Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 39, Ocak 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 39, Ocak 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Yrd. Doç. Dr. H. Bayram TEMUR Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu temurbay@hotmail.com Yrd. Doç. Dr. Muzaffer SELÇUK Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu 8-13 YAŞ ARASI BİREYLERDE ESNEKLİK VE DİKEY SIÇRAMA DEĞERLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ Öz Bu çalışmayla, yaşarlı 8-13 yıl arası olan bireylerin esneklik ve dikey sıçrama değerlerinin cinsiyet, yaş, boy, vücut ağırlığı, vücut yağ yüzdesi ve gövde yağ kütlesi ile ayrıca esnekliğin, dikey sıçrama ile ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla, yaş ortalaması 10,32±1,24 yıl, boy ortalaması 138,01±10,41cm ve vücut ağırlığı ortalaması 32,77±9,02kg olan 66 kadın, 32 erkek olmak üzere toplam 98 kişi dahil edildi. Deneklerin boy, vücut ağırlıkları ve yaşlarıyla birlikte esneklik, dikey sıçrama, vücut yağ yüzdesi (VYY), gövde yağ kütle değerleri belirlendi. Bu verilerin analizinde İndepented T testi ve one-way ANOVA testi kullanıldı. Sonuçta, dikey sıçrama değerlerinin cinsiyet, boy uzunluğu, vücut ağırlığı, yaş ve gövde yağ kütlesi ile anlamlı ( p<0,01 ) ilişki, vücut yağ yüzdesi ve esneklikle ise anlamlı ilişki (p<0,05) olmadığı belirlendi. Esnekliğin kadınlar lehine anlamlı ( p< 0,01) olduğu, esneklikle yaş ve gövde yağ kütlesi arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu ( p<0,05 ), esnekliğin boy, vücut ağırlığı ve vücut yağ yüzdesi ile (p<0,05) anlamlı ilişki içerisinde olmadığı görüldü. Anahtar kelimeler: Yaş, Dikey Sıçrama, Esneklik, Vücut Yağ Yüzdesi, Gövde Yağ Kütlesi

2 THE RESEARCH OF FLEXIBILITY AND VERTICAL JUMP VALUES ACCORDING TO DIFFERENT FACTORS WITH THE PEOPLE IN THE AGE OF 8-13 YEARS Abstract This study aims to research the relation of flexibility and vertical jump values with the sex,age,height,body weight,percentage of body fat and body fat proportion in the persons between the age of 8-13.Also, this study aims to research the relation of flexibility with vertical jump.with this purpose, 66 females and 32 males who are in the average age of 10,32±1,24 years, in the average height of 138,01±10,41 cm and in the average weight of 32,77±9,02 kg are included in this study.with height,body weight and ages of subject persons;flexibility,vertical jump,percentage of body fat and values of body fat proportion are defined.in the analysis of these data,independent T test and One Way ANOVA test are used. In the result of these tests, it is determined that vertical jump values have a meaningful relation with sex, body height, body weight,age and body fat proportion (p 0,01) but it is also established that vertical jump values have no meaningful relation with body fat proportion and flexibility (p 0,05). It is seen that flexibility is meaningful in favour of females(p 0,01), there is a negative relation between flexibility and age,body mass index(p 0,05).It is also seen that flexibility has no positive or meaningful relation with height,body weight and percentage of body fat proportion(p 0,05). Keywords: Age,Vertical Jump,Flexibility, Percentage of body fat, Body mass index. 