TÜRK YE B L MSEL VE TEKN K ARAfiTIRMA KURUMU BÜLTEN

Transkript

1 TÜRK YE B L MSEL VE TEKN K ARAfiTIRMA KURUMU BÜLTEN N SAN

2 Biz uygarl ktan, ilimden ve fenden kuvvet al yor ve ona göre yürüyoruz. Mustafa Kemal Atatürk 44 N SAN 2005 Sahibi TÜB TAK ad na Baflkan V. Prof. Dr. Nüket Yetifl letiflim Dan flman Feyza Okan Haber Merkezi Ayflen Özgentafl nci Songör Ali Özdemir (Foto raf) Grafik Tasar m Uygulama Aytaç Kaya Bask Aydo du Ofset AYDA B R YAYIMLANIR (Eylül hariç) Adres: Atatürk Bulvar /No: 221 Kavakl dere/ankara Tel: (1744) Fax: bhi@tubitak.gov.tr web:

3

4 Kamuda e-imza Kullan m çin Son Aflamaya Gelindi Kamu kurum ve kurulufllar n n çal flanlar na e-imza imkan sa layacak olan Kamu Sertifikasyon Merkezi (Kamu SM), 31 Mart günü, Telekomünikasyon Kurumu na (TK) sertifika hizmetine geçifl için baflvuru yapt. Kamu kurum ve kurulufl çal flanlar n n e-imza sertifikalar n n oluflturulmas ve sertifika yaflam çevriminin yönetilmesi ifli, 9 Eylül 2004 tarih ve 2004/21 say l Baflbakanl k Genelgesi ile TÜB - TAK-UEKAE ye verilmiflti. Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araflt rma Enstitüsü Müdürlü ü (UEKAE) bünyesindeki Kamu SM, böylece, mevzuat çerçevesinde faaliyet gösterecek olan Elektronik Sertifika Hizmet Sa lay c (ESHS) olmak için ilk ad m atm fl oldu. Telekomünikasyon Kurumu'nun, yapaca çal flmalar n ard ndan verece- i onay ile, talep eden kamu kurum ve kurulufl çal flanlar na e-imza sertifikas verme ifllemi bafllat labilecek. 23 Ocak 2004 tarihinde yay nlanm fl olan 5070 say l Elektronik mza Kanunu'nda, e-imzan n slak imza ile ayn hukuki sonucu do uraca belirtilmiflti. Bu sayede gerek e-devlet uygulamalar nda, gerekse e-ticaret, internet bankac l vb. pek çok sistemde oluflabilecek hukuki problemlerin ortadan kalkmas amaçlan yor. Özellikle kriptoloji, bilgi güvenli i ve ileri elektronik konular nda önemli bir bilgi birikimine sahip olan UEKAE, Kamu Sertifikasyon Merkezi nin (Kamu SM) kurulmas yönündeki çal flmalar sekiz ayd r yo un bir flekilde sürdürüyordu. Milyonlarca e-imza sahibine ayn anda hizmet verecek flekilde oluflturulan Kamu SM, altyap s güvenlik ve süreklilik aç s ndan en yüksek kriterlere sahip. Kariyer Program nda Kabul Edilen Projeler Start Ald Yeni Projeler çin Son Baflvuru Tarihi 26 Temmuz 2005 TÜB TAK olarak, kariyerlerine yeni bafllayan doktoral genç bilim insanlar na yeni bir aç l m sa lamak amac yla bafllat lan, Ulusal Genç Araflt rmac Kariyer Gelifltirme Program için desteklenmeye uygun bulunan projelerin sözleflmeleri imzaland. Böylece, sözleflmesi imzalanan kariyerinin ilk y llar ndaki genç araflt rmac lar n, Türkiye nin bilim ve teknoloji at l m na katk sa layacak projelerinin desteklenmesi uygulamaya konulmufl oldu. lk kez 2004 y l nda bafllat lan Ulusal Genç Araflt rmac Kariyer Gelifltirme Program için 59 üniversite ve 4 araflt rma kuruluflu taraf ndan toplam 530 proje baflvurusu yap lm fl, 4 bunlardan 225 i desteklenmeye uygun görülmüfltü. Kariyer program çerçevesinde projelerin de erlendirilmeleri bu y l ilk defa uygulanm fl olan panel sistemine göre gerçeklefltirildi, proje önerileri öncelikli konular itibariyle sekiz araflt rma grubu ile Sosyal ve Befleri Bilimler Araflt rma Destekleme Kurulu taraf ndan grupland r larak 48 üniversiteden 275 panelistin davet edildi i 38 panelde de- erlendirildi. Bu y l Ulusal Genç Araflt rmac Kariyer Gelifltirme Program için son baflvuru tarihi 26 Temmuz 2005 olarak aç kland. Kariyer Program : T.C. üniversitelerinde ve araflt rma kurumlar nda çal - flan genç bilim insanlar n n araflt rma ve e itim projelerini ahenkli bir flekilde sürdürebilmelerine yard mc olmak amac yla TÜB TAK n gelifltirdi i bir proje destek program. Kariyer Program n n Amac : Genç bilim insanlar n n araflt rma kapasitesinin Türkiye nin en önemli kaynaklar aras nda oldu u gerçe inden hareketle, Türkiye nin bilim ve teknolojide at - l m yapmas na ve genç bilim insanlar - n n evrensel boyutlarda bilim ve teknoloji araflt rmalar na katk da bulunmak.

