FİLİZ ŞİRKETLER İÇİN FİNANS VE HUKUK

Transkript

1 FİLİZ ŞİRKETLER İÇİN FİNANS VE HUKUK Prof. Dr. Turhan Korkmaz ADANA ÜSAM BİGG-SEA GİRİŞİMCİLİK HIZLI GELİŞTİR EĞİTİM PROGRAMI 1

2 İÇİNDEKİLER I. Start-up Finansmanı a. Temel kavramlar b. Finansman tipleri II. Melek Yatırımcılık & Venture Capital (VC) & Tohum Öncesi a. Tohum öncesi yatırımda yöntemler b. Değerleme III. Yatırım Sürecinde Hukuki Altyapı a. İmtiyaz ve haklar b. Kurucu ortakların bilmeleri gereken temel hukuki terimler

3 Bu Modülün Amacı Girişimciler için temel finans Bilanço Finansal gelir gider tablosu Nakit akışı Başabaş noktası Şirket türleri Müşteri yaşam döngüsü Müşteri edinme maliyeti Girişimcilerin çalışan, müşteri, tedarikçi ve yatırımcılarla hukuksal ilişkileri konularının girişimcilerle paylaşılmasıdır.

4 Bu Modül Kapsamında Beklenen Çıktılar Temel finansal okuryazarlık merakı kazanmak Filiz işletme kurulumu ve sonrasında mali tabloları analiz etme Şirket kurulum sürecinde olası hataların minimize edilmesi

5 Girişimcilikte Başarı ve Başarısızlık Dünya istatistikleri her on girişimden sadece birinin başarılı olduğunu ortaya koymaktadır. Başarılı olan girişimcilerin önemli bir kısmının da ilk seferinde başarıyı yakalayamadıkları görülmektedir. Sanayi sektöründe ilk beş senede iflas oranı: ~%59

6 İşin finansman boyutu Sermaye, doğru zamanda doğru yerde doğru şekilde elde edilip kullanılmaz ise varlığı da yokluğu da dert olmakta, girişimin en temel sorunu haline gelmekte ve olumsuz şekilde girişimin başarısının tek belirleyicisi olabilmektedir. Girişimlerin başlangıç dönemlerinde: başlangıç döneminde emek-yoğun çalışmalar ön plana çıkmakta, bu dönemde kendi birikimleri ile olduğu gibi dış kaynaklarla da işe girişebilmektedir. Gelişim döneminde ise: sermaye desteğine olan ihtiyaç artmakta ve işe yapılan yatırımın fazlalaşması gerekmekte, teşvikler ve diğer kaynak sağlama yöntemleri daha fazla önem kazanmaktadır.

7 FİNANSMAN Finansman Miktarı YÜKSEK RİSK KAR, HALKA ARZ, HİSSE SATIŞI Büyüme ŞİRKET KARI MELEK YATIRIMCI, KURUMSAL SERMAYE, RİSK SERMAYESİ ÖZ SERMAYE DEVLET DESTEKLERİ, HİBE PROGRAMLARI DÜŞÜK RISK FİKİR BAŞLANGIÇ FİLİZLENME BÜYÜME Zaman

8 Küçük boy işletmelerin en belirgin rollere sahip olduğu girişimcilik alanında, teşvikler büyük önem arz etmektedir. Devlet Teşvikleri: KOSGEB, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TÜBİTAK vb. Özel Sektör Kaynakları

9 KOSGEB Devlet eliyle sağlanan kaynaklar arasında özellikle KOSGEB in yeri çok farklıdır. KOSGEB Teşvikleri: nitelikli eleman çalıştırmak, eğitim, verimlilik, tasarım, kalite ve benzeri birçok konuda danışmanlık ve destek hizmeti sağlamaktadır.

10 Özel Sektör Kaynakları Girişim Sermayesi İlk olarak İkinci Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkmış, bugünkü anlam ve kullanımıyla 1970 ve 1980 li yıllarda kendini göstermeye başlamış, Türkiye de bu konudaki ilk yasal düzenleme 1993 yılında yapılmıştır. Örn: KOBİ Girişim A.Ş.

11 Türkiye de Girişim Sermayesi Türkiye deki firmaların, sektörün büyüme gücünü geriden izlediği söylenebilir. Çekirdek aşamasında iken riskli görüldüğü için destek verme konusunda tercih edilmediği görülmektedir. Gelişim aşamasındaki projelere daha çok destek veriliyor.

12 Özel Sektör Kaynakları Banka Kredileri Girişimlere yönelik uzun vadeli, düşük faizli kredi programları Uygulamada teminat sorunundan dolayı bu seçenekten yeterince yararlanılamadığı gözlenmektedir. Kredi Garanti Fonu (KGF A.Ş.)

13 Borsa İstanbul Özel Pazar Özel Pazar; halka açılmadan pay alımı-satımı yapmak amacıyla şirketler ile yatırımcıları bir araya getiren web tabanlı ve üyelik bazlı bir platformdur. Özel Pazar, şirketlere halka açılmadan finansman bulma, Ortak olduğu şirketteki payını satmak isteyen şirket ortaklarına likide sağlama, yatırımcılara ise yaptıkları yatırımları likidite edebilecek alıcıları bulma olanağı sağlar.

14 Özel Pazarın Özellikleri Halka açılmadan pay alım-satımı Borçlanmadan kaynak sağlama, ortaklarını seçme ve şirket yönetimini kontrol etme olanağı Halka açık şirketlerin tabi olduğu izahname düzenleme, kamuyu aydınlatma vb. yükümlülüklerden ve SPK mevzuatından muafiyet Sertifikalı melek yatırımcılar için vergi avantajlarından yararlanma fırsatı Şirketlerin finansman bulma sürecini kendi kontrolünde ve aracısız yürütebilme kabiliyeti

15 Start-up firmalarının finansal ihtiyacının hesaplanması Yeni bir işe başlarken ya da işinizi büyütmek için tam olarak ne kadar fona ihtiyacınız olduğunu hesaplamanız gerekir. Bu hesabı yaparken, kuruluş maliyetleri, sermaye harcamaları (duran varlık yatırımları), çalışma sermayesi ve ihtiyat amacıyla tutulan fonlar dikkate alınmalıdır. Start-up maliyetleri, işe başlamadan önce katlanılan maliyetlerdir. Örneğin mobilya, makina ve ekipmanlar, tanıtım harcamaları ve ofis malzemeleri, harç ve lisans ödemeleri Çalışma sermayesi, işletmenin cari aktifleri (kasa, banka, menkul kıymetler, alacaklar, stoklar) toplamı olup, işletmeye canlılık veren ve onu statik durumdan dinamik duruma geçiren sermayedir. İhtiyat amacıyla tutulan fonların amacı geleceği tam olarak kimsenin bilemeyeceği ve kesin ihtiyaç durumunda start-up firmalarının kullanacağı fonu belirtir.

16 Start-up Finansmanı İhtiyaç duyulan start-up fonların önemli bir kısmı girişimcinin kişisel kaynaklarından (bootstrapping)sağlanmaktadır. Ancak, fon ihtiyacını karşılamada diğer finans kaynakları da mevcuttur: Small Business Loan (KOBİ kredileri) Credit Cards (Kredi Kartları) Crowdfunding (Genellikle internet üzerinden, bir proje veya girişimin çok sayıda insan tarafından parasal katkı yoluyla fonlanması uygulaması) Venture Capitalist (Girişim Sermayedarı) Angel Investor (Melek Yatırımcı)

17 Girişimciye ait fon kaynakları (bootstrapping) Girişimcilere özgü yeteneklerinden biri de işletme kurulurken ihtiyaç duyulan finansmanı sağlayabilmeleridir. Girişimciler start-up finansmanı olarak kısa ve uzun vadeli fon kaynaklarını kullanarak ihtiyaçlarını karşılamaktadırlar. Kısa vadeli fonlar, kuruluşta gerekli olan ve işletme sermayesini karşılamak amacıyla kullanılmaktadır. Uzun vadeli fonlar ise duran varlıkların finansmanı için kullanılmaktadır.

