Nergiz YALÇIN. DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı Su Ürünleri Şube Müdürlüğü Yücetepe, ANKARA

Transkript

1 BARAJ GÖLLERİNDEN YAKALANAN PULLU SAZAN (Cyprinus carpio L., 1758) VE AYNALI SAZAN (Cyprinus carpio L., 1758 var. specularis) BALIKLARI İÇİN SEÇİCİLİK PARAMETRELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Nergiz YALÇIN DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı Su Ürünleri Şube Müdürlüğü Yücetepe, ANKARA ÖZET: Galsama ağların seçicilik parametrelerinin tahmini, baraj göllerindeki balıkçılık yönetimi için çok önemlidir. Bu nedenle baraj göllerindeki aynalı sazan ve pullu sazanın galsama ağları seçicilik parametrelerini tespit etmek amacıyla bu araştırma yürütüldü. Bu çalışmada 45, 50, 55, 60 ve 65 mm lik göz genişliğine sahip ağlar kullanılarak çok sayıda baraj gölündeki sazanlar için seçicilik parametreleri Holt (1963) metodu kullanılarak belirlenmiştir. Ortak seçicilik faktörü ve ortak standart sapma aynalı sazan için 6,1 ve 3,2, pullu sazan için 6,7 ve 3,0 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca minimum ağ gözü açıklığının tespitine yönelik bir öneride bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: aynalı sazan, pullu sazan, Cyprinus carpio, uzatma ağı seçiciliği, baraj gölleri, avcılık, balıkçılık ABSTRACT: Comparison of the Selectivity Parameters for Common Carp (Cyprinus carpio L, 1758) and Mirror Carp (Cyprinus carpio L., 1758 var. specularis) in Dam Lakes. Estimation of the selectivity parameters of gill nets is very important for fisheries management in dam lakes. Therefore, this study was carried out to assess gill net selectivity parameters for mirror carp and common carps in dam lakes. In this study selectivity parameters for the carp in a number of dam lakes were estimated using gill nets having a mesh size of 45, 50, 55, 60 ve 65 mm according to Holt (1963). The common selection factor and common standard deviation were calculated for mirror carp as 6,1 and 3,2, for common carp as 6,7 and 3,0, respectively. This research suggested a determination method relating to minimum mesh size. Keywords: mirror carp, common carp, Cyprinus carpio, gill net selectivity, Dam Lakes, fishing, fisheries 281

2 BARAJ GÖLLERİNDEN YAKALANAN PULLU SAZAN YALÇIN 1. GİRİŞ Türkiye nin toplam içsu yüzey alanında baraj göllerinin payı artarak ha a ulaşmış bulunmaktadır. Su ürünleri istihsali ise toplam ha lık iç su alanında avcılık yoluyla ton (DİE, 2004) olup, bu üretimin 8655 ton u genel çoğunluğu DSİ tarafından inşa edilen 223 adet baraj gölünde gerçekleştirilen ticarî avcılık faaliyetleri sonucu elde edilmektedir (DSİ, 2005). İç su ürünleri avcılığında önemli bir yere sahip olduğu görülen baraj göllerinde, mevcut su ürünleri stoklarının artarak gelişmelerinin sağlanması gayesiyle 1979 yılından günümüze değin 178 adet baraj gölü toplam 161,1 milyon aynalı sazan ve 36,8 milyon pullu sazan ile balıklandırılmıştır arasında yılda yaklaşık 11 milyon aynalı sazan ile balıklandırılan baraj göllerinden elde edilen Yücetepe, Ankara, Türkiye, 06100, e-posta: istihsal miktarı 680 ton/yıl olmuş, aynı yıllarda ortalama 3 milyon adet/yıl balıklandırılmasına karşın pullu sazanın istihsal miktarı aynalı sazan ile