GÖRME ENGELLİLER İÇİN BAĞIMSIZ HAREKET

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GÖRME ENGELLİLER İÇİN BAĞIMSIZ HAREKET"

Transkript

1 GÖRME ENGELLİLER İÇİN BAĞIMSIZ HAREKET AHMET ÜNÜVAR Bağımsız Hareket Uzmanı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Emirgan Altınokta Görme Engelliler Rehabilitasyon Merkezi Müdürü İstanbul-2013

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ GİRİŞ 1) Bağımsız Hareketin Tarifi 2) Bağımsız Hareketin Amacı 3) Kullanılabilecek Araç ve Gereçler BİRİNCİ BÖLÜM A- BİNA İÇİ HAREKETLER 1- REHBERLİ HAREKETLER 1.1) Kursiyerle tanışma 1.2) Ders hakkında bilgi verme 1.3) Kendisine ve Rehberine karşı güven sağlama 1.4) Rehber nedir? 1.5) Rehber nasıl tutulur? 1.6) Rehber tutuşunun faydası 1.7) Rehberle nasıl iletişim kurulur? 1.8) Rehber Tutuşuyla Tehlikeden Kaçış 1.9) Hatalı tutuşların düzeltilmesi 1.9.1) Rehberin,Görme engellinin koluna girerek götürmesi 1.9.2) Rehberin,Görme engellinin elinden tutarak götürmesi 1.9.3) Rehberin,Görme engellinin omzundan çekerek götürmesi 1.9.4) Rehberin,Görme engelliyi arkadan iterek götürmesi 1.9.5) Rehberin,Görme engellinin omzuna elini atarak götürmesi 1.9.6) Rehberin,Görme engelliyi belinden tutarak götürmesi 1.10) Taraf değiştirme tekniği 1.11) Dar geçit tekniği (Dar yerlerden geçiş)

3 1.12) Rehberle merdiven çıkış ve iniş tekniği 1.13) Rehberle kapı-açıp kapama tekniği ) İçe ve dışa açılan kapılar ) Çift tarafa açılan kapılar ) Döner kapılar ) Turnikeden geçme 1.14) Yönlerin tanıtılması 1.15) Yaşadığı binanın tanıtılması 1.16) Oturulacak yerin bulunması ) Normal sandalyeye nasıl oturulur? ) Duvara dayalı bir sandalyeye nasıl oturulur? ) Tabureye nasıl oturulur? ) Kollu sandalye ve koltuğa nasıl oturulur? ) Tiyatro ve sinema gibi yerlerde nasıl oturulur? ) Çalışma ve yemek masasına nasıl oturulur? ) Bank ve kanepeye nasıl oturulur? 2- REHBERSİZ HAREKETLER 2.1) Duvar takibi ve duvara paralel yürüme 2.2) Korunma Teknikleri 2.2.1) Yüksek kol korunma tekniği 2.2.2) Alçak kol korunma tekniği 2.3) Duvara dik yürüme 2.4) Denge Yürüyüşleri 2.5) Merdiven çıkış ve inişleri 2.6) Kapı açıp-kapama 2.7) Geometrik Şekillerin Tanıtılması 2.8) Masa üzerinde bir eşya nasıl aranır? 2.8.1) Dairesel arama 2.8.2) Paralel arama 2.9) Düzgün dönüşler nasıl yapılır? (Sağa,sola ve geriye dönüşler) 2.10) Verilen hedefin bulunması (zihinsel haritanın geliştirilmesi) 2.11) Bilinmeyen (ilk girilen) oda nasıl tanınmalı?

4 3- SESİN MESAFESİ VE YÖN TAYİNİ 3.1) Ses Kaynağının Tespiti 3.2) Ses Hatları 3.3) Ses Ayırt Etme 3.4) Ses Yankısının Tespiti 3.5) Yere Düşen Bir Eşya Nasıl Aranır? 4- BASTONDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER 5- ÇAPRAZ BASTON TEKNİĞİ 5.1) Bastonun tanınması 5.2) Çapraz baston nedir ve nerelerde kullanılır? 5.3) Çapraz baston nasıl tutulur? 5.4) Çapraz bastonla yürüyüş çalışmaları 5.5) Çapraz bastonla duvar takibi nasıl yapılır? 5.6) Çapraz bastonla engel aşma 5.7) Bastonla merdiven çıkış ve inişleri 5.8) Asansörü kullanma 5.9) Verilen hedefin bulunması (Zihinsel haritanın geliştirilmesi) İKİNCİ BÖLÜM B- BİNA DIŞI HAREKETLER 1- SARKAÇ BASTON TEKNİĞİ VE TRAFİĞE BAŞLANGIÇ 1.1) Sarkaç baston nedir ve nerelerde kullanılır? 1.2) Sarkaç baston nasıl tutulur? 1.3) Sarkaç baston tutuşta bilek alıştırmaları 1.3.1) İki tarafa vurarak yapılan çalışmalar 1.3.2) Tek tarafa vurarak yapılan çalışmalar 1.3.3) İki tarafa vurmadan yapılan çalışmalar 1.4) Sarkaç bastonda adım-baston uyumluluğu 1.5) Sarkaç bastonda yürüyüş çalışmaları

