Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik"

Transkript

1 Adıyaman Üniversiesi Fen Bilimleri Dergisi 5 (1) (2015) Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi Şenol Çelik Bingöl Üniversiesi Ziraa Fakülesi Zooekni Bölümü, Bingöl celsan969@bingol.edu.r Öze Bu çalışmada, döneminde nüfus, sığır sayısı ve manda sayısı değişkenleri arasındaki nedensellik ilişkileri ve uzun dönemli ilişkisi analiz edilmiş, ilişkilerin yönü ve büyüklüğü vekör haa düzelme modeli ile belirlenmişir. Serilerin durağan olmadığı, birinci farkı alındıkan sonra durağan hale geldikleri görülmüşür. Değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkisinin olup olmadığını görmek için koenegrasyon analizi kullanılmışır. Koenegrasyon analizi sonuçlarına göre, seriler uzun dönemde birlike hareke emeke yani koenegredir. Yapılan analizle nüfus ve sığır sayısı arasında poziif ilişkinin olduğu görülmüşür. Ancak nüfus ve manda sayısı arasında negaif bir ilişkinin olduğu gözlemlenmekedir. Uzun dönemli ilişkinin yönünü ve kısa dönemdeki ekileri görebilmek için de Vekör Haa Düzelme Modeli (VECM) analizi kullanılmışır. Elde edilen sonuçlara göre, Türkiye de sığır sayısı ve manda sayısı arasında karşılıklı nedensellik ilişkisi görülmekedir. Anahar Kelimeler: Nedensellik, Koenegrasyon, Vekör haa düzelme modeli, Büyükbaş hayvan sayısı, Nüfus. Causaliy Relaionship Beween Cale Numbers and Populaion in Turkey Absrac In his sudy, causaliies and long erm relaionship beween populaion, number of cale and number of buffalo variables are analysis for period, he direcion and size of hese relaionships are deermined by vecor error correcion models. They were seen in he sudy ha he difference of he series were no sable and he series became sable afer he firs

2 difference was aken. Coinegraion analysis has been used in order o see he presence of long-run relaionship beween he variables. According o he resuls of he coinegraion analysis, he series ac ogeher in he long erm, ha is, hey are coinegraed. The made analysis, he long-erm relaion beween he populaion and number of cale is found o be posiive. However, a negaive relaionship has been found beween populaion and number of buffalo. To see he direcion of he relaionship and he shor-run dynamics beween he variables, a Vecor Error Correcion Model (VECM) analysis has been uilized. According o obained he resuls, show ha here is bi-direcional causaliy among number of cale and he number of buffalo in Turkey. Keywords: Causaliy, Coinegraion, Vecor error correcion model, Number of cale, Populaion. Giriş Dünya ve ülkemizin nüfusu her geçen gün armakadır. Aran nüfusa paralel olarak insan ihiyaçları da armakadır. Bu nedenle beslenme konusu da önemini arırmakadır. İnsan sağlığı için en önemli besinlerden olan hayvansal ürünlerin ve bu ürünlerin sağlandığı hayvan sayılarının da arması beklenir. Olması gereken hayvan sayısının insan ihiyaçlarına cevap vermesi isenilen durumdur. Dünya nüfusunun geomerik dizi biçiminde armasına karşılık besin maddeleri üreimin arimeik dizi biçiminde çoğaldığı ve bu nedenle besin üreiminin dünya nüfus arışına ayak uyduramayacağı R. Malhus arafından ifade edilmişi. Adı geçen yazarın nüfus arışı konusundaki öngörüsü alınan önlemlerle ümüyle gerçekleşmiş olmamakla birlike; beslenme ve besin üreimi sorunları dünyamızın en güncel ve önemli sorunları olarak devam emekedir [1]. Türkiye nüfusunun yeerli beslenmesini sağlamak için mevcu kaynaklarını ekin kullanmak durumundadır. Bunun yerine var olan ihiyacı karşılayabilmek için yur dışı kaynaklarını kullanmayı ercih ederse, kısa sürede insanını bugünkü düzeyde beslemek için bile yur dışına bağımlı hale gelecekir [2]. Hayvancılık sraejik önemi nedeniyle her ülke de kendi ekonomik yapısına özgü bir hayvancılık poliikası ile deseklenen bir sekördür. Hayvancılık poliikalarında emel amaç, örgülü, rekabe gücü yüksek, sürdürülebilir bir hayvancılık sekörünün oluşurulmasıdır. AB ile am üyelik müzakerelerine başlayan Türkiye, en önemli sınavlarından birini arım ve hayvancılık seköründe verecekir. Hayvancılık; ülkelerin besin ihiyaçlarını karşılaması, 81

3 İsihdama olan kakısı ve dış icaree önemli paya sahip olması gibi nedenlerle, hem Türkiye de hem de AB' de ekonomik ve sosyal açıdan sraejik bir sekör konumundadır [3]. Sığır, dünyanın kuuplar hariç hemen her yerinde yeişirilebilmekedir. Sığır yeişirildiği bölgenin özelliklerine bağlı olarak e ve sü dışında da ürünleri ve insanlara farklı şekillerde kakıları vardır [4]. Sığır, Türkiye de 2014 yılı sü üreiminin % gibi çok büyük bir kısmını, e üreiminin de yaklaşık % ini ek başına sağlamakadır [5]. Evcilleşirme süreci günümüzde 5000 yıl geriye giden mandanın, bugün dünya üzerinde 40 a yakın ülkede yaygın şekilde yeişiriciliği yapılmakadır [6]. Türkiye de manda yeişiriciliği sü (lüle kaymağı, yoğur, peynir, dondurma) ve e (sucuk, salam, pasırma) üreimi amacıyla yapılmakadır. Ancak, manda yeişiriciliği yapılan işlemeler geleneksel aile ipinde olup %83 ü küçük ölçekli (1-5 baş), geri kalan %17 si ise Türkiye koşullarında ora ölçekli sayılabilecek oralama 8 baş mandaya sahip işlemelerdir [7]. FAO (Birleşmiş Milleler Gıda ve Tarım Örgüü) 2013 yılı isaisiklerine göre, dünyada en fazla sığır yeişiriciliği ade olarak Brezilya da yapılmakadır. Bu ülkeyi sırasıyla adele Hindisan ve adele Çin izlemekedir. Dünyada oplam sığır sayısı adeir. Türkiye ade sığır sayısı ile dünyada 21. sırada yer almakadır [8]. TÜİK 2015 kayılarına göre, sığır sayısı 2013 yılında ve 2014 yılında olmuşur [9]. Yine 2013 yılında dünyada en fazla manda yeişiriciliği ade olarak Hindisan da yapılmakadır. Bu ülkeyi sırasıyla adele Pakisan ve adele Çin izlemekedir. Dünyada oplam manda sayısı adeir [8]. Türkiye ise yılları arasında 1 milyonun üzerinde olan manda sayısı daha sonra azalmışır. Ülkemiz 2012 yılında ade manda sayısı ile dünyada 20. sıradadır. TÜİK bilgilerine göre, manda sayısı 2013 yılında , 2014 yılında ise olmuşur. Sığır sayısı 2013 yılında bir önceki yıla göre % 3.60 arış gösermişir, ancak 2014 yılında bir önceki yıla göre % 2.03 azalış gösermişir. Manda sayısı 2013 yılında bir önceki yıla göre % 9.45 oranında, 2014 yılında bir önceki yıla göre % 3.60 oranında arış gösermişir [9] yılında olan Türkiye nüfusu [10] her geçen yıl armaya devam emekedir. Son zamanlarda yıllık nüfus arış hızı binde 13 civarında görülmüşür [11]. Aran nüfusun ihiyaçlarını karşılayabilecek hayvan sayılarının ve hayvansal ürünlerin arması gerekmekedir. Nedensellik analizini araşırmada Koenegrasyon analizi ve Vekör Haa Düzelme Modeli (VECM) kullanılarak başa ekonomi olmak üzere birçok alanda yapılmış çok sayıda çalışmanın yanı sıra hayvancılık alanında yapılmış çalışmalar da vardır. Smakova ve Saverek (2014), Çek Cumhuriyei nde dönemi gıda ve canlı hayvanlar ile hayvansal ve 82

