3. ÖLÇME BİLGİSİ KUMPAS VE MİKROMETRE OKUMA MAKİNE ATÖLYELERİNDE İŞ KAZALARI VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "3. ÖLÇME BİLGİSİ KUMPAS VE MİKROMETRE OKUMA MAKİNE ATÖLYELERİNDE İŞ KAZALARI VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ"

Transkript

1 1. TALAŞLI İMALATA GİRİŞ 1. EĞELEME 2. KESME 3. ÖLÇME BİLGİSİ KUMPAS VE MİKROMETRE OKUMA 4. MARKALAMA 5. TOLERANS MAKİNE ATÖLYELERİNDE İŞ KAZALARI VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Atölye ortamlarında işin yürütülmesi sırasında, çalışma şartlarının meydana getirdiği tehlikelere, kazalara ve meslek hastalıklarına karşı çalışanların gerekli teknik bilgi ve beceriye sahip olması gerekir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından iş kazası; İnsanların yaralanmasına veya ölmesine, malzeme hasarına, maddi kayıplara neden olan, önceden planlanmayan, kasıtlı olmayan beklenmedik olay olarak tanımlanmıştır. Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanununda; Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleri olarak tarif edilmiştir. İş kazalarının, %88 si tehlikeli hareketlerden %10 u ise tehlikeli durulardan meydana gelmektedir. Tehlikeli hareketlerin nedenleri ise; Eğitim yetersizliği (Bilgi, ustalık, alışkanlık, emniyetsiz çalışma, gereksiz hızlı çalışma), Şahsi kusurlar (Psikolojik, biyolojik ve sosyolojik, Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık gibi), Fiziki yetersizlik (Bünyenin yapılan işe uygun olmaması),uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre (Ergonomi) olarak sıralanır. İş güvenliği kuraları göz ardı edildiğinde iş kazları ve meslek hastalıkları meydana gelir. Dünyada iş kazası oranı % 44, meslek hastalıkları oranı % 56 iken; ülkemizde iş kazası oranı % 99 meslek hastalıkları oranı % 1 şeklinde gerçekleşmektedir. İstatistikler ülkemizde her 2,5 saatte 1 işçinin iş göremez hale geldiğini açıklamaktadır. Ölümlü iş kazaları istatistiklerinde Avrupa'da ilk sırayı, dünyada ise 3. sırayı almaktayız. Bundan dolayı atölye çalışmalarında iş disiplinine, iş güvenliği kurallarına ve tezgâh kullanma teknik bilgi ve becerilerine sahip olunması gerekmektedir. Ayrıca bir çalışanın iş kazasına uğramaması, makine teçhizat ve işletmenin zarar görmemesi için uluslararası uyarı, yasak ve zorunluluk bildiren işaretler

2 vardır (Tablo 1). Atölye içerisindeki çalışmalarda bu işaretlere uyulması konusunda gereken hassasiyetin gösterilmesi gerekmektedir. İş sağlığı ve güvenliğinin öncelikli hedefleri Çalışanları korumak Üretim güvenliğini sağlamak İşletme Güvenliğini sağlamaktır. Yapılan işin niteliğine ve kullanılan araç gerece göre atölye ortamında kullanılması gereken Kişisel Koruyucu Donanımlar şunlardır. Gözlük, Yüz Siperi, Maske, Baret Eldiven (Çelik Eldiven, Yanmaz ) İş Ayakkabısı. İş Elbisesi Emniyet Kemeri vs. Tablo 1. İş güvenliğinde kullanılan uyarı renkleri ve anlamları KIRMIZI Yasak Bildiren İşaretler Tehlikeli bir durum olabilir. SARI İkaz Bildiren İşaretler

3 MAVİ Zorunluluk Bildiren İşaretler YEŞİL Güvenlik Bildiren İşaretler Makine Atölyesinde Meydana Gelmesi Muhtemel İş Kazaları Ve Güvenlik Önlemleri Dönen parçaların olduğu makinelerde eldiven kullanılmamalı Talaşlar çıplak elle alınmamalı Taşlamada çalışırken gözlük kullanmalı Tezgâhta çalışırken gözlük kullanmalı Yerlerde kaymaya sebep olabilecek yağ atıkları olmamasına dikkat edilmeli Atölyede çalışırken iş elbisesi giyilmelidir. Ağır keskin kenarlı ve çapaklı malzemeler taşınırken eldiven ve çelik burunlu ayakkabı giyilmelidir. El aletleri sürekli bakım isteyen aletler olduğu için, hemen her iş başlangıcında ve bitiminde bu aletlerin sağlamlığı kontrol edilmelidir Aletler temizlendikten ve gerekenler yağlandıktan sonra yerlerine konmalıdır Takımlar kullanılmadan önce muayenesi yapılıp gerekli tamiratları yapılmalıdır Tezgâhların acil stop butonu ve koruyucuları olmalıdır, Tezgâhta çalışırken sohbet edilmemeli, şakalaşmamalı, kullanmasını bilmediği tezgâhları rastgele kurcalanmamalıdır. Tezgâhların dönen parçaları elle durdurulmaya çalışılmamalıdır, Tezgâh tam olarak durdurulmadan ölçme ve kontrol yapılmamalıdır. Tezgâhlardaki talaşlar üflenerek ya da hava tutularak temizlenmemelidir. Elektrik kaçakları ve çarpmalara karşı dikkatli olunmalıdır. Elektrikli aletin fişi prizde iken ayar yapılmamalıdır. Yalıtımları düzgün olmalıdır.

4 Tutma yerleri çatlak ve kırık olan aletlerin tutamakları bantla sarılmamalıdır. Kırık ve çatlak saplar değiştirilmelidir. Gürültü ve titreşime karşı önlem alınmalıdır. Atölye ortamı her zaman temiz ve düzenli olmalıdır. Çalışılan takım, tezgâh ve makine, işin tamamlanmasından sonra mutlaka temizlenmelidir, kullanılan gereçler yerine konulmalıdır. Sapları kırılmış, biçimi bozulmuş eğe, çekiç gibi aletlerle çalışılmamalıdır, İşe uygun aletler ve takımlar kullanılmalı, tornavida keski, anahtar çekiç olarak kullanılmamalıdır. TALAŞLI İMALAT TEORİSİ Talaşlı imalat, takım tezgâhları vasıtasıyla bir kesici takım kullanılarak önceden şekil ve ölçüsü belli olan iş parçasından talaş kaldırarak hedeflenen parça şeklini elde etme işlemidir. Talaşlı imalatın temeli iş parçasından daha sert olan bir kesici takım kullanarak, iş parçasının kayma deformasyonu ile talaş kaldırılması esasına dayanmaktadır. Talaş kaldırma işlemi; geleneksel imalat yöntemleri ile şekillendirme, aşındırıcı yöntemlerle şekillendirme, geleneksel olmayan yöntemlerle şekillendirme olmak üzere üç gruba ayrılır.

5 Kesme işleminde kesici takım iş parçasına temas ettiğinde talaş iş parçası üzerinde lokal bir kesme bölgesinde oluşmaya başlar. Kesme düzleminin hemen üzerinde plastik deformasyona uğramış ve yüksek gerilme kazanmış talaş iş parçasından ayrılırken kesici takımın ön yüzeyine sürtünerek iş parçasından ayrılır. Sıcaklığı yükselmiş olan metalde yoğun dislokasyon artışı ve devamında deformasyon sertleşmesi meydana gelir. Deformasyon sertleşmesi maksimum düzeye ulaştığında malzeme geri dönüş yapamaz ve iş parçasından ayrılır.

6

7 Her biri kendisine has bir geometri ve yüzey dokusu oluşturan delik delme, tornalama, frezeleme gibi çok çeşitli talaşlı imalat işlemleri bulunmaktadır. Tornalama da silindirik parçalar işlenirken, matkap tezgâhında delik delme işlemleri, frezeleme tezgâhında ise prizmatik parçalar işlenebilir. Talaşlı imalat işlemlerinin ortak özelliği kesici takım ile iş parçasından talaş kaldırılmasıdır. Talaş kaldırma işleminin yerine getirilebilmesi için de kesici takım ile iş parçası arasında bağıl bir harekete ihtiyaç vardır. Talaş kaldırma işlemi, belirlenmiş olan bir kesme derinliğinde, kesme hızı olarak adlandırılan birincil hareket ile ilerleme hızı olarak adlandırılan ikincil hareketin birlikte kullanılmasıyla gerçekleştirilir. Tornalama da tek bir kesici kullanarak dönen iş parçalarından talaş kaldırma işlemi yapılır. Bu işlemde belirli bir devirde dönen iş parçası boyunca kesici takımın belirlenmiş talaş derinliğinde, iş parçası eksenine paralel ilerme hareketi yaparak talaş kaldırma işlemi gerçekleşir.

8 Delik delme işleminde ise sabit duran iş parçası üzerinde belirli devirde dönen, çeşitli çaplarda matkap uçları kullanılarak belirlenmiş bir ilerleme hızında delik oluşturma işlemi gerçekleştirilir. Frezeleme de ise birden fazla kesici takım kullanılarak talaş kaldırma işlemi yapılır. Frezeleme işleminde kesici takım belirlenmiş bir devirde dönerken iş parçası hareketsizdir. TESVİYECİLİK Metalleri, hazırlanan imalat resimlerinde verilen ölçülere, toleranslara ve yüzey hassasiyetlerine göre çeşitli kesici takım, el aletleri ve tezgâhlar kullanarak makine parçaları haline dönüştürülmesi işlemine Tesviyecilik denir. İmalat resminde tanımlanmış olan iş parçasını, iş güvenliği kuralarına göre teknik bilgi ve becerisini kullanarak üreten kişilere de Tesviyeci denir. Almanca Schlosser kelimesi Türkçe ye tesviyeci olarak çevrilmiş ve uzun yıllar tesviyeci ve Tesviyecilik olarak kullanılmıştır. Günümüz de bu terim makineci lik ve makineci olarak kullanılmaktadır.

