ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ"

Transkript

1 Hizmet İçi Eğitim Yayınları ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Denetçi Yardımcılarına Verilen Ders Notları İbrahim ÜNSAL Uzman Denetçi TEMMUZ 2002 ANKARA

2 ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Denetçi Yardımcılarına Verilen Kurs Notlan İbrahim Unsal Uzman Denetçi TEMMUZ 2002 ANKARA

3 Hizmet İçi Eğitim Yayınları: 12 Özgün Adı: Araştırma Teknikleri Hazırlayan: İbrahim Unsal Uzman Denetçi Hizmet İçi Eğitim Yayınlarından Çıkan Kitaplar Tek Düzen Muhasebe Sistemi ve Dönem Sonu Muhasebe Uygulamaları Prof.Dr. Remzi Örten Performans Denetimi - Temel Kavramlar, Yöntemler, Teknikler ve Yaklaşımlar Uzman Denetçi Fikret Gülen Yatırım Harcamaları Denetimi/Hizmet İçi Eğitim Notları (17-27Nisan 1999) Sayıştay Denetçi Yardımcılarının Hizmet İçi Eğitimleri için hazırlanıp bastırılmıştır. Risk Denetimi - Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar Uzman Denetçi Levent Karabeyli Temel Bilgisayar Denetimi için Ön Bilgi/ Çeviri/Bilgisayar Mühendisi Gökhan Yazıcı Baskı ve Cilt Birinci Basım : Yayın İşleri Müdürlüğü : Temmuz 2002 Bilgisayar Kurs Notları/ Bilgisayar Destekli Denetim Grubu Genel Olarak Kurslar ve Organizasyonu/ Çeviri/Bilgisayar Mühendisi Gökhan Yazıcı Bilişim Teknolojisine Yönelik Performans Denetimi/Çevir i/ar aştırma Görevlisi Firdevs Karahan Bilgisayar Destekli Denetim Teknikleri/Çeviri/Araştırma Görevim Emine Yarar Organizasyon ve Yönetim/Çeviri/Araştırma Görevlisi Firdevs Karahan T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI Balgat'ANKARA Tlf Fx www. sayistay.gov.tr Memur Suçları SoruşturmaUsulleri ve Sayıştay/Denetçi Yardımcılarına VerilenKurs Notları/4. Daire Üyesi Mehmet Aydoğdu

4 ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ İÇİNDEKİLER 1 BİRİNCİ BÖLÜM 4 I- GİRİŞ 4 II- BİLİM NEDİR? 6 1-BİLİMSEL BİLGİNİN ÖZELLİKLERİ 9 2-BİLİM NE GİBİ VARSAYIMLARA DAYANIR BİLİMSEL YÖNTEM VE ÖNEMİ 10 III- DENETİM TEMELLİ İNCELEME VE ARAŞTIRMALARIN BİLİMSEL KRİTERLERE UYGUN OLMASI 14 IV- DENETİMİN ULUSLAR ARASI HALE GELMESİ VE SAYIŞTAYLAR 16 V- BİLİMSEL ARAŞTIRMA 18 1-BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN BAZI KAVRAMLARI BİLİMSEL ARAŞTIRMA TÜRLERİ 2 i 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN DOĞRULUĞUNU ETKİLEYEN ETMENLER 21 4-BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRESİNCE KONU, PROBLEM AMAÇ AŞAMALARI İLE ARALARINDAKİ İLİŞKİ VE ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ BİR ARAŞTIRMA TASARIMINDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER ARAŞTIRMA SÜRECİ ARAŞTIRMA METNİNİN BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİ 33 VI- YARGI RAPORLARİ VE DIŞA DÖNÜK RAPORLAR AYIRIMININ DENETİMDE YÖNTEM SORUNU İLE İLİŞKİSİ 35 VII-YARGI RAPORLARI DIŞINDAKİ SAYIŞTAY RAPORLARINA BİR ÖRNEK: DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELERLE İLGİLİ OLARAK 87'NCİ MADDE HÜKÜMLERİNE GÖRE HAZIRLANACAK DEĞERLENDİRME RAPORLARININ INTOSAI DENETİM STANDARTLARI BAKIŞ AÇISINDAN ÖZELLİKLERİ DÖNER SERMAYELİ KURUM VE TEŞEBBÜSLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORLARININ HAZIRLANMASI DEĞERLENDİRME RAPORU HAKKINDA GENEL BİLGİLER; DEĞERLENDİRME RAPORUNUN ÖZELLİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORUN STANDARTLARI DEĞERLENDİRME RAPORUNA ESAS OLACAK DENETİM SURECİ PLANLAMA İŞLETME İLE İLGİLİ TEMEL BIGILERTN TOPLANMASI ANALİTİK İNCELEME PROSEDÜRLERİ ANALİTİK İNCELEME PROSEDÜRLERİNİN KAPSAMI VE YÖNTEMİ ANALİTİK İNCELEME PROSEDÜRLERİNİN TÜRLERİ ANALİTİKPROSEDÜRLERİN UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK KONULAR ANALİTİK İNCELEME PROSEDÜRLERİNDE KULLANILACAK TEKNİKLER TREND ANALİZİ RASYOANALİZİ TAHMİNE DAYALI ANALİZİ DENETİM PROGRAMININ HAZIRLANMASI HESAPLARIN PLANLAMA FORMU ALAN ÇALIŞMASI AŞAMASI 52

5 DENETİM KANITININ TOPLANMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ RAPORLAMA, RAPORLAMA SONRASI DEĞERLENDİRME RAPORU FORMATI 57 VIII- İSTATİSTİK BİLİM İLİŞKİSİ VE İSTATİSTİĞİN ARAŞTIRMA TEKNİKLERİNDEKİ YERİ İLE DENETİMDE KULLANILAN KİMİ İSTATİSTİK TEKNİKLERİ 57 IX- İSTATİSTİĞİN DEVLET YÖNETİMİ AÇISINDAN ÖNEMİ 58 X- İSTATİSTİK TEKNİĞİ 58 XI- YÜKSEK DENETİM KURUMLARINDA KULLANILAN İSTATİSTİK YÖNTEMLERİ 59 XII- TÜRK SAYIŞTAYINCA YAPILAN DENETİMDE MATEMATİKSEL İSTATİSTİK TEKNİKLERİNİN NASIL KULLANILABİLECEĞİ DENEMESİ 60 İKİNCİ BÖLÜM ; REGRESYON VE KORELASYON DEĞİŞKENLER ARASI İLİŞKİLERİN SINIFLANDIRILMASI 66 2-UYGUN MODEL SEÇİMİ SERPİLME DİYAGRAMI 68 4-DOĞRUSAL DENKLEMİN ÖZELLİKLERİNİN TEKRAR GÖZDEN GEÇİRİLMESİ 69 5-REGRESYON DOĞRUSUNUN ÇİZİMİ 71 6-REGRESYON DOĞRUSUNUN BULUNMASI 74 7-EN KÜÇÜK KARELER METODU 75 8-DENKLEM DOĞRUSUNUN ÇİZİMİ 82 9-DETERMİNASYON KATSAYISI KORELASYON ANALİZİ İŞLETME HESAPLARINDA REGRESYON ANALİZİNİN KULLANILMASI İŞLETMENİN MALİYET HESAPLARI VE MALİYETLERDE YAPISAL BÖLÜMLEME MALİYETLERİN YAPISAL ÇÖZÜMLENMESİ REGRESYON DENKLEMLERİNİN İŞLETMENİN MALİYET BİLGİLERİNİN YAPISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ OLARAK KULLANILMASI REGRESYON YÖNTEMİ İSTATİSTİKSEL SONUÇLARIN KONTROLÜ DAĞITIM GİDERLERİNİN İSTATİSTİKSEL KONTROLÜ 115 2

6 EK: SAYIŞTAY KANUNU'NUN 87'NCİ MADDESİNE GÖRE HAZIRLANACAK DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER İLE İLGİLİ RAPORLARDA MEVZUATIN ÖNGÖRDÜĞÜ HUSUSLARI HAKKINDA KAPSAMLI BİLGİ NOTU 119 I-GİRİŞ: 119 II-AÇIKLAMA : SAYILI YASANIN 3162 SAYILI YASA İLE DEĞİŞİK 87'İNCİ MADDESİ SAYILI YASANIN 87'NCİ MADDESİNİN GEREKÇESİ DÖNER SERMAYELERİN KURULUŞ GAYESİ 'NCİ MADDE KAPSAMINA GİREN KURUMLARIN BİLANÇOLARI GEÇMİŞDE YAZILMIŞ SAYIŞTAY RAPORLARI DÖNER SERMAYELERLE İLGİLİ SAYIŞTAY RAPORLARININ VE YARGI RAPORLARININ GENEL NİTELİKLERİ İNCELEME SARF BELGELERİNİ KAPSAYACAK MI? 'NCİ MADDE RAPORU YAZILIRKEN RAPOR KAPSAMINA GİREN DÖNER SERMAYE HESAPLARININ YARGILANMA SONUCU BEKLENECEK Mİ? MEVZUAT HÜKÜMLERİNE GÖRE SAYIŞTAY RAPORLARINA ESAS OLACAK İNCELEME VE DEĞERLEMENİN GENEL ESASLARI DENETİM TEKNİKLERİ VE KURUMUMUZDAKİ UYGULAMALAR MALİ TABLOLAR VE MALİ TABLOLAR ANALİZİ 132 MALİ TABLOLAR İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER MALİ TABLOLAR ANALİZİNE DÖNER SERMAYELER MUHASEBE TALİMATNAME VE YÖNETMELİĞİNİN GETİRDİĞİ OLANAKLAR MALİ TABLOLARDAN ELDE EDİLEBİLECEK BİLGİLERDEN HANGİLERİ 134 SAYIŞTAY RAPORLARINDA KULLANILABİLİR? MALİ TABLOLARIN İNCELENMESİ VE ANALİZİNE ESAS OLAN 135 MEVZUAT MALİ TABLOLAR ANALİZİNİN TEMELİNİ OLUŞTURAN İLKELER MALİ TABLOLAR ANALİZİNİN ÖN ŞARTI OLARAK YAPILACAK İNCELEMEDE NELERE DİKKAT EDİLECEK MALİ TABLOLAR ANALİZİNİN BAŞARI KOŞULLARI MALİ TABLOLARIN ANALİZ TEKNİKLERİ GELENEKSEL ANALİZ TEKNİKLERİ MODERN ANALİZ TEKNİKLERİ 142 III-SONUÇ: 142 3

7 ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ BİRİNCİ BÖLÜM I- GİRİŞ Dersimiz araştırma teknikleri, bu dersin konulan iki amacı gerçekleştirmek içiı düzenlenmiştir. Birincisi denetim temelli inceleme ve araştırmanın bilimsel kriteriere(ölçüt göre nasıl yürütüleceği; ikincisi de çağdaş denetimde kullanılması zorunlu istatistil tekniklerinin neler olduğu ve bu tekniklerin nasıl kullanılacağıdır. Kurumumuz, denetim faaliyeti yürüttüğü ve yüksek denetim organı statüsünd* olduğuna göre önce çok kısa olarak denetim faaliyeti üzerinde duralım ve denetimi nasi gerçekleştirdiğimize bakalım. Bu aşamada karşımıza "denetim" olgusu çıkıyor. Denetin nedir? Denetimin çeşitli tanımları var. Biz bunlardan Uluslararası Denetim Komitesinir tanımından söz edelim. Buna göre denetim: "Ekonomik faaliyet ve olgularla ilgili olarak, gerçekleşmiş sonuçları önceder belirlenmiş amaçlar ve standartlara göre,tarafsızlıkla analiz etme ve ölçme suretiyle değerlendirerek gelecekteki hataların önlenmesine yardımcı olma, mali yönetim ve kontrol sistemlerinin geçerlik, güvenirlik ve tutarlılığını sağlama ve ulaşılan sonuçları ilgiliye duyurma sürecidir." Bu tanıma katılır mısınız? Tanımda genel bir denetim tanımından çok,denetimin ekonomik ve finansal yönlerinin önemsendiği bir denetim amacından söz edilmektedir. Bu, durumda amaçlanan denetimde hangi hususların öne çıkması isteniyorsa o hususları içeren çeşitli tanımların yapılabileceği ortaya çıkıyor. Ne kadar denetim tanımı yapılırsa yapılsın denetimin tanımında yer alması gereken er önemli unsur; denetimin bir karşılaştırma olduğudur. Denetimin temel görevi var olanı ortaya koyup olması gerekenle karşılaştırmaktır. Bu durumda karşılaştırma için bir ölçüt bulunması gerekiyor. O halde ölçüt denetimin vazgeçilmez bir unsuru olarak ortaya çıkıyor. Ölçüt neye göre saptanıyor? Ölçüt denetiminin amacına ve denetim anlayışına bağlı, örneğin, klasik denetimde bu yasalardır. İşleyişin bu yasalara bağlı olup olamadığı hata yapılıp yapılmadığı araştırılır. Yasalara uyulursa her şey yolunda gider düşüncesinden hareket edilir. Hukuksal denetim olarak da adlandırılabilecek bu denetimin amacı yasalara uygunluğun belirlenmesidir. Hukuksal denetimde kriterler bellidir. Bunlar: Mevzuat hükümleri, içtihatlar v.s. dir. Çağdaş denetimde ise yasalara uygunlukla beraber işlem ve faaliyetlerin amacına uygun yapılıp yapılmadığına bakılır. Amaç hata aramaktan ziyade eksiklerin giderilmesi için yapıcı önerilerde bulunmaktır. Hukuki denetimden farklı olarak çağdaş denetimde hazır, her olaya uygulanacak ölçüt (kriter) bulunmamaktadır ve çok değişik kaynaklardan 4