4 bikisel yağlar, kaı yağlar ve mumların dahil olduğu 10 üreim grubu arasındaki uzun dönem ilişkisini ve kısa dönem ekilerini araşırmışlardır [12]. Barahonaa e al. (2014), Tayland da dönemi aylık veriler kullanılarak çiflik hayvanları endüsrisi için çiflik perakende fiya akarımını araşırmışlardır. Perakende fiyalar üzerinde avuk ve domuz üreici fiya değişim ekilerini rapor emişlerdir. Tavuk üreici fiyalarda değişmelerin simerik olarak perakendecilere akarıldığını gösermişlerdir [13]. Bu çalışmanın amacı, koenegrasyon ve VECM ekniklerini kullanarak Türkiye nin dönemindeki nüfus ve büyükbaş hayvan sayıları arasındaki nedensellik ilişkisini belirlemekir. Bu ilişkinin belirlenmesi, büyükbaş hayvan yeişiriciliğinin nüfusa göre üreim planlaması yapılması açısından önemlidir. Maeryal ve Meo Maeryal Bu araşırmada, hayvancılık verilerinden sığır ve manda sayılarına ai veriler, Türkiye İsaisik Kurumu (TÜİK) ve Birleşmiş Milleler Gıda ve Tarım Örgüü (Food and Agriculure Organizaion of he Unied Naions, FAO) sayfalarındaki kayılardan sağlanmışır. Nüfus verileri TÜİK in inerne adresinde yer alan Nüfus ve Demografi başlığı alında Nüfus Projeksiyonları bölümünde yer alan Yıl Orası Nüfus kısmından alınmışır. Bu veriler yılları arası dönemini kapsamakadır dönemi nüfus bilgileri Türkiye İsaisik Kurumu arafından yayınlanan Adrese Dayalı Nüfus Kayı Sisemi nden sağlanmışır. Büün değişkenlerin oluşurduğu veriler dönemi için yıllık zaman serileri seklinde oluşurularak isaisiksel analize hazır hale geirilmişir. Meo Çalışmada, nüfusla birlike sığır ve manda sayıları arasındaki ilişkiyi analiz emek için nedensellik analizi, koenegrasyon analizi ve VECM uygulanmışır. Nedensellik ilişkisi araşırılmadan önce serilerin durağanlık esi yapılır. Serilerin durağanlığının espii için genişleilmiş Dickey Fuller (Augmened Dickey Fuller-ADF) birim kök esi yapılır [14]. Durağan bir zaman serisinin oralaması, varyansı ve kovaryansı zaman içerisinde değişmemekedir [15]. Dickey-Fuller esi, haa erimlerinin ookorelasyon içermesi halinde kullanılamamakadır. Zaman serisinin gecikmeli değerleri kullanılarak haa erimindeki ookorelasyon oradan kaldırılabilmekedir. Dickey-Fuller bağımlı değişkenin gecikmeli değerlerini, bağımsız değişken olarak modele dahil eden yeni bir es gelişirmişir. Bu es 83

5 Genişleilmiş Dickey-Fuller esidir. Burada gecikmeli değişkene ai uygun gecikme merebesi belirlenirken Akaike ve Schwarz krierlerinden yararlanılmakadır [16]. Bu es (1), (2) ve (3) nolu eşiliklerde olduğu gibi üç farklı şekilde yazılabilir [17]. k X X X e (1) 1 i i i i i i 1 k X X X e (2) i i i 1 k X X X e (3) ADF esi, yukarıdaki denklemde kasayısının isaisiksel olarak sıfıra eşi olup olmadığını es eder. ADF esi ile elde edilen sonuçlar, % 1, % 5 ve % 10 anlamlılık düzeyinde MacKinnon kriik değerleri ile karşılaşırılabilir [18]. Denklemde X durağan olup olmadığı analiz edilen zaman serisinin birinci farkını, genel eğilim değişkenini ve X 1 ise gecikmeli fark erimlerini gösermekedir. Pesaran vd. (2001) in gelişirdiği yaklaşım, I(0) (düzeyde) ve I(1) (birinci dereceden büünleşik) değişkenlerinin her ikisinin de modelde yer almasına ve bunlar arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığını es emeye imkan sağlamakadır [19]. Ancak, bu yaklaşımda değişkenlerin düzeyde ya da birinci dereceden büünleşik olması gerekliliği ve Johansen in yöneminin kullanılabilmesi için de değişkenlerin büünleşme düzeylerinin aynı olması gerekliliği değişkenlerin büünleşme derecelerinin belirlenmesini gerekirmekedir. Bu amaç doğrulusunda modeldeki serilerin birim kök esleri yapılmışır. Aynı düzeyde durağan değişkenlerin eş büünleşik olup olmadıklarını belirlemek için Koenegrasyon esi yapılır [20]. Koenegrasyon analizinde haa erimlerinin hesabı koenegrasyon parameresine bağlı olduğundan haa erimleri için Engle-Granger (EG) ve genişleilmiş-eg (AEG) kriik değerleri kullanılır [21]. Serilerin farklarının alınması, serilerin geçmiş dönemlerde maruz kaldığı şokların ekisini yok emekle birlike değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkilerin de kaybolmasına neden olmakadır. Değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığı koenegrasyon analizi ile belirlenebilir [22]. Genel olarak değişkenler I(d) ise ve d aynı değerse değişkenler koenegrasyonludur ve aralarındaki regresyonlar güvenilir sonuçlar verir [23]. Johensen koenegrasyon esi, (4) nolu eşilik dikkae alınarak yapılır [24]. 84