9 Sanayi de üniversal ve modern imalat tezgâhları olmasına rağmen el tesviyeciliği hala önemini korumaktadır. El Tesviyeciliğinde, Tesviyeci tezgâhı, mengene ve eğeler kullanılmaktadır. Tesviyeci tezgâhı üzerine mengenelerin bağlandığı, dolabı ve çekmecesi olan sağlam ve ağır yapılı bir çeşit iş masasıdır. Tesviyeci mengeneleri ise şekillendirilecek iş parçalarını bağlamaya yarayan, genellikle dökme demir ve çelik malzemelerden yapılan aletlerdir. Mengeneler el tesviyeciliğin de kullanıldığı gibi matkap, torna, freze gibi tezgâhlar da kullanılan çok önemli aletlerdir. Bir tesviyeci mengenesi sabit çene, hareketli çene, sıkma vidası, mengene kolu, tabla ve örsten meydana gelir. Tesviyecilik te yapılan işin çeşidine göre kullanılan mengene çeşitleri şunlardır: 1. Paralel ağızlı mengene 2. Ayaklı mengene 3. El mengenesi 4. Pah mengenesi 5. Boru mengenesi 6. Tezgâh mengenesi 7. Kazancı mengenesi 8. Özel mengeneler

10 İş parçaları, hem el tesviyeciliği için hem de tezgâhta işleme sırasında mengeneye bağlanırken çok dikkat edilmesi gerekmektedir. İşlerin mengeneye doğru bağlanmaması hem ölçü hatalarına, hem de iş kazalarına sebebiyet verebilir. İş parçaları mengene ağızlarına ortalanarak, paralel olacak şekilde, işin niteliğine göre hassas altlıklar, takozlar veya V yatakları kullanılarak bağlanır. Özellikle ince parçalar mengeneye bağlanırken mengene yüzeyine çok yakın olacak şekilde bağlanır. Yüksek bağlanması durumunda hem titreşim oluşur hem de rahatsız edici bir ses çıkar. EN BASİT TALAŞ KALDIRMA EĞELER Üzerine eşit aralıklarda ve eşit derinlikte diş açılmış, sertleştirilmiş el takımlarına eğe denir. Farklı işlemler ve farklı yüzeyler için kare, üçgen, dikdörtgen, yuvarlak ve yarım yuvarlak kesitlerde yapılan metallerin üzerinden talaş kaldırarak, şekil vermeye, çapak almaya yarayan el aletleridir. Gövde ve sap olmak üzere iki kısımdan oluşur. Eğeler diş adımlarının büyüklerine göre kaba, orta ve ince dişli eğeler olarak sınıflandırılırlar. Eğe dişleri tek sıra ve baklava dilimli olarak yapılırlar ve eğeler işlenecek malzemenin cinsine göre seçilir.

11 Alüminyum vb yumuşak malzemeler eğe ile işlenirken dişlerin arasına malzeme sıkışmaması için tek sıra ve kaba dişli eğeler tercih edilirken çelik v.b sert malzemeler işlenirken çift sıra ve ince dişli eğeler tercih edilir. İşlenen iş parçasının yüzey hassasiyeti için, zaman zaman tel fırça ile eğe dişleri arasına sıkışmış talaşlar tel fırça ile temizlenmelidir. Eğe iş parçası üzerinde ileri sürülürken yavaş, geri doğru hareket ederken hızlı çekilir. İş

12 parçalarının yüzeyi yağlanmış ise bir bez ile silindikten sonra eğelenmelidir.

13 Eğenin ekseni ile sapın ekseni aynı doğrultuda olacak şekilde sağlam bir şekilde takılmalı eğenin sapında çatlak ve kırık olmamalıdır. Eğe iş parçasına paralel bir şekilde sürülmeli, sağ el ile eğenin sapında tutmalı, sol el ile eğenin ucuna baskı yapılarak ve eğelenen işin üzerine bakılarak yapılmalıdır.

14 KESME Bir iş parçasını el testeresi, makine testereleri, lazer, su jeti, oksijen alevi, elektrik arkı, makas ve kesme kalıpları ile ikiye ayırma işlemine kesme denir. Kesme işlemi ve kesme aracı, işin durumuna ve kesme hassasiyetine göre belirlenir. Kesme işleminde önemli olan iş parçasının ölçüsünde ve firesiz kesilmesidir. El testeresi ile kesme El testeresi, parça üzerinde ileri doğru uygun basma kuvveti ile itilirken testere dişlerinin metalden parçacıklar koparması sağlanır. Testere geri çekilirken basma kuvveti uygulanmaz. El testeresi ile çapı fazla büyük olmayan içi dolu yuvarlak, kare, dikdörtgen, lama malzemelerin yanı sıra sanayi borularının kesimi de yapılır. İnce parçaları keserken sık dişli (küçük adımlı) testereler kullanılmalıdır. İnce parçaların kesilmesinde malzeme uzun kenarlarından bağlanarak kesilmeli ya da iki adet sert tahta arasına alınarak kesilme işlemi yapılmalıdır. Yumuşak malzemeler kesilirken kaba dişli testere laması kullanılırken, sert malzemeler kesilirken ince dişli testere laması kullanılmalıdır. Ayrıca testere seçiminde şu hususlara dikkat edilir: Dolu malzemeler kesilirken kaba dişli (adımı büyük) Et kalınlığı fazla olan içi boş malzemeler için orta kabalıkta,

15 Boru ve saç gibi iş parçalarının kesimi içinde ince dişli (küçük adımlı) testereler kullanılır. Testere lamaları takım çeliğinden (WS) veya hava çeliğinden (HSS) yapılır. Rahat bir kesme yapabilmek için öne doğru kesme yapabilecek şekilde testere koluna takılması ve pimler takıldıktan sonra gergi somunları ile testere lamasının yeteri kadar gerdirilmesi gerekir. El testeresi ile kesme yaparken dikkat edilecek hususlar Yüzeyi geniş olan ince parçalar kesilirken, kesme işlemi geniş yüzeyden yapılmalıdır. İş parçası mengeneye bağlanırken ses ve titreşim yapmayacak şekilde kısa bağlanmalıdır. Testere laması sabitlenirken dişler ileri doğru bakacak şekilde takılmalı ve lama çok gerdirilmemelidir. Testere ileri doğru kesme yaparken fazla baskı uygulamadan kesme yapmalı, geri doğru çekerken testereye hiç baskı uygulanmamalıdır. Kesme işlemine başlamadan önce çok fazla baskı uygulamadan iz yaparak testere laması ağızlatılmalıdır. Kesme işlemi sırasında lama boydan boya sürülmelidir, sadece belli bir bölgede kesme yapılmamalıdır. Kesme işlemi biterken testerenin kesme hızı ve uygulanan kesme kuvveti azaltılmalıdır. Testere makineleri ile kesme işlemi Testere makineleri otomatik yatay testere makineleri, şerit testere makineleri ve daire testere makineleri olarak sınıflandırılır. Makine testereleri ile hem hızlı hem de hassas bir kesme işlemi yapılabilir. Bu testerelerde kullanılan testerelerin dişlerinin kuvvetli olması gerekir.

16 Yatay testere Şerit testere Daire testere Yatay testere makinesinde kesme işlemi yaparken genellikle soğutma sıvısı kullanılır ve kesme yapılan malzemenin cinsine göre ilerleme hızının doğru ayarlanması gerekir büyük kesitli ve sert malzemeler düşük ilerleme hızlarında, küçük kesitli ve yumuşak malzemeler için yüksek ilerleme hızları kullanılmalıdır. ÖLÇME VE KONTROL Makine parçalarının imalat resminde belirlenmiş ölçü, tolerans ve yüzey hassasiyetine göre kalite sınırları içerisinde yapılması istenir. Bundan dolayı yapılan her iş parçası imalat sırasında amaca uygun ölçü aletleri ile ölçülerek ve kontrol edilerek üretilir. Bir tesviyeci (makineci), istenilen kalite sınırları içerisinde hassas ve doğru ölçme yapabilmesi için her şeyden önce ölçme birimlerini ve ölçme kontrol aletlerini kusursuz bir şekilde kullanmasını bilmelidir. Aynı zamanda ölçme kontrol aletleri de hassas ve kusursuz bir şekilde çalışmalıdır. Bilinen ve birim olarak kabul edilen bir değerlerle bilinmeyen bir değerin kendi cinsinden, karşılaştırılmasına ölçme denir. Yapılan işin tolerans sınırları içerisinde yapılıp yapılmadığının incelenmesine ise kontrol denilir. Ölçme ve kontrol, Üretimi yapılacak makine parçalarının, istenilen özelliklerde olup olmadığının tespit edilmesi, seri üretimi ve kaliteyi artırması, maliyeti düşürmesi, üretilen iş parçaları arasında standardı sağlaması bakımından oldukça önemlidir.

17 Ölçme ve Kontrolü Etkileyen Faktörler Ölçme ve kontrolü etkileyen bazı önemli faktörler vardır. Bu faktörler şunlardır. Ölçü Aletinin Yapılış Hassasiyeti: Bir ölçü aleti, yapıldığı hassasiyet değerinden daha fazlasını ölçemez. Dolayısıyla bir ölçme aletinin ölçebileceği minimum değer, kendi hassasiyetidir. Ölçme yapılan ortamının ısısı: Ölçme ve kontrol yapılacak yerin ısısı 20 C oda sıcaklığında olmalıdır. Ölçülecek parçalar, ısı karşısında boyutsal değişiklik gösterebilirler. Ölçüm yapan kişinin vücut ısısının ölçü aletine transferini engellemek için mikrometrelerin tutamakları termoset plastikten yapılır. Ölçme ve kontrol işlemini yapan kişi: Ölçme ve kontrolü yapan kişi, ölçme ve kontrol konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip değilse hatalı ölçme yapabilir. Ölçme yapılan yerin ışık durumu: İyi bir ölçüm yapabilmek için ölçüm yapılan yerin, ölçüm yapmaya uygun bir şekilde aydınlatılmış olması gerekir. Aksi halde hatalı ölçme yapılabilir. Amaca uygun ölçme aletinin kullanılması: Sağlıklı bir ölçme için uygun ölçme aleti seçilmelidir. Ölçme anındaki baskı kuvveti: Ölçme anında ölçüm aletine yapılan baskı kuvvetinin uygun olmaması, ölçmeyi olumsuz olarak etkileyecektir. Ölçme aletinin durumu: Hassasiyetini yitirmiş, bozuk ölçme aletleriyle yapılan ölçümler doğru sonuç vermeyecektir. Ölçme yapılan aletin ısısı: Ölçme yapan kişi ölçme aletini çıplak elle tutması ve metal kısma temas etmesi halinde elindeki ısı ölçme aletine transfer olacaktır. Uzunluğun Ölçülmesi Uluslararası standartta uzunlukları ölçmek için iki ölçü sistemi kullanılmaktadır. Metrik sistem İngiliz uzunluk ölçü sistemi Metrik sistem Metrik sistemde ölçü birimi metre dir. Tesviyecilikte daha çok metrenin binde biri olan milimetre ve daha hassas ölçülerde mikrometre kullanılır.