yaklaşık aynı miktarda gerçekleşmiştir. DSİ balıklandırmaları içerisinde aynalı sazan geçmiş yıllarda önemli bir yer tutmasına rağmen baraj göllerinde doğal olarak mevcut olan toplam su ürünleri istihsali içerisinde yüzde 10 luk bir paya sahip olmuş, Ülkemiz baraj göllerinin ortalama verimliliği bakımından hektardan yaklaşık 2,5 kg istihsal edilmiştir. Yeterince bilinçli olmayan balıkçıların, Gelingüllü Baraj Gölü aynalı sazanlarında küçük boyutlu balıkları avlayarak hem balığın büyüme şansını ortadan kaldırdığı, hem de bu genç bireylerin verimli döller verebilecek duruma ulaşamadan ortamdan uzaklaştırılması sonucu populasyonun üreme gücünde azalmaya neden oldukları Kırankaya ve Ekmekçi, (2002) tarafından belirtilmektedir. Geneli yansıtan bu örnekten de anlaşıldığı üzere çok sayıda balık türü ve rezervuar çeşitliliğine sahip ülkemizde içsularımızda bulunan su ürünleri stoklarının korunması gayesiyle, daha çok ve ayrıntılı araştırmaların yapılması, kurumlar arası işbirliğinin arttırılması ile uygulamada pratik ve sürekli olacak düzenlemelerin oluşturulması gerekmektedir. Galsama ağlarında seçicilik; ağın en verimli olduğu, yani yakalanan balıkların sayıca en çok olduğu balık büyüklüğü ile ifade edilir. Bu ağlarda seçicilik eğrisi normal bir dağılım gösterir ve ağ gözü açıklığı arttıkça av veriminin optimum olduğu balık boyu uzunluğu da artar (Erkoyuncu İ., 1995). Galsama ağlar belirli balık boyları için son derece seçicidir. Yapılan çalışmalar, bu ağların göz açıklığı ile ilgili seçiciliğinin düzenlenebilen ve seçiciliği yüksek bir av aracı olduğu şeklindedir (Holt, 1963; Balık İ., 1999). Galsama ağların seçiciliği, her balık türü ve hatta aynı türün değişik habitatlardaki populasyonları için de farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle avcılığı bu ağlar ile yapılan her balık türü için galsama ağı seçiciliğinin belirlenmesi gerekmektedir (Kara A. ve Özekinci U.,2002). Su ürünleri avlanma yöntemleri ile av araç ve gereçlerinin doğal stokların korunmasına yönelik olarak iyileştirilmesi, seçiciliklerinin arttırılması, bu kapsamda balıkçılık takımlarının standardize edilmesinin gerekli görüldüğü 1. Tarım Şurası nda ifade edilmiştir (Çakmak S. ve Çolak H.,1997). Bu ağların seçiciliğinin belirlenmesi ile minimum ağ gözü açıklığının tespit edilerek kullanımının sağlanmasının, ticarî avcılığın düzenlenmesi ve balıkçılığın süreklilikle gelişimi bakımından büyük önemi vardır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (TKB) tarafından sazan balıkları için belirlenen avlanma boy yasağının Ülke genelinde aynı uygulanması nedeniyle mevcut çalışmamızda bu boya uygun ağ gözü açıklığının tespiti ve çok sayıda baraj gölünde kullanılan galsama ağlar ile 282

3 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA avlanan aynalı ve pullu sazan balıkları için seçicilik parametrelerinin genel olarak karşılaştırılması amaçlanmıştır. 2. MATERYAL VE METOT Büyük çoğunluğu İç Anadolu Bölgesi nde bulunan 78 adet baraj gölünde, yılları arasında yapılan DSİ stok tespiti çalışmalarında yakalanan toplam 1139 adet pullu sazan ve aynalı sazan örnekleri boy ve frekanslarına göre ayrılmıştır (Çizelge 2 ve 6). 