5 TÜB TAK Kaynakl Ar-Ge Projeleri Toplant lar Yap ld 4. Bilgi Ekonomisi Forumu Düzenlendi Milli Savunma Bakanl Ar-Ge ve Teknoloji Dairesi Baflkanl -, 5, 7 ve 8 Nisan günlerinde Milli Savunma Bakanl nda TÜB TAK Kaynakl Ar-Ge Projelerinin Yönetimi konulu toplant lar düzenledi. Toplant larda, Ar-Ge ve Teknoloji Dairesi Baflkanl taraf ndan, TÜB TAK destekli savunma Ar-Ge projeleri ve projelerin yürütülmesinde uygulanan esaslar hakk nda bilgi verildi. TÜ- B TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi in yapt TÜB - TAK destekli savunma Ar-Ge projeleri kaynak yönetimi konulu sunumu ve kat l mc lardan gelen sorular cevaplamas ile devam eden toplant larda, savunma sanayi güvenli i konusu da ele al nd. Toplant lar, Ar-Ge ve Teknoloji Dairesi Baflkan Tu g. Taner AKAY n konuflmas yla son buldu. Savunma sanayi firmalar yla 5 Nisan günü yap lan ilk toplant - da, kat l mc firmalardan Vestel, Teknoloji Holding, Tusafl ve Delta Havac l k yetkilileri, gerçeklefltirdikleri Ar-Ge faaliyetleri hakk nda sunum yapt. kinci toplant, üniversiteler ile, 7 Nisan günü yap ld. Toplant ya kat lan Kadir Has Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, zmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Orta Do u Teknik Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Mu la Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve Y ld z Teknik Üniversitesi yetkilileri, Ar-Ge faaliyetlerini anlatt. Üçüncü ve son toplant 8 Nisan günü araflt rma enstitüleri ve teknokentler ile gerçeklefltirildi. Kat l mc lardan Delta Havac - l k, Bilgi GIS, TÜB TAK Savunma Sanayii Araflt rma ve Gelifltirme Enstitüsü (SAGE), TÜB TAK Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araflt rma Enstitüsü (UEKAE) ve Enstitüye ba l olan L- TAREN Araflt rma Tak m, TÜB TAK Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araflt rma Enstitüsü (B LTEN), TÜB TAK Marmara Araflt rma Merkezi (MAM) ba l olan Enerji Enstitüsü (EE), G - da Enstitüsü (GE), Kimya ve Çevre Enstitüsü (KÇE), Malzeme Enstitüsü (ME) ve Biliflim Teknolojileri Enstitüsü (BTE), OD- TÜ Teknokent, Hacettepe Teknokent, Ankara Cyberpark-Bilkent yetkilileri Ar-Ge faaliyetleri hakk nda sunum yapt. Devlet Planlama Teflkilat (DPT) ve Dünya Bankas iflbirli i ile Mart günleri aras nda stanbul da, 4. Bilgi Ekonomisi Forumu düzenlendi. Foruma çeflitli ülkelerden yaklafl k 200 kifli kat ld. Forumda e itimin, yetkinliklerin gelifltirilmesinin ve inovasyonun fonlanmas n n ifl dünyas n n ve rekabetçili in geliflmesindeki önemi üzerinde duruldu. Forum kapsam nda düzenlenen novasyonun Fonlanmas konulu panelde, TÜB TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi, Türkiye ad na yap lan çal flmalar, inovasyonda Türkiye nin yeri, bafllat lan bilim ve teknoloji seferberli i ve TÜB - TAK taraf ndan yürütülen inovasyon için gerekli insan kayna n n art r lmas çal flmalar n anlatt. Prof. Dr. YET fi ayr ca projeler ve Ar-Ge insan yetifltirilmesi için oluflturulan yeni teflvik mekanizmalar hakk nda ayr nt l bilgi verdi. Dünya Bankas heyeti ve forum kat l mc lar, 24 Mart günü, Türkiye nin teknolojik altyap s hakk nda bilgi almak amac yla, aralar nda TÜB TAK Marmara Araflt rma Merkezi nin de bulundu u araflt rma kurumlar n ve sanayi temsilcilerini ziyaret etti. Bu kapsamda, MAM da bir bilgilendirme günü düzenlendi. Aç l fl konuflmas n MAM Baflkan Dan flman Dr. Mehmet DEM REL in yapt toplant da, fl Gelifltirme Birim Yöneticisi Dr. Sibel Sain ÖZDEM R MAM hakk nda bilgi verdi. Marmara Teknokent (MARTEK) A.fi. Genel Müdürü Kerem ÖZÇEL K de Türkiye nin ilk ve tek Teknoloji Serbest Bölgesi ni (TEKSEB) ve Teknoloji Gelifltirme Bölgesi (TEKGEB) ni bünyesinde bar nd ran MARTEK A.fi. yi tan tt. Baflar hikayelerinin aktar ld paralel oturumlar sonras nda Dünya Bankas heyeti, enstitülerin laboratuvarlar n da gezdi. 5