18 Metre askatları ve üstkatları dönüşümü aşağıda tabloda verilen değerlere göre dönüştürülür. İngiliz uzunluk ölçü sistemi İngiltere de ve Amerika da kullanılan bir ölçü sistemidir. Ölçü birimi Yarda dır. Bu ölçü sistemi uluslararası ölçü sistemine dâhil olmamakla birlikte özellikle savunma sanayisinde oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. İngiliz ölçü sistemi ya da inç (parmak) ölçü sisteminin dönüşümü şu şekilde yapılır. 1 yarda = 3 ayak 1 ayak = 12 parmak 1 parmak = 25.4 mm dir. Parmak işareti ( " ) ile gösterilir. Bu işaret tam veya bayağı kesirlerle ifade edilen rakamların sağ üst köşelerine konur. Örneğin, 3/16"- 1/4" - 5/16" 3/8" 1/2" - 1" - 2" v.b. İki Ölçü Biriminin Birbirine Çevrilmesi Örnek 1: 3/16" parmak kaç mm dir? 3 16 " = = 76.2 = 4.76 mm Örnek 2: 12.7 mm kaç parmaktır? 1 parmak = 25.4 mm ise X parmak = 12.7 mm dir = = 0.5 mm = 1 2 "

19 Makine yapımında kullanılan ölçü ve kontrol aletleri Çelik cetveller Paslanmaz özelliğe sahip yay çeliklerinden yapılırlar. Boyları 150, 200, 300, 500 mm genişlikleri 13, 20, 25, 35 mm ve eğilebilenlerin kalınlıkları mm olmak üzere standart ölçülerde olur. Kumpaslar Tesviyecilikte ve parça üretiminde en çok kullanılan uzunluk ölçü aletlerindendir. Kumpaslar, uzunluk ölçülerini, dış çap, iç çap, derinlik, kanal v.b. gibi ölçüleri ölçmede kullanılır. Kumpaslar ölçü cetvellerine göre daha hassas ölçü aletleridir. Bunlar mm nin onda, yirmide ve ellide birine kadar ölçme hassasiyetinde olur. Taksimatlı kumpas

20 Şekil 2. Dijital göstergeli kumpas Ölçü Sistemlerine Göre Sürmeli Kumpas Çeşitleri Milimetrik ölçme yapan kumpaslar 1/10 mm hassasiyetindeki kumpaslar. (0.1 mm hassasiyetinde ölçme yapar) 1/20 mm hassasiyetindeki kumpaslar (0.05 mm hassasiyetinde ölçme yapar) 1/50 mm hassasiyetindeki kumpaslar (0.02 mm hassasiyetinde ölçme yapar) Parmak ( inç ) ölçme yapan kumpaslar 1/32 hassasiyetindeki kumpaslar. 1/64 hassasiyetindeki kumpaslar 1/128 hassasiyetindeki kumpaslar 1/1000 hassasiyetindeki kumpaslar

21 Kumpaslarda gösterge nasıl okunur Mikrometreler Tesviyecilikte ve parça üretiminde en çok kullanılan hassas ölçü aletlerindendir. Mikrometrelerin ölçme hassasiyeti 0.01 mm dir. Ölçme hassasiyeti mm olan mikrometrelerde vardır.

22 Mikrometrenin ölçme alanı, 0 25 mm, mm, mm, mm, mm, mm gibidir. Ancak 300 mm den büyük ölçüler için ölçme alanı 100 mm dir. Kullanım yerlerine göre mikrometreler; Dış çap mikrometresi İç çap mikrometresi Derinlik mikrometresi Vida mikrometresi Modül mikrometresi Boru mikrometresi Özel mikrometreler

23

24

25

26 Standart taksimatlı mikrometre nasıl okunmalı (taksimat: 0.01 mm)

27 Verniyer göstergeli mikrometre nasıl okunmalı ( taksimat: mm) Gönyeler İmalatı yapılmış bir makine parçasının yüzeyinin düzlemselliğini kontrol etmeye yarayan aletlere Gönye denir. Gönyeler Makinecilik te en çok kullanılan kontrol aletlerindendir. Bir gönyenin en önemli özelliği hassasiyetidir. Bundan dolayı gönyeler hassasiyet derecelerine göre sınıflandırılmışlardır. Makinecilik te en çok kullanılan gönyeler şunlardır:

28 Düz gönyeler Şapkalı gönyeler Kıl gönyeler 120 o lik gönyeler Merkezleme gönyeleri Açı gönyesi

29 MARKALAMA Bir işin yapım resminin, o işin yapılacağı iş parçası üzerine çizilmesine markalama denir. Markalama işleminde işin ölçüleri, Makinecilikte kullanılan ölçü ve kontrol aletleri kullanılarak iş parçasının yüzeyine aktarılır. İş parçası bu marka çizgilerine göre çeşitli makine ve el aletleri kullanılarak işlenir. Markalama işlemlerinde kullanılan markalama aletleri: Pleytler: Üzerinde markalama yapabilmek için döküm malzemelerden, yüzeyleri hassas şekilde yapılmış masalardır. Yüzeylerinin bozulmamasına ve zarar görmemesine dikkat edilir. V yatakları: Silindirik iş parçalarını markalamak için kullanılan hassas aletlerdir. Çelik cetveller ve tablalı cetveller: Çizgi çizmek için kullanılırlar Mihengirler: Markalama işleminde kullanılan en önemli hassas ölçü takımlarından biridir. Metal iş parçaları üzerine yata ve düşey çizgi çizmek için kullanılır.

30 Çizecekler: Çizecekler markalama işlemlerinde çizgi çizmek için kullanılır. Pergeller: Markalama işlemlerinde çember ve yay çizme işlemlerinin yanı sıra ölçü taşıma işlemlerinde kullanılır. Noktalar: Noktalar darbelere dayanıklı krom vanadyum çeliklerden yapılan aletlerdir. Nokta, matkapla delinecek yeri işaretleyerek matkabın sapmasını önler, merkezlenmesinin sağlar. Çekiçler Markalama işlemlerinde büyük çekiç güçlerine gerek olmadığından çekiçler gram ağırlığında olmalıdır. Hafif çekiçlerle daha kontrollü noktalama işlemi yapılabilir. Markalama işlemine başlamadan önce markalanacak yüzey temizlenerek ve boyanarak markalama işlemine hazır hale getirilir. Boyama işlemi, Tebeşir, tebeşir tozu bulamacı, kireç kaymağı, göztaşı-bakır sülfat ve markacı boyası kullanılarak yapılır.

31 YAPIM RESİMLERİ Makineler birden fazla parçanın bir araya gelmesiyle oluşmaktadır. Bu parçaların şekli, ölçüleri, malzemeleri ve görevleri farklıdır. Parçaların imalat resimlerinde parçaların üretilebilmesi için gerekli olan tüm bilgilerin bulunması gerekmektedir. Yapım resmi, bir parçanın imal edilebilmesi için gerekli tüm bilgileri kapsayan teknik resimdir. Yapım resimlerinde, görünüşler, kesitler, yüzey kalite işaretleri, ölçüler ve toleranslar bulunur.

32 Yapım resimleri üzerinde bulunan yüzey işleme işaretleri Yüzey kalitesi: makine parçalarında aşınmasının azalması ve daha güzel görünmesi için yüzey kalitesinin belli değerlerde olması istenir. Yapım resimlerinde istenilen yüzey kalitesini elde edebilmek için kesme yöntemi ve kesme şartları resim üzerinde istenilen bu değerleri elde edebilecek şekilde planlanır. Bitmiş makine elemanlarının yüzey pürüzlülük değerleri yüzey pürüzlülüğü ölçüm cihazları ile tespit edilir. İşlenen yüzeylerin kalitesi işleme performansı üzerinde önemli rol oynar. Kaliteli işlenmiş bir yüzey yorulma mukavemetini, korozyon direncini ve

33 sürtünme ömrünü önemli derecede iyileştirir. Yüzey pürüzlülüğü ayrıca yüzey sürtünmesine sebep olan temas, aşınma, ışık yansıtma, ısı iletimi, yağ filminin, tutulması ve dağıtılması kabiliyeti, kaplama veya direnç ömrü gibi parçaların çeşitli fonksiyonel özelliklerini de etkiler. Yüzey pürüzlülüğünün ifade edilmesinde Ra, Rz ve Rt parametreleri kullanılır. Üretimi gerçekleştirilecek bir makine parçasının yüzey kalitesi, işleme izleri, üretim yöntemi vb bilgiler resim üzerinde yüzey işleme işaretleri ile gösterilir. Yüzey pürüzlülüğünün en büyük yüksekliği (Rt): Ortalama profil çizgisinin üzerinde kalan en büyük değer ile ortalama profil çizgisinin altında kalan en küçük değer arasındaki maksimum pürüzlülük değeridir. Aritmetik ortalama sapma (Ra) : Bu değer pürüzlülüğün esas kriteridir. Düşey sapmaların ortalamasıdır.

34 Yüzey pürüzlerinin yüksekliği (Rz): Ortalama paralel çizgisine paralel olup profili kesmeyen bir doğrudan beş adet çıkıntı ile en derin beş adet girinti arasındaki ortalama uzaklıktır. İşlenmiş makine parçalarının yüzey kontrolü yüzey dokusu ve yüzey tamlığı olmak üzere iki parametreden oluşur. Yüzey dokusu, bitmiş parçanın yüzey kalitesini ifade etmektedir. Yüzey tamlığı ise bitmiş parçanın, Yüzey kalitesini, Mikro yapısını, Mikro sertlik profili, işleme sonucu malzemenin yüzeyinde meydana gelen sertlik değişimini, Kalıntı gerilme profilini ifade etmektedir. Yapım resimlerinde kullanılan yüzey kalite sembolleri ve anlamları : İş parçası yüzeyinden herhangi bir talaş kaldırma işleminin yapılmayacağını ve talaş kaldırmadan yüzey kalitesinin Ra 3,1 µm olacağını ifade etmektedir. : İş parçası yüzeyinden talaş kaldırma işlemi yapılarak şekillendirme yapılacağını ifade etmektedir. : İş parçası yüzeyinden talaş kaldırılmaması gerektiğini ifade etmektedir. Talaş kaldırmadan herhangi bir metotla istenilen yüzey kalitesi elde edilmelidir.

