TORBA YASA İLE GETİRİLEN YENİ DÜZENLEMELER SEMİNERİ

Transkript

1 TORBA YASA İLE GETİRİLEN YENİ DÜZENLEMELER SEMİNERİ 8 Şubat 2011 Conrad Oteli / İstanbul

2 TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU 8 Mart 2011 Yayın No: 311 Haberleşme Adresi: Hoşdere Cad. Reşat Nuri Sok. No: 108 Çankaya - ANKARA Tel: (pbx) Faks: tisk@tisk.org.tr Web Sitesi: ISBN: Baskı: Yorum Basın Yayın Sanayi Ltd. Şti. İvedik Organize Sanayi Bölgesi Matbaacılar Sitesi 35. Cadde No: Yenimahalle / ANKARA Tel:

3 İÇİNDEKİLER SUNUŞ... 1 AÇIŞ KONUŞMALARI Hakkı MATRAŞ... 5 TİSK Yönetim Kurulu Başkan Vekili OTURUM: Torba Yasa Ne Getiriyor?...11 OTURUM BAŞKANI: Bülent PİRLER TİSK Genel Sekreteri KONUŞMACILAR Prof. Dr. Şükrü KIZILOT Gazi Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü Başkanı Nur EKESAN YMM, RSM Kapital Karden Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem SARISU Sosyal Güvenlik Uzmanı TARTIŞMA

4 4

5 SUNUŞ Kamuoyunda Torba Kanun Tasarısı olarak bilinen ve 25 Şubat 2011 tarih ve (mükerrer) sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun iş camiamız açısından son derece önemli hükümler içermektedir. Özellikle Kanunda yapılan düzenlemelerle; 5510 sayılı Sosyal sigortalar ve Genel sağlık Sigortası Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, gibi kanunlarda yer alan işveren yükümlülükleri ile çeşitli kanunlarda düzenlenmiş bulunan kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına yönelik son derece kapsamlı değişiklikler yapılmıştır. Kanunun TBMM Genel Kurulun daki görüşmeleri tarihinde tamamlanmıştır. Ancak 6111 sayılı Kanunla getirilen yeni düzenlemelerin işverenlerimize aktarılması, Kanunla ilgili detaylı bilgilerin konunun uzmanlarıyla birlikte değerlendirilmesi amacıyla 8 Şubat 2011 günü İstanbul Conrad Otel de Torba Yasa ile Getirilen Yeni Düzenlemeler başlıklı Seminer gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede söz konusu Seminerimizde yapılan sunum ve tartışmaları bir kitap haline getirerek, yapılan değerlendirmelerin önümüzdeki sürece katkısını sağlamak amacıyla ilgililerin yararlanmasına sunmayı Konfederasyonumuz ayrıca bir görev kabul etmiştir. 1

6 Seminere iştirak eden değerli tebliğ sahiplerine, tartışmalara katılarak görüş ve önerilerini bizlerle paylaşan tüm konuklarımıza bir kez daha teşekkür ederek, sunulan yayının konuyla ilgili herkese katkı sağlamasını diliyoruz. Saygılarımızla, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu 2

7 AÇIŞ KONUŞMALARI 3

8 4

9 AÇIŞ KONUŞMALARI SUNUCU: FERHAT İLTER (TİSK Genel Sekreter Yardımcısı) Değerli Konuklar; Torba Yasa ile Getirilen Yeni Düzenlemeler konulu Seminere hoşgeldiniz, şeref verdiniz. Açış konuşmalarını yapmak üzere Konfederasyonumuz Yönetim Kurulu Başkan Vekili Sayın Hakkı Matraş ı kürsüye davet ediyorum. Buyrun Başkanım. HAKKI MATRAŞ (TİSK Yönetim Kurulu Başkan Vekili) Sizleri Şahsım ve Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu adına, saygıyla selamlıyorum. Bu seminerimizin konusunu oluşturan Torba Kanun (Tasarısı), içerdiği 216 madde ve geçici maddeler çerçevesinde birbirinden farklı birçok kanunda yaptığı değişikliklerle son yıllarda TBMM den geçen en geniş kapsamlı yasalardan birisi olacaktır. Hükümetimizin başlangıçta istihdamı artırma ve işsizlikle mücadele amacıyla TBMM ye sevkettiği Kanun, süreç içerisinde kamunun ihtiyaç duyduğu birçok değişikliğin de içine monte edildiği bir düzenleme olmuştur. Kanunun iş mevzuatıyla ilgili olarak içerdiği hükümler esasen Konfederasyonumuzun uzun süredir gerçekleşmesini talep ettiği önemli hususlardır. Hatırlanacağı gibi, Ulusal İstihdam Stratejisi nin 5

