HAZAR FORUMU GÜNDEME DAMGASINI VURDU

Transkript

1 HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR OCAK 2013 SAYI: 02 HAZAR FORUMU GÜNDEME DAMGASINI VURDU Panel 1: Hazar Enerji Kaynaklarının Avrasya Enerji Dinamiklerindeki Rolü Panel 2: Hazar Ekonomisi: İpekyolu nun Yeniden Canlandırılması, Çeşitlendirme ve Sürdürülebilir Kalkınma Panel 3: Avrasya da Barış ve İstikrar: Yaklaşımlar ve Çözüm ArayışlarI hazar ödülleri 5 dalda SAHİPLErini buldu hazar FORUMU NUN İKİNCİSİ KASIM 2013 TE DÜZENLENECEK

2

3 ÖNSÖZ YÖNETİM İmtiyaz Sahibi Hazar Strateji Enstitüsü Adına Haldun YAVAŞ Genel Yayın Yönetmeni Gökhan ÇAY Yayınlar Direktörü Cemile ÇAĞIL (Sorumlu) Yayın Kurulu Mesut ÜLKER Suna VİDİNLİ Efgan NİFTİYEV Hande Yaşar ÜNSAL Zeynep KAPTAN Ferahşan YAPRAK GenÇkaya haldun yavaş Genel Sekreter İLETİŞİM Veko Giz Plaza, Maslak Meydan Sok. No:3 Kat:4 Daire Maslak, Şişli / İstanbul - TÜRKİYE Tel: Faks: Hazar World Özgün Bir Kaynak Haline Geliyor Merhabalar, Hazar World dergisi, Hazar Bölgesi ni tüm yönleriyle Türkiye ve bölge kamuoyuyla paylaşma misyonunu başarıyla sürdürüyor. Yayın hayatına başlayalı çok kısa bir süre olmasına rağmen, sizlerin değerli desteği ile yurt içinde ve yurt dışında, Hazar ve çevresiyle ilgilenen herkes için özgün bir kaynak haline geliyor. Siyasal, stratejik, sosyal ve iktisadi dinamikleri giderek değişen bölgede, yaşananları yakından takip ederek; Hazar Bölgesi için önem taşıyan konuları Hazar World dergimizde işliyor, yeni ve farklı bakış açılarıyla sizlere sunuyoruz. Hazar World ün ikinci sayısında Aralık ayında düzenlediğimiz ve Hazar Bölgesi nin dinamiklerinin ele alındığı Hazar Forumu nu sayfalarımıza taşıdık. İlk defa düzenlediğimiz ve geleneksel hale getirmeyi planladığımız bu forumun özel konuklarından biri de Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ idi. Bozdağ, Hazar Devlet Adamı ödülünü Başbakan Recep Tayyip Erdoğan adına aldı. Bozdağ, forum sonrası Hazar World dergisine verdiği röportajda önemli açıklamalarda bulundu. Bölgenin iki önemli devlet adamını; Haydar Aliyev i ve İslam Kerimov u, onların icraatlarını ve ülkelerinin refahı için yaptıklarını yine Hazar World ün Ocak sayısında okuyabileceksiniz. Hazar Bölgesi nin keşfedilmeyi bekleyen madenleri, Türkmenistan daki Türk inşaat firmalarının faaliyetleri, Kazakistan ın başkenti Astana nın EXPO 2017 hazırlıkları ve Gürcistan ın tescilli markası Borjomi Maden Suyunun farklı hikayesini yeni sayımızda bulabileceksiniz. Hazar World önümüzdeki yıllarda da Hazar Bölgesi için önem taşıyan konuları yapıcı yaklaşımıyla ele almaya devam edecek. Bizler için çok kıymetli olan yorum, öneri ve görüşlerinizi paylaşarak çalışmalarımızı desteklemeye devam etmenizi diler, aileniz ve sevdiklerinizle birlikte sağlık, mutluluk ve başarı dolu bir yıl geçirmenizi temenni ederiz. Hazar Bölgesi nin tüm gündem maddeleriyle vücut bulması amacıyla yola çıktığımız Hazar World dergisinin üçüncü sayısında görüşmek dileğiyle. Saygılarımla yayın YÖNETİM YAYIN GRUBU BAŞKANI Serkan ÜNAL GRUP KOORDİNATÖRÜ Mehmet Mücahid DEMİR FİNANS KOORDİNATÖRÜ Selim KARA genel yayın yönetmeni Serdar TURAN ÖZEL PROJELER DİREKTÖRÜ Emin GÖRGÜN EDİTÖRLER Aynur ŞENOL ALTUN Mehmet E. ELGİN Can GÜRSU Derya ENGİN KUTLU SANAT YÖNETMENİ Özkan ORAL YARDIMCI SANAT YÖNETMENİ Mehtap KAPLAN Pınar GÜVEN Ahmet ÇELİK FOTOĞRAF EDİTÖRÜ Abdulkadir DEMİR KATKIDA BULUNANLAR Sebahat DÜZLEYEN Elnur KULİYEV Azerbaycan Büyükelçiliği Özbekistan Büyükelçiliği İnfomag Yayıncılık Bilişim Tanıtım ve Organizasyon Hizmetleri Ltd. Şti Ebulula Mardin Cad. 4. Gazeteciler Sitesi A-8 /1 Akatlar-Levent / İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) BASKI Bilnet Matbaacılık Biltur Basım Yay. ve Hiz. A.Ş. Dudulu Organize Sanayi Bölgesi 1.Cadde No: 16 Esenkent Ümraniye İSTANBUL Tel: Yayın Türü Yaygın Yerel Süreli Yayın Süresi / Dili Aylık / Türkçe İLETİŞİM info@infomag.com.tr 1HAZAR WORLD

4 KISA HABERLER 04 Futbolda Güç Birliği Rusya ve Gürcistan Arasında İlk Adımlar Atılıyor Türkiye ve Tacikistan İşbirliği KAPAK 14 AJANDA 06 Avrasya İş ve Ekonomi Derneği Konferansı Avrasya İş ve Ekonomi Derneği, ekonomi, finans ve iş dünyasının öncülerini akademisyenler ve bilim adamları ile bir araya getiriyor. İÇİNDEKİLER 2 Euromoney Orta ve Doğu Avrupa Forumu 18. Euromoney Orta ve Doğu Avrupa Forumu Ocak arasında Avusturya nın başkenti Viyana da toplanıyor. 08 Hazar forumu İstanbul da gerçekleştirildi Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) tarafından düzenlenen Hazar Forumu 6 Aralık ta İstanbul da gerçekleştirildi. Birçok ülkeden devlet adamlarını, iş dünyası liderlerini, akademisyenleri ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerini bir araya getiren forumda bölge gündemindeki konular masaya yatırıldı. PORTRE HalKına adanmış bir ömür Haydar Aliyev aramızdan ayrılalı dokuz yıl olsa da, hâlâ Azerbaycan ulusuna yol göstermeye devam ediyor.

5 30 LIFE STYLE 54 ANJELİKA AKBAR İLE SONSUZLUK RÖPORTAJ 40 HASEN tarafından düzenlenen Hazar Forumu nda Hazar Sanat Ödülü ne layık görülen Akbar ile müziğe dair. LIFE STYLE 56 PORTRE refahın sembolü: İslam Kerimov Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov, bağımsızlığı için mücadele ettiği Özbekistan ı, Orta Asya nın refah ülkesi haline getirmeyi başardı. ANAHTAR KAVRAM: BÖLGESEL İŞBİRLİĞİ Başbakan Recep Tayyip Erdoğan a verilen Hazar Devlet Adamı Ödülü nü Başbakan adına alan Bekir Bozdağ, Hazar Forumu nu, bölgedeki gelişmeleri ve Türkiye nin bölge ülkeleriyle olan ilişkilerini Hazar World için değerlendirdi. ANALİZ 46 LukoIl Yatırımlarını arttırıyor Gürcistan ın Tescilli markası: BORJOMI Yerin 8 bin metre altından, doğduğu kaynaklardan toplayarak yüzeye çıkan Borjomi maden suyu, 120 yılı aşkın süredir dünyanın pek çok ülkesinde beğeniyle tüketiliyor HAZAR WORLD ANALİZ HAZAR IN MADENLERİ KEŞFEDİLMEYİ BEKLİYOR 36 Hazar Bölgesi nin en büyük potansiyeli barındıran sektörleri arasında yer alan maden ve metalürji, yatırımcıları bekliyor. Rusya nın en önemli enerji şirketlerinden biri olan Lukoil hem Rusya da hem de faaliyet gösterdiği diğer ülkelerde büyümesini sürdürüyor. FACTS & FIGURES 50 Türk Müteahhitlerin odağı: Türkmenistan Türk yatırımcılar, Türkmenistan da arka arkaya gerçekleştirdiği projelerle dikkat çekiyor. İki ülke arasındaki sıcak ilişkiler önümüzdeki dönemde yatırımların artacağının sinyallerini veriyor. SEYAHAT Expo 2017 Astana da Kazakistan ın başkenti Astana, modern mimarisi ve yatırım olanaklarıyla sosyal refahın model şehri olmaya koşuyor. Şehir, 2017 de Expo yu ağırlayacak. KÜLTÜR SANAT 64 Son dönemde yayınlanan kitaplar, gösterime giren filmler ve bölgedeki sanatsal faaliyetlerden Hazar World okuyucuları için seçtiklerimiz.

