tartışmaya konu olmaktadır (1,2,4,5,6,8,9). Bu araştırmalarda çok değişik sonuçların

Transkript

1 JİNEKOLOJİK OPERASYONLAlUJA f'kufilaktik. ANTİBİOTİK KULLANIMI Dr. C. ORHON(**), Dr.H. Kumral KEPKEP.'- H. ENBİYAOGLU(*"") ÖZET Bu çalışmamızda, jinekolojik operasyon geçiren 45 kadında, ameliyat öncesi proflaktik olarak verilen, tek doz 2 gr Seftriakson 'un etkisi araştırıldı. Benzer özelliklere sahip 20 hasta kontrol grubu olarak alındı. Araştırma grubunda post-op infeksiyon sıklığı % 15,55, kontrol grubunda ise % 20 olarak bulundu. I yi seçilmiş olgularda px:e-operatif dönemde uygulanan antibiotik proflaksisinin, post-operatif infeksiyonların önlenmesinde % 4,45 oranında bir etkisi olduğu görüldü. SUMMARY We have studied the effect of ceftriaxone in 45 women, by giving a single dose of 2 gr proflactically before a gynecological operation. A control group of 20 women who were similar to the research group.was alsa taken. -The incidence of postoperative ("') S.S.K. Okmeydanı 1. Kadın Hast.. ve Doğum Servisi Şefi (""') S.S.K. Okmeydanı 1. Kadın Hast. ve Doğum Servisi Uzmanı ("""") S.S.K. Okmeydanı 1. Kadın Hast. ve Doğum Servisi Asistanı infections was % 15,55 in the research group and 20 % in the control group. The effect of prophylactic antibiotics was found to be 4.45 % in preventing postoperative infections in chosen cases. GİRİŞ Jinekolojik operasyonlarda proflaktik olarak antibiotik verilmesinin gerekli olupolmadığı, günümüzde birçok araştırmaya ve tartışmaya konu olmaktadır (1,2,4,5,6,8,9). Bu araştırmalarda çok değişik sonuçların alınmış olmasına rağmen, genelde kabul edilen ortak görüş, bu hususta her ünitenin kendi lokal şartlarına ve hastaların özelliklerine göre karar verilmesi şeklindedir. Biz de bu çalışm~mızda toksisitesinin düşük oluşu, geniş antibakteriel etkiye sahip olması, bakterisid etkisinin yüksek oluşu ve B-laktarrta:z enzimlerine karşı satbil olması gibi özellikleri nedeni ile (2,4,6, 7) 91

2 ZEYNEP KAMiL TIP BÜLTENİ bakteri infeksiyonlarının tedavisinde önem kazanmış bir 3. jenerasyon sefalosporin olan Seftriakson' un jinekolojik operasyonlardaki etkisini araştırmak istedik. MATERYAL VE METOD Materyalimizi SSK Okmeydan ı Hast. I. Kadın Hastalıkları ve Doğum servisinde 1988 yılı içinde değişik indikasyonlar.la operasyona alınan 45 olguluk bir seri oluşturdu. Benzer özelliklere sahip 20 olgu da kontrol grubu olarak alındı. Araştırma grubundaki olgularımıza proflaktik olarak op. sırasında 2 gr Seftriakson İV tek doz olarak uygulandı. IÇontrol grubumuzu oluşturan olgularımıza ise hiç bir antibiotik proflaksisi yapılmadı. Vaginal girişimde bulunulan olgularımıza, mesanede Foley sonda kaldığı müddetçe idrar antiseptiği verildi. Antibiotik verilen ve ve~ilmeyen gruplarda, post-operatif devrede görülen infeksiyonlar araştırıldı. Bütün hastalarda pre-operatif Hb, Htc, eritrosit, lökosit, sedimentasyon, açlık kan şekeri, kan üresi, tam idrar tahlili, kanama ve pıhtılaşma zaman tayinleri yapıldı. Akciğer grafisi ve EKG'leri çekilerek dahili sistem muayeneleri yaptırildı. Postoperatif dönemde hastanın özelliğine göre tahliller tekrarlandı. Operasyona 48 saat kala herhangi bir antibiotik veya antiseptik ilaç almış olan olgular, pre-operatif dönemde ateşli olanlar ve genital veya extragenital infeksiyoım bulunan olgular çalışma kapsamına alınmadılar. Post-operatif infeksiyon olarak olgularımızda febril morbidite, insizyon yerinde sellülitis, yara infeksiyonu ve major infek- sıyonlar arandı. Febril morbidtte olarak, operasyondan en az 24 saat sonra başlayan 38 C 'ın üzerine çıkan ve en az 2 gün devam eden ateş kriter olarak alındı. Sellülitis de insizyon yerindeki hiperemi, ısı artışı ve lokal hassasiyet arandı. Yara infeksiyo: nu grubuna, insizyon yerinden iltihabı ak_ıntı gelen olgular alındı. Major infeksiyonlar olarak da, üst solunum yolu infeksiyonları, idrar yolları infeksiyonl;ırı, pelvi-peritonitis ve pelvik apse gibi infeksiyonlar araştırıldı. Ateşsiz seyreden olgularda, insizyon yeri sütürlerin alınacağı güne kadar açılmadı. Ateşli olgularda ise, insizyon yeri ateş tes pit edildiği günden itibaren her gün kontrol edildi ve vücuttaki muhtemel infeksiyon odağı arandı. BULGULAR Araştıma ve kontrol grublarımızı oluşturan olgµların genel dağılımları Tablo 1 'de verilmiştir. Olgularımızın yaş dağılımlarına göre incelenmesinde, araştırma grubumuzda yaş ortalamasının 43,6 (en genç 25, en yaşlı 60) ve kontrol grubumuzda ise 41, 24 (en genç 25, en yaşlı 56) olduğu görüldü. Yaş dağılımı bakımından her iki grubun b-::nzer olduğu görülmektedir. Post-operatif infeksiyon olarak olgularımızda fetal môrbitite, insizyon yerinde sellülitis ve yara infeksiyonu görüldü. Hiç bir olgumuzda major infeksiyonlara rastlanmadı. Olgularımızın post-op infeksiyon sıklığı yönünden, değerlendirilmesi Tablo 2'de, olgularımızda görülen infeksiyon şekilleri ise Tablo 3'de görülmektedir. 92