6 j -j j=1 k ΔX =α(β'x -β -β )-γ - γ + ΓΔX +ε (4) Burada X, döneminde gözlenen değişkenlerin px1 vekörü;, pxr kasayılar marisi;, r koenegre vekörlerini anımlayan pxr kasayılar marisi; 0, koenegre vekörler için kesikli rx1 vekörü; 1, koenegre vekörlerde lineer deerminisik eğilimlerine olanak sağlayan rx1 kasayılar vekörü, 0, denklemdeki px1 kesikli vekörü; 1, px1 lineer eğilim kasayılar vekörü ve j, j=1,,k ya kadar olan ve gecikme uzunluğu olan pxp marislerini ifade emekedir. Eğer seriler koenegre iseler; bunlara uygulanacak olan sandard Granger prosedüründen elde edilecek sonuçlar geçersiz olacakır [25]. Bu durumda nedensellik esi için haa düzelme modeli uygulanmakadır. Seriler arasında koenegrasyon ilişkisi olduğunda (5) nolu eşilike olduğu gibi bir VECM ahmin edilir: k-1 ΔX =δ + γδx +ΩHDT + ε (5) i -i i=1 Burada HDT ifadesi haa düzelme erimini gösermekedir. (5) nolu eşilike kullanılan çok değişkenli olarak VECM i oluşuran eşilikler aşağıdaki gibi yazılabilir. k l l (6) ΔSS = β + βδss + β ΔNÜ + βδms + θhdt + ε 1i -i 2i -i 3i -i 1 i=1 i=1 i=1 k l l (7) ΔMS = δ + δδms + δ ΔNÜ + δδss + γhdt + ε 1i -i 2i -i 3i -i 2 i=1 i=1 i=1 (6) ve (7) nolu eşiliklerde ifade edilen HDT haa düzelme erimini, yani koenegrasyon regresyonundan elde edilen haa erimlerini ifade emekedir. ε 1 ve ε 2 ise ilgili denklemlere ai haa erimlerini gösermekedir. Eşiliklerdeki haa düzelme erimlerine ai ahmin edilen paramerelerin (bu eşiliklerde göserilen θ ve γ ), isaisiksel anlamda sıfırdan farklı olması değişkenler arasında denge sağlayıcı uzun dönemli bir ilişkinin bulunduğunu gösermekedir. Bu paramereler, kısa dönemde denge durumunda meydana 85

7 gelen sapmaların uzun dönemde hangi oranda ekrar denge durumuna dönüldüğünü göserdikleri için uyarlanma hızı paramereleri olarak adlandırılır. Eşiliklerdeki HDT lere ai paramerelerin isaisiksel olarak sıfırdan farklı olmaları nedensellik ilişkisinin kurulması için yeerlidir, diğer değişkenlere ai paramerelerin grup olarak sıfırdan farklı olması gerekmemekedir. (6) ve (7) nolu eşiliklere göre nedensellik ilişkisini kurmak için, α 1i ve α 2i nin grup olarak sıfırdan farklı olması gerekmemekedir [26]. Kısaca, VECM de bağımsız değişkenlerdeki gecikme değerleri kısa dönemli nedensel ekileri, haa düzelme erimi ise uzun dönemli nedensel ekileri emsil emekedir [27]. Bulgular ve Tarışma Büyükbaş hayvan (sığır ve manda) sayıları ile nüfus arasındaki ilişkiyi belirlemede koenegrasyon analizi, kısa dönemli ilişkiyi belirlemede vekör haa düzelme kullanılarak nedensellik analizi yapılmışır. Bu analizleri gerçekleşirmek için öncelikle, değişkenlerin birim kök esi ile durağan olup olmadığı sapanır. Eğer değişkenler birinci farklarında durağansa uzun dönem denge ilişkisi yani koenegrasyon ilişkisi sapanır. Değişkenler arasında koenegrasyon ilişkisi varsa vekör haa düzelme modeli ahmin edilerek kısa dönemli nedensellik sonuçları yorumlanır. Serilerin birim kök içerip içermediğini belirlemek için ADF Birim Kök Tesi yapılmışır. Çalışmada kullanılan değişkenlerin ADF birim kök esinin sonuçları Tablo 1 de sunulmuşur. Tablo 1 incelendiğinde sığır sayısı (SS), manda sayısı (MS) ve nüfus (NÜ) değişkenlerinde birim kökün olduğuna ilişkin sıfır hipoezin kabul edildiği ve değişkenlerin düzey değerlerinde durağan olmadıkları görülmüşür. SS, MS ve NÜ değişkenlerin ilk farklarında durağan olup olmadıklarının belirlenmesi için yine ADF esi uygulanmışır. Tablo 1 de sunulan sonuçlara göre, değişkenlerin birinci farklarında birim köken kuruldukları ve durağan oldukları görülmüşür. Böylece SS, MS ve NÜ değişkenlerinin ilk farklarında durağan I(1) oldukları (P<0.01 ve P<0.05) espi edilmişir. 86

8 Tablo 1. Serilerin ADF Birim Kök Tesleri Değişkenler Düzey Birinci fark Sonuç değeri Kriik değerler P değeri değeri Kriik değerler P değeri (%1) * (%1) NÜ (%5) (%10) (%5) (%10) I(1) (%1) ** (%1) SS (%5) (%10) (%5) (%10) I(1) (%1) * (%1) MS (%5) (%10) (%5) (%10) I(1) Serinin birinci farkının %5 anlam düzeyinde birim köklü olmadığı (*) işarei, %1 anlam düzeyinde birim köklü olmadığı (**) işarei ile göserilmişir. MacKinnon kriik değerleri %1, %5 ve %10 anlamlılık düzeyleri için sırasıyla; 3.574, ve dür. Modellerde sabi erim ve ren vardır. Gecikme sayısı 1 dir. Burada; NÜ: Nüfus, SS: sığır sayısı ve MS: manda sayısıdır. Uygun gecikme sayısını (k) belirlemek için Tablo 2 de; LogL isaisiği (LogL), LR Tes isaisiği (LR), Nihai Tahmin Haası (FPE), Akaike Bilgi Krieri (AIC), Schwarz Krieri (SC) Lagrange Çarpanı (LM) ve HQ Tesi değerleri göserilmekedir. Tablo 2 incelendiğinde AIC değerlerine göre gecikme sayısı 1 olan modelin seçilmesi gerekli olmuşur. Tablo 2. Gecikme sayısının seçimi için isaisikler k LogL LR FPE AIC SC HQ NA 3.68e * * 2.88e+24* * * e e e e e * İlgili krier arafından seçilen gecikme sayısını gösermekedir. 87