6 Atletico Madrid Ceo su Miguel Angel Gil ve İspanya Azerbaycan büyükelçisi D. Altay Efendiev ile imza töreninde. KISA HABERLER 4 1 Aralık 2012 tarihinde yapılan maçta Atletico Madrid in formasında Azerbaycan, Ateş Diyarı yazısı yer aldı. Futbolda Güç Birliği Azerbaycan Futbol Federasyonu ve Atletico Madrid güç birliğine gidiyor. Kaynak: Eurosport Azerbaycan Futbol Federasyonu (AFFA), İspanya nın lider futbol takımlarından Atletico Madrid ile strateji anlaşması imzaladı. Anlaşmaya göre, iki taraf arasında ticari ve mali iletişimin yanı sıra, marka ve spor alanında işbirlikleri de yer alacak. Atletico Madrid, Azerbaycan ın başkenti Bakü de Azerbaycan Milli Takımı na karşı hazırlık maçı oynayacak.

7 Tacikistan Başbakanı Enomali Rahmon ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Ankara da bir araya geldi. Türkiye ve Tacikistan İşbirliği Tacikistan Başbakanı Enomali Rahmon ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Ankara da bir araya geldi. Görüşmede Tacikistan Ulusal Bankası ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası arasında ön anlaşmalara imza atılmasının yanı sıra radyo-televizyon, gıda, tarım, hayvancılık, spor, enerji ve maden üretimi konusunda iki ülke arasında karşılıklı işbirliği anlaşmalarının gelişmesine de karar verildi. İki ülke liderlerinin önümüzdeki dönemde daha sık bir araya gelmesi planlanıyor. 5 HAZAR WORLD Rusya ve Gürcistan Arasında İlk Adımlar Atılıyor Rusya ve Gürcistan ilişkilerin iyileşmesi için görüşmelerini sürdürüyor. Gürcistan Başbakanı tarafından özel olarak görevlendirilen Zurab Abashidze ve Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Gregoriy Karasın İsviçre nin başkenti Cenevre de bir araya geldi. İki ülke arasında 2008 yılındaki çatışmanın ardından ilk defa gerçekleşen buluşmada, insani ve kültürel ilişkilerin yanı sıra iki ülke arasında yapılması düşünülen uçuşlar gündeme getirildi. Kaynak: trend.az

8 GERİDE KALANLAR AJANDA 6 3. Boğaziçi bölgesel Ortaklık Zirvesi, 42 ülkeyi bir araya getirdi Uluslararası İşbirliği Platformu (UİP) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi nin ev sahipliğinde düzenlenen 3. Boğaziçi Bölgesel Ortaklık Zirvesi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ün himayeleriyle ( Aralık 2012) İstanbul Çırağan Sarayı nda Avrupa, ABD, Rusya, Orta Doğu, Kuzey Afrika, Körfez ülkeleri, Türki Cumhuriyetleri ve Balkanlar dan 42 ülkenin katılımıyla gerçekleştirildi. Dünyanın gözünü İstanbul a çeviren zirve; siyaset, dış politika, enerji ve ekonominin liderlerini bir araya getirdi. AJANDA Avrasya İş ve Ekonomi Derneği Konferansı Ocak Roma, İtalya 3. Boğaziçi Bölgesel Ortaklık Zirvesi nin açılışına telekonferans ile katılarak bir konuşma yapan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Küresel güç dengesinin sıklet merkezi haline gelen Avrasya bölgesinde hayata geçireceğimiz başarılı işbirliği mekanizmalarının, daha iyi işleyen yeni bir küresel düzen için müşahhas bir örnek teşkil edeceğine inanıyorum. dedi. Cumhurbaşkanı Gül, yaptığı konuşmada, içinde bulunduğumuz dönemde Uluslararası İşbirliği Platformu nun, dünya siyasetinde ve ekonomisindeki temel dengelerin değişmekte olduğu bilinciyle, bölgesel işbirliğine ve etkin çok taraflılığa duyulan ihtiyacın bir yansıması olarak 2010 yılında kurulduğunu hatırlatarak, kendisinin de girişime destek verdiğini söyledi. Gül, Aradan geçen dönemde Uluslararası İşbirliği Platformu nun giderek kurumsallaştığını, Avrasya bölgesinden devlet adamlarını, önde gelen iş adamlarını, sivil toplum kuruluşu temsilcilerini ve yerel yöneticileri aynı çatı altında başarıyla bir araya getirdiğini memnuniyetle görüyorum. dedi. Euromoney Orta ve Doğu Avrupa Forumu Ocak Viyana, Avusturya Avrasya İş ve Ekonomi Derneği, ekonomi, finans ve iş dünyasının öncülerini akademisyenler ve bilim adamları ile bir araya getiriyor. Türk bilim adamlarının yüksek katılım göstereceği konferansta; yönetim, uluslararası ticaret, çalışma ekonomisi, bölgesel çalışmalar, finansal kriz ve turizm konuları bu yıl işlenecek konu başlıkları. 18. Euromoney Orta ve Doğu Avrupa Forumu Ocak arasında Avusturya nın başkenti Viyana da toplanıyor. Yıllık olarak düzenlenen forumda bir sonraki yılların gündemini belirlemek için bölgenin lider ihracatçıları, yerli ve yabancı yatırımcılar, devlet bakanları, merkez bankası başkanları, yerel iş liderleri ve dünya çapında ekonomistler bir araya geliyor. Forumda Avrupa da Kriz ve Müdahale Yöntemleri, Krizin Dışında: Rusya ve BDT ve Avrupa da Yükselen Yatırım Olanakları konuları öne çıkacak.