10 belirlenmesi ve hayata geçirilmesine yönelik eylem planının oluşturulması çalışmaları çerçevesinde geçen yıl Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Ömer Dinçer in talimatı ile oluşturulan İstihdam Danışma Kurulu nun alt komiteleri iki çalıştayla faaliyet göstermiştir. İlki Aralık 2009 tarihinde, ikincisi Şubat 2010 tarihinde toplanan çalıştaylara Konfederasyonumuz tarafından istihdama ilişkin işveren kesiminin görüşleri sunulmuştur. Bunu takiben Ekonomi Koordinasyon Kurulu İstihdam Strateji Belgesi Taslağı nı görüşmek için 8 Haziran 2010 tarihinde toplanmıştır. Başbakan Yardımcısı Sayın Ali Babacan bu vesileyle yaptığı konuşmasında Türkiye nin çalışma mevzuatında OECD nin en katı düzenlemelere sahip ülkesi olduğunu, bu hususun katıldığı OECD ve G-20 Toplantılarında da dile getirildiğini; esnekliği geliştirme kararında olduklarını, bunu yaparken suistimallere imkan verilmemesini ve AB nin esneklik hükümlerinin esas alınmasını istediklerini belirterek, kıdem tazminatı konusunun tabu olmadığını, mümkünse bir fon ile çözülebileceğini, ancak işçinin hakkını alması ve işverenin yükünün ciddi ölçüde hafiflemesi ilkelerinin geçerli olması gerektiğini söylemiştir. Diğer taraftan istihdam artışına yönelik tedbirler Konfederasyonumuzun işveren kesimini temsil ettiği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı nın başkanlığında toplanan Üçlü Danışma Kurulu nun yaptığı birçok toplantının ana gündem maddesini oluşturmuş ve işveren camiasının konuya ilişkin görüşleri ilk elden yetkililere iletilmiştir. Bu çerçevede hazırlanan Torba Kanun Tasarısı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ömer Dinçer tarafından 11 Kasım 2010 tarihinde yapılan bir basın toplantısıyla kamuoyuna açıklanmıştır. 6

11 Hükümet tarafından tarihinde TBMM ye sevkedilen Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı nın ilk şekli esasen uygulanmakta olan bazı esnek çalışma biçimlerini ortadan kaldırıcı hükümler içerirken, Konfederasyonumuzun TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmeleri sırasındaki girişimleri ile olumlu bir şekle dönüştürülmüştür. Değerli Konuklar, Hazırlanan Kanun ile özellikle; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu gibi kanunlarda yer alan işveren yükümlülükleri ile çeşitli kanunlarda düzenlenmiş bulunan kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına yönelik son derece kapsamlı değişiklikler yapılmaktadır. Söz konusu Kanun ile son yıllarda fiilen uygulanan evden çalışma(*), uzaktan çalışma(*) gibi esnek çalışma modelleri yasal dayanağa kavuşturulmakta, ilk defa işe alınacaklar için deneme süresinin 4 aya kadar belirlenebilmesi imkanı getirilmekte (*) ; 2 ay olan denkleştirme süresinin turizm sektöründe toplu iş sözleşmesi olmaksızın 4 aya kadar çıkarılabilmesi kabul edilmekte (*) ; sigorta primlerindeki teşvik unsurlarının birlikte uygulanabileceği öngörülmekte; kısa çalışma uygulamasının kapsamı genel ekonomik krizin yanında sektörel ve bölgesel krizleri de kapsayacak şekilde genişletilmekte ve işsizlik sigortasına hak kazanma şartları iyileştirilmektedir. (*) Bu hususlar Seminer den sonra, TBMM Genel Kurulu nda cereyan eden son gün görüşmelerinde Tasarı dan çıkartılmıştır. 7

12 Konfederasyonumuz, Torba Kanun un geneli itibariyle ekonomi ve çalışma hayatı açısından olumlu sonuç ve etkiler yaratacağı inancını taşımaktadır. Hükümetimiz, bu araç ile derin bir kriz döneminin ardından kamu alacaklarının yeniden yapılandırılması kapsamındaki tedbirlerle gerekli düzenlemelere gitmektedir. Öte yandan, yine Torba Yasa ile çalışma hayatı açısından Ulusal İstihdam Stratejisi nin kısa vadeli tedbirleri yürürlük kazanmış olacaktır. Seminerimize konuşmacı olarak katılma nezaketini gösteren Sayın Prof.Dr. Şükrü Kızılot, Sayın Ekrem Sarısu ve Sayın Nur Ekesan getirilen düzenlemelerle ilgili bilgi vereceklerdir. Kendilerine katkılarından ötürü şükranlarımı sunuyorum. Saygıdeğer Katılımcılar, Çalışma hayatımızın dinamik yapısı çıkarılan kanunların ve diğer mevzuatımızın devamlı olarak eskimesine yol açmaktadır. İşsizlik oranının % 11,2 gibi hala çok yüksek seyrettiği ülkemizin kayıtdışılık gibi bir gerçeğini de göz önüne aldığımızda çıkartılan mevzuatın işyerlerimizin mevcut yüklerini artırıcı değil azaltıcı nitelikte olmaları gerekmektedir. Küresel Kriz in yaşandığı bir dönemden çıkarken, değişen dünya ve çalışma koşulları karşısında çalışma hayatımızı düzenleyen yasaların da değişmesi doğaldır ve gereklidir. Ancak bu değişim, ülke koşullarına cevap verecek biçimde olmak zorundadır. Kalkınma dünyayla bütünleşmeye bağlı olduğuna ve bu da ancak ekonomik bütünleşme ile sağlanabileceğine göre, çalışma hayatımızı düzenleyen yasalarımız da ekonomik hedeflerimizi gerçekleştirmeye hizmet etmelidir. Diğer bir ifadeyle, çalışma hayatına yönelik olarak oluşturulacak model, genel ekonomik sistemin işleyiş ve mantığı ile uyumlu olmalı, aynı zamanda toplumsal öncelikleri de gözetmelidir. 8

