Son yıllarda dünyanın pek çok yerinde Şema Terapinin bu denli hızla yayılmasını

Transkript

1 Jeffrey E. Young ın Önsözü Son yıllarda dünyanın pek çok yerinde Şema Terapinin bu denli hızla yayılmasını memnuniyetle izliyorum. Özellikle Almanya da Şema Terapiye duyulan ilginin artması, beni çok sevindiriyor. Aynı şekilde arkadaşım ve meslektaşım olan Eckhard Roediger in Şema Terapinin özünü etkili bir şekilde anlattığı bir kitap yazmış olması da, beni ayrıca sevindirdi. Şema Terapi Nedir? adlı kitap, Şema Terapinin önemli özellikleri ve kuramsal temelleri hakkında kısaca bir fikir vermekte, modelin kökenlerini açıklamakta ve duygusal düzeyde değişiklikleri sağlamak için yaşantıları aktive eden tekniklerin 1 nasıl kullanılacağını göstermektedir. Roediger, benim için büyük önem taşıyan ve terapi ilişkisinin şekillendirilmesinde rol oynayan sınırlı ebeveyn ihtimamına ilişkin tutuma da değinmektedir. Böylece okuyucu, Şema Terapi ile diğer psikoterapi yöntemleri arasındaki farkların neler olduğunu ve Şema Terapinin nerelerde mevcut yöntemlerin ötesine geçtiğini açıkça görebilecektir. Bu kitap, kullandığı basit dil sayesinde Şema Terapi hakkında bilgi sahibi olmak isteyen, ancak akademik bir eğitimi olmayan ve doğrudan psikoterapi alanında çalışmayan okuyucular tarafından da kolayca anlaşılabilir. Şema Terapi Modeli, temel insani ihtiyaçların ve psikolojik süreçlerin anlaşılmasını sağlamaktadır. Bu kitabın, hem profesyonel ilişkileri hem de genel olarak kişiler arasındaki ilişkileri iyileştirmeye yardımcı olacağını ümit ediyorum. Böylece Şema Terapi Nedir?, bir manada terapistler için hazırlanmış olan kitabımız Şema Terapi Uygulamaya Yönelik El Kitabı 2 ile tüm insanlar için kaleme alınmış olan kendi kendine yardım kitabı Hayatı Yeniden Keşfet arasında âdeta bir köprü oluşturmaktadır. Şema Terapinin nasıl işlediğini anlamak isteyen tüm okuyuculara, Şema Terapi Nedir? adlı bu kitabı içtenlikle tavsiye etmek isterim. Roediger in kısa ve özlü kitabının, Şema Terapinin Almanca konuşulan bölgelerde başarılı bir şekilde daha da yayılmasına katkıda bulunacağından eminim. New York, Ağustos 2009 Jeffrey E. Young 1 Çevirenin Notu: Şema Terapi hakkındaki diğer literatürde yaşantısal teknikler olarak tercüme edilmiştir. 2 Young, J. E., Klosko, J. S. & Weishaar, M. E. (2003): Schema Therapy: A Practitioner s Guide. New York: Guilford Press.

2 Editör ve Çevirmenin Önsözü Bu kitabın çevirisini Şema Terapi, şemalar ve modlar hakkında pek çok sorusu olan sevgili arkadaşım Melis Sedef Kahraman a doğum günü hediyesi olarak vermeyi düşünmüştüm. Maalesef çeviriyi 2015 teki doğum gününe yetiştiremedim, ancak bir sonraki doğum gününe kadar da beklemek istemedim. Şema Terapiye duyduğu ilgiden dolayı, beni bu kitabı çevirmeye teşvik eden Melis Sedef Kahraman a, çeviriyi Almanca orijinal metin ile karşılaştırarak gözden geçiren sevgili Tuna Poyrazoğlu na olduğu gibi, Prof. Dr. Gonca Soygüt e, Prof. Dr. Hakan Türkçapar a, Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Derneğine, sevgili Elif Yeşilbaş a ve sevgili Jale Kaynar a verdikleri destek için çok teşekkür etmek isterim. Ayrıca, İsviçre de Psikoloji eğitimi almamı mümkün kılan babam merhum Hikmet Ataman ı bu vesile ile bir kez daha özlem ve sevgi ile anmak isterim. Bu kitap, yazarı Dr. Eckhard Roediger tarafından Almanca olarak yazılmıştır. Kitabın çevirisi ise Almanca orijinal metin esas alınarak yapılmıştır. Bu nedenle bazı kavramlar, terimler, tanımlar, ifadeler daha önce İngilizceden yapılan çevirilerden içeriği bozmayan ve bakış açımızı belki biraz genişletebilecek olan bazı farklılıklar gösterebilir. Bunun ötesinde bu farklılıkların, yalnızca orijinal metne mümkün olduğunca sadık kalma isteğimizden kaynaklandığını özellikle belirtmek isterim. Sevinç Ataman Klinik Psikolog Aralık 2015

