SAMUEL BECKETT İrlandalı romancı, oyun ve senaryo yazarı, öykücü, şair, denemeci ve çevirmen ( ). Protestan bir aileden gelen Beckett, Dublin

Transkript

1 SAMUEL BECKETT İrlandalı romancı, oyun ve senaryo yazarı, öykücü, şair, denemeci ve çevirmen ( ). Protestan bir aileden gelen Beckett, Dublin in bir banliyösünde doğmuştur de Dublin deki Trinity College ın Roman Dilleri Bölümü nden mezun olur de Paris teki École Normalé Supérieure de İngilizce okutmanı olarak çalışmaya başlar. Burada James Joyce la tanışır. Joyce un ileride Finnegan s Wake adıyla yayımlanacak romanının bir bölümünün Fransızca ya çevrilmesine yardım eder da Whoroscope adlı bir şiiri yayımlanır yılları arasında Londra da yaşar. Bu dönemde yazdığı öykülerden oluşan ve Joyce un etkisini yansıtan More Pricks Than Kicks 1934 te; akıl hastanesinde bakıcı olmasını konu alan Murphy 1938 de Londra da yayımlanır de Paris e yerleşir. İkinci Dünya Savaşı sırasında Fransız Direniş ine katılır de Gestapo dan kurtulmak için Fransa nın güneyine, Vaucluse e kaçar. Burada kaldığı iki yıl içinde gündüzleri tarım işçiliği yaparken, geceleri Watt ı yazar. Savaş sona erdikten sonra Paris e döner. Bundan sonra yapıtlarını daha yalın yazabildiğini düşündüğü Fransızca da kaleme almaya başlar ve yılları arasında Molloy (1951), Malone Meurt (1951; Malone Ölüyor) ve L innommable (1953; Adlandırılamayan) adlı romanlardan oluşan üçlemeyi tamamlar. Beckett ın en önemli yapıtları olarak görülen her üç roman da tek bir kişinin çeşitlemeleri denebilecek bir dizi karakter tarafından anlatılır. Anlatıcılar hızlı bir fiziksel çöküş içindedir ve var olduklarının tek kanıtı zihinleridir. Adlandırılamayan da bu çöküş, anlatıcının bir ağız ve zihne indirgenmesiyle doruğa ulaşır. Beckett ın pek çok yapıtında olduğu gibi burada da anlatıcı sessizliğe ve hiçliğe tahammül edebilmek için hikâyeler uydurur ve uzun, karmaşık monologlara girer. En attendant Godot (Godot yu Beklerken) Ocak 1953 te, Paris te, Théàtre Babylone daki ilk temsiliyle büyük başarı kazanınca Beckett dünya çapında üne kavuşur dan sonra oyunlarından birçoğunu dünyanın çeşitli ülkelerinde kendisi sahneler. Her türlü radyo ve televizyon programından, gazetecilerden, fotoğrafçılardan özenle kaçınır da kendisine verilen Nobel Edebiyat Ödülü nü kabul eder. Hayatını, 1938 de tanışıp daha sonra evlendiği Suzanne Dumesnil le birlikte, ölene kadar Paris te