13 Özellikle, Ulusal İstihdam Stratejisi nin Hükümetimizce sonuçlandırılarak, orta ve uzun dönemli tedbirlerin uygulanmaya başlanması önem teşkil etmektedir. Konfederasyonumuz ve Üye İşveren Sendikalarımız işyerlerimizin çalışma hayatından kaynaklanan sorunlarını yakından takip etmekte ve bunlara çözüm yolları araştırılması için gerekli girişimleri hızlı biçimde yapmaktadır. Bu çerçevede özellikle iş sağlığı ve güvenliği, sosyal güvenlik, toplu ve bireysel iş ilişkileri, vergi, insan kaynakları ile çevre gibi konularda işyerlerimizi aydınlatıcı; uygulamada yaşanan sorunlara çözüm arayıcı nitelikteki seminer ve panellerin düzenlenmesine devam edilecektir. Bu duygu ve düşüncelerle konuşmama son verirken, Seminerin işyerlerimiz açısından yararlı sonuçlar doğurmasını dilerim. SUNUCU: - Teşekkür ediyoruz Sayın Başkanım. Şimdi, Torba Yasa ne Getiriyor başlıklı oturumumuza geçiyoruz. Oturum Başkanlığını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Genel Sekreteri Sayın Bülent Pirler yapacaklar. Konuşmacılar; Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü Başkanı Sayın Profesör Doktor Şükrü Kızılot, Sosyal Güvenlik Uzmanı Sayın Ekrem Sarısu ve yeminli mali müşavir, RSM Kapital Karden Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Nur Ekesan. Sayın Oturum Başkanını ve konuşmacıları masaya davet ediyorum. 9

14 10

15 Oturum Torba Yasa Ne Getiriyor? Oturum Başkanı : Bülent PİRLER TİSK Genel Sekreteri Konuşmacılar : Prof.Dr. Şükrü KIZILOT Gazi Üni. İktisadi ve İdari Bil. Fak. Maliye Bölümü Başkanı Nur EKESAN Yeminli Mali Müş./RSM Kapital Karden Yön. Krl. Bşk. Ekrem SARISU Sosyal Güvenlik Uzmanı 11

16 12 Oturum Katılımcıları Birarada.

17 TORBA YASA NE GETİRİYOR? SEMİNERİ OTURUM BAŞKANI: BÜLENT PİRLER (TİSK Genel Sekreteri) Efendim hepinizi saygıyla selamlıyoruz. Öncelikle şunu söylemem gerekiyor: Torba Yasa olarak adlandırılan Tasarı bugün saat 15 ten itibaren Mecliste görüşülecek; Meclisten aldığımız kadarıyla bu tasarı, -eklentileriyle birlikte şu ana kadar bizim toplam elde ettiğimiz- 216 maddeden oluşuyor. Meclis, her gün de birer bölümü bitirmek kaydıyla çalışmasını programlamış durumda. Dün itibarıyla Meclisimiz 6 bölümü, yani 127 nci ve 152 nci maddeleri bitirdi. Bugün 7 nci bölüm görüşülecek. Toplam 9 bölüm var. Sonuç itibarıyla, yine yaptığımız görüşmeler neticesinde, bu Kanun Tasarısının Perşembe akşamı itibarıyla Mecliste yasalaşması bekleniyor. Zaten ondan sonraki prosedür çok açık; Cumhurbaşkanlığına gittikten sonraki hafta içerisinde de büyük olasılıkla Cumhurbaşkanlığından onaylanmış olarak çıkacaktır. Tabii bu Yasa ilk başladığında, açık söylemek gerekirse Torba Yasa olarak adlandırılıyordu; fakat şu anda, -ilk başladığında bu yaklaşık 40 küsur madde üzerinden oluşacaktı, hatta deniliyordu- üzerine 200 madde daha eklendi, -ben söylemiyorum, bir bakanın ifadesi olduğundan dolayı söylüyorum- Torba Yasa, oldu Çuval Yasa, onu da söylemek gerekiyor. Neler getiriyor, neleri içeriyor; açık söylemek gerekirse, bir 13

