne Etksnn Panel Data Yöntemyle Türkye İçn İncelenmes Yrd.Doç.Dr.Ercan BALDEMİR*

Detaylı

FİNANSAL MODELLEME. Doç.Dr.Aydın ULUCAN Hacettepe Üniversitesi

FİNANSAL MODELLEME. Doç.Dr.Aydın ULUCAN Hacettepe Üniversitesi FİNANSAL MODELLEME Doç.Dr.Aydın ULUCAN Hacettepe Ünverstes KARAR VERME Karar verme, ş dünyasının çalışmasını sağlayan temel unsurlardandır. Tüm yönetcler, bulundukları faalyet alanı ve kademelernden bağımsız

Detaylı

GİZLİ ANLAŞMA: OYUN TEORİSİ YAKLAŞIMI. Meltem BAĞIŞ AKKAYA

GİZLİ ANLAŞMA: OYUN TEORİSİ YAKLAŞIMI. Meltem BAĞIŞ AKKAYA GİZLİ ANLAŞMA: OYUN TEORİSİ YAKLAŞIMI Meltem BAĞIŞ AKKAYA ANKARA 3 Bu esern tüm telf hakları Rekabet Kurumuna attr. 3 İlk Baskı, Temmuz 3 Rekabet Kurumu - Ankara Bu ktapta öne sürülen fkrler esern yazarına

Detaylı

Bu optimal reklam-satış oranının reklam etkinliğini (reklam esnekliği) fiyat esnekliğine bölerek de hesaplarız anlamına gelir.

Bu optimal reklam-satış oranının reklam etkinliğini (reklam esnekliği) fiyat esnekliğine bölerek de hesaplarız anlamına gelir. Sloan Yönetim Okulu 15.010/ 15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Đş Kararları için Đktisadi Analiz Profesör McAdams, Montero, Stoker ve van den Steen 2000 Final Sınavı Cevapları: Asistanların Notlandırması

Detaylı

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3 Yıldız Teknk Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü Deneyn Amacı İşlemsel kuvvetlendrcnn çalışma prensbnn anlaşılması le çeştl OP AMP devrelernn uygulanması ve ncelenmes. Özet ve Motvasyon.. Operasyonel Amplfkatör

Detaylı

SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. Ekonometri 1 Konu 9 Sürüm 2,0 (Ekim 2011)

SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. Ekonometri 1 Konu 9 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler İk Değşkenl Bağlanım Model SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler Ekonometr 1 Konu 9 Sürüm 2,0 (Ekm 2011) http://www.ackders.org.tr SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler

Detaylı

Ekonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı),

Ekonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı), Ekonomi I Tam Rekabet Piyasası FĐRMA TEORĐSĐ Bu bölümü bitirdiğinizde şunları öğrenmiş olacaksınız: Hasılat, maliyet ve kar kavramları ne demektir? Tam rekabet ne anlama gelir? Tam rekabet piyasasında

Detaylı

Muhasebe ve Finansman Dergisi

Muhasebe ve Finansman Dergisi Muhasebe ve Fnansman Dergs Ocak/2012 Farklı Muhasebe Düzenlemelerne Göre Hazırlanan Mal Tablolardan Elde Edlen Fnansal Oranlar İle Şrketlern Hsse Sened Getrler Ve Pyasa Değerler Arasındak İlşk Ahmet BÜYÜKŞALVARCI

Detaylı

Kayseri deki Özel Hastanelerde Maliyet Etkinliğinin Veri Zarflama Metoduyla Ölçülmesi

Kayseri deki Özel Hastanelerde Maliyet Etkinliğinin Veri Zarflama Metoduyla Ölçülmesi Uluslararası Alanya İşletme Fakültes Dergs Internatonal Journal of Alanya Faulty of Busness Yıl:2014, C:6, S:2, s. 45-54 Year:2014, Vol:6, No:2, s. 45-54 Kayser dek Özel Hastanelerde Malyet Etknlğnn Ver

Detaylı

DOĞRUSAL OLMAYAN PROGRAMLAMA -III- Çok değişkenli doğrusal olmayan karar modelinin çözümü

DOĞRUSAL OLMAYAN PROGRAMLAMA -III- Çok değişkenli doğrusal olmayan karar modelinin çözümü DOĞRUSAL OLMAYAN PROGRAMLAMA -III- Çok değşkenl doğrusal olmayan karar modelnn çözümü Hazırlayan Doç. Dr. Nl ARAS Anadolu Ünverstes, Endüstr Mühendslğ Bölümü İST8 Yöneylem Araştırması Ders - Öğretm Yılı

Detaylı

Bölüm 8: TAM REKABET PİYASASI. Firmaların piyasalarda nasıl davranacağı, piyasa yapısı ile yakından ilişkilidir.

