SÜNEKLİK DÜZEYİ YÜKSEK BİR BİNANIN DİNAMİK DAVRANIŞINA DEPREM İZOLATÖRLERİNİN ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Transkript

1 Sekizinci Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, 11 Mayıs-14 Mayıs, 2015, İstanbul Eighth National Conference on Earthquake Engineering, 11May-14 May 2015, Istanbul, Turkey SÜNEKLİK DÜZEYİ YÜKSEK BİR BİNANIN DİNAMİK DAVRANIŞINA DEPREM İZOLATÖRLERİNİN ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI INVESTIGATION OF THE EFFECTS OF EARTHQUAKE ISOLATORS ON DYNAMIC RESPONSE OF A BUILDING WITH HIGH DUCTILITY LEVEL Mohammad Manzoor Nasery 1, Mustafa Ergün 2, Şevket Ateş 3 ve Metin Hüsem 4 ÖZET Kullanım amacına, bölgenin sismik özelliklerine ve taşıyıcı sistem tipine bağlı olarak binaların süneklik düzeylerine, tasarım aşamasında karar verilmektedir. Süneklik düzeyi yüksek sistemlerde deprem enerjisinin büyük bölümünün plastik bölgede tüketilmesi amaçlanmaktadır, böylece şiddetli depremler etkisi altında yapısal ve yapısal olmayan elemanlarda hasarların oluşacağı daha tasarım aşamasında kabul edilmektedir. Fakat taşıma gücü açısından binaları tehlikeli duruma sokmaması için bu hasarların belirli değerler arasında sınırlandırılması gerekmektedir. Temel ile üst yapı arasına yerleştirilen izolatörler, deprem yüklerinin etkilerini azaltarak binaların elastik davranış sergilemelerini ve deprem performanslarının önemli derecede artmasını sağlamaktadır. Böylece hasarlar istenilen değerler arasında sınırlandırılabilmektedir. Bu çalışmada yatay yer değiştirmeler, iç kuvvetler, yapısal periyotlar ve yapı maliyeti açısından deprem izolatörlerinin etkinliği, süneklik düzeyi yüksek hastane türü bir binanın hem ankastre hem de izolasyon tabanlı her iki modeli üzerinde incelenmiştir. Tabakalı kauçuk mesnetler bodrum kat kolonları ile temel sistemi arasına yerleştirilmiştir. Binanın deprem analizleri gerçek depremlerden (Kocaeli, Loma Prieta ve Landers) alınan kayıtlar kullanılarak yapılmıştır. Üç boyutlu sonlu elemanlar modellerinden elde edilen sonuçlar grafik ve tablolar yardımıyla detaylı bir şekilde sunulmuştur. Depremlerin süneklik düzeyi yüksek hastane türü binalar üzerindeki yıkıcı etkilerini, izolatörlerin önemli derecede azalttığı elde edilen sonuçlardan görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Sismik izolasyon, izolatör, zaman tanım alanında dinamik analiz. ABSTRACT The level of ductility is determined by depending on the intended use of the building, the region s seismic characteristics and the type of structural system when buildings are planned by engineers. Major portion of seismic energy is intended to be consumed in the plastic zone in structural systems of high ductility, so the occurrence of damages in load bearing and nonload bearing structural elements is accepted in planning stage under severe earthquakes. However, these damages must be limited among specific values in order not to endanger buildings in terms of the bearing capacity. Isolators placed between the basement and upper structure make buildings behave elastically by reducing the effects of seismic loads and improving seismic performance of building significantly. Thus, damages