6 Frascati K lavuzu Bas ld TÜB TAK, Frascati, Oslo ve Canberra K lavuzlar n n Türkiye de kullan m - n sa lamak için bafllat lan çal flmalar ilk ürününü verdi. K lavuzlar n Türkçe ye çevrilmesi ve yay m için OECD nezdinde giriflimler yap ld ve gerekli izinler al nd. Bu çerçevede, Frascati K - lavuzu nun çeviri ve bas m iflleri tamamland. Bu çal flmalar takiben, Oslo ve Canberra K lavuzlar n n Türkçe bask lar n n da t lmas na bafllanacak. TÜB TAK taraf ndan, Türkiye nin rekabet gücünün artt r lmas ve sürdürülebilir bir teknolojik geliflme h z n n yakalanmas aç s ndan önemli olan araflt rma, gelifltirme, Ar-Ge harcamas, Ar-Ge personeli gibi temel terimler için yayg n bir dil ve kavram birli inin eksikli inden yola ç k larak oluflturulan çal flma program, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu nun 11. toplant - s nda da incelenmiflti. Kamu kurum ve kurulufllar n n, üniversitelerin, özel sektörün ve toplumun di er kesimlerinin bu kavramlara getirdikleri farkl tan mlar ve yükledikleri özel anlamlar n, sa l kl bir bilim ve teknoloji politikas yürütülebilmesi ve uluslararas karfl laflt rmalar n yap labilmesi aç - s ndan ciddi zorluklar yaratt na dikkat çekilen Toplant da; Frascati, Oslo ve Canberra K lavuzlar n n tüm kamu kurum ve kurulufllar nda Ar-Ge istatistiklerinin toplanmas, Ar-Ge ve Ar-Ge deste i kapsam na giren konular n belirlenmesi ve ilgili di er hususlarda referans olarak kullan lmas na ve k lavuzlar n toplumun ilgili kesimleri taraf ndan benimsenmesi için yayg nlaflt rma çal flmalar yapmak üzere TÜB TAK n görevlendirilmesine karar verilmiflti. Araflt rma ve Gelifltirme Taramalar için Önerilen Standart Uygulama belgesi ya da daha bilinen ad yla Frascati K lavuzu, OECD koordinatörlü ünde, üye ülkelerin uzmanlar taraf ndan talya n n Frascati kentinde haz rlanm flt. lk bask s 1963 y l nda yay nlanan K - lavuz, Avrupa Birli i statistik Ofisi (EUROSTAT) ve Avrupa Komisyonu nun da katk lar yla, 2002 y l nda alt nc bask s n yaparak dünya çap nda yayg n bir referans belgesi haline geldi. Ar-Ge ile ilgili kavramlar tan mlayan ve OECD üyesi ülkelerin uzmanlar ndan oluflan bir grup taraf ndan sürekli güncellenen Frascati K lavuzu nun yan s ra, yine OECD koordinatörlü- ünde teknolojik yenilik konusunda 1997 de Oslo K lavuzu, bilim ve teknoloji konular na ayr lm fl insan kaynaklar konusunda ise 1995 de Canberra K lavuzu yay nland. K lavuzlar n ingilizce orjinal metinleri ve Türkçe tercümeleri için: BTYK Kararlar Ulusal Bilim Teknoloji Vizyonu Belirlendi Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu nun (BTYK) 10 Mart 2005 tarihli 11. Toplant s nda Türkiye nin Ulusal Bilim ve Teknoloji Vizyonu Toplumda bilim ve teknoloji kültürünün benimsenmesini sa layan, bilim ve teknolojiyi ürüne dönüfltürerek ulusal yaflam düzeyini yükselten ve sürdürülebilir k lan, lider bir Türkiye olarak benimsendi. Türkiye Araflt rma Alan (TARAL) oluflturma çal flmalar kapsam nda, TÜB TAK n koordinatörlü ü ile Mart 2004 tarihlerinde bir ortak ak l toplant s yap lm flt. 28 paydafltan 61 kat l mc ile gerçekleflen toplant da Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi nin misyon, vizyon, güçlü-zay f yönleri ve önündeki f rsat ve zorluklar tart fl lm fl ve Türkiye nin bilim ve teknolojiye iliflkin vizyonu belirlenmiflti. Yap lan çal flmalar sonucunda üzerinde anlaflma sa lanm fl olan vizyon tan m, BTYK taraf ndan da kabul edilerek Ulusal Bilim ve Teknoloji Vizyonu haline geldi. 6

7 Baflkan Vekili Prof. Dr. YET fi ASO da MGK Genel Sekreteri Büyükelçi ALPOGAN TÜB TAK ta TÜB TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi, 12 Nisan 2005 de, Ankara Sanayi Odas n ziyaret etti. ASO üyesi sanayicilere, TÜB TAK n Ar-Ge destekleri konusunda bilgi veren Prof. YET fi, bu y l bütçeden Ar- Ge ye ayr lan 450 milyon YTL tutar ndaki kayna n üniversiteler ve kamu taraf ndan sanayiyi desteklemeye yönelik projelerle de erlendirilmesini hedeflediklerini söyledi. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Büyükelçi Yi it ALPOGAN, 15 Mart 2005 tarihinde TÜB TAK ziyaret etti. Büyükelçi ALPOGAN, Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi ile yapt görüflmede, son BTYK toplant s nda al nan kararlar n detaylar ve bu kararlar do rultusunda kurulmas öngörülen Sosyal ve Befleri Bilimler Araflt rma Grubu ile ilgili bilgi ald. Finlandiya Akademisi'nden TÜB TAK a Ziyaret TÜB TAK ile Finlandiya Akademisi (Academy of Finland) aras ndaki iflbirli- i olanaklar n görüflmek üzere, Finlandiya Akademisi Baflkan ve Genel Direktörü Prof. Raimo VÄYRYNEN ile Avrupa Birli i liflkileri Müdürü Tiina VIHMA-PUROVAARA, 22 Mart 2005 tarihinde TÜB TAK ziyaret etti. Finlandiyal heyete ziyaretleri s ras nda TÜB TAK n faaliyet alanlar hakk nda bilgi verildi. 7