9 Abu Dhabi Uluslararası Yenilenebilir Enerji Konferansı (ADIREC) Ocak Abu DhabI, BAE Yılda iki kez düzenlenen, yenilenebilir enerji sektörüne odaklanan konferans, Renewable Energy Policy Network for the 21 st Century (REN21) tarafından da destekleniyor. Özel sektör ve sivil toplum liderleri için ortak bir platform görevi gören konferans, son 10 yılda çevre alanında önemli kararlara zemin oluşturması ile biliniyor. ADIREC dört ana başlık altında bir araya geliyor: Herkes İçin Sürdürülebilir Enerji, Ekonomik Zorlu Süreç İçerisinde Yenilenebilir Enerji Politikası, Su-Enerji, Yenilenebilir Enerji Politikası Çerçeveleri ve Körfez İşbirliği Konseyi (GCC)/Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA) Ülkelerine Yatırım Olanakları. Avrupa Petrol Depolama Konferansı Ocak Amsterdam, Hollanda Euras Forum Ocak St. Petersburg, Rusya Avrasya ve Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkelerinin katılacağı forumda bölge ülkelerinin ekonomik durumu, geleceği ve yatırım imkanları ele alınacak. Rusya nın en eski şehirlerinden St.Petersburg da düzenlenecek olan forumda 2020 yılına kadar Rusya ve BDT ülkelerinin ekonomik durumu, Yükselen pazarlar için yatırım yolları, Rusya ve BDT ülkelerinde maddi ve teknik altyapının mevcut durumu gibi başlıklar konuşulacak. Dünya Ekonomik Forumu Ocak Davos-Klosters, İsvİçre Dünya Ekonomik Forumu (WEF) 41 yıldır Davos ta bir araya geliyor. Dünyanın en tanınmış iş adamları ve siyasetçilerini bir araya getiren toplantıda dünyanın sorunları ele alınıyor. Ekonomik dinamizmin ve sosyal esnekliğin önemini inceleyen oturumların gerçekleşeceği zirvede, bu dönem içerisinde yer alması gereken yeni liderlik becerilerinin de üzerinde durulacak. 7 HAZAR WORLD HAZAR TAKVİMİ Platts 6. Avrupa Petrol Depolama Konferansı nda, petrol endüstrisinin karşılaştığı öncelikli sorunlar görüşülecek. Konferansta terminal işletmecileri, lojistik şirketleri, servis sağlayıcılar, düzenleyici kurumlar ve petrol, gaz, petrokimya şirketleri bir araya gelecek. Konferansta Petrol depolama endüstrisi görünümü, Petrol fiyatları, Bağımsız terminaller için küresel eğilimler, Petrol depolama altyapısına yatırım yapmak için anahtar sürücüleri, Atmosferik depolama tankları için tank terminali standartları ve uyumluluk konuları masaya yatırılacak. Dünya GTL Kongresi Ocak St. Regis Oteli, Doha, Katar Dünya Geleceği Enerji Zirvesi Ocak Abu Dhabi Ulusal Sergi Merkezi, Abu Dhabi, BAE MENA LNG Dönüştürme Konferansı Ocak Gulf Oteli, Manama, Bahreyn Offshore Orta Doğu Konferansı Ocak Katar Ulusal Kongre Merkezi, Doha, Katar Kuruluş Günü 28 Ocak Kazakistan SPE UGAS Konferansı Ocak Ritz Carlton Al Bustan Palace Oteli, Maskat, Oman

10 PORTRE 8 Haydar Aliyev, 1976

11 Halkına Adanmış bir Ömür aramızdan ayrılalı dokuz yıl olsa da Haydar Aliyev, Azerbaycan ulusuna yol göstermeye devam ediyor. 9 HAZAR WORLD 1923 yılı Dünya, üzerinden beş yıl geçmesine rağmen Birinci Dünya Savaşı nın sancılarını, geride bıraktığı artçı sarsıntıları atlatmaya çalışıyordu. Savaştan sonra yapılan Sevr Antlaşması na karşı çıkan Anadolu halkı Mustafa Kemal önderliğinde bağımsızlık savaşını kazanmış, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti nin temellerini atmaya hazırlanıyordu. Aynı yıl, 10 Mayıs 1923 te başka bir Türk coğrafyası olan Nahçıvan da dünyaya gelen bir Azerbaycanlı, halkının geleceğini değiştirecek, Azerbaycan ın bağımsızlığını pekiştirecek ve ülkesinin refah toplumu olma yolunda emin adımlar atmasını sağlayacaktı. İşte o, Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev di. Gerek Sovyetler Birliği döneminde gerekse Azerbaycan ın bağımsızlığının ardından halkına ömrünü adayan Haydar Aliyev 12 Aralık ta, ölümünün dokuzuncu yıldönümünde bir kez daha özlemle anıldı. Gençlik Yılları ve Siyasette Yükselişi Sovyetler Birliği nin siyasi olarak etkinliğini göstermeye başladığı dönemde Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti topraklarında bir işçi ailesinin çocu-

12 PORTRE 10 Haydar Aliyev 1982 yılının Aralık ayında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Politbüro üyeliğine seçilerek SSCB Bakanlar Kurulu Başkanı Birinci Yardımcısı görevine getirildi. Buradaki milletvekilliği görevini yaklaşık 20 yıl sürdüren Haydar Aliyev, 5 yıl SSCB Yüksek Sovyet Başkanı Yardımcısı olarak görev aldı. Bu, SSCB içinde bir Türk ün geldiği en yüksek görev olarak dikkat çekiyordu. Aynı dönemde dünyanın iki süper gücünden biri olan Sovyetler Birliği için sonun başlangıcı olan gelişmeler yaşanıyordu. Sovyetler Birliği nin lideri Mihail Gorbaçov ülkeyi yeni bir sürece sokmuştu yılının Ekim ayına gelindiğinde Haydar Aliyev, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Politbüro nun Genel Sekreteri olan Mihail Gorbaçov un yürüttüğü Ermeni yanlısı ve aynı zamanda rasyonel olmayan politikalarını protesto edeğu olarak dünyaya geldi Haydar Aliyev. İlk ve orta öğrenimini burada tamamladıktan sonra 1939 yılında Nahçıvan Pedagoji Teknik Okulu nu bitirdi. Ardından şimdiki adı Azerbaycan Devlet Petrol Akademisi olan Azerbaycan Sanayi Enstitüsü nde eğitimine devam etti. Ancak aynı dönemde bütün dünyayı sarsan İkinci Dünya Savaşı, Sovyetler Birliği nde de en acı yüzüyle ortaya çıktı. Haydar Aliyev ülkenin içinde bulunduğu savaş dolayısıyla eğitimine devam edemedi. Savaşın en çetin günlerinin yaşandığı 1941 yılında ise politikayla tanıştı. İlk olarak Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Halk İçişleri Komiserliği nde ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Halk Komiserleri Meclisi nde Şube Müdürü olarak görev yaptı. Ardından 1944 yılında çalışmak için devlet güvenlik teşkilatlarına gönderildi. Haydar Aliyev, 1964 ten itibaren Azerbaycan SSCB Bakanlar Kurulu yanında Devlet Güvenlik Komitesi nde Başkan Yardımcısı, 1967 yılından itibaren ise aynı yapıda başkan olarak görev yaptı ve tuğgeneral rütbesine kadar yükseldi. Bu arada savaş nedeniyle ara vermek zorunda kaldığı eğitimine de devam etti. Günümüzdeki adı Saint Petersburg olan Leningrat ta özel yüksek öğrenim gördü yılında Azerbaycan Devlet Üniversitesi Tarih bölümünü bitirdi. Haydar Aliyev Nahçıvan da, 1982 Haydar Aliyev ve ailesi, 1976 haydar aliyev, 5 yıl sscb yüksek sovyet başkanı yardımcısı olarak görev aldı. bu, sscb içinde bir türk ün geldiği en yüksek nokta olarak dikkat çekiyordu. Aile Babası Aliyev Sahip olduğu siyasi karizması, bütün hayatını Azerbaycan a adamış devlet adamlığı dışında Haydar Aliyev, ailesine düşkünlüğü ile bilinirdi. Bu büyük lider, hayat arkadaşı Zarife Aliyeva çocukları İlham Aliyev ve Sevil Aliyeva ile fırsat buldukça birlikte vakit geçirirdi. Bu aile hayatı, İlham Aliyev in bugün büyük bir devlet adamı olan babasının izinden gitmesinde büyük bir etkisi oldu. Bu yıllarda Haydar Aliyev in Azerbaycan halkı için üstlendiği iki kritik görevden ilki başlamak üzereydi. Tarihler 1969 yılını gösterdiğinde Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi nin toplantısında, Merkez Komitesi Birinci Sekreteri seçildi ve böylece partinin en yüksek konumlarından birine getirildi. Aliyev, 1982 yılına kadar sürdürdüğü bu görevde Azerbaycan halkının kaderini değiştiren önemli atılımlar gerçekleştirdi. Öyle ki o döneme kadar Moskova da planlanan Sovyetler Birliği bütçesinden başta Bakü olmak üzere bütün Azerbaycan daha fazla pay almaya başladı. Ülke çapında başta ağır sanayi yatırımları olmak üzere tarımdan sanata, ulaşımdan spora kadar birçok alanda Azerbaycan a çok büyük yatırımlar geldi. Elbette bu yatırımların Azerbaycan a gelmesinde en büyük katkı Haydar Aliyev in oldu. Ülke genelinde yapılan bütün yatırımları bizzat kendisi denetleyen Aliyev, halkının refahını artırmak için bulunduğu politik konumu oldukça etkili bir şekilde kullandı. Ayrıca bu dönemde Sovyet devlet yapısındaki etkin konumunu kullanarak, SSCB nin istihbarat kurumu olan KGB nin kara listesinde bulunan Bahtiyar Vahabzade, Ziya Bünyadov, Ebulfez Elçibey başta olmak üzere çok sayıda önemli aydın ve düşünürün hayatını kurtardı. Bağımsızlığa Giden Yol