18 Özkaynakla Finansman Özkaynakla finansman işletmeyi kuran ya da ortak olan kişi ya da kurumların işletmeye koymuş olduğu sermayeye denir.

19 Özkaynak kullanımı (bootstrapping) Birçok girişimci işletmesini özkaynakla kurar ve büyütür (bootstrapping): Bu oldukça ihtiyatlı bir yöntemdir. Mümkün olduğunca tutumlu olmayı gerektirir. Gereksiz harcamalara yer verilmez. Borçlanılmaz. Kaynakları elde etmek için ortaklık yapılmaz.

20 Kendi finansal kaynaklarını kullanma (bootstrapping) neleri kapsar? Mümkün olduğunca az kişinin çalıştırılması Satın alma yerine ihtiyaç duyulan varlıkların kiralanması (leasing) Yaratıcı olunması Tedarikçilerden ödeme süreleri için mümkün olan en uzun vadenin istenmesi Mümkünse satışların peşin yapılması ya da vadeli ise müşterilerden en kısa sürede ödemelerini yapmalarının istenmesi ya da alacaklarını factor kuruluşa satılması

21 Özkaynakla finansmanın kaynakları Bireysel birikimler Aile ve arkadaşlar Devlet destekli Girişim sermayesi fonları ÖZKAYNAKLA FİNANSMAN TÜRLERİ Özel sermaye fonları Girişim sermayedarları (VC) Ortaklar

22 Borçla Finansman Borçla finansman faiz ve anapara geri ödemesini içerir. Borçla finansman kaynakları özkaynakla finansman kaynaklarına göre çok daha çeşitlidir. Girişimci aldığı borcun faizini ve anapara geri ödemesini vadesini yapabilmesi için işletmenin yeterli nakit akışı yaratıp yaratmadığından emin olması gerekir.

23 Borçla finansmanın kaynakları Bankalar Ticari kredi Küçük işletme Yatırım firmaları Borçla Finansmanın Kaynakları Diğer Kamu Kuruluşları KOSGEB kredileri Finansal kurumlar

24 BORÇLA FİNANSMAN KISA VADELİ FON KAYNAKLARI Vadeleri 1 yıla kadar olan fonlar, kısa vadeli fonlardır. Kısa vadeli fonlar, genellikle, döner değerlerin finansmanı için kullanılmaktadır. İşletmenin döner değerleri ne kadar yüksek ise, kısa vadeli fon ihtiyacı da o kadar yüksektir

25 Kısa Vadeli Fon Kaynakları Ticari Kredi Ticari Banka Kredileri Avans Stoklar Karşılığı Kredi Finansman Bonosu Factoring Menkulleştirme Diğer Kısa Vadeli Fon Kaynakları

26 TİCARİ KREDİ Ticari kredi veya satıcı kredisi, satıcının malını satabilmek için, alıcıya açmış olduğu bir kredidir. İşletmelerin en çok kullandıkları fon kaynaklarından biridir. Ticari kredinin işletmeye bir maliyetinin olduğu unutulmamalıdır

27 Ticari kredinin iki kullanım şekli vardır: 1. Açık Hesap : Alıcının satıcıya herhangi bir ödemede bulunmadığı ve satıştan doğan alacağın, satıcının defterine alacak, alıcının defterine borç olarak yazıldığı bir hesap türüdür. 2. Borç Senetleri : Satıcının, alıcıdan bono veya poliçe istemesidir

28 BANKA KREDİLERİ Kısa vadeli banka kredileri, ticari bankalar tarafından en fazla 1 yıl süreli olarak işletmelere verilen kredilerdir. Satıcı kredisinden sonra en çok kullanılan kredi türüdür. İşletmeler, kısa vadeli banka kredilerini, işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak, alacak ve stok finansmanını sağlamak amacıyla kullanırlar

29 Ticari Banka Kredilerinin Çeşitleri 1. Avans Kredisi 2. Cari Hesap Kredisi 3. Alacak Senetleri İskontosu 4. Açık Kredi 5. Kefalet Karşılığı Kredi 6. Akreditif Kredisi 7. Kefalet ve Teminat Mektupları

30 Bankalar kredi açarken müşterilerde aradığı özellikler: - 5K: - Karakter, Kapasite, Koşullar, Kapital, Karşılık. - Karakter: borçlunun iş tecrübesi ve iş alemi içinde bilinirliği, adil ve etik yönden şanı şöhreti - Kapasite: işletmenin gelirleriyle borç yükümlülüğünü karşılayabilme yeteneği

31 Kapital: işletmenin sahip olduğu varlıkların değeri yükümlülüklerinin değerini aştığı işletmenin net değerini gösterir. Karşılık: işletme varlıklarını karşılık göstererek borç verene güvence verir. Koşullar: borcun istenildiği zamandaki şartlar, büyüme potansiyeli, rekabetin şiddeti, iş yerinin bulunduğu yer, sahiplik yapısı ve sigorta.

32 Crowdfunding (Genellikle internet üzerinden, bir proje veya girişimin çok sayıda insan tarafından parasal katkı yoluyla fonlanması) Girişimci projesini detaylı bir şekilde web sitesine yüklemektedir. Projenin amacı, gelecekte kara nasıl geçileceği, hedef pazarları, ne kadarlık fona ihtiyacı olduğu ve bu fonları nerelerde kullanacağı vb. gibi bilgileri paylaşır. Müşteriler bu bilgileri okur, eğer bunu anlamlı bulurlarsa yatırım yaparlar. Genellikle, projeye parasal destek veren kişiler bu ürünün pazara çıkmasıyla önceden satın almaya taahhüt eden kişilerdir. Kimisi yardım, katkı ya da bir hediye karşılığı (ücretsiz telefon, tablet) projeyi desteklemektedir. Crowdfunding de her proje desteklenmemektedir. Yüzlerce proje karşılıksız kalmaktadır. Rekabetin çok yüksek olduğu bir yerdir. Projeniz ikna edici değilse şansınız düşük demektir.

33 Crowdfunding Start-up aşamasındaki firmaların finansman ihtiyacını karşılamaya başladıkları yeni yöntemlerden biridir. Düşük maliyetli fon ile riskli girişimleri finanse edebilmek büyük bir fırsattır. Diğer yatırımcılardan bağımsız olabilmek bazen avantaj taşır. Dışarıdan projeye fon sağlayanlar yönetim, kar ve denetim konularında söz sahibi olurlar. İnsanları duygusal olarak projenize katkı sağlar hale getirebilirsiniz. Size destek verenler duygusal olarak büyük bir başarının başlangıçtaki destekçileri olarak kendilerini mutlu sayarlar. Destekçilerin kendilerini ekibin bir parçası olarak görürler. Ürün pazara çıkmadan ürünün takipçilerini oluşturmuş olursunuz. Sosyal medyada bilinirliğinizi artırabilirsiniz. Yeni arkadaşlar ve yeni iş fırsatlarına kapı aralarsınız.

34 Crowdfunding Klickstarter, Indiegogo ya da crowdfunding bank firmalarının web siteleri bunlara örnektir

35 Girişim Sermayesi (Venture Capital) Teknolojik yenilik, Sermayeye katılma, Yönetim ve teknik bilginin aktarılması Küçük ve orta ölçekli işletme, Hızlı büyüme, Uzun vadeli yatırım gibi unsurlar vardır.