35 : İş parçasını freze tezgâhında şekillendirilmesi gerektiği ifade edilmektedir. : İş parçasının talaş kaldırarak Ra 0,9 µm lik bir yüzey kalitesi elde edilmesini ve talaş kaldırma işleminden sonra da makine parçasının yüzeyinin kromla kaplanmasının gerektiği ifade edilmektedir. a. Yüzey kalitesinin Ra cinsinden sınır değerini gösterir. b. iki veya daha fazla yüzey kalitesi değerini gösterir. c. Talaş kaldırma yöntemini, kaplama veya üretim işlemine ait diğer kuralları gösterir d. işleme izlerinin yönü e. mm cinsinden işleme payını gösterir.

36 Ra = 0,064 x f 2 / 8r Eşitliğe göre; Ra: Ortalama yüzey pürüzlülüğü, f: İlerleme miktarı, r: Kesici takım uç yarı çapı. Yüzey kalitesini etkileyen ana faktörler Genellikle yüzey kalitesini etkileyen faktörler kısaca şöyle özetlenebilir: a) İş parçasının özellikleri (İş parçası sünekliği veya sertliği): İş parçasının sünek olması direk olarak BUE oluşumuna bu durum ise kötü yüzey pürüzlülüğüne neden olur. İş parçasının sert olması ise yüzey pürüzlüğünün daha iyi fakat kesme kuvvetini ve takım aşınımını artırarak yüzeyde istenmeyen gerilimlere sebep olur. b) Kesici takımın geometrisi (Kesici takım uç yarıçapı, talaş açısı, uç açısı vb.): Uç yarıçapının artması daha iyi yüzey çıkmasına, uç yarıçapının azalması ise takımın kısa sürede aşınması bu ise yüzey pürüzlülüğünün kötü çıkmasına neden olacaktır. İş parçası özelliklerine bağlı olarak diğer geometrik özellikleri değişir. c) İşleme parametreleri (ilerleme hızı, kesme hızı): İlerleme hızı arttıkça yüzey daha pürüzlü çıkar ilerleme değeri ile doğru orantılıdır. Kesme hızı sünek malzemelerde yüksek olması BUE oluşumunu azaltarak yüzey pürüzlülüğünün daha iyi olmasını sağlar. d) Soğutma sıvısının kullanılması: Talaşın kesme bölgesinden daha hızlı atılması ve BUE oluşumunu azaltmak, kesme esnasında oluşan ısının azaltılmasında etkilidir. e) Tezgâhın rijitliği (Titreşim, tezgah kapasitesi): Titreşimin oluşması ile tırlama yüzeyi olumsuz etkiler. İş parçasının bitmiş yüzey pürüzlülüğünü etkileyen bu faktörler; ilerleme değeri,

37 takım geometrisi ve takım-iş parçası arasında kendiliğinden meydana gelen titreşim olmak üzere üç kısma ayrılmıştır. Şekil 3.3 de yüzey pürüzlülüğüne etki eden faktörler ele alınmıştır. Şekil 3.3. Yüzey pürüzlülüğüne etki eden faktörler

38 İŞLEME İZLERİ VE ANLAMLARI TOLERANSLAR Norm Serileri: çeşitli tip ve boyutlardaki makinaların imalatında standart bir seriye uyulması imalat aşamalarında işçilik maliyetlerinin azalması, satış sonrası teknik servis işlerinin daha kolay yürütülmesine imkân tanır. k Norm seriler DIN 323 e göre 10 yuvarlatılmasından elde edilir. katlarından elde edilen sayıların

39 10 Örneğin R10 serisi 10=1,25 in katlarının yuvarlatılması ile elde edilir. R10 serisi: 1, 1.25, 1.60, 2.00, 2.5, 3.15, 10 R20 serisi: 1, 1.12, 1.25, 1.40, Makine elemanlarının boyutlandırılmasında R20 serisi kullanılır. TOLERANSLAR VE GEÇMELER Tolerans makine parçalarının imalatında müsaade edilen hata payıdır. Boyut ve geometrik tolerans olmak üzere ikiye ayrılır. Boyut toleransları Boyut toleranslarında kullanılan ve toleransın belirlenmesinde kullanılan iki adet ölçü vardır. En büyük ölçü (EBÖ) : Parçanın imalatında izin verilen en büyük ölçüdür. En küçük ölçü (EKÖ) : Parçanın imalatında izin verilen en küçük ölçüdür. Tolerans ise en büyük ölçü ile en küçük ölçü arasındaki fark olup parçanın imalatında izin verilen değişme miktarıdır. Tolerans sisteminde a.z arasında 28 adet harf vardır. Harfler sıfır çizgisine olan uzaklığı ifade eder. Delikler her zaman büyük harflerle ifade edilir. Delikler için genellikle H toleransı kullanılır. H6, H7, H8 toleransları verilir. Miller küçük harflerle ifade edilir. Mil için h toleransı kullanılır. Miller için genellikle h5, h6, h8 toleransları verilir.

40 Delikler (İç ölçüler) : A B C D Z ZA ZB ZC Miller (Dış ölçüler) a b c d.z za zb zc Boşluk: Delik çapının mil çapından büyük olmasını ifade eder. Boşluklu geçmeler pistonlar, mil üzerine geçirilen kasnaklar ve dişli çarklarda kullanılır. Sıkılık: Delik çapının mil çapından küçük olmasıdır. Sıkı geçmeler döndürme momenti ileten parçalarda kullanılır. Geçme: Delik ve millerin birbirlerine göre konumlarıdır. Boşluklu, ara ve sıkı geçme olmak üzere üç grupta sınıflandırılır. Ara geçmeler çevresel yük taşıyan rulmanlar ve kavramlarda kullanılır. a---h arası boşluklu geçme, j---n arası Ara geçme p---zc arası sıkı geçme

41

42

43

44

a) Düzlemsellik b) Açı tamlığı c) Ölçü tamlığı d) Sertlik

a) Düzlemsellik b) Açı tamlığı c) Ölçü tamlığı d) Sertlik Soru 1) Talaşlı üretime uygun malzemelerin, üzerinden talaş kaldırılarak işlenmesine ne ad verilir? a) Eğeleme b) Tesviyecilik c) Ölçme d) Kontrol Soru 4) Aşağıdakilerden hangisi eğeleme sırasında istenilen

Detaylı

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Talaşlı Đmalatın Genel Tanımı En Basit Talaş Kaldırma: Eğeleme Ölçme ve Kumpas Okuma Markalama Tolerans Kesme

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Talaşlı Đmalatın Genel Tanımı En Basit Talaş Kaldırma: Eğeleme Ölçme ve Kumpas Okuma Markalama Tolerans Kesme Mak-204 Üretim Yöntemleri II Talaşlı Đmalatın Genel Tanımı En Basit Talaş Kaldırma: Eğeleme Ölçme ve Kumpas Okuma Markalama Tolerans Kesme Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi

Detaylı

TEMEL İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Prof.Dr. Salim ASLANLAR

TEMEL İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Prof.Dr. Salim ASLANLAR 1. ÖLÇME TEKNİĞİ Bilinen bir değer ile bilinmeyen bir değerin karşılaştırılmasına ölçme denir. Makine parçalarının veya yapılan herhangi işin görevini yapabilmesi için istenen ölçülerde olması gerekir.

Detaylı

MEKANİK ATÖLYELERDE KULLANILAN ÖLÇÜ ALETLERİ VE DİĞER YARDIMCI ALETLER

MEKANİK ATÖLYELERDE KULLANILAN ÖLÇÜ ALETLERİ VE DİĞER YARDIMCI ALETLER MEKANİK ATÖLYELERDE KULLANILAN ÖLÇÜ ALETLERİ VE DİĞER YARDIMCI ALETLER Bir parçanın yapımında ve yapıldıktan sonra istenen ölçülerde yapılıp yapılmadığının ölçülmesi, kontrol edilmesi gereklidir. Bu amaçla

Detaylı

Metrik ölçü sistemi İnch (Parmak) Sistemi. Dr. Ferit FIÇICI 5

Metrik ölçü sistemi İnch (Parmak) Sistemi. Dr. Ferit FIÇICI 5 Dr. Ferit FIÇICI 1 Miktarı bilinmeyen bir büyüklüğü, aynı cinsten bir birim büyüklük ile karşılaştırarak kaç katı olduğunu saptamaya ölçme denir. Ölçmeişlemineaşağıdaki sebeplerden dolayı ihtiyaçduyulur:

Detaylı

İMM-123 ÖLÇME VE KONTROL

İMM-123 ÖLÇME VE KONTROL İMM-123 ÖLÇME VE KONTROL 1.1.1. Ölçme Birim adı verilen ve bilinen bir değerle, aynı cinsten bilinmeyen bir değeri karşılaştırmaya ÖLÇME denir. Ölçme işlemleri ölçü aletleriyle yapılır. Örneğin; cetvel,

Detaylı

YARD. DOÇ. DR. HANİFİ ÇİNİCİ TEMEL İŞLEM TEKNİKLERİ MEM 217

YARD. DOÇ. DR. HANİFİ ÇİNİCİ TEMEL İŞLEM TEKNİKLERİ MEM 217 YARD. DOÇ. DR. HANİFİ ÇİNİCİ TEMEL İŞLEM TEKNİKLERİ MEM 217 ÖLÇME Ölçmenin Tanımı Bilinen bir değerle bilinmeyen bir değerin kıyaslanmasına ölçme adı verilir. Ölçme Çeşitleri Doğrudan (direkt) Ölçme: Ölçü

Detaylı

TAKIM TEZGAHLARI BÖLÜM 3 TESTERE İLE KESMEK, TESTERE TEZGAHLARI VE ÇALIŞMA PRENSİPLERİ. Öğr.Gör.Dr. Ömer ERKAN

TAKIM TEZGAHLARI BÖLÜM 3 TESTERE İLE KESMEK, TESTERE TEZGAHLARI VE ÇALIŞMA PRENSİPLERİ. Öğr.Gör.Dr. Ömer ERKAN TAKIM TEZGAHLARI BÖLÜM 3 TESTERE İLE KESMEK, TESTERE TEZGAHLARI VE ÇALIŞMA PRENSİPLERİ Öğr.Gör.Dr. Ömer ERKAN 2 TESTERE TEZGAHLARI Metalleri kesen aletler,kendisinden daha sert ve dayanıklı olan,kısa sürede

Detaylı

MASTARLAR MASTAR ÇEŞİTLERİ. 1 - Tampon Mastarlar. 2 - Vida Mastarları. 3 - Çatal Mastarlar. 4 - Johnson Mastarları. 5 - Prizmatik Mastarlar