13 HaydarAliyev bütün hayatını Azerbaycan halkının refahına adadı. Haydar Aliyev İslam Kerimov ile yeni anlaşmalara imza attı. 11 HAZAR WORLD HaydarAliyev İpek Yolu konferansında, 1998 Haydar Aliyev Olimpiya kompleksinin açılışında, 2002 Haydar Aliyev Türkiye ziyaretinde Anıtkabir de, 1997

14 nen parti kongresinde, Yeni Azerbaycan Partisi nin Başkanı seçildi. Ama bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan yeni iç karışıklıklar, Ermenistan ile süren savaş sebebiyle çalkantılı günler yaşıyordu. Öyle ki ülkedeki mevcut durum Azerbaycan ın bağımsızlığını tehdit ediyordu. PORTRE 12 rek görevinden ayrıldı. 20 Ocak 1990 da Kızıl Ordu nun Bakü de gerçekleştirdiği büyük baskından dolayı Moskova daki Azerbaycan temsilciliğine gelerek ve hayatını riske atarak burada bir bildiri yayımladı. Bildiride Sovyet Rusya nın gerçekleştirdiği kanlı olayı sert bir dille protesto etti ve olayla ilgili kişilerin cezalandırılmasını talep etti. Aynı dönemde bugün de Azerbaycan ın ve Azerbaycan halkının kanayan yarası haline gelen Dağlık Karabağ sorunu ortaya çıktı. Ermeni birlikleri bölgede bir dizi katliama ve toprak işgaline başladılar. 20. yüzyılın son 10 yılına girilirken bütün insanlığın gözleri önünde yapılan bu haksızlığa Aliyev sessiz kalmadı. Dağlık Karabağ sorununun baş göstermesi ile başlayan süreçte SSCB nin politikalarını eleştirdi. İstediği sonuçları alamaması üzerine 1991 yılının Haziran ayında Sovyetler Birliği Komünist Parti üyeliğinden istifa etti. İkinci Kez Aliyev in politik yaşamında yeni bir dönem başlıyordu. Hayatının geri kalanını halkına tekrar hizmet ile geçirmek üzere Azerbaycan a dönen Haydar Aliyev, bir süre Nahçıvan da kaldı. Bu arada Sovyetler Birliği yıkılmış ve Azerbaycan bağımsızlığını ilan etmişti. Nahçıvan Azerbaycan a bağlı özerk bir cumhuriyet olmuştu. Haydar Aliyev bu süreçte, 1991 ile 1993 yılları arasında Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi Başkanı olarak görev yaptı. Ayrıca 1992 yılında Nahçıvan da düzenle- Haydar Aliyev ve Süleyman Demirel, 1999 Aldığı Ödüller Haydar Aliyev birçok ödül, nişan ve yine birçok ülkenin fahri doktora unvanına sahipti. 13 Nisan 1999 da Türkiye Cumhuriyeti nin o zamanki Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından kendisine Atatürk Barış Nişanı verildi de Ukrayna da Yaroslav Nişanı, 2001 de Moskova Devlet Üniversitesi tarafından Fahri Profesörlük, 2003 yılında Rusya nın en büyük ödüllerinden olan Mukaddes Apostol Andrey Pervozvannı Nişanı nı aldı. Azerbaycan Cumhuriyeti 2. Cumhurbaşkanı merhum Ebulfez Elçibey, Haydar Aliyev e telefon ederek Devletin bekası için başkenti teşrifiniz elzemdir. demek zorunda kalmıştı. İşte böyle bir dönemde Haydar Aliyev ikinci kez halkın umut ve talepleri ile en önemli görevine geliyordu. Azerbaycan ın bağımsızlığı ve bütün dünyanın kabul ettiği gelişen bir ülke konumuna gelmesi onun liderliğinde gerçekleşecekti. 24 Temmuz 1993 tarihinde Haydar Aliyev, Milli Meclis in kararı doğrultusunda Azerbaycan Cumhurbaşkanı olarak göreve getirildi. Kısa bir süre sonra gerçekleşen 3 Ekim 1993 seçimlerinde de halk bir kez daha Haydar Aliyev i Cumhurbaşkanı olarak seçti. 11 Ekim 1998 tarihinde gerçekleştirilen genel seçimlerde de sonuç değişmedi ve Haydar Aliyev, oyların yüzde 76 sını alarak Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçildi. 15 Ekim 2003 tarihinde yapılacak olan bir sonraki genel seçimlerde de halk, Haydar Aliyev in aday olmasını istedi. Ancak sağlık durumunun kötüye gitmesi sebebiyle Aliyev bunu kabul etmedi. Bu süreçte birçok ülkenin kaderini etkileyecek çok önemli bir projenin gerçekleşmesine öncülük etti. Bu proje sayesinde zor durumda bulunan Azerbaycan hem bağımsızlığını perçinledi hem de bölgenin başta enerji olmak üzere birçok alanda vazgeçilmez bir yer olacağını ilan etti. O proje, Hazar petrolünü Akdeniz e ve oradan bütün dünyaya taşıyacak olan Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı projesiydi. Bu proje sayesinde küresel şirketler Hazar da etkinliğini artırmış ve Azerbaycan bölgenin en güçlü enerji üreticisi konumuna gelmişti. Haydar Aliyev 80 yıllık hayatını Azerbaycan halkının refah içinde bağımsız bir şekilde yaşamasına adamıştı. Zorlu geçen hayatı artık sağlığını olumsuz etkiliyordu. Kalbiyle ilgili sorunlarından dolayı birkaç kez operasyon geçiren Aliyev, tarihler 12 Aralık 2003 ü gösterdiğinde aramızdan ayrıldı. Azerbaycan halkı için ortaya koyduğu eserler ve hedeflerle, Azerbaycan toprakları üzerinde ve halkının kalbinde yaşamaya devam ediyor.

15 13 HAZAR WORLD haydar aliyev, tek millet iki devlet sözü ile AZERBAYCAN VE TÜRKİYE ARASINDAKİ DOSTLUK VE İŞBİRLİĞİNİN HANGİ DÜZEYDE OLDUĞUNU ÖZETLEMİŞTİR.

16 KAPAK 14

17 Hazar Forumu gündeme damgasını vurdu Birçok ülkeden devlet adamlarını, iş dünyası liderlerini ve sivil toplum temsilcilerini bir araya getiren ve Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) tarafından düzenlenen Hazar Forumu 6 Aralık ta İstanbul da gerçekleştirildi. 15 HAZAR WORLD