36 Girişim Sermayesinde Taraflar Girişim sermayesinde iki taraf vardır: Girişimci ve Girişim sermayedarı. Girişimci, bilimdeki gelişmeleri izleyen ve bu gelişmelerden para kazanacak malları veya hizmetleri üretilebileceğine inanan kişidir. Girişim sermayedarı ise, girişimcinin fikirlerini ciddiye alıp onu sermaye ile destekleyen kişi veya kurumdur.

37 Girişim sermayedarı: Girişim Sermayedarı Zengin kişi, eş, dost, akraba Sigorta şirketleri Emekli sandıkları gibi kar amacı olmayan kurumlar Profesyonel girişim sermayesi şirketleri olabilir. Girişim sermayesi şirketleri, hisse senetlerini satın alarak şirkete ortak olur.

38 Girişim Sermayesi Sisteminin İşleyişi Girişim sermayesi şirketinin karını, belli bir süre sonunda sattığı hisse senedi fiyatı ile başlangıçta ödediği fiyat arasındaki fark oluşturmaktadır. Hisse senetlerinin borsada satılması sonucu oluşan kar, girişim sermayesi şirketi ve fon sağlayan kuruşlar arasında dağıtılmaktadır.

39 GİRİŞİM SERMAYESİ ARZ KAYNAKLARI Özel girişim sermayesi şirketleri Ticari bankalar Yatırım bankaları Sigorta şirketleri Yatırım grupları Vakıflar Yatırım fonları Üniversiteler ve kamu kuruluşları Özel sermaye kaynakları Nakit zengini şirketler

40 GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIMLARININ ÖZELLİKLERİ Girişim sermayesi yatırımları, uzun vadeli yatırımlardır. Ortalama yatırım vadesi 7 yıl olarak kabul edilebilir. Girişim sermayesi yatırımlarından yüksek kâr beklenmektedir. Girişim sermayedarı öz sermayeyi temsil eder. Girişim sermayedarları, son yıllarda yatırım tercihlerini yüksek teknoloji yönünde yapmaktadır.

41 GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIMLARININ ÖZELLİKLERİ Piyasada tutunma aşamasında finanslama eğilimi artmıştır. Girişim sermayedarı için iki önemli konu, yönetim kadrosu ve pazar potansiyelidir. Girişim sermayedarları, genellikle aktif yatırımcılardır. Personel, pazarlama ve finanslama konusunda işletmeye yardımcı olabilirler. Girişim sermayedarları, denetime önem vermektedirler.

42 Girişim Sermayedarı Girişim sermayedarları (VC) nadiren start-up firmalara yatırım yaparlar, fakat böyle bir firmaya yatırım yaptıklarında aşağıdaki beklentileri oluşur: Start-up firmalarından %30-%70 getiri beklerler Eğer firma girişimin ilk aşamalarında ise % 50 ya da daha fazla getiri beklerler Start-up firmasının iyi yönetildiğinden emin olmak isterler

43 GİRİŞİM SERMAYESİ FİNANSMAN TÜRLERİ Çekirdek Sermayesi (Seed Capital) Başlangıç Finansmanı (Start-up capital) Erken Aşama ve Geçit Finansmanı (Early stage and gate financing) Köprü Finansman (Bridge financing) Kuruluşun Kendi Yönetici Kadrosu Tarafından Alınması (Management Buy Out)

44 Çekirdek Sermayesi (Seed Capital) Fikir ya da proje aşamasının finansmanıdır. Bu finansman yöntemi, ancak işletmeye ait projenin daha önce karşılaşılmamış ihtiyaç duyulur yeni ürün/hizmet ve hızla büyüyebilme kapasitesi olan bir pazara sahip olması halinde gerçekleştirilmektedir. Bu aşamada girişimci bir fikir geliştirmiş, fakat fikrinin hayata geçmesi için ne teknik ne de ticarileştirilmesi için planlama yapmamıştır. Girişimciye ait projenin akıbeti genellikle bir yıllık süre içerisinde belli olmaktadır. Bu süre zarfında sermayedarın rolü girişimciyi finanse etmektir.

45 Çekirdek Sermayesi (Seed Capital) Fikir aşaması olduğu için, en riskli yatırım aşamasıdır. Getirisi çok yüksektir. Bu yatırım türü oldukça sabır ister. Başlangıç devresinden 2-3 yıl önce başlanır ve likidite edilmesi için ortalama yıla ihtiyacı vardır. Bu sebeple bu tür yatırımı profesyonel girişim sermayedarları nadiren tercih etmektedirler. Projenin yapılabilirliği bu devrede tartışılır durumda olup başarısız olma ihtimali yüksektir. Yapılan istatistiklere göre risk sermayedarları tarafından ilk bir yıllık süre içinde projelerin % 70 i elenmektedir.

46 Başlangıç Finansmanı (Start-up capital) Bu aşamada, planlanan mal veya hizmetleri üretmek üzere kurulmuş, deneme üretimleri yapılmış ve üretime hazır konuma gelmiş işletmeler, finanse edilir. Fakat, işletmenin başarılı olma şansı hale belirsizdir. Bu aşamada girişimcinin fikriyle ilgili hazırlanmış iş planı titizlikle incelenmelidir. Pazarın büyüklüğü, firmanın büyümesi, pazardan pay alma ve şirket yönetiminin nasıl olacağı konusunda gerçekçi veriler elde edilmelidir. Bu aşamada sermayedar bilgi ve becerisiyle projenin başarısı için girişimciye gerekli her yardımı yapmaktadır. Genellikle başlangıç sermayesi yatırımlarının finansmanı 3-5 yıl sürmektedir.

47 Erken Aşama ve Geçit Finansmanı (Early Stage and Gate Financing) Bu aşamada firma belli bir büyüklüğe ulaşmıştır. Pazara sürdüğü malı veya hizmeti mevcut olup, ürünün pazardaki üstünlüğünü sağlayacak bir marka imajı ve önemli bir pazar payı yoktur. İşletme bu aşamada, prototipini geliştirmiş ancak ticari üretimi ve pazarlaması için fona ihtiyaç duymaktadır. Piyasadaki rakipleriyle kıyasıya bir rekabet söz konusu olup, firmanın elde ettiği kar ürününün üstünlüğünü ispatlamaya yetecek kapasitede olmadığı için ek finansmana ihtiyaç vardır. Firmanın girişim sermayesi dışında fon bulması içinde bulunduğu şartlarda zordur çünkü firmanın bankacılık sisteminden kredi alması için teminatları yetersiz bununla beraber sermaye piyasasından fon sağlama imkanı yoktur. Bu aşamada firmanın da bir takım yönetsel problemleri vardır. Bu problemler üstesinden girişim sermayedarının maddi ve yönetsel desteği ile gelinebilmektedir.

48 Köprü Finansman (Bridge Financing) Köprü finansman 6 ay ile 1 yıl içerisinde halka açılmayı ümit eden şirketlere aktarılmaktadır. Eğer şirket hisse senetlerinin arzı için iyi bir yapıdaysa, şirketin halka açılana kadar faaliyetlerine devam edebilmesi için ihtiyaç duyduğu finansmanın sağlanmasında kullanılan bir yöntemdir.

49 Kuruluşun Kendi Yönetici Kadrosu Tarafından Alınması (Management Buy Out) Bir finansman türüdür. şirket yönetim kadrosunun işletmeyi elde etmesini mümkün kılmak için sağlanan finansmandır. Günümüzde yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bu yatırımlar az risk taşımakta ve kazançlı olması sebebiyle tercih edilmektedir. Şirketinin sahiplik ve kontrolü ana şirket, yönetim kadrosu ve risk sermayesi şirketi arasında dengelenmekte ve hiçbir ortaklıkta % 50 den fazla pay alınmamaktadır.