MASTARLAR MASTAR ÇEŞİTLERİ. 1 - Tampon Mastarlar. 2 - Vida Mastarları. 3 - Çatal Mastarlar. 4 - Johnson Mastarları. 5 - Prizmatik Mastarlar MASTARLAR Makine parçalarının ölçme ve kontrol işlemlerinde ölçme ve kontrol aletleri ile birlikte kullanılan yardımcı aletlere Mastarlar denir. Bunların bazıları direkt bazıları ise endirekt olarak ölçme

Detaylı

TALAŞLI İMALAT SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KALIPÇILIK TEKNİĞİ DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI. Talaşlı İmalat Yöntemleri

TALAŞLI İMALAT SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KALIPÇILIK TEKNİĞİ DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI. Talaşlı İmalat Yöntemleri TALAŞLI İMALAT MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KALIPÇILIK TEKNİĞİ DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Talaşlı İmalat Yöntemleri 2 Talaşlı İmalat; iş parçası üzerinden, sertliği daha yüksek bir kesici takım yardımıyla,

Detaylı

TEMEL İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Prof.Dr. Salim ASLANLAR

TEMEL İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Prof.Dr. Salim ASLANLAR 2 MARKALAMA TEKNİĞİ 2.1 Markalamanın Tanımı Çizilmiş resimlerden, imalatı bitmiş parçalardan ve verilen bilgilerden faydalanılarak o işin yapılacağı malzemenin üzerine çizilmesine markalama denir. Markalama

Detaylı

DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ Kesme Hızının Yüzey Pürüzlülüğüne Etkisinin İncelenmesi 1/5 DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ 1. AMAÇ Bu deneyin amacı; üretilen parçaların yüzey pürüzlülüğünü belirlemek

Detaylı

02.01.2012. Freze tezgahında kullanılan kesicilere Çakı denir. Çakılar, profillerine, yaptıkları işe göre gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılır.

02.01.2012. Freze tezgahında kullanılan kesicilere Çakı denir. Çakılar, profillerine, yaptıkları işe göre gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılır. Freze ile ilgili tanımlar Kendi ekseni etrafında dönen bir kesici ile sabit bir iş parçası üzerinden yapılan talaş kaldırma işlemine Frezeleme, yapılan tezgaha Freze ve yapan kişiye de Frezeci denilir.

Detaylı

METAL İŞLEME TEKNOLOJİSİ. Doç. Dr. Adnan AKKURT

METAL İŞLEME TEKNOLOJİSİ. Doç. Dr. Adnan AKKURT METAL İŞLEME TEKNOLOJİSİ Doç. Dr. Adnan AKKURT Takım Tezgahları İnsan gücü ile çalışan ilk tezgahlardan günümüz modern imalat sektörüne kadar geçen süre zarfında takım tezgahları oldukça büyük bir değişim

Detaylı

Mikrometrelerle ölçüm yaparken 250 gramdan fazla kuvvet uygulanmamalıdır. Fazla uygulanıp uygulanmadığı cırcırla anlaşılır.

Mikrometrelerle ölçüm yaparken 250 gramdan fazla kuvvet uygulanmamalıdır. Fazla uygulanıp uygulanmadığı cırcırla anlaşılır. Mikrometreler Kumpaslara nazaran daha hassas olan ve okuma kolaylığı sağlayan ölçü aletleridir. Genellikle silindirik parçaların çaplarının ve ya düz parçaların kalınlıklarının ölçülmesinde kullanılır.

Detaylı

A TU T R U G R AY A Y SÜR SÜ M R ELİ

A TU T R U G R AY A Y SÜR SÜ M R ELİ DÜZ DİŞLİ ÇARK AÇMA Düz Dişli Çarklar ve Kullanıldığı Yerler Eksenleri paralel olan miller arasında kuvvet ve hareket iletiminde kullanılan dişli çarklardır. Üzerine aynı profil ve adımda, mil eksenine

Detaylı

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 1. ÜÇGEN VİDA AÇMA

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 1. ÜÇGEN VİDA AÇMA AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 Torna tezgâhında üçgen vida açabileceksiniz ARAŞTIRMA Torna tezgâhlarının olduğu işletmeleri ziyaret ederek, çalışanlardan üçgen vidalar hakkında bilgi alınız

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt.

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. MAK-204 Üretim Yöntemleri Freze Tezgahı Frezeleme Đşlemleri (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Freze tezgahının Tanımı: Frezeleme işleminde

Detaylı

CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI

CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI Frezelemenin Tanımı Çevresinde çok sayıda kesici ağzı bulunan takımın dönme hareketine karşılık, iş parçasının öteleme hareketi yapmasıyla gerçekleştirilen talaş

Detaylı

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2 İŞLEME HASSASİYETİ DENEYİ (İŞ PARÇASI YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ ÖLÇÜMÜ) ÖĞRENCİ NO:

Detaylı

MAK 401. Konu 3 : Boyut, Açı ve Alan Ölçümleri

MAK 401. Konu 3 : Boyut, Açı ve Alan Ölçümleri MAK 41 Konu 3 : Boyut, Açı ve Alan Ölçümleri Boyut Ölçümü Pratikte yapılan boyut ölçümlerinde kullanılan yöntemler genellikle doğrudan karşılaştırma adı verilen temasla yapılan ölçmelerdir. Bu iş için

Detaylı

Freze tezgahları ve Frezecilik. Page 7-1

Freze tezgahları ve Frezecilik. Page 7-1 Freze tezgahları ve Frezecilik Page 7-1 Freze tezgahının Tanımı: Frezeleme işleminde talaş kaldırmak için kullanılan kesici takıma freze çakısı olarak adlandırılırken, freze çakısının bağlandığı takım

Detaylı

ÖLÇME VE KONTROL Ölçme ve Kontrolün Tanımı ve Önemi

ÖLÇME VE KONTROL Ölçme ve Kontrolün Tanımı ve Önemi Hazırlayan: Arş.Gör.Ali Kaya GÜR e-mail:alikayagur@gmail.com Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Metal Eğitimi Bölümü ELAZIĞ ÖLÇME VE KONTROL Ölçme ve Kontrolün Tanımı ve Önemi Bilinen bir değer

Detaylı

Mak- 204. Üretim Yöntemleri - II. Vargel ve Planya Tezgahı. Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt.

Mak- 204. Üretim Yöntemleri - II. Vargel ve Planya Tezgahı. Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Mak- 204 Üretim Yöntemleri - II Talaşlı Đmalatta Takım Tezgahları Vargel ve Planya Tezgahı Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Takım Tezgahlarında Yapısal

Detaylı

Mastarlar. Resim 2.23: Mastar ve şablon örnekleri

Mastarlar. Resim 2.23: Mastar ve şablon örnekleri Mastarlar Mastarlar (Resim 2.23), iş parçasının istenilen ölçüden daha büyük ya da küçük olup olmadığının kontrolü için kullanılan ölçme aletleridir. Parça boyutlarının, geometrik biçimlerin kontrolünde

Detaylı

İmalat Teknolojileri. Dr.-Ing. Rahmi Ünal. Talaşlı İmalat Yöntemleri

İmalat Teknolojileri. Dr.-Ing. Rahmi Ünal. Talaşlı İmalat Yöntemleri İmalat Teknolojileri Dr.-Ing. Rahmi Ünal Talaşlı İmalat Yöntemleri 1 Kapsam Talaşlı imalatın tanımı Talaş kaldırmanın esasları Takımlar Tornalama Frezeleme Planyalama, vargelleme Taşlama Broşlama Kaynak

Detaylı

tanımlar, ölçüler ve açılar DIN ISO 5419 (alıntı baskı 06/98)

tanımlar, ölçüler ve açılar DIN ISO 5419 (alıntı baskı 06/98) temel bilgiler tanımlar, ölçüler ve açılar DIN ISO 5419 (alıntı baskı 06/98) helisel matkap ucu silindirik saplı/ konik saplı matkap ucu-ø kanal sırt döndürücü dil (DIN 1809' a göre) sap-ø eksen gövde

Detaylı

ZİNCİR DİŞLİ ÇARKLAR. Öğr. Gör. Korcan FIRAT CBÜ Akhisar MYO

ZİNCİR DİŞLİ ÇARKLAR. Öğr. Gör. Korcan FIRAT CBÜ Akhisar MYO ZİNCİR DİŞLİ ÇARKLAR Öğr. Gör. Korcan FIRAT CBÜ Akhisar MYO ZİNCİR DİŞLİ ÇARK NEDİR? Tanımı: Güç ve hareket iletecek millerin merkez uzaklığının fazla olduğu durumlarda, aradaki bağlantıyı dişli çarklarla

Detaylı

Talaşlı İşlenebilirlik

Talaşlı İşlenebilirlik Talaşlı İşlenebilirlik Bir malzemenin (genellikle metal) uygun takım ve kesme koşullarıyla göreli olarak kolay işlenebilirliği Sadece iş malzemesine bağlıdır. Talaşlı işleme yöntemi, takım ve kesme koşulları

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri. (8.Hafta) Kubilay Aslantaş

MAK-204. Üretim Yöntemleri. (8.Hafta) Kubilay Aslantaş MAK-204 Üretim Yöntemleri Vidalar-Vida Açma Đşlemi (8.Hafta) Kubilay Aslantaş Kullanım yerlerine göre vida Türleri Bağlama vidaları Hareket vidaları Kuvvet ileten vidaları Metrik vidalar Trapez vidalar

Detaylı

TEMEL İŞLEMLER TEKNOLOJİSİ VE UYGULAMALARI Prof.Dr. İng. Salim ASLANLAR

TEMEL İŞLEMLER TEKNOLOJİSİ VE UYGULAMALARI Prof.Dr. İng. Salim ASLANLAR 3. KONTROL TEKNİĞİ 3.1 Kontrolün Tanımı ve Önemi Makine ve metal teknolojilerinde parçaların belirli sınırlar içinde yapım resmine uygun olarak yapılıp yapılmadığının araştırılmasına kontrol adı verilir.

