TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

Transkript

1 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU MART 2007/ II HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Mustafa TOSUN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ 23 Mart 2007

2 Mart ayının ikinci ve üçüncü haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda özetlenmiştir. Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 15 Mart 2007 tarihli toplantısında; Banka bünyesindeki Bankalararası Para Piyasası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Repo-Ters Repo Pazarı nda uygulanmakta olan kısa vadeli faiz oranının, %17,50 oranında sabit tutulmasına karar verdi. Para Politikası Kurulu, son dönemde açıklanan verilerin Ocak ayı Enflasyon Raporu nda ortaya konan görünüm ile uyumlu olduğu değerlendirmesini yapmıştır. Özel kesim tüketim talebindeki yavaşlama devam ederken dış talep gücünü korumaktadır. Toplam talep koşullarının enflasyondaki düşüş sürecine verdiği destek sürmektedir. Bununla birlikte, küresel ekonomideki belirsizliklerin devam etmesi, enflasyon beklentilerinin henüz hedeflerle uyumlu olmaması ve hizmet fiyat enflasyonuna ilişkin riskler para politikasındaki sıkı duruşun korunmasını gerektirmektedir. Bu gelişmeler ışığında Kurul, orta vadede enflasyon hedefine ulaşılması için temkinli duruşun devam etmesinin gerektiği değerlendirmesini yapmıştır. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; Uluslararası Para Fonu (IMF) ile Madde IV Görüşmeleri (6. Gözden Geçirme) gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler sonrasında, IMF, bir değerlendirme notu sunmuştur. Değerlendirme notunun ana başlıkları aşağıda verilmektedir: - Türkiye 2001 yılından bu yana etkileyici bir makroekonomik performans sergilemektedir, - Yakın dönemde, ekonomik koşulların daha az elverişli olduğu bir döneme girilmiştir, - Bu çerçevede, Madde IV görüşmeleri potansiyel büyümeyi yükseltecek ve dış şoklara karşı dayanıklılığı artıracak politikalar üzerine odaklanmıştır, - Düşük tek-haneli enflasyon, güçlü ve istikrarlı orta-vadeli büyümeyi destekleyecektir kamu mali hedeflerinin karşılanması; enflasyonun düşürülmesine ve finansal piyasa güveninin muhafaza edilmesine yardım edecektir. - Orta vadede, başarılması gereken husus ise maliye politikalarının; kamu borcunun düşürülmesi ve bozucu etkileri olan vergilerin azaltılmasına yönelik temel hedeflere odaklanılması suretiyle oluşturulmasıdır. - Seçimin hemen sonrasındaki dönem, yeni bir yapısal reform gündeminin ortaya konması için bir fırsat teşkil etmelidir. - Reform gündeminin en temel unsurlarından biri sosyal güvenlik reformunun yeniden hayata geçirilmesi olmalıdır. - Önümüzdeki dönemde büyüme büyük ölçüde istihdamın artmasına ve iş gücü verimliliğine bağlı olacaktır. - Büyümeyi artırmak için aynı zamanda güçlü bir finansal sisteme de ihtiyaç duyulmaktadır. - Finansal sektör geliştikçe kurumsal çerçevenin ve denetim altyapısının aynı paralelde geliştirilmesi büyük önem arz edecektir. 1

3 - Görüşmelerimiz yatırım iklimini iyileştirilmesine ilişkin olarak devam eden çalışmaların geliştirilebileceği birçok alan olduğunu ortaya koymuştur. - Türk ekonomisinin önünde devasa fırsatlar bulunmaktadır. Bundan sonra hedef, son beş yılda ekonomi alanında gösterilen başarıların üzerine hızlı büyümeyi kalıcı kılmak, düşük enflasyon ortamını korumak ve ekonomiyi dış şoklara karşı daha dayanıklı ve esnek kılmak amacıyla yeni başarıları eklemek olmalıdır. Türkiye nin, banka iştiraki ile ilk mortgage danışmanlığı ve finansman şirketini TEB kurdu. Dünyaca ünlü UCB, TEB ile Türkiye pazarına girdi. Avrupa nın en büyük bankalarından BNP Paribas ın iştiraki, mortgage sisteminde konut danışmanlığı yapan UCB, Türkiye de resmen şirketleşti. TEB, UCB Konut danışmanlık Anonim Şirketi ile faaliyete geçen kuruluşun sermayesi 500 bin YTL olarak belirlendi. Dünya