9 Nüfus ve büyükbaş hayvan sayıları değişkenleri ilk farklarında durağan olduğundan dolayı, bu değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olup olmadığı Johansen (1988) ve Johensen/Juselius (1990) yönemine göre gerçekleşirilen koenegrasyon esi ile incelenmişir [28, 29]. Elde edilen bulgular Tablo 3 e sunulmuşur. Tablo 3. Koenegrasyon Tesi İz (race) esi En büyük özdeğer esi H 0 H 1 Tes isaisiği % 5 Kriik Tes değer P** H 0 H 1 isaisiği % 5 Kriik değer r=0, r r=0, r r 1, r r 1, r r 2, r r 2, r P** Koenegrasyon denkleminde sabiin yer aldığı model kullanılmışır. ** Sıfır hipoezin % 1 anlamlılık düzeyinde reddedildiğini gösermekedir. r, koenegre vekör sayısıdır. Opimum gecikme uzunluğu AIC krierine göre 1 olarak alınmışır. Koenegre vekör sayısını bulmak için yapılan koenegrasyon esinde en az bir koenegre vekörün olduğu Tablo 3 e görülmekedir. Tablo 3 incelendiğinde, λi öz değerlerini göserirken koenegre vekör bulunmadığını ifade eden H 0 hipoezi (H 0 : r = 0, H 0 :r 1 ve H 0 :r 2) olmak üzere üç ade koenegre vekör bulunduğunu ifade eden H 1 hipoezine (H 0 : r=0, H 0 :r 1 ve H 0 :r 2) karşı es edilmeke ve sonuça üç koenegre vekörün olduğu görülmekedir (P<0.01 ve P<0.05) olarak hesaplanan Trace isaisik değeri kriik değerinden büyükür. Diğer yandan r 1, r 2 hipoezleri de reddedilmişir. Benzer şekilde olan rank esi (en büyük özdeğer) değeri kriik değerinden büyükür. Diğer yandan r 1, r 2, hipoezleri reddedilememişir (P>0.05). Bu sebeple modelde bir koenegrasyon vekörünün bulunduğu görülmekedir. Koenegrasyon esi sonucuna göre nüfus, sığır sayısı ve manda sayısı arasında uzun dönemli bir ilişki vardır. k=1 gecikme için elde edile sonuçlara göre λ race isaisiğine göre rank sayısı 3 olarak elde edilmişir (P<0.01 ve P<0.05), λ max isaisiğine göre rank sayısı 1 olarak elde edilmişir (P<0.05). Tablo 4 de bir koenegre vekörünün olduğu durum görülmekedir. Uzun dönem ilişkisini göseren koenegrasyon denklemleri, 88

10 SS = MS NÜ (8) ( ) ( ) ve MS= SS NÜ (9) ( ) ( ) şeklindedir. (8) nolu eşilike ifade edilen denkleme göre, manda sayısında bir birimlik değişme sığır sayısında yani yaklaşık 14 birimlik bir arışa (manda sayısında birimlik arış sığır sayısında birimlik bir arışa), nüfusaki bir birimlik arış sığır sayısında birimlik bir arışa neden olacakır. Koenegre vekör incelendiğinde sığır sayısı ile manda sayısı ve nüfus arasında poziif yönlü ilişki mevcuur. Kasayıların esi yapıldığında manda sayısı ve nüfus kasayıları isaisiki olarak önemli olduğundan, sözü edilen bu değişkenlerin sığır sayısı üzerinde uzun dönemli ekisi olmuşur. (9) nolu eşilike ifade edilen denkleme göre, sığır sayısında bir birimlik değişme manda sayısında birimlik bir arışa (sığır sayısında birimlik arış manda sayısında birimlik bir arışa), nüfusaki bir birimlik arış manda sayısında birimlik bir azalışa neden olacakır. Koenegre vekör incelendiğinde manda sayısı ile sığır sayısı arasındaki ilişki poziif yönlü, manda sayısı ile nüfus arasındaki ilişki negaif yönlüdür. Kasayıların esi yapıldığında sığır sayısı ve nüfus kasayıları isaisiki olarak önemli olduğundan, sözü edilen bu değişkenlerin manda sayısı üzerinde uzun dönemli ekisi olmuşur. Bu bulgulara dayanarak nüfusa ve manda sayısındaki arışın sığır sayısını arırması olumlu bir gelişeme olarak değerlendirilebilir. Ancak sığır sayısındaki arış manda sayısında arışı sağlarken, nüfusaki arışın manda sayısında azalmayı gösermesi olumsuz bir durum olarak düşünülebilir. Manda sayısının aran nüfus ihiyacını giderememesi sorunu görülebilir. 89

11 Tablo 4. Bir koenegre vekörünün olduğu durum ve ayarlama kasayıları Bağımlı değişken: SS Bağımlı değişken: MS SS MS NÜ MS SS NÜ ( ) ( ) ( ) ( ) Ayarlama kasayıları ve sandar haaları D(SS) ( ) D(MS) (0.317) D(MS) ( ) D(SS) ( ) D(NÜ) (4.7E-05) D(NÜ) ( ) D: Serilerin birinci farkının alınmış durumudur. Paranez içindeki değerler ayarlama kasayılarının sandar haalarıdır. Bağımlı değişken: Tablo 5. Vekör Haa Düzelme Modeli (VECM) Sonuçları ΔSS (6 nolu eşilik) Bağımlı değişken: ΔMS (7 nolu eşilik) Bağımsız değişken Kasayı -isaisiği Bağımsız değişken Kasayı -isaisiği Sabi Sabi ΔSS ΔMS * ΔNÜ ΔNÜ ΔMS * ΔSS HDT HDT R R F-isaisiği 3.141* F-isaisiği 6.404** * % 5 anlam düzeyinde, ** % 1 anlam düzeyinde önemlidir. Model AIC bilgi krierine göre seçilmişir. Gecikme sayısı 1 dir. Nüfus ile sığır sayısı ve manda sayısı arasındaki ilişki espi edildiken sonra değişkenler arasında uzun dönemli nedensellik ilişkisi VECM ile araşırılmışır. Uzun dönem nedensellik analizinde kullanılan (6) ve (7) nolu eşiliklerde ifade edilen VECM modelinin sonuçları Tablo 5 e verilmişir. Tablo 5 e ifade edildiği gibi, sığır sayısının bağımlı, manda sayısı ve nüfusun bağımsız değişken olduğunda haa düzelme erimine ( HDT ) ai kasayı 90