8 yararlanılabilmektedir. (Yönetim uygulamaları, meslek kuruluşları tebliği, endüstri başarı standartları,uzman görüşleri,akademik çalışmalar v.s bu kaynaklardan bazılarıdır.) Düşünmeye devam edelim: Çağdaş veya klasik denetim türlerinden biri üzerinde karar kıldık; denetim yapacak kurumu (yada denetçiyi) seçtiğimiz denetim türüne uygun düzenleme ile donattık,yeterli mi? Yani denetim organının istenilen denetimi yapacak yetkide olması ve yönetiminde (konumuza göre devletin) bunu istemesi ile seçilen denetim türünün uygulanması için yeterli olanaklar gerçekleşmiş olur mu?bu soruya denetim organının donanımı tek başına yeterli olamaz şeklinde cevap verebiliriz. Niye yeterli değildir? Çünkü sistem etkileşimi vardır. Mali sistem, mali yapı, mali yönetiminde seçilen denetim türüne uygun anlayışa sahip olması ve hukuki düzenlemelerle donanmış olması gerekir. Anlayışı (yaklaşım) bakış açısı olarak kabul edilip çok önemli olmasına karşın üzerinde durmayarak, hukuki düzenlemelerin de mali yönetimin, mali yapmın,devlet muhasebesinin ve devlet bütçesinin seçilen denetim türüne olanak sağlayacak şekilde düzenlenmesi olduğunu vurgulayalım. Bu arada denetim organı ile ilgili düzenlemeler yapılırken denetim elemanlarının görevlerini yerine getirirken "bağımsız" olmalarını sağlayacak düzenlemelerde unutulmamalıdır. Bu da meselenin başka fakat önemli bir boyutudur. Kısaca bağımsız bir denetim organımız olacak ve bu organın yapı ve sistemi ile mali yönetimin sistemini birbirine uygun hale getireceksiniz. Bu uyum "olmazsa olmaz"koşuludur. Bu durumu yakın tarihimizden örnekleyelim. Bilindiği gibi ülkemizde mali yönetimin temel yasası Muhasebe-i Umumiye Kanunudur yılında yürürlüğe konulan bu yasa, mali yönetim ilkelerinin geçerli olduğu dönemlerde yeterli idi. Çünkü yasalarla her şey düzenlenmişti ve yasalara uyulursa hiçbir sorun çıkmaz anlayışı hakimdi. Zamanla çağdaş denetim sistemine geçilmek istenildi. Bunun için de 1973 yılında program bütçe uygulanmaya konuldu. Fakat, program bütçe paralelinde mali yönetim sisteminde gerekli değişikliklerin yapılmaması, örneğin Genel Muhasebe Kanunu tasarısının yasallaşmaması, devlet muhasebe sisteminde de maliyet muhasebesi ile desteklenmiş tahakkuk esaslı muhasebe sistemine geçilmemesi istenilen hedeflere ulaşılmasını engelledi. Konuyu güncel gelişmelere ait birkaç cümle ile tamalayalım.1990 lı yıllarda yeni bir çağdaşlaşma girişimi başladı, 1995 yılında Dünya Bankası Projesi devreye girdi ve Kamu mali yönetiminin yeniden düzenlenmesi ile ilgili proje hız kazandı. Projenin hayata geçirilme çalışmalarına devam edildiği için sona yaklaşıldığı ümidini de taşımak istiyoruz. Şimdi de asıl konumuza dönelim. Denetimde araştırma ve incelemelerin bilimsel kriterlere uygun olması niçin gerekli? Soruyu biraz açalım; kurumumuzun kuruluş yasasını getirilen ek maddelerle birlikte çağdaş denetim yapma olanağımız ortaya çıktığı ve biraz önce sözünü ettiğimiz mali yönetimin yeniden düzenlenme çalışmalarının da tamamlanmak üzere olması ve de çağdaş denetim bilimsel kriterlere göre denetim yapmayı öngördüğü için mi denetim temelli inceleme ve araştırmalarımızı bilimsel kriterlere göre yapacağız? 5

9 Konuya biraz geniş açıdan yani genel bir bakış açısı ile bakalım. Çağdaş denetim yapılıyor veya klasik denetim yapılıyor. Kamu denetimi (devlet denetimi) veya bağımsız denetimden biri yapılıyor. İlgililer (müşteriler) denetçiden ne bekler? Denetimi yapılan işletme,idare,kurum ve kuruluş hakkında beklentilerine cevap verecek kafaiarımızdaki sorulan çözecek sağlıklı ve nesnel bilgiler bekler. Niçin işletme. İdare, kurum ve kuruluşlara güvenmiyorlar? Çünkü yaşamda güven, güvenirlik ve doğruluk sorunu var. Her an kişi ve kurumlar çeşitli iddialar ileri sürerek bunların doğruluk ve güvenirliliğini savunuyorlar. Bu bildirimi alan kişilerde,kurumlarda güvenirlik sorunuyla karşı karşıya... Örneğin vergi daireleri vergi tahakkukunu çoğu kez beyan usulüne göre gerçekleştiriyor. Vergi mükellefi beyanname doldurarak matraha esas olacak gelir, kazanç veya iradını bildiriyor. Vergi dairesi de bu beyannamedeki bilgilere göre vergiyi tahakkuk ettiriyor. Tüm bu bildirim ve iddiaların uygunluğu ve doğruluğu tartışılabilir. Bu durumda ne yapılmaktadır? Bazı hallerde bildirimi alan kişi ve kurum doğru ve güvenilir olduğunu incelemeye gerek görmeden kabul eder,fakat çoğu kez açıklamalardaki iddiaların geçerliliğini ve uygunluğunu belirmemek için inceleme yapar. Geçerliliği ve doğruluğu kanıtlayacak şekilde yapılacak inceleme, iddialar konusundaki verilecek yargının sıhhatini ve nesnelliğini artıracaktır. Bu aynı zamanda sosyal hukuk devleti olmanın da bir gereğidir. O halde bu inceleme kimin tarafından yapılacaktır? Sorusu gündeme gelir. Açıklanan bilgilerin güvenilir olup olmadığının araştınlmasında başvurulan genel bir yöntem bu bilgilerin bağımsız bir kurum veya kişi tarafından doğrulanmasıdır. Sonuçta bütünlüğü, doğruluğu, tarafsızlığı denetlenmiş doğrulanmış bilgi karar işlemi için güvenilir bir bilgi olarak kabul edilir. Bütün bu anlattıklarımızdan güvenilir bilginin denetlenmiş, doğrulanmış bilgi olduğunu denetim faaliyetinin de bağımsız bir denetim organı ve denetim elemanı tarafından gerçekleştirebileceğini ayrıca sistem etkileşiminde önemini görmüş olduk. Fakat hala bilimsel ölçüt sorununa bir çözüm getiremedik. Ancak şunu biliyoruz, ki olması gerekeni belirleyeceğiz ve olanla karşılaştıracağız bu karşılaştırma için gerekli bilgileri elde etmek içinde bilimsel araştırma yöntemlerinden yararlanacağız. Çünkü bilimsel araştırma yöntemi sistemli bilgilerin nasıl üretileceğini gösterir. Bu nedenle açıklamalarımıza devam etmemiz için önce bilim kavramını sonra da araştırma kavramını ana hatları ile görmemiz gerekiyor. II-BİLİM NEDİR? Bilimin ne olduğu konusunda fikir edinebilmek için kısa,özlü veya uzun yada açık ve kesin bir tanım yapmak yanıltıcı bir çabadır. Bilim tanımı yapanların hedefleri başkalarım bilim konusunda aydınlatmak ve fikir sahibi yapmak değil, aksine dünya ve onu yorumlamanın bir aracı olan bilimsel yaklaşım konusunda nasıl bir tavır aldıklarını ortaya koymak içindir. Bu nedenle de biz bilimi tanımlamak yerine bilimin ne olduğunu açıklamaya çalışalım. Çünkü 6

10 bilimin konusu dinamiktir süratle değişmektedir. Kapsamım belirlemekte zordur. Fakat, bilim kavramını da açıklamamız gerekir. Bilim kavramının anlamını açıklamak üzere atılacak ilk adım bu kavramın terimsel köküne inmektedir. Bilim (science) sözcüğü, latince bilmek (scire) kökünden türemiş bir terimdir ve " bilinen şey (scientia)" veya bilgi anlamına gelir. Bu bakımdan terimsel kökeninden bakarak bilimi, bir bilgiler kümesi olarak tanımlamak olanaklıdır. Bununla birilikte,söz konusu bilgilerin mantıksal ve olgusal bakımdan birbirleri ile ilgili olduğu ve bir bütün oluşturduğu belirtilmektedir. O halde bilim en genel anlamıyla sistematik bilgiler kümesidir. Ancak bilim bu anlamda ele alındığında kapsamı çok geniş tutulmuş,her türlü bilgiyi içine alacak biçimde tanımlanmış olur. Oysa her bilgi dalı bilim olmadığı gibi, bilim adını taşımakla birlikte bilimselliğe aykın düşen bilgi dalları da vardır. Örneğin teoloji(tanrı bilim) ve astroloji (yıldız bilim) bu tür bilgiler tipik örneklerdir. Her iki bilgi dalı da, "bilim" adını taşımakla birlikte bilimin ayırıcı özelliklerinden yoksundur. Örneğin teknoloji doğa üstü veya deney üstü bir varlık alanıyla ilgili bilgiler kümesidir. Bu bilgilerin konusunu oluşturan kavramlar gözle görülür, elle tutulur bir gerçekliğe sahip değildir. Tersine bu kavramlar, ancak gözlem ve deney dışı yollarla kavranabilecek olayları dile getirir. Öte yandan belli gök cisimlerinin yönettiği ve insanların denetlediği görüşüne sahip olan ve astronomik olaylarda doğa üstü güçlerin varlığını savunun yıldız bilimi de bilim sayılmaz. Bu nedenle, bilimi sadece sistemli bilgiler kümesi olarak tanımlamak yeterli değildir. Başka bir deyimle tanımın kapsamını daraltmak gerekir. Sistemli bilgiler içinde bilimsel olanları ayırabilmek için başvurulacak en önemli ölçüt konusuyla ilgilidir. Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı gibi bir bilgi dalının bilim olabilmesi için, her şeyden önce konusunun gözlenebilir(ampirik) bir varlık alanı ve nesnel bir gerçekliği bulunmalıdır. Burada ampiriklik, bilginin konusunu oluşturan olayların gözlenebilir olması, nesnellikse, bu gözlemin herkese açık bulunması demektir. Bir bilgi, ancak çeşitli gözlemciler tarafından gözlenebilir bir konuya sahip olması halinde bilimsellik özelliğini kazanır. Herkesçe paylaşılabilir gözlemlere kapalı olay veya nesneleri konu alan bir bilgi dalının bilim olduğundan söz etmek olanaksızdır. Bu nedenle gözlenebilir bir varlık alanından yoksun olan nesnel bir konusu bulunmayan teolojik ve metafizik bilgiler bilim kapsamı dışında tutulmalıdır. Kısaca ilk ölçüte göre bilim, ampirik ve nesnel konusu olan sistematik bilgilerdir. Ancak bu anlamda bile bilim değişik nitelikteki bilgileri içine alacak bir genişliktedir. Başka bir deyimle, konusu gözlenebilir ve nesnel olmakla birlikte bilimsel olmayan bazı bilgiler vardır. Bu nedenle bilimin sınırını çizmek için ikinci bir ölçüte başvurmak gerekir. Bu da 7

11 bilimin amacı ile ilgilidir. Bilim kendine özgü belli bir amaca sahip olmak bakımından da öteki bilgilerden ayrılır. Bilim, birbirine bağlı ve birbirini izleyen üç aşamadan geçerek son amacını gerçekleştirir. Her bilimde bu amaca ulaşmak için izlenen aşamalar şunlardır. a) Gözleme dayanarak konusunu oluşturan olay ve nesneleri (kısaca olguları) kavramak, tanımlamak ve sınıflandırmak üzere çözümleyerek tanıtlamak (ispatlamak), b) Olgular arasında nedensellik ilişkileri kurmak ve bu ilişkileri, gözlem yoluyla sınayıp gerçekleyerek açıklama, c) Çeşitli derecelerde gerçeklenmiş ilişkileri genellikler,yasalar,kurumlar halinde dile getirip bunlardan kalkarak gelecekle ilgili çıkarımlarda bulunmaktır. Kısacası, bilimin son amacı tanıtlama ve açıklamalara dayanarak konusuna giren olayların alacağı biçim ve izleyeceği doğrultu üzerinde önceden çıkarımlar yapmaktır. Bilimi boş bir uğraş yada salt bilgisel bir doyum kaynağı olmaktan çıkaran bu özelliğidir. Başka bir deyimle bilimin pratik yarar ve önemi bu çıkarımcı özelliğinde yatar. Ancak bu çıkarımlar yoluyla bilim insana yaşam ve doğayı denetleme olanağı sunar. Sonuç olarak tanıtlama ve açıklama bilimin gerekli ama yeterli olmayan koşullarıdır. Bir bilgi dalının bilimsel olabilmesi için bilimin son amacını gerçekleştirmesi gerekir. Bu nedenle bilimin ilk iki işlevini yerine getirmekle birlikte çıkarımsal özellik taşımadığı bilim tanımıyla bağdaşmayan disiplinler vardır. Örneğin;geleneksel biçimde yapılınsa tarih ve felsefe de bir tür bilgi dallarıdır. Örneğin, tarih disiplinin konusu nesnel olmakla birlikte yöntem olarak olayları tanıtlamakla yetinip açıklama düzeyine erişemezse bilimsel olamaz. Tarih yöntem olarak geçmiş oların ortak yönlerini değil tersine benzer olaylardan ayrılan özgül ve tikel görüşleri dile getirirse genelliklere ulaşamaz,bilimsel bilgi niteliği kazanamaz. Özetlersek bilimi tanımlamak çok zordur. Bilimin tanımını yaparken sınırları ve özellikleri kesin olarak belirtilmelidir, bu da çok zordur. Biz bu sının iki ölçüt çerçevesinde ele almak istiyoruz: 1-KONU 2-AMAÇ Bilginin konusunu oluşturan olay ve nesnelerin gözlenebilir oluşuyla bu gözlemlerin herkese açık oluşu (nesnellik) bilgiye bilimsellik özelliğini verir.