Bölüm 8: TAM REKABET PİYASASI. Firmaların piyasalarda nasıl davranacağı, piyasa yapısı ile yakından ilişkilidir. 49 Bölüm 8: TAM REKABET PİYASASI Firmaların piyasalarda nasıl davranacağı, piyasa yapısı ile yakından ilişkilidir. Ekonomi teorisine göre piyasalar yapılarına göre 4 ana gruba ayrılır. 1. Tam rekabet piyasası

Detaylı

HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER

HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER İstanbul Ünverstes İktsat Fakültes Malye Araştırma Merkez Konferansları 47. Ser / Yıl 005 Prof. Dr. Türkan Öncel e Armağan HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER

Detaylı

QKUIAN. SAĞLIK BAKANLIĞI_ KAMU HASTANELERİ KURUMU Trabzon Ili Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi

QKUIAN. SAĞLIK BAKANLIĞI_ KAMU HASTANELERİ KURUMU Trabzon Ili Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi V tsttşfaktör T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI KAMU HASTANELERİ KURUMU Trabzon Il Kamu Hastaneler Brlğ Genel Sekreterlğ Kanun Eğtm ve Araştırma Hastanes Sayı ı 23618724/?ı C.. Y** 08/10/2015 Konu : Yaklaşık Malyet

Detaylı

TEKELCİ REKABET... 2 1. PİYASA YAPILARI...

TEKELCİ REKABET... 2 1. PİYASA YAPILARI... TEKELCİ REKABET... 2 1. PİYASA YAPILARI... 2 1.1. YOĞUNLAŞMA ÖLÇÜLERİ... 2 1.2. YOĞUNLAŞMA ÖLÇÜLERİNİN SINIRLARI... 2 2. TEKELCİ REKABET... 4 2.1. TEKELCİ REKABETTE FİYAT VE ÇIKTI... 5 2.2. EKSİK KAPASİTE...

Detaylı

Bulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi

Bulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi Harta Teknolojler Elektronk Dergs Clt: 5, No: 1, 2013 (61-67) Electronc Journal of Map Technologes Vol: 5, No: 1, 2013 (61-67) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com e-issn: 1309-3983 Makale

Detaylı

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Clt:3 Sayı: Celal Bayar Ünverstes İ.İ.B.F. MANİSA Bulanık Araç Rotalama Problemlerne Br Model Öners ve Br Uygulama Doç. Dr. İbrahm GÜNGÖR Süleyman Demrel Ünverstes, İ.İ.B.F.,

Detaylı

2. Cournot Modeli: iki firma aynı anda homojen bir ürünün çıktı miktrı üzerine rekabet ediyorsa ne olur

2. Cournot Modeli: iki firma aynı anda homojen bir ürünün çıktı miktrı üzerine rekabet ediyorsa ne olur Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü PROBLEM ÇÖZME NOTLARI #7 Temel Oyun Teorisi Cuma - Kasım 5, 2004 BUGÜNÜN PROBLEM ÇÖZMEIN ÖZETİ 1. Oyun teorisi tanımları: oyun teorisindeki

Detaylı

TE;ŞHİS MODELLERf ;; KİSİLERARASI CATISMA VE CATISMAYI. Dilaver TENGİLİl\10GLU*

TE;ŞHİS MODELLERf ;; KİSİLERARASI CATISMA VE CATISMAYI. Dilaver TENGİLİl\10GLU* KİSİLERARASI CATISMA VE CATISMAYI TE;ŞHİS MODELLERf ;; Dlaver TENGİLİl\10GLU* Örgütlern vermllğn ve etknlğn etkleyen ayrıca yönetclern zaman ve enerjlern öneml ölçüde alan konulardan brs de örgütsel çatışmadır.