12 negaif (-0.521) ve isaisiksel olarak anlamsız bulunmuşur (P>0.05). F-isaisiği isaisiksel olarak anlamlı olduğundan, kurulan model anlamlı bulunmuşur (P<0.05). Bu durumda hem nüfus hem de manda sayısı sığır sayısının bir nedenidir. Bir başka deyişle nüfus ile sığır sayısı arasında ve manda sayısı ile sığır sayısı arasında kısa dönemli bir nedensellik sapanmışır. Bu ilişki negaif yöndedir. Çünkü ΔNÜ ve ΔMS kasayılarının oplamı negaifir. Manda sayısının bağımlı, nüfus ve sığır sayısının bağımsız olduğu modelde HDT kasayısı negaif (-0.123), ancak isaisiki olarak önemsiz bulunmuşur (P>0.05). Bu da nüfus ve sığır sayısından manda sayısına doğru uzun dönemli bir nedenselliğin olmadığını göserir. F- isaisiği isaisiksel olarak anlamlı olduğundan, kurulan model anlamlı bulunmuşur (P<0.01). Böylece nüfus ve sığır sayısı, manda sayısının bir nedenidir. Kısaca hem nüfus ile manda sayısı arasında hem de sığır sayısı ile manda sayısı arasında kısa dönemli bir nedensellik belirlenmişir. ΔNÜ ve ΔSS kasayılarının oplamı negaif olduğundan bu ilişki negaif yöndedir. Tablo 5 eki sonuçlara göre özele, manda sayısı bir dönem gecikmeyle kendisini (-0.626) ve sığır sayısını (-6.596) negaif ve anlamlı bir şekilde ekilemekedir (P<0.05). Bunun yanında gecikmeli haa düzelme erimleri sığır sayısı ve manda sayısının gerçek değerleriyle uzun dönem değerleri arasındaki sapmanın her yıl yaklaşık olarak sırasıyla % 52 ve % 12 oranında oradan kalkığını gösermekedir. Modellerin bir büün olarak anlamlı olduğunu göseren F isaisiği değerleri (6) nolu eşilikeki model (P<0.05) ve (7) nolu eşilikeki model (P<0.01) için anlamlı bulunmuşur. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde, manda sayısı arıkça sığır sayısında azalma olacağı söylenebilir. Sonuç Bu araşırmada dönemi verileri kullanılarak sığır sayısı, manda sayısı ve nüfus arasındaki nedensellik ilişkisi, koenegrasyon analizi ve vekör haa düzelme modeli ile incelenmişir. Değişkenlerin birim kök içerdikleri, ancak birinci fark alındığında durağan hale geldikleri ADF birim kök esi ile sapanmışır. Değişkenler arasında uzun dönemli ilişki Johansen koenegrasyon analizi ile araşırılmış ve Türkiye de döneme ai sığır sayısı, manda sayısı ve nüfus değişkenlerin koenegre oldukları espi edilmişir. Tek koenegre vekörünün ele alındığı durumda sığır sayısı ile manda sayısı ve nüfus arasında poziif ilişki; manda sayısı ile sığır sayısı arasında poziif ilişki, manda sayısı ile nüfus arasında negaif ilişki görülmüşür. VECM sonuçlarına göre, sığır sayısı ile nüfus ve manda sayısı arasında uzun dönemli bir nedensellik bulunmazken kısa dönemli negaif yönlü bir nedensellik ilişkisi görülmüşür. Manda sayısı ile nüfus ve sığır sayısı arasında uzun dönemli bir nedensellik 91

13 bulunmazken kısa dönemli negaif yönlü bir nedensellik ilişkisi görülmüşür. Bu sonuçlardan harekele kısa dönemde sığır sayısı ve manda sayısı arasında karşılıklı nedensellik ilişkisi olduğu görülmekedir. Kaynaklar [1] S. Dilmen, Veeriner Hekimler Derneği Dergisi, 1973, 43, (9-10), [2] N. Akman, F. Aksoy, O. Şahin, Ç, Y. Kaya, G. Erdoğdu, Türkiye Damızlık Sığır Yeişiricileri Merkez Birliği Yayınları No: 4, Ankara, [3] M. Taş, AB ye Uyum Sürecinde Türkiye de Büyükbaş Hayvancılık. İsanbul Ticare Odası Yayınları, Yayın No: , İsanbul, [4] N. Akman, E. Tuncel, M. Yener, S. Kumlu, K. Özküük, N. Tüzemen, M. Yanar, A. Koç, O. Şahin, Ç. Y. Kaya, Türkiye de Sığır Yeişiriciliği. Türkiye Tarımsal Öğrenme Nesneleri Deposu, hp://raglor.cu.edu.r/objecs/objecfile/urkiye_sigir_yeisiriciligi2008_01_06.pdf, 2008, Erişim Tarihi: [5] TÜİK, Hayvansal Üreim İsaisikleri, Türkiye İsaisik Kurumu Haber Büleni, Sayı: 18851, 13 Şuba 2015, Ankara. [6] A. S. Nanda, T. Nakao, Animal Science Journal, 2003, 74 (6), [7] S. Aral, Y. Cevger, Türkiye de Cumhuriye en günümüze izlenen hayvancılık poliikaları. Türkiye 2000 Hayvancılık Kongresi, Ankara, 31 Mar-2 Nisan 2000, s [8] FAO, Food and Agriculure Organizaion of he Unied Saes, hp://faosa3.fao.org/download/q/qa/e, 2013, Erişim Tarihi: [9] TÜİK, Hayvancılık isaisikleri, hp://uikapp.uik.gov.r/hayvancilikapp/hayvancilik.zul, 2014, Erişim Tarihi: [10] TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayı Sisemi Sonuçları. Türkiye İsaisik Kurumu Haber Büleni, Sayı: 18616, 28 Ocak 2015, Ankara. [11] TÜİK, Nüfus Projeksiyonları ve Tahminleri. Yıl Orası Nüfus, hp:// 2013, Erişim Tarihi: [12] J.Simakovaa, D. Savarek, Procedia Economics and Finance, 2014, 12, [13] J. F. Barahonaa, B. Trejosb, J. W. Leea, W. Chulaphana, C. Jaupornc, Asymmeric Price Transmission in he Livesock Indusry of Thailand h Inernaional Conference on Agriculure and Animal Science (CAAS 2013). APCBEE Procedia, 2014, 8, [14] D. A. Dickey, W. A. Fuller, Economerica, 1981, 49 (4), [15] A. C. Darnell, A Dicionary of Economerics, Prined and Bound In Grea Briain By Harnolls Limied, Bodmin-Cornwall, England,