12 Bilginin bilim olabilmesi için belirli bir amacı olmalıdır. Anlatıldığı gibi bilim amacını üç aşamada gerçekleştirir: Tanımlama, açıklama ve çıkarsama...ancak bilim tanımana giren bilgi tiplerinde de farklılıklar vardır. Bu acıdan bilim kendi içinde, gruplandınlır yada sınıflandırılır. Doğa bilimleri, kültür ve tarih bilimleri. Tarihsel gelişim içinde mantık ve matematik bilimi ortaya çıkmış daha sonra doğa bilimleri kendini göstermiş ve bilimsel etkinlikte yüzyıllarca hakimiyetini korumuştur. 19'uncu yüzyıldan sonra insan bilimlerinin katılması ile doğa bilimleri kavramı genişlemiş pozitif bilimler kavramını oluşturmuştur. 1- BİLİMSEL BİLGİNİN ÖZELLİKLERİ Bilimsel bilginin kendine özgü bir takım özellikleri vardır. Bunlan şöyle sıralayabiliriz: TARAFSIZLIK İLKESİ: Bilimsel bilgi insanlar arasında din, Dil, millet ve ırk ayrımı olmaksızın geçerlidir. Bilimsel bilgi insanlığın ortak malıdır. Onun bilimi benim bilimim ayrımı olamaz. Ayrıca tarafsızlık olguları değer yargılarının ötesinde olduğu gibi algılanmaktadır. Ancak bilimdeki bu tarafsızlık mutlak değil sınırlıdır, DOĞRU ÖLÇÜ : Bilimin gelişme ve olgunluk düzeyi, ölçme (nesnel ve olaylara sayı verme) tekniğidir. Yalnız nicelikler değil niteliklerde sayı ile değerlendirilebilir. Ölçme ve ölçekleme güvenirlik (her ölçmede aynı sonucun alınması) ve geçerlilik (ölçmek istenen gerçekten ölçülmesi) önemli kavramlardır. KANITLAMA NİTELİĞİ : Bilimsel verilerin her şart ve durumda yenilenmesi ve sonuçların gerçekleşmesi gerekir.(suyun yüz derecede kaynaması) GENELLEYİCİ OLMASI : Bilimin bu özelliği olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurmak suretiyle genel kavramlara ulaşmaktır. Örneğin önermeler tüm metaller ısı karşısında genleşir şeklinde değil de ısınan metal genleşir şeklinde ifade olunur. OLMASI GEREKENLE DEĞİLDE OLANLA UĞRAŞMASI : olması gereken olaylar isteklerimize, duygularımıza bağlı kalır ve değer yargılarının konusudur. Bu değerlendirmeler değer sistemine ve inanç sistemine göre değişir.oysa bilim var olanı araştırır. STATİK VE DİNAMİK OLMASI: Bilim sadece statik bir bilgi değildir sınırları daha önce belirttiğimiz gibi devamlı gelişir. Bilim aslında bir bilgi kütlesi buna devamlı eklenen yeni bilgilerdir. Burada şu soru sorulabilir; bilimsel bilginin özellikleri bunlarla sınırlımıdır? Bilimin bütün özelliklerini saymak olası değil ayrıca her bilim adamı bilimin bazı özelliklerini öne - 9

13 çıkarır yanı bilim anlayışına göre değişik özelliklerini vurgulayabilir. Örneğin; bilimin "OLGUSAL", "MANTIKSAL", "ELEŞTİRİCİ", "SEÇİCİ"liği gibi önemli özellikleri de vardır. Ayrıca bu özelliklerinden bazıları "DOĞA BİLİMLERİ"inde bazıları "KÜLTÜR BİLİM"lerinde öne çıkar. 2-BİLİM NE GİBİ VARSAYIMLARA DAYANIR? Bilim dolayısıyla bilimsel yöntem tüm güvenirliğine karşın temelde, kanıtlanmamış yada kanıtlanamayan önemli varsayımlara (kabullere, sayıltılara) dayanır. Bu varsayımlardan bazıları şunlardır: a) Olaylar arasında sistemli neden- sonuç ilişkisi vardır. Nedensiz olay yoktur. Özellikle doğa bilimlerinin dayandığı varsayımdır. b) Olaylar "eşya" gibi incelenebilir. İnsan olayları ve ilişkileri doğruca gözleyebilir.(duyu organları ve yardımcı olacak araçlarla.) c) Tümevarım ve tümdengelim sentezi ile geçerli ve güvenilir bilgi toplanabilir ve bu bilgiler denetlenebilir niteliktedir. Temel varsayımların doğru olup olmadığı günümüzde çok tartışılmaktadır. Ancak bilimin başarılarını inkar etmekte olanaksızdır. Bu da bilimin dayandığı varsayımların büyük ölçüde doğru olduğunun kanıtı sayılabilir. 3- BİLİMSEL YÖNTEM VE ÖNEMİ Bilimin sistemli bilgiler topluluğu olduğunu görmüştük; bilimsellik ise bu bilgilerin nasıl üretileceğinin yolunu gösterir. Bilim yöntemi bilimsel düşünme yöntemi ve bilimsel araştırma yöntemi olarak iki anlamda ele alınabilir. Aslında bilim ve yöntem kavramlarını birbirinden ayrı düşünmekte olanaksızdır. " Bilim bir kurum; bir yöntem; geleneksel bir bilgi birikimi, üretimin devamı ve gelişmesinde önemli bir etken,evrene ve insana dair inanç ve tutumları biçimlendiren en güçlü etki unsurlarından biri olarak ele alınabilir." Kökeninde, «Biri yaşamı güvenilir ve rahat kılma, diğeri dünyayı anlama gibi iki temel ihtiyacıri»yathğı bilimsel düşünme ve bulma çabası, her şeyden önce bir yöntem 10

14 sorunudur, «İnsanlar kendilerini, dünyayı, etraflarında olup-biten olayları anlamak, bilmek ve kavramak için bir çok düşünce biçimi geliştirmişlerdir.» İnsanlığın zaman ve mekan boyutu içinde geliştirdiği sanat (felsefe)-edebiyat, metafizik, ortakduyu önemli yer tutarlar. Bilimsel yöntemde önce bir düşünce biçimidir, "metot" (yöntem) iatince"methodus" kelimesinden gelen izleme peşinden gitmeyi ifade eder. Günümüzde bir amaca ulaşmak için tutulan düzenli yol,sistem,usul,tarz... veya belli bir düzene göre ve belli ilkelere bağlı kalarak bir şeyi söyleme ve yapma biçimi anlamlarında kullanılmaktadır, (konuşma yöntemi,çalışma yöntemi v.s) Bilimsel düşünce yöntemi; Bacon 'cu tümevarım ile Aristo 'cu tümdengelim yaklaşımlarının bir sentezidir; yeni empirist görüşü temel alır. Buna göte,birey önce kişisel ve çevresindekilerin gözlem ve deneylerinden yararlanarak olayların ve olguların açıklanmasında kullanılabilecek u denemelik genellemelerde" bulunur. Bunlar dikkatli gözlemler sonucu yapılmış kestirilerdir. "Tekil " olaylardan hareket edilerek,bir "genellemeye"ulaşılmıştır. Yani tüme varım yaklaşımı izlenmiştir. Bu genellemelere (Tümevarımda temel önerme ve öncüller vardı.) araştırma dilinde "hipotez " (test edilecek iddia,tahmin) ya da "denence " denir. Varılan her hipotez sınırlı gözlemlere göre doğru sanılan, fakat henüz kuşku duyulan bu nedenle de daha geniş bir çerçevede sınanması verilere uygunluğuna bakılması gereken bir önerme niteliğindedir. Bundan sonra yapılacak iş bu tahminin gerçekten "kabul edilebilir" olup olmadığını anlamaya çalışmaktır. Önce bu genelleme "doğru" kabul edilir ve genelleme doğru ise kanıtları, doğrulayıcılar/yanlışlayıcılar olmalıdır. Hipotezin öngördüğü olaylar da neler gözlenebilmelidir? Gözlene bilir verileri nelerdir? Sorularına cevap aranır. Bu bir bakıma, doğruluğu kabul edilen bir genellemeden (gözlemlerden yada akıldan kaynaklanan bir "doğru"dan )hareket ederek "tekil" olayların alacağı şeklin kararlaştırıldığı bir akıl yürütme bir tümdengelimdir. Test ericiler belirlendikten sonra sıra bunların sınanmasına gelir. Sınama, bu beklentilerin,yapılacak gözlemlerle yanlışlanıp yanlışlanmayacağmın araştırılmasıdır. Gözlemler sonucu ortaya çıkan veriler beklentilere uygunsa,beklentilere aykırı çıkmıyorsa, genellemenin (hipotezin)desteklendiği,değilse desteklenmediği kararına varılır. Bu düşünme stratejisi araştırmaya dönüştüğünde,fiilen uygulandığında,tüm bu süreç ve sonuçların belli kurallar içinde rapor edilmesi ile bilimsel yöntem uygulanmasının bir devresi tamamlanmış olur. Bilimsel yöntemin, tüm bilim alanlarında ve problem durumlarında geçerli olup olmadığı tartışmaları hala devam etmektedir. Bilimsel yöntemin evrenselliğini savunan düşünürler onun genel espirisini dikkate almakta ve insan zihninin bulabildiği en iyi yaklaşımın olduğunu kabul etmektedir. Örneğin John Dewey bilimsel yöntemi bir düşünce stratejisi olarak ele almış ve bunu "Nasıl düşünürüz"("how We think") adlı kitabında işlemiştir. Dewey bu yapıtında yaratıcı düşünme faaliyetinde yada problem çözmede yer alması gerekli gördüğü aşamaları belirtmiştir. Bilimsel yöntemin evrenselliğine karşı çıkanlar bile çeşitli alanlarda da problem çözmenin aslında bir çok ortak yönleri,benzer süreçleri olduğu konusunu kabul 11

15 etmektedirler.(fakat bilimi eleştirmek istedikleri zaman ortak olmayan yönleri öne çıkarmaktadırlar.) Bilimsel yöntemin işlevsel düzeyde ele alınmasıyla (bilimsel araştırma yönteminin gerçekleşme aşamaları göz önüne alınırsa) ortak bazı süreçler konusunda anlaşılabilir. Dewey'in problem çözme işleminde yer almasını öngördüğü anlaşmalar bilimsel yöntemin işleyişinde esas alınmıştır. Bu aşamalar şunlardır. Güçlüğün sezilmesi Problemin tanımlanması (güçlüğün araştırılabilecek bir probleme dönüştürülmesi) Çözümün tahmin ec/zy/raes/fhipotezlerin kurulması ve/veya cevaplandırdığında problem çözümüne katkı getirebileceği umulan soruların sorulması) Gözlenebilir.yz«av/cz/an«('doğrulayıcılar/yanlışlayıcılar) belirlenmesi (hipotezlerin sınanması ya da soruların cevaplandırılması için gerekli olacak, gözlenebilir verilerin neler olduğunun önceden kararlaştırılması.) Deneme ve değerlendirmelerin yapılması (öngörülen sınayıcılara göre gerekli verilerin toplanması ve beklentilerin değerlendirilmesi) Raporlandırma: Bilimin birikimliliği bilimsel yöntemin "açık seçikliği" (böylece denetlenebilirliği gerektiğinde tekrar edilebilirliği)bilimsel çabanın ayrıntıları ile rapor edilmesini gerektirir. Bu altı basamaklı bilimsel yöntem üç basamakta (temel süreçte) özetlenebilir. Bilim bahsinde anlattığımız üzere bunlar tanıtlama,açıklama,çıkarımda bulunmak idi. İlk iki basamak tanıtlama,üçüncü basamak açıklama, son üç basamak da çıkarımda bulunmak üçlüsüne dönüşür. GÜÇLÜĞÜN SEZİLMESİ Burada birey bir güçlükle karşılaşmıştır. Kişi bir problem durumu ile karılaşmıştır. Fakat problemin ne olduğunu bilmemektedir. Olunmadık bir olay karşısındadır. Olayı açıklayamamakta, aydınlatamamaktadır. PROBLEMİN TANIMLANMASI Kişi problem yaratan çevrede bazı gözlemler yapmış, olay hakkında bilgi toplamış; kendini rahatsız eden şeyin, yani problemin ne olduğunu keşfetmiş ve tanımlamıştır. Artık problem açıkça bilinmektedir. ÇÖZÜMÜN TAHMİN EDİLMESİ (HİPOTEZ) Kişi, ilk gözlemlerden olayların incelenmesinden, bilgilerin değerlendirilmesinden yararlanarak problemin çözümü yani sonucun ne olabileceği hakkında tahminde 12