201 GİRİŞ Fiziksel uygunluk kalp-solunum sistemi dayanıklılığı, kas dayanıklılığı, kas kuvveti, kas gücü, sürat, esneklik, çeviklik, denge, reaksiyon zamanı ve beden kompozisyonunu içermektedir. Bu nitelikler sportif performans ve sağlık bakımından farklı önemlere sahip olduklarından performansla ilişkili fiziksel uygunluk ve sağlıkla ilişkili fiziksel uygunluk olarak adlandırılmaktadır(özer, 2001). Sağlıkla ilişkili uygunluk kalp solunum uygunluğunu, kassal kuvvet ve dayanıklılığı, beden kompozisyonu ve esnekliği içerirken, performansla ilişkili fiziksel uygunluk ise sürat, çeviklik, koordinasyon ve patlayıcı kuvvet gibi özellikleri kapsamaktadır (Özer, 2001; Graham ve ark.,2001). Hamstring kasları ve alt bel esnekliğini değerlendirmede sağlıkla ilgili fiziksel uygunluk test bataryalarından birçok otur uzan protokolleri kullanılmaktadır (Balcı ve Tamer,2005). Çünkü hamstring ve alt arka kasların esnekliğinin geliştirilmesi; akut veya kronik kas-iskelet incinmelerini, alt arka kas problemlerini, vücut görünüşündeki bozuklukları, yürüyüş problemlerini, düşme risklerini ve alt arka ağrı sendromlarını önlediği düşünülmektedir (Hui ve Yuen, 2000). Ayrıca yapılan bir çok çalışmada (Şimşek ve ark., 2007; Yıldırım 2010; Koç ve Aslan, 2010) spor branşlarının bir çoğunda başarılı olabilme ile temel motorik özellikler olan kuvvet (dikey sıçrama), sürat, esneklik ve düşük vücut yağ yüzdesinin doğrudan ilişkili olduğu bildirilmiştir. Sıçrama hareketi ele alındığında alt ekstremite de fleksör ve ekstansör kasların etkili olduğu görülmektedir (Şimşek ve ark., 2007).

3 Esneklik eklemde meydana gelen hareket genişliği ile eş anlamlı olup, kaslar, bağlar, tendonlar veya kemik yapılar tarafından sınırlanabilir. Esneklik, kalıtsal olarak eklem yapılarında görülen farklılıklar, konnektif dokunun elastikiyeti, kas viskozitesi, karşılıklı kas koordinasyonu (resiprokal), cinsiyet ve vücut tipi gibi çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. Kas ve bağ uzunluklarının farklı olması sebebiyle esneklik kişiler arasında farklı derecelerde görülmektedir. Erkeklerin konnektif dokularının kadınlara göre daha fazla olmasından dolayı kadınlar erkeklere göre daha esnektirler (Özer, 2010). Vücut Yağ Yüzdesi (VYY), vücut kompozisyonunu belirlemede kullanılan pek çok yöntemden biridir. VYY ni belirlemede deri kıvrım kalınlıklarının kullanılması, beden yağı ve dağılımları hakkında anlamlı bilgiler verebilir. Falk ve ark., (1996), anaerobik veya aerobik çalışmayı kapsayan bütün spor branşları için vücuttaki yağ dokusu fazlalığını ve dolayısıyla yağsız kas kütlesinin azlığını performansı olumsuz etkileyen bir durum olarak ifade etmektedir. Aşırı miktarda vücut yağı bulunması halinde, istenilen şekilde bir aktivite için yapılan kalori ve oksijen harcaması yetersiz olacaktır. Bu da daha düşük bir kardiyovasküler dayanıklılık ve haliyle azalan bir performans anlamına gelmektedir. Farklı spor dallarında yarışan sporcuların, birbirinden çok farklı vücut ağırlığı, boy, kas kitlesi, yağsız vücut kitlesi, yağ yüzdesine ve hatta vücut proporsiyonuna sahip olduğu ve bununla birlikte vücut kompozisyonunun performansla ilişkili olduğu bilinmektedir (Strudwick vereilly, 2002; Leone ve ark.,2002). Bu çalışmayla, yaşarlı 8-13 yıl arasında değişen bireylerde esneklik ve dikey sıçrama özellikleri ile cinsiyet, yaş, boy uzunluğu, vücut ağırlığı, vücut yağ yüzdesi, gövde yağ kütlesi ile ayrıca esnekliğin, dikey sıçrama ile ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. 