14 [16] W. Enders, Applied Economeric Time Series, Jonh Wiles and Sons, Canada, [17] D. Aseriou, S. Hall, Applied Economerics. A Modern Approach Using Eviews and Microfi, New York, [18] J. G. MacKinnon, J. Applied Econm., 1996, 11, [19] M. H. Pesaran, Y. Shin, R. J. Smih, Journal of Applied Economerics, special issue, 2001, 16, [20] C. Kadılar, Uygulamalı Çok Değişkenli Zaman Serileri Analizi, Bizim Büro Basımevi, Ankara, [21] R. F. Engle, C. W. J. Granger, Economerica, 1987, 55, [22] R. Tarı, Ekonomeri, 3. Baskı No:172, İsanbul. Kocaeli Üniversiesi Yayınları, [23] D. N. Gujarai, Temel Ekonomeri, Çeviren: Ümi Şenesen ve G. G. Şenesen, Lieraür Yayınları, İsanbul, [24] P. Turner, Journal of Applied Economerics, 2009, 24, [25] M. Bahmani-Oskooee, J. Alse, The Journal of Developing Areas, 1993, 27, [26] C. W. J. Granger, Journal of Economerics, 1988, 39 (1-2), [27] J. Love, R. Chandra, Journal of Economic Sudies, 2005, 32 (2), [28] S. Johansen, Journal of Economic Dynamics and Conrol, 1988, 12, [29] S. Johansen, K. Juselius, Oxford Bullein of Economics and Saisics, 1990, 52 (2),

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*) NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin

Detaylı

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.349-362. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2011, Vol.16,

Detaylı

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006 İkisa ve Girişimcilik Üniversiesi Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bilimler Ensiüsü Celalaba KIRGIZİSTAN TÜRKİYE DE İHRACATA VE TURİZME DAYALI BÜYÜME HİPOTEZİNİN ANALİZİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey 1 Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. Đş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş ülkelerle birlike, gelişmek iseyen

Detaylı

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXII, SAYI 1 TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Araş. Gör. Burcu KIRAN * Öze Bu çalışmada, reel döviz kuru

Detaylı

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA Mura ASLAN Eskişehir Osmangazi Üniversiesi H. Kürşad ASLAN Ken Sae Üniversiesi Öze İskandinav ücre modelinden hareke

Detaylı

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 23-35 Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Ekisi Osman Karamusafa * Ayku Karakaya ** Öze: Bu çalışmanın amacı, enflasyon oranının

Detaylı

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Aaürk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 05 9 (): 35-36 Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Munise ILIKKAN ÖZGÜR (*) Öze: Makroekonomik isikrarının sağlanmasında cari işlemler

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata *

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata * İlişkilerin Ekonomerik İncelemesi * Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. İş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY

Detaylı

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100

Detaylı

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:17 Sayı:1 Haziran 2013 ss.17-35 Rasyonel Bekleniler Hipoezinin Tesi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Tes of he Raional Expecaions Hypohesis: Inflaion, Ineres Rae and Exchange

Detaylı

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Yıl: 24 Sayı:88 Temmuz 2010 97 İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Ebru Yüksel* - Güldal Güleryüz** 32 Öze Bu makale, İsanbul Menkul Kıymeler Borsası na (İMKB) ai

Detaylı

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ 45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Detaylı

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Aricle Number: 3C0085 SOCIAL SCIENCES Received: May 2011 Acceped: Ocober 2011 Şeyma Çalışkan Çavdar Series : 3C Yildiz

Detaylı

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY / www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC

Detaylı

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXIII, SAYI 2 PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Öze Araş. Gör. Burak Güriş * Araş. Gör. Burcu Kıran * Çalışmada para arzının çıkı üzerindeki ekileri

Detaylı

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01) June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,

Detaylı

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ Doç. Dr. Macide Çiçek Dumlupınar Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Öze Bu çalışmada Türkiye de devle iç borçlanma seneleri,

Detaylı

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 5, Sayı:, 3 MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİLE BİR UGULAMA Özlem AVAZ KIZILGÖL (*) Öze: Bu çalışmada, GSİH, ihraca,

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 23 Sayı: 77 (Kış 2019) 161 HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ Fama TEMELLİ (*) Dilek ŞAHİN (**) Öz Bu çalışmanın

Detaylı

Araştırma Makalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN:

Araştırma Makalesi.  Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN: Araşırma Makalesi www.ziraa.selcuk.edu.r/ojs Selçuk Üniversiesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) 63-69 ISSN:1309-0550 Türkiye nin Tarım Ürünleri İhraca Fonksiyonu ve Döviz Kuru Belirsizliğinin

Detaylı

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi Volume 5 Number 2 2014 pp. 47-60 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Reşa Ceylana

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss2963 Number: 37, p. 399-408, Auumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma

Detaylı

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ Uluslararası Yöneim İkisa ve İşleme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı In. Journal of Managemen Economics and Business, ICAFR 16 Special Issue KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141 C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 11, Sayı 1, 2010 141 BİR MALİYE POLİTİKASI ARACI OLARAK BORÇLANMA VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990 2009) Hali ÇİÇEK *, Süleyman GÖZEGİR ** ve

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac

Detaylı

DÖVİZ KURU VE HİSSE SENETLERİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

DÖVİZ KURU VE HİSSE SENETLERİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ Gazi Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi 8 / 2 (2006). 1-14 DÖVİZ KURU VE HİSSE SEETLERİ FİYATLARI ARASIDAKİ EDESELLİK İLİŞKİSİ Özlem AYVAZ * Öze : Bu çalışmada Türkiye de hisse seneleri

Detaylı

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi

Detaylı

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012 Türkiye de Fındık Üreim Alanlarının Armasında Deseklemelerin Ekisi Selma KAYALAK 1 Ahme ÖZÇELİK 2 1 Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale 2 Ankara Üniversiesi

Detaylı

Belirsizliğin Özel Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Belirsizliğin Özel Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi () 1 / : 17 16 Belirsizliğin Özel Tükeim Harcamaları Üzerindeki Ekisi: Türkiye Örneği Burçak Müge Vural * Şevke Alper Koç ** Koray Vural *** Öze: Tükeim

Detaylı

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey MPRA Munich Personal RePEc Archive Crude Oil Impor and Economic Growh: Turkey Erginbay Ugurlu and Aydın Ünsal Isanbul Aydın Universiy, Gazi Universiy 28 May 2009 Online a hps://mpra.ub.uni-muenchen.de/69923/

Detaylı

Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz

Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (17) 2009 / 1 : 164-174 Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonomerik Bir Analiz Osman Peker * Öze: Bu çalışmada, Türkiye de cari işlemler açığının

Detaylı

KAMU BORÇLANMASI KAMU YATIRIMLARINI DIŞLIYOR MU?