16 bulunmaktadır. Buradaki düşünce de ağırlık tümevarım üzerinedir.seçilmiş bir grup olay, gözlem;yani veri parçalan halindeki ayrı ayrı kanıtlar bir yada birkaç hipotez içinde birleştirilmektedir. GÖZLENEBİLİR SINAYICILARIN BELİRLENMESİ Bu aşama uygulamanın sonuçlarının düşünülüp tartışılmasıdır. Tümevarım yoluyla oluşturulan hipotezlerin.tümdengelim yoluyla beklenen kaçınılmaz durumların kestirilmesi,çıkanlması, saptanması şeklinde işler. Eğer denence doğru ise beklenen bu durumların (doğrulayıcıların) mutlaka var olması oluşması gerekmektedir. Araştırmalarda çoğu kez test edilen hipotezler değil doğrulayıcılardır. DENEME VE DEĞERLENDİRME Burada kişi olaylara olgulara bakarak,kanıt toplayarak hipotezlerin doğru olup olmadığını saptamaya çalışır. Böylece hangi hipotezlerin gözlenen olaylarla uyuştuğu probleme cevap teşkil ettiği hangilerinin deliller tarafından desteklenmediği meydana çıkar. ÖRNEK : A şahsı tatilden dönünce bahçesinin harap edilmiş olduğunu görür. 1,Basamak güçlüğün hissedilmesi zorla karşılaşma. Şahıs düşünmeye başlar güçlüğün ne olduğunu problemi tarif etmeye çalışır. 2.Basamak problemin tanımlanması bahçeyi tahrip edeni bulmak. Olayları açıklamaya nasıl olduğunu anlamaya çalışırken aklına komşu çocuklarının bahçeyi harap etmiş olabilecekleri gelir. 3.Basamak hipotezin saptanması olayın peşinen tahmini açıklaması. Burada şahsın hipotezi mevcut bilgilerin ötesine geçmektedir. O çocukları bahçeye gererken görmemiştir. Öte yandan şahsın aklına sert bir fırtınanın da bahçeyi bu hale getirebileceği gelir. İkinci tahmini bahçeyi fırtınanın bu hale getirdiğidir. 3.Basamak ikinci hipotez. Şimdi şahıs tümden gelem yoluyla birinci hipotez doğru ise bunun doğal sonuçlarını yani doğrulayıcıları düşünmeye başlar.çocuklar yaptı ise kendisi tatilde iken çocukların evde olması gerekirdi. 4.Basamak : Doğrulayıcının belirlenmesi doğrulayıcı test etmek gerçekte birinci hipotezi test etmek için şahıs çocukları sorar anlaşılır ki şahıs tatilde iken çocuklar da kampta imişler. Öyleyse doğrulayıcı ve hipotez gözlemlerle uyuşmamaktadır. 5.Basamak hipotez reddedilir. Şahıs ikinci hipotezin doğrulayıcılarını saptar. Sebep fırtına ise komşuların bahçeleri de ayın zararı görmelidir. Gözlem yapar komşu bahçelerinde zarar gördüğünü görür. Geçmiş gazetelerden de fırtına haberlerini bulur. (5 inci basamak) öyleyse ikinci hipotez doğrudur. Bahçeyi çocuklar değil fırtına tahrip etmiştir. 13

17 Ill- DENETİM TEMELLİ İNCELEME VE ARAŞTIRMALARIN BİLİMSEL KRİTERLERE UYGUN OLMASI: Yukarıda belirtildiği gibi, toplumda karar alma durumunda olanlar, karşılaştıkları çeşitli istek ve iddialar karşısında bir seçim yapmak durumunda kalırlar. Ya bu istek ve iddiaların uygunluğunu ve doğruluğunu tartışmadan kabul edip yerine getirirler veya çoğu kez bu bildirimi alan kişi ve kurumlar bir inceleme yapmak ve yaptırmak suretiyle doğruluk ve güvenirliğinden emin olmak isterler. İnceleme yöntemleri çok çeşitli olsa da genelde en çok kabul görünen yöntem kurum veya işletme dışından bağımsız bir denetçi tarafından konunu ele alınmasıdır ki bu dış denetim olarak adlandırılır. Kurum veya işletme içinden yapılan denetim ise iç denetimdir. Bildirimlerdeki; iddiaların doğruluğunu araştırıp kanıtlayacak bir inceleme açıklanan bilgilerin güvenilir olup olmadığını belirler. Bu nedenle de denetim temelli inceleme ve araştırmaların bilimsel kriterlere uygun olması gerekir. Denetimin amacı, denetlenen kurum veya kuruluşun faaliyetleri hakkında değerlendirme yapmak ve sonuçta bir yargıya ulaşmaktır. Ortaya konacak sonuçların ve değerlendirmelerin inandırıcı ve güvenilir ve saygın olabilmesi için yeterince açık, belirgin ve hepsinden önemlisi objektif olması gerekir. Objektifliği sağlamanın en güvenilir yolu ise önceden bir takım kriterler belirlemek ve bunlara uygun hareket etmektir. Bu kriterler, genel olarak denetim standartlarını oluştururlar. Denetim standartları etkin ve objektif bir denetim faaliyetinin temel niteliklerini belirleyen genel ölçütler dir.yani denetim faaliyetleri yürütülürken hangi yaklaşımlardan ve ilkelerden hareket edileceğini ve de hangi metodojilerin (denetim tekniklerini de içine alan geniş anlamda) kullanılacağını belirler. Denetimin türü ne olursa olsun denetçinin gerçekleştireceği hedefler, uygulayacağı denetim prosedürleri ve teknikleri iş kalitesi ve hazırlayacağı rapor bakımından uyması gereken kurallar bulunmaktadır. Bu kuralların bütünü genel anlamda "Denetim standartları " olarak adlandırılmaktadır. Denetim standartları denetimin güvenirliğini etkileyen asgari koşullardır. Denetimde uygulanacak yöntemlerin ve aşamaların sınırları ile denetimin sonuçlarının belirlenmesini sağladığı kabul edilmektedir. Bir denetim çalışmasının kalitesi bu standartlara uygunluk derecesi ile ölçülmektedir. Denetim standartlarının kökeni muhasebe denetimine ve muhasebe standartlarına dayanır. Muhasebe denetimi kamu hizmeti gören bir özel meslektir. Ticari kuruluşlar hissedarlarına, alacaklılarına, işçi kuruluşlarına, devlet kuruluşlarına, müşterilerine mali tabloları bağımsız denetçi raporları aracılığı ile sunarlar. Bir kuruluşun kendi hakkında başka birinin desteklemeyeceği bir yargı hakkında bulunması hem davacı hem de yargıç gibi hareket etmiş olacağından anlamsızdır. Bağımsız denetçi müşterisinin mali tablolarındaki bilgilerin standartlara uygun olup olmadığına ilişkin görüş bildirir. 14

18 Denetim eski bir geçmişe dayanır. Örneğin; yapılan araştırmalar, Eski Mısır da bilgilere güvenirlilik kazandırabilmek için denetim çalışmalarının yapıldığını göstermektedir. Denetim mesleği biçimsel yapısına Sanayi Devriminden sonra kavuşmuştur. Modem denetim çalışmaları 1900'lü yılların başlarmda,denetçilerin işletme belge ve kayıtlarında olabilecek hata ve hileleri ortaya çıkartma çabaları şeklinde gelişme göstermiştir.ancak 1930'lu yıllardan itibaren belge bazında inceleme yerine,işletmelerin mali tabloları bir bütün olarak incelemeye ve görüş verilmeye başlanmıştır. Bu yaklaşıma "Mali Tablo Denetimi" adı verilmiştir.1930 İardan sonra yeni bir döneme girildi. İstatistik! örneklemeden yararlanılmaya başlanıldı ve iç kontrol sisteminin Önemi ortaya çıktı lerden sonra örnekleme yönteminin başarılı bir biçimde kullanılması için iç kontrol sisteminin incelenmesi ön şart oldu. Bu dönemde denetçilik mesleğini yürütenler de diğer önemli meslek mensupları gibi organize olmaya başlamış ve mesleğin geliştirilmesi için gerekli kurumsal alt yapı hazırlanmıştır.akademik çevrelerde de denetim mesleğine olan ilgi artmış ve mesleğin bilimsel gelişimine bu çevrelerin önemli katkısı sağlanmıştır. Denetimin geliştirilmesinde en büyük katkı, denetim faaliyetlerinin belirli meslek ve bilimsel standartlara dayandırılması amacıyla yapılan çalışmalarla sağlanmıştır. Meslek örgütlerince kabul edilmiş ve denetçilerin her denetimde uymak zorunda oldukları bu standartlara göre "genel kabul görmüş denetim standartları" denilmektedir. Bu standartlar ilk kez, 1974 yılında Amerikan Sertifikalı Serbest Muhasebeciler Kurumu (AICPA) tarafından kabul edilmiş ve bir çok ülke tarafından benimsenmiştir. Uluslararası Muhasebeciler birliği (IFAC) tarafından yayınlanan uluslar arası denetim standartları ile bu standartlar arasında yakın bir benzerlik bulunmaktadır. AICPA tarafından kabul edilen genel kabul görmüş denetim standartları on standarttan oluşmakta ve üç gruba ayrılmaktadır. Bu gruplar şunlardır:, - Genel Standartlar, - Çalışma alanı standartları, - Raporlama Standartları, Genel Standartlar Genel standartlar denetçinin nitelikleri ve çalışmasının kalitesi ile ilgilidir. Bu standartlar denetçinin uzmanlığını, bağımsızlığım ve mesleki davranışını ölçtüğü gibi,çalışma alanına ve raporlamasını da dolaylı olarak etkiler. Genel standartlar şunlardır: -Mesleki eğitim ve yetkinlik -Bağımsızlık -Mesleğin gerektirdiği dikkatin gösterilmesi Görüldüğü üzere denetimin belli kalite olması için denetçinin belli kalitede olması gerekir. Bu kaliteyi sağlamak için de yukarıda sayılan standartlara uyulması gerekir. 15

19 Çalışma alanı standardı Çalışma alam standartları, denetimin çalışması sırasında denetçinin uymak zorunda olduğu kurallardır. Bu standartlar şunlardır. - Denetimin planlama ve gözetim standardı, - İç kontrol sistemi hakkında bilgi edinme standardı, - Yeterli ve güvenilir kanıt toplama standardı. Raporlama standartları Malı tabloların bir çok kullanıcısı için,mesleki denetimin yapılmış olduğunu gösteren tek kanıt denetçinin raporudur. Bu nedenle denetim raporunun mesleki bir görüşle hazırlanması son derece önemlidir. Raporlama standartları, denetçinin raporu hazırlarken ve raporunda görüşünü belirtirken uymak zorunda olduğu kurallardır. Bunlar: -Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri Uygunluk Standardı, -Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerinin Değişmezlik standardı, Örnek: Amortisman ayırma yöntemi değişirse karşılaştırma olanağı olmaz. -Mali Tablolardaki Açıklamaların Yeterliliği Standardı, (Açıklamalar yeterli olmalı-tekdüzen Muhasebe Sistemi tebliğlerine uymalı-aksi halde denetçi yetersiz açıklama olduğunu raporunda bildirir.) -Görüş Bildirme Standardı. IV- DENETİMİN ULUSLARARASI HALE GELMESİ VE SAYIŞTAYLAR II. Dünya savaşı sonrasında oluşan uluslar arası siyasal sistem ve uluslar arası ekonominin özellikleri i uluslar arası denetim kavramını oluşturmuş ve denetim evrensel bir disiplin halini almıştır. Çeşitli ülkelerin ulusal denetim standartlarını oluşturmaları bunun yanında uluslar arası Denetim Standartlarının hemen her ülkece kabul edilmesi ve çağdaş denetim tekniklerinin tüm dünyada yaygınlaşması ile denetim evrenselleşmiş ve de uluslar arası denetim kurumlan arasında işbirliği ihtiyacı ortaya çıkmıştır yılında 34 ülke Sayıştaymın bir araya gelmesi ile kurulan ve bu gün 170 den fazla üyesi bulunan INTOSAI özellikle Sayıştayların amaç ve misyonlarını yerine getirmelerinde deneyim ve bilgi alışverişini sağlama amacına hizmet etmektedir. INTOSAI "karşılıklı tecrübe herkes için yararlıdır " sloganından hareket etmekte ve Sayıştaylar arasında iyi ilişkiler kurulmasını sağlamaktadır. INTOSAI kendi misyon ve araştırmalarına ulaşmak için belirli organlara sahip bulunmaktadır. Bunlardan biri " Yüksek Denetim Kurumları Uluslar arası Kongresi" (INCOSAI) dir. Üç yılda bir, üye ülke Sayıştaylannın ev sahipliğinde toplanan kongre hesap verme sorumluluğunun ilerletilmesi için tüm üye ülkelerin katılması ile deneyimlerin paylaşılması, sorunların tartışılması ve çeşitli öneri ve tavsiyelerde bulunulmasını 16