3 Önsöz Bu kitap, Şema Terapi hakkında kısa bir tanıtım arayan kişilere hitap etmektedir. Psikoterapistler, bu kitaptan yoğunlaştırılmış bir şekilde Şema Terapinin yöntemsel temelleri, sistematik uygulanışı ve teknikleri hakkında bilgi edinebilirler. Herkes hemen baştan kapsamlı bir eğitim kitabı satın alıp, okumayı tercih etmeyebilir. Bunun yanı sıra bu kitap, örneğin sözel olmayan (nonverbal) şekilde çalışan terapistler ile bakım hizmetinde çalışan sağlık personeli gibi akademisyen olmayan kişilere de kolayca anlaşılır genel bir bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Böylece tüm çalışanlar, günlük hayatta da ortak bir terapi dili ile konuşabilir ve terapötik bir ortamın en iyi şekilde oluşturulmasına katkıda bulunabilirler. Bu kitap, Şema Terapinin akışı ve diğer terapi şekillerinden farkı hakkında daha derin bilgi edinmek isteyen hastalar tarafından da okunabilir. Böylelikle bu kitap, her bir şemanın ayrıntılı bir şekilde anlatıldığı ve kişinin (terapiye gitmeden de) kendi kendine değişim sağlaması için önerilerde bulunan Jeffrey Young ve Janet Klosko nun kendi kendine yardım kitabını tamamlamayıcı özelliktedir. Elinizdeki kitap, terapi süreçlerini daha ayrıntılı olarak açıklamakta ve özel terapi tekniklerini tanıtmaktadır. Böylece bu kitap, bir Şema Terapiyi desteklemektedir. Hastaların, herhangi bir terapinin temelleri ve iç yüzü ile bu denli ilgili olmaları ve mesela internet üzerinden bu konuda bilgi edinmek istemeleri şaşırtıcıdır. Pek çok hastanın duygusal alanda sorunları olsa da onlar düşünsel-zihinsel alanda iyi becerilere (diğer bir deyişle kaynaklara ) sahiptir. Gerçekten de kuramsal anlayış, terapi esnasındaki işbirliğini kolaylaştırsa da terapinin yerini tutamaz. Özellikle Şema Terapide, iyi bir iş ilişkisinin kurulması bakımından, terapinin başlangıcında her bir hasta için özel olarak tasarlanmış Şema Terapi Modelinin aktarılması, önemli bir terapi unsurunu oluşturmaktadır. Bu kitabın yardımıyla ilgili hastalar, terapinin başından itibaren bilgi edinebilir ve terapistin işini kolaylaştırabilir. Elinizdeki kitap, başvuru kitapları ile Jeffrey Young a ve yazarın kendisine ait uzmanlık kitapları arasındaki boşluğu doldurmaktadır (ekteki önerilen kitaplar listesine bakınız). Her iki hedef grubuna yönelik olarak kolayca anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Uzmanlık alanına ait terimler, parantez içinde belirtilmiştir. Bu kitabı okuyan hastaların da, yazarın, onlara şahsen değil de, hasta olarak hitap etmesini mazur görmelerini rica ederim.