KAMU BORÇLANMASI KAMU YATIRIMLARINI DIŞLIYOR MU? Ekonomik Yaklaşım, Cil : 21, Sayı : 74, ss. 39-58 KAMU BORÇLANMASI KAMU YATIRIMLARINI DIŞLIYOR MU? Mehme DURKAYA * Serve CEYLAN ** Okay Orçun BEKEN *** Öze Gelişmeke olan ekonomilerde kamu yaırımlarının

Detaylı

Ekonomik Yaklaşım 2015, 26(94): doi: /ey.35602

Ekonomik Yaklaşım 2015, 26(94): doi: /ey.35602 eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Associaion Ekonomik Yaklaşım 2015, 26(94): 57-84 www.ekonomikyaklasim.org doi: 10.5455/ey.35602 Türkiye İş Gücü Piyasası Dinamiklerinin Yapısal Vekör Haa Düzelme Modeli

Detaylı

Sığır Sayısı, Süt Üretimi ve Süt Fiyatı Arasındaki Uzun Dönem İlişkisinin Belirlenmesi: 1980-2013 Dönemi-Türkiye Örneği

Sığır Sayısı, Süt Üretimi ve Süt Fiyatı Arasındaki Uzun Dönem İlişkisinin Belirlenmesi: 1980-2013 Dönemi-Türkiye Örneği Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi http://dergi.siirt.edu.tr/index.php/ziraat Araştırma Makalesi / Research Article Turk J Agric Res (2014) 1: 196-202 TÜTAD ISSN: 2148-2306 Sığır Sayısı, Süt Üretimi

Detaylı

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ Yrd.DoçDr. Halil FİDAN Doç.Dr. Erdemir GÜNDOĞMUŞ rof.dr. Ahme ÖZÇELİK 1.GİRİŞ Şekerpancarı önemli arım ürünlerimizden

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

1. Savunma Harcamalarının Ekonomiye Etkileri

1. Savunma Harcamalarının Ekonomiye Etkileri 1 TÜRKİYE DE SAVUNMA HARCAMALARININ İKTİSADİ ETKİLERİ ÜZERİNE NEDENSELLİK ANALİZİ (1970 2010) Giriş İki dünya savaşı ve Soğuk Savaş dönemine ek olarak, birçok bölgesel ihilafların da yaşanması dolayısıyla

Detaylı

Paper prepared for the EY International Congress on Economics I "EUROPE AND GLOBAL ECONOMIC REBALANCING" Ankara, October 24-25, 2013

Paper prepared for the EY International Congress on Economics I EUROPE AND GLOBAL ECONOMIC REBALANCING Ankara, October 24-25, 2013 Paper ID Number: 222 Paper prepared for he EY Inernaional Congress on Economics I "EUROPE AND GOBA ECONOMIC REBAANCING" Ankara, Ocober 24-25, 2013 Gazi Universiy Deparmen of Economics Türkiye İş Gücü Piyasasi

Detaylı

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cil/Vol. : - S ayı/no: 2 : 33 42 (20) FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * Yrd.

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

Türkiye de bal üretiminin zaman serileri ile modellenmesi. Modelling of honey production by using time series in Turkey

Türkiye de bal üretiminin zaman serileri ile modellenmesi. Modelling of honey production by using time series in Turkey SAÜ Fen Bil Der 19. Cil, 3. Sayı, s. 377-38, 015 Türkiye de bal üreiminin zaman serileri ile modellenmesi Şenol Çelik * ÖZ 7.03.015 Geliş/Received, 3.06.015 Kabul/Acceped Bu çalışmada, Türkiye de 1950-014

Detaylı

TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ. Özet. Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Cari Denge.

TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ. Özet. Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Cari Denge. TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ Öze Yakup Koray Duman 1 Türkiye ekonomisinin 1980 den sonra en önemli ekonomik sorunu haline gelen cari işlemler açığı, yıllar geçikçe

Detaylı

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.

Detaylı

Gönderim Tarihi: Kabul Tarihi:

Gönderim Tarihi: Kabul Tarihi: Gönderim Tarihi: 27.04.2016 Kabul Tarihi: 07.11.2017 ÇEKİRDEK ENFLASYON ÖLÇÜTLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI: TÜRKİYE UYGULAMASI Serve CEYLAN * Burcu YILMAZ ŞAHİN ** A COMPARISON OF CORE INFLATION INDICATORS:

Detaylı

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 Bülen DOĞRU* Musafa UYSAL** ÖZET Bu çalışmanın amacı 2000:1-2012:09 döneminde Türkiye

Detaylı

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz Enerji, Piyasa ve Düzenleme (Cil:2, 2011, Sayfa 49-73) Türkiye de Elekrik Tükeimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz H. Mura Eruğrul * Öze Çalışmada Türkiye de elekrik ükeimi büyüme ilişkisi 1998Ç1-2011Ç3

Detaylı

Zekeriya Yıldırım ENFLASYON REJİMLERİ VE ÜRETİCİ ENFLASYONUNDAN TÜKETİCİ ENFLASYONUNA GEÇİŞKENLİK

Zekeriya Yıldırım ENFLASYON REJİMLERİ VE ÜRETİCİ ENFLASYONUNDAN TÜKETİCİ ENFLASYONUNA GEÇİŞKENLİK Cenral Bank Review Forhcoming, pp.1-26 ISSN 1303-0701 prin 1305-8800 online 2015 Cenral Bank of he Republic of Turkey hps://www3.cmb.gov.r/cbr/ ENFLASYON REJİMLERİ VE ÜRETİCİ ENFLASYONUNDAN TÜKETİCİ ENFLASYONUNA

Detaylı

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY Journal of Yasar Universiy 22 26(7) 4392-444 TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY M. Ali Bilginoğlu

Detaylı

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal

Detaylı

VERGİ HASILATI ve SABİT SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE OLAN ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR İNCELEME ÖZET ABSTRACT

VERGİ HASILATI ve SABİT SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE OLAN ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR İNCELEME ÖZET ABSTRACT 8. Türkiye Ekonomeri ve İsaisik Kongresi 24-25 Mayıs 2007 İnönü Üniversiesi Malaya VERGİ HASILATI ve SABİT SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE OLAN ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR İNCELEME Ferimah YILMAZ

Detaylı

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa Gazi Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cil 3, No/Sayı 6, 216 Mevsimsel Koinegrasyon Analizi Güney Afrika Örneği Jeanine NDIHOKUBWAYO Yılmaz AKDİ Öze Bu çalışmada 1991-2134 dönemi Güney Afrika ekonomik

Detaylı

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller Mehme Veda PAZARLIOĞLU Saik Model Nedir? Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden gelmekedir. Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.)