8 Ortaö retime Yönelik ProjeYar flmalar Art k 8 Bölgede Düzenleniyor Ortaö retimdeki ö rencilere yönelik araflt rma projeleri yar flmalar, TÜB TAK ile Milli E itim Bakanl aras nda geçti imiz y l imzalanan iflbirli i protokolü kapsam nda, bu y l ilk kez 8 l de düzenleniyor. Ö rencileri temel ve uygulamal bilimlerde çal flmalar yapmaya teflvik etmek, çal flmalar n yönlendirmek ve bilimsel geliflmelerine katk da bulunmak amac yla Bilim Adam Yetifltirme Grubu (BAYG) taraf ndan düzenlenen Ortaö retim Ö rencileri Aras Araflt rma Projeleri Yar flmas daha önce tek merkezde (Ankara) yap lmaktayd. Bu y l, Adana, Ankara, Antalya, Diyarbak r, Erzurum, stanbul, zmir ve Tokat olarak belirlenen 8 l de, ilk olarak, gelen baflvurular n de erlendirilmesi yap ld. De erlendirmeden geçen projeler, Nisan 2005 tarihleri aras nda kendi bölgelerinde halk n kat l m na aç k mekanlarda sergilenecekler ve sergi sonunda bölge finalistleri belirlenecek. Genifl kapsaml uygulama ile birlikte, bu y l baflvuruda bulunan proje say lar nda da art fl gözlendi. Türkiye genelinde, 2004 y l nda 528 proje baflvurusu yap l rken, 2005 y l nda bu rakam 744 e ç kt. Bölge finalistleri, projelerini May s 2005 tarihlerinde Ankara Alt npark Feza Gürsey Bilim Merkezi nde sergileyecekler. Bilim flenli ine dönüfltürülen ve tüm okullar n davet edilece i bu organizasyon, halk n kat l m na da aç k olacak. 31 May s 2005 tarihinde de TÜB - TAK Feza Gürsey toplant salonunda yap lacak tören ile kazanan projelerin sahibi ö renciler ile ö retmenlerine ödülleri verilecek. E itimde Bilim Dan flmanl Seminerleri Düzenleniyor TÜB TAK ve Milli E itim Bakanl (M.E.B.) iflbirli i ile, ilk ve orta ö retim ö retmenlerine yönelik e itim seminerleri düzenleniyor. TÜB TAK ve M.E.B. aras nda 24 Kas m 2004 de lk ve Orta Ö retim Ö rencilerine Yönelik Bilimsel Faaliyetlerin Yayg nlaflt r lmas, Kalite ve Verimlili in Art r lmas Amaçl flbirli i Protokolü imzalanm flt. Bu çerçevede yap lan görüflmelerde, gerek TÜB TAK, gerekse Milli E itim Bakanl taraf ndan, ilk ve ortaö etim ö rencilerine yönelik düzenlenen Ulusal Bilim Olimpiyatlar, proje yar flmalar ve di er bilimsel etkinlikler için, her ilde, dan flmanl k yapacak araflt rmac rehber ö retmenlere ihtiyaç duyuldu u belirlendi ve seminer programlar oluflturuldu. Seminerler ile, e itimde bilim dan flmanl n öne ç kararak, ilk ve orta ö retim kurumlar na devam eden ö rencilerin araflt rma becerilerini gelifltirmek, bilim deste i vererek araflt rmac ruh kazand rmak ve bu yolla gelece in bilim adamlar n n yetifltirilmesinde katk da bulunmak hedefleniyor. Seminerlerin ilki, 25 Haziran-3 Temmuz 2005 tarihleri aras nda, resmî ilkö retim okullar fen bilgisi ö retmenlerine yönelik olarak düzenlenecek. Bu semineri, Haziran 2005 tarihleri aras nda, fizik, kimya, biyoloji ve matematik dallar nda e itim veren orta ö retim ö retmenlerine yönelik E itimde Bilim Dan flmanl Semineri izleyecek. Seminerler TÜSS - DE de yap lacak. Seminerlere kat lacak ö retmenler, daha önce oluflturulan kriterlere göre, Milli E itim Bakanl E itimi Araflt rma ve Gelifltirme Dairesi (EARGED) taraf ndan Nisan ay sonuna kadar belirlenecek. Seminerlerin program koordinatörlü ünü Bo aziçi Üniversitesi Ö retim Üyelerinden Prof. Dr. Füsun AKARSU yapacak. Seminerler, TÜB TAK Bilim Adam Yetifltirme Grubu (BAYG) koordinatörlü ü, TÜSS DE, EARGED ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) iflbirli i ile gerçekleflecek. 8

9 Proje Harcamalar Hakk nda Bilgilendirme Toplant lar Düzenlendi TÜB TAK taraf ndan desteklenen projelere iliflkin harcamalar konusunda bilgilendirme toplant lar TÜ- B TAK ta yap ld. Proje yürütücülerine, üniversite idari birimlerine ve Maliye Bakanl saymanl k yetkililerine, genel ve katma bütçeli idarelere proje karfl l aktar lacak tutarlar n harcanmas na iliflkin esaslar n anlat ld toplant 16 Mart 2005 tarihinde; vak f üniversitelerine, proje karfl l aktar lacak tutarlar n transferi, harcanmas, muhasebelefltirilmesi ve denetimi hakk nda bilgi verildi i toplant 21 Mart 2005 tarihinde, TÜB TAK Mustafa NAN Salonu nda düzenlendi. Genel Sekreter Yard mc s Vekili Ali fi MfiEK taraf ndan gerçeklefltirilen toplant larda kat l mc lar n sorular da yan tland. Projelerin etkin yürümesi için yap lacak harcamalar konusunda proje yürütücüleri ve üniversitelerin idari birimlerini bilgilendirme toplant lar - n n 2. bölümü, 6-21 Nisan tarihleri aras nda devam ediyor. Tan t m Toplant lar n n Program 6 Nisan 2005 Çarflamba Saat: Bo aziçi Üniversitesi 7 Nisan 2005 Perflembe Saat: stanbul Teknik Üniversitesi 8 Nisan 2005 Cuma Saat: Koç Üniversitesi 11 Nisan 2005 Pazartesi Saat: TÜB TAK Mustafa nan Toplant Salonu 14 Nisan 2005 Perflembe Saat: Ege Üniversitesi 15 Nisan 2005 Cuma Saat: Adnan Menderes Üniversitesi 19 Nisan 2005 Sal Saat: Akdeniz Üniversitesi 21 Nisan 2005 Perflembe Saat: Çukurova Üniversitesi TÜB TAK ta Patent Günleri... Türk Patent Enstitüsü taraf ndan, Mart ve Mart günleri aras nda Ankara-B LTEN de, Mart, Mart ve Mart günlerinde de Gebze-MAM da Patent Sistemleri ne Girifl ve Patent Sistemleri e itimleri düzenlendi. E itimler, TÜB TAK bünyesinde çal - flan bulufl sahiplerini; bulufllar n n ülke ekonomisine en iyi flekilde kat lmas, patent baflvurular n n ülke menfaatlerine ve patent mevzuat na uygun flekilde yap lmas konular nda bilgilendirmek amac yla yap ld. Baflta TÜB TAK ve ba l enstitülerinin ilgili personellerinin kat ld e itimde; patent korumas hakk nda temel bilgiler, patent alma stratejileri, patent al - m nda izlenebilecek yollar, uluslararas veri tabanlar ndan nas l araflt rma yap laca na iliflkin konular anlat ld. 9