18 kısmını anlayabiliyoruz bir kısmını anlayamıyoruz. Onun için, bu toplantıyı yapmaya Sayın Hocamla birlikte karar verdik; iyi bir şey yaptığımızı düşünüyoruz, çünkü gerçekten neyin nasıl olduğu, hangi maddenin neyi getirdiğini biraz daha net olarak anlamış olabiliriz. Yalnız o vurguyu yapmam gerekiyor; şu ana kadar 152 madde bitti ve 152 madde içerisinde (Meclis Genel Kuruluna sunulan kısmında) çok ufak tefek değişiklikler oldu, yani maddeler çok büyük değişikliklere uğramadı. Ama, 152 nci maddeden sonraki kısımlardaki gelişmeleri, Genel Kurulda olabilecek muhtemel değişiklikleri şu anda bilemediğimizden dolayı, değişiklikler nedeniyle farklı hükümler kabul edilirse şimdiden affınıza sığınıyorum, çünkü ne olacağını biz de bilmiyoruz. Daha fazla uzatmadan sözü hemen çok değerli Prof. Dr. Şükrü KIZILOT Hocama bırakmak istiyorum; buyurun Hocam. PROF. DR. ŞÜKRÜ KIZILOT (Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü Başkanı) Efendim hepinize hoş geldiniz diyor, saygıyla selamlıyorum. Biraz önce Bülent Bey in de belirttiği gibi, Cumhuriyet tarihinin belki de en kapsamlı Yasasıyla karşı karşıyayız; hatta, 832 kelimeden oluşuyor diye adı bile dikkate çekti. Sadece adı 2 sayfa tutuyor. Çok önemli düzenlemeler 14

19 yapıyor. Nur Beyle biz Yasayı mali konular yönüyle ele alacağız, Sayın Sarısu da sosyal güvenlik yönüyle ele alacak ama, sonuçta üçümüz bir arada, Sayın Başkanın da katkısıyla, Torba Yasa ne getiriyor ne götürüyor, onu açıklamaya çalışacağız. Böyle üç kişi bir konuyu açıkladığında hep aklıma gelen bir fıkra vardır, izninizle onunla başlayayım. İlkokul 3 üncü sınıfa giden çocuğa babası merak edip sormuş, -dede de köşede gazete okuyor- evladım bugün ne öğrendiniz? Babacığım bugün biz bir üç kenarlının alanını öğrendik demiş. Üç kenarlı herhâlde üçgen olsa gerek diyerek, nasıl öğrendiniz evladım demiş. Çocuk, bir üç kenarlının alanı, yatayımıyla dikleşiminin vuruşumunun yarısına eşittir demiş. Baba, bir daha söyle bakayım demiş. Bir üç kenarlının alanı, yatayımıyla dikleşiminin vuruşumunun yarısına eşittir demiş. Oğlum bu nereden çıktı? bir defa onun adı üç kenarlı değil, üçgen, tarifine gelince, bir üçgenin alanı, tabanıyla yüksekliğinin çarpımının yarısına eşittir, sen git yarın öğretmenine bunu anlat demiş. Çocuk tam peki baba dediğinde, dede okuduğu gazeteyi bırakmış, ikiniz de yanlış biliyorsunuz, bir defa onun adı üç kenarlı da değil, üçgen de değil, onun adı müselles, tarifine gelince, ikinizin yaptığı tarif de doğru değil, ben söyleyeyim, siz de bunu öğrenin, öğretmenine söyleyeceksen aynısını söyle, bir müsellesin mesaha-i sathiyesi, kaidesiyle irtifaının hasıl-ı darbının nısfına müsavidir demiş. Aslında bunların üçü de üçgenin tanımı. Salondakilerin tamamına yakın kısmı, -belki birkaç örnek vardır- sonuncuya yetişemedi galiba; biz de ortadaki kuşaktık. Gerçekten de üçgene müselles deniliyormuş ve tarifi de biraz önce anlattığım gibiymiş. Biz de sonuçta, üçgenin tanımında olduğu gibi, Torba Yasayı farklı üsluplarla, farklı yönleriyle ele alacağız. Efendim, Torba Yasa, Sayın Başkanın da söylediği gibi, zaman içerisinde o kadar doldu ki, torbaya da sığmadı, giderek 15