45, 50, 55, 60, 65 mm lik ağ gözü açıklığına sahip multiflament sade galsama ağlar yaklaşık eşit sayıda ve 100 m uzunluğunda kullanılmıştır. Yakalanan balıklar yakalandıkları ağlara göre ayrılmış ve total boy ölçümleri 1 mm taksimatlı ölçüm cetvelinde yapılmıştır. Ağlar rezervuarlara akşam üzeri bırakılarak ertesi sabah erkenden toplanmıştır. Ağ gözü açıklığının belirtilmesinde içten içe ölçülen ağ gözünün bir kenar uzunluğu kullanılmıştır. Seçicilik parametrelerinin hesaplanmasında Holt (1963) tarafından geliştirilen yöntem kullanılmıştır. Bu yöntemde büyük ve küçük gözlü ağla avlanan balık miktarlarının oranlarının doğal logaritmalarının balık uzunluğu ile doğrusal olarak arttığı belirtilir. Küçük gözlü ağ m 1 büyük gözlü ağ m 2 olarak ve bu ağlarla avlanan balık sayıları da C 1 ve C 2 ile gösterildiğinde; Ln(C 2 /C 1 ) (Y) ve balık boyları (X) alınarak doğrusal regresyon denklemindeki a (kesme noktası) ve b (doğrunun eğimi) bulunur. Bu parametrelerden yararlanılarak m 1 ve m 2 ağ gözü açıklıklarına göre L m1 ve L m2 optimum yakalama boyu, ağların standart sapmaları (SD) ve seçicilik faktörü (SF) hesaplanır: Lm 1 = [-2 a m 2 ]/[b (m 1 + m 2 )] Lm 2 = [-2 a m 2 ]/[b (m 1 + m 2 )] SD= [-2 a (m i+1 - m i )]/[ b 2 ( m i + m i+1 )] SF= [-2 a]/[ b ( m 1 + m 2 )] Ağların ortak seçicilik faktörü ve ortak standart sapmasının bulunmasında aşağıdaki formüller kullanılmıştır (Sparre ve diğ., 1989): -2 (a i /b i )(m i +m i+1 ) 1-2 a i (m i+1 - m i ) SF= SD= [ ][ ] (m i +m i+1 ) 2 n-1 b i 2 ( m i + m i+1 ) Ortak seçicilik faktörü kullanılarak (m) ağ gözü açıklığı için optimum yakalama boyu aşağıdaki formüle göre belirlenmiştir: Lm i = SF*m i Her boy sınıfı için hesaplanan yakalama olasılıklarına göre seçicilik eğrileri, Microsoft Excel paket programı kullanılarak çizilmiştir. -L-L Lmi ) 2 S Lmi = e [ ] 2 SD 2 Ağ gözü açıklıklarına göre minimum ve maksimum yakalama boyu aşağıdaki formüle göre hesaplanmıştır (Martins ve diğ. 1990): L min = L mi - (-1n (0,5) 2 sd) L max = L mi - (+1n (0,5) 2 sd) 283

4 BARAJ GÖLLERİNDEN YAKALANAN PULLU SAZAN YALÇIN 3. SONUÇ Aynalı sazan için elde edilen bulgular : 50,55 ve 60 mm ağ gözü açıklığında galsama ağlarla yakalanan bireyleri 2 cm uzunluk sınıflarına ayrılmıştır mm göz açıklığında ağlarla yakalanan balıkların cm, mm göz açıklığında ağlarla yakalanan balıkların cm arasındaki uzunlukları alınmıştır (Çizelge 2) mm ve mm ağ gözü açıklığında galsama ağlar için hesaplanan regresyon ve korelasyon katsayıları ile seçicilik parametreleri Çizelge 1 de, boy sınıflarına bağlı olarak hesaplanan yakalama olasılıklarına göre çizilen seçicilik eğrileri Şekil 1 de verilmiştir. Balık boyları ile yakalanma oranlarının doğal logaritması arasındaki ilişki istatistiki olarak önemli bulunmuştur (p<0,05). Kullanılan ağlara ait ortak seçicilik faktörü, ortak standart sapma ve farklı ağ gözü açıklıkları için optimum yakalama boyu hesaplanarak Çizelge 3 te verilmiştir. Çizelge 1- Aynalı sazan için seçicilik parametreleri m 1 m 2 a b r 2 L m1 L m2 SD SF ,04 0,37 0,816 30,58 33,64 2,86 6, ,5 0,24 0,884 33,27 36,30 3,52 6,0 Çizelge 2- Farklı ağ gözü açıklığında galsama ağlarla yakalanan aynalı sazanların sayıları Uzunluk Sınıfı Ağ Gözü Açıklığı (mm) (cm) Toplam Şekil 1- Aynalı sazanın 50, 55 ve 60 mm ağ gözü açıklığı için seçicilik eğrileri 284