10 enstitülerimiz... enstitülerimiz... ULAKB M ULUSAL AKADEM K A VE B LG MERKEZ Ulusal Akademik A ve Bilgi Merkezi (ULAKB M), Haziran 1996 da,türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt rma Kurumu (TÜB TAK) ve Yüksekö retim Kurulu (YÖK) aras nda imzalanan bir protokol ile YÖK Yay n ve Dokümantasyon Dairesi Baflkanl Enformasyon Hizmetleri Müdürlü ü taraf ndan yürütülen bilgi ve belge sa lama hizmetleri de devral narak TÜB TAK taraf ndan kuruldu. ULAKB M in vizyonu; üniversiteler ve araflt rma kurumlar n birbirine ba layan akademik a ulusal ve uluslararas ba lamda etkileflimli, yüksek h zl, yeni teknolojilere aç k ve dünya standartlar nda tutmak, bilgi ve belge eriflim hizmetlerini geliflen teknolojilere uyumlu olarak yayg nlaflt rmak, ulusal ve uluslararas bilgi kaynaklar na ev sahipli i yaparak ulusal arfliv niteli ine ulaflmakt r. ULAKB M, farkl alanlarda faaliyet gösteren iki ana birimden olufluyor: n Ulusal Akademik A (UlakNet) n Cahit Arf Bilgi Merkezi (CAB M) 10 Ulusal Akademik A (UlakNet) ULAKB M, iyi bir e itim ve araflt rma a iflleterek, öncelikle ülke düzeyinde olmak üzere küresel bir bilimsel köy altyap s haz rlama ve bu a üzerinde içerik hizmetleri (bilgi, belge, bilgi ifllem gibi) sunmay amaçl yor. Bu amaçla, TÜB TAK çat s alt nda 1997 y l nda ULAKB M taraf ndan Ulusal Akademik A (UlakNet) kuruldu. UlakNet bugün Türkiye deki tüm üniversiteler ile bunlar n fakülte ve di er alt birimleri, TÜB TAK birimleri, Askeri Okullar, Harp Akademileri ve Polis Akademileri, Türk Tarih Kurumu, Milli Kütüphane, YÖK, ÖSYM, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ve Türk Silahl Kuvvetleri nin Ar-Ge birimlerinden oluflan toplam 601 birime Türk Telekom dan kiralanan frame relay, ATM ve kiral k hatlar kullan larak ücretsiz hizmet sa l yor. A üzerinden internete ba l bilgisayar say s tahminen nin üzerinde, yaklafl k ö retim görevlisi, araflt rmac ve kadar üniversite ö rencisi yararlan yor. UlakNet in Internet ba lant s, küresel ve akademik olmak üzere iki farkl kanaldan sa lan yor: l Küresel Internet geçifli için Türk Telekom (TTNET) üzerinden 3 adet devre kullan l yor. Ankara PoP noktas nda bir adet 465 Mbps, stanbul PoP noktas nda 2 adet 155 Mbps kapasitesindeki ba lant ile sonlan yor. l Dünya e itim ve araflt rma a lar na olan ba lant ise, Avrupa Akademik A GEANT'a olan 155 Mbps kapasiteli ayr bir uydu ba lant s üzerinden sa lan yor. GEANT ve TTNet ba lant lar birbirinin yede i olarak da planland ve kullan labiliyor. UlakNet Servisleri Nitelikli Servis (QoS): A n etkin ifllerli i için yaflamsal öneme sahip, a üzerinden yürütülecek sanal devreler, uzaktan e itim vb. yeni uygulamalar için gerekli olan nitelikli servis (Quality of Service) hizmeti ile üniversite ve araflt rma kurumlar na daha ayr cal kl hizmet verilmesi amaçlan yor. UlakNet üzerinde uygulanacak QoS hizmeti ile üniversitelerin bant geniflliklerinin en fazla %50 sini küresel Internet trafi i için kullanmalar, kalan kapasitenin tamamen akademik kullan m (GEANT ve üniversiteler aras uygulamalar) için ayr lmas hedefleniyor. Çoklu Da t m (Multicast): Ulak- Net omurgas nda, ses ve görüntü gibi