202 YÖNTEM Araştırma Grubu: Yaşları 8 ile 13 yıl arasında değişen 66 sı kadın, 32 si erkek toplam 98 kişi, velilerinin de oluru alınarak çalışmaya dahil edildi. Veri Toplama Yöntemi: Deneklerin boy ölçümleri için metre, ağırlık ölçümleri için hassas kantar (Angel) kullanıldı. Vücut kompozisyonlarından vücut yağ yüzdesi, gövde yağ kütlesi ağırlığı Jawon AVİS 333 PLUS marka Bioelectrical Impedance Analysis (BIA) cihazı ile belirlendi. Ölçüm Yöntemleri: Boy Uzunluğu: Boy uzunluğu ölçümü düz bir zeminde sporcu çıplak ayaklı iken metre kullanılarak ölçüldü. Vücut Ağırlığı: Vücut ağırlığı ölçümü sporcu şortlu ve çıplak ayaklı iken elektironik hassas kantar ile ölçüldü. Vücut Komposizyonları: Katılımcılar Bioelectrical Impedance Analysis (BIA) cihazı üzerine 5 dakika dinlendirildikten sonra en hafif giysilerle çıkarılarak yaş, cinsiyet, boy gibi veriler girildi. LCD ekranındaki yönlendirmeler takip edilerek ölçümler yapıldı. Vücut kompozisyonlarının belirlenmesinde kullanılan farklı yöntemler vardır. Biyoelektrik impedans analizi yöntemi de referans testlerle karşılaştırıldığında gerek vücut suyunu gerekse yağ oranını değerlendirmede kullanılan güvenilir bir testtir (Sheng ve Huggins, 1979). Klinik ve epidemiyolojik çalışmalar için uygun bir yöntem olan biyoelektrik impedans analizinin kulla-

4 nımı da (BİA) son yıllarda artış göstermiştir. BİA metodu, hem yetişkinlerde hem çocuklarda uygulama rahatlığı, tekrar edilebilir olması, sonuçları hızlı bir şekilde vermesi, girişimsel olmaması nedeniyle vücut bileşiminin değerlendirilmesinde kullanılan en etkin yöntemler arasındadır (Kaya ve Özçelik, 2009). Esneklik (Otur Uzan Testi-OUT): Esneklik ölçümünde otur eriş testi kullanılmıştır. Test sehpasının uzunluğu 35 cm, genişliği 45 cm, yükseklik 32 cm dir. Sehpanın üst yüzey uzunluğu 45 cm, genişlik 45 cm dir. Üst yüzey, ayakların dayandığı yüzeyden 15 cm daha dışarıdadır. Sehpanın üzeri cm. lere bölünerek ölçülendirildi. Katılımcılar yere oturarak çıplak ayak tabanını düz bir şekilde test sehpasına dayadı. Gövde ileri doğru eğilerek, dizler bükülmeden eller vücudun önünde olacak şekilde uzanabildiği kadar öne doğru uzanarak cetveli yavaşça ileri itelemişlerdir. En uzak noktada öne ya da geriye esnemeden 1-2 saniye beklenilmiş, test iki defa tekrar edilmiş ve en yüksek değer kayıt edilmiştir. BULGULAR Tablo 1. Dikey Sıçrama ve Esneklik Değerlerinin Cinsiyete Göre Dağılımı Motorik özellikler Cinsiyet N Ortalama Standart sap. Sd t p Dikey sıçrama(cm) Erkek 32 33,63 6,96 Kadın 66 29,58 4,34 3,527 96,001 Esneklik(cm) Kadın 66 26,30 4,61 Erkek 32 22,66 5,91 3,344 96, Tablo 1 de dikey sıçrama değerleri incelendiğinde kadınların dikey sıçrama değerleri ortalaması 29,58 ± 4,34 cm, erkeklerin dikey sıçrama değerleri ortalaması ise 33,63 ± 6,96 cm olduğu görüldü. Cinsiyetler arasında ki esneklik değerlerine bakıldığında ise kadınların esneklik değerleri ortalamasının 26,30±4,61cm, erkeklerin ise 22,66 ± 5,91cm olduğu belirlendi. Tablo 2. Dikey Sıçrama ve Esnekliğin Değerlerinin Boy Uzunluğu İle İlişkisi Motorik özellikler Dikey sıçrama (cm) toplamı Sd ortalaması Gruplar arası 690, ,628 Gruplariçi 2390, ,562 Toplam 3080, Esneklik (cm) Gruplar arası 318, ,568 Gruplariçi 2428, ,987 Toplam 2747, F p 3,713,001 1,689,122 Tablo 2, dikey sıçrama ve esneklik değerleri ile boy uzunluğu arasındaki ilişki irdelendiğinde, dikey sıçramada boy grupları arasında anlamlı farklılığın olduğu görüldü. Aynı tabloda Esneklik değerlerine bakıldığında ise boy uzunluğunun esneklik üzerine etkili olmadığı belirlendi.