geçirir. Samuel Beckett, 20. yüzyılın en büyük yazarları arasında, edebiyata yaklaşımındaki uzlaşmaz arılıkla öne çıkmıştır. Beckett ın yoğun bir kara mizahla beslenmiş olan yapıtları, insan deneyiminin ve insan bilincinin işleyişinin paha biçilmez belgeleridir. Bir eleştirmen şöyle yazmıştır: (Beckett) Edebiyatın gırtlağını keserek ve okurlarını, salt varoluşun yalın koşullarıyla, yapmacık bir neşeye ya da umutsuzluğa kapılmadan, soğukkanlılıkla yüz yüze gelmeye zorlayarak insanlığın önündeki imkânları açık tutmuştur. BAŞLICA YAPITLARI DÜZ YAZILAR: More Pricks Than Kicks (1934) [Aşksız İlişkiler, Çev. Uğur Ün, Ayrıntı Yay., 2009]; Watt (1943) [Çev. Uğur Ün, Ayrıntı Yay., 1993]; Mercier & Camier (1946) [Çev. Uğur Ün, Ayrıntı Yay., 1998]; Üçleme [Molloy (1951), Malone Meurt (Malone Ölüyor) (1951), The L'Innommable (Adlandırılamayan) (1954) Çev. Uğur Ün, Ayrıntı Yay., 1999]; Texts For Nothing/Stories-First Love, The Expelled, The Calmative, The End [Hiç İçin Metinler ve Uzun Öyküler, Çev. Uğur Ün, Ayrıntı Yay., 1999]; Commnent c est (1961) [Acaba Nasıl?, Çev. Uğur Ün, Ayrıntı Yay., 2001]; How It Is (1961); The Lost Ones; Fizzles; Company (1980) [Eşlik, Çev. Seniha Akar, Düzlem Yay., 1990]; Ill Seen Ill Said (1981); Worstward Ho (1983). OYUNLAR: Waiting For Godot (Godot yu Beklerken); Endgame (Oyun Sonu); All That Falls (Tüm Düşenler); Act Without Words I (Sözsüz Oyun I); Act Without Words II (Sözsüz Oyun II); Rough For Theatre I (Tiyatro Oyunu Taslağı I); Rough For Theatre II (Tiyatro Oyunu Taslağı II); Krapp s Last Tape (Krapp ın Son Bandı); Embers (Korlar); Happy Days (Mutlu Günler); Words And Music (Sözler ve Müzik); Rough For Radio I (Radyo Oyunu Taslağı I); Rough For Radio II (Radyo Oyunu Taslağı II); Cascando; Play (Oyun); Film; The Old Tune (Eski Şarkı); Come And Go (Geliş ve Gidiş); Eh Joe (Söyle Joe); Breath (Soluk); Not I (Ben Değil); That Time (Bu Kez); Footfalls (Adımlar); Ghost Trio (Hayalet Üçlüsü);...but the clouds... (...ama bulutlar...); A Piece Of Monologue (Solo); Rockaby (Beşik); Ohio Impromptu (Ohio Doğaçlaması); Quad; Catastrophe (Felaket); Nacht Und Traume; What Where (Ne Nerede); [Oyunların tümünü Akşit Göktürk, Güven Turan, Şadan Aydın, Uğur Ün, Şerif Erol, Levent Mollamustafaoğlu ve Mustafa Küpüşoğlu çevirdi ve bunları 1993 yılında Mitos Boyut Yayınları iki cilt halinde yayımladı.] ŞİİRLER: Echo s Bones (1935); Poémes (1939).