50 Finansal Getiri Başlangıç Firması Finansman Döngüsü Çekirdek Sermaye Başlangıç Sermayesi Erken Aşama/Geçiş Sermayesi Köprü Sermayesi 1-3 yıl 2-3 yıl 2-5 yıl 5 yıl- Hisselerin halka açılması Zaman/evre Devlet ve Üniversiteler Aile ve Yakın Dostlar Melek Yatırımcılar Girişim Sermayesi Şirket Birleşmeleri, Yatırım Fonları, Bankalar / 20

51 Girişimcinin ve Projenin Değerlendirilmesi Girişim sermayesi şirketleri, genellikle, daha önce faaliyete geçmiş ve birkaç yıldır faaliyet gösteren girişimlere fon sağlamayı tercih ederler. Çünkü geçmiş veriler olduğu için bunların değerlendirilmesi daha kolaydır.

52 Girişimcinin ve Projenin Değerlendirilmesi Girişim sermayesi kuruluşları, birinci derecede girişimcinin kişisel nitelikleri ve yönetim yeteneği üzerinde durur. İşletmenin üretim planları ve satış tahminleri, finansal durum tabloları, genellikle ikinci derecede öneme sahiptir.

53 Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları Türkiye de risk sermayesi ile ilgili ilk çalışmalar, 1986 yılında başlamıştır. Risk sermayesi kavramı ve Risk sermayesi Yatırım Ortaklıkları, ilk olarak 1992 yılında çıkarılan SPK tebliği ile düzenlenmiştir. 20/3/2003 tarihli Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği ile Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği yürürlükten kaldırılmış ve bu tebliğde, Risk Sermayesi Yatırım Ortaklığı kavramı yerine Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı kavramı kullanılmıştır.

54 Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları GSYO, kayıtlı sermayeli olarak kurulan, sermayesini esas olarak sermaye kazancı elde etmek amacıyla risk sermayesi yatırımlarına yönelterek, risk sermayesi yatırım faaliyetinde bulunan ortaklıklardır.

55 Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları İlk RSYO, 1991 yılında kurulan Vakıf RSYO dır. GSYO ların denetimi SPK ya aittir yılında 13 adet GSYO şirketi SPK dan izin almış durumdadır. 11 şirketin merkezi İstanbul da, bir şirketin merkezi Ankara da ve bir şirketin merkezi de Gaziantep tedir. GSYO lar, Kurumlar Vergisinden, bu ortaklıkların pay sahipleri de Gelir Vergisinden muaftır. GSYO lar, ödünç para verme işleriyle uğraşamazlar; mevduat toplayamazlar; ticari, sınai ve zirai faaliyetlerde bulunamazlar.

56 Melek Yatırımcı (Angel investor) Melek yatırımcı henüz yolun başında olan startuplara yatırım yapan, işletmelerin büyümeleri ve gelişmeleri için sermaye sağlayan ve bilgi-deneyimlerini girişimcilere aktaran kişileri ifade etmektedir.

57 Melek Yatırımcı Melek Yatırımcı diğer geleneksel yatırım enstrümanlarına göre yüzde 25 ve daha fazlası gibi yüksek getiri sağlayacak yatırımlara destek vermektedir. Melek Yatırımcıların kendileri de genellikle başarılı birer girişimci oldukları için yatırım yaptıkları firmalara iş konusunda sürekli danışmanlık yaparak, onlara değer yaratmaktadır.

58 Melek Yatırımcıların Beklentisi Kendi paraları ve sermayeleri ile yatırım yapan kişiler ya da melek yatırımcılar start-up firmalarından beklentileri: Yapılacak işi anlamayı umarlar Beş yılın sonunda yatırımlarının on kat artmış olması Güçlü bir yönetim ekibinin olması

59 Melek Yatırımcının Özellikleri Nelerdir? Melek Yatırımcılar bağımsız hareket edebildikleri gibi birleşerek grup olarak da hareket edebilmekte, bu şekilde daha büyük finansal ihtiyaçlara da cevap verebilmektedirler. Sermaye sahiplikleri yanı sıra genellikle yatırım yaptıkları alanla ilgili kişisel deneyime de sahiptirler. Melek Yatırımcı olmayı seçenlerin beklentileri yalnızca yatırdıkları paranın geri dönüşünü sağlamak, katma değer yaratmak ve girişim sürecinde rol almak değildir; bunların yanı sıra manevi tatmin beklentisi içinde bulunan Melek Yatırımcılara da rastlanmaktadır. Melek Yatırımcılar finansman sağladıkları şirketlerin yönetiminde aktif rol almayı istemektedirler. Melek Yatırımcıların büyük çoğunluğu yaş arası şirket sahibi işadamlarından oluşmaktadır. Melek Yatırımcılar genellikle, proje başına Avrupa Birliği nde euro ABD de dolar aralığında yatırımlara destek vermektedir. Melek yatırımcılar en çok sağlık, medikal hizmetler, yazılım ve biyoteknoloji sektörlerine ilgi duymaktadır.

60 TÜRKİYE DE MELEK YATIRIMCILIK Türkiye de EBAN 2014 verilerine göre 450 adet Melek yatırımcı bulunmaktadır. Uygulama dönemi içerisinde yani 15 Şubat 2013 tarihinden günümüze kadar 258 Bireysel Katılım Yatırımcısına Hazine Müsteşarlığı tarafından lisans verilmiştir. Sisteme kayıtlı ve kayıtlı olmayan melek yatırımcıların toplam yatırım tutarı 14,7 Milyon Euro (Yaklaşık olarak 40 Milyon TL) dur. Bunlardan yaklaşık 3 Milyon TL tutarındakiler Bireysel Katılım Sermayesi sistemi ile geçekleşmiştir ve vergi indiriminden yararlanacaktır. Lisanslı melek yatırımcılarımızın ortalama yatırım tutarı kişi başına 285,000 TL dir.

61 LİSANSLI MELEK YATIRIMCI KRİTERLERİ Yüksek Gelir veya Servete Sahip Yatırımcı 2 takvim yılı için yıllık gayrisafi geliri TL ve üzerinde olan, veya Her türlü menkul ve gayrimenkul varlıklarından oluşan kişisel servetin toplam değeri TL ve üzerinde olan yatırımcıları ifade eder.

62 İŞ MELEĞİ AĞLARI Sistemin önemli unsurlarından olan iş meleği ağları Hazine Müsteşarlığınca akredite edilmektedir. Melek yatırımcıların ve girişimcilerin buluşmalarına aracılık etmekte melek yatırımcılar ile girişimcilere eğitim olanakları sunmaktadırlar. Melek yatırımcıların yatırımlardan çıkışlarında önemli network hizmetleri sunmaktadır. Avrupa da iş meleği ağı sayısı son on yılda %27 artış göstermiştir ve 2013 verilerine göre aktif olan melek yatırımcı ağı sayısı 468 e yükselmiştir. Türkiye de 10 adet melek yatırımcı ağı bulunmaktadır. Bunlardan 6 tanesi Hazine Müsteşarlığı tarafından akredite edilmiş melek yatırımcı ağlarıdır.

63 Finansal Planlama Finansal planlama, işletmenin ihtiyaç duyduğu fonu doğru zamanda, doğru miktarda ve doğru kaynaklardan sağlamaya yarar.