18 Bir Sonraki Hazar Forumu Kasım 2013 te Gerçekleştirilecek KAPAK 16 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız Bu yıl birincisi yapılan Hazar Forumu önümüzdeki yıllarda geleneksel bir organizasyon haline dönüşecek. Bu yıl birincisi yapılan Hazar Forumu önümüzdeki yıllarda geleneksel bir organizasyon haline dönüşecek. Gelecek yıl yapılacak foruma daha fazla ülkeden çok daha fazla katılımcının iştirak etmesi bekleniyor. Hazar Forumu önümüzdeki dönemde bu katılımcılarla birlikte bölgede iş dünyasına yön veren bir klasik olacağa benziyor. Son yıllarda hızla önemi artan Hazar Bölgesi nde iş ortamı, bölgesel işbirliği, yatırım fırsatları, enerji ve enerji güvenliği gibi konularda önemli fırsatların siyasetçi, iş adamı ve akademisyen gözüyle ele alındığı Hazar Forumu dünyanın farklı ülkelerinden önemli isimleri ağırladı. Yoğun bir ilginin olduğu forum, katılımcılar için de oldukça verimli geçti. Her yıl geleneksel bir hale gelmesi ve her yıl düzenlenmesi planlanan Hazar Forumu 2012 de üç panel düzenlendi. Günün ilk panelinde Hazar Enerji Kaynaklarının Avrasya Enerji Dinamiklerindeki Rolü konuşulurken, diğer panellerin konu başlıkları Hazar Ekonomisi: İpekyolu nun Yeniden Canlandırılması, Çeşitlendirme ve Sürdürülebilir Kalkınma ile Avrasya da Barış ve İstikrar: Yaklaşımlar ve Çözüm Arayışları oldu. Hazar yüzyılı için çalışmalar başladı Hazar Bölgesi tarih boyunca büyük medeniyetlere, imparatorluklara ev sahipliği yaptı. 20. yüzyılın başından itibaren büyük bölümü Sovyetler Birliği toprakları içinde kalan Hazar Bölgesi nde, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği nin yıkılmasıyla birçok devlet bağımsızlığını ilan etti. Bundan sonraki süreçte Hazar Bölgesi nin başta enerji olmak üzere potansiyeli dünya tarafından fark edilmeye ve bölgeyle olan ticaret artmaya başladı. Artık 21. yüzyılda bölge ülkeleri, bu büyük coğrafyayı dünyanın önemli bir merkezi yapmaya, bu yüzyılın Hazar yüzyılı olması için çalışmaya başladı. Hazar Strateji Enstitüsü de (HASEN) bölgenin dünyada önemli bir merkeze dönüşme sürecinde aktif rol alıyor. Bölgedeki iş fırsatları, yatırım ortamı, işbirlikleri gibi ciddi fırsatların dünya genelinde tanınması yönünde çalışmalara başlayan HASEN henüz oldukça yeni bir organizasyon olmasına rağmen 6 Aralık ta İstanbul da çok önemli bir foruma ev sahipliği yaptı. HASEN tarafından düzenlenen Hazar Forumu Amerika Birleşik Devletleri nden Japonya ya, Rusya dan Afrika ya kadar dünyanın birçok ülkesinden çok değerli devlet adamı, iş adamı ve akademisyenleri ağırladı. Hazar Forumu, Hazar Strateji Enstitüsü Genel Sekreteri Haldun Yavaş, Türkiye Dışişleri Bakan Yardımcısı Naci Koru, Azerbaycan Dışişleri Bakan Yardımcısı Khalaf Khalafov, ABD Savunma Eski Bakanı Robert Gates ve Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar

19 Bakanı Taner Yıldız ın açılış konuşmaları ile başladı. Haldun Yavaş açılış konuşmasında, Bu forumda dünyanın her tarafından gelen misafirlerimiz var. Devlet adamlarından, iş adamlarına akademisyenlerden sivil toplum kuruluşu temsilcilerine, medyaya kadar her kesimden misafirimiz bu salonda yer alıyor. Bizim ilk büyük etkinliğimiz olan bu forumu düzenlemekten büyük mutluluk duyuyoruz. HASEN, Hazar Bölgesi ndeki çalışmaları güçlendirmek için kurulmuş ve özgün bir kurumdur. Bu forumun misyonu güven ve bölgesel işbirliğini telkin etmektir. Bu bölgede ticareti ve yatırımı arttıracaktır. dedi. Forum bu yıl farklı konu başlıklarında üç panele ev sahipliği yaptı. İlk panelin konusu, bölgenin ismi telaffuz edildiğinde ilk akla gelen enerji ile ilgiliydi. Hazar Enerji Kaynaklarının Avrasya Enerji Dinamiklerindeki Rolü konu başlıklı ilk panelin moderatörlüğünü NTV haber kanalı editör-sunucusu Oğuz Haksever gerçekleştirirken panelin konuşmacıları Lordlar Kamarası üyesi Lord John Desmond Waverley, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, Gürcistan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Mariam Valishvili, Uluslararası Enerji Ajansı Kıdemli Enerji Uzmanı Tim Gould, Platts Kıdemli Enerji Güvenliği Uzmanı John Roberts, Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız dı. Hazar Bölgesi nin hızla gelişen ekonomisi ve ekonomik kalkınma konusu, ikinci panelde ele alındı. Hazar Ekonomisi: İpekyolu nun Yeniden Canlandırılması, Çeşitlendirme ve Sürdürülebilir Kalkınma başlıklı ikinci panelde, Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Siyaset Danışmanı Ali Hasanov açılış konuşmasını yaptı. Bu panelin moderatörlüğünü Brookings Enstitüsü akademik üyesi Joshua Meltzer gerçekleştirdi. Panelin konuşmacıları ise Azerbaycan Ulaştırma Bakan Yardımcısı Musa Pahanov, Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı İlker Aycı, Azerbaycan Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Samad Seyidov, Moskova Devlet Üniversitesi Profesörü Vladimir Kvint, BP Türkiye Başkanı Bud Fackrell, Cambridge Orta Asya Forumu Başkanı Prof. Siddharth Saxena ydı. Çözüm Arayışları başlıklı üçüncü ve son panel ABD Dışişleri Bakanlığı Danışmanı Dr. Joshua Walker moderatörlüğünde yapıldı. Forumun ilk konuşmacısı ABD Savunma Eski Bakanı Robert Gates oldu. Diğer konuşmacılar, Gürcistan Savunma Bakanı Baş Yardımcısı Levan Dolidze, Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Siyasal Analiz ve Enformasyon Daire Başkanı Elnur Aslanov, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (PACE) Eski Başkanı Mevlüt Çavuşoğlu, NATO Gelişen Güvenlik Sorunları Departmanı Enerji Güvenliği Danışmanı Julijus Grubliauskas, Londra Çatışma ve Devlet İnşası Ağı Başkanı Dennis Sammut oldu. İlk kez gerçekleştirilen Hazar Forumu nda bölgeyi çok yakından ilgilendiren bu konularla ilgili paneller oldukça verimli geçti. Panellerin ardından forumun kapanışına doğru Hazar Bölgesi ne dair önemli bir tören gerçekleştirildi de Hazar Bölgesi nde yıla kendi alanlarında damgasını vuran devlet adamı, sporcu, sanatçı, bilim adamı ve projeler Hazar Ödülleri nin sahibi oldu. Hazar Strateji Enstitüsü Genel Sekreteri Haldun Yavaş 17 HAZAR WORLD Forumun üçüncü paneli ise her bölgede olduğu gibi Hazar Bölgesi nin de gelişmesi önünde büyük bir risk teşkil edebilecek güvenlik ve istikrar sorunları ve çözüm yolları konusundaydı. Avrasya da Barış ve İstikrar: Yaklaşımlar ve

20 Ne Dediler? PANEL 1: Hazar Enerji Kaynaklarının Avrasya Enerji Dinamiklerindeki Rolü Hazar Forumu 2012 nin ilk paneli Hazar Enerji Kaynaklarının Avrasya Enerji Dinamiklerindeki Rolü oldu. Hazar Denizi çevresindeki ülkeler Kuzeyde Rusya, doğuda Kazakistan ve Türkmenistan, güneyde İran ve batıda Azerbaycan dünyanın en büyük petrol ve gaz rezervlerinin bir kısmına sahiptir. Avrasya dünyanın bilinen enerji kaynaklarının dörtte üçünü oluşturmaktadır ve Hazar enerji kaynaklarının gelişmesi, Avrasya nın enerji dinamiklerine stratejik bir katkı sağlamıştır. Başlı başına bu süreç önemli ekonomik ve siyasi etkiler taşımaktadır. Bu bağlamda, ilk panelde Hazar enerji kaynaklarının Avrasya enerji güvenliği ve ekonomik kalkınmasındaki rolü üzerinde duruldu. KAPAK 18 Lord John Desmond Waverley İngiltere Lordlar Kamarası Üyesi Türkiye nin Hazar Bölgesi nde oynadığı rol her geçen gün artıyor. Bu oldukça önemli bir gelişme. Ben Hazar Bölgesi ndeki ülkeleri ziyaret etme şansını çok fazla bulabiliyorum. Çünkü İngiliz Parlamentosu nda bölgeyle ilgili görevlerim var. Bölgenin ciddi bir destekçisi ve takipçisiyim. Hazar Bölgesi nin global bir güç olmasına ilişkin bir çok çalışmam mevcut. Hazar da küresel ölçekli olarak yerel içerik geliştirilmesi gerekiyor. Bölgede petrol ve doğal gaz projelerinden insanların daha fazla fayda sağlaması için profesyonel ve endüstriyel becerilerin geliştirilmesi gerekiyor. Abdullayev: 2025 yılında milyar metreküp doğal gaz ithal edeceğiz. Bunun büyük kısmı Türkiye ve Avrupa pazarlarına olacak. Bölgeye teknoloji transferi yapılması, şirketler ve ülkeler arasında bir destek ortamı oluşturulması gerekiyor. Bölgeye yurt dışından gelen yatırımların desteklenmesi ve enerji yatırımları için gerekli malzemelerin üretilmesi adına fabrikasyonun desteklenmesi gerekiyor. Rövnag Abdullayev Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) Başkanı Avrasya Bölgesi enerji kaynakları bakımından oldukça zengin bir bölge ve son 20 yılda bu bölgede önemli değişimler yaşanıyor. Biz Azerbaycan olarak hem enerji kay-

