Mikro 1: Bütçe Kst ve Tercihler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Mikro 1: Bütçe Kst ve Tercihler"

Pembe Özbilen
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Mikro 1: ve N.E. Aydnonat 1 1 AÜ & GÜ & BÜ GS Mikroiktisat ve

2 Outline 1 : Özellikler 2 le ilgili Ek Varsaymlar ve

3 Özellikler imdilik sadece iki mal (x 1 ve x 2 ) oldu unu varsayalm. Buna ek olarak mallarn yatlarn (p 1 vep 2 ) ve tüketicinin harcayabilece i paray (bütçesini) (m) bildi imiz varsayalm. Bu durumda bütçe kstn a³a daki gibi ifade edebiliriz: p 1 x 1 + p 2 x 2 m Tüketicinin satn alabilece i tüketim sepetleri, m'den fazla tutmayan mal ve hizmet sepetleridir. p 1 vep 2 yatlarndan tüketicinin satn alabilece i mal ve hizmet sepetlerine Bütçe Kümesi veya Bütçe Seti diyece iz. ve

4 Bütçe Kümesinin Özelikleri Özellikler Bütçe do rusu: p 1 x 1 + p 2 x 2 = m p 1 x 1 + p 2 x 2 = m ifadesini x 2 'yi yalnz brakarak yazarsak: x 2 = m p 2 p 1 p 2 x 1 olur. Burada p 1 p 2 bütçe do rusunun e imini ifade etmektedir. ve

5 Özellikler ve Bütçe Seti Bütçe do rusunun e imi x 1 'in x 2 ile hangi hadde ikame edilece ini gösterir, frsat maliyetini ölçer. p 1 x 1 + p 2 x 2 = m dx 2 dx 1 = F x 1 F x 2 = p 1 p 2 ve

6 Bütçedeki Art³n Etkisi Özellikler ve

7 Fiyat art³ Özellikler ve

8 Numeraire Özellikler p 1 x 1 + p 2 x 2 = m ifadesi a³a daki ile ayn bütçe do rusunu verir: p 1 p 2 x 1 + x 2 = m p 2 p 2 = 1varsayarsak: p 1 x 1 + x 2 = m Dolaysyla yatlardan birini 1'e e³itlersek bütçe kstnn görüntüsü de i³mez. Bire e³itledi imiz yata numeraire diyoruz. Numeraire yat her ³eyi kendine göre ölçtü ümüz yattr. Ayn ³ekilde bütçeyi bire e³itlersek yine bütçe kst de i³mez: p 1 m x 1 + p 2 m x 2 = m p 1 m m x 1 + p 2 m x 2 = 1 ve

9 Vergiler, Destekler ve Taynlama Özellikler Miktar vergisi: Her birim mal için t kadar vergi. Bu vergi tüketici için yüksek yat demektir. Fiyat p 1 'den p 1 + t 'ye yükselir. Dolaysyla bütçe do rusu dikle³ir. Miktar vergisinin bütçe do rusu üzerindeki etkisi, yat art³nn etkisi ile ayndr. De er vergisi (ad valorem vergi): τ oranda sat³ vergisi konursa yat (1 + τ) p 1 olur. Tüketicinin x 1 için harcayaca toplam (1 + τ) p 1 x 1 olur. ve

10 Vergiler, Destekler ve Taynlama Özellikler Sübvansiyon: Verginin tersi! Miktar sübvansiyonu: yat (p 1 s) olacaktr. De er sübvansiyonu: Fiyat (1 σ)p 1 olacak. ve

11 Vergiler, Destekler ve Taynlama Özellikler Toplam (lump-sum) vergi: bütçe (m vergi) kadar azalacak, bütçe do rusu içe kayacak. Toplam (lump-sum) sübvansyon: bütçe (m + destek)olacak, bütçe do rusu d³a kayacak. Taynlama (rationing): Miktar ksr kondu unda bir maln tüketimi belirli bir seviyeyi a³amaz. ve

12 Taynlama Özellikler Örne in, x 1 mal, x 1 'den fazla satn alnamyorsa a³a daki ³ekilde ifade edilen durum olu³ur ve

13 Vergi ve Taynlama Özellikler Bazen vergiler ve taynlama birle³tirilebilir. Örne in, e er x 1 mal, x 1 'den fazla tüketildi inde her birim için t kadar vergi ödenmesi gerekiyorsa, bu durumda x 1 noktasndan sonra bütçe kstnn e imi de i³ir (dikle³ir). ve