5 Tablo 3. Dikey Sıçrama ve Esneklik Değerlerinin Vücut Ağırlığı İle İlişkisi Motorik özellikler toplamı Sd ortalaması F Dikey(cm) Gruplar arası 715, ,241 sıçrama Gruplariçi 2365, ,281 Toplam 3080, Esneklik Gruplar arası 366, ,386 (cm) Gruplariçi 2381, ,456 Toplam 2747, p 3,890,001 1,980,066 Tablo 3, dikey sıçrama ve esneklik değerleri vücut ağırlığı değerlerine göre incelendiğinde, dikey sıçramanın vücut ağırlık değerlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği, fakat esneklik değerleri açısından bir fark olmadığı görüldü. Tablo 4. Dikey Sıçrama ve Esneklik Değerlerinin Yaş İle İlişkisi Motorik Özellikler toplamı Sd ortalaması Dikey sıçrama Gruplar arası 694, ,969 (cm) Gruplariçi 2386, ,936 Toplam 3080, Gruplar arası 310, ,153 Esneklik Gruplariçi 2437, ,489 (cm) Toplam 2747, F p 5,358,000 2,346, Tablo 4 deki dikey sıçrama ve esneklik değerleri ile yaş arasındaki ilişki ele alındığında, dikey sıçramanın yaş ile birlikte arttığı, esnekliğin ise yaşın artması ile azaldığı görüldü. Tablo 5. Dikey Sıçrama ve Esneklik Değerlerinin Vücut Yağ Yüzdesi İle İlişkisi Motorik Özellikler Dikey sıçrama(cm) Esneklik (cm) toplamı Sd ortalaması Gruplar arası 208, ,736 Gruplariçi 2872, ,920 Toplam 3080, Gruplar arası 283, ,462 Gruplariçi 2464, ,384 Toplam 2747, F p,932,486 1,478,185

6 Tablo 5, dikey sıçrama ve esneklik değerleri ile deneklerin vücut yağ yüzdeleri arasındaki ilişki incelendiğinde, hem dikey sıçramanın hem de esnekliğin vücut yağ yüzdesi değerlerine bağlı olarak anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edildi. Tablo 6. Dikey Sıçrama ve Esneklik Değerlerinin Gövde Yağ Kütlesi İle İlişkisi Motorik Özellikler Dikey sıçrama(cm) Esneklik (cm) toplamı Sd ortalaması Gruplar arası 696, ,039 Gruplariçi 2260, ,114 Toplam 2956, Gruplar arası 403, ,199 Gruplariçi 2344, ,765 Toplam 2747, F p 4,621,000 2,608,022 Tablo 6 de dikey sıçrama ve esneklik değerlerinin gövde yağ kütlesi değerleri ile ilişkisine bakıldığında, dikey sıçrama ile p<0,01, esneme ile ise p<0,05 düzeyinde ilişki olduğu görüldü. Tablo 7. Dikey Sıçrama Değerleri İle Esneklik Arasındaki İlişkisi Motorik Özellikler Dikey sıçrama (cm) toplamı Sd ortalaması Gruplar arası 351, ,173 Gruplariçi 2729, ,331 Toplam 3080, F p 1,654, Tablo 7 da dikey sıçrama değerlerinin deneklerin esneklik değerleri ile ilişkisi irdelendiğinde dikey sıçramanın esneklik değerlerinden etkilenmediği görüldü. TARTIŞMA Yaşları 8-13 yıl arası olan bireylerde dikey sıçrama ve esneklik özelliklerinin seçilmiş bazı değişkenlere göre araştırıldığı bu çalışmada elde edilen veriler bulgular kısmındaki tablo sırasına göre aşağıda sunulmuştur. Katılımcıların cinsiyetlerine göre dikey sıçrama ve esneklik değerleri incelendiğinde, kadınların dikey sıçrama değerleri ortalaması 29,58 ± 4,34 cm, erkeklerin dikey sıçrama değerleri ortalaması ise 33,63 ± 6,96 cm olduğu görüldü. Cinsiyetler arasında ki esneklik değerlerine bakıldığında ise kadınların esneklik değerleri ortalamasının 26,30 ± 4,61cm, erkeklerin ise 22,66 ± 5,91cm olduğu belirlendi. Bu her iki özelliğin cinsiyetler arsında istatistiksel olarak p< 0,01 düzeyinde anlamlı farklılık