2 Ayrıntı: 185 Edebiyat Dizisi: 64 Üçleme Molloy, Malone Ölüyor, Adlandırılamayan Samuel Beckett Kitabın Özgün Adı Molloy, Malone Meurt, L'lnnommable Fransızca ve İngilizce'den Çeviren Uğur Ün Yayıma Hazırlayan Necmettin Sevil Düzelti Nuray Tekin & Ahmet Batmaz 1951 (Molloy et Malone Meurt) et 1953 (L'lnnommable) by Les Editions de Minuit Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları'na aittir Kapak İllüstrasyonu Sevinç Altan Kapak Tasarımı Arslan Kahraman Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Esin Tapan Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) Sertifika No.: Birinci Basım 1999 İkinci Basım 2011 Üçüncü Basım 2015 Baskı Adedi 2000 ISBN Sertifika No: AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) Fax: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr

3 Samuel Beckett Üçleme Molloy, Malone Ölüyor, Adlandırılamayan

4 EDEBİYAT DİZİSİ SON ÇIKAN KİTAPLAR HAVAALANI BALIKLARI Angelika Overath DAYICAN NAPOLYON İyrec-i Pézéşkzâd HARMATTAN Gavin Weston BİR SON DUYGUSU Julian Barnes HEZEYAN Laura Restrepo O ASLA GERİ GELMEYECEK Hans Koppel YARASALAR Marcel Beyer KAYBOLAN Hans-Ulrich Treichel BİR KÜÇÜK İMPARATORLUK Christian Kracht HAYAT DÜZEYLERİ Julian Barnes GÖZYAŞININ KİMYASI Peter Carey VÎS İLE RÂMÎN Fahreddin Es ad-i Gorgânî ANATHEM Neal Stephenson BEYAZ DÜNYA Andrew McGahan MUTSUZLUK ZAMANLARINDA MUTLULUK Wilhelm Genazino KIRIK KÖŞELİ İLKBAHAR Mario Benedetti GECELERİ DAİRELER ÇİZEREK YÜRÜRÜZ Daniel Alarcon BİR BUĞDAY TANESİ Ngũgĩ wa Thiong o PARROT İLE OLIVER AMERİKA DA Peter Carey İSTİSNA Christian Jungersen KALTENBURG Marcel Beyer ORBITOR Mircea Cărtărescu GÜVERCİNLER HAVALANIRKEN Melinda Nadj Abonji

5 İçindekiler Birinci Kitap Molloy 7 İkinci Kitap Malone Ölüyor 191 Üçüncü Kitap Adlandırılamayan 309

6 Beckett, üçlemesini yılları arasında Fransızca yazdı, daha sonra İngilizce ye çevirdi. Türkçe çevirilerde kaynak metin olarak üçlemenin Fransızca baskısı kullanıldı, İngilizce çevirisi dikkate alındı. Ancak, yazarın İngilizce ye çevirmediği ya da değişiklikler yaptığı yerlerde yazarın tercihine sadık kalındı. Bilgilerinize... Ayrıntı Yayınları

7 Birinci Kitap Molloy

8

9 1 A nnemin odasındayım. Şimdi burada yaşayan benim. Buraya nasıl geldiğimi bilmiyorum. Belki cankurtaranla; bir araçla kuşkusuz. Yardım ettiler bana. Tek başıma gelemezdim. Her hafta uğrayan bir adam var. Belki de onun yardımıyla geldim buraya. O hayır diyor. Bana biraz para veriyor ve sayfaları alıyor. Ne kadar sayfa, o kadar para. Evet, şimdi çalışıyorum, aşağı yukarı eskisi gibi ama artık çalışmasını bilmiyorum. Bunun önemi yok galiba. Ben şimdi, elimde kalan şeylerden söz etmeyi, vedalaşmayı, ölümümü tamamlamayı yeğlerdim. Bunu istemiyorlar. Evet, sayıları birden çok galiba. Ama gelen hep aynı kişi. Bunu daha sonra yaparsınız, diyor. Peki. Görüyorsunuz ya, artık pek iradem kalmadı. Yeni sayfaları almaya geldiğinde geçen haftanınkileri de yanında getiriyor. 9