Detaylı

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi AVRASYA Uluslararası Araşırmalar Dergisi Cil : 6 Sayı : 15 Sayfa: 808825 Kasım 2018 Türkiye Araşırma Makalesi TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE BÜTÇE AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ANALİZİ

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE BÜTÇE AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ANALİZİ Ekonomeri ve İsaisik Sayı:8 2008 45-64 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ TÜRKİYE EKONOMİSİNDE BÜTÇE AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ANALİZİ Yrd. Doç. Dr. Özlem GÖKTAŞ

Detaylı

Bölgesel Bazlı Konut Fiyat Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği

Bölgesel Bazlı Konut Fiyat Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi Journal of Enrepreneurship and Developmen Kış 207, Cil:2 Sayı:2, s. 23-37 Winer 207, Volume:2 Number:2, p. 23-37 Bölgesel Bazlı Konu Fiya Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi

Detaylı

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sekörü İçin Ekonomerik Bir Analiz Kuruluş BOZKURT Yrd. Doç. Dr., Adnan Menderes Üniversiesi Söke İşleme Fakülesi, Bankacılık ve Finans Bölümü kuriboz_48@homail.com

Detaylı

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN: Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araşırmaları Dergisi ISSN:2148-9963 www.asead.com Dr. Merer MERT Gazi Üniversiesi, İİBF, İkisa Bölümü merermer@gazi.edu.r

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Saik Model Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.) Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ Eem Hakan ERGEÇ Eskişehir Osmangazi Üniversiesi Mura TAŞDEMİR Eskişehir OsmangaziÜniversiesi Öze İnşaa sekörü çıkısının

Detaylı

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:38, Sayı/No:1, 009, 4-37 ISSN: 1303-173 - www.ifdergisi.org 009 Reel Kesim Güven Endeksi

Detaylı

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI Uluslararası Sosyal Araşırmalar Dergisi The Journal of Inernaional Social Research Cil: 8 Sayı: 40 Volume: 8 Issue: 40 Ekim 2015 Ocober 2015 www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA

Detaylı

Tavuk sayısı, yumurta sayısı ve yumurta fiyatı arasındaki nedensellik ilişkinin incelenmesi

Tavuk sayısı, yumurta sayısı ve yumurta fiyatı arasındaki nedensellik ilişkinin incelenmesi 156 Çei, Erciyes Üniversiesi Fen Biimeri Ensiüsü Dergisi, 31(2):156-162 Tavu sayısı, yumura sayısı ve yumura fiyaı arasındai nedensei iişinin inceenmesi *Şeno ÇELİK 1 1 Bingö Üniversiesi Ziraa Faüesi Zooeni

Detaylı

ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ

ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ Dr. Burcu GÜVENEK Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F. Đkisa Bölümü Dr. Volkan ALPTEKĐN Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F.

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ TÜRKİYE İMALAT SANAYİ İÇİN BİR KOİNTEGRASYON ANALİZİ. Ali İhsan ÇAVDARLI

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ TÜRKİYE İMALAT SANAYİ İÇİN BİR KOİNTEGRASYON ANALİZİ. Ali İhsan ÇAVDARLI ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ TÜRKİYE İMALAT SANAYİ İÇİN BİR KOİNTEGRASYON ANALİZİ Ali İhsan ÇAVDARLI İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ANKARA 7 Her hakkı saklıdır Prof. Dr. Ömer L. GEBİZLİOĞLU

Detaylı

Türk İmalat Sanayinde Sektörler Bazında Verimlilik Çıktı İlişkisi: Verdoorn Yasası

Türk İmalat Sanayinde Sektörler Bazında Verimlilik Çıktı İlişkisi: Verdoorn Yasası Türk İmala Sanayinde Sekörler Bazında Verimlilik Çıkı İlişkisi: Verdoorn Yasası Türk İmala Sanayinde Sekörler Bazında Verimlilik Çıkı İlişkisi: Verdoorn Yasası Doç. Dr. Zehra ABDİOĞLU Karadeniz Teknik

Detaylı

THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC GROWTH; THE CASE OF TURKEY

THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC GROWTH; THE CASE OF TURKEY Roue Educaional and Social Science Journal Aricle Hisory Received / Geliş Acceped / Kabul Available Online / Yayınlanma 15.11.2017 30.11.2017 15.12.2017 THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC

Detaylı

Levent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT

Levent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2018, C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı, s.831-844. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive

Detaylı

İTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

İTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ aürk Ü. İİF Dergisi,. Ekonomeri ve İsaisik Sempozyumu Özel Sayısı 65 İTHLT DYLI ÜYÜME: 989 27 TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ezgi DY YILDIZ Mein ERER 2 Öze: Türkiye gibi gelişmeke olan ülkelerde ihala yoluyla oraya çıkan

Detaylı

Şenol ÇELİK. Modelling of Production Amount of Nuts Fruit by Using Box-Jenkins Technique

Şenol ÇELİK. Modelling of Production Amount of Nuts Fruit by Using Box-Jenkins Technique YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 013, 3(1): 18 30 Geliş Tarihi (Received) : 6.07.01 Kabul Tarihi (Acceped) : 19.10.01 Araşırma Makalesi/Research Aricle (Original Paper) Ser Kabuklu Meyvelerin Üreim Mikarının

Detaylı

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Sosyal Bilimler Dergisi 2010, (4), 25-32 İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Özlem YORULMAZ - Oya EKİCİ İsanbul Üniversiesi İkisa Fakülesi Ekonomeri Bölümü

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH-GARCH YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH-GARCH YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH- YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ ÖZET Yard.Doç. Dr. Tülin ATAKAN İsanbul Üniversiesi, İşleme Fakülesi, Finans Anabilim Dalı Bu çalışmada,

Detaylı

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir. YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik

Detaylı

Bankaların Hisse Senedi Getirilerinde Faiz Oranı Riski: Dalgacıklar Analizi ile Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama

Bankaların Hisse Senedi Getirilerinde Faiz Oranı Riski: Dalgacıklar Analizi ile Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama Bankacılar Dergisi, Sayı 59, 26 Bankaların Hisse Senedi Geirilerinde Faiz Oranı Riski: Dalgacıklar Analizi ile Türk Bankacılık Sekörü Üzerine Bir Uygulama Dr. Alper Özün * - Ailla Çifer ** Bu makale göserge

Detaylı

TÜRKİYE DE İHRACAT VE GSMH ARASINDAKİ İLİŞKİNİN KOİNTEGRASYON YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ

TÜRKİYE DE İHRACAT VE GSMH ARASINDAKİ İLİŞKİNİN KOİNTEGRASYON YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ 1030 TÜRKİYE DE İHRACAT VE GSMH ARASINDAKİ İLİŞKİNİN KOİNTEGRASYON YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ ÖZET Erdal KARAGÖL Alpaslan SEREL Bu çalışmada, Türkiye de ihraca ve GSMH arasındaki ilişki koinegrasyon yönemi

Detaylı

PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES

PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Güz 2013, Cil:9, Yıl:9, Sayı:2, 9:7997 PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Sevinç GÜLER * Halime TEMEL NALIN * * IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES

Detaylı