Hamza Rüstem Fotograf Evi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Hamza Rüstem Fotograf Evi"

Aydin Alpay
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İzmir Karşıyaka da yakın tarihimize ışık tutan bir müze Hamza Rüstem Fotograf Evi Yazan: BÜLENT GÜZEY Hamza Rüstem Fotograf Evi Müdürü Girit in Kandiye kentinde 1890 y l nda kurulan bir fotografhane, dönemin fotograf çekimi ve bas m teknolojisi ürünü fotograf makineleri ve o makinelerin ürünü tarihsel fotograflarla bugün zmir in Karfl yaka s nda, yak n dün ü elle tutulurcas na bir somutlukla, kendine özgü bir müzede sergiliyor. Karfl yaka Belediyesi Hamza Rüstem Fotograf Evi ad yla bir y l, bir ay önce aç lan müzede, 1890 l y llar n bir fotografhanesinde bulunan karanl k oda malzemeleri, ayd nlatma düzenekleri ve çeflitli teknolojiler içeren fotograf makineleri yan s ra, 1920 ler zmir inin toplumsal ve kentsel yaflam n yans tan fotograflar da sergileniyor. 100

2 zmirliler, Fotograf Müzesi nin tafl d Hamza Rüstem ad - na da dikkat çekiyorlar ve kendisiyle gurur duyduklar n söylüyorlar. Hamza Rüstem de bafll bafl na bir tarihtir diyorlar. Üç Padiflah, yedi Cumhurbaflkan görmüfl Hamza Rüstem. Baflta Atatürk olmak üzere, pek çok devlet adam n n, sanatç ve sporcunun fotograflar n çekmifl, ustalar yetifltirmifl ve yüz yafl na bir y l kala, 1971 y l nda ölünceye de in, fotograf çekmeyi sürdürmüfl. Fakat onun hayat n tarih yapan olaylar, bunlardan çok daha de iflik olaylarm fl. O olaylar s ralayal m flimdi: Hamza Rüstem BD MAYIS 2012 d fl nda öldürülecekti. Ancak yönetimdeki Jöntürk Hareketi destekçisi bakanlar n yard m yla zmir üzerinden, Girit e kaç - r ld. Girit e geldi inde hiçbir fleyi yoktu. Ailesi 1890 mübadelesiyle Uflak a yerleflti- i için Kandiye de yaln zd. Ticarete yatk n oldu u ve yabanc dil bildi i için ngiliz Kamp n n önünde seyyar sat c l k yapmaya bafllad. Kampta foto raf çekmeye gelen, Behaeddin Bey in dikkatini çekti. Hamza Rüstem 1872 y l nda Girit - in Kandiye kentinde do du. Arapça, Farsça, Frans zca ve ngilizce özel dersler ald. Bursa Ifl klar Askeri Lisesi ni bitirdi. stanbul Askeri Mühendislik Okulu nda (Mühendishane i Berrii Hümayun) makine mühendisli i e itimine bafllad. 1,5 y ll k e itimini tamamlad 1895 y l nda, Jön Türk Hareketi ile ilgili ele geçen yaz flma belgeler ve sürdürdü ü çal flmalar nedeniyle tutukland. Hakk nda Fizan a sürgün cezas verildi. Ald cezan n anlam, Baflkent stanbul dan uzaklaflt r lacak, stanbul Hamza Rüstem in müzede bulunan heykeli 101

3 Müze nin ana salonu Jöntürk olan ve stanbul dan tan - d Rahmizade Behaeddin Bediz in foto raf stüdyosunda ç rakl a bafllad. Hamza Rüstem fotografç l k ve ticaret e itimini Behaeddin Bey den ald. Behaeddin Bey k rtasiyecilik ve fotografç l k yaparak Girit te yaflayan bir ayd nd. Ç ra Hamza Rüstem i çok be enmifl, onun baflar l bir fotografç ve ifladam olaca na inand Hamza Rüstem fotografç l k ve ticaret e itimini bir Jöntürk olan Behaeddin Bey den ald. 102 için fotografhanesini ona devretti. Hamza Rüstem Kandiye deki foto rafhaneyi devral nca ad n Behaeddin Fotografhanesi Sahibi Hamza Rüstem olarak de ifltirdi. Hamza Rüstem 1925 y l na kadar Girit te fotografç l a devam etti. Evlenme ça gelince Hamza Rüstem, Uflak ta yaflayan babas na bir fotograf n göndererek evlenmek istedi- ini belirtti. Babas Hanya do umlu Zehra Han m uygun bularak, bir fotograf n o luna yollad. ki taraf ta evlenmeyi isteyince Zehra Han m Girit e gitti ve Hamza Rüstem le evlendi y l nda Hamza Rüstem ve ailesi mübadil olarak zmir e geldi. Beraberinde çal flma arkadafllar n, makinelerini ve malzemelerini de getirmiflti. Fotografhane de mübadil olmufltu. flyeri olarak kuruluflun bugün de çal flmas n sürdürdü ü Emirler Çarfl s nda (Hamza Rüstem Pasaj ) yanyana dört dükkan kiralad. Zemin katta olan bu dükkanlarda toptan ve perakende olarak fotograf malzemeleri, fotograf makinalar ve