Detaylı

ENERJİ. Isı Enerjisi. Genel Enerji Denklemi. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyon Kocatepe Üniversitesi 2007

ENERJİ. Isı Enerjisi. Genel Enerji Denklemi. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyon Kocatepe Üniversitesi 2007 Yrd. Doç. Dr. Atlla EVİN Afyon Kocatepe Ünverstes 007 ENERJİ Maddenn fzksel ve kmyasal hal değşm m le brlkte dama enerj değşm m de söz s z konusudur. Enerj değşmler mler lke olarak Termodnamğn Brnc Yasasına

Detaylı

KOBİ LERİN YENİ PİYASALARA AÇILAMAMA NEDENLERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

KOBİ LERİN YENİ PİYASALARA AÇILAMAMA NEDENLERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER T.C. GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KOBİ LERİN YENİ PİYASALARA AÇILAMAMA NEDENLERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Hazırlayan İsmal ŞENTÜRK İktsat Ana Blm Dalı Yüksek Lsans Tez Danışman

Detaylı

ANE-AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF

ANE-AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF AEGON EMEKLĐLĐK VE HAYAT A.Ş. DENGELĐ EMEKLĐLĐK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALĐYET RAPORU Bu rapor Aegon Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2009 30.09.2009 dönemne

Detaylı

K ENFORMASYON ALTINDAK

K ENFORMASYON ALTINDAK ASĐMETRĐK ENFORMASYON ALTINDAKĐ DÜOPOLĐSTĐK PĐYASA YAPILARINDA KĐRLĐLĐĞĐN KONTROLÜ: OPTĐMAL VERGĐLENDĐRME / SÜBVANSĐYON VE TĐCARETĐ YAPILABĐLĐR EMĐSYON ĐZĐNLERĐ Murat SARIKAYA Yrd.Doç.Dr. Cumhuryet Ünverstes

Detaylı

MİKRO-İKTİSAT. Ders 8 Tekelci Rekabet ve Oligopol

MİKRO-İKTİSAT. Ders 8 Tekelci Rekabet ve Oligopol MİKRO-İKTİSAT Ders 8 Tekelci Rekabet ve Oligopol Tartışılacak Konular Tekelci Rekabet Oligopol Fiyat Rekabeti Kartel Oyun Teorisi ve Oligopol: Mahkumlar Açmazı Tekelci Rekabet Monopolcü rekabet piyasası

Detaylı

a IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI

a IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI Fırat Ünverstes-Elazığ MİTRAL KAPAK İŞARETİ ÜZERİNDEKİ ANATOMİK VE ELEKTRONİK GÜRÜLTÜLERİN ABC ALGORİTMASI İLE TASARLANAN IIR SÜZGEÇLERLE SÜZÜLMESİ N. Karaboğa 1, E. Uzunhsarcıklı, F.Latfoğlu 3, T. Koza

Detaylı

Kaynaklar. Orhan Türkay, Mikroiktisat Teorisi, İmaj Yayınevi Erdal M. Ünsal, Mikro İktisat, İmaj Yayınevi Mikro İktisat, AÖF Yayınları

Kaynaklar. Orhan Türkay, Mikroiktisat Teorisi, İmaj Yayınevi Erdal M. Ünsal, Mikro İktisat, İmaj Yayınevi Mikro İktisat, AÖF Yayınları Kaynaklar Orhan Türkay, Mikroiktisat Teorisi, İmaj Yayınevi Erdal M. Ünsal, Mikro İktisat, İmaj Yayınevi Mikro İktisat, AÖF Yayınları OLİGOPOL PİYASALARI OLİGOPOL, birbirlerini etkiyebilecek kadar az sayıda

Detaylı

Rasgele Değişken Üretme Teknikleri

Rasgele Değişken Üretme Teknikleri Rasgele Değşken Üretme Teknkler Amaç Smülasyon modelnn grdlern oluşturacak örneklern üretlmes Yaygın olarak kullanılan ayrık veya sürekl dağılımların örneklenmes sürecn anlamak Yaygın olarak kullanılan

Detaylı

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN

Detaylı

Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA)

Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) VARYANS ANALİZİ İ örne ortalaması arasında farın önem ontrolü, örne büyülüğüne göre z veya testlernden bryle yapılır. Bu testlerle, den fazla örne ortalamasını brlte test etme ve aralarında farın önem

Detaylı

EKO 205 Mikroiktisat. Kar Maksimizasyonu Profit Maximization

EKO 205 Mikroiktisat. Kar Maksimizasyonu Profit Maximization EKO 205 Mikroiktisat Kar Maksimizasyonu Profit Maximization Tartışılacak Konular Tam Rekabet Piyasaları Kar Maksimizasyonu Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Kısa Dönemde Çıktı Düzeyinin Belirlenmesi