20 büyüdü ve çok sayıda konuyu kapsadı, madde sayısı da arttı. Dün Mecliste saat civarında 133 üncü madde görüşülüyordu. Belli ki, bu hafta içerisinde bu sonuçlandırılacak ve yasalaşacak. Tabii, yasalaştıktan sonra Sayın Cumhurbaşkanınca imzalanıp yürürlüğe girmesi ile ilgili tarih önemli. İzleyen aydan itibaren başladığı için, örneğin Şubat ın sonu olması ile Mart ayının başı olması, 1 ay anlamında çok fark edecek. Benim kişisel tahminim, bunun Mart ın başında Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe gireceği şeklinde. Bu tahminim de şuradan kaynaklanıyor: Meclisten çıktıktan hemen sonra, bildiğiniz gibi, Cumhurbaşkanlığı makamına gönderilmiyor, o yasa bir redakte ediliyor ve uzun bir zaman da alabiliyor, mesela Borçlar Kanunu Ocak ın 11 inde kabul edilmişti, 24 ünde (13 gün sonra) Sayın Cumhurbaşkanı na gönderildi. Şubat ayının 28 gün olduğunu, kabulünü, üzerinde yapılacak çalışmaları ve Sayın Cumhurbaşkanı nın 15 günlük inceleme süresini göz önüne aldığımızda, galiba Mart ayının başı olacak gibi. O nedenle, süreler de buna göre olacak, ödeyenler de zamanı buna göre hesaplayacaklar. Bu, çok sayıda konuyu kapsıyor. Kapsama ne giriyor; gazetelerde okudunuz ama, yine de biz belirtelim. Bildiğiniz gibi, en önemlisi vergiler ve vergi cezaları; bu önemli bir kısmını ilgilendiriyor. Zaten Torba Yasa deyince, çok sayıda konu var ama, herkesin aklına gelen vergi ve sigorta primi borçları, çünkü vergi ve sigorta primi borçları 110 milyara ulaşmış durumda; bu ciddi bir rakam. Sizlere dağıtılan kitapçığın en arka sayfasında Sosyal Güvenlik Kurumunun faizleriyle birlikte alacakları var. Vergide de 51 milyar civarında bir alacak tahmin ediliyor. Buradan ne kadar gelir toplanacak, o şu anda bir tahmin, öngörülmüş değil. Hatırlarsınız, çok önce Vergi Barışı vardı. IMF o zamanlar, ancak 750 milyon lira toplayabilirsiniz demişti, sonuçlandığında 4 milyar 715 milyon lira toplandı. Varlık Barışı Yasası biraz daha 16

21 farklı bir olaydı; yakın bir geçmişte hep beraber onu gördük. Orada da, beyan edilenle getirilen arasında ciddi bir fark vardı. Bu Torba Yasadan ne kadar gelir toplanacak; kuşkusuz 2011 bütçesinde olması gerekir. Acaba oradaki rakam ne? 110 milyar liralık kısmını oluşturan vergi ve sigorta dışında; ihtilaflı vergiler, matrah arttırımı, stok beyanı gibi çeşitli hükümleri var (birazdan ayrıntılarını inceleyeceğiz.) Çoğunuzun da bildiği gibi, bu Torba Yasa nedeniyle, 2011 yılı bütçesinde sağlanacak gelir kaleminde 1 lira dahi gözükmüyor. Dolayısıyla, bütçedeki gelir kalemi ekstradan bir gelir olacak ve hangi amaçla, ne gibi harcamalarda kullanılacak, onu birlikte göreceğiz, şu anda belli değil; ama bütçede yer almaması bana göre önemli bir eksiklik. Biz üniversitede bütçeyi anlatırken bütçe ilkelerinden (açıklık, samimiyet, dürüstlük, gerçekçi olması falan) söz ediyoruz. Bütçede, Torba Yasadan sağlanacak gelirlerin gözükmemesi önemli bir eksiklik. Tekrar kapsamına geldiğimizde, neyi kapsıyor? Ağırlıklı olarak akla gelen, dediğim gibi, vergi ve sigorta primleri. Kuşkusuz diğerleri de çok önemli ama, hemen akla vergiler ve sigorta primleri geliyor; zaten biz de bugün burada onun üzerinde duracağız. Savaşı kaybeden komutanı çağırmışlar, niye kaybettin diye sormuşlar, o da kırk tane sebebi var demiş. Say bakalım demişler. Bir, barutumuz yoktu, 39 una gerek yok demiş. Orada olduğu gibi, bu vergiler ve sigorta primleriyle ilgili olaylar birincisi oluyor ve sonra; Gümrük vergileri (daha önce olmayanları da kapsıyor), idari para cezaları, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine ve bağlı odalara bağlı olan alacaklar, TEDAŞ ın elektrik alacakları, organize sanayi bölgelerindeki elektrik, su alacakları diye liste uzayıp gidiyor. Ana başlıkları itibarıyla bunlara yer verdik. Kanun ilk çıktığında, 2010 yılı ortasına kadar olan borçları kapsıyordu. Hatta, bundan sonra ödeyelim mi ödemeyelim mi 17