21 nağı hem de transit geçiş ülkesi olarak çok önemli bir ülkeyiz. Son yıllarda enerji sektörüne Azerbaycan da 50 milyar dolar yatırım yapıldı ve büyük projeler gerçekleştirildi. Bu yatırımlarla birlikte bizi sağlam tedarikçi olarak gören birçok ülke bulunuyor. Avrupa Birliği ülkeleri arasında Azerbaycan artık önemli bir enerji tedarikçisi ülke olarak görülüyor. Bugün enerji güvenliğini sağlamak için yapılan çalışmalar çok önemli ve öncelik taşıyan çalışmalardır. Hazar Havzası nda Azerbaycan ın bilinen doğal gaz kaynağı 2,5 trilyon metreküp. Ayrıca ileriye dönük 6 trilyon metreküp bir hacim öngörülüyor yılında milyar metreküp doğal gaz ithal edeceğiz. Bunun büyük kısmı Türkiye ve Avrupa pazarlarına olacak. Bu gazın satılmasında altyapı çalışmaları yapılıyor ve bu bağlamda TANAP bizim için büyük önem taşımaktadır. Bu projenin gerçekleşmesi için birçok anlaşmaya imza atıyoruz. Bu birçok ülkenin ortak projesi olacaktır ve TANAP birçok ülke için çok güvenilir bir enerji koridoru olacaktır. MarIam ValIshvIlI Gürcistan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Gürcistan olarak Hazar Forumu nda yer almamız büyük önem taşıyor. Enerji ve enerji güvenliği çok hassas, önemli bir konu. Çünkü enerji, gelişim ve refahın sağlanması için hayati bir öneme sahip ve neredeyse hiçbir ülke enerji sorununun çözümüyle tek başına mücadele edemiyor. Bu nedenle bölgesel işbirlikleri gerekiyor ve biz Gürcistan olarak Hazar Bölgesi nde bu işbirliklerinin geliştirilmesi için çalışıyoruz. Gürcistan Batı ile Doğu, Hazar Denizi ile Karadeniz arasında yer alması nedeniyle bölgesel işbirliğinin arttırılmasında kritik bir önem taşımaktadır. Bu nedenle Gürcistan olarak bölgesel ve küresel ölçekli birçok enerji projesinde yer almaktayız. TIm Gould Uluslararası Enerji Ajansı Kıdemli Enerji Analisti Küresel enerji talebi her geçen yıl artıyor. Bu talep artışının yalnız yüzde 4 ü OECD ülkelerinden geliyor. Oysa Çin, Hindistan ve Orta Doğu daki ülkeler bu enerji talep artışının yüzde 60 ını karşılıyor. Yani küresel enerji talebinde bir kayma görüyoruz. Benzer bir kaymanın enerji karmasında olduğunu görüyoruz. Yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji kaynakları önemini arttırıyor. Ama enerji talebinde fosil enerji kaynaklarının önemini koruyacağını öngörüyoruz. Bu durum Hazar Bölgesi nin önemini daha da artıyor. Küresel enerji ticaretinde yeniden bir şekillenme oluşacak. Küresel petrol ticaretinde değişimler olacak. ABD yine önemli bir oyuncu olacak ama Asya da gelişen ekonomilere baktığımızda petrol ticaretinde bir kayma yaşanacağını söyleyebiliriz. Yine küresel doğal gaz pazarlarında da bir kaymanın yaşanacağını söyleyebiliriz. Önümüzdeki dönemde bölgesel doğal gaz pazarları büyüyecek ve daha çeşitli hale gelecek. Avrupa nın yanı sıra artık Asya pazarlarının da ciddi doğal gaz taleplerini görmekteyiz. Yine Avustralya ve Doğu Afrika nın yükselişe geçtiğini görüyoruz. Bu gelişmelere baktığımızda pazarlar ve tedarikçiler arasında daha karmaşık bir etkileşme mevcut. Hazar Bölgesi bu değişime ayak uydurabilir ve başarılı olabilir. Ama bu dönüşümlerin ve pazarda yaşanan değişimlere göre bölge ülkelerinin hareket etmesi gerekiyor. John Roberts Platts, Kıdemli Enerji Uzmanı Avrupa ya doğal gaz taşıyacak Güney Koridoru büyük önem taşıyor. Peki, nedir bu GOULD: Yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji kaynakları önemini arttırıyor. Ama enerji talebinde fosil enerji kaynaklarının önemini koruyacağını öngörüyoruz. 19 HAZAR WORLD

22 KAPAK 20 Güney Koridoru? Hazar Havzası ndaki doğal gazı Avrupa pazarlarına ulaştıracak projelerin bütünü. Yani Trans Kafkasya, TANAP ve Türkiye den sonra Avrupa ya doğal gazı taşıyacak TAP veya Batı Nabucco. Bu projelere baktığımızda başlangıçta 40 milyar dolar bir yatırımdan söz ediyoruz. Buraya Türkmenistan ve Irak doğal gazı eklendiği zaman bu proje çok daha kapsamlı ve daha çok yatırımı çeken bir proje olacak. Dünya siyaseti oldukça karışık ve çok yakın bir zamanda özellikle doğal gaz pazarında ciddi bir rekabet yaşanacak. Hazar Bölgesi dünyaya enerji alanında çok büyük fırsatlar sunacak. Ama burada ortaklıkların ve işbirliklerinin daha fazla derinleştirilmesi, aynı zamanda bu ortaklıkların daha iyi anlaşılması gerekiyor. Hazar ın gelişimi sadece şirketlerin para, hükümetlerin fayda ekseninde olmaması gerekiyor. Burada sürdürülebilir ve emniyetli ortaklıkların oluşturulması gerekiyor. Taner Yıldız T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Enerjinin siyasetten arındırılamayacak kadar çok önemli yanları var. Hazar Bölgesi çevresi için çok büyük bir fırsat. Hepimiz biliyoruz ki Hazar Denizi nin statüsü her ne kadar tam çözülememiş olsa da bugünkü yapısıyla bile birçok önemli enerji projesiyle çevresine ve bölgesine, Hazar ın sınırlarını aşan projelerle katkı sağlanıyor. Bu bölgenin çok ciddi petrol ve doğal gaz kaynakları var. Tüketicilerin daima üreticileri zamanında üretmediği, üreticilerin de tüketicilerin yeterince talep oluşturmadığı gibi itham edilen bir ortamda bu zengin petrol ve doğal gaz kaynaklarıyla ilgili projeler üretmemiz, geliştirmemiz gerekiyor. Bu noktada önemli bir konu da paranın zihniyetten daha yavaş büyümesi. Yani zihniyetin daha hızlı büyümesi gerekiyor. Çünkü 2050 yılına kadar 39 trilyon dolar enerjide yatırım yapacak bir dünyada yaşıyoruz. Enerji gerginliğin gerekçesi olduğu kadar saygınlığını yitirmekte, barışın gerekçesi olduğu ve ortak paydaya konduğu kadar da saygın bir başlık olmaktadır. Bizler Türkiye olarak coğrafyamızdan kaynaklanan avantajları barışın bir gerekçesi olarak kullanmaya gayret ediyoruz. Bölgede yapılacak anlaşmaların daha sağlıklı olması için ilişkilerin şeffaflığının altının çizilmesi gerekiyor. Küresel krizin etkisiyle ulusallaşan politikaların mutlaka yeniden gözden geçirilmesi şart. yıldız: Bizler Türkiye olarak coğrafyamızdan kaynaklanan avantajları barışın bir gerekçesi olarak kullanmaya gayret ediyoruz. PANEL 2: Hazar Ekonomisi: İpekyolu nun Yeniden Canlandırılması, Çeşitlendirme ve Sürdürülebilir Kalkınma Hazar Ekonomisi: İpekyolu nun Yeniden Canlandırılması, Çeşitlendirme ve Sürdürülebilir Kalkınma, Hazar Forumu 2012 nin ikinci panel başlığıydı. Hazar ülkeleri son on yıl içinde sağlam bir ekonomik gelişme kaydetmiştir ancak bölgenin sürdürülebilir kalkınması, ekonomik ilerleme için yeni yaklaşımlar gerektirmektedir. İpekyolu nun yeniden canlandırılması ve ağırlıklı olarak doğal kaynak odaklı ekonomik kompleksin çeşitlendirilmesine öncelik verilmelidir. Bu çerçevede, ikinci panelde Hazar Bölgesi nin kazan-kazan esasına dayalı bütüncül ekonomik kalkınması ile ilgili önemli siyasi konulara değinilmiştir.