11 enstitülerimiz... enstitülerimiz... çoklu ortam verilerinin daha etkin bir flekilde kullan m na imkan veren çoklu da t m (multicast) uygulamalar için gerekli çal flmalar 2003 y l içerisinde bafllad. UlakNet omurgas üzerindeki multicast servisleri ile ilgili bilgi içeren bir web sayfas haz rland ( servisler/multicast). Bir sunucu taraf ndan üretilen verinin çok say da al - c ya daha etkin olarak gönderilmesini sa layan bir teknoloji olan çoklu da t m n özellikle telet p ve videokonferans gibi uygulamalarda kullan lmas UlakNet omurga performans na büyük katk sa layacak. IPv6: Yeni nesil Internet Protokolü IPv6 uygulamalar n n UlakNet omurgas nda yayg nlaflt r lmas ve dünyada bulunan IPv6 omurgas ile ba lant n n yap labilmesi için çal flmalar 2003 y l nda bafllad y - l bafl nda, UlakNet IPv6 adres aral - kullan larak, araflt rma kurumlar ve üniversitelere talepleri do rultusunda IPv6 adresleri da t lmaya baflland. IP Üzerinden Ses letimi (VoIP): 2004 y l nda yasal engellerin ortadan kalkmas ile birlikte UlakNet omurgas n kullanan araflt rmac lar aras ndaki iletiflimi kolaylaflt rmak amac yla sesin, telefon flebekesi yerine Internet üzerinden tafl nmas n sa layan ve tüm dünyada k saca IP üzerinden ses (VoIP) olarak adland r lan teknolojinin kullan m na baflland. VoIP kullan m na sadece UlakNet üzerinde ve kurulufllar n dahili telefon santrallar üzerinde izin veriliyor. FTP Servisi: ftp.ulak.net.tr sunucusu 1TB disk kapasitesine sahip olup üzerinde belli bafll tüm serbest yaz l mlar, iflletim sistemleri ve güvenlik güncellemeleri bulunuyor. ftp.ulak.net.tr sitesinin web arayüzünden, ULAK- B M, Ankara Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, ODTÜ, Linux Kullan c lar Derne i ftp sitelerinden istenen veri için arama yap labiliyor. Kök DNS Sunucular: Bütün dünyaya hizmet veren 13 kök DNS sunucusundan biri olan i.root-servers.net sunucular, 2004 Eylül ay ndan itibaren merkezde hizmet vermeye bafllad..tr DNS Sunucusu: Türkiye'ye ait isim çözümlemelerinin yap ld.tr DNS sunucular ndan birisi merkezde 2004 A ustos ay ndan itibaren hizmet veriyor. Akamai Sunucular : Internet üzerindeki içeriklere h zl ve kaliteli eriflim için 65 ülkede, a iflleticisinde sunucusu ile hizmet veren Akamai'ye ait sunucular Haziran 2003 ay ndan beri merkezde hizmet veriyor. UlakNet omurgas nda, günde 50Mbps ortalamaya varan içerik merkezde tutulan Akamai sunucular taraf ndan sa lan yor. Proxy Servisi: wwwcache.ulak.net.tr sunucusundan tüm üniversitlere proxy hizmeti veriliyor. UlakNet bünyesinde üniversitelerde bulunan proxy sunucular ile hiyerarflik web önbellekleme öbe i oluflturularak, bant geniflli inin daha efektif kullan - m sa lan yor. Proxy sunucusunda bant geniflli i kazan m oran ortalama %45 tir. Yüksek Baflar ml Bilgi fllem Merkezi: Pek çok bilim dal nda araflt rmac lar yüksek hesaplama gücüne sahip bilgisayarlara ihtiyaç duyuyor.türkiye deki araflt rmac lar n da uluslaras ve rekabetçi çal flmalar na imkan verebilmek için UlakNet üzerinde bu tip araflt rmalara destek verecek, yurt d - fl ndakilere benzer bir merkez kurulmas planland. Yeni UlakNet altyap - s n n 2002 senesi sonunda hizmete geçmesi ile üniversiteler, uzak hesaplama, depolama, bilgi alma kaynaklar na eriflim için yeterli bant geniflliklerine sahip oldu. Yüksek Baflar ml Bilgi fllem Merkezi kurulurken benzer konularda çal flan araflt rmac lar n bir araya gelmesi, sistemin mümkün oldu unca çok kifli taraf ndan test edilmesi planland. Merkezin ilk senesi olan 2004 senesinde, Linux küme bilgisayar sistemini kullanmak için baflvuran ve projesi sistem üzerinde iflleyebilir gözüken her kullan c ya çal flma izni verildi. Bu Merkez in ortak kullan m, profesyonel teknik destek verebilecek personelin tek bir noktada bulundurulmas, yaz l m lisanslar n n tek bir sistem için al nmas gibi ekonomik avantajlar vard r. 11

12 enstitülerimiz... enstitülerimiz... SEE-Grid Projesi: ULAKB M'in teknik imkanlar ile içinde bulundu- u Avrupa Birli i 6. Çerçeve Program projesi olan SEE-Grid'le, Avrupa Araflt rma Alan 'na (ERA - European Research Area) geliflerek destek verecek Güney Do u Avrupa ülkeleri aras grid test yata n oluflturmak hedefleniyor. Bölge ülkelerinin kendi gridlerini oluflturmalar na imkan ve destek verecek insan a n biraraya getiren SEE-Grid Projesi'nde bölgesel uygulama yaz l m n gelifltirmekle sorumlu Türkiye'nin rolü büyük. TÜB TAK-ULAKB M liderli inde projeye kat lan 3 ulusal orta n grid test sistemi ile ULAKB M'de yer alan Yüksek Baflar ml Bilgi fllem Merkezinde kurulan test sistemi birlikte çal flarak, SEE-Grid için ulusal grid test yata oluflturulacak. Bu sistem Türkiye'nin iyi tan mlanm fl ve devaml hizmet verecek ilk grid yap s olacak. Cisco A Akademisi Program : Cisco A Akademisi Program, bilgi sistemleri teknolojileri ve bilgisayar a lar kurulumu/iflletimi alanlar nda yetiflmifl insan gücü aç n kapatmak amac yla Cisco Systems koordinasyonunda dünya çap nda yürütülen bir e itim program d r.ulak- B M bu e itim program n Türkiye de ilk bafllatan kurum olup e itimlere 5 y l aflk n bir süredir devam ediliyor. CCNA (Cisco Certified Networking Associate) ve CCNP (Cisco Certified Networking Professional) e itimlerinin yan s ra A Güvenli i Temelleri ve Kablosuz Yerel A Temelleri e itimleri, ULAKB M binas nda Cisco A Akademisi standartlar n karfl layacak flekilde oluflturulan uygulama laboratuvar nda kat l mc lara verilebiliyor. ULAKB M A Akademisi Program, a teknolojileri konusunda piyasadaki bilgi ve eleman aç n n kapat lmas na katk sa l yor. Cahit Arf Bilgi Merkezi (CAB M) 1996 y l nda TÜB TAK ve YÖK aras nda imzalanan bir protokol ile bilgi ve belge hizmetleri ULAKB M çat s alt nda topland y llar aras nda Ulusal Bilgi Merkezi (UB M) ad yla hizmet veren merkez, 1998 y - l nda TÜB TAK n kuruluflunda eme- i geçen ünlü matematikçi Cahit Arf- in ismi verilerek Cahit Arf Bilgi Merkezi olarak adland r ld. CAB M de Süreli Yay nlar, Belge Sa lama, Referans ve Okuyucu Salonu Hizmetleri ile Ulusal Veri Tabanlar olmak üzere dört ana birimde bilgi ve belge sa lama hizmetleri yürütülüyor. Bilgi ve belgeye eriflmede verilen hizmetlerin günün geliflen teknolojileri kullan larak yayg nlaflt r lmas, mevcut kaynaklar n en etkin flekilde kullan lmas için eflgüdüm, paylafl m ve iflbirli ine yönelik çal flmalarda bulunmak, ulusal ve uluslararas bilgi kaynaklar na ev sahipli i yaparak ulusal arfliv olabilmek hedefleniyor. TÜB TAK-ULAKB M de bulunan bas l ve elektronik dergiler ile abone olunan uluslararas veri tabanlar ; merkeze gelerek veya uzaktan eriflimli olarak belge sa lama, konu/at f tarama hizmetlerimiz arac l ile bilgiye ihtiyaç duyan herkes taraf ndan kullan labilir. Elektronik dergiler ve veri tabanlar TÜB TAK Merkez ve Enstitülerin eriflimine ve s - n rs z kullan m na aç kt r. Bilgi Kaynaklar m z l 1983 den günümüze yaklafl k bafll k, bilimsel yerli ve yabanc bas l süreli yay n, l ULAKB M sunucular na yüklenen elektronik süreli yay nlar, elektronik konferans ve standartlar, çevrimiçi (online) eriflimli süreli yay nlar ve ücretsiz elektronik dergiler, bas l süreli yay nlarla birlikte yaklafl k bafll ktan oluflan koleksiyon, l NATO/ASI (Advanced Science Institute Series) yay nlar, l TÜB TAK destekli projeler, l ULAKB M veri tabanlar na giren Türkçe süreli yay nlar, l Yurt d fl kaynakl bibliyografik ve tam metin veri tabanlar. Elektronik Süreli Yay nlar: ULAK- B M, Elsevier Yay nevi ne ait (Akademic Press) yay nlar n, yaklafl k 2000 dergi ile (Cilt 1/ Say 1 den bafllayarak) dünyada elektronik arflivleyerek kullan ma açan 10 merkezden biridir. 12