14 Karne Özellikler olarak karne ile gda almann bütçe kstn nasl etkileyece ine bakalm. Bunun için bütçe kstn ki³inin gda ve di er mallara ne kadar para harcad n belirtecek ³ekilde çizelim. Bütçe kstn bu ³ekilde çizdi imiz için e imi -1 olacaktr. Bunu görmek için ki³inim bütçesinin m oldu unu varsayalm. E er bütçesinin tamamn gda almak için kullanrsa, gda için harcanm³ miktar m olacaktr. Tüm bütçesini di er mallar için harcarsa, di er mallar için m kadar para harcam³ olacaktr. Dolaysyla bütçe kst bu biçimiyle ifade edildi inde gda ve di er mallar eksenlerini m noktasnda keser ve e imi -1 olur. ve

15 Karne Özellikler imdi, ki³inin 153$'lk gda karnesini (yani 153$ de erinde gda alabilecek de erdeki karneyi) 25$ dolara ald n dü³ünelim. Bu yakla³k olarak %84'lük (= 1 25 ) bir subvansiyon demektir. 153 Dolaysyla, ki³i 153$'lk gda harcamas yapana kadar bütçe do rusunun e imi (= 25/153) olacaktr. Gdaya toplam 153$'lk harcama yapana kadar gdaya harcad her 1$ di er mallardan tüketimini 16 sent kadar azaltacaktr. 153$'lk harcama yaptktan sonra (gda karnesi tükenece inden) bütçe do rusunun e imi yine -1 olacaktr. ekilde bütçe kstndaki krlma noktas bu ³ekilde açklanabilir. ve

16 Karne Özellikler Ba³ka bir durum ³u olabilir. Hükümet ki³ilere örne in 200$'lk gda karnesi hibe edebilir. ekil 6(b)'de bu durum gösterilmi³tir. Böyle bir hibe durumunda ki³inin bütçe kst sa a kayacaktr. Ancak, karne sadece gda almaya izin verdi i için ki³inin alabilece i maksimum di er mal miktar de i³meyecektir. ve

17 Karne Özellikler ve

18 Karne - Karaborsa Özellikler Ki³inin bütçesi 100$ olsun. Bu durumda maksimum 100$'lk gda (F) veya di er mal (G) alabilecektir. Ki³iye 40$'lk gda karnesi verildi inde bütçe kst d³ar kayacak ancak gda karnesi ile di er mallardan (G) alamayaca için satn alabilece i maksimum G (di er mal) miktar de i³meyecektir. Ancak, ki³inin elindeki karneleri karaborsada satma imkan varsa, gda karnelerini di er mallara dönü³türme imkan do ar. imdi diyelimki 1$'lk gda karnesi karaborsada 0.5$'dan alc buluyor. Bu durumda ki³i e er gda karnelerinin tamamn karaborsada satarsa elindeki 40$ gda karnesini 20$'lk di er mal satn almak için kullanma ³ans do ar. Dolaysyla, gda karneleri karaborsada yar yatna satlyorsa, tüketicinin satn alabilece i maksimum G (di er mal) miktar 20$ kadar artar. ve

19 Karne - Karaborsa Özellikler ve

20 Özellikler Not 1 Dengeli bir enasyon bütçe kstn etkilemez, çünkü tüm yatlar ve gelir ayn oranda artar. 2 Reel gelir artnca veya yatlar reel olarak dü³ünce tüketicilerin seçenekleri artar. Bu sebeple en az eskisi kadar iyi durumda olduklarn varsayabiliriz. ve

21 Tüketici i le ilgili Ek Varsaymlar simgesi bir sepetin di erine kesinlikle tercih edildi ini (strictly preferreed) gösterir. Dolaysyla, (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) ifadesi, tüketicinin kesinlikle x-sepetini y-sepetine tercih etti i anlamna gelir. ve

22 Tüketici i le ilgili Ek Varsaymlar E er tüketici iki sepet arasnda kaytszsa, bunu ³u ³ekilde ifade ederiz: (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) ve

23 Tüketici i le ilgili Ek Varsaymlar E er tüketici bir sepeti di erine tercih ediyorsa veya bu sepetler arasnda kararszsa (kaytszsa) bu durumda bir sepetin di erine zayf bir biçimde tercih edildi ini (weakly preferred) söyleriz. Bunu ³u ³ekilde ifade edebiliriz: (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) ve

24 Tüketici i le ilgili Ek Varsaymlar E er hem (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) ise hem de (y 1, y 2 ) (x 1, x 2 ) ise bu durumda (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) olmaldr. Yani, e er tüketici hem x-sepetinin en az y-sepeti kadar iyi oldu unu ve hem de y-sepetinin en az x-sepeti kadar iyi oldu unu dü³ünüyorsa bu durumda iki sepet arasnda kaytsz olmaldr. Benzer bir biçimde e er (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) ise ve e er ayn zamanda (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) olmad n biliyorsak, bu durumda (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) olmaldr. ve