Detaylı

İmalat Teknolojileri. Dr.-Ing. Rahmi Ünal. Talaşlı İmalat Yöntemleri malzemebilimi.net

İmalat Teknolojileri. Dr.-Ing. Rahmi Ünal. Talaşlı İmalat Yöntemleri malzemebilimi.net İmalat Teknolojileri Dr.-Ing. Rahmi Ünal 1 Talaşlı İmalat Yöntemleri malzemebilimi.net Kapsam Talaşlı imalatın tanımı Talaş kaldırmanın esasları Takımlar Tornalama Frezeleme Planyalama, vargelleme Taşlama

Detaylı

KONTROL İŞLERİNİZ İÇİN TAM DESTEK. MARTOOL

KONTROL İŞLERİNİZ İÇİN TAM DESTEK. MARTOOL KONTROL İŞLERİNİZ İÇİN TAM DESTEK. MARTOOL MARTOOL ürünleri ile ilgili en güncel bilgilere web sitemizden ulaşılabilir: www.mahr.com, WebCode 10436-5062 MarTool ölçme ve kontrol ekipmanları, boyutsal metrolojide

Detaylı

Makine Elemanları I. Toleranslar. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Makine Elemanları I. Toleranslar. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü İçerik Toleransın tanımı Boyut Toleransı Geçme durumları Tolerans hesabı Yüzey pürüzlülüğü Örnekler Tolerans

Detaylı

MAKİNA ELEMANLAR I MAK Bütün Gruplar ÖDEV 2

MAKİNA ELEMANLAR I MAK Bütün Gruplar ÖDEV 2 MAKİNA ELEMANLAR I MAK 341 - Bütün Gruplar ÖDEV 2 Şekilde çelik bir mile sıkı geçme olarak monte edilmiş dişli çark gösterilmiştir. Söz konusu bağlantının P gücünü n dönme hızında k misli emniyetle iletmesi

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI TOLERANSLAR P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L I H O Ğ LU Tolerans Gereksinimi? Tasarım ve üretim

Detaylı

A- STANDART SAYILAR VE TOLERANSLAR

A- STANDART SAYILAR VE TOLERANSLAR A STANDART SAYILAR VE TOLERANSLAR Cetvel1 Norm (Standart) sayılar ile ilgili tablolar Cetvel1A DIN323 e göre Temel Sayılar Faktörü Ana Değerler Yuvarlak Değerler Temel Seri Dönüşmüş Seri R5 R10 R20 R40

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri

MAK-204. Üretim Yöntemleri MAK-204 Üretim Yöntemleri Taşlama ve Taşlama Tezgahı (12.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Taşlama Đşleminin Tanımı: Belirli bir formda imal

Detaylı

KESME 1. Tanımı ve Önemi Makas, kıl testere ve kesme bıçakları yardımıyla levha üzerinden talaş kaldırarak veya kaldırmadan belirlenen yüzeyin

KESME 1. Tanımı ve Önemi Makas, kıl testere ve kesme bıçakları yardımıyla levha üzerinden talaş kaldırarak veya kaldırmadan belirlenen yüzeyin KESME 1. Tanımı ve Önemi Makas, kıl testere ve kesme bıçakları yardımıyla levha üzerinden talaş kaldırarak veya kaldırmadan belirlenen yüzeyin levhadan ayrılması için yapılan işleme kesme denir. Kesme

Detaylı

TALAŞLI İMALAT. Koşul, takım ile iş şekillendirilmek istenen parça arasında belirgin bir sertlik farkının olmasıdır.

TALAŞLI İMALAT. Koşul, takım ile iş şekillendirilmek istenen parça arasında belirgin bir sertlik farkının olmasıdır. TALAŞLI İMALAT Şekillendirilecek parça üzerinden sert takımlar yardımıyla küçük parçacıklar halinde malzeme koparılarak yapılan malzeme üretimi talaşlı imalat olarak adlandırılır. Koşul, takım ile iş şekillendirilmek

Detaylı

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 Toleranslar ve Yüzey Kalitesi Doç. Dr. Ali Rıza Yıldız 1 BU DERS SUNUMUNDAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER Tolerans kavramının anlaşılması ISO Tolerans Sistemi Geçmeler Toleransın

Detaylı

Silindirik iç ve dış yüzeyler üzerine açılan helisel girinti ve çıkıntılara vida denir.

Silindirik iç ve dış yüzeyler üzerine açılan helisel girinti ve çıkıntılara vida denir. 9. VİDALAR Silindirik iç ve dış yüzeyler üzerine açılan helisel girinti ve çıkıntılara vida denir. Vida Helisi Vida Adımı Bir kenarı silindirin çapına eşit dik bir üçgen, silindirin üzerine sarıldığında

Detaylı

ELEKTRİK-ELEKTRONİK ÖLÇME TESİSAT GRUBU TEMRİN-1-Mikrometre ve Kumpas Kullanarak Kesit ve Çap Ölçmek

ELEKTRİK-ELEKTRONİK ÖLÇME TESİSAT GRUBU TEMRİN-1-Mikrometre ve Kumpas Kullanarak Kesit ve Çap Ölçmek ELEKTRİK-ELEKTRONİK ÖLÇME TESİSAT GRUBU TEMRİN-1-Mikrometre ve Kumpas Kullanarak Kesit ve Çap Ölçmek Amaç: Mikrometre ve kumpas kullanarak kesit ve çap ölçümünü yapabilir. Kullanılacak Malzemeler: 1. Yankeski

Detaylı

Üst başlık hareket. kolu. Üst başlık. Askı yatak. Devir sayısı seçimi. Fener mili yuvası İş tablası. Boyuna hareket volanı Düşey hareket.

Üst başlık hareket. kolu. Üst başlık. Askı yatak. Devir sayısı seçimi. Fener mili yuvası İş tablası. Boyuna hareket volanı Düşey hareket. Frezeleme İşlemleri Üst başlık Askı yatak Fener mili yuvası İş tablası Üst başlık hareket kolu Devir sayısı seçimi Boyuna hareket volanı Düşey hareket kolu Konsol desteği Eksenler ve CNC Freze İşlemler

Detaylı

BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI

BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI Kesici Takımlarda Aşınma Mekanizmaları Aşınma, kesicinin temas yüzeylerinde meydana gelen malzeme kaybı olarak ifade edilir. Kesici Takımlarda Aşınma Mekanizmaları

Detaylı

III. Hafta İmal Usulleri. Öğr.Grv. Kubilay ASLANTAŞ. Vidalar ve Genel özellikleri Kılavuz çekmek Pafta çekmek

III. Hafta İmal Usulleri. Öğr.Grv. Kubilay ASLANTAŞ. Vidalar ve Genel özellikleri Kılavuz çekmek Pafta çekmek III. Hafta Öğr.Grv. Kubilay ASLANTAŞ Vidalar ve Genel özellikleri Kılavuz çekmek Pafta çekmek Page 1-1 Page 1-2 Vida Türleri Page 1-3 Kullanım yerlerine göre vida Türleri Bağlama vidaları Hareket vidaları

Detaylı

Talaş oluşumu. Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası. İş parçası. İş parçası. Takım. Takım.

Talaş oluşumu. Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası. İş parçası. İş parçası. Takım. Takım. Talaş oluşumu 6 5 4 3 2 1 Takım Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası 6 5 1 4 3 2 Takım İş parçası 1 2 3 4 6 5 Takım İş parçası Talaş oluşumu Dikey kesme İş parçası Takım Kesme

Detaylı

46.Deliklerin ağzını genişletmek için kullanılan alete ne denir? A) Rayba B) Pafta C) Kılavuz D) Havşa 47. Aşağıdakilerden hangisi vida oluk

46.Deliklerin ağzını genişletmek için kullanılan alete ne denir? A) Rayba B) Pafta C) Kılavuz D) Havşa 47. Aşağıdakilerden hangisi vida oluk TEMEL İMALAT VE ARAÇ BAKIMI DERSİ 1. Dökme demirden yapılan ve piyasada en çok kullanılan mengene hangisidir? A) Boru mengenesi B) Ayaklı mengene C) Tesviyeci mengenesi D) Döner çeneli mengene 2. İşimiz

Detaylı

02.01.2012. Kullanım yerlerine göre vida Türleri. Vida Türleri. III. Hafta Đmal Usulleri. Vidalar ve Genel özellikleri Kılavuz çekmek Pafta çekmek

02.01.2012. Kullanım yerlerine göre vida Türleri. Vida Türleri. III. Hafta Đmal Usulleri. Vidalar ve Genel özellikleri Kılavuz çekmek Pafta çekmek III. Hafta Öğr.Grv. Kubilay ASLANTAŞ Vidalar ve Genel özellikleri Kılavuz çekmek Pafta çekmek Page 1-1 Page 1-2 Vida Türleri Kullanım yerlerine göre vida Türleri Bağlama vidaları Hareket vidaları Kuvvet

Detaylı

DİŞLER; Diş Profili, çalışma sırasında iki çark arasındaki oranı sabit tutacak şekilde biçimlendirilir. Dişli profillerinde en çok kullanılan ve bu

DİŞLER; Diş Profili, çalışma sırasında iki çark arasındaki oranı sabit tutacak şekilde biçimlendirilir. Dişli profillerinde en çok kullanılan ve bu KAVRAMLAR Dişli Çarklar, eksenleri birbirine yakın veya birbirini kesen miller arasında hareket ve güç ileten makine elemanlarıdır. Çevrelerine diş açılmış iki dişli çark bir dişli çiftini oluştururlar

Detaylı

Yüzey Pürüzlülüğü. M Nalbant

Yüzey Pürüzlülüğü. M Nalbant Yüzey Pürüzlülüğü M Nalbant 2017 1 Yüzey pürüzlülüğü veya kısaca pürüzlülük, yüzey dokusunun bir bileşenidir. Pürüzlülük, gerçek yüzeyin ideal biçiminden gerçek yüzeyin normal vektörü yönündeki, sapmalarıyla

Detaylı

KONTROL İŞLERİNİZ İÇİN TAM DESTEK. MARTOOL

KONTROL İŞLERİNİZ İÇİN TAM DESTEK. MARTOOL KONTROL İŞLERİNİZ İÇİN TAM DESTEK. MARTOOL MARTOOL ürünleri ile ilgili en güncel bilgilere web sitemizden ulaşılabilir: www.mahr.com, WebCode 10436-5062 MarTool ölçme ve kontrol ekipmanları, boyutsal metrolojide

Detaylı

Üst görünüşün elde edilmesi Ön görünüşün elde edilmesi

Üst görünüşün elde edilmesi Ön görünüşün elde edilmesi 1 2 3 Üst görünüşün elde edilmesi Ön görünüşün elde edilmesi 4 5 A P Y A 1 P 1 Y 1 : ön görünüş : sol yan görünüş : üst görünüş : arka görünüş : sağ yan görünüş : alt görünüş A Y P 6 alt sağ ön sol arka