5 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA Çizelge 3- Aynalı sazanın farklı ağ gözü açıklıklarına göre hesaplanan, ortak seçicilik faktörü (SF), ortak standart sapma (SD) ve optimum yakalama boyları (L) SF SD L 45 L 50 L 55 L 60 6,1 3,2 27,4 30,4 33,4 36,5 Pullu sazan için elde edilen bulgular : ve mm ağ gözü açıklığında galsama ağlarla yakalanan bireyleri, 2 cm uzunluk sınıflarına ayrılmıştır mm göz açıklığında ağlarla yakalanan balıkların cm, mm göz açıklığında ağlarla yakalanan balıkların cm aralığındaki uzunlukları alınmıştır (Çizelge 6) mm ve mm ağ gözü açıklığında galsama ağlar için hesaplanan regresyon ve korelasyon katsayıları ile seçicilik parametreleri Çizelge 4 te, boy sınıflarına bağlı olarak hesaplanan yakalama olasılıklarına göre çizilen seçicilik eğrileri Şekil 2 de verilmiştir. Balık boyları ile yakalanma oranlarının doğal logaritması arasındaki ilişki istatistiki olarak önemli bulunmuştur (p<0,05). Kullanılan ağlara ait ortak seçicilik faktörü, ortak standart sapma ve farklı ağ gözü açıklıkları için optimum yakalama boyu hesaplanarak Çizelge 5 te verilmiştir. Çizelge 4- Pullu sazan için seçicilik parametreleri m 1 m 2 a b r 2 L m1 L m2 SD SF ,85 0,49 0,938 30,72 34,13 2,64 6, ,67 0,31 0,964 39,51 42,81 3,27 6,6 Çizelge 5- Pullu sazanın farklı ağ gözü açıklıklarına göre hesaplanan ortak seçicilik faktörü (SF), ortak standart sapma (SD) ve optimum yakalama boyları (L) SF SD L 45 L 50 L 55 L 60 6,7 3,0 30,0 33,4 36,7 43,4 285

6 BARAJ GÖLLERİNDEN YAKALANAN PULLU SAZAN YALÇIN Şekil 2- Pullu sazanın 45, 50, 60, 65 mm ağ gözü açıklığı için seçicilik eğrileri Çizelge 6- Farklı ağ gözü açıklığında galsama ağlarla yakalanan pullu sazanların sayıları Uzunluk Ağ Gözü Açıklığı (mm) Sınıfı Toplam TARTIŞMA İçsularda yürütülmekte olan ticarî balıkçılığın yönetiminde balık stoklarının korunması amacıyla alınması gereken önlemlerden en önemli olanı av araçlarının seçiciliğinin belirlenerek ilk olgunluk yaşın altındaki bireylerin avcılığının engellenmesidir. Bu konuda yürütülen araştırmalar, yarısının cinsel olgunluğa ulaştığı yaştaki balıkların ortalama uzunluğunu optimum avlayacak ağ gözü açıklığının önerilmesi şeklindedir. 286

7 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA Türkiye rezervuarlarında gerçekleştirilen araştırmalarda sazan balıkları için ilk cinsel olgunluk boyu Seyhan Baraj Gölü nde erkek bireyler için 28 cm, dişi bireyler için 28,8 cm; Apa Barajı nda erkekler için 30,7 cm, dişiler için 38,6 cm; Çavuşçu Gölü nde erkekler için 36,8 cm, dişiler için 42,2 cm ; Tödürge Gölü nde erkekler için 36,5 cm, dişiler için 41,0 cm ; Çıldır Gölü nde erkekler 25,9 cm, dişiler 30,2 cm olarak belirtilmiştir (Özyurt C.E. ve Avşar D., 2002; Yerli S., 1998). Bahsedilen araştırmalarda sazan (Cyprinus carpio) türü içinde bir ayrım yapılmamıştır. Galsama ağla karşılaşan balığın yakalanması ağ göz açıklığı ile balığın kafa ve vücut şekline bağlıdır. Buna göre balık ağ gözüne solungaçlarının önünden, solungaçlarının arkasından, dorsal yüzgecinin önünden, dudaklarından, dişlerinden, bıyıklarından ve vücudundaki diğer çıkıntılardan yakalanmaktadır (Kara A. ve Özekinci U., 2002). Her ne kadar aynı türe ait olsalar da aynalı sazan ve pullu sazanın morfolojik bazı farklılıklarının olduğu bilinmektedir. 