64 FİNANSAL PLANLAMA Finansal planlama, işletmelerin faaliyeti sırasında ortaya çıkacak her türlü fon giriş ve çıkışlarının önceden bir programa bağlanmasıdır. Nakit giriş ve çıkışlarının hem tutar hem de zaman açısından uyumlaştırılmasıdır. Finansal planlamanın amacı, optimal likiditenin oluşturulmasıdır

65 Finansal Planlama Yapılırken İşletmenin uzun dönemli amaç ve hedefleri İşletmenin mevcut finansal yapısı Üretilen mamullerin özellikleri Üretilen ürünlerin pazarlanabilirliği İşletmenin pazarlık gücü vb. içsel unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır

66 Finansal planlama yapılırken temel işletme verileri yanında, aşağıdaki unsurlar da gözönünde bulundurulur Genel ekonomik durum İşkolundaki rekabet Vergi uygulamaları Kredi kaynakları Bireysel ve kurumsal yatırımcı davranışları Talepteki olası değişmeler Satıcıların durumu

67 Bütçelenmiş Mali Tablolar 1. Nakit Bütçesi 2. Proforma Bilanço 3. Proforma Gelir Tablosu 4. Proforma Fon Akım Tablosu

68 Finansal Planlama Araçları Uzun vadeli finansal planlamalarda, proforma bilanço ve gelir tablosu kullanılır. Kısa vadeli finansal planlamalarda, nakit bütçesi kullanılır

69 Nakit Bütçesi Nakit bütçeleri, işletmelerin nakit giriş ve çıkışlarının miktar ve zaman bakımından uyumlaştırılmasını sağlayan kısa vadeli planlardır. Nakit bütçeleri, günlük, haftalık, aylık, üç ya da altı aylık dönemler için hazırlanabilir

70 Neden Nakit Bütçesi Düzenlenir? İşletmelerin nakit ihtiyaçlarını zamanında belirlemek Nakit fazlalıklarını önceden belirlemek ve kısa süreli yatırımlara yönlendirmek (repo, hazine bonosu, hisse senedi ve tahvil alımı vb.) Elde yeterli nakit bulundurarak, nakit iskontolarından faydalanmak Borçların, tahvillerin vadesinde, herhangi bir gecikme olmaksızın ödenmesini sağlamak Hammadde fiyatlarında meydana gelebilecek dalgalanmalardan korunarak, üretimde istikrarı sağlamak

71 Nakit Bütçesi Düzenleme Aşamaları 1. Bütçenin kapsayacağı süre belirlenir. 2. Nakit girişleri tahmin edilir. 3. Nakit çıkışları tahmin edilir. 4. Net nakit akışı sağlanır ve nakit dengesi kurulur

72 İşletmede nakit giriş ve çıkışları nelerdir? NAKİT GİRİŞLERİ (Satışlar tahmin edilir) -Peşin ve kredili satış hasılatı -Pay senedi, tahvil satışı -Bina, arazi, taşıtların vb. satılması NAKİT ÇIKIŞLARI (Satışlardan hareketle üretim miktarı hesaplanır) -Hammadde giderleri -İşçilik giderleri -Maaş ve ücretler -Kar payı ödemeleri -Faiz ve komisyon -Yatırım giderleri

73 Finansal Plan Türleri Finansal planlar genel olarak ikiye ayrılabilir. 1. Normal finansal planlar, 2. Olağanüstü finansal planlar

74 Normal (Olağan) Finansal Planlar İşletmelerin olağan faaliyetlerini sürdürebilmek için yaptıkları finansal planlardır. Nakit bütçesi ve proforma tablolar normal finansal tablolardır. İşletme faaliyetleri süresince sık sık hazırlanan planlardır

75 Olağanüstü Finansal Planlar İşletme yaşamı süresince bir ya da birkaç kez hazırlanan finansal planlardır. Yatırım planları ve fizibilite etüdleri, kısaca sermaye bütçeleri bu sınıfta yer alan finansal planlardır

76 Proforma Tabloların Hazırlanmasında Karşılaşılan Güçlükler Para ve sermaye piyasalarındaki istikrarsızlıkların planlamayı zorlaştırması Enflasyon Değişen hükümet politikaları (İşletmelerin satış hacmini etkiler) Satış tahminlerinde gerçekçi varsayımlar kullanılmaması (Aşırı iyimser-aşırı kötümser) Yöneticilerin ve ortakların, tabloların gerekliliğine inanmamaları veya gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olmamaları

77 FAALİYET BAŞABAŞ ANALİZİ Faaliyet başabaş analizi, satış geliri, maliyet ve kar arasındaki ilişkileri inceleyen analitik bir yöntemdir. Faaliyet başabaş noktası, toplam gelirler ile toplam maliyetlerin birbirine eşit olduğu noktadır. Kar = Top. Gelir Top. Maliyet Top. Gelir = Top. Maliyet (BB Noktasıdır)

78 Başabaş Noktası Grafiği Maliyet, Kar Top. Gelir BBN Top. Maliyet Sabit Maliyet Üretim Miktarı

79 Başabaş Analizinin Varsayımları Giderler, sabit ve değişken olarak ikiye ayrılmaktadır. Değişken giderler, üretim hacmi ile aynı oranda artıp, azalmaktadır. Birim satış fiyatı sabittir. İşletmenin tek bir ürün ürettiği kabul edilmektedir. Sabit giderler, çeşitli üretim seviyelerinde aynı kalmaktadır

80 Başabaş Noktasının Bulunması Üretim Miktarına göre, BBN = Top. Sabit Maliyet / (Birim Satış Fiyatı Birim Değişken Maliyet) Satış Tutarına göre, BBN = Top.Sabit Maliyet / [1-(Top.Değişir Maliyet / Top. Satışlar)] Hedef Kar Noktası Miktarına göre, HKN = (Hedef Kar + Sabit Maliyet) / Birim Satış Fiyatı Birim Değişken Maliyet

81 Örnek A İşletmesinin Toplan Sabit Maliyetleri 60 milyon TL, Birim Satış fiyatı TL ve Birim Değişken Giderleri 800 TL ise, A İşletmesi, hangi üretim miktarında başabaş noktasına ulaşır? BBN = 60 Milyon / ( ) = adet

82 Örnek A işletmesinin Toplam Sabit Giderleri 24 milyon TL, Toplam Değişir Giderleri 40 milyon TL dir. İşletmenin toplam satışları 100 milyon TL olduğuna göre, satış tutarına göre BBN nı hesaplayınız. BBN = 24 milyon TL/[1-(40 milyon TL/100 milyon TL)] BBN = 40 milyon TL dir

83 Örnek A işletmesinin toplam sabit maliyeti TL, birim değişken maliyeti ise TL dir. İşletme ürettiği ürünün birim satış fiyatını TL olarak belirlemiştir. Buna göre işletmenin TL kar edebilmesi için satış yapması gereken miktarı hesaplayınız. HKN = ( ) / ( ) = adet.

84 NAKİT BAŞABAŞ ANALİZİ Sabit maliyetlerden, nakit çıkışı gerektirmeyen giderlerin düşülmesiyle, nakit başabaş noktası bulunur. Nakit BBN = (Top. Sabit Maliyet - Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler) / (Birim Satış Fiyatı Birim Değişken Maliyet)

85 Doğrusal olmayan başabaş grafiği

86

87 Finansal Denetim Finansal Denetim, planlarda saptanan hedeflerle, gerçekleşen rakamların karşılaştırılması ve sapma varsa, gerekli önlemlerin alınmasıdır. Finansal denetimin ön şartı, finansal planlamadır. Finansal denetimde kullanılan araçlar, tahmini bilanço ve gelir tablosu, nakit ve yatırım bütçeleri ve yıllık finansal raporlardır

88 BİLANÇO Herhangi bir işletmenin belli bir anda sahip olduğu varlıklarla, bu varlıkların sağlandığı kaynaklarını belirli bir sistem içerisinde gösteren mali tablodur

89 Bilanço İlkeleri Varlıklara İlişkin İlkeler Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler Öz Kaynaklara İlişkin İlkeler