Detaylı

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT TEZGÂHLARININ TANITIMI

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT TEZGÂHLARININ TANITIMI BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT TEZGÂHLARININ TANITIMI Deney n Amacı Talaşlı imalat tezgahlarının tanıtımı, talaşlı

Detaylı

Klasik torna tezgahının temel elemanları

Klasik torna tezgahının temel elemanları Klasik torna tezgahının temel elemanları Devir ayar kolları Dişli Kutusu Ayna Soğutma sıvısı Siper Ana Mil Karşılık puntası Çalıştırma kolu ilerleme mili (talaş mili) Araba Acil Stop Kayıt Öğr. Gör.Ahmet

Detaylı

T.C. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü

T.C. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü 1 Allen anahtar seti 1 Metrik, 10'lu 09.07.09 Döner Sermaye 2 Allen anahtar seti 1 İnç-SAE, 10'lu 09.07.09 Döner Sermaye 3 Ayarlı pense 1 Üniversal 09.07.09 Döner Sermaye 4 Bazik elektrod 6 2,5x350 mm

Detaylı

TAKIM AŞINMA MEKANİZMALARI VE AŞINMA TİPLERİ

TAKIM AŞINMA MEKANİZMALARI VE AŞINMA TİPLERİ 1 TAKIM AŞINMA MEKANİZMALARI VE AŞINMA TİPLERİ Prof. Dr. Süleyman YALDIZ Selçuk Üniversitesi Teknoloji Fakültesi KESİCİ TAKIMLAR 2 Takım ömrü, genellikle belirli bir kritere ulaşmak için gerekli olan etkili

Detaylı

Endüstriyel Ölçme ve Kontrol

Endüstriyel Ölçme ve Kontrol TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU Endüstriyel Ölçme ve Kontrol 3. MİKROMETRELER Yrd. Doç. Dr. Garip GENÇ Prof. Dr. Nihat AKKUŞ Page 2 Page 1 MİKROMETRELER Dış, iç ve derinlik ölçmelerinde, vida, dişli

Detaylı

Endüstriyel Ölçme ve Kontrol

Endüstriyel Ölçme ve Kontrol TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU Endüstriyel Ölçme ve Kontrol 3. MİKROMETRELER Page 1 MİKROMETRELER Dış, iç ve derinlik ölçmelerinde, vida, dişli çark gibi makine elemanlarının çeşitli ölçülerini saptamada

Detaylı

BURSA ATATÜRK ANADOLU TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİSİ ALANI

BURSA ATATÜRK ANADOLU TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİSİ ALANI BURSA ATATÜRK ANADOLU TEKNİK VE ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİSİ ALANI ÖLÇME VE KONTROL Derleyen : Adnan YILMAZ 1 ÖLÇME VE KONTROL A - ÖLÇME : Bilinmeyen bir birimin içinde bilinen bir birimin

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 A. TEMEL KAVRAMLAR MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 B. VİDA TÜRLERİ a) Vida Profil Tipleri Mil üzerine açılan diş ile lineer hareket elde edilmek istendiğinde kullanılır. Üçgen Vida Profili: Parçaları

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 8

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 8 İmalat Yöntemleri MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 8 Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Talaşsız İmalat Talaşlı İmalat Fiziksel-Kimyasal Hammaddeye talaş kaldırmadan bir şekil verilir Döküm Dövme Presleme Haddeleme

Detaylı

KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (ELYAF SARMA VE SAVURMA DÖKÜM) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ

KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (ELYAF SARMA VE SAVURMA DÖKÜM) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (ELYAF SARMA VE SAVURMA DÖKÜM) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ 1 2 ÖĞRENME MODÜLÜ İÇERİĞİ MODÜL ADI : TEMEL TESVİYECİLİK UYGULAMALARI MESLEK : Kompozit

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR II DERSİ CNC TORNA UYGULAMASI Deneyin Amacı: Deney Sorumlusu: Arş. Gör.

Detaylı

KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (PULTRUZYON) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ

KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (PULTRUZYON) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (PULTRUZYON) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ 1 2 ÖĞRENME MODÜLÜ İÇERİĞİ MODÜL ADI : TEMEL TESVİYECİLİK UYGULAMALARI MESLEK : Kompozit U rün U retim

Detaylı

İmalatta İşlenebilirlik Kriterleri

İmalatta İşlenebilirlik Kriterleri Bölüm 24 TALAŞLI İŞLEMEDE EKONOMİ VE ÜRÜN TASARIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Talaşlı işlenebilirlik Toleranslar ve Yüzey Kesme Koşullarının Seçimi konuları İmalatta İşlenebilirlik Kriterleri Takım ömrü-

Detaylı

TORNACILIK. Ali Kaya GÜR Fırat Ün.Teknik Eğitim Fak.MetalFırat Ün.Teknik Eğitim Fak.Metal Eğ.Böl. ELAZIĞ

TORNACILIK. Ali Kaya GÜR Fırat Ün.Teknik Eğitim Fak.MetalFırat Ün.Teknik Eğitim Fak.Metal Eğ.Böl. ELAZIĞ TORNACILIK Ali Kaya GÜR Fırat Ün.Teknik Eğitim Fak.MetalFırat Ün.Teknik Eğitim Fak.Metal Eğ.Böl. ELAZIĞ TORNANIN TANIMI VE ENDÜSTRİDEKİ ÖNEMİ Bir eksen etrafında dönen iş parçalarını, kesici bir kalemle

Detaylı

Kurşun Kalemlerin Teknik ve Mesleki Resimde Kullanıldığı Yerler

Kurşun Kalemlerin Teknik ve Mesleki Resimde Kullanıldığı Yerler Bir önceki dersin tekrarı yapılır, anlaşılmayan konuların tekrarı özet şeklinde anlatılır ve verilen ödevden alınan sonuçların sınıfta anlattırılarak arkadaşlarıyla paylaşmaları istenir. BÖLÜM I Teknik

Detaylı

MAKINA TASARIMI I Örnek Metin Soruları TOLERANSLAR

MAKINA TASARIMI I Örnek Metin Soruları TOLERANSLAR MAKINA TASARIMI I Örnek Metin Soruları TOLERANSLAR 1. Boyut, gerçek boyut, nominal boyut ve tolerans nedir, tanımlayınız. 2. Toleransları sınıflandırınız. 3. Tasarımı yapılırken bir makine parçasının boyutları

Detaylı

TEKNİK RESİM. Ders Notları: Doç. Dr. Mehmet Çevik Celal Bayar Üniversitesi. Yüzey İşleme İşaretleri

TEKNİK RESİM. Ders Notları: Doç. Dr. Mehmet Çevik Celal Bayar Üniversitesi. Yüzey İşleme İşaretleri TEKNİK RESİM 12 2014 Ders Notları: Doç. Dr. Mehmet Çevik Celal Bayar Üniversitesi Yüzey İşleme İşaretleri 2/33 Yüzey İşleme İşaretleri Makina parçalarında yüzey pürüzleri Parça yüzeyinin dik kesiti Ortalama

Detaylı

KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (DEVAMLI LEVHA) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ

KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (DEVAMLI LEVHA) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (DEVAMLI LEVHA) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ 1 2 ÖĞRENME MODÜLÜ İÇERİĞİ MODÜL ADI : TEMEL TESVİYECİLİK UYGULAMALARI MESLEK : Kompozit U rün U

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT LABORATUARI DENEY FÖYÜ

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT LABORATUARI DENEY FÖYÜ T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TALAŞLI İMALAT LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI İŞLEME HASSASİYETİ (İŞ PARÇASI YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ ÖLÇÜMÜ) DERSİN

Detaylı

İhmal hataları: Görev (grup) hataları: Sıralama hataları: Zamanlama hataları:

İhmal hataları: Görev (grup) hataları: Sıralama hataları: Zamanlama hataları: İNSAN HATALARI İhmal hataları: Görev (grup) hataları: Sıralama hataları: Zamanlama hataları: Hataların Değerlendirilmesi Seçim: Eğitim: Tasarım: İŞ KAZALARI İnsan Hataları ve Kazalar Kazaların Oluşumu

Detaylı

Çok Amaçlı Eğim Açıölçeri 106 UF. Özellikler. Teknik Veriler. Aksesuarlar. MarTool. Ölçme ve Kontrol Ekipmanları 12-2

Çok Amaçlı Eğim Açıölçeri 106 UF. Özellikler. Teknik Veriler. Aksesuarlar. MarTool. Ölçme ve Kontrol Ekipmanları 12-2 - 12-2 Çok Amaçlı Eğim Açıölçeri 106 UF İnce ayarlı Paslanmaz çelik Vernier skala ve ana skala, parlamayı engellemek ve aynı düzlemde sorunsuz okuma sağlamak için saten krom kaplamadır Cetvel uzunluğu

Detaylı

PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır.

PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır. PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Metallerin katı halde kalıp olarak adlandırılan takımlar yardımıyla akma dayanımlarını aşan gerilmelere maruz bırakılarak plastik deformasyonla şeklinin kalıcı olarak değiştirilmesidir

Detaylı

Yüzey Pürüzlülüğü Ölçüm Deneyi

Yüzey Pürüzlülüğü Ölçüm Deneyi Yüzey Pürüzlülüğü Ölçüm Deneyi 1 İşlenmiş yüzeylerin kalitesi, tasarımda verilen ölçülerdeki hassasiyetin elde edilmesi ile karakterize edilir. Her bir işleme operasyonu, kesme takımından kaynaklanan düzensizlikler

Detaylı

TEMEL İŞLEMLER TEKNOLOJİSİ VE UYGULAMALARI

TEMEL İŞLEMLER TEKNOLOJİSİ VE UYGULAMALARI 5. EĞELEME TEKNİĞİ 5.1 Eğelemenin Tanımı Çeşitli kesit ve ölçülerde yapılmış gövde ve sap olmak üzere iki kısımdan oluşmuş gövdesinin yüzeylerine diş açılmış kesici el aletlerine eğe denir. Malzemelerin

Detaylı

CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI

CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI CNC FREZE BAHAR DÖNEMİ DERS NOTLARI Frezeleme; mevcut olan en esnek işleme yöntemidir ve neredeyse her şekli işleyebilir. Bu esnekliğin dezavantajı, optimize etmeyi daha zor hale getirecek şekilde uygulama

Detaylı

TEMEL İŞLEMLER TEKNOLOJİSİ VE UYGULAMALARI Dr. Salim ASLANLAR

TEMEL İŞLEMLER TEKNOLOJİSİ VE UYGULAMALARI Dr. Salim ASLANLAR 8 DİŞ AÇMA 8.1 Kılavuz İle Diş Açma Deliklere diş açmada kullanılan yüksek hız çeliğinden yapılmış, üzerinde kesici dişleri bulunan aletlere Kılavuz denir. Metrik ve whitworth olarak yapılmışlardır. Şekil

Detaylı

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler Toleranslar

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler Toleranslar Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler Toleranslar İçerik Tolerans nedir? Boyut toleransı Geçme Yüzey pürüzlülüğü Örnekler 2 Tolerans nedir? Tasarım ve üretim süreci arasında boyut

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CNC TORNA DENEY FÖYÜ Deney Yürütücüsü: Dr.Öğr.Üyesi Emre ESENER Deney Yardımcısı: Arş.Gör. Emre SÖNMEZ Hazırlayan: Arş.Gör.