22 diye sordular, ödeyin, çünkü bundan sonrasını kapsamıyor dedik. Bazıları, ben yine de ödemeyeceğim, belli olmaz dedi. O bazıları haklı çıktı; dönem olarak 31 Aralık 2010 a kadar uzattılar. İlginçtir, ödemeyenler çoğu kez haklı çıkıyorlar. Öncelikli olarak, ağırlıklı bir kısmı birikmiş borçlar (rakam olarak da belirtmiştim.) Çoğunuzun da bildiği gibi, ana paraya dokunulamıyor, çünkü ana paraya dokunulduğu an Türkiye genelinde bir feryat başlayacak, çünkü ödeyenler haklı olarak, biz niye ödedik, ana parada nasıl indirim yaparsınız diyecekler. Dolayısıyla, birikmiş borçlarda yapılan indirim faizlere yönelik, yani gecikme faizi ve gecikme zammıyla ilgili bir indirim. Faizleri TEFE ve ÜFE ye göre hesaplanıyor ve 36 ayı bulabilen bir ödeme yapısına göre ödenmesine olanak sağlanıyor. Faiz hesabında ilginç bir durum var. TEFE, ÜFE, gecikme faizi deyince, 2005 yılının, 2006 yılının TEFE si neydi, faizi neydi, ne kadar avantajı olacak, onu ezbere bilemiyoruz. O nedenle, daha akılda kalsın diye belirli yılları tabloya koydum. Tamamı da (aylar da dahil) elinizdeki kitapçıkta var. Gördüğünüz gibi; bazı yıllarda, örneğin 2005 yılında birikmiş olan faiz 13 te 1 e iniyor, yani neredeyse faiz siliniyor gibi bir şey oluyor, -inanılmaz bir avantaj- bazı yıllarda, örneğin 2007 yılında 4 te 1 e iniyor, 2008 yılında 4 te 1 e iniyor, yani faizin yüzde 75 i, -bunlar, akılda kalsın diye yuvarlak- 4 te 3 ü kaldırılıyor. Birikmiş faiz borçlarının ortalama olarak 3 te 1, bazı yıllarda da 4 te 1 ödenecek, hatta bazı yıllarda 8 de 1, 13 te 1 falan oluyor; bu ciddi bir indirim. Açıkçası, buna af da diyebiliriz, çünkü birikmiş faizin 4 te 3 ü veya 5 te 4 ü af oluyor; önemli bir avantaj. Başvuru zamanı ne zaman? Konuşmama başlarken de belirtmiştim, bunun başvurusunda, Resmi Gazetede yayımladığı tarih önemli. Mecliste kabul edildiğinde kanunlaşmış oluyor ama, Cumhurbaşkanının imzasıyla Resmi Gazetede yayımlanması ile yürürlüğe giriyor. İzleyen 2 nci ayın sonuna kadar alacaklı 18

23 idareye başvurmak gerekiyor, hangi vergi dairesine borç varsa oraya başvurmak gerekiyor. Ardından da, ödeme yönünden, ilk taksiti izleyen 3 ay içinde olay başlıyor; bu, Sosyal Sigortalarda veya BAĞ-KUR da 4 üncü aydan itibaren başlıyor. Demek ki, geniş bir vade, uzun bir vade söz konusu. Biraz önce taksit seçeneklerinden bahsetmiştim; dedim ki, 36 aya kadar devam ediyor. Hayır, hepsi 36 ay değil. Eğer 36 ayda ödenecek denirse hiç kimse bunu peşin ödemez. O nedenle kanun koyucu diyor ki, istersen getir peşin öde, daha sana faiz falan yok, ama durumun iyi değilse 12 ayda öde, 18 ayda öde, 24 ayda öde, 36 ayda öde, ben onun gecikme faizini TEFE ye, ÜFE ye göre düşüreceğim, ana parayla birlikte hepsini bir havuza koyacağım, o havuzdaki toplama yıllık faiz yüzde 5 (akılda kalması için.) Demek ki, 36 ay (3 yılda) taksitle ödeyecek olana, 3 yıllık toplam yüzde 15 faiz eklenecek, 2 yılda ödeyecek olana toplam yüzde 10, 1 yılda ödeyecek olana yüzde 5 faiz eklenecek. Birikmiş vergilerin ödenmesi olayı bu. Birazdan Ekrem Beyin anlatacağı sosyal sigorta primleriyle ilgili olay da benzeri şekilde. Bunun dışında, yıllardır alışık olduğumuz, çoğumuzun bildiği, matrah arttırımı olayı var. Matrah arttırımını ağırlıklı olarak Nur Bey anlatacak ama, ana hatlarıyla, gördüğünüz gibi, Gelir Vergisinde -yabancısı değilsiniz- her yılın kazancı belli bir oranda arttırılıyor ve vergi incelemesine tabi tutulmuyor. İşletme defteri tutanla bilanço defteri tutanlar şeklinde bir ayrım yapılmış. Tabloda gördüğünüz gibi, en az arttırılacak bir tutar var. İşletme defteri tutan en az lira arttırmak zorunda. Bunun da vergisi, yüzde 20 den, lira civarında. Bilanço esasına göre defter tutanlarda da lira; o da lira civarında ödeyecek. Eğer vergilerini düzenli olarak ödemiş ise, yüzde 20 yerine yüzde 15 ödeyecek. Burada, vergisini ödeyenleri bir anlamda ödüllendiren bir düzenleme var; anlamlı bir olay. 19