4 Cam negatifler BD MAYIS 2012 Müze den bir köfle eczalar n n ticaretini yapt. Fotografhane için pasaj n teras kat n kiralad. Buras stüdyo, karanl k odalar, çal flma ofisi ve müflteri kabul salonu olarak düzenlenmiflti. O dönemde stüdyo çekimlerinde gün fl ndan yararlan lmaktayd. Stüdyo bölümünün çat - s ve bir taraf demir konstrüksiyon üzerine yerlefltirilmifl camlardan oluflmakta idi. Ifl k denetimi tavana ve yan tarafa çekilmifl teller üzerinde hareketleri denetlenen ipek perdelerle sa lanmaktayd y l nda elektrik fl nda foto raf çekimine bafllan nca stüdyo zemin kata tafl nd y l nda Behaeddin Bey, zmir de kinci Beyler soka nda Resne Fotografhanesi ni, açt. Hamza Rüstem o güne kadar bir sayg göstergesi olarak sürdürdü ü Behaeddin Foto rafhanesi Sahibi Hamza Rüstem ad n de ifltirip, iflini Hamza Rüstem Fotografhanesi ad yla sürdürdü. Kuruldu u günden 1959 y l na kadar ara vermeden zmir Fuar na kat - lan foto rafhanenin pavyonu fotografç l k alan ndaki yenilikleri sergileyip, uygulayan ve fotograf malzemelerinin sat fl yap lan bir yer oldu. 6 dakikada 6 muhtelif poz slogan ile bol fl kl bir kabinde fes, gözlük, nargile, telefon, flapka v.b. aksesuarlar kullan larak ziyaretçilerin foto raflar çekilir, 5-6 dakika içinde teslim edilirdi. Bu dönemde çekilen fotograflar birçok ailenin fotograf albümünde bulunmakta ve o günleri belgelemektedir. Hamza Rüstem Fotografhanesi zmir tarihini de belgeleyen bir kurulufltu. Atatürk, smet nönü, ran fiah, Afgan Kral gibi zmir e gelen tüm devlet adamlar n n fotograflar bu fotografhanede çekildi. Önemli olaylar ve zmir belgelendi. Ayr ca Hamza Rüstem 16 mm si- 103

5 nema kameras yla Kemeralt Caddesi nde düzenlenen 9 Eylül Kutlamalar nda birçok belge filmi çekmiflti. zmir görüntüleri, manzara, tarihi mekanlar, zmir Fuar na ait görüntülerden haz rlanan foto-kartlar n tüm Türkiye ve yurtd fl na da t m sa land. Hamza Rüstem Fotografhanesi, 1897 y l ndan bugüne, yüzy ll k deneyimi ve modern teknolojiye yatk nl - yla, tarihsel ve kültürel bir miras n sorumlulu unu ve süreklili ini, Hamza Rüstem Limited fiirketi olarak o lu Mert Rüstem yönetiminde sürdürmektedir. Karfl yaka Belediyesi Hamza Rüstem Fotograf Evi ndeki tarihsel fotograflar ve fotografhanede 1890 y l ndan buyana kullan lan tüm fotograf makineleri, Hamza Rüstem in o lu Mert Rüstem taraf ndan ba fllanm flt. Müze de sergilenen hiç bir yerde yay mlanmam fl bir Atatürk resmi 104 GENÇL K NED R? Gençlik bir hayat devresi de il, bir ak l halidir. Y llar cildi buruflturabilir, ancak heyecanlar n bitifliyle ruh buruflur. nsan kendine olan güveni kadar genç, Kuflkusu kadar yafll, Cesareti kadar genç, Korkular kadar yafll, Umudu kadar genç, Bezginli i kadar yafll d r. Hiç kimse fazla yaflam fl olmakla yafllanmaz. nsanlar yaflland ran, ideallerinin bitmesidir. Kalbi sevdikçe, nefle duydukça, güzellikleri fark ettikçe, beyni yeni fleyler keflfettikçe, herkes gençtir. nsanlar yaflad kça yaflland klar n san rlar, Halbuki yaflamad kça yafllan rlar. nsan, yafll olmaya karar verdi i gün yafllan r. Gönderi: ÜSTÜN KÜSEFO LU

Benzer belgeler

Hamza Rüstem kimdir?

Hamza Rüstem kimdir? Hamza Rüstem 1872 yılında Girit in Kandiye kentinde doğdu. İlk eğitimini babası Mustafa Rüstem Hoca nın okulunda tamamladı. Bursa Işıklar Askeri Lisesi ni bitirdi. Ardından İstanbul