Detaylı

KAMU TERCİHİ 2 1. POLİTİK PİYASA

KAMU TERCİHİ 2 1. POLİTİK PİYASA KAMU TERCİHİ 2 1. POLİTİK PİYASA 2 1.1. POLİTİKACI VE SEÇMENLERİN DAVRANIŞI 3 1.1.1. Kamu Malları 3 1.1.2. Dışsallıklar 3 1.2. ÇIKAR GRUPLARI VE YENİDEN BÖLÜŞÜM 4 1.2.1. Ortanca Seçmen Kuramı 4 1.3. GELİRİN

Detaylı

BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ

BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ Yrd. Doç. Dr. Murat ATAN - Araş. Gör. Gaye KARPAT ÇATALBAŞ 2 ÖZET Bu çalışma, Türk bankacılık sstem çnde faalyet gösteren tcar bankaların

Detaylı

04.10.2012 SU İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ. Suİhtiyacı. Proje Süresi. Birim Su Sarfiyatı. Proje Süresi Sonundaki Nüfus

04.10.2012 SU İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ. Suİhtiyacı. Proje Süresi. Birim Su Sarfiyatı. Proje Süresi Sonundaki Nüfus SU İHTİYAÇLARII BELİRLEMESİ Suİhtyacı Proje Süres Brm Su Sarfyatı Proje Süres Sonundak üfus Su ayrım çzs İsale Hattı Su Tasfye Tess Terf Merkez, Pompa İstasyonu Baraj Gölü (Hazne) Kaptaj Su Alma Yapısı

Detaylı

ANTALYA DA OBEZİTE YAYGINLIĞI VE DÜZEYİNİ ETKİLEYEN SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞKENLER

ANTALYA DA OBEZİTE YAYGINLIĞI VE DÜZEYİNİ ETKİLEYEN SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞKENLER Akdenz İ.İ.B.F. Dergs (21) 2011, 17-45 ANTALYA DA OBEZİTE YAYGINLIĞI VE DÜZEYİNİ ETKİLEYEN SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞKENLER PREVALENCE AND SOCIOECONOMICS DETERMINANTS OF ADULTS OBESITY IN ANTALYA Arş. Gör. F.

Detaylı

BIST da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması

BIST da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Clt: 4 Sayı: Ocak 04 ss. 9-9 BIST da Demr, Çelk Metal Ana Sanay Sektöründe Faalyet Gösteren İşletmelern Fnansal Performans Analz: VZA Süper Etknlk ve TOPSIS Uygulaması

Detaylı

Güvenlik Stokları. Tedarik Zincirlerinde Belirsizlik Yönetimi: Güvenlik Stokları. Güvenlik Stokları Belirlenirken Sorulması gereken sorular

Güvenlik Stokları. Tedarik Zincirlerinde Belirsizlik Yönetimi: Güvenlik Stokları. Güvenlik Stokları Belirlenirken Sorulması gereken sorular Güvenl Stoları Tedar Zncrlernde Belrszl Yönetm: Güvenl Stoları Güvenl Stoğu: Herhang br dönemde, talebn tahmn edlen mtarın üzernde gerçeleşen mtarını arşılama çn elde bulundurulan sto mtarıdır Q Çevrm

Detaylı

Dip - Zirve Relatif Performans Piyasa Çarpanları Değerlemeler TTKOM IPEKE SAHOL BIMAS TTRAK DOHOL. Düşüşü Sürenler ASELS

Dip - Zirve Relatif Performans Piyasa Çarpanları Değerlemeler TTKOM IPEKE SAHOL BIMAS TTRAK DOHOL. Düşüşü Sürenler ASELS BİST 30 Son Fyat Bu Hafta Geçen Hafta AKBNK 8,92-10,35% -2,93% ARCLK 13,55-4,24% 4,04% ASELS 10,30-7,52% -4,24% ASYAB 2,01-5,19% -0,93% BIMAS 87,75-3,31% -1,39% DOHOL 1,07-4,46% -2,61% EKGYO 3,09-4,92%

Detaylı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı SRY ÜNİVERSİESİ Djtal ontrol Laboratuvar Deney Föyü Deney No: 2 Sıvı Sevye ontrol Deney 2.. Deneyn macı Bu deneyn amacı, doğrusal olmayan sıvı sevye sstemnn belrlenen br çalışma noktası cvarında doğrusallaştırılmış

Detaylı

ISBN 978-975 19 4482-5 (basılı nüsha)

ISBN 978-975 19 4482-5 (basılı nüsha) ISBN 978-975 19 4482-5 (basılı nüsha) Bu Çalışma Devlet Planlama Teşklatının görüşlern yansıtmaz. Sorumluluğu yazarına attr. Yayın ve referans olarak kullanılması Devlet Planlama Teşklatının znn gerektrmez;