20 sağlamaktadır. Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve diğer uluslar arası ve mesleki kurumlarında kongreye katılımı bu çalışma organının önemini de yansıtmaktadır. Ayrıca kongre INTOSAI 'nin en yetkili organı konumunda olup, yönetim kurulu ve sekreteryanın görevlerini INTOSAI 'nin ilkelerini de belirlemektedir. Türk Sayıştay'ının da üyesi bulunduğu INTOSAI denetimde uyulması gerekli standartları belirlemiş ve 1987 yılında üye ülkelere duyurmuş ve 1991 yılında bazı değişikliklerle yeniden yayımlamıştır. Son yıllarda değişik ülkelerin yüksek denetim kurumları da INTOSAI' nin yayınladığı standartlar ışığında kendi denetim standartlarını geliştirmeye başlamıştır. INTOSAI denetim standartları 4 grupta toplanmaktadır. Temel önermeler, Genel standartlar Çalışma standartları Raporlama standartları -Temel önermeler, standartlarının gelişmesine yardımcı olmak ve denetçilerin özel standartların uygulanmadığı durumlarda görüş oluşturmalarını sağlayacak varsayım ve ilkelerdir. Örneğin: Sayıştaylar kendi yetki ve görevleri ile çelişen kendi dışında oluşan denetim kurallarına uymayabilir. Örnek TÜRMOB standartları. -Genel standartlar,denetçinm ve denetleyen kuruluşun niteliklerini tanımlar. Örneğin: Denetçi ve Sayıştay bağımsız olmalıdır. Denetçi ve Sayıştay istenilen yeterliliğe sahip olmalıdır. Denetçi ve Sayıştay INTOSAI denetim standartlarına uymada gerekli dikkat ve özeni göstermelidir Bağımsızlık Sayıştay'ın yetkisini Anayasa ve yasadan almasıdır. Yeterlilik Sayıştay denetiminde en üstün metodolojileri de uygulamalıdır. Bunlarda bilimsel metodların kullanılmasını gerektirir.(matematiksel ve istatistiksel teknikler.)bu nedenle de, denetimde bilimsel kriterlere uyulacak ifadesi standartlara uyulduğu ve dolayısıyla çağdaş ( bilimsel ) denetim metodolojilerinin de uygulandığını gösterir. Denetim de gerekli özeni göstermede; denetimi planlama, denetim kanıtını belirleme,toplama ve değerlendirme ile raporlamadaki gerekli özen şeklinde ifade edilebilir ki bu da tarafsızlığı ve üstün nitelikte olmayı da içermektedir. Buna göre; -Çalışma standartları, denetçinin takip etmesi gerekli araştırma kurallarını belirler. -denetçi yaptığı araştırmayı planlar, -denetçi yaptığı araştırma kıdemli denetçi tarafından gözden geçirilir, -denetçi denetimin kapsamına iç kontrol sisteminin güvenirliğine göre karar verir, -Uygulanabilir kanun ve düzenlemelere uygunluğu araştırır, -Denetçi demetim kanıtı elde etmelidir. Denetim bulgu,sonuç ve tavsiyeleri kanıta dayanmalıdır. Bunun için de veri ve bilgi elde etme yöntemlerini bilmelidir. -Mali tabloları analiz etmelidir. Bu da denetçiye mali analiz metot ve tekniklerini bilme yükümlülüğü getirmekte dolayısıyla da mali analiz tekniklerini öğrenme zorundadır. -Raporlama standartlarında we, denetim sonucunda denetçinin rapor veya görüş oluşturmasında sağlıklı yargılara ulaşmasına yardımcı olacak bir takım ilkeler konulmuştur. 17

21 V- BİLİMSEL ARAŞTIRMA Araştırma, " problemlere güvenilir çözümler aramak amacı ile planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi(analizi), yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir." Yukarıda denetim standartlarının denetim faaliyetlerinin bilimsel araştırma metotlarından yararlanma ilkelerini belirlediğini anlatmıştık. Burada bilimsel araştırmanın nasıl yapıldığını anlatarak standartların dayandığı kavramlara açıklık getirelim. Araştırma, temelde bir arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir yapma, karanlığa ışık tutma, kısaca bir aydınlanma sürecidir; Mevcut durumdan özlenen duruma geçebilmek için gereken kararları almada gerekli olan verileri toplayıp değerlendirmedir. Araştırma ile gerçekleştirilen bu arayış her zaman evrendeki ilk arayış da olmayabilir. Ancak, çoğu araştırmalar bir yeniden aramadır. Bilindiği sanılan pek çok şey eksik ya da yanlış olabilir. Araştırma yüzyıllar boyunca gelişen şekil ve amaç bakımından değişen ve her zaman gerçeği bulmak için uğraş vermedir. İnsanoğlu bilgi sahibi olurken değişik delil kaynaklarından faydalanmış ve ekseriya bu bilginin nasıl meydana geldiğini veya bunun gerçeklere uygun olup olmadığını sormamıştır. İnsanın edindiği bilgiler örf ve adetlerden, çeşitli otoritelerin yetki ile söylediği sözlerle veya kendi sınırlı tecrübeleriyle kazanılmış olabilir. İnsan problemlerini önce sözünü ettiğimiz kaynaklara dayanarak çözmeye çalışır,bunlarla çözemediği hallerde başka yöntemler arar. Araştırma da bu yöntemlerden biridir. Araştırmaları akademik ve akademik olmayan şekillerde bir ayrıma tabi tutmak ve akademik araştırmaları bilimsel araştırma olarak tanımlamak ve bunları saf bilim olarak niteleyip günlük yaşamın dışına çıkarak ilahileştirmek çabalarını doğru bulmuyoruz. Dolayı sı ile hem üniversite içinde hem üniversite dışında bilimsel araştırmalar yapılmaktadır. Büyük şirketlerin araştırma geliştirmeye ayırdıkları paralar ve yaptıkları çalışmalar inkar edilemez. 1-BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN BAZI KAVRAMLARI 1.1.KURAM (TEORİ) VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE Grekçe theoria (teori, kuram) terimi, "kuş bakışı seyretme, şeyleri bir arada derli toplu göreme " anlamına gelir. Bu olanağı ise "şeyler" (bilimde olgular) hakkında kavramsal sistem ortaya koymakta bulabiliyoruz. Bilimde kuram oluşturma iki açıdan önem taşır: a) Tutarlı bir mantıksal yapı,bir sistem olarak oluşturulmuş bir kuram, olgular dünyasına bakış açımızı genişletir. Greklerden beri hep özlenen bir şeye, "şeyleri " bir arada derli toplu görme isteğimize yanıt verir; bilme ve anlama kapasitemizi genişletir. b) Bir bilimsel kuramı tanımak, tümüyle bilimsel etkinliği tanımakla eşdeğerdir. Çünkü bir bilimsel kuram tüm bilimsel etkinliklerin bir ürünü ve aynı zamanda doruğudur. 18

22 Kuramda hipotez gibi bir açıklama aracıdır. Hipotez sınırlı bazı gerçeklerle uğraşırken kuram gerçeklerin doğruluklarının kanıtlanmasından sonra yapılan bir genellemedir ve daha geniş ölçüde gerçeklerle uğraşır. Kuramın geniş bir hipotez olduğu söylenebilir. Hipotez belirli bir sorunun (problem) açıklanmasından geçici olarak ileri sürülmüş bir önermedir. Yani hipotez bir takım olguları açıklama vaadi taşır. Doğru görüldüğü halde kesinlikle bilinmeyen bir önermedir. Her zaman için iki olgu arasındaki ilişkileri araştırır. Örneğin; gençliğin davranışları ile toplumun değer yargıları arasındaki ilişki. Eğer bu ilişkiler deney sonucu gerçekleşirse genel yargılara varılır ki bunlar kuram veya kuram olarak, da ifade edilirler. Bilimsel araştırma yapılırken her şeyden önce mantıksal bir takım önermelerden hareket edilir. Hipotezler araştırmacının genel kültürüne ve hayal gücüne bağlıdır. Bilimsel araştırma eldeki mevcut hipoteze göre yürütülür. Hipotez kesin olarak bilinmiyorsa (belli değilse) yapılan çalışma bilimsel araştırma sayılmaz. Kuram, birbiriyle bağlantılı kavramlar, tanımlamalar ve öreriler setidir. Değişkenler arasındaki ilişkileri belirleyerek olguları açıklama ve tahmin amacıyla olgular arasında sistemli görüş sunar. Araştırmacının kuramsal yaklaşımı, İncelediği konuya bakış açısıdır. Bu bakış açısı da onun dünya görüşünden kaynaklanır. Araştırmacının yaklaşım tarzı birbirleriyle mantıksal bakımdan bağlantılı ve birbirlerini destekleyerek bütünlük oluşturan düşüncenin bir dünya görüşüne ulaşmasının sonucu konuya nasıl baktığıdır. Araştırmacı araştırma problemine yaklaşımında, farklı yaklaşım biçimlerinden birini seçecektir. Araştırmacının seçtiği yaklaşım biçimi en genel anlamda bir kuramdır. Yani kuram bilimde(veya bilimin dışında) örneğin bir soruna bakış açısını anlatır. Bu bakış açısı (kuram) soruna yaklaşımın özelliklerini belirler. Araştırmada kuramsal çerçeve sunumuyla araştırma tutarlı bir temele oturtulur. Araştırmacı araştırma alanıyla ilgili kuramsal temeli sunmalıdır. Bu sunumda araştırmanın yaklaşımı kuramsal bir yere oturtulur. Bunu yaparken de özlüce kuramsal yaklaşımlardaki genel yönelim belirtilir ve daha detaylı olarak araştırmanın kuramsal temeli üzerinde durulur. Araştırmada neden bu kuramsal yaklaşımın seçildiği belirtilir. Neden incelememizi bir kuramsal çerçeveye oturtmamız gerekir? Zorunlu mu? Basit demografilerle (yaş,cinsiyet, neyi sevdiği, neyi tercih ettiği gibi) Yapılan incelemelerde kuramın anlamı yoktur. İnceleme, birikmiş bilgilere başvurarak bu bilgilerin toplanış (dizayn) veya yorumlanış biçimlerine (kurama) eğilerek varılan yerden öteye gitmek, birikmişe eklemelerde bulunmak, birikmişi sorgulamak amacıyla yapılmak istenirse o zaman kuram kaçınılmaz olur. 1.2.ARAŞTIRMA MODELİ Araştırma modeline geçmeden önce model kavramını görelim: Model, bir sistemin temsilcisidir. Modeller temsil ettikleri sisteme göre daha yalın olurlar. Model ideal bir ortamın temsilcisi olup, yalnızca önemli görülen değişkenleri içine alacak şekilde, gerçek dununun özetlenmiş halidir. Bir mimarın yapacağı bina için basit bir maket yapması;bir matematikçinin çözeceği bir problem için formüller geliştirmesi birer model geliştirme çabalarıdır. Genel olarak üç tür model vardır. Bunlar: Simgesel: Özellikler sembollerle gösterilir. 19

23 Uygun : Gerçek sistemin küçültülmüş veya büyütülmüş örneğidir. Uçak modeli,köprii modeli gibi. Benzeşim modelleridir: bir özelliğin başka bir özellikle temsil edildiği modellerdir; elektrik akışının su akışına benzetilmesinde olduğu gibi. Araştırma modeli, bir plan ya da süreçtir. Bununla araştırmacı incelemekte olduğu probleme çözüm yollan ve cevap bulmaya çalışır. Araştırma modeli bilgi ve verilerin hangi yöntem ve araçlarla toplanacağının belirlenmesi anlamını taşır. Araştırma modelleri çeşitli esaslara göre sınıflandırılabilir. Biz amaçlanna göre yapılan aynmla ortaya çıkan üç araştırma modelini görelim: a) Bilgi edinmeye veya keşfetmeye yarayan model Araştırılacak problemin tanınması veya keşfedilmesi, problemin saptanması, problemin geçerli değişkinlerinin ve bunlar arasındaki ilişkilerin belirlenmesi, yene alternatif hareket seçeneklerinin ve yere hipotezlerin saptanmasıdır. Araştırmacı belli bir araştırmanın yapılması gereğini doğuran problemi saptayabilmek amacıyla problemi yaratan durumun bir modelini kurmak zorundadır. Kurulan bu model problemle ilgili sabit değişken öğeleri ve bunlar arasındaki ilişkileri sistematik olarak belirleyecektir. b) Tamamlayıcı Model Tamamlayıcı model de amaç eldeki problemle ilgili durumları, değişkenleri ve değişkenler arasındaki ilişkileri tanımlamaktır. Böyle bir tanımlama yapıldıktan sonra bu tanıma dayanılarak ileriye dönük tahminler yapmak olanaklıdır. Bu tür araştırmalar genellikle iki değişken arasındaki ilişkiyi belirler neden sonuç ilişkisi araştırmaz ve neden sonuç ilişkisinden bu anlamda ayrılır. Tanımlayıcı modelin keşif modelden farkı ise tanımlayıcı modelde problemin kesin çizgileri ile ve açıklıkla tanımlanmasının esas olmasıdır. Ancak modeller arasındaki bu ayrımlar kesin değildir geçişler olabilir. Örneğin keşifsel model probleminde tanımlama aşamasında tamamlarsa tanımsal model olur aynı şekilde tanımsal modelde iki olay arasındaki ilişkinin derecesi saptandıktan sonra konu ile ilgili diğer bir araştırma sonuçlarına ve teorik bulgulara dayanarak iki olay arasındaki neden-sonuç modelinin amaçlarına da ulaşmış olur. c) Neden-Sonuç İlişkisini Araştıran Model Eldeki problemle ilgili neden-sonuç ilişkisini saptamayı amaçlayan bir modeldir. İki değişken arasında ilgili olmak ve bunlardan birindeki bir modeldir. İki değişken arasında; ilgili olmak ve bunlardan birindeki değişme diğerindeki değişmeye neden olmalıdır. Herhangi iki değişken arasında neden-sonuç ilişkisi olması için şu üç koşulun bulunması gerekir. Değişkenler arasında yüksek derecede ilişki vardır Neden olarak düşünülene değişken önce, sonuç olarak düşünülen ise sonra değer değiştirmeli İlişkiyi açıklayabilecek başka değişkenler olmamalıdır. 20