90 Biçimine Göre Bilanço Tipleri Biçimine göre bilanço tipleri ikiye ayrılmaktadır: Hesap Tipi Bilanço Rapor Tipi Bilanço

91 Kapsamına Göre Bilanço Tipleri Bilanço tipleri kapsamları bakımından ikiye ayrılmaktadırlar: Özet Tipi Bilanço Ayrıntılı Bilanço

92 GELİR TABLOSU Bir işletmenin belirli bir dönemde elde ettiği bütün gelirlerle, bu gelirleri elde etmek için aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve yine bunların sonucunda oluşan dönem net karını veya zararını belli bir düzen içinde gösteren mali tablodur

93 Gelir Tablosu İlkeleri Gelir tablosu ilkelerinin amacı; gelirlerin, satışların, satışların maliyetlerinin, giderlerin, kar ve zarara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme faaliyet sonuçlarının sınıflandırılması ve gerçeğe uygun olarak gösterilmesini sağlamaktır

94 Gelir Tablosu Tipleri Gelir tabloları kapsam bakımında ikiye ayrılmaktadır: Özet Gelir Tablosu Ayrıntılı Gelir Tablosu

95

96 Ek Mali Tablolar 1. Satışların Maliyeti Tablosu 2. Fon Akım Tablosu 3. Nakit Akım Tablosu 4. Kar Dağıtım Tablosu 5. Özkaynaklar Değişim Tablosu 6. Net İşletme Sermayesi Değişim Tablosu 7. Net İşletme Sermayesi Kaynak ve Kullanım Tablosu

97 Finansal Analiz Türleri Finansal analizin iki türü vardır. 1. Statik finansal analiz 2. Dinamik finansal analiz Statik finansal analiz, belli bir döneme ait finansal verilerle faaliyet sonuçlarının analizidir. Dinamik finansal analiz, işletmenin cari dönem verilerinin geçmiş yıllar veya rakip işletmelere ait verilerle karşılaştırılması yoluyla yapılır

98 Finansal Analizin Amacı Finansal analizin yapılma amacı, bir işletmeyle ilgili olarak şu bilgileri elde etmektir: 1.İşletmenin likidite durumu 2.İşletmenin karlılık durumu 3.İşletmenin sermaye yapısı 4.İşletme aktiflerinin kullanım durumu

99 Mali Analiz Teknikleri Oranlar Karşılaştırmalı Tablolar Yöntemi Trend (Eğilim) Yüzdeleri Yöntemi Dikey Yüzdeler Yöntemi

100 Oran Analizi Mali Analizde Kullanılan Oranlar 1. Likidite oranları 2. Mali yapı / Kaldıraç oranları 3. Faaliyet oranları 4. Kârlılık oranları 5. Borsa-Performans oranları

101 ORAN ANALİZİ Oran, mali tablolarda yer alan çeşitli kalemler arasındaki basit matematiksel bir ilişkiyi gösterir. Çok sayıda oran elde edilebilir. Fakat, önemli olan, anlamlı ve gerekli oranları hesaplamaktadır. Oranlar, doğru ve amaçlara uygun olarak yorumlanmalı ve sektör ortalamaları, genel standartlar ve benzer işletmeler ile karşılaştırılmalıdır

102 Oran Analizi Oranlar, oranda yer alan değerlerin tutarları da dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Yorum yapılırken, enflasyonun oranlar üzerindeki etkisi gözönünde bulundurulmalıdır. Mevsimsel ve devresel değişikliklerin oranlar üzerindeki etkisi de dikkate alınmalıdır

103 Likidite Oranları Likidite, bir varlığın düşük maliyetle ve hızlı bir şekilde nakde dönüşme yeteneğidir. Likidite oranları, işletmenin kısa vadeli borçlarını zamanında ödeyebilme gücünü gösterir. Teknik likidite, işletmenin vadesi gelen borçlarını ödeyebilme gücünü, gerçek likidite ise, işletmenin tasfiyesi halinde borçlarını ödeyebilme gücünü ifade eder. Kısa vadeli analizlerde genellikle teknik likidite kullanılmaktadır

104 Likidite Oranları Cari Oran = Döner Değerler/Kısa Vadeli Borçlar sonucun 2 veya 1.5 olması arzu edilir. Asit-Test Oranı = (Döner Değerler-Stoklar) / KVB çıkan sonucun 1 veya 1 den büyük olması istenir. Hazır Değ. Oranı = Hazır Değerler / KVB %20 ve üzerinde olması istenir

105 Nakit Akım Tablosunun Kavramsal Açıklaması Nakit Akım Tablosu, belirli bir dönemde işletmenin nakit kaynaklarını ve bunları kullandığı alanları gösteren tablodur. Nakit akım tablosunun düzenlenebilmesi için birbirini takip eden iki yıla ait karşılaştırmalı bilanço ile son hesap dönemine ait gelir tablosuna ihtiyaç vardır. Nakit akım tablosu ile işletmenin ilgili dönemdeki nakit artış veya azalışı tespit edilir

106 Nakit Akım Tablosunun Düzenlenmesi Nakit akım tablosu beş bölümden oluşmaktadır: Dönem Başı Nakit Mevcudu (A) Dönem İçi Nakit Girişleri (B) Dönem İçi Nakit Çıkışları (C) Dönem Sonu Nakit Mevcudu (A+B-C) Nakit Artış veya Azalışı (B-C)

107 Nakit Akım Tablosunun Oluşturulması A-Dönem Başı Nakit Mevcudu ( İşletmenin dönem başı kasa ve banka mevcudunu ifade eder) B- Dönem İçi Nakit Girişleri Satışlardan Elde Edilen Nakit Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlardan Elde Edilen Nakit Olağan Dışı Gelir ve Karlardan Sağlanan Nakit Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artıştan Sağlanan Nakit Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artıştan Sağlanan Nakit Sermaye Artışından Sağlanan Nakit Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan Nakit Diğer Nakit Girişleri

108 Nakit Akım Tablosunun Oluşturulması C- Dönem İçi Nakit Çıkışları Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkışları Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlara İlişkin Nakit Çıkışları Finansman Giderlerinden Dolayı Nakit Çıkışları Olağan Dışı Gider ve Zararlardan Dolayı Nakit Çıkışları Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nakit Çıkışları Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri Ödenen Vergi ve Benzerleri Ödenen Temettüler Diğer Nakit Çıkışları

109 Nakit Akım Tablosunun Oluşturulması D- Dönem Sonu Nakit Mevcudu ( A+B-C) E- Nakit Artış veya Azalışı (B-C) Şablon halinde nakit akım tablosu aşağıdaki yansıda gösterilmiştir;

110 A.Dönem Başı Nakit Mevcudu B.Dönem İçi Nakit Girişleri 1.Satışlardan Elde Edilen Nakit a.net Satışlar b.ticari Alacaklardaki Artış(-) 2.Diğ.Fal.Olağan.Gelir ve Karlar 3.Olağandışı Gelir ve Karlardan Sağ.N. 4.Kısa Vadeli Kayn.Sağ. Nakit a.diğer Borçlar b.ödenecek Vergi ve Yükümlülükler 5.Uzun Vadeli Yab.Kay.Sağ.Nakit 6.Sermaye Artışından Sağ.Nakit 7.Hisse Senedi İhraç Primi 8.Diğer Nakit Girişleri C.Dönem İçi Nakit Çıkışları 1.Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkş a.satışların Maliyeti b.stoklardaki Artış c.ticari Borçlardaki Artış(-) d.amortismanlar(-) 2.Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çık 3.Diğ.Fal.Ol.Gid.ve Zarar.İlişkin Nak.Çık. 4.Finansman Gid. Dolayı Nakit Çıkışı 5.Ol.Dışı Gider ve Zar. Dolayı N.Ç. 6.Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nak.Ç. a.mali Duran Varlıklar b.maddi Duran Varlıklar c.diğer Duran Varlıklar 7.Kısa Vad.Yab.Kaynak Ödemeleri a.mali Borçlar 8.Uzun Vadeli Yab.Kaynak Ödemeleri 9.Ödenen Vergi ve Benzerleri 10.Ödenen Temettüler 11.Diğer Nakit Çıkışları a.diğer Dönen Varlıklar Mali Tablolar Analizi 110 D.Dönem Sonu Nakit Mevcudu(A+B-C) E.Nakit Artış veya Azalışı(B-C)