23 Prof. DR. Ali Hasanov Azerbaycan Sosyal-Siyasal Meseleler Daire Başkanı İlker Aycı Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı (TYDTA) Başkanı 1994 yılından bu yana yeni bir dönem başladı. Hazar Denizi jeopolitik olarak büyük bir önem kazandı. Bölgede 1920 den bu yana İran ve SSCB varlık gösteriyordu. Hiçbir uluslararası şirket buraya gelmemişti. İran genelde balıkçılık, SSCB ise enerji alanında faaliyet gösteriyordu yılında liderimiz Haydar Aliyev sayesinde Hazar daki kaynaklar farklı bir nitelik kazandı. Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan ve İran ın kaynaklarını ortak olarak düşündüğümüzde iki asır boyunca enerji ihtiyacını küresel olarak karşılayabilecek bir potansiyelden söz ediyoruz. İlk kez Azerbaycan ile küresel işbirliği başlatıldı. Hazar Bölgesi ndeki enerji kaynaklarının Avrupa ya taşınması için ortak projeler üretilmesi gerektiği ortaya kondu. Musa Panahov Azerbaycan Ulaştırma Bakan Yardımcısı Hazar Bölgesi nde kuzey ile güney, doğu ile batı arasında ulaşımı ve ticareti geliştirecek birkaç önemli proje mevcut. Azerbaycan için bu yolların geliştirilmesi petrol, doğal gaz ve diğer kaynaklarımızın dünyaya ulaştırılmasında büyük önem taşıyor. Her alanda ulaştırma imkanlarının geliştirilmesi için Azerbaycan ciddi yatırımlar yapıyor ve bu yolların gelişiminde önemli bir yol alınıyor. HASANOV: Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan ve İran ın kaynaklarını ortak olarak düşündüğümüzde iki asır boyunca enerji ihtiyacını küresel olarak karşılayabilecek bir potansiyelden söz ediyoruz. Hazar yeniden keşfediliyor. Dünyadaki konumu farklılaştı son on yılda. Dünyanın önemli büyük şirketleriyle bizim ülkelerimizin yöneticileri önemli bir işbirliği içindeler. Bu sayededir ki Avrupa soğuk kıştan fazla etkilenmiyor, sanayi tesisleri çalışmakta sıkıntı yaşamıyor. Ancak bölgemiz yalnızca enerji kaynaklarından ibaret değildir. Aynı zamanda tarih boyunca çok önemli siyasi, sanatsal, kültürel ve askeri dehalar bakımından önemli insanlar bu topraklarda yetişmiştir. Bu topraklardan yalnızca petrol değil adam da çıkar. Sayın Aliyev ve Nazarbayev bu isimlere verilebilecek örneklerdendir. Tarihi İpekyolu nun kalbi bu bölgedir. Dünyadaki ticaret bu topraklarda doğup gelişmiştir. Pekin den Londra ya yeni İpekyolu nun canlandırılmasında yeni demiryolu projelerinin rolü çok büyük olacaktır. Samad SeyIdov Azerbaycan Parlamentosu Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı BM Kalkınma Programı, geçen yıl Azerbaycan ile ilgili örnek teşkil edecek bir rapor sunmuştu. Ve çok kısa bir süre içerisinde bu rakamların değiştiğini söylemekten büyük bir gurur duyuyorum den 2011 e kadar Gayri Safi Milli Hâsıla 3 katına çıktı, stratejik rezervler ise 8 yılda 22 kat artarak 2011 sonu itibarıyla 41 milyar dolar seviyesine ulaştı. 10 yıl içerisinde Azerbaycan da 400 den fazla hastane, tıbbi kurum inşa edildi. 21 HAZAR WORLD

24 KAPAK 22 Eski Sovyet Ülkeleri içerisinde Azerbaycan, Fitch, Moody s ve Standard&Poors içerisinde kabul edilmiş durumda not almış konumda bir devlet olan Azerbaycan, yüksek ekonomik gelire de sahip. STK sayısı yükselişte, 2 bin 700 den fazla bir rakama ulaşmış durumda. Cinsiyet eşitliği konusunda önemli adımlar atıldı; aile, kadın ve çocuk bakanlığı da bulunmakta, parlamentonun yüzde 20 si ve belediye başkanlarının da yüzde 40 ı kadınlardan oluşmakta. Azerbaycan ın çok dilli, çok uluslu bir ülke olmasından gurur duyuyoruz. Etnik bir çatışma yoktur, bölgesel bir çatışmadır. Topraklarımız işgal altındadır. Elbette her azınlığın kendi dilinde kitapları yayınlama, kendi çocuklarına kendi dilinde eğitim verme hakkı bulunmaktadır. Eğitim eskisine göre çok daha önem arz etmekte. 2 hafta önce parlamentoda eğitim bütçesi onaylandı. 1,5 milyar manat yani 2,5 milyar dolar gibi bir rakamdan söz ediyoruz burada. Azerbaycan da son 10 yılda 2 bin 500 den fazla okul inşa edildi yılında her 1000 öğrenciye sadece 1 bilgisayar düşerken şu anda 20 öğrenciye 1 bilgisayar düşmekte te internete bağlanma oranı yüzde 1,5 iken şu anda yüzde 65 in üstüne çıkmış durumda. Sham L. BathIja Afganistan Devlet Bakanlığı Kıdemli Ekonomi Danışmanı KvInt: Bu bölgede bir strateji ortaya koyacaksanız küresel trendlere de önem vermeniz gerekiyor. gede güvenliğin sağlanması için son derece önem arz ediyor. Büyük bir bölgenin bir araya gelmesi, yani bölgeler içerisinde ticaretin geliştirilmesi, geçiş yollarının geliştirilmesi, yatırım aktivitelerine önem verilmesi bütün bölgenin kalkınması için son derece önemli olacak. Prof. Dr. VladImIr KvInt Moskova Devlet Üniversitesi Profesörü Bölge adına yeni bir dönem başlıyor. Dünyada yükselen pazarların büyük kısmı Hazar Bölgesi nde yer alıyor. Herkes bölgeyle ilgili yalnız doğal kaynaklara odaklanıyor ve bu durum beni endişelendiriyor. 21. yüzyılda iş dünyasının bölgede sosyal sorumluluk projelerine de odaklanması gerekiyor. Bu bölgede insani değerlerin gelişmesi için oldukça önemli. Çünkü bölgede bu gelişme sağlanmazsa bölgede doğal kaynakların gelişmesine de gerek kalmaz. Bu bölgede bir strateji ortaya koyacaksanız küresel trendlere de önem vermeniz gerekiyor. Bud Fackrell BP Türkiye Başkanı, Azerbaycan - Gürcistan - Türkiye (AGT) Bölgesi Başkan Yardımcısı Afganistan Hazar Bölgesi nden biraz uzak gözükebilir fakat Türkmenistan ve İran la komşuluğumuz bulunuyor ve bildiğiniz gibi Türkmenistan ve İran, Hazar Bölgesi nin üyeleri konumunda. Bizim aynı zamanda Türkiye yle kardeş ülke seviyesinde ilişkilerimiz bulunmakta. Hazar Bölgesi pek çok program ve girişime ihtiyaç duyuyor. Bir tanesi Clinton tarafından daha önce gündeme getirilen bir çalışmaydı. İpekyolu Girişimi Afganistan bakımından son derece önemli çünkü bu proje ülkemize barış ve istikrar getirecektir. Bu girişimde yer alacak kişiler kesinlikle çok büyük bir katkıda bulunacaktır. Benzer projeler aynı zamanda böl- Hazar Bölgesi nde ciddi bir ekonomik gelişme görüyoruz. Ekonomide yaşanan bu büyümenin daha yüksek oranlarda olabilmesi için İpekyolu nun tekrar canlandırılması gerekiyor. Bu yolun canlanmasıyla birlikte bölgenin en önemli kaynaklarından biri olan doğal gazın taşınması için yeni, farklı alternatifler de oluşacaktır. İpekyolu nun yeniden canlandırılması iş dünyasının ve ticaretin de