Araştırma Teknikleri

Araştırma Teknikleri Prof.Dr. Filiz Karaosmanoğlu Yrd.Doç.Dr. Bayram Kılıç Ekim 11, 2010 Yalova Bilimsel Yöntem Modeli Bilimsel Yöntem Bilimsel yöntem, tümevarım ile tümdengelim yaklaşımlarının ayrı ayrı yeterli olamayışları

Detaylı

Bilim ve Bilimsel Araştırma

Bilim ve Bilimsel Araştırma Bilim ve Bilimsel Araştırma Bilim nedir? Scire / Scientia Olaylar ve nesneleri kavramak, tanımak ve sınıflandırmak üzere çözümleyen, olgular arasındaki nesnellik ilişkilerini kuran, bu ilişkileri deney

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Temel Kavramlar Dr. Seher Yalçın 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın 1 Bilginin Kaynağı İnsanlar sürekli olarak kendilerini ve çevrelerini aydınlatma, tanıma, olay ve oluşumları açıklama

Detaylı

225 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Yrd. Doç. Dr. Dilek Sarıtaş-Atalar

225 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Yrd. Doç. Dr. Dilek Sarıtaş-Atalar 225 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Dilek Sarıtaş-Atalar Bilgi Nedir? Bilme edimi, bilinen şey, bilme edimi sonunda ulaşılan şey (Akarsu, 1988). Yeterince doğrulanmış olgusal bir önermenin dile getirdiği

Detaylı

DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ

DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ DAVRANIŞIN TANIMI Davranış Kavramı, öncelikle insan veya hayvanın tek tek veya toplu olarak gösterdiği faaliyetler olarak tanımlanabilir. En genel anlamda davranış, insanların

Detaylı

Temel Kavramlar Bilgi :

Temel Kavramlar Bilgi : Temel Kavramlar Bilim, bilgi, bilmek, öğrenmek sadece insana özgü kavramlardır. Bilgi : 1- Bilgi, bilim sürecinin sonunda elde edilen bir üründür. Kişilerin öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile çaba

Detaylı

Bilim ve Araştırma. ar Tonta. H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

Bilim ve Araştırma. ar Tonta. H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Bilim ve Araştırma Yaşar ar Tonta H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html Bilim Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen,

Detaylı

Laboratuvara Giriş. Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBT 109 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 3. Hafta (03.10.

Laboratuvara Giriş. Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBT 109 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 3. Hafta (03.10. ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü Laboratuvara Giriş Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBT 109 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 3. Hafta (03.10.2013) Derslik B301 1 BİLGİ EDİNME İHTİYACI:

Detaylı

Bilimsel Araştırma Yöntemleri AHMET SALİH ŞİMŞEK (DR)

Bilimsel Araştırma Yöntemleri AHMET SALİH ŞİMŞEK (DR) Bilimsel Araştırma Yöntemleri AHMET SALİH ŞİMŞEK (DR) Ders İçeriği Bilgi, bilgi edinme yolları, bilim, bilimsel bilgi Bilimsel araştırma süreci ve basamakları, araştırma problemi, hipotez Araştırma türleri

Detaylı

Sayı : B.13.1.SGK.0.(İÇDEN).00.00/04 18/01/2008 Konu : İç Denetim Birimi GENELGE 2008/8

Sayı : B.13.1.SGK.0.(İÇDEN).00.00/04 18/01/2008 Konu : İç Denetim Birimi GENELGE 2008/8 Sayı : B.13.1.SGK.0.(İÇDEN).00.00/04 18/01/2008 Konu : İç Denetim Birimi GENELGE 2008/8 Bilindiği üzere; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile yeni mali yönetim ve kontrol sisteminin gereği

Detaylı

DENETİM KISA ÖZET KOLAYAOF

DENETİM KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. DENETİM KISA ÖZET KOLAYAOF 2 Kolayaof.com

Detaylı

Öğretmenlik Meslek Etiği. Sunu-2

Öğretmenlik Meslek Etiği. Sunu-2 Öğretmenlik Meslek Etiği Sunu-2 Tanım: Etik Etik; İnsanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan değerleri, normları, kuralları, doğru-yanlış ya da iyi-kötü gibi ahlaksal açıdan

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM BAĞIMSIZ DENETİM VE DENETÇİNİN AMAÇLARI

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM BAĞIMSIZ DENETİM VE DENETÇİNİN AMAÇLARI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM BAĞIMSIZ DENETİM VE DENETÇİNİN AMAÇLARI 1.1. DENETİM KAVRAMI... 1 1.2. DENETİM TÜRLERİ... 2 1.2.1. Faaliyet Denetimi... 2 1.2.2. Uygunluk Denetimi... 3 1.2.3. Finansal Tablo Denetimi...

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (1) Y R D. D O Ç. D R. C. D E H A D O Ğ A N

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (1) Y R D. D O Ç. D R. C. D E H A D O Ğ A N BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (1) Y R D. D O Ç. D R. C. D E H A D O Ğ A N İnsan var olduğu günden bu yana, evrende olup bitenleri anlama, tanıma, sırlarını çözme ve doğayı kontrol altına alarak rahat ve

Detaylı

Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik

Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik Nitel Araştırmada Geçerlik ve Bilimsel araştırmanın en önemli ölçütlerinden biri olarak kabul edilen geçerlik ve güvenirlik araştırmalarda en yaygın olarak kullanılan iki en önemli ölçüttür. Araştırmalarda

Detaylı

AKTİF AKADEMİ EĞİTİM MERKEZİ

AKTİF AKADEMİ EĞİTİM MERKEZİ 2015 / 2. DÖNEM SERBEST MUHASEBESİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVI MUHSEBE DENETİMİ SINAV SORU VE CEVAPLARI 25 TEMMUZ 2015 CUMARTESİ Soru 1: (Not Değeri 30 Puan) Genel kabul görmüş denetim standartlarından; Çalışma

Detaylı

SOSYOLOJİK SORU SORMA VE YANITLAMA

SOSYOLOJİK SORU SORMA VE YANITLAMA SOSYOLOJİK SORU SORMA VE YANITLAMA Bilimin amacı: olguları tanımlamak, olgular arasında nedensellik ilişkileri kurmak, bu ilişkileri genelleyip yasalar biçimine dönüştürmek. Bu amaçları gerçekleştirmek

Detaylı

BİLİM VE BİLİMSEL ARAŞTIRMA YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ÇÜTCÜ

BİLİM VE BİLİMSEL ARAŞTIRMA YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ÇÜTCÜ BİLİM VE BİLİMSEL ARAŞTIRMA YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ÇÜTCÜ 1 SUNUM PLANI 1. Giriş 2. Dersin İçeriği Amaçları Beklentileri 3. Bilgi ve Bilim Kavramları 4. Bilimsel Yöntem 5. Bilimsel Düşünce Yöntemi 6. Bilimlerin

Detaylı

BİLGİ EDİNME İHTİYACI İnsan; öğrenme içgüdüsünü gidermek, yaşamını sürdürebilmek, sayısız ihtiyaçlarını karşılayabilmek ve geleceğini güvence altına a

BİLGİ EDİNME İHTİYACI İnsan; öğrenme içgüdüsünü gidermek, yaşamını sürdürebilmek, sayısız ihtiyaçlarını karşılayabilmek ve geleceğini güvence altına a BİLİMSEL YÖNTEM Prof. Dr. Şahin Gülaboğlu Mühendislik Fakültesi -------------------------------------------------------------------- BİLİM, ETİK ve EĞİTİM DERSİ KONUŞMASI 19 Ekim 2007, Cuma, Saat-15.00

Detaylı

Araştırma Teknikleri

Araştırma Teknikleri Prof.Dr. Filiz Karaosmanoğlu Yrd.Doç.Dr. Bayram Kılıç Ekim 18, 2010 Yalova Bilimsel Yöntem Modeli Bilimsel yöntemin aşamaları nelerdir? Araştırma Teknikleri 1. Güçlüğün sezilmesi Bu aşamada birey, kendisine

Detaylı

KAMU İDARELERİNCE HAZIRLANACAK FAALİYET RAPORLARI HAKKINDA YÖNETMELİK. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

KAMU İDARELERİNCE HAZIRLANACAK FAALİYET RAPORLARI HAKKINDA YÖNETMELİK. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar KAMU İDARELERİNCE HAZIRLANACAK FAALİYET RAPORLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1 (1) Bu Yönetmelik; genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri,

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KL- 007 YÜKSEK LİSANS TEZ / PROJE ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KL- 007 YÜKSEK LİSANS TEZ / PROJE ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KL- 007 YÜKSEK LİSANS TEZ / PROJE ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU Haziran, 2015 1 Tez/Proje önerisi KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünce kabul

Detaylı

BKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 )

BKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 ) 4. SUNUM 1 Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, rastlantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel yöntemlere HİPOTEZ TESTLERİ denir. Sonuçların rastlantıya bağlı

Detaylı

AKTÜERLER DERNEĞİ PROFESYONEL DAVRANIŞ VE ETİK STANDARTLARI

AKTÜERLER DERNEĞİ PROFESYONEL DAVRANIŞ VE ETİK STANDARTLARI AKTÜERLER DERNEĞİ PROFESYONEL DAVRANIŞ VE ETİK STANDARTLARI AKTÜERLER DERNEĞİ PROFESYONEL DAVRANIŞ VE ETİK STANDARTLARI 1. BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar 2. BÖLÜM Genel İlkeler 3. BÖLÜM Üyeler Arası Dayanışma

Detaylı

Einstein bilimi, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabası olarak tanımlar.

Einstein bilimi, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabası olarak tanımlar. Einstein bilimi, her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabası olarak tanımlar. Bilim Günlük Yaşamın Neresindedir? Geri Bildirim BİLİMİN İŞLEVİ Tanımlama:

Detaylı

TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI RİSKİN ERKEN SAPTANMASI SİSTEMİ VE KOMİTESİ HAKKINDA DENETÇİ RAPORUNA İLİŞKİN ESASLARA YÖNELİK İLKE KARARI

TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI RİSKİN ERKEN SAPTANMASI SİSTEMİ VE KOMİTESİ HAKKINDA DENETÇİ RAPORUNA İLİŞKİN ESASLARA YÖNELİK İLKE KARARI TÜRKİYE DENETİM STANDARTLARI RİSKİN ERKEN SAPTANMASI SİSTEMİ VE KOMİTESİ HAKKINDA DENETÇİ RAPORUNA İLİŞKİN ESASLARA YÖNELİK İLKE KARARI 18 Mart 2014 SALI Resmî Gazete Sayı : 28945 KURUL KARARI Kamu Gözetimi,

Detaylı

BİLİMİN DOĞASI VE BİLİM TARİHİ «Bilim, Anlamı ve Kapsamı»

BİLİMİN DOĞASI VE BİLİM TARİHİ «Bilim, Anlamı ve Kapsamı» 2015-2016 BBDT-Sunu_1 BİLİMİN DOĞASI VE BİLİM TARİHİ «Bilim, Anlamı ve Kapsamı» Dr. Aysun Ö. KAPLAN Dersin Akışı Bilimin doğası kart oyunu sonuçlarının tartışılması Tercih edilen kartlar Bilim tanımlarında

Detaylı

2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım

2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım 2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI 2.1. Tanım Regresyon analizi, bir değişkenin başka bir veya daha fazla değişkene olan bağımlılığını inceler. Amaç, bağımlı değişkenin kitle ortalamasını, açıklayıcı

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı.

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı. Ders T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı Tablo 1. ve Kredi Sayıları I. Yarıyıl Ders EPO535 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Detaylı

Bilimsel Araştırma Yöntemleri I

Bilimsel Araştırma Yöntemleri I İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programları Bilimsel Yöntemleri I Dr. M. Volkan TÜRKER 8 Bilimsel Süreci* 1. Gözlem alanının belirlenmesi 2. Ön Bilgi Toplama Yazın Taraması 3.