Bankası (DB) Türkiye'ye, makro ekonomik çatının devamı, dış çevrelerden yükselen risklerin sürdürülebilir büyümeyi etkilememesi, kamu harcama yönetiminin iyileştirilmesi ile sosyal güvenlik sistemi uygulamalarının devamı için 400 milyon dolarlık kredi tahsis etti. DB'nin vereceği kredi, genel sağlık sigortası (GSS) için de kullanılabilecek. Görüşmelerin sürdüğü kredinin 26 Haziran'da onaylanması bekleniyor. Krediye ilişkin proje dokümanında, Türkiye'de yaşanan 2000 ve 2001 krizleri sonrasında yükselen risklerin Türk ekonomisinin yapısını hızlı değişime yönelttiğine dikkat çekilerek ekonomik programın temelinde ise %6,5'lik faiz dışı fazla hedefinin yer aldığı vurgulandı. EPDK, rüzgâr enerjisi üretimi alanında 74 ayrı karar aldı. Bu kapsamda; 7 lisans verildi, 23 şirketin başvurusu uygun bulundu, 31 proje reddedildi, 10 adet lisans iptal edildi ve 3 lisans şirketlerin isteğiyle sonuçlandırıldı. Türkiye Kalkınma Bankası, 2006 yılında 156,1 milyon YTL net kâr elde etti. Bankadan Borsaya gönderilen, 31 Aralık 2006 tarihli konsolide olmayan, bağımsız denetimden geçmiş mali tabloya göre, bankanın geçen yılki net karı, 156 milyon 149 bin YTL oldu. Bankanın bir önceki yılki net dönem kârı, 24 milyon 851 bin YTL olarak gerçekleşmişti. İstanbul da yapılan Risk Zirvesi nde, BDDK Başkanı Tevfik Bilgin, Hedge fonlar küresel bir düzenlemeye tabi tutulmaz ise merkez bankalarının ve bankacılık otoritelerinin piyasaları yönlendirmesinin giderek zorlaşacağı uyarısında bulundu. Bu uyarı, ülkelerin gerektirdiği parasal politikaların uygulanmasının zorlaşacağı ve hedge fonların piyasalardaki istikrarı bozabilecekleri mesajı olarak algılandı. Yunanistan adalarının AB fonlarından yararlanmasını dikkate alan Türkiye, 49 ilin ardından, Gökçeada ve Bozcaada'yı da teşvik kapsamına aldı. Ancak Adalar'da yatırım yapana, 49 ildekinden farklı olarak, bedelsiz arazi verilmeyecek. Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, 7 inci Çerçeve Programı kapsamında Türkiye nin Ar-Ge fonlarına 500 milyon euro katkı sağlayacağını açıklayarak, Türkiye nin AB fonlarından ayrılan kaynakların tamamını kullanması gerektiğini söyledi. Şener ayrıca, 6 ıncı Çerçeve Programı nın tamamlandığını ve bu programa Türkiye nin katkısının 240 milyon Euro olduğunu hatırlattı. Türkiye nin kendi koyduğu parayı kullanamadığına dikkat çeken Şener, Türkiye nin 6 ıncı Çerçeve Programı ndan sadece 60 milyon euro kullandığına işaret etti. 2

4 Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Kurulması Hakkında Kanunun Uygulanmasına Dair Karar Resmi Gazete de yayımlandı. Düzenlemeyle yerli sermayeli yatırımlar ile doğrudan yabancı yatırımlar için izin ve onay işlemlerinin ilgili kurum ve kuruluşlar ile kalkınma ajansları nezdinde Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı tarafından yatırımcılar adına yürütülmesi ve sonuçlandırılması amaçlanmaktadır. Karara göre, Ajans tarafından talep edildiğinde, yatırımlarla ilgili her türlü izin ve onay işlemini yürüten kurum ve kuruluşlar ile kalkınma ajansları, yatırımcı hizmetlerinin yürütülmesinde gerekli işbirliğini ve koordinasyonu sağlayacak kurum yetkilisini bildirmekle yükümlü olacak. Türkiye ye bu yıl 1,8 milyar euro, 1998 den bu yana da 6,9 milyar euro proje finansmanı sağlayan Avrupa Yatırım Bankası, KOBİ lerin kur riskini azaltmak amacıyla, bu yıl ilk kez 250 milyon euro değerinde YTL cinsinden kredi verecek. Uluslararası Yatırım Bankası JP Morgan, Türkiye de dezenflasyon sürecinin Nisan ayından itibaren sıkı para politikası ve yavaşlayan talebin etkisiyle yeniden başlamasını beklediğini, bunun Haziran ayında TCMB ye küçük bir faiz indirimi imkânı vereceğini tahmin ettiğini açıkladı. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler ABD Şubat ayı işsizlik oranı %4,6 olan beklentilerin biraz altında %4,5 düzeyinde gerçekleşti. Tarım dışı istihdam ise kişilik beklentilerin altında ve kişi arttı. ABD dış ticaret açığı, Ocak ayında 60,5 milyar dolarlık beklentilerin biraz altında ve 59,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. ABD de cari açığın finansmanı açısından önem gösteren net sermaye girişleri, Ocak ayında 74,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Aralık ayı rakamı ise -11 milyar dolardan -14,7 milyar dolara revize edildi. ABD de Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), Şubat ayında %0,4 olan beklentilerin oldukça üzerinde ve %1,3 oranında arttı. 12 aylık ÜFE artışı %2,5 düzeyinde gerçekleşti. Çekirdek üretici fiyatları da %0,2 lik beklentilerin üzerinde, %0,4 artış gösterdi. ABD de Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), Şubat ayında %0,3 lük beklentilerin üzerinde %0,4 artış gösterdi. 12 aylık TÜFE artışı %2,4 oldu. Gıda ve enerji maliyetlerinin dikkate alınmadığı çekirdek tüketici fiyatlarındaki artış ise beklentiler doğrultusunda %0,2 olarak açıklandı. ABD de perakende satışlar, Şubat ayında bir önceki aya göre %0,3 olan beklentilerin altında %0,1 artış gösterdi. Çekirdek olarak kabul edilen otomobil dışında perakende satışlar %0,3 lük artış beklentilerinin tersine bir önceki aya göre %0,1 geriledi. ABD de Şubat ayında sanayi üretimi artışı %0,3 olan beklentilerin oldukça üzerinde %1 olarak gerçekleşti. Daha önce %-0,5 olarak açıklanan Ocak ayı sanayi üretimi %-0,3 e revize edildi. Kapasite kullanım oranı ise %82 düzeyinde gerçekleşti. ABD de kredi sağlayan bazı konut kredisi şirketlerinin ödeme güçlüğüne düşmesi ile mortgage sektörünün geneline yönelik ciddi bir kaygı oluşması ve perakende 3

5 satış rakamlarının beklentilerin altında kalması, piyasalarda ekonomik durgunluk yaşanabileceğine yorumlandı ve ABD borsalarında, bunun ardından da tüm dünya piyasalarında dalgalanmalar meydana geldi. ABD de Şubat ayında, yeni konut inşaatı başlangıçları verisi bin adet olan beklentilerin üzerinde ve bin adet olarak açıklandı. ABD Merkez Bankası (FED), 21 Mart tarihinde yaptığı Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Toplantısı nda, %5,25 olan kısa vadeli faiz oranını beklenildiği gibi değiştirmedi. Ancak önceki toplantı metinlerinde yer alan enflasyonist baskılara karşı ek sıkılaştırma gerekli olabilir ifadesi, son toplantıya ilişkin olarak yapılan açıklamada yer almadı. Bunun yerine ekonomik verilerin karmaşık olduğu ve konut sektöründeki düzeltmelerin devam ettiği ne vurgu yapıldı. Böylece şu ana kadar enflasyon oranını %1-2 seviyesinde tutmaya odaklanan FED, ilk kez ekonomideki yavaşlamanın kendisini daha fazla endişelendirdiğini hissettirdi. Açıklamada kullanılan son verilerde karışıklık ifadesi, FED in ekonomide büyümeyi yeniden kamçılamak istediği izlenimini yarattı. Sözkonusu değerlendirmeler paralelinde piyasalarda, FED in en az 2-3 toplantı sonra faizleri indirebileceği yönünde bir beklenti hakim oldu. Avrupa Merkez Bankası (ECB), kısa vadeli gösterge faiz oranlarını beklenildiği gibi 25 baz puan artırarak %3,75 düzeyine yükseltti. Yapılan açıklamada faizlerin en son düzeyi hakkında düşük yerine makul ifadesine yer verildi. Söz konusu ifade Euro alanında 2007 de yeni bir faiz artırımı ihtimalinin tamamen ortadan kalktığına işaret etmemekle birlikte ECB nin faiz artırımlarının sonuna gelmek üzere olduğu şeklinde yorumlandı. Euro Alanı 2006 yılı IV. çeyrek geçici GSYİH rakamı beklentiler paralelinde bir önceki çeyreğe göre %0,9, 2005 yılının aynı çeyreğine göre ise %3,3 artış gösterdi. Euro alanı Şubat ayı tüketici fiyat enflasyonu (HICP), %0,4 lük beklentilerin altında %0,3 olarak gerçekleşti. Yıllık artış ise beklentiler paralelinde %1,8 oldu. İngiltere Merkez Bankası (BOE), kısa vadeli faiz oranını beklentiler paralelinde değiştirmeyerek %5,25 düzeyinde bıraktı. Çin Merkez Bankası, kredi ve yatırımları kontrol altında tutarak ekonomiyi dengede tutmak amacıyla faiz oranlarını 27 baz puan artırdı. Böylece, gösterge borç verme faiz oranı %6,39 a yükseldi. Japonya Merkez Bankası (BOJ), 20 Mart ta sona eren para politikası toplantısında, beklentiler paralelinde faiz oranlarını %0,50 düzeyinde değiştirmeden bıraktı. BOJ, geçen ay faiz oranlarını %0,25 ten %0,50 ye çıkarmıştı. 4