13 enstitülerimiz... enstitülerimiz y l nda ULAKB M sunucular - na yüklenen IEEE (The Institute of Electrical and Electronics Engineers) in toplam 157 süreli yay n 4000 IEEE konferans ve 1400 IEEE standard n n, 1950 y l na kadar PDF tam metinlerine eriflimini mümkün k lan içerik bilgileri elektronik dergi koleksiyonuna eklendi y l sonunda bu gruba ait dergi adedi 220 say s na ulaflt. Ayr ca; fizik alan nda önemli bir koleksiyona sahip olan Institute of Physics (IOP) Yay nevine ait 70 adet elektronik dergi de 2004 y l içerisinde sat n al narak 1874 y - l ndan itibaren sunucular m za yüklenerek kullan ma sunuldu. Belge Sa lama Hizmetleri: Belge Sa lama Birimi, araflt rma yapan kifli ve kurulufllara gereksinim duyduklar belgeleri bask ve ulafl m bedelini içeren bir ücret karfl l nda, yurtiçinden veya yurtd fl ndan sa lar. Yurt içinden ULAKB M, ODTÜ, Gazi ve Hacettepe Üniversiteleri nin oluflturdu u Ortak Belge Sa lama Sistemi ne (OBES) ba l kütüphane koleksiyonlar ndan makale, yurtd fl ndan kayna na göre bilgi merkezlerinden makale, kitap, rapor, bildiri, tez fotokopisi sa lan r. Baflvurular yaln zca web tabanl Belge Sa lama Sistemi arac l yla adresinden kabul edilir. Referans ve Okuyucu Salonu Referans Hizmetleri: Referans hizmetleri, okuyucu salonumuzda bulunan 42 terminal kullan larak okuyucuyla yüzyüze yürütülmektedir. Internete aç k bu terminallerden okuyucular, makale isteklerini Makale stek Sistemi ni kullanarak yapabilir, 6000 e yak n elektronik dergi, tam metin/bibliyografik eriflimli tüm veritabanlar n kullanabilirler.yap lan tarama sonuçlar bas l ç kt, disket.cd- ROM, USB ye kaydedilmifl olarak al - nabilir. Okuyucular m z n salon@ ulakbim.gov.tr adresine yazd klar sorular referans kütüphanecileri taraf ndan yan tlan r. Bas l ve elektronik süreli yay n koleksiyonumuzun tek arayüzden sorgulanabildi i Makale stek Sistemi nde, makale istek giriflleri merkeze gelmeden de yap labilir, 2 hafta sistemde kalabilir, bu süre içinde merkezden elde edilebilir, sürenin sonunda makale istek giriflleri otomatik olarak silinir. Konu/At f Tarama: Araflt rmac lar n gereksinim duyduklar bilgi ve belgeye eriflmek için yap lan bilgi tarama ifllemi (konu/at f taramalar ), Cahit Arf Bilgi Merkezi konu uzmanlar ve kütüphaneciler taraf ndan gerçeklefltirilir. Tarama baflvurular web üzerinden ( ulakbim.gov.tr), Konu / At f Tarama Sistemi arac l ile yap l r. WoS At f ndekslerine Giren Türkiye Kaynakl Yay nlar n S ralamalar : Haziran 2003 itibariyle, haz rlanan program arac l ile, otomatik olarak, ULAKB M sayfalar ndan her y l May s-haziran aylar nda düzenli olarak duyurulan bir önceki y la ait Web of Science (WoS) at f indekslerine giren Türkiye kaynakl yay nlar n üniversite ve ülke yay n s ralama listeleri, ald klar at flarla birlikte say labilmektedir. Ulusal Veri Tabanlar : ULAKB M taraf ndan oluflturulan veri tabanlar nda, Türkiye de yay nlanan dergiler belli kriterler çerçevesinde seçilir ve dergilerin içindeki araflt rma makalelerinin bibliyografik verileri özleriyle sunulur. Yay nc s n n onay verdi i dergilerdeki makalelerin tam metinlerine eriflim söz konusudur. ULAKB M web sayfas ndan kullan - ma aç lan Ulusal Veri Tabanlar m z: l Türk T p Veri Taban : T p, Eczac l k ve Difl Hekimli i l Mühendislik ve Temel Bilimler Veri Taban : Temel ve Uygulamal Bilimler ile Mühendislik l Tar m Veteriner ve Biyoloji Bilimleri Veri Taban : Tar m, Biyoloji, Veterinerlik, Hayvanc l k, Su Ürünleri, Ormanc l k, G da l TÜB TAK Destekli Projeler Veri Taban : TÜB TAK taraf ndan desteklenen araflt rma projelerinin kesin raporlar l Sosyal Bilimler Veri Taban : Antropoloji, Arkeoloji Co rafya, Dil Bilimleri, E itim, Felsefe, letiflim, flletme ve Ekonomi, Kamu Yönetimi, Kütüphanecilik ve Biliflim, Mimarl k, Psikoloji, Sanat Tarihi, Sosyoloji, fiehir Bölge Planlama, Tarih, Uluslararas liflkiler ve Genel. 13