Detaylı

PEKİ ŞİMDİ NE OLACAK? BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

PEKİ ŞİMDİ NE OLACAK? BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME PEKİ ŞİMDİ NE OLACAK? BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME GİRİŞ Ayşenur ALTINAY 1 Bir ülkenin gelişmesi ve büyümesi, o ülkede yaşayanların oluşturduğu örgütlerin başarısına bağlıdır. Örgütlerin

Detaylı

TURCAS PETROL A.Ş. DENETİM KOMİTESİ GÖREV ALANLARI VE ÇALIŞMA ESASLARI

TURCAS PETROL A.Ş. DENETİM KOMİTESİ GÖREV ALANLARI VE ÇALIŞMA ESASLARI TURCAS PETROL A.Ş. DENETİM KOMİTESİ GÖREV ALANLARI VE ÇALIŞMA ESASLARI I- TANIM VE AMAÇ: Denetim Komitesi; Turcas Petrol A.Ş (Şirket) Yönetim Kurulu bünyesinde Sermaye Piyasası Kurulu'nun Seri X, No: 19

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Giriş... BİRİNCİ BÖLÜM FİNANSAL TABLOLARIN DENETLENMESİNDEKİ AMAÇLAR VE GEREKLİLİĞİ

İÇİNDEKİLER. Giriş... BİRİNCİ BÖLÜM FİNANSAL TABLOLARIN DENETLENMESİNDEKİ AMAÇLAR VE GEREKLİLİĞİ İÇİNDEKİLER Giriş... v BİRİNCİ BÖLÜM FİNANSAL TABLOLARIN DENETLENMESİNDEKİ AMAÇLAR VE GEREKLİLİĞİ 1.1. Finansal Tabloların Denetlenmesindeki Amaçlar... 2 1.1. 1. Bilgilendirme Amacı... 2 1.1.2. Koruyu

Detaylı

2015/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI MUHASEBE DENETİMİ 25 Temmuz 2015-Cumartesi 09:00-10:30

2015/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI MUHASEBE DENETİMİ 25 Temmuz 2015-Cumartesi 09:00-10:30 2015/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI MUHASEBE DENETİMİ 25 Temmuz 2015-Cumartesi 09:00-10:30 SORULAR SORU 1- Genel kabul görmüş denetim standartlarında; Çalışma Alanı ve Raporlama Standartlarını

Detaylı

KAMU İDARELERİNCE HAZIRLANACAK FAALİYET RAPORLARI HAKKINDA YÖNETMELİK SUNUMU

KAMU İDARELERİNCE HAZIRLANACAK FAALİYET RAPORLARI HAKKINDA YÖNETMELİK SUNUMU KAMU İDARELERİNCE HAZIRLANACAK FAALİYET RAPORLARI HAKKINDA YÖNETMELİK SUNUMU Resmi Gazete Sayısı: 26111, 29183 HAZIRLAYAN: TANER GÜLER - STRATEJİK YÖNETİM VE PLANLAMA MÜDÜRÜ AMAÇ, KAPSAM VE DAYANAK Bu

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v. ŞEKİLLER LİSTESİ... xxi. ÇİZELGELER LİSTESİ... xxiii BİRİNCİ KESİM BİLİMSEL İRADE VE ARAŞTIRMA EĞİTİMİNE TOPLU BAKIŞ

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v. ŞEKİLLER LİSTESİ... xxi. ÇİZELGELER LİSTESİ... xxiii BİRİNCİ KESİM BİLİMSEL İRADE VE ARAŞTIRMA EĞİTİMİNE TOPLU BAKIŞ İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v ŞEKİLLER LİSTESİ... xxi ÇİZELGELER LİSTESİ... xxiii BİRİNCİ KESİM BİLİMSEL İRADE VE ARAŞTIRMA EĞİTİMİNE TOPLU BAKIŞ BÖLÜM 1. BİLİMSEL İRADE ALGI ÇERÇEVESİ... 3 BİLGİNİN KAYNAĞI:

Detaylı

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 BİLGİ (Kurumsal ve Olgusal) 1-Sağlık

Detaylı

Bilimsel Araştırma Yöntemleri II

Bilimsel Araştırma Yöntemleri II Bilimsel Araştırma Yöntemleri II Öğr. Grv. Dr. M. Volkan TÜRKER vturker@marmara.edu.tr vturker@gmail.com www.volkanturker.com.tr Bilim Nedir? Nesnel geçerliliği olan bilgi bütünü Neden-sonuç ilişkilerinin

Detaylı

İÇ KONTROL ve İÇ DENETİM

İÇ KONTROL ve İÇ DENETİM M. Vefa TOROSLU Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Bağımsız Denetçi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Kapsamında İÇ KONTROL ve İÇ DENETİM İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V KISALTMALAR...XXI Birinci Bölüm DENETİM İLE İLGİLİ

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yöntem Dr. Seher Yalçın 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın 1 YÖNTEM Araştırmanın Modeli Evren ve Örneklem Veriler ve Toplanması Verilerin Çözümü ve Yorumu 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın

Detaylı

Araştırma Yöntem ve Teknikleri

Araştırma Yöntem ve Teknikleri Araştırma Yöntem ve Teknikleri Araştırma Sürecinde Kullanılan Terimler Araştırma Sürecinde Kullanılan Terimler Değişken (Variable) Hipotez veya Denence (Hypothesis) Sayıltı veya Faraziye (Assumption) Sınırlılık

Detaylı

BÖLÜM 5 DENETİM KANITLARI, DENETİM PROSEDÜRLERİ VE ÇALIŞMA KAĞITLARI Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ

BÖLÜM 5 DENETİM KANITLARI, DENETİM PROSEDÜRLERİ VE ÇALIŞMA KAĞITLARI Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ BÖLÜM 5 DENETİM KANITLARI, DENETİM PROSEDÜRLERİ VE ÇALIŞMA KAĞITLARI Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ KANIT KAVRAMI Denetçinin görüşüne etki edebilecek, denetçi tarafından toplanan bilgi ve veri denetim kanıtı olarak

Detaylı

X değerlendirme bilgisine sahiptir. 3-Sağlık alanındaki bilimsel bilgiye ulaşma, güncel literatürü izleme, değerlendirme ve

X değerlendirme bilgisine sahiptir. 3-Sağlık alanındaki bilimsel bilgiye ulaşma, güncel literatürü izleme, değerlendirme ve Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Odyoloji Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 BİLGİ (Kurumsal ve Olgusal) 1-Sağlık alanındaki temel

Detaylı

KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI

KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ PROF. DR. EMRAH CENGİZ Bilim Tanımı, Nitelikleri ve Temel Kavramlar Bilim Tanımı Bilimsel

Detaylı

Araştırma Sorununu Tanımlama ve Hipotez Kurma

Araştırma Sorununu Tanımlama ve Hipotez Kurma Araştırma Sorununu Tanımlama ve Hipotez Kurma Yaşar Tonta H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html Araştırma Araştırma tasarımında üzerinde

Detaylı

Araştırmada Evren ve Örnekleme

Araştırmada Evren ve Örnekleme 6. Bölüm Araştırmada Evren ve Örnekleme 1 İçerik Örnekleme Teorisinin Temel Kavramları Örnekleme Yapmayı Gerekli Kılan Nedenler Örnekleme Süreci Örnekleme Yöntemleri 2 1 Giriş Araştırma sonuçlarının geçerli,

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. İş Araştırma Metodolojisi BBA 381 Güz

DERS BİLGİLERİ. İş Araştırma Metodolojisi BBA 381 Güz DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U+L Saat Kredi AKTS İş Araştırma Metodolojisi BBA 381 Güz 3+0+0 3 5 Ön Koşul Dersleri BBA 282 Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü İngilizce Lisans Zorunlu Dersin

Detaylı

Bilimsel Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Araştırma Yöntemleri Bilimsel Araştırma Yöntemleri Bilimsel Araştırma Basamakları Araştırma Problemi 1 Neler Öğrenmiştik? Bilgi edinme yolları nelerdir? Bilginin kaynağı nedir? Bilimsel Bilgi Nedir? Bilim nedir? Bilimin amacı

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Bilimleri Tezli Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı. Ders Kodları AKTS

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Bilimleri Tezli Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı. Ders Kodları AKTS Ders T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Tezli Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı Tablo 1. ve Kredi Sayıları I. Yarıyıl Ders EPO501 Eğitimde Program Geliştirme 3 0 3 8

Detaylı

Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri

Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri Bir çalışmanın yazılı bir planıdır. Araştırmacının yapmayı plandıklarını ayrıntılı olarak ifade etmesini sağlar. Araştırmacıya yapılması gerekenleri açıklamak ve istenmeyen sorunları önlemek için yardımcı

Detaylı

MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI

MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI Bağımsız Denetim Standartları 1. Kilit Terimlerin Belirlenmesi 2. Metnin Çevrilmesi 3. İlk Uzman Kontrolü 4. Çapraz Kontrol İkinci Uzman Kontrolü 5. Metnin

Detaylı

BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ

BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ KONTROL KAVRAMI İşletmenin belirlenen amaçlarına ulaşması için, işletme yöneticilerinin almış olduğu önlemlere, uyguladığı yöntemlere kontrol usul ve yöntemleri

Detaylı

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI NİSAN 2018 1 2 İÇİNDEKİLER 1. Neden İç Kontrol?...5 2. İç

Detaylı

MİSYON, VİZYON VE DEĞERLER

MİSYON, VİZYON VE DEĞERLER MİSYON, VİZYON VE DEĞERLER KURUMSAL KÜLTÜRÜMÜZ VE DEĞERLERİMİZ KURUMSAL KÜLTÜRÜMÜZ VE DEĞERLERİMİZ GÜVEN Dürüstlüğümüz, doğruluğumuz ve etik iş uygulamalarımız ile güven kazanırız. Doğruluk ve yüksek

Detaylı

Eğitimde Program Geliştirme Süreci

Eğitimde Program Geliştirme Süreci Eğitimde Program Geliştirme Süreci ve Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi Konu Başlıkları Eğitimde program geliştirme süreci Program geliştirme nedir? Eğitim programı nedir? Eğitim programının ögeleri arasındaki

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat İŞL YL 501

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat İŞL YL 501 Müfredat I. Yarıyıl Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat İŞL YL 501 Kredi AKTS Güz 3 3 6 Dili Seviyesi Yüksek Lisans Türü Zorunlu Amacı Öğrencilerin bilim ve bilim felsefesi konusunda

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI İÇ DENETİM TANITIM BROŞÜRÜ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI İÇ DENETİM TANITIM BROŞÜRÜ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI İÇ DENETİM TANITIM BROŞÜRÜ Bu broşür 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümleri ile uluslararası kabul görmüş standartlara uygun olarak

Detaylı

AKTİF EĞİTİMDE BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMA:

AKTİF EĞİTİMDE BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMA: AKTİF EĞİTİMDE BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMA: MÖDÜL SENARYOSU BÜTÜNLÜĞÜ 1. AKTİF EĞİTİM KURULTAYI ( 29-30 MAYIS 2004) Yrd. Doç. Dr. Şükrü KEYİFLİ- Doç. Dr. Osman BİLEN TEORİK ÇERÇEVE Üniversite eğitim ve öğretimi

Detaylı

Hazırlayan. Ramazan ANĞAY. Bilimsel Araştırmanın Sınıflandırılması

Hazırlayan. Ramazan ANĞAY. Bilimsel Araştırmanın Sınıflandırılması Hazırlayan Ramazan ANĞAY Bilimsel Araştırmanın Sınıflandırılması 1.YAKLAŞIM TARZINA GÖRE ARAŞTIRMALAR 1.1. N2tel Araştırmalar Ölçümlerin ve gözlemlerin kolaylık ve kesinlik taşımadığı, konusu insan davranışları

Detaylı

KONKORDATO ÖN PROJESİNE İLİŞKİN BAĞIMSIZ MAKUL GÜVENCE RAPORU ÖRNEĞİ

KONKORDATO ÖN PROJESİNE İLİŞKİN BAĞIMSIZ MAKUL GÜVENCE RAPORU ÖRNEĞİ 18.02.2019/57-1 KONKORDATO ÖN PROJESİNE İLİŞKİN BAĞIMSIZ MAKUL GÜVENCE RAPORU ÖRNEĞİ ÖZET : Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu nun (Kanun) konkordato

Detaylı

TİCARET ŞİRKETLERİNİN GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞINCA DENETLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK

TİCARET ŞİRKETLERİNİN GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞINCA DENETLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK SİRKÜLER TARİHİ : 28.08.2012 SİRKÜLER NO : 2012/48 SİRKÜLER TİCARET ŞİRKETLERİNİN GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞINCA DENETLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve

Detaylı

Muhasebe. İşletme- Muhasebe İlişkisi, Muhasebe ile İlgili Genel Bilgiler. Yrd. Doç. Dr. Hasan ALKAN

Muhasebe. İşletme- Muhasebe İlişkisi, Muhasebe ile İlgili Genel Bilgiler. Yrd. Doç. Dr. Hasan ALKAN Muhasebe İşletme- Muhasebe İlişkisi, Muhasebe ile İlgili Genel Bilgiler Yrd. Doç. Dr. Hasan ALKAN İŞLETME- MUHASEBE İLİŞKİLERİ Muhasebe bir çok ilgi gurubu tarafından karar sürecinde kullanılan en önemli

Detaylı

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM SPORDA STRATEJİK YÖNETİM 5.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1 STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ STRATEJİK PLANLAMA GELECEĞE BAKIŞ Kuruluşlar, bu aşamada, misyon ve vizyonlarını ifade edecek, temel değerlerini belirleyecek,

Detaylı

EĞİTİMDE ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ

EĞİTİMDE ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ EĞİTİMDE ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa Aydın BAŞAR Araştırma Amaç Alt Amaçlarını Belirleme 2 Alan Bilgisi Meslek Bilgisi ÖĞRETMEN YETERLİKLERİ Kültür Bilgisi İletişim Bilgisi 3 Araştırma Amaç

Detaylı

Editörler Mustafa Kırlı - Muhammed Ardıç. Muhasebe Denetimi

Editörler Mustafa Kırlı - Muhammed Ardıç. Muhasebe Denetimi Editörler Mustafa Kırlı - Muhammed Ardıç Muhasebe Denetimi Yazarlar Abdullah Akcanlı Atakan Büyükbostancı Ayhan Güven Emrah Şahin İlhan Çelebi Meral Gündüz Muhammed Ardıç Neriman Polat Çeltikçi Nevzat