111 adet örnek üzerinde boy, ağırlık, baş çevresi ve sırt çevresi ölçümleri sonucu yaptığımız bir incelemede; 30 cm boyunda aynalı sazanın ortalama olarak 571,7 g ağırlık, 23,3 cm baş çevresi ve 25,3 cm sırt çevresine, aynı boydaki pullu sazanın ise 419,3 g ağırlık, 17,7 cm baş çevresi ve 20,4 cm sırt çevresine sahip olduğu gözlemlenmiştir. Diğer bir ifadeyle aynı sırt ve baş çevresine aynalı sazan pullu sazana göre 5 cm daha erken boyda ulaşmakta, bunun sonucu olarak da aynı ağ gözü açıklığında galsama ağları ile yaklaşık 5 cm daha erken boyda avlanabilmektir. Gözlemlediğimiz bu avlanma boy farkının ilk cinsel olgunluğa ulaşma yaş ve boyu olarak karşılığı bilinmemektedir. Mevcut çalışmamız çok sayıda baraj gölünü ve geniş bir zaman aralığını kapsamaktadır. Bu yönüyle seçicilik araştırmalarından farklılık göstermekle birlikte, elde edilen parametreler yönünden bahsedilen araştırmalarla önemli bir paralellik göstermektedir. Aynalı sazan için ortak seçicilik faktörü 6,1, ortak standart sapma 3,2 (Çizelge 3); pullu sazan için ortak seçicilik faktörü 6,7, ortak standart sapma 3,0 olarak hesaplanmıştır (Çizelge 5). TKB tarafından belirlenen 30 cm minimum avlanma uzunluğunun bu çalışmada belirlenen ortak seçicilik faktörleri ile karşılaştırılması sonucu bu boydaki balıkları optimum avlayacak ağ gözü açıklığı aynalı sazan için 49,3 mm, pullu sazan için 45,0 mm olarak hesaplanmıştır. Tespit ettiğimiz bu parametreler Özyurt ve Avşar (2002) tarafından Seyhan Baraj Gölü sazanları için belirlenen ortak seçicilik faktörü 6,8 ve Balık (1999) tarafından Beyşehir Gölü sazanları için belirlenen ortak seçicilik faktörü 5,8 ile uyum göstermektedir. Her iki araştırmada da 30 cm olarak kabul edilen minimum avlanma boyu ile seçicilik faktörlerinin karşılaştırılması sonucu, 44 mm ve 48 mm olarak bulunmakla birlikte stokların korunması maksadıyla daha büyük, 50 mm lik ağ gözü açıklığında galsama ağların kullanılması tavsiye edilmiştir. Bu konuda yapılan araştırmalarda tespit edilen minimum avlanma uzunluğunu optimum yakalayacak ağ gözü genişliğinin tavsiye edilmesi yoluna gidilmektedir. Ancak, bu yöntemle kısmen daha küçük boylu bireyler de yakalanmış olacaktır. TKB tarafından belirlenen 30 cm minimum avlanma uzunluğunu Martins ve diğ. (1990) nin formülünde L min olarak kabul ettiğimizde elde edilen optimum avlanma uzunluğunun ortak seçicilik faktörü ile karşılaştırılması sonucu aynalı sazan için minimum ağ gözü açıklığı 52,8 mm, pullu sazan için 48,0 mm olarak hesaplanmaktadır. Bu değerler yukarıda hesaplanan ağ gözü açılıklarından daha yüksek bulunmuştur. Bu bakımdan, araştırmacıların minimum boyu optimum avlayacak ağ gözü açıklığı yerine minimum boyu minimum avlayacak ağ gözü açıklığının tespitine yönelik olarak değerlendirmelerde bulunmalarının stokların devamlılığı yönünde daha yararlı olacağı düşünülmelidir. 287