24 Bununla ilgili olarak çarpıcı birkaç örnek vermek istiyorum (Nur Bey de üzerinde duracak); bir tanesi kira gelirleri. Bazıları, yahu, kira gelirini beyan etmedim, şu kadar kira gelirim var, ne yapayım diyor (sizlere de beyan etmişlerdir.) Bana soranlara diyorum ki, aman, bir an önce beyan edin, çünkü artık düzen değişti, bankalara yatırılıyor, bankalardan yakalanır, ayrıca maliyeciler kontrol yapıyorlar, yöneticiye soruyorlar, bir an önce kira gelirinizi beyan edin. Böyle bir tanıdığım vardı, yahu Hocam, sen beyan et diyorsun ama, birkaç yıldır beyan etmiyorum, sanki yakalamazlar gibi geliyor dedi. Yok yok, yakalarlar, bir an önce beyan et dedim. Geçenlerde beni aradı, yahu, ben senin dediğini yapmadım, beyan etmedim, kârlı çıktım, geçen gazeteye yazmışsın okudum, 2009 yılında 180 bin lira kira gelirim vardı, senin dediğini yapsaydım dünyanın vergisini ödeyecektim, şimdi sadece 489 lira ödersem bu iş bitiyormuş dedi; maalesef evet. Rakamları gördünüz. 4 yıldır kira geliri elde edip ister yüz binlerce, ister milyonlarca lira olsun, tutarla da sınırlı değil, hiç beyan etmeyenler, gördüğünüz gibi, 4 yıllık toplam lira civarında bir vergi ödeyecekler, olay bitiyor. Endişem şu: Bu, alışkanlığa dönüşüp de, yahu, bir daha çıkar, biz gene ödemeyelim diyenler olabilir. Bu tabii doğru bir şey değil. Ama, üzülerek söylüyorum, böyle düşünenler hep haklı çıkıyorlar, hatta, bize sorduklarında, şöyle yapın dediğimizde, yapmayanlar kârlı çıkıyorlar; o da olayın başka bir yönü. Hepiniz biliyorsunuz; artık, 5 yıl içinde, 2007 den önce gayrimenkul edinenler, 4 yıl içinde satarlarsa, değer artışı kazancı olarak Gelir Vergisine tabi. Arsa almış satmış 3 milyon kazanmış, arazi almış parsellemiş 10 milyon kazanmış, arsasını müteahhide vermiş daire almış, milyon lira almış ama beyan etmemiş; beyan edilmesi gerekir, yüzde 35 vergi ödersiniz diye anlattığımız insanlardan bazıları şimdi diyorlar ki, yahu, iyi ki sizi 20

25 dinlememişiz, iyi ki beyan etmemişiz. Bunu beyan etmeyenler, örneğin 2009 yılında arsa satışından, arsa karşılığı aldığı dairelerin satışından isterse 10 milyon kazanmış olsun, sadece lira ödediğinde olay bitiyor. Geçmiş yıllarda da ben bunu devamlı yaptım, 10 milyonlarca lira kazandım, geçmiş yıllarda da beyan etmedim diyenlere yasa, sadece lira öde arkadaş, bunlarla ilgili bir inceleme olmayacak diyor. Ben vergi ödemeye çok alışık değilim, bu benim tansiyonumu yükseltir diyen olursa, onlara da, aman, sağlığın önemli arkadaş, 36 ayda ödeyebilir misin deniyor. Düşünün, 10 milyonlarca lira kazanan insana, 4 yıllık incelemeden muafiyetin karşılığında lirayı 36 ayda öde, her ay 150 lira civarında bir rakam mümkün mü diyesi geliyor. Maalesef yasa böyle. Yurt dışı kazancını hiç bildirmeyenler var; onları da kapsıyor. İlginçtir, Varlık Barışı uygulamasında denildi ki, yurt dışındaki paralarınızı veya diğer kıymetlerinizi Türkiye ye getirin, yüzde 2 sini ödeyin, size 2007, 2006, 2005 yıllarıyla ilgili olarak herhangi bir sorgulama yapılmayacak. Bazıları getirdiler. Bir diplomat bana, benim yurt dışında 9 milyon dolarım var, getireyim mi getirmeyeyim mi, kafam karışık diye sormuştu, getirin, bakın yüzde 2 yle dedim. Yahu, getireceğim ama, 2007 den geriye doğru güvence veriyor, ben şimdi kendi kendimi ihbar etmiş olmayacak mıyım, çünkü 2009 da getireceğim, 2008 in vergisi hani diyecekler dedi. Dediği doğruydu. İnsanların bir kısmı bu nedenle getirmediler. Örneğin 10 milyon dolar getirecek olan kişinin 200 bin dolar ödemesi gerekiyordu. Yeni yasaya göre, şimdi getirirse 2008 i de, 2009 u da kapsayacak ve toplam ödeyeceği rakam yaklaşık dolar. Yurt dışında elde ettiği kazanç 100 milyon dolar da olsa, 50 milyon dolar da olsa veya parası olsa, vergilendirme yönünden, tutarıyla sınırlı olmaksızın lira, yani dolar ödeyecek olay bitecek getirisini de artık bir zahmet 2011 Mart ta beyan etsin diyesi geliyor kişinin. 21