10 Kâğıtlar anlamadığım işaretlerle dolu. Zaten yeniden okumuyorum onları. Hiçbir şey yapmamış olduğumda, hiçbir şey vermiyor, azarlıyor beni. Oysa ben para için çalışmıyorum. Peki ya ne için çalışıyorum? Bilmiyorum. İnanın pek bir şey bilmiyorum. Annemin ölümü örneğin. Geldiğimde ölü müydü? Yoksa daha sonra mı öldü? Yani gömülecek kadar demek istiyorum. Bilmiyorum. Belki daha gömmediler onu. Her neyse, odasında kalıyorum. Yatağında yatıyorum. Oturağına işiyor ve sıçıyorum. Onun yerini aldım. Gittikçe ona daha çok benziyorum herhalde. Şimdi tek eksiğim bir oğul. Belki bir yerlerde bir oğlum var. Ama sanmıyorum. Şimdi yaşlanmış; neredeyse benim kadar yaşlanmış olması gerekir. Ufak tefek bir hizmetçiydi. Gerçek aşk değildi yaşadığımız. Gerçek aşkı bir başkasıyla tatmıştım. Yeri gelince anlatacağım. Yine unuttum adını. Bazen, oğlumu tanımış bile olduğumu, onunla ilgilenmiş olduğumu düşünüyorum. Sonra olanaksız diyorum kendime. Biriyle ilgilenmiş olmam olanaksız bir şey. Yazım kurallarını unuttum, sözcüklerin yarısını da. Bunun önemi yok galiba. Evet. Beni görmeye gelen tuhaf biri. Her pazar geliyor galiba. Başka günler boş değil. Susamış oluyor her seferinde. Başlangıcı yanlış yaptığımı, farklı bir biçimde başlamam gerektiğini o söyledi bana. Haklı olmalı. Başlangıcı, beyni pelteleşmiş bir bunak gibi yaptım, farkında mısınız bunun? İşte yaptığım başlangıç. Yine de bunu kullanacaklar galiba. Canım çıktı yazana kadar. İşte bitti. Canım çıktı. Yazdığım başlangıçtı, anlıyor musunuz? Ama şu anda işin sonuna gelmiş durumdayım neredeyse. Şu anda yaptığım daha mı iyi? Bilmiyorum. Sorun bu değil. İşte yaptığım başlangıç. Kullandıklarına göre bunun bir anlamı olmalı diyorum. İşte bitti. Bu kez, sonra sanırım bir kez daha, son bir kez daha, sonra o dünyayla da işim kalmayacak. Sondan bir öncekinin anlamı bu. Her şey kararıyor. Biraz daha kararsa, gözünüz görmez olacak. Kafada bütün iş. Çalışmıyor artık. Çalışmıyorum artık, diyor. Diliniz de tutuluyor, sesler zayıflıyor. İlk adımınızı atar atmaz karşınıza çıkan bu. Kafa bıkıp usanıyor herhalde. Bunun üzerine, bu kez başaracağım, belki de bir kez daha, son bir kez daha, sonra her şey bitecek, diyorsunuz. Bu düşünceyi dile getirmekte güçlük çekiyorsunuz, bir 10

11 bakıma bu da bir düşünce çünkü. O zaman, dikkatinizi toplamak, bütün bu karanlık şeylere dikkatinizi yoğunlaştırmak istiyorsunuz, hatanın kendinizde olduğunu güçlükle itiraf ederek. Hata mı? Kullandığınız sözcük bu. Peki ama hangi hata? Vedalaşılmadı henüz, bir dahaki sefere elveda diyeceğiz. Şu karanlık şeyler nasıl da bir büyü taşıyor. Çünkü elveda demek zorunludur, zamanı geldiğinde elveda dememek budalalıktır. Geçmiş günlerin ışığını, biçimlerini düşündüğünüzde pişmanlık duymazsınız ama pek düşünmezsiniz onları; neyle düşüneceksiniz ki? Bilmiyorum. İnsanlar da geçiyor, kendinizden ayırmanız oldukça zor bunları. Cesaretiniz kırılıyor bu nedenle. A. ve B. yi, ne yaptıklarının farkında olmadan, birbirlerine doğru ağır ağır yürürken, işte böyle gördüm. Çıplaklığı göz alan, yani çitsiz, duvarsız, kenar taşları olmayan bir köy yolundaydılar, çünkü akşamın sessizliğinde, uçsuz bucaksız tarlalarda, inekler yatarak ya da ayakta geviş getiriyorlardı. Belki biraz uyduruyorum, biraz süslüyorum ama aşağı yukarı böyleydi. İnekler geviş getiriyor, sonra çiğnedikleri lokmayı yutuyor, kısa bir aradan sonra, zahmetsizce, bir sonraki lokmayı ağızlarında hazır ediyorlar. Çenede bir kas oynuyor, sonra çene kemikleri yeniden öğütmeye koyuluyor. Ama belki de birer anı bunlar. Katı ve aydınlık yol, körpe otlakları bıçak gibi yarıp geçiyor, vadinin dalgalanışlarını izleyerek inip çıkıyordu. Kent uzak değildi. İki erkekti, kesinlikle eminim bundan; biri ufak tefek, biri iriyarı. Önce biri, sonra öteki kentten ayrılmıştı, sonra ilki yorulmuş ya da yapması gereken bir işi hatırlamış ve geri dönmüştü. Hava serindi, çünkü paltolarını giymişlerdi. Birbirlerine benziyorlardı ama herkes kadar. Önce aralarında oldukça mesafe vardı. Kafalarını kaldırıp çevrelerine baksalar da aralarındaki mesafe nedeniyle birbirlerini göremezlerdi, ayrıca arazi inişli çıkışlıydı, bu nedenle yol dalgalıydı, dalgalar belki çok yükseklere savrulmuyordu ama yine de yükseklere savruluyor sayılırdı. Bir an geldi, birlikte aynı çukura yöneldiler ve sonunda bu çukurda karşılaştılar. Birbirlerini tanıyorlar mıydı? Hayır, bunu kanıtlayan hiçbir belirti yoktu. Ama belki ayak sesleri nedeniyle ya da anlaşılmaz bir içgüdüyle kafalarını kaldırdılar ve karşı karşıya gelip de durmadan önce, aşağı yukarı on beş adım boyunca birbirlerini süzdüler. Evet, yürü- 11