can be limited among desired values. In this study, the effectiveness of seismic isolation is investigated on both fixed based and seismic isolated models of a hospital building with high ductility level with regard to lateral displacements, internal forces, structural periods and cost of the building. Layered rubber bearings are interposed between the base of the structure and foundation. Earthquake analysis of the building are performed using earthquake records in time domain (Kocaeli, Loma Prieta and Landers). Results obtained from three-dimensional finite element models are presented by graphs and tables in detail. That seismic isolation reduces significantly the destructive effects of earthquakes on structures is seen from the results obtained by seismic analysis. Keywords: Seismic isolation; isolator; dynamic analysis in the time domain. 1 Doktora Öğrencisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, mnasery@ktu.edu.tr 2 Arş. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, mergun@ktu.edu.tr 3 Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, sates@ktu.edu.tr 4 Prof. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, mhusem@ktu.edu.tr 1

2 GİRİŞ Tüm dünyada yıllarca birçok deprem meydana gelmiş, çok sayıda can ve mal kaybına neden olmuştur. Bu kayıpları en aza indirmek amacıyla deprem mühendisliği ve dinamik analiz üzerinde farklı çalışmalar yapılmıştır. Mühendislik alanındaki gelişmelerden biri, yapıya aktarılan kuvvetleri azaltarak depremin yıkıcı etkilerine karşı yapıları koruyan deprem izolatörleridir. Taşıyıcı sisteminde yapılan değişikliklerle bir binanın yük taşıma kapasitesi, rijitliği, sünekliği, stabilitesi ve elastik olmayan deformasyonu artırılabilir. Geleneksel yöntemlere bir alternatif olarak geliştirilen sismik izolasyon sistemleri, yapıların enerji tüketme kapasitesini ve periyodunu artırarak depremlerin yıkıcı etkilerini en aza indirmek amacıyla uygulanmaktadır (Zayas vd. 1990), (Constantinou vd. 1990). Sismik izolasyonun temel amacı, deprem yüklerine karşı yapıların dayanımını artırmak yerine yapısal periyot süresini uzatarak yapılara aktarılan deprem yüklerini azaltmaktır. Günümüzde sismik izolasyon sistemleri yeni ve mevcut yapılarda başarıyla uygulanmaktadır. Kauçuk mesnetler yapıların sismik izolasyonu için ilk defa Üsküp şehrinde bulunan bir ilköğretim okul binasında kullanılmıştır Jangid ve Data (1995). Bu bina 1969 yılında inşa edilmiş üç katlı betonarme bir yapıdır. Mesnet sistemi olarak doğal kauçuk bloklar kullanılmıştır. İzolatörlerin düşey yöndeki yüksek rijitliği sayesinde binanın düşey yükleri temele güvenli bir şekilde aktarılmaktadır. Sismik izolatörler ve izolatör sistemleri hakkında en kapsamlı literatür araştırmaları Bukle ve Moyes (1990), Jangid ve Data (1995), Kunde ve Jangid (2003), Morgan ve Mahin (2008), Khoshnoudian ve Rabiei (2010) tarafından gerçekleştirilmiştir. Yurdakul ve Ateş (2011) sismik izolasyon sisteminin binalar üzerindeki etkinliğini, iki boyutlu ve sekiz katlı bir bina çerçevesinin tabanda izolasyonlu ve tam bağlı her iki modelini kullanarak incelemişlerdir. Sismik izolasyon, yüksek kaliteli yatırım birimlerinin üretilmesi, tam ölçekli