6 Son Açıklanan Veriler TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre; 2007 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre ihracat miktar endeksi %24,4, ithalat miktar endeksi %15,8 oranında azalış göstermiştir. İhracat birim değer endeksi %0,8 oranında artarken, ithalat birim değer endeksi ise %3 oranında azalmıştır. Ana sektörlere göre ihracat fiyatları; tarım ve ormancılık sektöründe %9,1, balıkçılık sektöründe %3,7, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %6,7 ve imalat sanayii sektöründe %0,3 oranında artış göstermiştir. İthalat fiyatları da bir önceki aya göre; tarım ve ormancılık sektöründe %0,8, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %7,6 ve imalat sanayii sektöründe % Dış Ticaret Hadleri (%) %1,9 oranında azalış göstermiştir. Ocak ayında bir önceki aya göre ihracat birim değer endeksleri, lokomotif sektör olarak adlandırabileceğimiz tekstil ürünlerinde %1, ve giyim eşyası sektöründe ise %3,5 oranında artmıştır Uzun bir aradan sonra 2006 yılı Kasım ayından itibaren tekrar Aylar ihracat lehine dönen dış ticaret hadleri, bu eğilimini 2007 yılının ilk ayında da büyük bir sıçramayla devam ettirmiştir. Bu ayda ihracat fiyatlarının %0,8 oranında az da olsa artmasına rağmen ithalat fiyatlarının %3,0 oranında azalması, dış ticaret haddinin 3,7 puan artışla 97,6 seviyesinde gerçekleşmesine neden olmuştur. T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son verilere göre; 2006 yılı Ocak ayında milyon dolar olarak gerçekleşen cari işlemler açığı, bu yılın Ocak ayında %0,4 artışla milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu küçük çaplı değişiklikte, gelir dengesi kaleminde kaydedilen açıkta artış ve cari transferlerden kaynaklanan girişlerdeki azalış etkili olmuştur yılı Ocak ayı verilerine göre; ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre %0,5 oranında azalmış, turizm gelirleri %7,2 oranında artmış ve gelir dengesi kalemi 432 milyon dolar net çıkış kaydetmiştir. Bir önceki yılla karşılaştırıldığında cari transferler de %12,6 oranında azalarak 104 milyon dolar olmuştur yılının Ocak ayında gerçekleşen 2,2 milyar dolarlık cari açığın finansmanına baktığımızda, finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişinin, bir önceki yılın aynı ayına göre %54,4 düşüş göstererek, 1,3 milyar dolar olarak gerçekleştiği görülmektedir. Net hata ve noksan kalemi de 919 milyon dolar olmuştur. Bu ayda gözlemlenen başlıca gelişmeler şu şekilde özetlenebilir: Doğrudan yatırımlar kaleminde 5,1 milyar dolar ve portföy yatırımlarında 3,1 milyar dolar net giriş gerçekleşmişken, ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde ise 4,2 milyar dolar net çıkış kaydedilmiştir. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervlerde 2,6 milyar dolar artış olmuştur

7 TÜİK tarafından yapılan açıklamalara göre; 2007 yılı Şubat ayında; geçen yılın aynı ayına göre giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı %25,6 oranında artarak kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam geçen yılın aynı ayında kişiydi. Ülkemizden çıkış yapan yabancı ziyaretçiler de geçen yılın aynı dönemine göre %24,7 oranında artarak kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam, bir önceki yılın aynı ayında ise kişi seviyesindeydi. TÜİK tarafından açıklanan, 1997=100 temel yıllı Üç Aylık Sanayi Üretim Endeksi, 2006 yılı dördüncü döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,8 oranında artış gösterdi. Devlet sektörü endeksi %7,3, özel sektör endeksi %5,5 artış gösterirken, toplam sanayi endeksi ise %5,8 artış göstermiştir. Sanayinin alt sektörleri düzeyinde bakıldığında, madencilik sektörü %4,6 azalış, imalat sanayi sektörü %6,0 ve elektrik, gaz, su sektörü %8,8 artış göstermiştir yılı dördüncü döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine imalat sanayi endeksinin en yüksek değişim oranı, %121,2 ile diğer ulaşım araçları imalatında olup, bu sektörü %100,7 ile büro, muhasebe, bilgi işlem makineleri imalatı izlemektedir. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2006 yılı Şubat ayında %77,2 düzeyinde olan üretim değeri ağırlıklı, İmalat Sanayii Kapasite Kullanım Oranı (KKO), 2007 yılı Şubat ayında %80,3 düzeyinde gerçekleşmiştir. İşyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının nedenleri olarak, önem sırasına göre, talep yetersizliği ilk sırada yer alırken hammadde yetersizliği, mali imkânsızlıklar, işçilerle ilgili meseleler ve enerji yetersizliği diğer nedenler olmuştur. KKO, 2007 yılı Ocak ayında ise %78,3 düzeyindeydi. İşyerlerindeki üretim miktarı Şubat ayında, bir önceki aya göre %2,4 oranında artmıştır yılı % İmalat Sanayi KKO Mart ayında üretim miktarının %4,5, satış miktarının %6,2, satış fiyatlarının %0,6 ve hammadde fiyatlarının %0,7 artacağı beklenmektedir. Maliye Bakanlığı ndan yapılan açıklamaya göre; Ocak 2007 de 6,1 milyar YTL açık veren Merkezi Yönetim Bütçesi, 2007 Şubat ayında da 2,1 milyar YTL açık verdi böylece Ocak-Şubat 2007 döneminde bütçe açığı 8,2 milyar YTL ye ulaşmış oldu. Yılsonu bütçe açığı hedefi yaklaşık 16,8 milyar YTL olarak belirlenmişti. Şubat ayında faiz dışı denge ise 2,9 milyar YTL fazla verdi. Ocak- Şubat dönemi itibariyle faiz dışı fazla (3,8 milyar YTL), yılın tamamı için hedeflenen 36,1 milyar YTL nin %10,8 ine karşılık gelmektedir yılı Şubat ayında, bütçe harcamaları 15,3 milyar YTL, bütçe gelirleri ise 13,2 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamalarının yaklaşık 5 milyar YTL olduğu bu ayda, vergi gelirleri 11,5 milyar YTL ile merkezi yönetim bütçe gelirlerinin %88,5 ini oluşturmuştur. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; itibariyle, Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku, 357,5 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Toplam borç stokunun 226,1 milyar YTL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsinden, 129,9 milyar YTL tutarındaki kısmı döviz cinsinden ve geriye kalan 1,7 milyar YTL Aylar

8 tutarındaki kısmı ise dövize endeksli borçlardan oluşmaktadır Şubat sonu itibariyle toplam borç stokunun %53 ü iç piyasaya, %20,5 i ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı %26,4 olarak gerçekleşmiştir. Merkezi yönetim toplam borç stoku, 2007 yılı Ocak ayına göre YTL bazında %1,44 oranında artış gösterirken, dolar bazında yaklaşık %3,63 oranında artış göstermiştir. Dolar bazındaki artışın yüksekliğinde, özellikle son aylardaki YTL nin dolar karşısındaki değer kaybı etkili olmuştur. İç borç stokunun alacaklılara göre dağılımına baktığımızda; 2007 yılı Ocak ayında %72,1 olan piyasa payının, Şubat 2007 sonu itibarıyla yaklaşık aynı kaldığı görülmektedir. İç borç stokunun ortalama vadeye kalan gün sayısı ise, 2006 yılı Şubat ayı itibarıyla, Ocak ayında olduğu gibi, 23,9 ay olarak gerçekleşmiştir. Hazine nin nakit dengesi, 2007 yılı Şubat ayında 4,5 milyar YTL açık verirken, faiz dışı nakit denge de 593 milyon YTL fazla vermiştir. Bu gelişmeler sonucunda, Şubat ayında Hazine hesaplarında net 2,3 milyar YTL tutarında artış meydana gelmiştir yılı Şubat ayında nakit bazda toplam 11,4 milyar YTL gelir elde edilmiş, 10,8 milyar YTL faiz dışı harcama, 5,1 milyar YTL faiz ödemesi yapılmıştır. TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2006 Aralık Dönemi (Kasım, Aralık, Ocak) Sonuçları na göre; 2006 yılı Aralık döneminde çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 848 bin kişi artarak 52 milyon 50 bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı ise, geçen yılın aynı dönemine göre 803 bin kişi artarak 22 milyon 135 kişiye ulaşırken, işgücüne katılma oranı %47,5 olarak gerçekleşti. İssizlik oranı %11,2 den %10,5 e düşerken, tarım dışı issizlik oranı %13,3 düzeyinde gerçekleşti. Aralık 2006 döneminde istihdam edilenlerin %26,1'i tarım, %20,3 ü sanayi, %5,4'ü inşaat, %48,2 si ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım ve inşaat sektörlerindeki istihdam payının 0,3 puan arttığı, buna karşılık sanayi sektörünün payının 0,4 puan, hizmetler sektörünün payının ise 0,2 puan azaldığı görülmektedir. TÜİK tarafından açıklanan, İmalat Sanayi Üretimde Çalışanlar, Üretimde Çalışılan Saat ve Kısmi Verimlilik Endeksi 2006 Yılı IV. Dönem Sonuçları na göre; 2006 yılının dördüncü döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre, üretimde çalışanlarda %1,2 ve çalışılan saatte %0,7 artış olmuştur. Kısmi Verimlilik Endeksi, 2006 yılı dördüncü döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre, çalışan kişi başına üretimde %4,7 ve çalışılan saat başına üretimde %5,3 artmıştır. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2007 yılının Şubat ayında, yeni kurulan şirket ve kooperatif sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %2 artarak dan ye yükselmiştir. Kapanan şirket ve kooperatif sayısı ise bir önceki yılın aynı ayına göre %35 artarak 841 den e yükselmiştir. T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; Ocak ayında 115,3 düzeyinde olan Reel Kesim Güven Endeksi, Şubat ta bir önceki aya göre 0,5 oranında azalarak 114,7 düzeyinde gerçekleşmiştir. Endeksin Şubat ayındaki azalışında, toplam siparişlerde son üç aydaki bir miktar azalış eğilimi, buna paralel olarak mevcut toplam siparişlerin mevsim normalinin altındaki seyrinin güçlenerek sürmesi, mamul mal stoklarının mevsim normali üzerindeki seyrinin artarak sürmesi ve ihracat sipariş miktarına yönelik olumlu beklentilerin bir miktar 7

9 zayıflaması etkili olmuştur. Şubat ayında, üretim hacmi, istihdam ve yatırım artışına yönelik olumlu beklentilerin güçlenmesi ve sanayi dalındaki genel gidişata bakışta iyimserlik artışı endeksi olumlu yönde etkilemiştir. Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık Tüketici Eğilim Anketi ne göre, 2007 yılının Ocak ayında 91,80 olan Tüketici Güven Endeksi, 2007 yılının Şubat ayında, %1,02 oranında artarak 92,74 değerine yükselmiştir. Ankete göre, Güven Endeksindeki artış, tüketicilerin mevcut gelecek dönem satın alma güçlerine, gelecek dönem genel ekonomik duruma ve iş bulma olanaklarına ait değerlendirmelerinin iyileşmesinden kaynaklanmaktadır. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği Mart ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 2007 yılında %4,7 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %7,28 oranında artacağı, cari işlemler açığının 31,5 milyar dolar ve dolar kurunun 1,5283 YTL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %6,75 ve %5,48 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %16,86, 5 yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %16,74 olarak beklenmektedir. Merkez Bankası tarafından bankalara duyurulan toplam karşılıksız çek sayısı 2007 Ocak ayında, geçen yılın aynı ayına göre %8,2 oranında artarak e yükseldi. Karşılıksız çek sayısı, 2006 yılı Şubat ayında düzeyinde bulunuyordu. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler Mart 2007 döneminde, Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü, 3,4 oranında genişleyerek milyon YTL seviyesine ulaşmıştır. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi 2,8, İç Varlıklar kalemi ise 7,7 oranında artış göstermiştir. Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %1,04 oranında arttığı görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında ise Dış Yükümlülükler kaleminin 1,2 oranında, İç Yükümlülükler kaleminin de %1,59 düzeyinde artış kaydettiği göze çarpmaktadır. Maaş ödemelerine bağlı olarak artan nakit ihtiyacı nedeniyle bu dönem Rezerv Para kaleminde %6,75, Emisyon Hacminde ise %3,75 oranında artış kaydedilmiştir. Sözkonusu parasal genişlemenin enflasyonist bir baskı yaratmaması için Açık Piyasa İşlemlerinin bir politika aracı olarak kullanıldığı göze çarpmaktadır. Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kaleminde aynı dönem itibariyle %32,66 oranında bir artış gerçekleştirilerek, 16 Mart itibariyle piyasaya olan borç stoku milyon YTL düzeyine ulaşmıştır. Buna karşılık Kamu Mevduat kalemi bu dönemde %57,20 oranında azalış göstererek 2,85 milyar YTL düzeyine gerilemiştir Mart 2007döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, 458 milyon dolar artarak milyon dolar düzeyine yükselmiştir. 8

10 Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.) Son Yıl Değişim Dönem AKTİFLER DIŞ VARLIKLAR İÇ VARLIKLAR PASİFLER TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ DIŞ YÜKÜMLÜKLER İÇ YÜKÜMLÜKLER Döv. Ol. Takip Ol. Mev Bankaların Döviz Mevduatı MERKEZ BANKASI PARASI REZERV PARA Dolaşıma Çıkan Banknot Bankalar Mevduatı Diğer Kalemler DİĞER MB PARASI APİ den Doğan Borçlar Kamu Mevduatı TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) Kaynak: TCMB Tahvil-Bono Piyasası Mart ayının ikinci haftasına %20,10 düzeyinden başlayan piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki 26 Kasım 2008 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, uluslararası borsalarda Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi görülen düşüşlere paralel olarak gelen satışlar sonucu hafta ortasında %20, düzeyine kadar yükseldi Ancak Mart ayının üçüncü haftasında FED in faizleri değiştirmeme kararının ardından yapılan açıklamada üslup değişikliğine gidilerek gelecek toplantılarda faiz Tarih indirimlerinin yapılabileceğinin sinyallerinin verilmesi, dünya borsalarında alımların yoğunlaşmasını sağladı. Uluslararası borsalara paralel olarak tahvil-bono piyasasında da alımların artmasıyla 26 Kasım 2008 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, 23 Mart tarihi itibariyle %19,55 seviyesine kadar geriledi. Döviz Piyasası Getiri oranı (%) Mart ayının ikinci haftasına 1,4206 YTL seviyesinden başlayan dolar kuru, alternatif piyasalarda yaşanan satışlara bağlı olarak piyasaya gelen alımlarla hafta ortasında 1,4262 YTL düzeyine kadar yükseldi. Ancak 21 Mart tarihinde gerçekleşen FED toplantısının ardından yapılan açıklamada ekonomideki yavaşlamanın altının çizilmesi, faiz indirimlerinin bir sinyali olarak algılandı. Dünya borsalarına paralel olarak yurtiçi piyasalarda da etkili olan alım dalgası,

11 döviz piyasasına satış yönünde yansıdı ve dolar kuru 23 Mart tarihli Merkez Bankası gösterge kuru itibariyle 1,3839 YTL seviyesine kadar geriledi. Dolar bu dönemde YTL karşısında YTL %2,58 oranında değer ABD Dolar Denge Kuru kaybederken, euronun değer 1.45 kaybı ise %1,29 olarak 1.43 gerçekleşmiştir. Mart ayının ikinci haftasına ,3150 seviyesinden başlayan 1.37 /$ paritesi, FED in faizleri 1.35 değiştirmeme kararı ve bu karara ilişkin olarak yapılan Tarih açıklama sonrasında 23 Mart tarihli Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,3325 düzeyine yükselmiştir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Mart ayının ikinci haftasına puan düzeyinden başlayan İMKB Bileşik Endeksi, yurtdışı borsalarda hâkim olan satış dalgasının etkisiyle hafta ortasında puana kadar geriledi. Ancak Mart ayının üçüncü haftasında FED, piyasaların beklentileri doğrultusunda faizleri değiştirmezken, toplantı sonrasında yapılan açıklamada sürpriz bir biçimde gelecek toplantılara yönelik olarak faiz indirimi sinyallerinin verilmesi, uluslararası borsalarla birlikte İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda da İMKB Bileşik Endeksi alımların hız kazanmasını sağladı. Sözkonusu alımlarla İMKB Bileşik Endeksi 23 Mart tarihli işlem günü kapanışı itibariyle puana kadar yükseldi. İMKB Bileşik Endeksi bu dönemde %3,22 oranında değer kazanırken, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı da %68,68 seviyesinden Tarih %69,27 düzeyine yükselmiştir. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri Endeks Mart döneminde, bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi %1,1 oranında artış gösterirken, YTL mevduatlardaki artış oranı %2,5 düzeyine ulaşmıştır. YTL mevduatlardaki sözkonusu bu genişleme, vergi avantajlarından ötürü yılın ilk aylarında kişisel gelirlerin artışından kaynaklandığı düşünülmektedir. Nitekim YTL mevduatların yanısıra, bu dönem itibariyle bankacılık sektörü menkul değerler portföyü büyüklüğünde de reel bir artış gerçekleşmiştir. Yabancı para cinsinden mevduatlar ise bu dönemde %1,2 oranında gerilemiştir. Döviz sepetinin aynı dönem itibariyle 7 oranında değer kaybettiği göz önüne alındığında, yabancı para cinsinden mevduatlardaki sözkonusu gerilemenin önemli ölçüde döviz kurlarındaki düşüşten kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Geçen yılın ortalarında mali piyasalarda yaşanan türbülans sonrasında düzenli olarak artış gösteren toplam kredilerin, ivme kaybetmekle birlikte bu dönemde de genişlemesini sürdürdüğü görülmektedir. Toplam kredilerdeki artışta da YTL kredilerin belirleyici olduğu göze çarpmaktadır. Yabancı para cinsinden kredilerde

12 ise YTL bazında kayda değer bir değişiklik gerçekleşmezken, döviz sepetindeki değer kaybı dikkate alındığında, esasen toplam kredilerdeki artışa yakın bir oranda genişlemenin olduğu anlaşılmaktadır. Diğer yandan Şubat ayının ikinci yarısında görüldüğü gibi bu dönemde de takipteki alacakların kredilere oranında küçük ölçüde de olsa bir gerileme kaydedilmiştir. Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.) Değişim (%) Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT TOPLAM MEVDUAT ,1 1,1 YTL ,1 2,5 YP ,7-1,2 YP Mevduat/Toplam Mevduat (%) 38,7 39,0 38,1 KREDİLER TOPLAM KREDİLER ,2 0,8 YTL ,9 1,1 YP ,5 0,0 YP Krediler/Toplam Krediler (%) 27,2 27,0 26,8 Krediler * /Mevduat (%) 72,3 73,4 73,2 Takipteki Alacaklar (Brüt) ,9 0,6 Takipteki Alacaklar / Krediler (%) 3,64 3,71 3,70 Menkul Değerler Portföyü ,2 3,0 MDP/ Mevduat (%) 51,5 52,5 53,6 (*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt) Kaynak: BDDK Şubat ayının ikinci haftasında bankacılık sektörü menkul değerler portföyünde gerçekleşen hızlı artışın, bu dönemde ivme kazanarak devam ettiği görülmektedir. Sözkonusu bu artışla MDP/Mevduat oranı 16 Şubat tarihi itibariyle %53,6 düzeyine ulaşmıştır. 11

13 MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER Ocak 2007 Şubat GSMH (Milyon $) * - - Büyüme Oranı 9,9 7,6 5,7* - - İmalat Sanayi KKO (%) 81,5 80,3 81,0 78,3 80,3 İşsizlik Oranı (%) 10,3 10,3 9,9 - - Enflasyon (ÜFE) (%) 15,35 2,66 11,58-0,05 0,95 Enflasyon (TÜFE) (%) 9,35 7,72 9,65 1,00 0,43 TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi 143,2 171,4 160,2 164,7 - Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) İhracat-FOB (Milyon $) İthalat-FOB (Milyon $) İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (%) 64,8 62,9 62,1 67,4 - Bütçe Gelirleri (Milyon YTL) Vergi Gelirleri (Milyon YTL) Diğer Gelirler (Milyon YTL) Bütçe Harcamaları (Milyon YTL) Faiz Harcamaları (Milyon YTL) Faiz Hariç Harcamalar (Milyon YTL) Bütçe Dengesi (Milyon YTL) Faiz Dışı Denge (Milyon YTL) Merkezi Yönetim Top. İç Borç Stoku (Milyon $) Merkezi Yönetim Top. Dış Borç Stoku (Milyon $) (*) Üçüncü çeyrek itibariyle Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, DPT İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür /2340 oktay-k@tkb.com.tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı /2340 m-simsek@tkb.com.tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman /2356 f-bayraktar@tkb.com.tr Mustafa Tosun Kıdemli Uzman /2355 mustafa-t@tkb.com.tr 12