gösterdiği belirlendi. Fakat bu farklılık, dikey sıçramada erkekler lehine, esneklikte ise kadınlar lehine kendini göstermektedir. Yapılan çalışmalar (Şahiner ve Balcı,2010; Malina vebouchard, 1991), esnekliğin cinsiyetler arasında kadınlar lehinde anlamlı farklılık olduğunu ortaya koymuşlardır. Bu veri çalışma bulgumuzu destekler niteliktedir. Kadınlarda kas tendonlarının daha küçük, zayıf, gevşek (hiperlaksite) ve kas tonusunun zayıf (hipotoni) olması eklemlere daha fazla hareketlilik kazandırmaktadır (Zorba, 2001).

7 Deneklerin boy uzunluk değerleri ortalaması 138,01 ± 10,41 cm dir. Dikey sıçrama ve esneklik değerleri deneklerin boy uzunluk değerlerine göre incelendiğinde, dikey sıçrama değerlerinin boy uzunluk değerleri lehinde p<0,01 düzeyinde anlamlı farklılık gösterdiği belirlendi. Bu farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirleyebilme için Turkey HSD testi yapıldı. Farklılığın boy uzunluğu 158,6-164 cm arasında (36,50 ± 8,20 cm) olanların, boy uzunluğu 1,20-125,5 cm olanlarla ( 26,27 ± 3,67 cm) ve 136,6-142 cm (29,52 ± 4,18 cm) olanlarla boy uzunluğu 158,6-164 cm olanlar lehine anlamlı farklılık tespit edildi. konuyla ilgili yapılan çalışmalar (Sayın ve ark., 1995; Yıldırım, 2009; Eler, 1996), dikey sıçrama başarısı ile boy uzunluğu arasında önemli bir ilişkinin olduğunu tespit etmişlerdir. Bu çalışmalar elde edilen bulguları destekler niteliktedir. Esneklik değerlerinin boy uzunluk değerlerine göre incelenmesi sonucu ise, boy uzunluk değerlerinin esneklik özeliği üzerinde anlamlı (p<0,05) bir farklılık oluşturmadığı saptandı. Bayanlarda boy genellikle daha kısadır. Gövdenin üst kısımları bacaklara oranla daha iyi gelişmiştir. Kalça oynakları arasındaki aralık erkeğe oranla daha büyüktür. Kas tonusu ve elastikiyet daha fazladır. Kas, bağ ve kirişlerin gerilebilirliği ile hareket yeteneği kadınlarda daha yüksektir. Kadının esneyebilirliğinin yüksek olması dokuların daha gevşek.oluşuna bağlıdır (Ziyagil ve ark.,1993). Bulguların literatür bilgileri ile uyumlu olmamasında katılımcıların yaşlarının henüz cinsiyet özelliklerinin belirginleşmediği dönem de olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Katılımcıların vücut ağırlık değerleri ortalaması 32,77± 9,02 kg dır. Dikey sıçrama ve esneklik değerleri, deneklerin vücut ağırlıklarına göre ele alındığında, dikey sıçrama değerlerinin vücut ağırlığındaki artış lehinde p<0,01 düzeyinde anlamlı farklılıklar gösterdiği bulundu. Yıldırım (2009), elit hentbol oyuncularında yapmış olduğu çalışmada, vücut ağırlığı arttıkça dikey sıçrama yüksekliğinin azaldığını belirtmiştir. Yine Falk ve Weinstein (1996), yaptığı çalışmada benzer sonuçlar bulmuştur. Araştırma bulgularının literatürle farklılaşmasında çalışılan deneklerin yaşlarının farklı olmasından kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Çünkü araştırma grubumuz gelişme çağındakilerden oluşmaktadır. Bu çağda vücut ağırlıklarındaki artışın vücut yağ kütlesindeki artıştan ziyade kas ve kemik yapısındaki artıştan kaynaklandığı düşünülmektedir. Kas ve kemik kütlesindeki artış beraberinde dikey sıçrama mesafesini olumlu