8 BARAJ GÖLLERİNDEN YAKALANAN PULLU SAZAN YALÇIN Çizelge 3 ve 5 in incelenmesinden anlaşılacağı üzere, aynalı sazanın avcılığında kullanılan ağ gözü açıklıklarına göre optimum yakalama uzunlukları pullu sazana göre daha düşük hesaplanmıştır. Bu durumun aynalı sazanların doğal ortamlarda avcılık yoluyla pullu sazana göre daha erken boyda tüketilmesine, dolayısıyla TKB tarafından sazan balıkları için uygulanan genel avlanma boy yasağının yukarıda incelenen araştırmalarda bildirilen ilk cinsel olgunluk boyunun altında kaldığı da düşünüldüğünde, öncelikle aynalı sazan stoklarının devamlılığını sağlayamamasına neden olduğu düşünülmektedir. 5. KAYNAKLAR Balık, İ.,1999. Investigation of the Selectivity of Monoflament Gill Nets Used in Carp Fishing (Cyprinus carpiol., 1758) in Lake Beyşehir. Tr. J. of Zoology, 1999; 23: Çakmak, S. ve Çolak, H., Su Ürünleri Mevzuatı ve Yaptırımlar Açısından Değerlendirilmesi. Ankara. 56. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye deki Barajlar ve Hidroelektrik Santralar. Dams and Hydroelectric Power Plants in TURKEY. Erdem, Ü., a) Çavuşçu (Ilgın) Gölü ndeki Sazan (Cyprinus carpio L., 1758) ın Büyüme Oranları, Boy Ağırlık İlişkisi, Kondüsyon Katsayısı, ve Üreme Yaşı Üzerine Araştırmalar. Ç.Ü. Fen Edebiyat Fak. Derg. Cilt:1 Sayı: Erdem, Ü., b) Apa Baraj Gölü ndeki Sazan (Cyprinus carpio L., 1758) Populasyonunun Gelişmesi, Üreme Yaşı Kondüsyonu ve Meristik Özellikleri Üzerine Araştırmalar. Ç.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Der. No: 2, Erdem, Ü., c) Tödürge Gülü ndeki Sazan (Cyprinus carpio L., 1758) populasyonunun Bazı Biyolojik Özelliklerinin İncelenmesi. Doğa Tu Zooloji, 12: Erkoyuncu, İ., Balıkçılık Biyolojisi ve Populasyon Dinamiği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sinop Su Ürünleri Fakültesi. Sinop Holt, S.J.,1963. Methods of determining gear selectivity and its application. Int. Comm. Northwest Atlantic Fish. Spec. Publ. 1963; 5: Kara, A. ve Özekinci, U.,2002. İzmir Körfezi nde Sardalya (Sardina pilchardus Walbaum, 1792) Balığı Avcılığında Kullanılan Galsama Ağlarının Seçiciliği. E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences. Cilt/Volume 19, Sayı/Issue (3-4): Kırankaya, Ş.G. ve Ekmekçi F.G., Gelingüllü Baraj Gölü nde Yaşayan Aynalı Sazan (Cyprinus carpio L., 1758) in Büyüme Özellikleri. Turk J Vet Anim Sci 28 (2004) Martins, R., F. Cardador and M. Sobral, Gillnet selectivity experiments on pout (trisopterus luscus) in Portuguese waters.. ICES C.M. B:26, 7p. Özyurt, C. E. ve Avşar, D., a) Seyhan Baraj Gölü Sazan( Cyprinus carpio L., 1758) ların Bazı Biyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi. Özyurt, C. E. ve Avşar, D., b) Investigation of the Selectivity Parameters for Carp (Cyprinus carpio Linnaeus, 1758) in Seyhan Dam Lake. Turk J Vet Anim Sci 29 (2005) Sparre, P., Ursin, E. and Venema, S. C., Inrtoduction to Tropical Fish Stock Assesment. Part 1-Manual. FAO Fish Tech.Pap., 301 (1),337p. Steffens, W., Der Karpfen. A. Ziemsen Verlag. Wittenberg Lutherstadt Tarım ve Köyişleri Bakanlığı,2004. Denizlerde ve İç Sularda Ticari Amaçlı Su ürünleri Avcılığını Düzenleyen Av Dönemine Ait 36/1 Numaralı Sirküler. Ankara. Yerli, S.,1998. Çıldır Gölü (Ardahan, Kars) ndeki Cyprinus carpio (Linnaeus, 1758) nun Üremesi Üzerine Bir Araştırma. Tr. J. of Veterinary and Animal Sicences Yılmaz, M. ve Gül, A., Hirfanlı Baraj Gölü (Kırşehir) nde Yaşayan (Cyprinus carpio L.,1758) nun Üreme Özellikleri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 22, Sayı