14 k sa k sa... Forum stanbul 5-6 May s ta Yap lacak Forum stanbul, bu y l, AB tam üyelik müzakerelerinin önümüzdeki on y lda nas l seyredebilece ini, özellikle de küresel rekabet gücünü pekifltirmek için neler yap lmas gerekti ini, dünyadan çeflitli örnekler fl nda, 5-6 May s ta, genifl tabanl bir platformda tart flmaya aç yor. MAM Bilim ve Teknoloji Günleri Düzenleniyor Marmara Araflt rma Merkezi (MAM) taraf ndan sanayicileri bilgilendirmek amac yla Bilim ve Teknoloji Günleri düzenleniyor. Forum stanbul da, siyaset ve ifl dünyas n n önemli isimleri bir araya gelecek. Toplant n n ikinci gününde düzenlenecek olan Giriflimci ve Yarat c Genç Beyinlerin Önünü Açmakta Ar-Ge ve Teknoparklar n Önemi konulu panelin oturum baflkanl n TÜB TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi yapacak. Bu çerçevede, 14 Nisan günü MAM Konferans Salonu nda Ar-Ge Çal flmalar nda Gelir ndirimi konulu bilgi günü düzenlendi. Toplant da 86 Seri No lu Kurumlar Vergisi Genel Tebli i nin uygulanmas konusu ele al nd. MSB Ar-Ge ve Teknoloji Daire Baflkan MAM Ziyaret Etti Toplant n n aç l fl konuflmas n MAM Baflkan Dan flman Dr. Mehmet DEM REL yapt. MAM fl Gelifltirme Birim Yöneticisi Dr. Sibel Sain ÖZDEM R in yapt tan t - m n ard ndan; Maliye Bakanl Gelirle Genel Müdürlü ü fiube Müdürü Salih Mehmet YAfi, Tebli in uygulanmas na Mili Savunma Bakanl Ar-Ge ve Teknoloji Daire Baflkan Tu general Taner AKAY, Marmara Araflt rma yönelik bilgi verdi. Merkezi nin(mam) yapt çal flmalar hakk nda bilgi almak amac yla, 30 Mart günü Merkezi ziyaret etti. MAM n ve ba l enstitülerinin tan t m sunufllar n n yap ld toplant dan sonra Tu g. AKAY, laboratuvarlar gezdi. Teknoloji zleme ve De erlendirme Baflkanl (T DEB) Mali Koordinatörü Orhan ERGÜN de, Tebli kapsam nda yap - lan baflvurular n de erlendirilmesi hakk nda kat l mc lar bilgilendirdi. 14

15 Bulufl fienli i ne Davet; Baflvuru çin Son Tarih 6 May s TÜB TAK Teknogiriflim Yar flmas ve Giriflimcilik Paneli Bilim ve Teknik ile Bilim Çocuk Dergileri taraf ndan, 2000 y l ndan beri her y l düzenlenen Bulufl fienli i, 3-4 Haziran 2005 tarihlerinde TÜB TAK ta gerçeklefltirilecek. Hem çocuklar, hem de eriflkinleri bilimsel düflünceye yak nlaflt rmak ve içlerindeki yarat c gücü ortaya ç kar p bulufl yapmaya teflvik etmek amac yla düzenlenen fienlik, Bilim Çocuk Dergisi kategorisinde ilkö retim düzeyindeki çocuklar, Bilim ve Teknik Dergisi kategorisinde de lise ve üstü düzeydeki kat l mc lar kapsayacak. fienli in konular, engellilerin yaflam n kolaylaflt racak bir bulufl yapmak ve e lenceli etkinlikler çerçevesinde iflgüzar düzenekler tasarlamak ad verilen, normalde elle yap lan basit bir ifli (kalem açmak, elma soymak gibi) en az befl ad mda gerçeklefltiren bir mekanik düzenek haz rlamak olarak belirlendi. Her iki kategoride de yar flmac olmak isteyenler, belirlenen bu konular n birine ya da her ikisine birden 6 May s 2005 tarihine kadar baflvuruda bulunabilecek. TÜB TAK taraf ndan, bilimsel araflt rmalar n teknolojik yeniliklere süratle dönüflebilmesi, Türkiye'nin uluslararas alanda bilimsel ve teknolojik rekabet gücünün art r lmas ve ülke ekonomisine katma de er sa layacak giriflimcilik çal flmalar n n desteklenmesi için, TÜB - TAK Teknogiriflim Yar flmas ad alt nda bir program oluflturuldu. Program; Türkiye de teknolojik özellik içeren giriflimcili in bafllat ld, beslendi i, desteklendi i ve bu özellikteki yeni kurulufllardan oluflan toplulu un temsil edildi i bir platformun kurulmas na ortam sa layacak deste i vermeyi ve devam ettirmeyi amaçl yor. Kat l mc lar, çeflitli yar flmalar, e lenceli bilim deneyleri, söylefliler ve gösterilerle zenginlefltirilmifl olan flenlikte bilim ve e lence dolu iki gün geçirebilecek. Ayr nt l bilgi için Bu kapsamda, 26 Mart günü TÜSS DE de TÜB TAK Teknogiriflim Yar flmas ve Giriflimcilik Paneli düzenlendi. TÜB TAK Baflkan Vekili Prof. Dr. Nüket YET fi ve Prof. Kenneth MORSE un (MIT Giriflimcilik Merkezi Genel Müdürü) konuflmac olarak kat ld Panel de Teknogiriflim Yar flmas, tekno-giriflimcilik ve global merkezler hakk nda bilgi verildi. 15

16 TÜB TAK - Ulusal Metroloji Enstitüsü Karikatür Yar flmas n 2002 n Ölçüm ve Günlük Hayat m z Mustafa Murat Boyac