test laboratuvarlarının varlığı ve doğrusal olmayan analiz yöntemlerinin geliştirilmesi ile bir teknoloji haline gelmiştir. Tüm dünyada birçok yapıda kullanılan bu sistem üzerinde ileri düzeyde akademik çalışmalar yürütülmektedir. Bu sistemin uygulamaları çeşitli yönetmeliklerde yer bulmaktadır Erdik (2007). Türkiye de Erzurum ve Kocaeli Devlet Hastaneleri, Dünya da ise Tan Tzu Tıp Merkezi, Güney Kaliforniya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Tayvan daki Xindian Genel Hastanesi, USC Hastanesi, Hindistan daki GTB Hastanesi, Güney Kaliforniya Tıp Merkezi, Okinawa Deniz Hastanesi, Japonya daki Yuzawa ve Takasu Hastaneleri, Kaliforniya San Bernardino Hastanesi vb. yapılar sismik izolasyon sistemlerinin uygulandığı hastane türü binalara örnek verilebilir. Bu çalışmanın amacı, dinamik davranış açısından sismik izolasyon sisteminin etkinliğini, deprem yer hareketlerine maruz süneklik düzeyi yüksek hastane türü bir bina üzerinde incelemektir. Bu amaçla, sekiz katlı bir hastane binası idecad (2013) yapısal paket programı ile modellenmiştir. Hastane binasının hem izolasyonlu hem de izolasyonsuz modelleri üzerinde zaman tanım alanında lineer dinamik analizler gerçekleştirilmiştir. Analizler sonucunda her iki modelden elde edilen sonuçlar (iç kuvvetler, yer değiştirmeler, dinamik karakteristikler), taban izolasyon sisteminin binanın dinamik davranışı üzerindeki etkinliğini ortaya koymak için birbirleriyle karşılaştırılmıştır. TABAKALI KAUÇUK MESNET SİSTEMİ Tabakalı kauçuk mesnet (TKM) sistemi, taban izolasyonunda en yaygın olarak kullanılanlardan biridir. Bu sistemin temel öğeleri tabakalar halinde kullanılmakta olan çelik ve kauçuk plakalardır. Ayrıca, sönümün ve rijitliğin paralel etkileri bu sistemin en önemli özelliğidir. TKM sistemi genellikle yatayda esneklik ve düşeyde rijitlik özelliği ile yüksek sönüm kapasitesi göstermektedir. Bu mesnet sistemi, doğal frekans ve sönüm sabiti ile tanımlanmaktadır. Ayrıca, sönüm sabiti mesnedin şekil değiştirmesine bağlıdır. Bu sonuç Tracis (1984) tarafından yapılan deneysel çalışmalardan elde edilmiştir. Çalışmasında, mesnedin sönüm oranının mesnedin şekil değiştirmesine bağlı olduğunu belirtmiştir. 2

3 TKM sisteminin kesiti ve elamanları, analitik modeli ve kuvvet-yer değiştirme ilişkisi Şekil 1 de verilmektedir. Üst Çelik Plaka Alt Çelik Plaka Kauçuk Çelik a) Kesit ve elemanlar F V b k b c b m b Şekil 1. Tabakalı Kauçuk Mesnet istemi Bu çalışmada deprem izolatörü olarak idecad (2013) yapısal paket programında bulunan GZY-800 tipi kauçuk mesnet kullanılmaktadır. idecad (2013) de hazır olarak tanımlanan kauçuk mesnetler ve onların bir takım özellikleri Tablo 1 de görülmektedir. Tablo 1. İdeCAD (2013) Yapısal Paket Programında Tanımlanmış Kauçuk Mesnetlerin Özellikleri İzolatör Tipi Çap b) Analitik model c) Kuvvet-yer değiştirme ilişkisi Yükseklik (m) Düşey Basınç Kapasitesi (KN) Düşey Rijitlik (KN/m) Yatay Rijitlik (KN/m) Sönüm Oranı (%) Tasarım Yer değiş. (mm) Maksimum Yer değiş. (mm) GZP-300 0,32 0, , , , GZY-300 0,32 0, , ,97 856, GZP-400 0,42 0, , ,16 866, GZY-400 0,42 0, , , , GZP-500 0,51 0, , , , GZY-500 0,51 0, , , , GZP-600 0,62 0, , ,40 917, GZY-600 0,62 0, , , , GZP-700 0,72 0, , , , GZY-700 0,72 0, , , , GZP-800 0,82 0, , , , GZY-800 0,82 0, , , , GZP-900 0,92 0, , , , GZY-900 0,92 0, , , , GZP ,02 0, , , , GZY ,02 0, , , ,

4 YAPILAN ÇALIŞMALAR Bu çalışmada yatay yer değiştirmeler, iç kuvvetler, yapısal periyotlar ve bina maliyeti açısından sismik izolasyonun etkinliği, süneklik düzeyi yüksek hastane türü bir binanın hem izolasyonlu hem de izolasyonsuz modelleri örnek alınarak incelenmiştir. Bina idecad (2013) paket programı ile üç boyutlu olarak modellenip zaman tanım alanında analizleri gerçekleştirilmiştir. Düşey taşıyıcı elemanların en kesit boyutları bina yüksekliği boyunca sabit olup kat yükseklikleri üçer metredir. Bina birinci derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Yerel zemin sınıfı ise Z2 dir. Binanın modellenmesinde dikkate alınan malzeme ve kesit özellikleri sırasıyla Tablo 2 ve Tablo 3 de verilmektedir. Tablo 2. Malzeme Özellikleri Beton Sınıfı C30/37 Elastisite Modülü (kn/m 2 ) Poisson Oranı 0,2 Birim Hacim Ağırlık (kn/m³) 25 Yatak Katsayısı (kn/m³) Tablo 3. Kesit Özellikleri Eleman Sekli b(m) h(m) Alan(m 2 ) Kiriş Dikdörtgen 0,30 0,50 0,150 Kolon Dikdörtgen 0,30 0,50 0,150 Kolon Dikdörtgen 0,30 0,60 0,180 Kolon Dikdörtgen 0,30 0,75 0,225 Kolon Dikdörtgen 0,30 0,90 0,270 Kolon Dikdörtgen 0,30 1,00 0,300 Kolon Dikdörtgen 0,30 1,20 0,360 Kolon Dikdörtgen 0,30 1,40 0,420 Kolon Kare 0,50 0,50 0,250 Perde Duvar Dikdörtgen 0,30 2,10 0,630 Perde Duvar Dikdörtgen 0,30 2,25 0,675 Perde Duvar Dikdörtgen 0,30 2,80 0,840 Perde Duvar Dikdörtgen 0,30 3,35 1,005 Perde Duvar Dikdörtgen 0,30 5,10 1,530 Binanın kat planı, üç boyutlu analitik modeli, üç boyutlu sonlu elemanlar modeli ve mod şekilleri sırasıyla Şekil 2-5 de görülmektedir. 4

5 Şekil 2. Binanın Kat Planı Şekil 3. Binanın Üç Boyutlu Analitik i 5

6 Şekil 4. Binanın Üç Boyutlu Sonlu Eleman leri Mod 1 Frekans: 1,754 Hz Periyot: 0,568 s Mod 2 Frekans: 1,853 Hz Periyot: 0,539 s 6

7 Mod 3 Frekans: 2,064 Hz Periyot: 0,485 s Şekil 5. İzolasyonsuz Binanın Periyotları, Frekansları ve Mod Şekilleri Tablo 4. Binanın İzolasyonsuz ve İzolasyonlu lerine Ait Periyot ve Frekans Değerleri Modlar Ankastre İzolatörlü Periyotlar (s) Frekanslar (Hz) Periyotlar (s) Frekanslar (Hz) 1 0,568 1,754 0,618 1, ,539 1,853 0,561 1, ,485 2,064 0,515 1, ,163 6,116 0,185 5, ,137 7,286 0,143 6,974 Deprem mühendisliğinin en önemli görevi deprem kuvvetlerine karşı yapıları korumaktır. Bu nedenle, deprem kuvvetleri etkisi altında yapısal davranışları belirleyebilmek ve yapıları tasarlayabilmek için farklı deprem analiz yöntemleri kullanılmaktadır. Deprem kuvvetlerinin yapısal davranış üzerindeki etkilerini elde edebilmek için genellikle eşdeğer deprem yükü ve spektral modal analiz yöntemleri tercih edilmektedir. Fakat son yılarda yapıların deprem performansını belirlemede zaman tanım alanında analiz yöntemi yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu analiz yönteminin diğer yöntemlere göre en önemli avantajlarından birisi yapıların deprem analizlerinde gerçek deprem kayıtlarının kullanılmasıdır (Ergün ve Ateş, 2014). Bu çalışmada, binanın izolasyonsuz ve izolasyonlu modellerinin deprem analizleri zaman tanım alanında lineer analizler kullanılarak yapılmıştır. Analizlerde kullanılan gerçek kayıtlar ve bir takım özellikleri Tablo 5 de verilmektedir. Tablo 5. Binanın Zaman Tanım Alanında Dinamik Analizlerinde Kullanılan Deprem Kayıtları Kayıt No Deprem Adı Tarih (G/A/Y) Kayıt İstasyonu Kayıt 1 M W r 2 (km) Zemin Grubu P1100 Kocaeli 17/08/1999 Goynuk GYN090 7,4 35,5 B P0740 Loma Prieta 18/10/1989 Fremont - Mission San Jose FRE B P0818 Landers 28/06/1992 North Palm Springs NPS ,2 D 1 Depremin moment magnitüdü 2 Fay kırığına en yakın mesafe 7

8 Binanın zaman tanım alanında lineer dinamik analizlerinde kullanılan deprem ivme kayıtları Şekil 6 da gösterilmektedir. Kocaeli Loma Prieta Landers Şekil 6. Depremlerin İvme Kayıtları BULGULAR VE İRDELEMELER Yatay yer değiştirmeler, iç kuvvetler, yapısal periyotlar ve bina maliyeti açısından sismik izolasyon sisteminin süneklik düzeyi yüksek hastane türü bir bina üzerindeki etkileri idecad yapısal paket programı yardımıyla incelenmiştir. Deprem analizleri sonucunda, binanın hem X hem de Y eksenleri boyunca her bir katı için elde edilen göreceli kat ötelenmeleri binanın yapısal davranışı olarak dikkate alınmıştır. Deprem kuvvetleri altında binanın her bir katında meydana gelen maksimum göreceli kat ötelenmeleri Şekil 7 de görülmektedir. Şekil 7. Deprem Kuvvetleri Etkisi Altında Binanın Yüksekliği Boyunca Sırasıyla X ve Y ekseni Doğrultusunda Göreceli Kat Ötelenmelerinin Değişimi Binanın 3-3 aksına ait G+Q+EY Kocaeli kombinasyonundan elde edilen maksimum normal kuvvet, kesme kuvveti ve eğilme momenti değerleri Şekil 8-9 da görülmektedir. 8

9 Şekil 8. Kocaeli Depremi Etkisi Altında İzolasyonsuz e Ait Normal Kuvvet, Kesme Kuvveti ve Eğilme Momenti Diyagramları Şekil 9. Kocaeli Depremi Etkisi Altında İzolasyonlu e Ait Normal Kuvvet, Kesme Kuvveti ve Eğilme Momenti Diyagramları Yukarıdaki şekillerde daire içinde gösterilen basit çerçeve elemanlarının (Şekil 8) her biri için Kocaeli, Loma Prieta ve Landers depremlerinden elde edilen normal kuvvet, kesme kuvveti ve eğilme momenti değerleri binanın hem izolasyonsuz hem de izolasyonlu modelleri dikkate alınarak Tablo de verilmektedir. Şekil 10. Basit Çerçeve Eleman ve Düğüm Noktaları 9

10 Eleman-3 Eleman-2 Eleman-1 Eleman-3 Eleman-2 Eleman-1 Eleman-3 Eleman-2 Eleman-1 Tabblo 6. Düşey Yükler ve Kocaeli Depremi Etkisi Altında Basit Çerçeveye Ait İç Kuvvetler Elaman No İç Kuvvetler G+Q+Ex G+Q+Ey İzolasyonsuz İzolasyonlu İzolasyonsuz İzolasyonlu i j i j i j i j N (KN) 1953, , , , , , , ,50 V (KN) -22,38-22,38-1,01-1,01-17,25-17,25-0,94-0,94 M (KNm) 38,44-51,07 0,00-4,03 21,02-48,08 0,00-3,77 N (KN) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 V (KN) 84,54-72,90 67,38-61,36 85,57-73,89 68,07-62,04 M (KNm) -66,77-41,77-52,91-40,33-69,75-43,36-54,81-41,54 N (KN) 1919, , , , , , , ,35 V (KN) -15,71-15,71-2,59-2,59-14,12-14,12-0,255-0,255 M (KNm) -40,66 22,18-10,35 0,00-38,35 14,12-1,89 0,00 Tablo 7. Düşey Yükler ve Loma Prieta Depremi Etkisi Altında Basit Çerçeveye Ait İç Kuvvetler Elaman No İç Kuvvetler G+Q+Ex G+Q+Ey İzolasyonsuz İzolasyonlu İzolasyonsuz İzolasyonlu i j i j i j i j N (KN) 1958, , , , , , , ,99 V (KN) -26,46-26,46-1,02-1,02-17,44-17,44-0,94-0,94 M (KNm) 51,76-54,08 0,00-4,08 1,77-48,12 0,00-3,77 N (KN) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 V (KN) 84,58-72,98 67,37-61,37 85,71-74,68 68,12-62,54 M (KNm) -66,90-41,98-52,90-40,49-70,13-44,71-54,93-42,53 N (KN) 1920, , , , , , , ,93 V (KN) -16,93-16,93-2,63-2,63-14,13-14,13-2,55-2,55 M (KNm) -42,55 25,17-1,05 0,00-38,38 18,13-10,20 0,00 Tablo 8. Düşey Yükler ve Landers Depremi Etkisi Altında Basit Çerçeveye Ait İç Kuvvetler Elaman No İç Kuvvetler G+Q+Ex G+Q+Ey İzolasyonsuz İzolasyonlu İzolasyonsuz İzolasyonlu i j i j i j i j N (KN) 1825, , , , , , , ,22 V (KN) 10,55-10,55 1,47-1,47 6,03-6,03 1,06-1,06 M (KNm) 19,00-23,18 0,00 5,87 7,62-16,48 0,00 4,94 N (KN) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 V (KN) 98,43-89,53 100,66-87,44 99,39-90,66 101,57-63,21 M (KNm) -87,03-71,30-86,75-60,14-89,44-74,23-89,08-88,66 N (KN) 2780, , , , , , , ,26 V (KN) -12,34 12,34-1,66 1,66-14,48 14,48-1,71 1,78 M (KNm) -33,81 15,54-6,65 0,00-36,59 21,40-7,11 0,00 10

11 Ayrıca, Sismik izolasyonun yapıların maliyeti açısından etkilerini belirleyebilmek için binanın hem izolasyonsuz hem de izolasyonlu modelleri için gerekli olan malzeme miktarları belirlenerek karşılaştırılmıştır. Elde edilen değerler Tablo 9 da görülmektedir. Tablo 9. Her İki in İnşası İçin Harcanması Gereken Malzeme Miktarları Malzemeler İzolasyonsuz İzolasyonlu Kâr Oranı (%) Kalıp (m²) Beton (m³) ,20 20 Donatı (ton) 268, , SONUÇLAR Bu çalışmanın amacı, dinamik davranış açısından sismik izolasyon sisteminin süneklik düzeyi yüksek hastane türü bir bina üzerindeki etkilerini incelemektir. Bu amaçla, sekiz katlı bir hastane binası hem izolasyonsuz hem de izolasyonlu olarak idecad yapısal paket programı ile modellenmiştir. Taban izolasyonlu modelde kauçuk mesnetler bodrum kat kolonları ile temel sistemi arasına yerleştirilmiştir. Binanın her iki modeli üzerinde gerçek deprem kayıtları (Kocaeli, Loma Prieta ve Landers) kullanılarak zaman tanım alanında lineer dinamik analizler gerçekleştirilmiştir. Taban izolasyon sisteminin binanın dinamik davranışı üzerindeki etkinliğini ortaya koyabilmek için analizler sonucunda her iki model için elde edilen iç kuvvetler, yer değiştirmeler ve dinamik karakteristikler birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Elde edilen verilerden aşağıdaki sonuçlar çıkartılmıştır: Sismik izolasyon, deprem yüklerine karşı yapıların dayanımını artırmak yerine doğal titreşim periyodunu artırarak yapılara aktarılan deprem yüklerini azaltmaktadır. Tablo 4 de binanın modal analizlerinden elde edilen sonuçlar incelendiğinde, bu durumun gerçekleştiği görülmektedir. Binanın her iki modeline ait birinci, ikinci ve üçüncü modlara ait doğal titreşim periyotları arasındaki farklar sırasıyla; % 8.10, % 3.92 ve % 5.83 dür. Deprem yükleri etkisi altında binanın her iki modeline ait X ekseni doğrultusunda ölçülen göreceli kat ötelenmeleri arasındaki en büyük fark % 48.8 dir ve binanın birinci katında oluşmaktadır. Deprem yükleri etkisi altında binanın her iki modeline ait Y ekseni doğrultusunda ölçülen göreceli kat ötelenmeleri arasındaki en büyük fark % 45.7 dir ve binanın birinci katında oluşmaktadır. Deprem