3 ORHON. KEPKEP ENBİYAOOLU' Araştırma Grubu Indikasyon -Ovarial kist -Myoma uteri Operasyon Olgu Sayısı -% Oran Kist ekstirpasyonu 3 6,67 Myornektomi 1 2, ,44 -Endometrial polip 1 2,22 -Kistik glandüler hiperp. 8 17,78 -Corpus CA 2 4,44 C ystorectoced On arka plastik 6 13,33 -Stress inkontinans + Kelly sütürü -Desensus uteri Vagina! hyst. 3 6,67 Clitoris E idermoid Ca p Vulvektomi Kontrol Grubu 2,22 1 2,22 Ovarial kist Kist Ekstirpasyonu 4 20 Myoma uteri Kistik glandüler hyper, 2 ıo Cysto-rectocel Stress inkontinans On arka plastik + Kelly sütürü

4 ZEYNEP KAMiL TIP BÜLTENİ Tablo 2: Olgularımızda post-op infeksiyon sıklığı İnfekte Olgu Sayısı % Oran Araştırma grubu Kontrol grubu 7 olgu 4 olgu 15, Tablo 3: Olgularımızda görülen post-op infeksiyon şekilleri Op şekli Post-op infekte Olgu Sayısı İnfeksiyon şekli Araştırma grubu V aginal hyst. 1 (% 2,22) 6 (% 13,33) Febril morbid. Febril morb (1) Sellülitis (2) Yara inf. (3) Kontrol grubu Kist ext. 1 (% 5) 3 (% 15) Yara inf. (1) Febril morb (1) Sellülitis ( 1) Yara inf. (1)!ı i' Görüldüğü gibi araşt~ma grubumuzda 5 olguda(% 11.1) insizyon yerinde değişik derecede bir yara infeksiyonu gelişmiş, 2 olgumuzda ise ( % 4. 4) febril morbidite görülmüştür. Toplam infeksiyon oranımız % 15,S'dir. Kontrol grubumuzda ise 3 olguda (% 15) yara infeksiyonu, 1 olguda ise (% 5) ateş görülmüştür. Bu grupta ise infeksi Y?n oranımız % 20'dir. İnfekte olgularımızda Seftriakson 1 gr IM, 2 XL, 4 gün tedavisi uygulanmış ve tüm olglarımızda tedaviden olumlu sonuç alınmıştır. Ayrıca Seftriakson uyguladığımız hiç bir olguda bazı araştırıcılar t... rafrndan bildirilen (6, 7) diare, bulantı-kusma, allerjik dermatit ve Ürtiker gibi bir yan etkiye rastlanmadı. TARTIŞMA Bütün cerrahi girişimlerde olduğu gibi, jinekolojik operasyonlardan sonra da meydana gelebilecek infeksiyonların önlenmesi, son derece önemlidir. Bu konudaki araştırmalarda operasyonlar, özellikle postoperatif ~önemde infeksiyon görülme sıklığı bakımından başlıca dört gruba ayrılmışlardır. Bu gruplandırmadaki jinekolojik operasyonlar, temiz operasyon olan 1. grupa dahil edilmiş ve post-op infeksiyon görülme oranı % 5 olarak bildirilmiştir (1,2). Ancak bazı araştırmacılar (2,3,4) histerektomi operasyonunun 1. gruba dahil edilmesinin hatalı olduğunu, çünkü operasyon sahasının polimikrobik bir floraya sahip olan vagina ile kontamine olduğu görüşündedir- 94