25 le ilgili Varsaymlar le ilgili Ek Varsaymlar Tamlk (Bütünlük) (Completeness): Bu varsaym, tüketicinin tüketim sepetlerini arzu edilebilirlik açsndan sraya dizebildi ini söyler. Tüketici ya x-sepetini y-sepetine tercih eder, ya y-sepetini x-sepetine tercih eder, ya da ikisi arasnda kaytszdr. Dolaysyla, ya (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) oldu unu ya (y 1, y 2 ) (x 1, x 2 ) oldu unu ya da her ikisinin birden geçerli oldu unu (yani (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 )) varsayyoruz. ve

26 le ilgili Varsaymlar le ilgili Ek Varsaymlar Yansmallk (Reexivity): Her hangi bir tüketim sepeti en az kendisi kadar iyidir. Geçi³lilik (Transitivity): E er (x 1, x 2 ) (y 1, y 2 ) ve (y 1, y 2 ) (z 1, z 2 ) ise bu durumda (x 1, x 2 ) (z 1, z 2 ) oldu unu varsayyoruz. Basit bir ³ekilde e er tüketici X'i Y'ye tercih ediyorsa ve Y'yi de Z'ye tercih ediyorsa, X ve Z arasnda bir seçim yapmak zorunda kald nda X'i Z'ye tercih edecektir diye varsayyoruz. ve

27 le ilgili Ek Varsaymlar ve

28 Kesi³mez le ilgili Ek Varsaymlar ve

29 Tam kame le ilgili Ek Varsaymlar ve

30 Mükemel Tamamlayc le ilgili Ek Varsaymlar ve

31 Kötü Mal le ilgili Ek Varsaymlar ve

32 Nötr Mal le ilgili Ek Varsaymlar ve

33 Doyum Noktas le ilgili Ek Varsaymlar ve

34 Parçal (Discrete) Mallar le ilgili Ek Varsaymlar Mal 1: tam sayl miktarlarda tüketilebiliyor ve

35 yi Huylu! le ilgili Ek Varsaymlar Genel analizde baz ek varsaymlar yapaca z: (1) in monotonik oldu u varsaylacak (bkz:fayda). Bu basit ³ekliyle tüketicilerin ço u aza tercih edecekleri anlamna gelir: Çok iyidir! ve

36 Çok yidir le ilgili Ek Varsaymlar ve

37 yi Huylu! le ilgili Ek Varsaymlar Genel analizde baz ek varsaymlar yapaca z: (1) in monotonik oldu u varsaylacak (bkz:fayda). Bu basit ³ekliyle tüketicilerin ço u aza tercih edecekleri anlamna gelir: Çok iyidir! (2) D³bükeylik (convexity) varsaylacak! ve

38 D³bükeylik (Convexity) le ilgili Ek Varsaymlar Ortalama sepetler, en az uç noktalardaki sepetler kadar iyidir. E er tüketici ayn kaytszlk e risi üzerinde (x 1, x 2 ) ve (y 1, y 2 ) mal sepetlerini alyorsa. Bunlarn a rlkl ortalamasndan olu³an, ³öyle bir mal sepeti: ( 1 2 x y 1, 1 2 x y 2) en az (x 1, x 2 ) ve (y 1, y 2 ) mal sepetleri kadar iyidir. ve

39 D³bükeylik (Convexity) le ilgili Ek Varsaymlar 0 ile 1 arasndaki herhangi bir a rlk, t, kullanld nda da a rlklandrlm³ sepetin, en az uçtaki sepetler kadar iyi oldu unu varsayyoruz: (tx 1 + (1 t)y 1,tx 2 + (1 t)y 2 ) (x 1, x 2 ) Bu varsaymn bir açlm da tercihlerin kesin biçimde d³bükey (strict convexity) oldu u varsaymdr. Bu a rlklandrlm³ sepetin kesinlikle uçtaki sepetlere tercih edilece i anlamna gelir. Not edelim: mükemmel tamamlayc mallar için kaytszlk e rileri d³bükeydir ancak kesin biçimde d³bükey de ildir. ve

40 D³bükeylik (Convexity) le ilgili Ek Varsaymlar ve

41 Bu sunu³un sonu ve

Benzer belgeler

Çarpm ve Bölüm Uzaylar

1 Ksm I Çarpm ve Bölüm Uzaylar ÇARPIM UZAYLARI 1 ÇARPIM TOPOLOJ S 2 KARMA P R O B E M L E R 1. A ile B, srasyla, (X, T )X ile (Y, S ) topolojik uzaylarnn birer alt-kümesi olsunlar. (a) (A B) = A B (b)