25 yeniden canlanması anlamına geliyor. Aslında İpekyolu güncellenmiş haliyle yeniden başlamış haldedir; birkaç yıl öncesinde Gürcistan, Türkiye ve Azerbaycan arasında bir boru hattının oluşturulması, Hazar dan alınacak petrolün BTC boru hattıyla Avrupa ya aktarılması süreciyle başlamıştır. BTC boru hattı bence aslında İpekyolu nun yeniden canlandırılmış hali diyebilirim. Buradan petrol Akdeniz e geçmekle kalmıyor, çeşitli yerlere aktarılıyor. Bu nedenle aslında 2006 da İpekyolu nun yeniden canlanmasına şahit olduk. PROF. SIddharth Saxena Cambridge Orta Asya Forumu Başkanı İpekyolu yalnız ürünlerin geçtiği bir koridor değildi, aynı zamanda üretimin de yapıldığı, üretim fikirlerinin de doğduğu bir yerdi. Üretim fikirleri zamanla yenilik kaydetti, işte buna yenilikçilik diyoruz. Bu yenilikçilik kavramından bahsettiğimiz zaman insan kaynaklarının ön plana çıktığını görüyoruz. Peki, bölgede insan kaynaklarının durumu nedir? En iyi yenilikçi öğrenciler, yönetim bilimleri dalında kendilerini geliştiren Azerbaycanlı ve Türkmen öğrencilerimiz mevcut ve bunların sayısı oldukça çok. İpekyolu nun tekrar canlanması için teknoloji motive edilecek bir kavram. Teknolojinin de insan paradigmasıyla çalışabilmesi için bilgiye elbette ihtiyaç var. Akademik çalışmalar içerisinde bulunuyoruz. Enerji dışında İpekyolu; insan kaynakları, farklı fikirler, alternatif enerji ve gıda güvenliği gibi alanlarda da büyük önem arz ediyor. Saxena: İpekyolu yalnız ürünlerin geçtiği bir koridor değildi, üretim fikirlerinin de doğduğu bir yerdi. Üretim fikirleri zamanla yenilik kaydetti, işte buna yenilikçilik diyoruz. PANEL 3: Avrasya da Barış ve İstikrar: Yaklaşımlar ve Çözüm ArayışlarI Hazar Forumu 2012 Avrasya da Barış ve İstikrar: Yaklaşımlar ve Çözüm Arayışları başlıklı üçüncü panel ile sona erdi. Amerika nın önde gelen karar vericilerinden Brzezinski, küresel gücün merkezi olan Avrasya kıtasını güvenlik ve istikrarın stratejik güç gösterisi nedeniyle bir hayli meydan okunan büyük bir satranç tahtası olarak adlandırmaktadır. Etnik çatışmalar, sınır anlaşmazlıkları ve diğer güvenlik meseleleri hem Avrasya hem de dünyada istikrar ve barış için büyük tehdit oluşturmaktadır. Bu kapsamda, son panelde kalıcı güvenlik tehditlerinin üstesinden gelme yolları tartışıldı ve bölgede barışın korunması adına bölgesel işbirliğinin artırılmasına dair bakış açıları getirildi. 23 HAZAR WORLD

26 Robert Gates ABD Savunma Eski Bakanı ABD nin, Asya bölgesiyle ilgili de bazı politik çıkarları bulunuyor. Dışişleri Bakanı Clinton ın bakan olarak yaptığı ilk yurt dışı seyahati Asya yaydı. ABD, Asya ya çok önem veriyor. Biz Orta Asya nın Rusya ve Çin egemenliğine girmesini istemiyoruz ve oradaki devletlerin bağımsız kalmasını istiyoruz. Şu an NATO nun verdiği destekle bu olabildiğince sağlanmış durumda. Bunun kalıcı olmasını sağlamak için bölge ülkelerinin kendi aralarındaki çatışmaları bir kenara bırakıp Rusya ve Çin le ilişkilerini düzenlemesi gerekiyor. gates: Biz Orta Asya nın Rusya ve Çin egemenliğine girmesini istemiyoruz ve orada ki devletlerin bağımsız kalmasını istiyoruz. bölgedeki barışı zedeleyecek bir durum. Bölgede barışın sağlanması için ilk önce bu ülkelerin kendi aralarındaki barışın sağlanması gerekiyor. Bu yıl Ekim ayında gerçekleşen seçim sonucunda Gürcistan halkı kendi iradesini demokratik bir şekilde yansıttı ve hükümet değişikliği ile barış konusunda ilk adım atılmış oldu. Gürcistan ile Rusya arasındaki karmaşık ilişkiler bizim için problem oluşturmakta. Gürcistan hükümeti tansiyonu düşürmek için çok ciddi adımlar atacağının sözünü vermiştir. Gürcistan toprak bütünlüğünü sağlamak için kesinlikle askeri güç kullanmayacağını da belirtti. Bu bölgelerde çözüm odaklı projelere önem verilmesi gerekiyor. Stratejik ortaklarımızın sorunlarının çözülmesine önem veriyoruz. En önemlisi Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki sorunların çözülmesi için uğraşıyoruz. Elnur Aslanov Azerbaycan Siyasal Analiz ve Enformasyon Daire Başkanı KAPAK 24 Dünyadaki üç büyük güç Hazar a ve Avrasya Bölgesine odaklanmış durumda. Rusya nın bölgede ekonomik ve siyasi çıkarları bulunmakta. Rus yönetimi bölgeden yapılan doğal gaz ticaretinin Rusya üzerinden gerçekleştirilmesini istiyor. Bir diğer ülke de Çin. Orta Asya da Çin in ekonomik ilişkilerine baktığımızda olağanüstü olduğunu söylemek mümkün de 27 milyon dolarken şu an 30 milyar dolarlık bir ticaret hacmi bulunuyor. Pek çok Orta Asya ülkesinde Çin in ürünleri bulunmakta. Çin in bölge üzerindeki en önemli amacı enerji ve mineral kaynaklarını güvence altına almak. Çin, Rusya nın bu potansiyel enerji kaynaklarını tek başına domine etmesini istemiyor. Levan DolIdze Gürcistan Savunma Bakanı Baş Yardımcısı Avrasya da barışın sağlanması için Kafkasya da da barışın sağlanması gerekiyor. Gürcistan ın yüzde 20 si işgal altında ve bu, Hazar Bölgesi bazı çatışmalar yüzünden oldukça yavaş gelişen bir bölge. İran, Rusya ve Çin arasında bazı çıkar çatışmaları yaşanıyor. Aynı şekilde Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan da bu çatışma alanları arasında yer alıyor. Bu üç ülke milli kurulum safhalarını tamamlamaya çalışıyorlar. Avrupa daki doğal gaz talebinde bir artış bekleniyor. Bunun karşılanması için ilk önce bölgedeki çatışmaların çözülmesi gerekiyor. Azerbaycan topraklarının yüzde 20 si Ermenistan tarafından işgal altında ve bunun bir an önce çözülmesi şart. Zira bizim de sabrımız sınırsız değil. Bazı güvenlik çözümlerinin bizim çıkarlarımızı yeteri kadar gözetmediğini görüyoruz. Bu durumda acaba sistemin zaafı mı var yoksa isteksiz bir durum mu söz konusu sorusu aklımıza geliyor. Bizce iki durum da söz konusu. Gürcistan kendisini barışçıl yöntemlerle sonuca gitmeye adamış durumda. Rusya nın ise bakış açısını değiştirmesi gerekiyor. Gürcistan ın ekonomik olarak gelişebilmesi için Azerbaycan önemli bir noktada duruyor. Gürcistan a yapılan dış yatırımların yüzde 10 undan fazlası Azerbaycan dan geliyor.