26 Tartışmalar vardı. Kanunda, şimdi bilgi değişimi falan da demiyor, nereden getirirsen getir, Patagonya da da olsa getir, sadece bu vergiyi öde, inceleme yok diyor ki, bu çarpıcı bir olay. Gördüğünüz gibi, Kurumlar Vergisi yönünden var. Orada da yine yüzde 15, 20, 25, 30 arttırımı var. Kurumlar Vergisinde de bu asgari tutarlar yüksekti, Plan ve Bütçe Komisyonunda indirim yaptılar; 2009 yılı için lirayı beyan eden yüzde 20 sini öderse, eğer vergilerini düzenli olarak ödediyse, yüzde 15 ini öderse bu olaydan önemli ölçüde kurtulmuş olacak. Matrah arttırımı olayı ücret ödemelerinde ve KDV de de söz konusu. Oranlar düşük ama, ilginçtir, KDV de, hesaplanan KDV üzerinden ödenmesi isteniyor, o yönüyle önemli. İlginç bir şey daha var. Diyor ki, arkadaş sen matrah arttırımını yap. Benim param yok. Yahu, sen matrah arttırımını yap. Peki, yaptım, param yok. Paranı ödeme, geçersiz olmayacak, incelemeden muaf olacaksın. Yani, 2006 dan, 2007 den, 2008 de, 2009 dan birtakım sıkıntıları var, bir taraftan da matrah arttırımı yapacak, parası yok, tam böyle ne yapayım derken birisi geliyor diyor ki, sen bu matrah arttırımını yap, beyan et, matrah arttırımı yapıp 1 lira vergi ödemesen dahi bu işlem geçersiz olmuyor, sen bu yıllarda vergi incelemesinden muaf oluyorsun arkadaş. Fıkra gibi ama böyle. Dolayısıyla burada da, parası olsun olmasın, matrah arttırımında bulunanların çok fazla olacağını tahmin ediyorum; nasıl olsa incelemeden kurtarıyor. Belki ileride bu birikmiş matrah arttırımı vergisine de bir af çıkar diyebilir. Bir de, vergi ihtilaflarına değinerek konuşmamı noktalamak istiyorum. Vergi mahkemelerinde, bölge idare mahkemelerinde, Danıştay da, vergi ihtilaflarıyla ilgili olan dosyalarda, eldeki bir kuş, daldaki üç, dört, beş, artık kaç tane kuş varsa, onlardan daha iyidir anlayışıyla yaklaşılıyor ve deniliyor ki, vergi mahkemesinde 22

27 dosyanız var, daha henüz olay sonuçlanmadı, gel arkadaş, cezanı sıfıra indiriyorum, vergini de yarıya indiriyorum, faizini de 3 te 1 e, 4 te 1 e indiriyorum (faizi de enflasyona göre hesaplıyor), kalanına da 36 ay vade yapıyorum. Vergi mahkemelerindeki vergi ve cezaların durumu bu. Bir de, uzlaşma aşamasında ya da dava açma aşamasında olanlar var, incelemesi devam edenler var; onlara da deniliyor ki, siz de aynı haklardan yararlanabilirsiniz. Bildiğim kadarıyla, zaten inceleme elemanlarına da, mükellefleri 2011 yılında yeni vergi incelemesine almayın, elinizdeki mevcut dosyaları, mevcut incelemeleri bitirin, ondan sonra biz yeni bir inceleme planı yaparız, bu arada bu matrah attırımı vesaire olaylar da kesinleşmiş olur deniliyor. Vergi mahkemesiyle ilgili şu örneği vereyim: Şundan dolayı kesilmiş 1 milyon liralık vergi 500 e inmiş, 3 milyon lira ceza sıfıra inmiş, 600 bin lira faiz 200 e inmiş, sonuçta, 4 milyon 600 bin liralık vergi ve ceza, bu kanundan yararlanmak için başvurursa 700 bine inmiş durumda, yani yaklaşık 4 milyonu kalkıyor, 700 ü taksitler hâlinde ödüyor. Peki, ben vergi mahkemesinde kazandım, Danıştay da; diyor ki, tamam arkadaş, sen Danıştay a gittiyse ve kazandıysan, o zaman sana daha fazla indirim yapacağım, cezanı yine sıfırlayacağım, verginin yüzde 80 ini indireceğim, kalan yüzde 20 yi ödeyeceksin, faizin de buna göre. Eğer vergi mahkemesinde kaybettiyse, o zaman sana vergide indirim yok, cezanı siliyorum, faizi yeniden hesaplayacağım, 3 te 1 e, 4 te 1 e indireceğim diyor. Cezalarda da, dava açılmış veya süresi geçmemiş ise yüzde 25 ini öde diyor, mükellef lehine ise yüzde 10 unu öde diyor. Gördüğünüz gibi, ödeme yönünden, faiz hesaplamasında belli bir katsayıyla çarpıyor; onu ben yüzde 5 olarak belirtmiştim. Konuşmama burada son verirken, beni sabırla dinlediğiniz için teşekkürlerimi sunuyorum. 23