111 Örnek: Nakit Akım Tablosunun Oluşturulması Nakit akım tablosu oluşturulurken 2 yıllık karşılaştırmalı bilanço ve gelir tablosuna ihtiyaç duyulur. Fon akım tablosunu düzenlediğimiz işletmenin temel finansal tablolarından yararlanarak Uluslararası Muhasebe Standartları nın düzenlenmesini zorunlu kıldığı ek mali tablolardan olan nakit akım tablosu şu şekilde oluşturulur;

112 KARŞILAŞTIRMALI BİLANÇOLAR (Milyon TL) AKTİFLER Y1 Y2 DÖNEN VARLIKLAR A. Hazır Değerler B.Ticri Alacaklar C.Stoklar D.Diğer Dönen Varlıklar DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI DURAN VARLIKLAR A.Mali Duran Varlıklar B.Maddi Duran Varlıklar (Net) Maddi Duran Varlıklar Birikmiş Amortisman (-) C.Diğer Duran Varlıklar DURAN VARLIKLAR AKTİF TOPLAMI PASİFLER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A.Mali Borçlar B.Ticari Borçlar C.Diğer Borçlar D.Ödenecek Vergi ve Yükümlülükler E.Borç ve Gider Karşılıkları Dön. K. Vergi ve Ys. Yük. Kar Dön. K. Pş.Öd.V.Yük.(-) 0 0 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR T ÖZ KAYNAKLAR UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A.Ödenmiş Sermaye B.Sermaye Yedekleri M.D.V.Yen.Değ.Artışı C.Kar Yedekleri Yasal Yedekler Olağanüstü Yedekler D.Dönem Net Karı Mali Tablolar Analizi 112 ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI PASİF TOPLAMI

113 X işletmesinin Y1 ve Y2 Yıllarına Ait Gelir Tabloları KARŞILAŞTIRMALI GELİR TABLOLARI (Milyon TL) Y1 Y2 A.Brüt Satışlar B.Satış İndirimleri(-) C.Net Satışlar D.Satışların Maliyeti(-) Brüt Satış Karı E.Faaliyet Giderleri(-) Faaliyet Karı H.Finansman Giderleri Olağan Kar I.Olağandışı Gel.Ve Karlar Dönem Karı K.Öd.Ver ve Diğ.Yasal Yüküml Dönem Net Karı Mevcut Veriler Işığında X İşletmesi nin Nakit Akım Tablosu Şu Şekilde Olur:

114 A.Dönem Başı Nakit Mevcudu 400 B.Dönem İçi Nakit Girişleri Satışlardan Elde Edilen Nakit a.net Satışlar b.ticari Alacaklardaki Artış(-) Diğ.Fal.Olağan.Gelir ve Karlar 3.Olağandışı Gelir ve Karlardan Sağ.N Kısa Vadeli Kayn.Sağ. Nakit a.diğer Borçlar 500 b.ödenecek Vergi ve Yükümlülükler Uzun Vadeli Yab.Kay.Sağ.Nakit 6.Sermaye Artışından Sağ.Nakit Hisse Senedi İhraç Primi 8.Diğer Nakit Girişleri C.Dönem İçi Nakit Çıkışları Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkş a.satışların Maliyeti b.stoklardaki Artış c.ticari Borçlardaki Artış(-) d.amortismanlar(-) Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çık Diğ.Fal.Ol.Gid.ve Zarar.İlişkin Nak.Çık. 4.Finansman Gid. Dolayı Nakit Çıkışı Ol.Dışı Gider ve Zar. Dolayı N.Ç. 6.Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nak.Ç a.mali Duran Varlıklar 800 b.maddi Duran Varlıklar c.diğer Duran Varlıklar Kısa Vad.Yab.Kaynak Ödemeleri a.mali Borçlar Uzun Vadeli Yab.Kaynak Ödemeleri 9.Ödenen Vergi ve Benzerleri Ödenen Temettüler Diğer Nakit Çıkışları a.diğer Dönen Varlıklar Mali Tablolar Analizi 114 D.Dönem Sonu Nakit Mevcudu(A+B-C) E.Nakit Artış veya Azalışı(B-C) 1.400

115

116 İŞLETMELERİN HUKUKİ YAPILARI İşletmelerin tabii olduğu kanunlar: Türk Ticaret Kanunu (TTK-6102) Borçlar Kanunu (6098) Kooperatifler Kanunu (1163) Medeni Kanun (4721) İş Kanunu (4857)

117 TTK da Ticaret Şirketlerinin Sınıflandırılması Tek Kişi İşletmesi Adi Şirket Kollektif Şirket Komandit Şirket Limited Şirket Anonim Şirket Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket Kooperatifler

118 İşletmelerin Hukuki Yapıları ŞAHIS İŞLETMELERİ SERMAYE İŞLETMELERİ KOOPERATİFLER TEK KİŞİ İŞLETMESİ LİMİTED ŞİRKET ÜRETİM KOOP. ADİ ŞİRKET ANONİM ŞİRKET TÜKETİM KOOP. KOLLEKTİF ŞİRKET SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET TARIM SATIŞ KOOP. KOMANDİT ŞİRKET DİĞER KOOP.

119 ŞİRKET TÜRLERİ TÜZEL KİŞİLİK ŞİRKET TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ ORTAKLARIN SORUMLULUK LARI ŞAHIS İŞLETMESİ YOK SINIRSIZ SORUMLU ADİ ŞİRKET YOK SINIRSIZ SORUMLU KOLLEKTİF ŞİRKET VAR SINIRSIZ SORUMLU ASGARİ SERMAYE VE KİŞİ SAYISI ORTAKLARIN NİTELİKLERİ ŞİRKET TÜRÜ 1 KİŞİ GERÇEK KİŞİ ŞAHIS İŞLETMESİ EN AZ 2 KİŞİ İLE EMEK SERMAYE OLARAK KONABİLİR EN AZ 2 KİŞİ İLE GERÇEK KİŞİ GERÇEK KİŞİ ŞAHIS İŞLETMESİ ŞAHIS İŞLETMESİ VERGİ MÜKELLEFLİĞİ GELİR VERGİSİ GELİR VERGİSİ GELİR VERGİSİ KOMANDİT ŞİRKET VAR KOMANDİTE ORTAK SINIRSIZ; KOMANDİTER ORTAK SINIRLI SORUMLU EN AZ 2 KİŞİ İLE GERÇEK KİŞİLER VEYA EN AZ BİRİ GERÇEK KİŞİ VE TÜZEL KİŞİLER ARASINDA ŞAHIS İŞLETMESİ GELİR VERGİSİ S.PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKET VAR KOMANDİTE ORTAK SINIRSIZ; KOMANDİTER ORTAK SINIRLI SORUMLU EN AZ 5 KİŞİ İLE VE EN AZ BİRİNİN KOMANDİTE OLMASI GERÇEK KİŞİLER VEYA TÜZEL KİŞİLER VEYA GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLER SERMAYE ŞİRKETİ KURUMLAR VERGİSİ LTD.ŞİRKET VAR SINIRLI SORUMLU EN AZ 1 EN FAZLA 50 KİŞİ İLE VE EN AZ TL SERMAYE GERÇEK KİŞİLER VEYA TÜZEL KİŞİLER VEYA GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLER SERMAYE ŞİRKETİ KURUMLAR VERGİSİ ANONİM ŞİRKET VAR SINIRLI SORUMLU EN AZ 1 KİŞİ VE TL SERMAYE GERÇEK KİŞİLER VEYA TÜZEL KİŞİLER VEYA GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLER SERMAYE ŞİRKETİ KURUMLAR VERGİSİ 119

120 Şirketinizi Kurarken İşlerini iyi yapan bir mali müşavirle süreçleri tamamlamak, zaman kazandıracağı gibi olası sorunlarını da önlemiş olur. Her türlü sözleşmenin hazırlanmasında hukuk müşavirliğinden destek alınmasında fayda vardır.