12 yüp yollarına gitmediler ama burun buruna gelince durdular, aynen karanlık bastığında, kırda, tenha bir yolda karşılaşan birbirini tanımayan iki yolcunun durması gibi. Bunda olağanüstü bir yan yoktu. Ama belki de tanıyorlardı birbirlerini. Neyse, şimdi artık tanışıyorlar ve kanımca hiç unutmayacaklar birbirlerini, kentin derinliklerinde bile karşılaşsalar selamlaşacaklar bundan sonra. Kafalarını uzakta, doğuda, tarlaların ötesinde gittikçe solgunlaşan gökyüzüne doğru yükselen denize çevirip bir iki laf ettiler. Sonra ikisi de yoluna gitti. İkisi de yoluna gitti, A. kente doğru, B. de pek tanımadığı ya da hiç tanımadığı anlaşılan bölgelere doğru, çünkü kararsız adımlarla ilerliyor ve geçtiği yerleri daha sonra yeniden bulabilmek için belli noktaları belleğine kazımaya çalışan biri gibi sık sık duruyor ve çevresine bakınıyordu; kim bilir, belki bir gün dönmesi gerekebilirdi buralara. Korkuyla geçtiği aldatıcı tepeleri belki yatak odasının penceresinden, belki de canının sıkıldığı bir gün, yapacak bir işi olmadığından, yükseklerde bir avuntu bulurum diye, cebindeki iki üç kuruşu ödeyip, kıvrıla kıvrıla çıkan taş basamaklarını tırmandığı ve düz damına çıktığı bir anıtın tepesinden gördüğü kadarıyla uzaktan tanıyordu. Oradan her şeyi, ovayı, denizi, kimilerinin dağ dediği, akşam güneşinin altında yer yer çivit mavisine boyanmış, ufka kadar göz alabildiğince art arda sıralanan, görülmese de varlıkları, renk değişimlerinden ve sözcüklere indirgenemeyen, hatta düşüncelere dökülemeyen öteki belirtilerden anlaşılan vadileri içinde gizleyen şu aynı tepeleri görüyor olmalıydı. Ama bu yükseklikten bile vadilerin tümünü kestirmek olası değil, çoğu kez tek bir yamacın, tek bir doruğun görüldüğü yerde aslında bir vadiyle birbirinden ayrılan iki yamaç, iki doruk vardır. Ama bu tepeleri tanıyor şimdi, yani daha iyi tanıyor, bir gün olur da onları yeniden uzaktan görürse başka gözlerle olacak bu, dahası var, gözlerle görülmeyen tüm şu iç uzama, beyinle, yürek ve düşünceyle duyguların birbirleriyle kaynaştığı öteki kuytulara, bambaşka bir düzene sahip oralara da farklı gözlerle bakacak. Yaşlı gözüküyor, doğumda, hatta daha öncesi yükselen, kimi kez bir mırıltı kadar hafif, kimi kez de garsonun, İçecek olarak ne alırdınız, sorusu kadar net, çoğu kez de bir çığlığa dönüşen şu, Ne yapacağım? Ne yapacağım? uğultusuyla onca yıl, onca gün ve gece 12

13 geçirdikten sonra onu böyle tek başına görmek hüzün verici. Ömrünün sonuna geldiğinde ya da bu sona yaklaştığında, karanlık basarken, elinde bir sopa, bilmediği yollara düşmek için miydi bütün bunlar? Kocaman bir sopaydı; ilerlerken destek almak, bir de gerektiğinde hırsızlardan, uğursuzlardan, köpeklerden korunmak için kullanıyordu onu. Evet, gece oluyordu ama adam masumdu, son derece masumdu, hiçbir şeyden korkmuyordu, hayır, korkuyordu ama korkması için bir neden yoktu, ona hiçbir şey yapamazlardı ya da çok az şey yapabilirlerdi. Ama o bunun ayrımında değildi herhalde. Düşündüğümde anlıyorum, ben de farkına varmazdım. Tehlikede hissediyordu kendini, bedenini de ruhunu da tehlikede hissediyordu, belki de gerçekten tehlikedeydi olanca masumluğuna karşın. Masumluğun işi ne burada? Kötülüğün sayısız neferiyle ne ilişkisi var? Burası açık değil. Yanılmıyorsam sivri tepeli uçlu bir şapka giymişti. Buna şaşırdığımı anımsıyorum. Örneğin bir kasket ya da melon şapka aynı etkiyi yapmazdı üzerimde. Uzaklaşmasını izledim, korkusu bana bulaşmıştı, belki de korku onun korkusu değildi de onun parçası olduğu bir şeydi. Kim bilir, belki de benim korkum ona bulaşmıştı. Beni görmemişti. Yolun en yüksek noktasının üzerine tünemiş, üstelik benimle aynı renkte, yani külrengi bir kayaya dayamıştım sırtımı. Kayayı büyük bir olasılıkla görmüştü. Dikkatimi çekmişti, yolun özelliklerini belleğine kazımak istercesine çevresine bakıyordu; gölgesine, ne bileyim, Belacqua gibi mi desem, Sordello gibi mi desem, çömeldiğim kayayı görmüş olmalıydı. Ama bir adam, üstelik de benim gibi bir adam tam bir kerteriz noktası sayılamaz. Demek istediğim şey şu, olağanüstü bir şey olur da bir gün, uzun bir süre geçtikten sonra, yılgınlığa kapıldığından ya da unutmuş olduğu bir şeyi almak ya da bir şeyleri yakmak için bu yoldan geçmesi gerekirse, gözleriyle kayayı arayacaktır, yoksa orada o anda nasılsa bulunan bu değişken ve oynak şeyi, yani canlı insan bedenini değil. Hayır, kuşkusuz görmedi beni, nedenlerini belirtmiştim, ayrıca o akşam, kafası başka yerlerdeydi, kafası canlılarda değildi, yer değiştirmeyen ya da çok ama çok ağır yer değiştiren, bırakın bir ihtiyarı, bir çocuğun bile yer değiştirişindeki o ağırlıkla alay edeceği şeylerde yoğunlaşmıştı. Neyse, beni görmemiş de olsa 13

14 şunu yineliyorum, kalkıp peşine düşmemek, hatta kendisini daha iyi tanırım, kendimi daha az yalnız hissederim diye günün birinde onunla karşılaşmamak için mücadele ederek (kendi kendimle), uzaklaşmasını izledim. Ama ruhum ona doğru istediği kadar yaylana yaylana atılsın, engebelerinde zaman zaman kaybolup biraz ötede yeniden belirdiği arazinin durumu ve karanlık nedeniyle pek seçemiyordum onu ama ruhumun, art arda, telaşla ve yöntemsizce peşi sıra atıldığı, beni yanlarına çağırıp duran başka şeylerdi göremememin asıl nedeni. Çiy taneleri altında beyazlaşan tarlalardan, tarlalarda dolaşmayı bırakıp geceki konumlarını alan hayvanlardan, hakkında hiçbir şey söylemeyeceğim denizden, dorukların gittikçe sivrileşen çizgisinden, gözümle görmesem de ilk yıldızların titreştiğini duyumsadığım gökyüzünden, dizimdeki elimden, özellikle de adı A. mıydı, B. miydi unutmuş olduğum, uslu uslu evinin yolunu tutmuş şu öteki yolcudan söz ediyorum kuşkusuz. Evet, titremesini dizimin hissettiği ve gözlerimin yalnızca bileğini, damar damar olmuş sırtını ve ilk boğumlarının aklığını gördüğü elime doğru da atılıyordu. Ama ondan, yani elimden söz etmek istemiyorum şu anda; her şeyin sırası var ama biraz önce ayrıldığı kente doğru yönelen şu A. ya da B. den söz etmek istiyorum. Ama gene de sormalıyım kendime, görünüşünü özellikle kentli kılan şey neydi diye? Başı açıktı, ayaklarında espadrilleri vardı, ağzında da bir puro. Aylakça bir uyuşukluk içinde hareket ediyordu; doğru ya da yanlış, bana anlamlı geliyordu bu. Ama bütün bunlar hiçbir şeyi kanıtlamadığı gibi, hiçbir şeyi yalanlamıyordu da. Belki uzaklardan, belki de adanın öteki ucundan gelmişti ve belki bu kente ilk kez gidiyor ya da uzun bir ayrılıktan sonra dönüyordu oraya. Küçük bir köpek izliyordu onu, bir pomerenyendi galiba ama sanmıyorum. O an emin değildim bundan, şimdi de değilim, oysa öylesine az düşündüm ki bunun üzerinde. Küçük köpek, pomerenyenlere özgü bir biçimde, salak salak izliyordu onu, duruyor, geniş daireler çizerek dönüyor, vazgeçiyor, sonra biraz ileride hareketlerine yeniden başlıyordu. Kabızlık, pomerenyenlerde sağlık belirtisidir. Bir ara, galiba önceden kararlaştırdığı bir anda, belki de ne bileyim önceden kararlaştırmadığı bir anda, bey arkasına döndü, küçük köpeği kollarına aldı, purosunu ağzından 14

15 çekti ve yüzünü portakalrengi tüylere gömdü. Bir beydi, kesindi bu. Evet, portakalrenkli bir pomerenyendi; düşündükçe daha çok emin oluyorum. Oysa. Ama bu bey, başı açık, ayaklarında espadril, ağzında bir puro, peşinde bir pomerenyen, uzaklardan gelmiş olabilir miydi? Daha çok, iyi bir akşam yemeğinden sonra, güzel havada birçok kentlinin yaptığı gibi dolaşmak ve köpeğini dolaştırmak, düş kurup osurmak için surlardan çıkıp buraya gelen birine benzemiyor mu? Ama puro aslında bir pipoydu belki, espadriller de toza bulanmış botlardı; köpeğin de acıma duygusuyla ya da şu sonsuz yollar, kumlar, çakıl taşları, bataklıklar, fundalıklar, başka bir adaletin hüküm sürdüğü şu doğa, arada sırada durdurmak, boynuna sarılmak, öpmek, koklamak, yalamak istediğiniz ama senli benli olur korkusuyla düşmanca bakışlar fırlatıp yanından geçip gittiğiniz, sizinle aynı yazgıyı paylaşmak durumunda kalmış bir kişi, bir başka yol arkadaşından yoksun onca zaman yapayalnız dolaşmış olduğunuz için, kollarınıza alıp bağrınıza bastığınız bir sokak köpeği olmaması için bir neden yoktu. Gün gelir dayanamaz, size kucak açmayan şu dünyada uyuz köpeklere kucak açar, onların sizi sevmelerine, sizin de onları sevmenize yetecek kadar kollarınızda taşır, sonra fırlatır atarsınız. Halinden anlaşılmasa da belki de bu noktaya gelmişti. Kafası önüne düşmüş, dumanı tüten şey elinde gözden kayboldu. Açıklamasını yapmaya çalışayım. Gözden kaybolmakta olan nesnelerden, önceden çeviririm bakışlarımı. Onları son âna kadar izlemek; hayır, yapabileceğim bir şey değil bu. İşte bu anlamda gözden kayboldu adam. Gözlerim başka yere çevrili onu düşünüyor, Küçülüyor, küçülüyor, diyordum kendime. Ne dediğimin farkındaydım. Bütün sakatlığıma karşın ona yetişebileceğimi biliyordum. Yalnızca istemem yeterliydi. Ama doğru değildi bu, istiyordum çünkü. Yerimden kalkmak, yola koyulmak, topallaya topallaya peşine düşmek, ardından seslenmek; bundan kolay ne olabilirdi? Haykırışlarımı duyuyor, dönüp beni bekliyor. Koltuk değneklerimin arasında, soluk soluğa kalmış, burnunun dibindeyim, köpeğin de burnunun dibindeyim. Biraz ürküyor benden, biraz da merhamet duyuyor. Tiksiniyor bir hayli. Görünüşüm pek hoş değil, iyi kokmuyorum. İstediğim ne? Ah şu korkunun, acıma ve tiksinti duyguları- 15