etkileyecektir. Esneklik değerlerin deneklerin vücut ağırlık değerlerine göre analiz edildiğinde ise esneklik değerlerinin deneklerin vücut ağırlık değerlerine göre anlamlı (p<0,05) bir farklılık göstermediği bulundu. Buradaki vücut ağırlığının esnekliği etkileyebilecek yağ kütlesindeki artışla gelen bir vücut ağırlığı olmadığı, aksine büyüme ve gelişmeden kaynaklı bir vücut ağırlığı olduğu düşünülmektedir. Deneklerin yaş ortalaması 10,32 ± 1,24 yıl dır. Dikey sıçrama ve esneklik değerlerinin yaş değişkenine göre incelendiğinde, dikey sıçrama değerlerinin yaşa bağlı olarak arttığı görüldü. Bu değerlerin istatistiksel olarak p<0,01 düzeyinde anlamlı farklılık gösterdiği belirlendi. Örneğin 8 yaşındakilerin dikey sıçrama değerleri ortalaması 28,30 ± 4,27 cm, 11 yaşında olanların dikey sıçrama değerleri ortalaması 33,36 ± 6,27cm ve 13 yaşındakilerin dikey sıçrama değerleri ortalaması 36,33 ± 6,66 cm dir. Yıldırım (2009), yapmış olduğu çalışmada yaş ile dikey sıçrama yüksekliği ile anlamlı ilişki saptamıştır. Bulgular literatürle örtüşür mahiyettedir. Yaşın ilerlemesi ile birlikte kas ve iskelet sistemlerindeki doğal gelişimin bir sonucu olarak kuvvet artışının ürünü olarak görülmektedir. 206 Esneklik değerleri yaş faktörüne göre incelendiğinde ise, yaş artıkça esneklik değerlerinin azaldığı ortaya çıktı. Diğer bir deyişle yaş ile esneklik arasında negatif yönlü p<0,05 düze-

8 yinde anlamlı farklılık vardır. Bunun ilgili veriler ise, 8 yaşındakilerin esneklik değerleri ortalaması 28,30 ± 4,32 cm, 9 yaşındakilerin esneklik değerleri ortalaması 27,50 ± 4,20 cm, 10 yaşındakilerin esneklik değerleri ortalaması 25,44 ± 4,61 cm, 11 yaşındakilerin esneklik değerleri ortalaması 24,18 ± 5,79cm ve 13 yaşındakilerin esneklik değerleri ortalaması ise, 22,00 ±10,39 cm şeklindedir. Yaş ilerledikçe vücut yağları artarken; esnetme yeteneğinde azalmalar görülür, kas dokuları maksimal oksijen alımları ve alınan enerji ihtiyacı azalır. Bu olayın hızlanmasına sebep olan etkenlerin başında fiziksel hareketliliğin azlığı gelmektedir (Zorba, 2001). Yaşla birlikte kas kütlesindeki artış ve eklem açısındaki azalma elde edilen bu bulgunun nedeni olarak görülmektedir. Katılımcıların vücut yağ yüzde ortalaması 12,91 ± 12,91 % dır. Dikey sıçrama ve esneklik değerlerini, katılımcıların vücut yağ yüzdelerine göre değerlendirildiğinde hem dikey sıçrama hem de esneklik değerlerinin vücut yağ yüzdeleri ile anlamlı (p<0,05) ilişki içerisinde olmadığı tespit edildi. Farklı çalışmalarda (Fleck ve ark.,1985; Duncan ve ark.,2006; Çon ve ark.;2012), çocukların vücut yapısı ve kompozisyonunun dikey sıçrama mesafesi üzerinde etkili olabileceği bildirilmiştir. Yıldırım (2009), çalışmasında vücut yağ yüzdesindeki artışla birlikte dikey sıçrama mesafesinin düştüğünü bildirmiştir. Yapılan başka bir çalışmada (Ghorbanzadehkoshki,2009), ise Vücut yağ yüzdesi ile esneklik değeri arasında negatif ilişki olduğu bulunmuştur. Araştırma bulgularının bazı literatürlerle örtüşmemesinde çalışmaya dahil edilen grubun vücut yağ yüzdesi düzeyinin bu özellikleri etkileyebilecek kadar yüksek olmaması olarak görülmektedir. Tüm deneklerin gövde