Detaylı

TEMEL KAVRAMLAR. BS503 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ 1. seminer PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU MSGSÜ ENFORMATİK BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR ORTAMINDA SANAT VE TASARIM 1

TEMEL KAVRAMLAR. BS503 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ 1. seminer PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU MSGSÜ ENFORMATİK BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR ORTAMINDA SANAT VE TASARIM 1 TEMEL KAVRAMLAR 1. seminer PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU MSGSÜ ENFORMATİK BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR ORTAMINDA SANAT VE TASARIM 1 ARAŞTIRMA Neden araştırma yapılır? Araştırma sorularına yanıt bulmak Araştırma problemlerinin

Detaylı

FEF LİSANS PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ

FEF LİSANS PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ FEN, EDEBİYAT, FEN - EDEBİYAT, DİL VE TARİH - COĞRAFYA FAKÜLTELERİ ÖĞRETİM PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME VE AKREDİTASYON DERNEĞİ FEF LİSANS PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ FEDEK FEN, EDEBİYAT, FEN-EDEBİYAT,

Detaylı

BİLİM SEL YÖNTEM BASAMAKLARI 1

BİLİM SEL YÖNTEM BASAMAKLARI 1 BİLİM SEL YÖNTEM BASAMAKLARI 1 BİLİM SEL YÖNTEM BASAMAKLARI 2 BİLİMDE KULLANILAN YÖNTEMLER 1-Gözlem Yapma 2-Veri Toplama 3-Problemin Belirlenmesi 4-Hipotez Kurma 5-Tahmin Yapma 6-Kontrollü Deneyler 7-Sonuç

Detaylı

MUHASEBE DENETİMİVE MALİ ANALİZ

MUHASEBE DENETİMİVE MALİ ANALİZ MUHASEBE DENETİMİVE MALİ ANALİZ İktisadi faaliyet ve olaylarla ilgili iddiaların önceden saptanmışölçütlere uygunluk derecesini araştırmak ve sonuçlarıilgi duyanlara bildirmek amacıyla, tarafsız kanıt

Detaylı

Programın Denenmesi. Hazırlanan program taslağının denenmesi uygulama sürecinde programda gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak sağlamalıdır.

Programın Denenmesi. Hazırlanan program taslağının denenmesi uygulama sürecinde programda gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak sağlamalıdır. Programın Denenmesi Hazırlanan program taslağının denenmesi uygulama sürecinde programda gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak sağlamalıdır. Deneme sonuçlarından yararlı bilgiler edinilmesi için program

Detaylı

T.C. ORTA ANADOLU KALKINMA AJANSI İÇ DENETÇİLİĞİ T.C. ORTA ANADOLU KALKINMA AJANSI 2015 YILI İÇ DENETİM PROGRAMI. İÇ DENETÇİ Mustafa KARAKAYA KAYSERİ

T.C. ORTA ANADOLU KALKINMA AJANSI İÇ DENETÇİLİĞİ T.C. ORTA ANADOLU KALKINMA AJANSI 2015 YILI İÇ DENETİM PROGRAMI. İÇ DENETÇİ Mustafa KARAKAYA KAYSERİ T.C. İÇ DENETÇİLİĞİ T.C. İÇ DENETÇİ Mustafa KARAKAYA KAYSERİ DÜZENLEME TARİHİ 31 Aralık 2014 1. GİRİŞ Bu İç Denetim Programı, Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliğinin 8inci maddesi ile Orta Anadolu Kalkınma

Detaylı

T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı

T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA İÇ KONTROL Ankara-2012 İÇİNDEKİLER 1 Neden İç Kontrol? 2 İç Kontrol Nedir? 3 İç Kontrolün Amacı Nedir? 4 İç Kontrolün Yasal

Detaylı

Pazarlama araştırması

Pazarlama araştırması Pazarlama araştırması Etkin bir pazarlama kararı alabilmek için gerekli olan enformasyonun ve bilginin toplanması ve kullanılmasıdır. Bu sayede, pazarla ilgili risk ve belirsizlik azalacak ve başarı artacaktır.

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ DÖNER SERMAYE İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET İÇİ EĞİTİM SUNUMU 02 MAYIS 2014

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ DÖNER SERMAYE İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET İÇİ EĞİTİM SUNUMU 02 MAYIS 2014 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ DÖNER SERMAYE İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET İÇİ EĞİTİM SUNUMU 02 MAYIS 2014 İÇ KONTROL SİSTEMİ VE KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI DERLEYEN CUMALİ ÇANAKÇI Şube Müdürü SUNUM PLANI İç Kontrol

Detaylı

ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Öğr. Gör. Onur BATTAL Kaynak: Prof. Dr. Mevlüt DOĞAN, Araştırma Teknikleri ve Bilimsel İletişimin Temelleri Ders notu, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi

Detaylı

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bu ders kapsamında Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme Alanında kullanılan nicel ve nitel araştırma

Detaylı

1 MUHASEBE DENETİMİNE BAKIŞ

1 MUHASEBE DENETİMİNE BAKIŞ ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 MUHASEBE DENETİMİNE BAKIŞ 11 1.1. Denetim Kavramı 12 1.2. Denetimin Tarihsel Gelişimi 13 1.3. Muhasebe Denetimi 14 1.3.1. Muhasebe Denetimi Kavramı ve Özellikleri 14 1.3.2.

Detaylı

Sosyal Bilimler Enstitüsü. Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi (Yüksek lisans,tezli) 1. Yarı Yıl

Sosyal Bilimler Enstitüsü. Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi (Yüksek lisans,tezli) 1. Yarı Yıl Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi (Yüksek lisans,tezli) 1. Yarı Yıl BES505 Spor Bilimlerinde Araştırma Teknikleri K:(3,0)3 ECTS:8 Bilimsel araştırma niteliği ve tanımı özellikleri,

Detaylı

Envanter Bilanço. Dr. Şuayyip Doğuş DEMİRCİ

Envanter Bilanço. Dr. Şuayyip Doğuş DEMİRCİ Envanter Bilanço Dr. Şuayyip Doğuş DEMİRCİ Hesaplar DOĞAL OLARAK ÇİFT tarafli ÇALIŞIR: VARLIK HESABI Hesaba Giriş Hesabın Çıkış Tarafı Tarafı KAYNAK HESABI Hesabın Çıkış Hesaba Giriş Tarafı Tarafı GİDER

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : UYGULAMALI SAHA ARAŞTIRMALARI Ders No : 0020090028 Teorik : 2 Pratik : 2 Kredi : 4 ECTS : 6 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim

Detaylı

Türkiye de Muhasebe Mesleğinin Son 28 Yıldaki Kilometre Taşları

Türkiye de Muhasebe Mesleğinin Son 28 Yıldaki Kilometre Taşları Gaziantep SMMM Odası Aday Meslek Mensupları Toplantısı 20 Nisan 2017 Türkiye de Muhasebe Mesleğinin Son 28 Yıldaki Kilometre Taşları 1. Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Yasası,

Detaylı

Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf

Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf Toros Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Sağlık Yönetimi - 2. sınıf SAĞLIK YÖNETİMİ II AKTS Kredisi 5 Hasta hakları, sorumlulukları, Sağlık İşletmelerinde Pazarlama Yönetimi Hasta ve Çalışan Güvenliği

Detaylı

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI REHBERİ. Ramazan ŞENER Mali Hizmetler Uzmanı. 1.Giriş

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI REHBERİ. Ramazan ŞENER Mali Hizmetler Uzmanı. 1.Giriş KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI REHBERİ 1.Giriş Ramazan ŞENER Mali Hizmetler Uzmanı Kamu idarelerinin mali yönetimini düzenleyen 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu 10.12.2003

Detaylı

BİLİM İLE BİLİMSEL YÖNTEM İLİŞKİSİ

BİLİM İLE BİLİMSEL YÖNTEM İLİŞKİSİ BİLİM İLE BİLİMSEL YÖNTEM İLİŞKİSİ Bilim Bilim, genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve sistemli bilgi açıklamasıdır. Bilimin Amacı: Doğayı ve doğa olaylarını anlamak, Daha iyi yaşama

Detaylı

D.E.Ü. İşletme Fakültesi Uluslararası İşletmecilik ve Ticaret Bölümü

D.E.Ü. İşletme Fakültesi Uluslararası İşletmecilik ve Ticaret Bölümü Olayları, varlıkları kavramak, tanımak ve sınıflamak üzere çözümleyen Olgular arasında nesnellik ilişkileri kuran Bu ilişkileri deney yolu ile sınayarak gerçekleşmiş ilişkileri genelleyen, kuramlar, yasalar

Detaylı

Araştırma Yöntem ve Teknikleri

Araştırma Yöntem ve Teknikleri Araştırma Yöntem ve Teknikleri Araştırma Raporunun Hazırlanması - 2 2.1.4. Önem Metin / Ana Bölüm Konu üzerinde araştırmaya yapmaya neden ihtiyaç duyulduğu, bu araştırmanın araştırmacılara ve bilime sağlayacağı

Detaylı

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI BİLİMSEL HAZIRLIK GÜZ YARIYILI DERSLERİ EGB501 Program Geliştirmeye Giriş

Detaylı

Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 25540

Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 25540 Resmi Gazete Tarihi: 01.08.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25540 ASGARİ ÜCRET YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, asgari ücretin tespiti sırasında

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yöntem Dr. Seher Yalçın 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın 1 YÖNTEM Araştırmanın Modeli Evren ve Örneklem Veriler ve Toplanması Verilerin Çözümü ve Yorumu 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın

Detaylı

İŞVERENLERİN ÇALIŞANLARDAN BEKLENTİLERİ

İŞVERENLERİN ÇALIŞANLARDAN BEKLENTİLERİ İŞVERENLERİN ÇALIŞANLARDAN BEKLENTİLERİ TEMEL YETENEKLER YETENEKLER Okuma: El kitapları, grafikler ve programlar gibi kaynaklardaki yazılı bilgileri bulma, anlama ve yorumlama Yazma: Düşünceleri, fikirleri,

Detaylı

2013-ÖABT-İÖ-MAT

2013-ÖABT-İÖ-MAT Test 2013-ÖABT-İÖ-MAT 2013-ÖABT-İÖ-MAT 2016-ÖABT-İÖ-MAT 2016-ÖABT-İÖ-MAT Aşağıdakilerden hangisi tahmin stratejilerinden biri değildir A. Birleşme B. Yuvarlama C. Gruplandırma D. Uyuşan sayıları kullanma

Detaylı

Finansal Raporlama ve Analiz BBA 242 2 3+0+0 3 5. Yrd.Doç.Dr.Can Tansel Kaya, Yrd.Doç.Dr. Çağatay Akarçay

Finansal Raporlama ve Analiz BBA 242 2 3+0+0 3 5. Yrd.Doç.Dr.Can Tansel Kaya, Yrd.Doç.Dr. Çağatay Akarçay DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Finansal Raporlama ve Analiz BBA 242 2 3+0+0 3 5 Ön Koşul Dersleri BBA 241 Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü İngilizce Lisans Zorunlu Dersin Koordinatörü

Detaylı

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Hemşirelik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Hemşirelik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Hemşirelik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 BİLGİ (Kurumsal ve Olgusal) 1-Sağlık

Detaylı

MUHASEBE MESLEĞİNİN GELECEĞİ VE TÜRMOB BAĞIMSIZ DENETİM MERKEZİ

MUHASEBE MESLEĞİNİN GELECEĞİ VE TÜRMOB BAĞIMSIZ DENETİM MERKEZİ MUHASEBE MESLEĞİNİN GELECEĞİ VE TÜRMOB BAĞIMSIZ DENETİM MERKEZİ Yahya ARIKAN* Muhasebeciler insanların, kurum ve kuruluşların gelecekleri doğrultusunda şekil almalarında katkıda bulunan ve güvenilen profesyoneller

Detaylı

MAKİNA TAKIM ENDÜSTRİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2015 TARİHLİ TTK 376 BİLANÇOSU VE DİPNOTLARI

MAKİNA TAKIM ENDÜSTRİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2015 TARİHLİ TTK 376 BİLANÇOSU VE DİPNOTLARI 31 ARALIK 2015 TARİHLİ TTK 376 BİLANÇOSU VE DİPNOTLARI VARLIKLAR 31 Aralık 2015 Dönen Varlıklar 91.109.610 Nakit ve Nakit Benzerleri 453.493 Ticari Alacaklar 40.930.687 Diğer Alacaklar 31.037.106 Stoklar

Detaylı

Öğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi

Öğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi Öğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi Öğretim hedefleri belirlendikten sonra öğrencileri bu hedeflere ulaştıracak içeriğin saptanması gerekmektedir. Eğitim programlarının geliştirilmesinde ikinci aşama

Detaylı

PAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ

PAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ PAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ Pazarlama araştırması yapılırken belirli bir sıra izlenir. Araştırmada her aşama, birbirinden bağımsız olmayıp biri diğeri ile ilişkilidir. Araştırma sürecinde başlıca aşağıdaki

Detaylı

1- Neden İç Kontrol? 2- İç Kontrol Nedir?

1- Neden İç Kontrol? 2- İç Kontrol Nedir? T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI KİHBİ Dairesi Başkanlığı 10 SORUDA İÇ KONTROL MAYIS 2014 ANKARA 1- Neden İç Kontrol? Dünyadaki yeni gelişmeler ışığında yönetim anlayışı da değişmekte ve kamu yönetimi kendini sürekli

Detaylı