4 8 Şema Terapi Nedir? Genel olarak anlaşılır bir şekilde ifade edilmiş olmasına rağmen, kitabın içeriği bilimsel temellere dayanmaktadır. Bilimselliğe daha az ilgi duyan okurlar, bazı paragrafları atlayabilirler (örneğin 2. ve 8. Bölüm de). Kitabın daha rahat okunabilmesi için, ilgili literatürden alıntı yapılmasından büyük ölçüde feragat edilmiştir. Ekte, daha kapsamlı ve derin bilgi edinilebilecek literatürün listesi bulunmaktadır. Bu kitapta anlatılan Şema Terapi yaklaşımı, Jeffrey Young ın Amerika da son 20 yıl içerisinde geliştirdiği temellere dayanmaktadır. Almanya daki terapi anlayışının gelişimine, bilimsel temellere dayanarak tüm terapi ekollerini kapsayan bir terapi yaklaşımı oluşturmaya çalışan Klaus Grawe nin entegratif (bütünleyici) yaklaşımı, büyük ölçüde damgasını vurmuştur. Bu kitap, Jeffrey Young tarafından tasarlanan Şema Terapiyi, Grawe tarafından geliştirilmiş olan çerçeve ile ilişkilendirmeye ve farklı yönlerden gelen insanların kararlı ve önyargısız bir şekilde en uygun (optimal) terapiyi geliştirmeye çaba gösterdikleri takdirde, benzer konseptlere ulaştıklarını göstermeye çalışmaktadır. Bu arka plan göz önünde bulundurularak, bu model bazı yerlerde genişletilmiş olup, Almanya daki popüler ve bilinen yaklaşımlar ile ilişkilendirilmiştir. Modeli genişleten bu hususlara, metin içerisinde işaret edilmektedir. Şema Terapi, dünyanın her yerinde başarılı bir şekilde yayılmakla beraber, Almanya daki gelişmesi fevkalade hızlı bir şekilde olmaktadır. Hollanda nın yanı sıra Almanya, Şema Terapinin büyük bir heyecanla karşılandığı bir ülke olmuştur. Bu gelişme, başka şeylerin yanı sıra, Uluslararası Şema Terapi Derneğindeki (ISST) Alman meslektaşların yoğun çalışmaları ile 2008 yılının sonbaharında bir Alman derneği olarak kurulmasında ifade bulmaktadır. Kuşkusuz ki bu hızlı gelişmenin, Klaus Grawe nin kuramsal ön çalışmaları sayesinde şema kavramının ve entegratif yaklaşımın Almanya da büyük ölçüde kabul görmesi ile bir ilgisi vardır. Burada anlatılan Şema Terapi, özellikle terapi başlangıcında açıklamaya yönelik ve yaşantıları aktive eden unsurları, terapinin ikinci safhasındaki kararlı bir eyleme ve değişime yönelim ile birleştirerek, yazarın görüşüne göre Klaus Grawe nin taleplerinin şaşılacak derecede tutarlı pratik bir uygulamasını göstermektedir. Bu her iki terapi perspektifi de, destek ve cesaretlendirmeyi yumuşakça talepkâr ve empatik bir yüzleştirme ile dengeleyen, son derece değer verici ve güvenilir bir terapi ilişkisi içine yerleştirilmektedir. Tüm okuyucuların bu kitabı zevk alarak okumalarını diler ve bu kitabın Şema Terapi ile uğraşlarında onlar için bir çıkış noktası olmasını ümit ederim. Son olarak bu kitabın oluşmasına ve başarısına katkıda bulunan tüm insanlara teşekkür etmek isterim. Özellikle Jeffrey Young a, tüm engellere rağmen konseptini bu denli büyük bir kararlılıkla geliştirme ve uzun yıllar boyunca kendisine ve hedeflerine

5 Önsöz 9 sadık kalma cesaretini gösterdiği için teşekkür etmek isterim. Heinrich Berbalk a da gerek Şema Terapiyi Almanya da yaymak için gösterdiği çaba için gerekse de Berlin deki Havelhöhe Hastanesi nde verdiği ve sayesinde Almanya da kararlılıkla Şema Terapiyi uygulayan ilk hastane biriminin oluşturulduğu çok yönlü destek ve süpervizyon için teşekkür etmek isterim. Ayrıca, ISST deki tüm meslektaşlarıma ve büyük bir özveri ile Şema Terapinin yayılmasına katkıda bulunan Alman uzmanlar grubuna teşekkürü borç bilirim. Kuru ve kıt notlardan güzel bir kitabın ortaya çıkmasını ise yayınevine borçluyum. Ama her şeyden önce tüm hasta ve meslektaşlarıma teşekkür etmek isterim; zira iyi bir kuram, ancak onlarla gerçekleştirdiğim terapiler, süpervizyonlar ve workshop lar esnasında yaptığım çalışmalar sayesinde etkin bir uygulamaya dönüştü. Böylece hepimiz, Şema Terapinin bize öğretebileceği sevgi dolu ve değer veren ilişkiler sayesinde beraberce kazançlı çıkabiliriz.