121 SOSYAL GÜVENLİK KURUMU İŞLEMLERİ

122

123 MÜŞTERİ YAŞAM DÖNGÜSÜ DEĞERİ (Customer Lifetime Value) İşletmenin gelecekteki karlarını güvence altına almak istiyorsanız, geçmişteki ve şimdiki müşterilerinizi korumanız gerekiyor - CLV bir müşterinin işletmeyle olan ilişkisinden dolayı ortaya çıkacak gelecekteki tahmini nakit akışlarının bugünkü değerine göre hesaplanan parasal tutardır. -CLV tek bir sayı olup, parasal tutarı göstermektedir. Her bir müşteri için hesaplanabilirken, genelde bir pazardaki müşteri gruplarının ortalaması bulunarak da hesaplanır. Bir firma değişik müşteri segmentleri için çeşitli CLV hesaplayabilir. - CLV müşterinin bir kez değil birden çok işlem yaptığı varsayılır. - CLV gelirleri artırmak, maliyetleri düşürmek, düzenli gelir elde etmek, gelirleri tahmin etmek ve hatta işlemeyi satmak isteyen girişimciler için oldukça önemli bir yere sahiptir. -Mevcut müşterinin maliyeti yeni müşteri elde etmeden daha düşüktür. -Müşteriyi elde tutma oranı geçen yılki müşterilerimizin ne kadarı halen bu yıl bizim müşterimizdir. Örneğin geçen yıl bizimle iş yapan 100 müşterimiz vardı, bu yıl bu müşterilerin 65 i bizimle iş yaptıysa müşteri elde tutma oranı %65 olacaktır.

124 Örnek CLV Hesaplaması CLV = (Her bir müşterinin yıllık kar katkısı * kaç yıldır müşterimiz olduğu) (müşteri elde etme maliyeti ) Ortalama bir müşteri elde etme maliyeti = 500 TL Ortalama bir müşterinin yıllık işletmeye bıraktığı kar = 1000 TL Müşteriyi tutma oranı = %75 Müşteri kayıp oranı = (1 müşteri tutma oranı) = (1-0,75) = %25 Yıl cinsinden ortalama ömür = (1 / müşteri kayıp oranı) = (1 / 0,25) = 4 CLV = (1000 * 4) (500) = 3500 TL.

125 CLV 328 TL gibi pozitif bir sayı olması işletme açısından iyi bir sonuçtur. Bu sonuç işletmenin bir müşteriye sahip olmak için katlandığı 500 TL lik maliyete karşılık kar sağlamaktadır. %10 luk iskonto oranı kullanılmış pazarlama faaliyeti için yapılan ROI %10 dan daha fazla getiri sağlamıştır. Müşteri elde maliyetinin geri ödeme süresi 3 yılda gerçekleşmiştir.

126 Müşteri Edinme Maliyeti (Customer Acquisition Cost) Müşteri Edinme Maliyeti: İşletmelerin yeni müşteri kazanmak için yaptıkları bütün harcamaları; araştırma, reklam ve teşvikleri içerir.

127 Müşteri edinme maliyeti kalemleri Reklam harcamaları Halkla ilişkiler (PR) Satış elemanlarının ücret ve komisyonları Satıştan sorumlu yöneticilerin ücretleri Ücretsiz deneme desteği ağırlama maliyetleri Yiyecek içecek maliyetleri

128 Customer Acquisition Costs (CAC) CAC = MCC / CA MCC = Müşteri edinmek için yapılan pazarlama kampanyası maliyetleri (mevcut müşteriyi tutmak için yapılanlar hariç) CA = Elde edilen müşteri sayısı

129 Detaylı CAC Hesaplaması CAC= (MCC + W+S+PS+O) / CA W= Pazarlama ve satışla ilgili ücretler S = Tüm pazarlama ve satış ile ilgili yazılım programı maliyetleri (E-ticaret platformu, automatik pazarlama vbg.) PS= Pazarlama / satış için kullanılan diğer profesyonel hizmetler (danışmanlıklar ve tasarımcılar) O = Pazarlama ve satış ile ilgili diğer genel yönetim giderleri CA = Elde edilen müşteri sayısı

130 Yeni Müşteri Edinme Maliyeti ve Getirisi Örneği İşletme pazarlama kampanyasına TL harcamıştır. Bu harcama sonucunda 25 yeni müşteri kazanılmıştır. Ortalama sipariş tutarı 150 TL dir. Kar oranı %40 olarak verilmiştir. Yeni Müşteri Başına Kazanç = ((25*150)* ) / 25 = 20 TL. Eğer kar oranı %20 olmuş olsaydı; Yeni Müşteri Başına Kazanç = ((25*150)* ) / 25 = -10 TL. Yeni müşterinin 10 TL kaybettirdiği görülmektedir. İşletme müşteri sadakati, aşış veriş tekrar alışkanlıkları göz önünde bulundurarak; elde edilen yeni müşteriden uzun vadede kar edileceği öngörülüyorsa başlangıçta bu kayıp göze alınabilir. Mevcut müşterileri elde tutmak, yeni müşterileri kazanmaktan çok daha ucuzdur.

131 Yeni Kalp Kazanmak Zorlaştı! Araştırmalara göre yeni bir müşteri kazanmanın maliyeti mevcut bir müşteriyi elde tutma maliyetinin 5 ile 10 katı arasında değişmektedir.

132 Teşekkürler

133 Kaynakça Aktaş, Ramazan, Girişimci ve Girişimcilikte Başarı, TOBB ETÜ, Ankara, Bireysel Katılım Sermayesi Sistemi ( Melek Yatırımcılık), Hazine Müsteşarlığı Mali Sektörle İlişkiler Ve Kambiyo Genel Müdürlüğü, Ceylan,Ali ve Turhan Korkmaz, İşletmelerde Finansal Yönetim, Ekin Kitabevi, 2013, Bursa. Ceylan,Ali ve Turhan Korkmaz, Finansal teknikler, Ekin Kitabevi, 2013, Bursa. Çabuk, Adem ve İbrahim Lazol, Mali Tablolar Analizi, Bursa, Entrepreneurship and Small Business Management, Financing Your Business, Chapter 19. S&P and Business Week, Erişim Tarihi Fripp, Geoff, A step by step guide to calculating customer lifetime valu (CLV), Haydar Özkömürcü. tarafından yayınlandı 10 Mayıs Garanti Bankası, Girişimci El Kitabı, Görgün, serhat, Teknoloji Transferi ve Değerlendirme, Inovent, Heitzman, Adam, 5 Best ways for Funding a Startup, Venture Capital, İnc.com/adam-heitzman/5-best-ways-forfunding-a-startup-.html, Erişim Tarihi: How to Calculate Cost of Customer Acquisition (CAC) in Ecommerce Melek Yatırımcı Nedir? Melek Yatırımcının Özellikleri Nelerdir? Erişim Tarihi: Risk Sermayesi Finansman Türleri, Erişim Tarihi: Erişim Tarihi: