T. C. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Bilişim Enstitüsü ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN TASARIMI VE YÖNETİMİ

Transkript

1 T. C. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Bilişim Enstitüsü ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN TASARIMI VE YÖNETİMİ Kemal Ecevit YILDIRIM

2 2/103 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ KABLOSUZ İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNE GENEL BİR BAKIŞ Radyo Dalgaları Bir Dalganın Frekansı ve Hızı Modülasyon Teknikleri KABLOSUZ AĞLAR Kablosuz Ağların Kapsama Alanlarına Göre Sınıflandırılması Kablosuz Yerel Ağ (WLAN) IEEE Standartları Kablosuz Ağ Çalışma Modelleri KABLOSUZ AĞLARDA GÜVENLİK Açık Anahtar Yöntemi (Open Key) Paylaştırılmış Anahtar Yöntemi (Shared Key) Linux Kablosuz Ağ Sürücüleri ndiswrapper Kurulumu Kablosuz Ağ Araçları nın Kurulumu (Wireless Tools) Wireless Tools un kullanımı İwconfig iwlist iwspy iwpriv SONUÇ KAYNAKÇA...43

3 3/103 TABLOLAR Tablo 1: Radyo Frekanslarına İlişkin Sınıflama...7 Tablo 2: Kablosuz Ağlar Tarafından Kullanılan Radyo Frekansları...8 Tablo 3: a Standardı Tarafından Kullanılan Frekanslar...15 Tablo 4: b/g Standartları Tarafından Kullanılan Frekanslar...16 Tablo 5: Wireless Extensions Sürümlerini Destekleyen Kernel Sürümleri ŞEKİLLER Şekil 1: Dalga Modeli...5 Şekil 2: Elektromanyetik Dalgaların Özellikleri...7 Şekil 3: Frekans Atlamalı Dağınık Spektrum Çalışma Modeli Şekil 4: Düz Sıralı Dağınık Spektrum Çalışma Modeli Şekil 5: OFDM Çalışma Modeli...12 Şekil 6: WLAN Teknolojileri...14 Şekil 7: İki Katlı Bir Binanın Örnek Kablosuz Ağ Yapısı...18 Şekil 8: Saklı Düğüm Problemi Şekil 9: Cihazdan Cihaza Çalışma Modeli...19 Şekil 10: Altyapı Çalışma Modeli....21

4 4/ GİRİŞ Günümüzde teknoloji ile çok fazla iç içe yaşadığımız için ilk bakışta şaşırtıcı gelse de insanlık tarihi boyunca esas olan kablosuz iletişim olmuştur. En basit örnek ses dalgalarıdır. İnsanlar herhangi bir cihaz kullanmaksızın konuşarak anlaşmaktadırlar ki ses dalgalarının havada yayılması itibarıyla bu bir kablosuz iletişim şeklidir. Ancak tarihin ilk çağlarında insanlar kendi doğal seslerinin yetmediği noktalarda davul gibi bazı yardımcı araçlar kullanmak suretiyle de haberleşmeye devam etmişlerdir. Davul sesinin de yetersiz olduğu noktalarda haberleşme mesafesi çok kısa kaldığı için haberin uzak noktaya iletişimi için ya da yanlış anlaşmaları ortadan kaldırabilmek için iletiler tekrarlanarak gönderilirdi. Eski Amerika'da ise yerli halk haberleşmede dumanı iletişim aracı olarak kullanmıştır. Daha sonraları uzak mesafeler arasındaki iletişimde özel bayraklar kullanılmaya başlandı. Ancak mesafe ve gün ışığı en önemli kısıtlar olarak ortaya çıkıyorlardı. 19 ncu yüzyılda yanar söner lambalar kısa mesafeler için ve özellikle askeri amaçla kullanılmaya başlandı. Bu yanar söner lambalarla Mors alfabesi de kullanılarak çok iyi bir haberleşme düzeyi elde edildi. Üstelik gece de kullanılabiliyordu. Ancak mesafe ve hava koşulları en önemli kısıtlar olmaya devam ettiler. Radyo frekansının kullanımına dayalı iletişim insan sesinin elektrik sinyallerine dönüştürüldüğü ilk uygulamalardır. Bu sinyaller analog'du ve bu nedenle Analog Sinyaller olarak adlandırıldılar. Ses dalgalarının analizi, radyo iletişim teorisinin anahtar kısmını oluşturur. Radyo frekansının kullanımına ilişkin temel ilkelerin tespiti çeşitli kablosuz iletişim tekniklerinin anlaşılmasında çok önemli bir yer tutmaktadır. 2. KABLOSUZ İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNE GENEL BİR BAKIŞ Kablosuz teknolojiler basit anlamda bir veya birden fazla cihazın radyo dalgalarını kullanmak suretiyle fiziksel bağlantı olmaksızın iletişimine imkan veren yapılardır. Kablosuz teknolojler kablosuz kulaklık, mikrofon gibi bilgi işleme ya da saklama işi yapmayan basit cihazlardan, kablosuz yerel ağlar gibi (Wireless Local Area Networks - WLAN) çok karmaşık sistemlere kadar uzanan bir alanı ifade etmektedir. Kablosuz teknolojiler aynı zamanda uzaktan kumanda, kablosuz kulaklık ve bazı dizüstü bilgisayarlarda kullanılan kızılötesi (infrared) denilen iletişim teknolojisini de içermektedir. Hawaii Üniversitesinde Profesör olan Norm Abramson tarafından, ALOHANET adı verilen ilk radyo tabanlı iletişim sistemi 1970 yılında geliştirildi. Böylece bir çok cihaz arasında eş zamanlı veri iletişimi gerçekleştirilen dünyanın ilk kablosuz ağı kurulmuş oldu. ALOHANET projesi çerçevesinde yapılan araştırmalar ve bu araştırmalar sonucu elde edilen bilgi birikimi daha sonra

5 5/103 Bob Matcalfe tarafından kablolu iletişim ağı için Ethernet standartlarının geliştirilmesi için kullanıldı. Bugün itibarıyla dünyada çok farklı sayıda kablosuz ağ biçimi kullanılmaktadır. Çoğunlukla Wi-Fi olarak bilinen ve teorik olarak 54 Mbps ile data transferi sağlayan protokolü ve uydu teknolojisini kullanan Global Positioning System (GPS) de bunlardan bazılarıdır. Ayrıca cep telefonu teknolojisinde de General Packet Radio Service (GPRS) and Code Division Multiple Access (CDMA) gibi birçok kablosuz ağ stanardı kullanılmaktadır Radyo Dalgaları Dalga boşlukta ve madde içinde yayılabilen ritmik bir olaydır. Bir iple yaratılan dalga, bir tepe ve bir vadiye sahiptir. Tepeye karın, vadiye ise çukur adı verilir. Her dalga belli bir dalgaboyuna sahiptir. Bir karından bir karına olan toplam mesafeye bir dalgaboyu adı verilir. Aynı şekilde bir çukurdan, diğerine olan mesafede aynıdır. Teknik açıdan radyo dalgaları elektrik yüklü parçacıkların elektromanyetik tayfın belirli bir bölümünde belirli sıklıkta hareketinden kaynaklanır. Şekil 1: Dalga Modeli.

6 6/103 Genlik, bir dalganın normal konumundan yükselme ve alçalma mesafesidir. Uzanımın en büyük ve en küçük olduğu konumlar diye de tarif edilebilir. Genlik, dalgayı ortaya çıkaran enerjinin miktarına bağlıdır. Dalganın enerjisi artarken, genlik de artar. Elektromanyetik tayf en uzun dalga boyundan en kısa dalga boyuna şu grupları kapsar: - Radyo dalgaları - Mikro dalgalar - Kızılötesi dalgar - Optik dalgalar - Ultraviole dalgalar - X ışını dalgaları - Gama dalgaları Bir Dalganın Frekansı ve Hızı Tüm dalgalar belli bir frekansa sahiptir. Frekans, bir saniyede belli bir noktadan geçen dalgaların sayısıdır. Belirli bir noktayı bir saniyede geçen dalga sayısı artıkça, frekans da artar. Dalganın uzunluğu arttıkça, dalganın belirli bir noktadan geçiş süresi artar, dalga kısaldıkça, geçiş süresi azalır. Maddenin ileri geri hareketine titreşim hareketi denir. Bir titreşimin frekansı, hertz adı verilen bir birimle ölçülür. Bir hertz (Hz), bir dalganın her saniyede bir devir veya bir titreşim yapmasıdır. Bir dalganın frekansı ve dalgaboyu arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Başka bir ifadeyle bir dalganın boyu artarsa, frekansı azalır. Buna göre uzun dalgalar düşük bir frekansa, kısa dalgalar ise yüksek bir frekansa sahiptir. Bir dalganın hızı, dalganın frekansı ve dalgaboyuna bağlıdır. Dalganın hızı aşağıdaki denklem ile hesaplanır: Hız = Dalgaboyu x Frekans v = l x f Hertz, saniyedeki titreşim sayısını gösteren bir birim olduğuna göre örneğin ses hızı metre/saniye cinsinden ifade edilir. Aşağıdaki şekilde elektromanyetik dalgaların özellikleri grafiksel olarak gösterilmiştir.

7 7/103 Şekil 2: Elektromanyetik Dalgaların Özellikleri. Sinüs dalgasının y ekseni üzerindeki uzunluğu bize dalganın genliğini verir, iki sinüs dalgasının tepe noktaları arasındaki mesafe ise frekans olarak adlandırılır. Aşağıdaki tabloda radyo frekanslarına ilişkin genel kabul görmüş bir sınıflama yer almaktadır. Frekans Band 10 khz 30 khz Çok Düşük Frekans (VLF) 30 khz 300 khz Düşük Frekans (LF) 300 khz 3 MHz Orta Frekans (MF) 3 MHz 30 MHz Yüksek Frekans (YF) 30 MHz MHz Çok Yüksek Frekans (VHF) MHz 2.9 GHz Aşırı Yüksek Frekans (UHV) 2.9 GHz 30 GHz Çok Aşırı Yüksek Frekans (SHV) 30 GHz ve daha üstü Olağanüstü Aşırı Yüksek Frekans (EHF) Tablo 1: Radyo Frekanslarına İlişkin Sınıflama. İnceleme konumuz olan kablosuz ağlar da çeşitli radyo frekanslarını kullanmaktadır. Kablosuz ağlar tarafından kullanılan radyo frekansları ise aşağıdaki tabloda özetlenmektedir.

8 Frekans Aralığı T.C İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 8/103 Kablosuz Ağ 2.45 GHZ Bluetooth GHz , b, g GHz a GPS Tablo 2: Kablosuz Ağlar Tarafından Kullanılan Radyo Frekansları. Radyo dalgaları kullanılarak gerçekleştirilen veri iletişiminde bilgi verici adı verilen bir cihaz ile belirli bir frekans aralığında çalışan bir taşıyıcı üzerine uygulanarak uzaya yayılır, alıcı adı verilen cihaz ise bu veriyi alıp işler. Bilginin radyo dalgaları üzerine uygulanmasına modülasyon bunun alıcı cihazlar tarafından yorumlanmasına ise demodülasyon adı verilir. Modülasyon işlemi frekansın sabit tutulduğu genlik modülasyonu ve dalga boyunun sabit tutulduğu frekans modülasyonu şeklinde yapılabilir, bununla birlikte günümüzde yaygın olarak kullanılan frekans modülasyonudur. Kablosuz iletişimde frekans modülasyonu temelinde çok çeşitli modülasyon teknikleri bulunmaktadır Modülasyon Teknikleri Bir radyo sisteminde taşıyıcı işaret, frekansın (Hertz olarak) yanı sıra, dalganın genliği ve fazı ile de karakterize edilir. Modülasyon bu üç temel karakteristik büyüklüğün biri veya birkaçının birden değiştirilmesi ile gerçekleştirilir. Bu şekilde radyo dalgaları üzerine bindirilen veri alıcı tarafından yorumlanarak tekrar kaynaktaki haline dönüşürülür. Kullanılan modülasyon yöntemine göre ihtiyaç duyulan kanal kapasitesi de faklılık göstermektedir. Genlik modülasyon yönteminde ihtiyaç duyulan kanal genişliği veri iletimi sırasında kullanılacak radyo dalgasına ait frekansın iki katı olmalıdır. Buna karşın frekans modülasyonunda kanal genişliği veri iletiminde kullanılacak en yüksek frekansın birkaç katı olmalıdır. Frekans modülasyonu radyo spekturumunun verimsiz kullanımına sebep olsa da iletişimin geniş kanallar kullanılarak yapılması nedeniyle kanallardaki gürültü ve karışmalara (enterferans) karşı çok daha dirençlidir. Sayısal işaretler de analog işaretler gibi, radyo işaretlerinin karakteristik özellikleri değiştirilerek iletilebilirler. Sayısal iletimin ilk örneği Mors alfabesinin kullanıldığı telgraf haberleşmesidir. Ancak radyo haberleşmesinde özellikle iletilen sıfırların (0) algılanması çözülmesi gereken bir sorundur, alıcının işaretin sıfır mı yoksa sönümlenen bir işaret mi olduğunu ayırt edebilmesi gerekir. Çözüm için en açık yollardan biri belirli bir frekansa doğru yaklaşıldığında 1 diğer bir frekansa yaklaşıldığında ise sıfır olarak modellenmesidir. Bu yöntem Frekans Kaymalı Anahtarlama (Frequency Shift Keying FSK) olarak adlandırılır.

9 9/103 Modern sayısal iletim sistemlerinde haberleşme kanalından daha fazla sayıda bit taşınabilmesi için frekans, faz ve genlik modülasyonlarının kombinasyonları kullanılmaktadır.günümüzde kablosuz iletim sistemlerinde sayısal iletim tekniklerinin kullanımı yaygındır. Sayısal işaretler kanal gürültüsa ve karışımına daha bağışıklıdırlar; iletilen sayısal işaretlerde hata tespiti ve bu hataların düzeltilmesi mümkündür. Ayrıca sayısal bilgi kolaylıkla sıkıştırılıp taşınabildiği gibi şifreleme daha etkin bir şekilde gerçekleştirilebilir Frekans Atlamalı Dağınık Spektrum (Frequency Hopping Spread Spectrum FHSS) Bu yöntemde verici yollayacağı bilgiyi geniş frekans aralığının bölünmesiyle oluşmuş birçok alt frekans aralığından yollar. Bu yollama işi dinamik olarak gerçekleşir. Yani verici her yollayacağı veriyi farklı bir frekans aralığından yollar, böylece üçüncü kişiler bir frekans aralığını dinlese bile anlamlı bir veri elde edemez. Elde ettiği veri sadece toplam verinin çok küçük anlamsız parçalarıdır. Ayrıca veriyi ele geçirmek isteyen kişi hangi frekans aralığında ne kadar süre veri iletimi yaptığımızı bilemez. Bu da davetsiz kötü niyetli üçüncü kişilerin amacına ulaşmasını engellemiş olur. Vericinin dinamik olarak farklı frekans aralığından alıcının da bildiği belirli bir düzen içerisinde veriyi göndermesi sayesinde iletişim gerçekleştirilebilmektedir. Diğer bir ifadeyle verinin hangi kanaldan yollanacağı önceden kararlaştırılmış bir parametre ile belirleniyor ve vericinin frekans aralığını seçmede kullandığı bu parametre alıcı tarafta da biliniyor ve bu sayede haberleşme sağlanıyor. Üçüncü kişiler tarafından bu parametre ele geçirilmesi aynı zamanda verinin de ele geçirilmesi anlamına gelecektir. Bununla birlikte bu parametreyi sonradan elde etmesi verinin tümüne sahip olmadığı için çok zordur. Aşağıda sistemin çalışma mantığını anlatan şekil verilmiştir.

10 10/103 E Enerji Verinin C Parças Verinin E Parças Verinin A Parças Verinin B Parças Verinin D Parças Zaman C B D F1 F2 F3 F4 F5 F1 F2 F3 F4 F5 A Frekans Atama Frekans Şekil 3: Frekans Atlamalı Dağınık Spektrum Çalışma Modeli. Bu teknikte verici, alıcı ile eşzamanlı (senkron) çalışmak zorundadır. Aksi halde, veri kayıpları kaçınılmazdır. Bu nedenle, gerçek veri gönderme ve alma menzilleri, seviye düşmelerine olanak tanımak üzere değişken olup, arada bulunan engellerin (bina, duvar, vs.) durumuyla da yakından ilgilidir. FHSS tekniğinde frekansın devamlı olarak değiştirilmesi nedeniyle bu yöntem karışım (enterferans) olaylarına karşı daha dirençlidir. Bu ise, aynı fiziksel ortamda daha çok sayıda FHSS sistemi çalıştırılabilmesi demektir. Böylece toplam bant genişliği arttırılmış olur. Geniş yerleşim alanlarında veya katlara yayılmış uygulamalarda birbiri ile örtüşen kapsama alanları oluşturularak, daha geniş erişim alanları oluşturulabilir. FHSS sistemlerinde, kullanıcılar Erişim noktaları arasında dolaşabilirler ve DSSS sistemlerine göre daha esnek çalışma alanına kavuşurlar.

11 11/ Düz Sıralı Dağınık Spektrum (Direct Sequence Spread Spectrum DSSS): Bu iletim yönteminde vericinin gönderdiği veri, rasgele olarak belirlenmiş bir bit dizisi ile XOR işlemine tabi tutulur. Gönderilen Veri A Vericinin Rastgele Bit Dizisi B Aktar lan Sinyal A xor B C Al nan Sinyal A xor B C Al c n n Rastgele Bit Dizisi B Al nan Veri A Şekil 4: Düz Sıralı Dağınık Spektrum Çalışma Modeli. Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi veriyi gönderen cihazda veri rasgele (PN=Pseudorandom) üretilen bit dizisi ile XOR işlemine sokulmuştur. Rasgele bit dizisinin birim zamana düşen bit sayısı (Data Rate) veriden daha fazladır ki örnekte 4 bittir. Bu nedenle XOR işlemi sonucunda üretilen verinin de bit oranı daha fazla olur. Bu durumda gönderilecek olan işaretin bant genişliği de doğal olarak artacaktır. Başka bir ifadeyle gönderilmek istenen işaret daha geniş bir frekans aralığına yayılır (frequency spreading). Alıcı cihazda gönderilen verinin anlamlı olarak elde edilmesi için daha önce vericide kullanılan rasgele bit dizisinin kullanılması gerekmektedir. Eğer iletim sırasında bir veya daha fazla bit kaybı olursa orijinal veri tekrar gönderildiğinden, karşılaştırma yoluyla tamamlanır. DSSS için önemli bir nokta, radyo frekans sinyalinin kaybıdır. Bu sorunun giderilmesi için, yüksek kazançlı antenler ve radyo frekans kuvvetlendiriciler kullanılır. DSSS, binalar arasında noktadan noktaya veya bir noktadan çok noktaya segmentler oluşturarak, kiralık hat veya fiber optik hatlar yerine kullanılabilir. Çok noktalı uygulamalarda, noktalar arasındaki mesafeler, noktaların sayısı, arazinin durumu gibi etkenlerle erişim mesafeleri daha kısa olabilir. Bu yüzde, anten tipleri ve konumlarının seçimi büyük öneme sahiptir.

12 12/ Dikey Frekans Bölüşümlü Çoğullama (Orthogonal Frequency Division Multiplexing OFDM) Bu teknikte radyo frerans sinyalleri daha küçük alt sinyallere bölünerek aynı anda farklı frekanslardan gönderilir. Bu nedenle OFDM tekniği kullanılarak daha yüksek veri aktarım hızlarına ulaşılabilir. WLAN sistemleri açısından da en başarılı yöntem OFDM dir. OFDM sinyal iletiminde meydana gelen çapraz karışmayı azaltan ve çoklu-yol gecikme yayılmasına ve kanal gürültüsüne tolerans tanıyan bir yöntemdir. Bu yüzden pek çok kablosuz uygulama için oldukça uygundur. Bu modülasyon yöntemi ile WLAN sistemleri sahip oldukları en yüksek veri aktarım hızına ulaşabilmektedirler. Şekil 5: OFDM Çalışma Modeli. Şekilde de görüldüğü gibi OFDM alt sinyal taşıyıcıları üst üste binebilmekle birlikte herhangi bir alt sinyal taşıyıcısının en yüksek güç seviyesine ulaştığı noktada diğer sinyal taşıyıcıların güç seviyeleri sıfıra eşittir. 3. KABLOSUZ AĞLAR Kablosuz ağlar iki ya da daha fazla cihaz arasında kablosuz olarak veri iletişimi sağlamaktadır. Bu ağlar; özel amaçlı, eğitim amaçlı, ulusal veya halka açık olarak kurulabilirler lı yıllarda büyük gelişmeler gösteren kablosuz iletişim teknolojilerinin kablolu iletişim teknolojilerine kıyasla birçok üstünlüğü bulunmaktadır. Özellikle veri aktarımında son gelişmelerle birlikte yüksek hızlara ulaşılması, kablosuz teknolojiyi yaygın olarak kullanılır hale getirmiştir. Kablosuz iletişim ağlarını hizmet yapısı, çalışma prensipleri, kapsama alanları veya mimarisine (topoloji) göre farklı şekillerde gruplandırmak mümkün olmakla birlikte bu ağların kapsama alanlarına göre sınıflandırılması oldukça yaygındır.

13 13/ Kablosuz Ağların Kapsama Alanlarına Göre Sınıflandırılması Genel olarak kablosuz iletişim ağları, 4 sınıf altında toplanmaktadır. Bunlar; - Kablosuz Kişisel Alan Ağları (Wireless Personal Area Networks, WPAN), - Kablosuz Yerel Alan Ağları (Wireless Local Area Networks, WLAN), - Kablosuz Metropolitan Alan Ağları (Wireless Metropolitan Area Network) - Kablosuz Geniş Alan Ağları (Wireless Wide Area Networks, WWAN) olarak sıralanabilir. WPAN : Bluetooth gibi yakın mesafeli kablosuz iletişim cihazları bu sınıftadır. Erişim standardı IEEE olarak adlandırılmakta olup; erişim mesafesi 10 metre kadardır. WLAN : Kablolu ağlara ait altyapıyı kablosuz olarak kullanan bir iletişim teknolojisidir. Wi-Fi olarak da adlandırılan bu erişim türü IEEE standardında olup; metre mesafede kablosuz iletişime olanak verir. WMAN : Wi-Max olarak da adlandırılan bu standart 20 km ye kadar kablosuz iletişime imkan vermekte ve IEEE standartlarını kullanmaktadır. WWAN : Daha çok geniş band kablosuz data aktarımı amacıyla kullanılan ve Broadband Wireless Access (BWA), Mobile Broadband Wireless Access (MBWA) ve hücresel 3G data sistemlerini içeren kablosuz iletişim teknolojisidir. Bu çalışmanın esas konusu WLAN teknolojisinin Linux altında incelenmesidir Kablosuz Yerel Ağ (WLAN) Kablosuz Yerel Alan Ağları (Wireless Local Area Networks, WLAN), iki yönlü geniş bant veri aktarımı sağlayan ve veri iletimi için fiber optik veya bakır kablo yerine radyo dalgalarını veya kızılötesi ışınları kullanan ve sınırlı bir alanda çalışan iletişim ağları olarak tanımlanmaktadır. Kablosuz Yerel Alan Ağları Avrupa düzenlemelerinde Wireless Access Systems (WAS), Radio Local Area Networks (Radio LAN, RLAN) olarak adlandırılmasına karşın başta ABD olmak üzere bir çok ülkede Wireless Fidelity (Wi-Fi), Wireless Local Area Networks (Wireless LAN, WLAN) olarak adlandırılmaktadır.

14 14/103 WLAN sistemlerinde radyo dalgaları haricinde özellikle dizüstü bilgisayarlar ile baz cep telefonu modellerinde az miktarda da olsa kızılötesi (Infrared, Irda) teknolojisi kullanılmaktadır. Infrared Data Association olarak belirtilen bu bağlantı türü çok kısa mesafeli kızılötesi ışınlarla veri alışverişini sağlar. Ancak bu sistemler toz, nem, ışık, yağmur ve sis gibi fiziksel etkilere aşırı duyarlıdır. Kızılötesi kullanıldığında kablosuz ağda yer alan cihazların mutlaka görüş hattında bulunması gerekmektedir. Ayrıca iletişim mesafesi de yaklaşık 10 metre olduğundan oldukça kısadır. Bu tür sorunları nedeniyle kızılötesi sistemler yaygın olarak kullanılmamaktadır. WLAN sistemleri küçük işletmeler, orta ölçekli işletmeler ve bireysel kullanıcılara üyesi oldukları kurumsal ağa (İntranet) kablosuz olarak bağlanma imkanı sağlamaktadır. Ayrıca, WLAN sistemleri kullanıcılara mekandan bağımsız olarak kolay bir kablosuz ağ kurulumu ve geniş bant veri iletimi imkanı da sunmaktadır. Kablolu LAN ların tüm özelliklerine sahip olan WLAN sistemleri bu ağların devamı ya da alternatifi olarak kullanılmaktadırlar. Kurumsal ve kişisel kullanımın dışında restoranlar, otobüs terminalleri, oteller, büyük alışveriş merkezleri, tren istasyonları, hava alanları cadde ve sokaklar gibi kamuya açık alanlarda Erişim Alanları (hotspot) vasıtasıyla verilen kablosuz internet hizmetinin de hızla arttığı görülmektedir. Dünyadaki mevcut Erişim Alanı sayılarına bakıldığında ise Ocak 2006 tarihi itibariyle 459 adedi Türkiye de olmak üzere Dünya genelinde toplam 92,120 adet Erişim Alanı bulunmaktadır. Aşağıdaki şekilde WLAN teknolojileri görülmektedir. Şekil 6: WLAN Teknolojileri. WLAN teknolojileri içinde bu incelemenin temel konusu linux altında Wi-Fi olarak da bilinen standartlarına dayalı kablosuz iletişimdir.

15 IEEE Standartları T.C İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 15/ :1997 yılında Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) tarafından geliştirilmiştir. 1-2 Mbps data transfer hızına sahip olan bu kablosuz iletişim standardı lisansız olarak genel kullanıma açık 2.4 GHz ISM (Industrial, Scientific and Medical) bandını kullanmaktadır. Bu standardın kullanımı öncesinde 2.4 GHz ve 900 MHz bandını kullanan çok sayıda kablosuz ağ ekipmanı kullanılmakta idi. Bu standart geliştirilmesinin ardından özellikle ilk yıllarda çoğunlukla imalat sanayiinde ve sağlık alanında kuruluşların personelleri ile hızlı bir şekilde iletişimini sağlamak amacıyla kullanılmıştır standardı yüksek veri transferi sağlamak amacıyla dağınık spektrum modülasyonunu kullanmaktadır. Bu standardın FHSS ve DSSS olmak üzere kullandığı İki farklı modülasyon yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntem ile elverişli ortamlarda FHSS ile 2 Mbps, sinyal gürültüsü olan ortamlarda ise DSSS ile 1 Mbps veri iletim oranları sağlanmaktadır a: 1999 yılında IEEE standardına ek olarak a standardı geliştirildi. Bu standartta 5 GHz frekansını kullanılarak teorik olarak maksimum 54 Mbps veri aktarım hızına ulaşılmaktadır. Ancak kullandığı yüksek frekansın yüksek bir güce ihtiyaç duyması ve bina gibi dış etkenlerden yüksek ölçüde etkilenmesi ve bu etkenlerin erişim alanını ve veri aktarım hızını düşürmesi nedeniyle çok fazla yaygınlık kazanmamıştır. Bu standartta veri aktarımında modülasyon tekniği olarak OFDM yöntemi kullanılmaktadır a tarafından kullanılan kanallar ve frekanslar aşağıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 3: Kanal Frekans 1 (GHz) Frekans 2 (GHz) a Standardı Tarafından Kullanılan Frekanslar.

16 16/ b: IEEE tarafından a standardı ile aynı yıl b standardı da geliştlirilmiştir gibi yine DSSS modülasyonunu ile birlikte 5.5 Mbps ve 11 Mbps gibi daha yüksek veri aktarım hızlarına ulaşabilmek amacıyla Tamamlayıcı Kod Anahtarlama (Complementary Code Keying CCK) yöntemi kullanılmaktadır. Bu standartta iletişim biribiri üzerine geçen 14 kanal aracılığı ile yapılmaktadır ve her kanal 22 MHz lik bir frekans aralığını kullanmaktadır. Bu standardın en büyük avantajı 5.5 ve 11 Mbps data transfer hızlarına ulaşabilmesidir g: IEEE g adını verdiği yeni bir kablosuz iletişim standardını 2003 yılındı duyurdu. Bu standart 2.4 GHz standardını kullanması itibariyle b ye uyumlu olmakla birlikte veri transfer hızı itibariyle teorik olarak 54 Mbps veri aktarım hızına ulaşmaktadır. Bu standartta a standardında olduğu gibi modülasyon tekniği olarak OFDM kullanılmaktadır b ve g tarafından kullanılan kanallar ve frekanslar aşağıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 4: Kanal Frekans (GHz) b/g Standartları Tarafından Kullanılan Frekanslar. Tablodan görüldüğü gibi her bir kanalın komşu kanallara uzaklığı sadece 5 MHz dir. Oysa seçilen bir kanalda yapılan yayın 22 MHz lik bir bandı kapsar (merkez frekansının 12.5 yukarısı ve 12.5 aşağısı). Bu sebeple birbirlerine yakın birden fazla kablosuz ağ yapısı kurulduğunda seçilecek kanal numaralarının uzak olmasına dikkat edilmelidir. Aksi halde, komşu kanalların seçilmesi iletişimde ihtilaflara ve kesintilere yol açacaktır. Kanal seçiminde tavsiye edilen uzaklık en az 5 kanaldır (25 MHz).

17 17/ h: Bu standart Avrupa da geçerli olan 5 GHz WLAN düzenlemelerine uygunluk sağlamak amacıyla a standardına ek olarak Dinamik Frekans Seçimi (Dynamic frequency Selection DFS) Otomatik Güç Kontrolü (Transmit Power Control TPC) özelliklerinin eklenmesi suretiyle oluşturulmuştur. Avrupa Telsiz Düzenlemelerine göre 5 GHz frekans bandında kullanılacak WLAN ürünlerinde TPC ve DFS özelliği bulunması zorunludur. Almanya, İrlanda, Hollanda ve İngiltere gibi bir çok Avrupa ülkesi TPC ve DFS özelliği bulunan cihazlar ile 5 GHz bandında WLAN sistemi kullanma izni vermektedir Kablosuz Ağ Çalışma Modelleri standartları tarafından kullanılan ve altyapı çalışma modeli (Infrastructure) ve cihazdan cihaza bağlantı modeli (Ad-Hoc, peer-to-peer) olmak üzere iki temel çalışma modeli bulunmaktadır. Birbirlerine yakın mesafelerde yer alan kablosuz erişim kartları ve erişim noktaları birlikte Temel Hizmet Grubu nu oluştururlar (Basic Service Set BSS) oluştururlar. Cihazdan cihaza bağlantılarda ise Bağımsız Temel Hizmet Grubu (Independent Basic Service Set IBSS) adını alır. Bir BSS içinde yer alan istasyonlar iletişim için belirli ağ parametrelerini kullanırlar. Diğer BSSlerden ayrılmak üzere BSSID adı verilen 6 baytlık özel bir kimlik numarası kullanırlar. BSS lerin büyük ağ yapılarına bağlanması Genişletilmiş Hizmet Grubu (Extended Service Set ESS) yoluyla olur. Farklı BSS lerin birbirleri ile iletişimi ise Dağınık Sistem Hizmeti (Distribution System Service DSS) aracılığı ile yapılır. Bu bağlantı her BSS nin kendine ait SSID numarasının kullanılması yoluyla sağlanır.

18 18/103 Şekil 7: İki Katlı Bir Binanın Örnek Kablosuz Ağ Yapısı. Yukarıdaki örnek iki katlı bir binanın örnek kablosuz ağ yapısını göstermektedir. Şekildeki her bir istemci kendine yakın erişim noktasına bağlanırken, her iki katta yer alan erişim noktaları da DSS yoluyla iletişim sağlarlar. Tüm yapı ESS olarak adlandırılmaktadır Cihazdan Cihaza Çalışma Modeli (Ad-Hoc) Cihazdan-cihaza çalışma modeli; iki ya da daha çok kablosuz iletişim özelliğine sahip bilgisayarın, bir sunucu (server) olmaksızın aralarında veri iletişimine imkan veren ağ yapılarıdır. Bu tür ağlarda bulunan bilgisayarların sahip oldukları program, veri, dosya gibi tüm kaynaklar ağdaki diğer bilgisayarlar tarafından kullanılabilir. Bu model prensip olarak daha hızlı kurulabilen ve kablo veya erişim noktası gibi herhangi bir altyapı (infrastructure) gereksinimi olmayan en basit ağ kurulum yöntemidir. Cihazdan-cihaza çalışma modelinde ağ içindeki bütün bilgisayarlar eşit düzeydedir. Bununla birlikte bu tür bağlantı modelinde saklı düğüm problemi ortaya çıkmaktadır. Şöyleki bu yöntemde iletişimi düzenleyen bir erişim noktası bulunmadığından hattın müsait olup olmadığına bakılmaksızın cihazlardan biri tarafından veri iletimine başlanabilir.

19 19/103 A B C Şekil 8: Saklı Düğüm Problemi. Yukarıdaki şekilde A cihazı B cihazı ile iletişim kurabilir ancak C cihazı ile iletişim kuramaz. C cihazı B ile iletişim kurabilirken A ile iletişim kuramaz. Bunun nedeni standardının paylaşılmış bir fiziksel alanı kullanmasıdır. Bu aynı alan içerisinde yalnızca bir cihazın belirli bir anda veri iletebilmesi anlamına gelmektedir. Oysa cihazdan cihaza çalışma modelinde her bir cihaz diğerlerinden aynı anda veri iletimine kalkabilir ki bu da veri aktarımını en az %50 oranında düşürmektedir. Ayrıca bu modelde önemli ölçüde güvenlik problemleri de söz konusudur. Bu bağlantı modeli söz konusu problemler nedeniyle çok yaygın kullanılmamakla birlikte geçici ve hızlı bir ağ ihtiyacı duyulan grup çalışmalarında ve toplantılarda kullanılmaktadır. Cihazdancihaza çalışma modeli aşağıda gösterilmiştir. Şekil 9: Cihazdan Cihaza Çalışma Modeli.

20 20/103 Yukarıdaki şekilde de görüldüğü gibi cihazdan cihaza bağlantı modelinde bir erişim noktası kullanılmamaktadır. Bütün cihazlar diğer cihazlara ait kaynakları kullanabilme imkanına sahiptir Altyapı Çalışma Modeli WLAN sistemlerinin temel ve en yaygın kullanım şekli olan altyapı çalışma modeli; kablolu ağa bağlı bir erişim noktası ve istenilen sayıda kablosuz erişim özelliğine sahip cihazdan oluşur Kablolu ağda ihtiyaca göre genellikle bir geniş bant internet erişimi ve sunucu bilgisayar bulunabilir. Bu durumda ağda bulunan tüm bilgisayarlar erişim noktası vasıtasıyla kablosuz olarak mevcut kablolu ağa ve internete bağlanabilirler. Ev ve küçük işyeri uygulamaları için temel altyapı çalışma modeli yeterli ve uygundur. Bu tür çalışma modelinde paylaşılan bütün kaynaklar sunucuda yer alır ve işlemler sunucu aracılığıyla yürütülür. Sunucu işlemleri hızlı bir şekilde yaparak sonuçları istemciye yollar. Böylece işlem hızı ve kapasitesi artırılmış olur. Aksi durumda ise her bir bilgisayarın kendi programları ile verileri işlemesi gerekecektir. Bu durumda işlem hızı iş istasyonunun performansına bağlı olacaktır. Altyapı çalışma modelinde geniş bant internet erişimi genellikle kablolu sistemlerle sağlanmakla birlikte kablosuz olarak da sağlanması mümkündür. Tipik bir b erişim noktası radyo dalgaları ürüten bir cihaz, bir anten ve en az bir Ethernet portundan oluşur. Bununla birlikte çok daha karmaşık sistemlere sahip erişim noktaları da üretilmektedir. Altyapı çalışma modelinde erişim noktası diğer bütün istemci cihazlar arasındaki iletişimi organize etmektedir. Diğer cihazların belirli bir erişim noktasına ulaşabilmeleri açısından doğal olarak söz konusu erişim noktasını diğer erişim noktalarından ayıran bir isme ihtiyaç duyulmaktadır. Service Set Identifier (SSID) adı verilen bu isim bir erişim noktasının kimliği durumundadır. Erişim noktası bu kimliği sürekli olarak yayınlayarak istemci cihazların kendisini tanımasını sağlar. SSID çevrede tüm cihazların görebileceği şekilde açık olarak yayınlanabileceği gibi gizli olarak da yayınlanabilir. Aşağıdaki şekilde altyapı çalışma modeli görülmektedir.

21 21/103 Şekil 10: Altyapı Çalışma Modeli. 4. KABLOSUZ AĞLARDA GÜVENLİK ailesi içerisinde Erişim noktası ile iletişim Açık Anahtar Yöntemi (Open Key) ve Paylaştırılmış Anahtar yöntemi olmak üzere iki şekilde olur Açık Anahtar Yöntemi (Open Key) Bu yöntemde erişim noktası yapılandırılması sırasında WEP Key zorunlu değilse istemci ağa erişebilir. Zorunlu ise istemcinin WEP Key olmadıkça ağa erişimine izin verilmez. Bu yöntemde istemci erişim noktası ile bağlantı isteğini iletir; erişim noktası da istemciyi kabul ederek olumlu yanıt verir ve istemcinin erişimine izin verilir.

22 22/ Paylaştırılmış Anahtar Yöntemi (Shared Key) Bu yöntemde mutlaka bir WEP Key bulunmalıdır. İstemci erişim sağlamak istediği erişim noktasını seçtiğinde erişim noktası tarafından istemciye şifrelenmemiş bir sorgu paketi gönderilir. İstemci gelen bu sorgu paketini WEP Key ile şifreler ve erişim noktasına geri gönderir. Erişim noktası gelen paketin kendi WEP Key i ile şifrelenip şifrelenmediğini kontrol eder. Doğru WEP Key kullanılmışsa erişim noktası istemcinin kendisine üye olmasına ve veri göndermesine izin verir. Yanlış WEP Key kullanılmışsa erişim noktası istemcinin ağa üye olmasına ve veri göndermesine izin vermez. Yukarıda kimlik doğrulama yöntemi olarak yalnızca WEP Key den bahsedildi. Oysa bu tek yöntem değildir. Bu yöntemin birçok dezavantajı olduğu görülmüş ve WPA ve WPA2 gibi yeni kimlik doğrulama yöntemleri gelişltirilmiştir. Kimlik doğrulama dışında erişimi kontrol etmenin başka yöntemleri de bulunmaktadır. Sadece önceden belirlenmiş SSID ya da MAC adreslerinin erişimine izin vermek amacıyla SSID filtrelemesi ve MAC filtrelemesi bunlar arasında sayılabilir. SSID bilgisi normal olarak bir kaç saniyede bir yayınlanır. Bu şekilde yaklaşarak menzile giren kablosuz cihazlarla ilk haberleşme sağlanmış olur. Bir güvenlik önlemi olarak bu yayının durdurulması düşünülebilir. Bu şekilde sadece SSID bilgisini önceden edinmiş olan yetkili kullanıcıların erişim noktası ile haberleşebilmesi sağlanmış olur. SSID aslında bir güvenlik faktörü olmayıp; tek amacı ağı tanımlamaktır. Bu sebeple üretici firmadan ilk geldiğinde erişim noktalarının SSID bilgileri oldukça genel ifadelerdir. Örneğin Linksys firmasının ürettiği erişim noktası cihazlarının SSID bilgisi linksys iken, Cicso markalılarda tsunami ve D-Link markalılarda default olarak ön tanımlama yapılmıştır. Bu bilgi herkes tarafından biliniyor olduğundan, değiştirilmediği takdirde saldırılara da açık bir yapıdadır. Dolayısıyla erişim noktasının ilk kurulumu sırasında SSID bilgisinin değiştirilmesi gerekir. Değiştirilen değerin kolay tahmin edilebilir olmaması hatta SSID bilgisinin şifre yönetimi sistemi içine dahil edilmesi dahi düşünülebilir. Kablosuz iletişimde kullanılan şifreleme sistemi olan WEP algoritmada kullandığı anahtarın kısa olması sebebiyle çok güçlü bir şifreleme sağlayamaz. WEP şifrelerini kırmaya yönelik yazılımlar üretilmiş ve internette kolaylıkla bulunabilmektedir (Airsnort, Wepcrack, WEP Attack, BSD- Airtools gibi).

23 23/103 Dikkat edilmesi gereken bir başka saldırı türü ise Ortadaki Adam (Man in The Middle) saldırılarıdır. Bu saldırı türünde saldırgan kablosuz erişim kullanıcılarını yanıltmak üzere güçlü sinyalli kendi erişim noktasını yakın bir mesafeye yerleştirir. Bu erişim noktası aslında kendi ağına bağlı olup; kullanıcılar gerçek erişim noktasına ulaşmak amacıyla bu cihaza kullanıcı adı ve şifrelerini gönderirlerse saldırgan bu bilgileri elde eder. Dolayısıyla kullanıcılar kendi ekranlarında hatalı kullanıcı adı veya şifre mesajı gördüklerinde gerçekte sahte erişim noktası üzerinden gizli bilgilerini iletmiş olurlar. Kablosuz ağları bekleyen bir başka tehlike ise kablosuz erişim cihazları ile kritik mekanları gezerek yakındaki ağlar hakkında bilgi toplayan saldırganlardır. Saldırganın kablosuz ağ arama işlemini yaparken hangi araçla gezdiğine bağlı olarak bu saldırılar war walking, war driving ya da war flying olarak adlandırılmaktadır. Internette bütün bir şehirdeki kablosuz erişim sistemleri hakkında bu yollarla edinilmiş bilgiler veren siteler mevcuttur ( gibi). Kablosuz ağlar için bir tehlike de saldırganın istemci ve sunucu arasında kablosuz ortamda iletilen veriyi izlemesi ya da değiştirmesidir (data gathering & sniffing). Bu amaç için de yine internette çok sayıda araç bulunmaktadır (Netslumber, Commview). Hatta saldırı mesafesini arttırabilmek amacıyla çok çeşitli antenler dahi üretilmiştir. 5. Linux altınta kablosuz bir ağ kurabilmek için en geniş çerçevede aşağıdaki adımların izlenmesi gerekir. - Öncelikle kablosuz bağlantı kartına ait sürücünün tespiti ve kurulumu gerekmektedir. - İkinci olarak Linux kablosuz ağ araçlarının bilgisayarınıza yüklenmiş olması gerekmektedir. - Eğer sisteminizde kablosuz bağlantı için PCMCIA kart kullanılıyorsa pcmcia_cs paketinin, PCI kart kullanılıyorsa pci_cs paketinin yüklenmiş ve düzenlenmiş olması gerekmektedir. - Eğer bu yapılmamışsa kernel çekirdeği içerisinde PCMCIA veya PCI desteğinin bulunması eğer bulunmuyorsa çekirdeğin yeniden derlenmesi gerekmektedir. Hemen hatırlatmak gerekir ki günümüzde bir çok Linux dağıtımı kernel çekirdeğinin içinde PCMCIA ve PCI desteği vermektedir. Dolayısıyla çekirdeğin yeniden derlenmesi gerekmemektedir. Bununla birlikte bazı nedenlerden ötürü pcmcia-cs veya pci_cs paketine de ihtiyaç duyulabilmektedir.

24 24/ Linux Kablosuz Ağ Sürücüleri Günümüzde çok sayıda kablosuz ağ kartı üreticisi ürünlerinde belirli yonga setlerini kullanmaktadır. Bazı yonga setleri aşağıda sıralanmıştır. Hermes AP Hermes AP orinoco_cs sürücülerinin erişim noktası gibi davranmasına olanak tanıyan yama yapılmış sürümüdür. sitesinden bu sürücüyü indirebilir ve ayrıntılı bilgelere ulaşabilirsiniz. hostap_cs hostap_cs bir Prism II kart sürücüsüdür. Fakat bazı yeni özellikleri itibarıyla diğer Prism II kart sürücülerinden ayrılır. sitesinden bu sürücüyü indirebilir ve ayrıntılı bilgelere ulaşabilirsiniz. madwifi Atheros a/b/g kartlarına ait sürücüdür. sitesinden bu sürücüyü indirebilir ve ayrıntılı bilgelere ulaşabilirsiniz. orinoco_cs Bu sürücü bir çok kablosuz ağ kartını desteklemektedir. Bunlar arasında Lucent WaveLAN IEEE, Lucent Orinoco, Symbol Spectrum 24, ve Apple AirPort (AirPort Extreme i desteklememektedir) sayılabilir. Bir çok Linux dağıtımı bu sürücüyü içermektedir. Bu sürücü Prism II kartlarını desteklemekle birlikte, Prism II yongasının bir çok özelliği bu sürücüyle kullanılamamaktadır. sitesinden bu sürücüyü indirebilir ve ayrıntılı bilgelere ulaşabilirsiniz. prism54 prism54 Prism GT, Prism Duette, and Prism Indigo yonga tabanlı kablosuz ağ sürücülerini desteklemektedir. sitesinden bu sürücüyü indirebilir ve ayrıntılı bilgelere ulaşabilirsiniz. wlan-ng wlan-ng bir başka Prism II kart sürücüsüdür. Bu sürücü kablosuz ağ araçları paketini desteklememekte bununla birlikte kendi uygulamasını beraberinde getirmektedir. ttp:// sitesinden bu sürücüyü indirebilir ve ayrıntılı bilgelere ulaşabilirsiniz.

25 25/103 Bu inceleme sırasında D-Link DWL-G520 PCI kartı ve Madwifi sürücüsü kullanılmıştır. Madwifi sürücüsü yukarıda da değinildiği gibi DWL-G520 gibi atheros yonga setini kullanan kablosuz ağ cihazlarının Linux altında kullanılabilmesi için tasarlanmıştır. Öte yandan Linux için tasarlanmış sürücüsü bulunmayan cihazlar için de ndiswrapper seçeneği söz konusudur. Bilindiği üzere kablosuz ağ kartı üreticileri cihazlarına ait sürücüleri geliştirirken çoğunlukla Windows işletim sistemini dikkate almakta ve Linux için özel bir sürücü geliştirmemektedir. Bu nedenle belirli çalışma grupları ya da kişilerce bu cihazlar için Linux sürücüleri geliştirilmektedir. Öte yandan her bir cihaz için Linux sürücüsü geliştirmenin de güçlüğü ortadadır. Bu nedenle ndiswrapper projesi devreye sokulmuştur. ndiswrapper i geliştirenler kablosuz ağ kartlarına ait Windows sürücülerinin linux altında da çalışabilmesini amaçlamışlardır. Her bir Linux sürücüsünün kurulumu farklı olacağı için bu çalışmada sürücülerin kurulumu konusuna girilmemiştir. Bununla birlikte birçok cihaz ndiswrapper altında çalışabildiğinden ndiswrapper kurulumuna ve özelliklerine kısaca değinilecektir ndiswrapper Kurulumu Öncelikle adresinden ndiswrapper ın tercihen en son sürümünü indirmek gerekmektedir. Son sürüm 1.8 dir. ndiswrapper-1.8.tar.gz dosyası indirildikten sonra bu dosya /usr/src dizini altına kopyalanır. Bu işlemin ardından aşağıdaki komutları girmek gerekecektir: # tar zxvf ndiswrappre-1.8.tar.gz # cd ndiswrapper-1.8 # make uninstall # make Aşağıdaki komut root hakkıyla çalıştırılmalıdır. # make install Bu işlemlerin ardından ndiswrapper kurulmuş olur. Bu aşamada kullanılacak kablosuz ağ cihazının Windows XP sürücüsünün indirilmesi gerekecektir. Bunun için cihazınızın tam olarak markası ve modeli belirlenmelidir. Bu işlem için aşağıdaki komut girilir. Eğer bir PCI cihaz kullanılıyorsa:

26 26/103 # lspci n komutu çalıştırılır. Eğer sistemde bir usb cihaz bulunuyorsa bu durumda: # lsusb komutu çalıştırılır. Cihazın marka ve modeli belirlendikten sonra cihazın Windows XP sürücüsü temin edilir. Birçok Windows sürücüsü zip ya da exe uzantılı sıkıştırılmış dosyalarda bulunmaktadır. Bu sürücüler Linux altında unzip komutu ile açılabilir. Cab dosyaları ise cabextract ve unshield programlarıyla açılabilmektedir. Söz konusu sıkıştırılmış dosyalar açıldıktan sonra bu dosyaların içinde bulunan inf ve sys uzantılı dosyalar herhangi dizinin altına kopyalanabilmekle birlikte bu dosyaların aynı dizine kopyalanması gerekmektedir. Bazı sürücüler firmware dosyalarıyla birlikte gelebilir bu durmda bu dosyalar da aynı dizin içine kopyalanmalıdır. Bu dosyaların kopyalandığı dizinin içindeyken şu komut girilmelidir. # ndiswrapper i driver.inf Bu komut inf uzantılı dosyayı ve bu dosya tarafından istenen sys ve bin uzantılı dosyaların sisteme kurulması işlemini yapar. Kurulmuş olan sürücünün geçerli bir sürücü olduğunun tespiti şu komutun çalıştırılmasıyla anlaşılır: # ndiswrapper l Eğer sisteme kurulan sürücü cihaz için geçerli bir sürücüyse aşağıdaki mesaj alınır: driver present, hardware present Eğer sürücü ile cihaz arasında bir uyumsuzluk söz konusu ise aşağıdaki mesaj alınır. driver present Eğer bu açıklama da gelmiyorsa bu durumda Windows sürücüsü düzgün bir şekilde kurulamamış demektir. ndiswrapper modülünü çalıştırmak içinse aşağıdaki komut çalıştırılır. # modprobe ndiswrapper

27 27/103 Her şeyin düzgün çalışması halinde bu komut wlan0 kablosuz ağ kartını çalıştıracaktır. Böylece kablosuz ağ kartı Wireless Tools ile ayarlanabilir hale gelmektedir Kablosuz Ağ Araçları nın Kurulumu (Wireless Tools) Linux Wireless Tools ve bunun bir uygulaması (API) olan Wireless Extensions Linux ağ kartlarının düzenlenmesi ve kullanımı amacıyla HP den Jean Tourrilhes tarafından geliştirilmiş ve Linux kullanıcıları arasında büyük bir yaygınlık kazanmıştır. Wireless Tools ve Wireless Extensions Linux ağ kartlarının düzenlenmesi ve kullanımına yönelik tek yöntem olmamakla beraber kazandığı yaygınlık dikkate alınarak bu çalışmada da bu yöntemin özellikleri ve kullanımı incelenmiştir. Wireless Tools un kullanılabilmesi için her şeyden önce Wireless Extensions ile uyumlu bir çekirdeğe (kernel) ve sürücüye ihtiyaç vardır. Çekirdeğin Wireless Extensions in çekirdeğin içine dahil edilebilmesi için CONFIG_NET_RADIO seçeneğinin enabled olması gerekmektedir. Bunun kontrolünü ise aşağıdaki komut ile yapabiliriz. # grep CONFIG_NET_RADIO /boot/config-`uname -r` Bu komutun çalıştırılmasının ardından eğer CONFIG_NET_RADIO enabled ise aşağıdaki mesaj alınır. CONFIG_NET_RADIO=y

28 28/103 Eğer CONFIG_NET_RADIO enabled değilse çekirdek yeniden yapılandırılmalıdır. Sürüm Çekirdek Özellik WE , Temel b desteği WE , TxPower ayarları WE Sürümün kontrol edilmesi, tekrarlama ayarları WE Ek istatistikler WE , API için yeni sürücü WE , Kablosuz ağın taranması ve Kablosuz ağ hareketlerinin izlenmesi WE , Geliştirilmiş iwpriv desteği WE , a/802.11g eklentileri, Geliştirilmiş iwspy desteği WE Hareket izleme kabiliyeti, daha geniş ağ tarama WE WPA/WPA2/802.11i desteği WE Geliştirilmiş dbm raplorlama Tablo 5: Wireless Extensions Sürümlerini Destekleyen Kernel Sürümleri. Yurarıdaki tablo işletim sisteminize ait çekirdeğin desteklediği Wireless Extensions sürümlerini göstermektedir. iwconfig version komutunu kullanmak suretiyle Wireless Tools ve Wireless Extensions sürümleri hakkında bilgi.edinilebilir Bu konuda Daha ayrıntılı bilgiye adresinden ulaşılabilir. Wireless Tools un kararlı (stable) en son sürümü 27 dir. Son sürüm adresinden temin edilebilir. Wireless Tools un sürmünün Wireless Extensions ile uyumlu olması çok önemlidir. Eğer Wireless Tools un eski bir sürümü kullanılmaktaysa mevcut sisteme Wireless Extensions un en son sürümü kurulmuş olsa bile son sürümün özelliklerinden faydalanmak mümkün değildir. Dolayısıyla Wireless Tools u ve Wireless Extensions u sisteme kurarken hangi Wireless Tools un hangi Wireless Extensions ını desteklediğini dikkate almak her zaman en iyi seçenektir. Bunun için Wireless Tools u kaynak kodunu kullanarak yüklemek gerekmektedir. Paket halinde kurulmak istendiğinde Wireless Tools ve Wireless Extensions uyumsuzluğu ortaya çıkabilir. Örneğin sistemde daha önceden Wireless Extensions 14 kurulu iken sisteme Wireless Tools 25 yüklenirse Wireless Tools un kullanımı sırasında ekrana her defa aşağıdak mesaj gelecektir. Warning: Driver for device wlan0 has been compiled with version 14 of Wireless Extension, while this program is using version 15. Some things may be broken... Öte yandan Wireless Extensions ın kullanılabilmesi için kablosuz ağ kartının sürücüsünün Wireless Extensions u desteklemesi gerekmektedir. Bu konuda ayrıntılı bilgiye Jean Tourrilhes in sitesinden erişilebilir.

29 29/103 Wireless Tools un kurulumu için yapılması gereken daha önce sözü edilen adresten Wireless Tools un son sürümüne ait kaynak kodu olan wireless_tools.27.tar.gz yi indirmektir. Bu dosya /usr/src dizininin altına konduktan sonra aşağıdaki komutla paket açılır. # tar xzvf wireless_tools.27.tar.gz # cd wireless_tools.27 # make # make install Bu aşamada bazı çekirdeklerle libc kombinasyonları arasında derleme hataları ortaya çıkabilir. Eğer ekranda Your kernel/libc combination is not supported mesajı alındığı taktirde bu sorunla karşılaşılmış demektir. Bu mesaj bazı karmaşık kod yazılması gerektiği anlamına gelmektedir. Bu sorunu aşmanın en iyi yolu Linux dağıtımının paket versiyonunun yüklenmesidir Wireless Tools un kullanımı Bu komutlar vasıtasıyla Wireless Tools /usr/local/sbin dizinine kurulmuş ve derlenmiş olur. Wireless Tools iwconfig, iwlist, iwspy ve iwpriv adı verilen 4 adet binary komut kullanmaktadır. Aşağıda bu komutların nasıl çalıştığına ilişkin bilgi verilecektir. Öte yandan bu komutların aldığı parametreler çoğunlukla yapılandırma (konfigürasyon) dosyalarının da parametreleri olması itibarıyla önem arz etmektedir. Aynı zamanda bu komutların aldığı parametreler farklı şekillerde ifade edilmekle birlikte hemen bütün işletim sistemlerinde mevcut olan kablosuz ağ yapılandırmalarının da temelini oluşturmaktadır. Dolayısıyla kablosuz ağların çalışma şekline de ışık tutacağı için bu parametreler ayrıntılı olarak ele alınmıştır İwconfig iwconfig komutu kablosuz ağ kartının çalışmasıyla ilgili bazı parametrelerin düzenlenmesinie imkan vermektedir. Bu komut sistemin açılışı sırasında da çalıştırılır. Eğer sistemde kablosuz ağ kartı olarak pcmcia kullanılıyorsa açılış düzenine ait (konfigürasyon) parametreler /etc/pcmcia/config.opts dosyasından, eğer bir pci kart kullanılıyorsa /etc/sysconfig/network/wireless dosyasından alınır. Herhangi bir parametre almaksızın bu komut çalıştırıldığında sistemdeki herhangi bir kablosuz ağ kartı için mevcut ayarları gösterir. Buna ilişkin bir örnek aşağıda gösterilmiştir.

30 30/103 lo no wireless extensions. eth0 no wireless extensions. ath0 IEEE b ESSID:"HomeNetwork" Nickname:"linux" Mode:Managed Frequency:2.437GHz Access Point: 00:11:95:07:2E:CE Bit Rate:54Mb/s Tx-Power=24 dbm Sensitivity=1/3 Retry min limit:8 RTS thr:2346 Fragment thr:2346 Encryption key:off Power Management:off Link Quality:40/92 Signal level:-77 dbm Noise level:-100 dbm Rx invalid nwid:0 Rx invalid crypt:0 Rx invalid frag:0 Tx excessive retries:5293 Invalid misc:86372 Missed beacon:0 Yalnızca belirli bir karta ait ayarlar görülmek istendiğinde parametre olarak o kartın adı verilir. Şöyleki : # iwconfig ath0 iwconfig ile yukarıdaki örnekten de görülebileceği gibi tamamı olmasa da birçok parametre değeri ayarlanabilir. iwconfig tarafından verilen parametrelerin, ayarların ve istatistiki bilgilerin tamamı cihazların türüne ve sürücülerin sürümlerine göre değişebilmektedir. Şöyleki her bir kablosuz ağ sürücüsü /proc/net/wireless dosyasına farklı bilgiler yazacaktır. Ayrıca her bir sürücü Wireless Tools komutlarını farklı şekillerde desteklemektedir. Örneğin eğer sistemde Orinoco marka kart ve orinoco_cs sürücüsü kullanılıyorsa Mode parametresi hostap_cs sürücüsü ile birlikte kullanılan ve Prism II yonga setini kullanan kartlara göre daha sınırlı seçeneklere sahiptir iwconfig Parametreleri essid : Bu parametre ile SSID değeri girilir. # iwconfig ath0 essid HomeNetwork # iwconfig ath0 essid any Yukarıdaki komut satırında HomeNetwork değeri ile HomeNetwork adı verilen kablosuz ağa bağlantı yapılmak istendiğini ifade etmektedir. Çevrede mevcut olan herhangi bir ağa bağlantı yapılacağı zaman essid parametresine any değerini vermek gerekmektedir.

31 31/103 freq ve channel : Bu parametre ile bağlantı sırasında kullanılacak frekans ayarları ya da kanalları verilir. channel parametresi A.B.D için 1-11 arasında A.B için ise 1-14 arasında numaralar alır. freq parametresi ise Hertz cinsinden değerler alır. freq parametresini kullanırken frekans değerinin tam olarak girilmesi gerekmektedir. freq ve channel parametreleri sonuç olarak aynı görevi yapmaktadır. Örneğin kablosuz bağlantı sırasında 6 numaralı kanalı kullanmak için aşağıdaki komutlardan herhangi birinin kullanılması yeterli olacaktır. # iwconfig ath0 channel 6 # iwconfig ath0 freq # iwconfig ath0 freq 2.43G Yukarıda da görüldüğü gibi frekans değerinin son hanesine G eklenebilir. mode : Bu parametre kablosuz ağ kartının çalışma modunu belirler ve kablosuz ağ kartının ve sürücünün özelliklerine bağlı olarak farklı değerler alabilir. Bir çok kart ve sürücü Linux altında cihazdan cihaza bağlantı (ad-hoc) şeklini destekler. Bu durumda parametre ad-hoc değerini alır. Bununla birlikte en çok kullanılan çalışma biçimi bir erişim noktasının kullanıldığı altyapı çalışma modelidir (infrastructure). Eğer bir erişim noktası ile ağa bağlanılacaksa bu durumda mode parametresi managed değerini alır. Madwifi ve hostap sürücülerinin kullanıldığı cihazlarda parametrenin alacağı bir başka değer ise master değeridir. Bu çalışma biçiminde cihaz bir erişim noktası gibi çalışır. Ayrıca mode parametresi monitor değerini alabilir ki bu da cihazın veri iletmeyip yalnızca veri almasını sağlar. Aşağıda komutun çalışmasına ilişkin örnekler verilmiştir. # iwconfig ath0 mode ad-hoc # iwconfig ath0 mode managed # iwconfig ath0 mode master # iwconfig ath0 mode monitor ap : Kablosuz ağ kartının öncelikle belirli bir erişim noktasına bağlanması isteniyorsa bu durumda bu parametreye erişim noktasının MAC adres değeri girilir. Eğer belirli bir erişim noktası ile kurulan bağlantı kalitesi bir süre sonra iletişim için yeterli olmayacak şekilde düşmüşse kablosuz ağ kartı çalışma biçimini auto ya çevirerek çevredeki en uygun diğer erişim noktasını arayarak bu erişim noktası ile bağlantı kurar. Bu özelliği ortadan kaldırabilmek için komut parametresine off değeri verilir. Bu özelliği tekrar harekete geçirmek için ise parametreye any ya da auto değerleri girilir. # iwconfig ath0 ap 00:11:95:07:2E:CE