16 nın iç içe geçtiği, çok iyi bildiğim ses tonu. Köpeği ve adamı daha yakından görmek, dumanı tüten şeyin ne olduğunu öğrenmek, ayakkabıları incelemek, öteki bilmediğim noktaları açığa çıkarmak istiyorum. İyi yürekli biri, şundan bundan söz ediyor bana, nereden geldiğini, nereye gittiğini anlatıyor. Ona inanıyorum, bunun şey için tek olanağım olduğunu bunun tek olanağım olduğunu biliyorum, söylenen her söze inanıyorum ben, uzun yaşamım boyunca hep güvensizdim çünkü, şimdi her şeyi oburca yutuyorum. Şimdi gereksinme duyduğum şey öyküler; uzun zamanımı aldı bunu anlamak ama yine de emin değilim. Ama bakın, bazı bilgiler öğrendim hakkında, önceden bilmediğim şeyler, önceden bilmek için can attığım şeyler, önceden aklımdan bile geçirmediğim şeyler biliyorum şimdi. Deli saçması bu anlattıklarım. Mesleğini bile öğrenmiş olmalıyım; öylesine ilgi duyarım ki mesleklere. Kendimden söz etmemek için elimden geleni yaptığımı anlıyorsunuz işte. Biraz sonra ineklerden, gökyüzünden söz edeceğim, göreceksiniz. Ama yanımdan ayrılıyor, acelesi varmış. Hiç de acelesi var gibi görünmüyordu, aylaklık ediyordu, bunu daha önce belirtmiştim ama benimle üç dakika konuştuktan sonra acelesi var, hemen gitmek zorunda. İnanıyorum ona. İşte bir kez daha hayır, yalnızım demeyeceğim, yalnızlık yakışmaz bana ama nasıl desem, bilmiyorum, yeniden kendime dönmüş, hayır, kendimden ayrılmadım ki hiç, özgürüm desem, evet, bunun ne anlama geldiğini bilmiyorum ama kullanmak istediğim sözcük bu, ne yapmak için özgürüm peki, hiçbir şey yapmamak için, öğrenmek için, neyi öğrenmek için, bilincin yasalarını belki, bilincimin yasalarını, örneğin siz içine battığınız ölçüde suyun yükseleceğini ve her şey bomboş ve dümdüz kalıp da bütün şu kepazelik gerçek yüzünü, yani anlamsızlığını, çıkışsızlığını gösterene kadar, sayfaların kenarlarını karalayıp sözcüklerin arasındaki boşlukları doldurmaktansa metinleri silmenin daha tutarlı olacağını ya da en azından daha tutarsız olmayacağını. Böylece çevreyi gözlediğim yerden ayrılmamakla iyi ettim kuşkusuz, en azından kötü etmedim. Ama çevreyi gözleyeceğime, kafamın içinde ötekine, sopalı adama dönme zayıflığını gösterdim. O zaman yeniden mırıldanmalar başladı. Sessizliği sağlamak nesnelere düşüyor. Kim bilir, belki de iyi bir 16