yağ kütle değerleri ortalaması 2,36 ± 1,63 kg dır. Dikey sıçrama ve esneklik değerleri gövde yağ kütlesi değerlerine göre incelendiğinde, gövde yağ kütlesinin dikey sıçrama ile p<0,01, esneklikle ise p<0,05 düzeyinde ilişkili olduğu belirlendi. Örneğin gövde yağ kütlesi 0,53-1,57 kg arasında olanların dikey sıçrama değerleri ortalaması 28,18 ± 3,92 cm, gövde yağ kütlesi 1,58-2,61 kg arasında olanların dikey sıçrama değerleri ortalaması 31,33 ± 4,73 cm, gövde yağ kütlesi 2,62-3,65 kg arasında olanların dikey sıçrama değerleri ortalaması 35,92 ± 7,50 cm dir. Yine gövde yağ kütlesi 0,53-1,57 kg arasında olanların esneklik değerleri ortalaması 26,31± 4,38 cm, gövde yağ kütlesi 1,53-2,61 kg arasında olanların esneklik değerleri ortalaması 25,26 ± 4,47cm ve gövde yağ kütlesi 2,62-3,65 kg arasında olanların esneklik değerleri ortalaması 22,08 ± 5,98 cm di. Vücuttaki yağlanma genelde erkeklerde abdominal bölgede, kadınlarda ise abdoninal bölge ile birlikte basen bölgesinde yoğunlaşır. Abdominal bölgede yoğunlaşması esnekliği etkileyen bir faktör olduğu düşünülmektedir. Deneklerin esneklik değerleri ortalaması 25,11 ± 5,32 cm dir. Katılımcıların esneklik değerlerinin dikey sıçrama değerlerini etkileyip etkilemediği irdelendiğinde, bu iki özellik arasında istatistiksel olarak anlamlı (p<0,05) bir ilişki olmadığı belirlendi. Aslan (2008), yaptığı bir çalışmada sedanter ve fiziksel aktif kişilerde esnekliğin sıçrama ve bacak kuvveti ile olan ilişkisini anlamlı bulmuştur. Yine benzer bir çalışmada esneklik değeri ile dikey sıçrama yükseklikleri arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Kılınç ve ark., (2007), yaptıkları çalışamda dikey sıçramaya etki eden değerler içerisinde, uyluk ön ve arka grup kaslarının etkili olduğu kadar, omuz, bel ve kalça çevresi kaslarının da etkili olduğunu belirtilmişlerdir. Araştırma bulgularının litaretürden farklı olamasın da dikey sıçramada etkili olan hamstring kasları, sıçrama tekniği gibi unsurların da etkili olabileceği düşünülmektedir. 207

9 KAYNAKLAR Aslan, CS., (2008), Sedanter ve Fiziksel Aktif Kişilerde Esnekliğin Sıçrama ve Bacak Kuvveti Üzerine Olan Etkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi- Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor A.B.D., Sivas. Balcı, Ş.S., Tamer, K., (2005), Sınıf ilköğretim öğrencilerine yönelik fiziksel uygunluk test bataryası, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,; Sayı 20: Çon, M., Akyol, P., Tural, E., Taşmektepligil, M.Y., (2012), Voleybolcuların Esneklik ve Vücut Yağ Yüzdesi Değerlerinin Dikey Sıçrama Performansına Etkisi Selçuk University Journal of Physical Education and Sport Science, 14(2): Duncan, MJ., Woodfield, L., Al-Nakeeb, Y. (2006), Anthropometric And Physiological Characteristics Of Junior Elite Volleyball Players. Br J Sports Med. 40: Eler, S. (1996) Bir sezonluk Antrenman Periyotlanması boyunca üst düzey erkek hentbolcuların bazı motorik ve fizyolojik parametrelerinin incelenmesi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden eğitimi ve Spor Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara Falk, B., Weinstein, Y., Dodan, R., Abramson, Da., Mannsegal, D., Hoffman, Jr., (1996), A treadmill test of sprint running. Scand. J. Med. Sci. Sports,; 6: Falk, B., Weinstein, Y. (1996) A Treadmill Test Of Sprint Running. Scand J. Med. Sci.Sport, 6(5), Fleck, SJ., Case, S., Puhl, J., Van Handle P. (1985), Physical and Physiological Characteristics Of Elite Women Volleyball Players,Can J Appl Sport Sci 10(3): Ghorbanzadehkoshki, B., (2009), Milli Olan Ve Olmayan Taekwondocuların Bazı Fiziksel Özelliklerinin, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Graham G., Holt/Hale S A., Parker, M., (2001), Children Moving A Reflective Approach to Teaching Physical Education. s.35-62, Mayfield Publishing Company, MountainView, 5. edition, California. Hui SS-C, Yuen PY., (2000), Validity of the modified back-server sit and reach test: a comparison with other protocols, Medicine and Science in Sport and Exercise, Vol. 32, No.9: Kılınç, F., Yolcu, M., Akgün, C., Acar, Z., Çetin, C., (2007), Ekstremite Genişlik ve Çevr Ölçüm Değerlerinin Voleybolcuların Dikey Sıçrama Performansına Etkisi. Egzersiz, 2007; 2(1), Koç, H., Aslan, CS., (2010), Erkek Hentbol ve Voleybol Sporcularının Seçilmiş Fiziksel ve Motorik Özelliklerinin Karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitim ve Spor Bilim Dergisi, 12(3): Leone, M., Lariviere, G., Comtois, A.S., (2002), Discriminant anallysis of anthropometric and biomotor variables among elite adolescent female athletes in four sports. Journal of Sports Sciences;20:

10 Malina, R.M., Bouchard, C., (1991), Growth, maturation and physical activity, Human Kinetics Boks,. Özer, K., (2001), Fiziksel Uygunluk. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Özer, MK., (2010), Fiziksel Uygunluk. 3. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Sayın, M., Koç, Ş., Hasırcı, S., (1995), Trampolin Hareketleri İle Dikey Sıçrama Yeteneği Arasındaki İlişki İle İlgili Bir Araştırma, Performans dergisi. 1 (3): Strudwick, A., Reilly, T., Doran, D., (2002), Anthropometric and fitness profiles of elite players in two football codes. J. Sports Med. Phys. Fitness;42: Şahiner, İ., Balcı, Ş.S., (2010), Çocuklara Uygulanan Farklı Otur-Uzan Esneklik Testlerinin- Karşılaştırılması, Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 4, Sayı 1, Şimşek, B., Ertan, H., Göktepe, AS., Yazıcıoğlu, K., (2007), Bayan Voleybolcularda Kas Kuvvetinin Sıçrama Yüksekliğine Etkisi. Egzersiz,1 (1): Yıldırım, T., (2010), Liseli Erkek Voleybolcularda Sekiz Haftalık Pliometrik Antrenman Programının Seçilmiş Fiziksel ve Fizyolojik Parametreler Üzerine Etkisi.Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya. Yıldırım, İ., (2009), Elit Düzey Erkek Hentbol Takım Oyuncularının Antropometrik Özelliklerinin Dikey Ve Yatay Sıçrama Mesafesine Etkisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İrfan Anatomi Anabilim Dalı Doktora Tezi, Afyonkarahisar. Ziyagil, M., Tamer, K., Zorba, E., (1993), "Beden Eğitimi Ve Sporda Temel Motorik Özelliklerin ve Esnekliğin Geliştirilmesi",, Emel Basımevi,48-54, Ankara Zorba, E., (2001), Fiziksel Uygunluk,Gazi Kitabevi,ikinci baskı, 148,278,277, Muğla Diz 209