yükleri etkisi altında binanın her iki modeline ait X ve Y eksenleri doğrultusunda ölçülen göreceli kat ötelenmeleri arasındaki en küçük farklar sırasıyla % 1.20 ve % 0.60 dır ve binanın en üst katında oluşmaktadır. Dikkate alınan basit çerçeve için, eksenel kuvvet açısından izolasyonsuz ve izolasyonlu modeller arasındaki en büyük fark kolonlarda oluşmaktadır ve değeri % dir. Dikkate alınan basit çerçeve için, kesme kuvveti açısından izolasyonsuz ve izolasyonlu modeller arasındaki en büyük fark kolonlarda % kirişlerde ise % tir. Dikkate alınan basit çerçeve için, eğilme momenti açısından izolasyonsuz ve izolasyonlu modeller arasındaki en büyük fark kolonlarda % 100 kirişlerde ise % dır. İzolasyon sistemi, yapı elemanlarındaki iç kuvvetleri azalttığından dolayı daha küçük kesitlere sahip elemanlar tasarlanabilmektedir. Böylece, Tablo 9 da görüldüğü gibi bina inşası için gerekli olan malzemeden tasarruf yapılabilmektedir. Bu çalışmada izolasyonsuz model ile izolasyonlu model arasındaki inşaat maliyeti açısından fark yaklaşık olarak % 10 dur. 11

12 Teşekkür Mohammad Manzoor NASERY, doktora çalışmasını ekonomik olarak destekleyen Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumuna (TÜBİTAK) desteklerinden ötürü teşekkür borçludur. KAYNAKLAR Buckle IG and Mayes RL (1990) ''Seismic Isolation History: Application, and Performance-A World View'', Earthquake Spectra, 6(2), Constantinou M, Mokha A and Reinhorn A (1990) ''Teflon Bearing in Base Isolation II: ing'', Journal of Structural Engineering, ASCE, 116, Erdik M (2007) ''Seismic Isolation for Buildings'', Sixth National Conference on Earthquake Engineering, October, Istanbul, Turkey Ergün M and Ateş Ş (2014) ''Comparing of the Effects of Scaled and Real Earthquake Records on Structural Response'', Earthquakes and Structures, 6 (4), IdeCAD Statik Version (2013) Ideyapi, İstanbul Jangid RS and Datta TK (1995) ''Seismic Behavior of Base Isolated Buildings: A-state of the Art Review'', Structures and Buildings, 110 (2): Khoshnoudian F and Rabiei M (2010) ''Seismic Response of Double Concave Friction Pendulum Base- Isolated Structures Considering Vertical Component of Earthquake'', Adv. Struct. Eng., 13(1), 1-14 Kunde MC and Jangid RS (2003) ''Seismic Behavior of Isolated Bridges: A-state-of-the-Art review'', Electronic Journal of Structural Engineering, 3, Morgan TA and Mahin SA (2008) ''Performance-Based Design of Seismic Isolated Buildings Considering Multiple Performance Objectives'', Smart Structures Systems, 4(5), Pacific Earthquake Engineering Research (PEER) Center (2006) PEER strong motion database, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, T. C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma Dairesi, Tracis AC (1984) The Implementation of Base Isolation for Foothill Communities Law and Justice Center, Report NSF and Country of San Bernardino, San Francisco Yurdakul M and Ateş Ş (2011) ''ing of Triple Concave Friction Pendulum Bearings for Seismic Isolation of Buildings'', Structural Engineering and Mechanics, 40(3), Zayas VA, Low SS and Mahin SA (1990) ''A Simple Pendulum Technique for Achieving Seismic Isolation'', Earthquake Spectra, 6(2),