5 ORHON KEPKEP ENBIYAOGLU ler. Bu ara tırmacılara. göre histerektomi 2. - grup olan temiz-kontamine operasyonlar grubuna dahil edilmelidir. Bu grupta ise infeksiyon oranı% 10.8 olarak verilmektedir. Jinekolojik operasyonlarda, proflaktik antibiotik kullanımının gerekli olup olmadıgı-- v -eetkinl'iyiko- ı:::,,. nusun - d ak ı ı_aaı m..- -aı - aralen devam etmektedir. Jinekolojik h- operasyonlardan sonra bildirilen irifeksi)wn oranları % 8 ile % 30 gibi oldukça geniş bir sınır içinde değişmektedir (2,3,4,6,8,9). Bizim 65 olguluk serimizdeki toplam infeksiyon oranımız % 16,92'dir. (11 olgu) Proflaktik olarak antibiotik verilen 45 olgunun 7'sinde (% 15.55) ve antibiotik verilmeyen 20 olgunun 4'ünde (% 20) infeksiyon görülmüştür. Arada istatistiki bakımdan anlamlı olabilecek bir fark yoktur (p > O. 05). Hemsell'in araştırmalarından elde ettiği sonuçlarda, bizim sonuçlarımıza uymaktadır. Hemsell profılaktik olarak Cefoxitin ile yaptığı bir çalı mada (5) post-op infeksiyon oranını % 20, Seftriakson ile yaptığı bir diğer çalışmada da (6) aynı oranı % 16, 7 olarak vermektedir. Çalışmamızda dikkati çeken önemli bir husus da, antibiotik proflaksisini!l vagina! girişimlerde daha etkili olduğudur. Araştırma grubumuzu oluşturan 45 olgunun 35'inde abdominal, lo'una ise vagina! girişim uygulanmıştır. Abdominal yoldan müdahekde bulunulan olgularımızad post-op infeksiyon oranı % 17, 1 iken, vaginal yoldan müdahalede bulunulan olgularımızda bu oranın% 10 olduğu gö~ektedir. Aradaki fark istatistiki yönden de anlamlıdır (p<0.05). Bu görüşümüz literatür bulgula rına da uygunluk göstermektedir (3,4,5,6,8). Genel olarak, antibiotik profi- laksisinin abdominal girişimlerde postoperatif infeksiyonları önemli ölçüde önleyemediği aıicak vaginal girişimlerde daha etkili olduğu görüşü benimsenmektedir. Bizim de, bu çalışmamızdan elde ettiğimiz sonuç, elektif olgularda jinekolojik cerrahi girişiınlerinden önce uygulanşn antibiotik proflaksisinin post-operatif infeksiyon oraniarını önemli 'bir ölçüde etkilemediği şeklindedir. Ayrıca antibiotik proflaksisinin vaginal girişimlerde, abdominal giri irnlere göre dahçı. etkili olduğu görülmektedir. Ancak biz cerrahi girişimlerde, ilave olarak yaşlılık, beslenme bo'zukluğu, anemi, diabetes mellitus gibi risk faktörlerinin mevcudiyetinde ise ve sağlık kurumunun lokal şartlarının gerektirdiği durumlarda profılaktik antibiotik uygulamasının gerekli olduğu kanısindayız. KAYNAKLAR 1. Childıi, J.S.: Perioperative prevention of infec tion in genitouriary surgery. Antibiot. Chemother. 33: 1, GroHman J, Greco T. Minkin M, Adams R, Hierhoner W, Jr, Andriole V: Prophylactic an tibiotcis i~ gynecologic surgery. Ohstet. Gynec. 53: 537' Hemııell, D.L., ReischJ, Nohles BJ, Hemsell P.G. Prevention of major lnfection after alective abdominal hysterectomy. Individual determination :reqtrired. Am. J. Obstet. Gynec. 147/5:1, Hemsell D.I,..: Perioperative' antibiotics for hysterectomy Antihiot. Chemother. 33: 73, Hemsell, DL, Hemsell PG, Heard, M.L, Nobleı B, J: Perioperative cefoxitin propylaxis for elective abdominal hysterectomy. Am. J. Obsetet. Gynec. 153: 225, Hemsell D.L, Johııson E.R, Bawdon. R.E, Hemsell, P.G, Nobles BJ. Heard M.L.: Ceftriaxone and cefazollne prophylaxis for hysterectomy. Surgery Gynecol. anda Obstet. 161/3: R!i.

6 7. Norrby, S.R.: Side Effects of cephalosporins. Druga 34 (Suppl.2): 105, Sevin B, Ramos, R, Lichtwgen M, Gutanner RE, Averetle HY: dominal hysterectomy. Obstet Gynec. 64: 439, Strage A, Glover D, Vaughn J: Low coııe cepnadine propylaxiıı in obstetric and gynecologic surgery. J. Reprod. Med. 27: 113,