Detaylı

PROJE PLANLAMASINDA BULANIK HEDEF PROGRAMLAMA YAKLAŞIMI. Müh. Ramadan VATANSEVER

PROJE PLANLAMASINDA BULANIK HEDEF PROGRAMLAMA YAKLAŞIMI. Müh. Ramadan VATANSEVER İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ PROJE PLANLAMASINDA BULANIK HEDEF PROGRAMLAMA YAKLAŞIMI YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Ramadan VATANSEVER Anablm Dalı: İşletme Mühendslğ Programı: İşletme

Detaylı

ALTERNATİF AKIM DEVRE YÖNTEM VE TEOREMLER İLE ÇÖZÜMÜ

ALTERNATİF AKIM DEVRE YÖNTEM VE TEOREMLER İLE ÇÖZÜMÜ BÖLÜM 6 ALTERNATİF AKIM DEVRE ÖNTEM VE TEOREMLER İLE ÇÖZÜMÜ 6. ÇEVRE AKIMLAR ÖNTEMİ 6. SÜPERPOZİSON TEOREMİ 6. DÜĞÜM GERİLİMLER ÖNTEMİ 6.4 THEVENİN TEOREMİ 6.5 NORTON TEOREMİ Tpak GİRİŞ Alternatf akımın

Detaylı

www.kartal.bel.tr ÖNCE SAĞLIK önleyici sağlık!

www.kartal.bel.tr ÖNCE SAĞLIK önleyici sağlık! www.kartal.bel.tr ÖNCE SAĞLIK önleyc sağlık! Sevgl Kartallılar, Sağlık hzmetler, brey, ale, toplum şbrlğn gerektrr. Bu hzmetlerde başarı, ekp çalışması le olanaklıdır. Türkye'de halk sağlığına yönelk sağlık

Detaylı

VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER

VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER 1 2.1 Tanımlar Skaler büyüklük: Sadece şddet bulunan büyüklükler (örn: uzunluk, zaman, kütle, hacm, enerj, yoğunluk) Br harf le sembolze edleblr. (örn: kütle: m) Şddet :

Detaylı

TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ VE HEDEF PROGRAMLAMA YÖNTEMLERİNİN KOMBİNASYONU: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR UYGULAMA

TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ VE HEDEF PROGRAMLAMA YÖNTEMLERİNİN KOMBİNASYONU: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR UYGULAMA TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ VE HEDEF PROGRAMLAMA YÖNTEMLERİNİN KOMBİNASYONU: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR UYGULAMA Yrd. Doç. Dr. Meltem KARAATLI * Yrd. Doç. Dr. Gonca DAVRAS ** ÖZ Otel şletmelernde,

Detaylı

Makine Öğrenmesi 10. hafta

Makine Öğrenmesi 10. hafta Makne Öğrenmes 0. hafta Lagrange Optmzasonu Destek Vektör Maknes (SVM) Karesel (Quadratc) Programlama Optmzason Blmsel term olarak dlmze geçmş olsa da bazen en leme termle karşılık bulur. Matematktek en

Detaylı

Ege Bölgesi orman işletmelerindeki orman mühendisi dağılımının Atkinson endeksi ile değerlendirilmesi

Ege Bölgesi orman işletmelerindeki orman mühendisi dağılımının Atkinson endeksi ile değerlendirilmesi SDÜ Orman Fakültes Dergs SDU Faculty of Forestry Journal 2011, 12: 110-114 Araştırma makales/research artcle Ege Bölges orman şletmelerndek orman mühends dağılımının Atknson endeks le değerlendrlmes İsmal

Detaylı

ZKÜ Mühendislik Fakültesi - Makine Mühendisliği Bölümü ISI VE TERMODİNAMİK LABORATUVARI Sudan Suya Türbülanslı Akış Isı Değiştirgeci Deney Föyü

ZKÜ Mühendislik Fakültesi - Makine Mühendisliği Bölümü ISI VE TERMODİNAMİK LABORATUVARI Sudan Suya Türbülanslı Akış Isı Değiştirgeci Deney Föyü ZKÜ Müendslk Fakültes - Makne Müendslğ Bölümü Sudan Suya Türbülanslı Akış Isı Değştrge Deney Föyü Şekl. Sudan suya türbülanslı akış ısı değştrge (H950 Deneyn adı : Boru çnde sudan suya türbülanslı akışta

Detaylı