Detaylı

YÜZEYLERİN BİRBİRİNE GÖRE DURUMU

YÜZEYLERİN BİRBİRİNE GÖRE DURUMU YÜZEY İŞLEME İŞARETLERİ İ (SURFACE QUALITY SPECIFICATIONS) YÜZEYLERİN BİRBİRİNE GÖRE DURUMU Maliyetin artmaması için yüzeyler, gerektiği kadar düzgün ve pürüzsüz olmalıdır. Parça yüzeyleri, imalat yöntemine

Detaylı

Teknik Resim TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU. 9. Alıştırma Toleransları. Yrd. Doç. Dr. Garip GENÇ. [ ES (es) = EBÖ AÖ ]

Teknik Resim TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU. 9. Alıştırma Toleransları. Yrd. Doç. Dr. Garip GENÇ. [ ES (es) = EBÖ AÖ ] TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU Teknik Resim Toleransın Tanımı ve Önemi Elde edilen ölçü ve şekil, çizim üzerinde belirtilen değerden biraz büyük veya biraz küçük olabilir. İşte bu iki sınır arasındaki

Detaylı

2 Karbür Matkaplar 2 3. 2 Karbür Matkaplar Sayfa. 12 HSS-Frezeler. 17 Mengeneler. Teknisyenler için yeni ürünler. HSS Matkaplar. Takma Uçlu Matkaplar

2 Karbür Matkaplar 2 3. 2 Karbür Matkaplar Sayfa. 12 HSS-Frezeler. 17 Mengeneler. Teknisyenler için yeni ürünler. HSS Matkaplar. Takma Uçlu Matkaplar 1 HSS Matkaplar Teknisyenler için yeni ürünler Delme 2 Karbür Matkaplar 2 3 Takma Uçlu Matkaplar 2 Karbür Matkaplar Soğutma Kanallı Karbür Matkaplar, TB 20 ve TB 30 Ürün ilavesi 42-43 4 5 Raybalar ve havşa

Detaylı

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi:

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi: Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi Deneyin Tarihi:13.03.2014 Deneyin Amacı: Malzemelerin sertliğinin ölçülmesi ve mukavemetleri hakkında bilgi edinilmesi. Teorik Bilgi Sertlik, malzemelerin plastik

Detaylı

DUVAR VE ZEMİN KAPLAMALARI DERSİ ÇALIŞMA SORULARI

DUVAR VE ZEMİN KAPLAMALARI DERSİ ÇALIŞMA SORULARI DUVAR VE ZEMİN KAPLAMALARI DERSİ ÇALIŞMA SORULARI 1. Seramik kesme ve delme aletleri hangi özelliklerde olmalıdır? a. Kesme ve delme aletlerin kesici kısımları keskin olmalıdır. b. Kızaklar temiz ve kolay

Detaylı

DERS BİLGİ FORMU Bilgisayarlı Sayısal Denetim Tezgâh İşlemleri (CNC) Makine Teknolojisi Frezecilik, Taşlama ve Alet Bilemeciliği

DERS BİLGİ FORMU Bilgisayarlı Sayısal Denetim Tezgâh İşlemleri (CNC) Makine Teknolojisi Frezecilik, Taşlama ve Alet Bilemeciliği Dersin Adı Alan Meslek / Dal Dersin Okutulacağı Sınıf / Dönem Süre Dersin Amacı Dersin Tanımı Dersin Ön Koşulları Ders İle Kazandırılacak Yeterlikler Dersin İçeriği Yöntem ve Teknikler Eğitim Öğretim Ortamı

Detaylı

Kesici takım malzemesi, talaş kaldırma sırasında aşağıdaki yüksek zorlanmalara maruz kalırlar:

Kesici takım malzemesi, talaş kaldırma sırasında aşağıdaki yüksek zorlanmalara maruz kalırlar: Kesici takım malzemesi, talaş kaldırma sırasında aşağıdaki yüksek zorlanmalara maruz kalırlar: a)devamlı ve darbeli tarzda kesme kuvvetleri b)yüksek sıcaklıklar ve sıcaklık değişimleri c)sürtünme ve aşınma

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri-II

MAK-204. Üretim Yöntemleri-II MAK-204 Üretim Yöntemleri-II Tornalama Đşlemleri (6.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Kesici Takım Geometrisi γ: Talaş açısı: Kesilen talaşın

Detaylı

14.09.2014 TALAŞ KALDIRMA TEORİSİ. IML 313 İmal Usulleri II Talaşlı İmalat. Talaşlı İmalat Yöntemleri

14.09.2014 TALAŞ KALDIRMA TEORİSİ. IML 313 İmal Usulleri II Talaşlı İmalat. Talaşlı İmalat Yöntemleri TALAŞ KALDIRMA TEORİSİ IML 313 İmal Usulleri II Talaşlı İmalat 1. Talaş kaldırma teknolojisine genel bakış 2. Metallerin talaşlı işlenmesinde talaş oluşumu 3. Kuvvetler ve Merchant dairesi 4. Talaş kaldırmada

Detaylı

SinterlenmişKarbürler. Co bağlayıcı ~ Mpa Sertlikliğini 1100 ⁰C ye kadar muhafaza eder Kesme hızları hız çeliklerine nazaran 5 kat fazladır.

SinterlenmişKarbürler. Co bağlayıcı ~ Mpa Sertlikliğini 1100 ⁰C ye kadar muhafaza eder Kesme hızları hız çeliklerine nazaran 5 kat fazladır. SinterlenmişKarbürler Co bağlayıcı ~ Mpa Sertlikliğini 1100 ⁰C ye kadar muhafaza eder Kesme hızları hız çeliklerine nazaran 5 kat fazladır. Seramikler 3 Katogoride Toplanır: 1) Alumina (Al2O3) 2) Alumina

Detaylı

KESME VE KESKİLER EĞELER

KESME VE KESKİLER EĞELER KESME VE KESKİLER Esas olarak ucu kama biçiminde olan ve metal malzemeden ufak parçaların kesilmesinde ve koparılmasında yararlanılan ve elle kullanılan bir araçtır. Keskiler, kaliteli çelikten yapılmış,

Detaylı

Parmak Freze çakıları

Parmak Freze çakıları Parmak Freze çakıları Parmak freze çakısı nedir? Parmak freze, Makine parçaları imalatında, kalıpçılıkta önemli bir yere sahip olan frezeleme işleminde kullanılan, helezonik kesici kenarlara sahip kesici

Detaylı

TEMEL İMALAT VE ARAÇ BAKIMI DERSİ SORU BANKASI TEMEL MEKANİK

TEMEL İMALAT VE ARAÇ BAKIMI DERSİ SORU BANKASI TEMEL MEKANİK TEMEL İMALAT VE ARAÇ BAKIMI DERSİ SORU BANKASI TEMEL MEKANİK 1 1. Dökme demirden yapılan ve piyasada en çok kullanılan mengene aşağıdakilerden hangisidir? A) Boru mengenesi B) Ayaklı mengene C) Tesviyeci

Detaylı

Görev çubuğu. Ana ölçek. Şekil 1.1: Verniyeli kumpas

Görev çubuğu. Ana ölçek. Şekil 1.1: Verniyeli kumpas Deney No : M0 Deney Adı : ÖLÇME VE HATA HESABI Deneyin Amacı : Bazı uzunluk ölçü aletlerini tanımak ve ölçme hataları hakkında ön bilgiler elde etmektir. Teorik Bilgi : VERNİYELİ KUMPAS Uzunluk ölçümü

Detaylı

Mak-204. Üretim Yöntemleri. Delme ve Raybalama. Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt.

Mak-204. Üretim Yöntemleri. Delme ve Raybalama. Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Mak-204 Üretim Yöntemleri Delme ve Raybalama Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Üretim Yöntemleri 1 Delme ve Raybalama Delik delme işlemi talaşlı imalat

Detaylı

Endüstriyel Metroloji

Endüstriyel Metroloji Ölçme: Bilinmeyen bir büyüklüğün değerini öğrenmek için, bu büyüklüğü bilinen bir büyüklük(standart) ile karşılaştırma ve bir değer belirleme işlemidir. Kontrol: Yapılan işlemlerin saptanmış değerlere

Detaylı

KUMPASLAR. Ölçüm Aralığı. (mm/in)

KUMPASLAR. Ölçüm Aralığı. (mm/in) 101 Serisi Kumpaslar KUMPASLAR MEKANİK KUMPAS - Monoblok, Paslanmaz, Üstten sıkmalı Bu ürün GB/T1214.2 DIN862 ve JIS B 7507 standartlarına göre üretilmiştir. Moden teknoloji ile paslanmaz çelikten üretilmiştir.

Detaylı

Kavramlar ve açılar. temel bilgiler. Yan kesme ağzı. ana kesme ağzı. = helis açısı. merkez boşluk açısı Yan kesme kenarı

Kavramlar ve açılar. temel bilgiler. Yan kesme ağzı. ana kesme ağzı. = helis açısı. merkez boşluk açısı Yan kesme kenarı temel bilgiler Kavramlar ve açılar Yan kesme ağzı ana kesme ağzı α P = ana kesme kenarı boşluk açısı β H = ana kesme kenarı kama açısı γ P = ana kesme kenarı talaş açısı α O = yan kesme kenarı boşluk açısı

Detaylı

Bİ-METAL ŞERİT TESTERELER

Bİ-METAL ŞERİT TESTERELER Bİ-METAL ŞERİT TESTERELER 1934'ten beri Bİ-METAL ŞERİT TESTERELER Kesici takımlar üretici Hulin'de 1934 yılında başladı. Firmanın kurucusu Josef Studenik, rmasının adını Testereler ve Aletler için İlk

Detaylı