5 1.6) Sarkaç bastonla kenar takibi yapma 1.7) Trafikle tanışma ve kulağın trafik sesine alışması 1.7.1) Trafikle tanışma 1.7.2) Trafik seslerini dinleyerek onları ayırt etme 1.7.3) Emniyet bantsız yol geçişleri ve karşıya geçme teknikleri 1.8) Sarkaç bastonla kaldırım kenarı takibi yapma 1.9) Sarkaç bastonla engelleri aşma 1.9.1) Park etmiş aracı aşma 1.9.2) Çöp kontaynerini aşma 1.9.3) Kum ve toprak yığınını, yola bırakılan bir taşı aşma 1.9.4) Kazılan çukuru aşma 1.9.5) Su birikintisini aşma 1.10) Verilen kısa mesafeli hedefi bulup geri dönme 1.11) Kaldırım üstünde yürüme ) Kaldırım Üstünde Engel Aşma 1.12) Trafiğe paralel yürüme ) Trafiğe paralel yürüyüşlerde yan yol geçiş teknikleri 1.13) Sarkaç bastonla değişik zeminlerde yürüyüş çalışmaları ) Asfalt, toprak gibi zeminlerde yürüyüş çalışmaları ) Karlı, çamurlu, parke taşlı gibi zeminlerde yürüyüş çalışmaları 1.14) Sarkaç bastonla kaldırımsız yollarda yürüme ve değişik kenarları takip etme çalışmaları 1.15) Kısa Baston Tekniği 1.16) Yaşanılan çevreyi tanıma ve Alış-veriş eğitimi (Dükkan ve büyük mağazalarda) 1.17) Verilen uzun mesafeli hedefi bulup geri dönme 2.ZİHİNSEL HARİTA TEKNİĞİ (ADA ÇALIŞMALARI) 2.1) Buluşma (Randevulaşma) 2.2) Ada nedir? 2.3) Ada Çalışmalarının Faydaları 2.4) İşaret bulma tekniği ve işarette bulunması gereken özellikler 2.5) Yön bulmada yardımcı işaretler

6 2.6) Adaları tanıma çalışmaları 2.7) Adaların birbirleriyle bağlantı kurulması teknikleri 3.TRAFİK EĞİTİMİ VE TEKNİKLERİ 3.1) Emniyet bantlı yol geçişleri 3.2) Trafik ışıklarından geçişler 3.3) Ses sinyalizasyonu olan yollardan geçişler 3.4) İkili ve üçlü kavşak geçişleri 3.5) Trafik taşıtlarına biniş ve inişler 3.5.1) Otomobile biniş ve inişler 3.5.2) Otobüs ve minibüse biniş ve inişler 3.5.3) Vapur ve deniz otobüsü, tren ve tramvaya biniş ve inişler.

7

8 Kanada Bastonu Alüminyum Kuvvetli darbelere karşı dayanıklı ve eklem yerleri kuvvetli olan kırmalı alüminyum bastonlar, ihtiyacınıza göre seçebileceğiniz farklı boyutlarda hizmetinize sunulmuştur. Çift elastik ipiyle güvenliğinizi arttıran kırmalı alüminyum bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir. Baston ağırlığı g arasında değişmektedir. Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih edebilirsiniz. Kanada Bastonu Fiberglas Kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur. Kırmalı fiberglas bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur. Farklı boyutlarda temin edilebilen kırmalı fiberglas bastonların en önemli özelliği uzun ömürlü olmasıdır. Ağırlığı boyuta göre gr arasında değişen kırmalı fiberglas bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir. Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih edebilirsiniz. Kanada Bastonu Graft Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir. Ultra hafif kırmalı graft bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur. Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir. 5 parçaya kırılabilen bastonların ağırlığı, baston boyutuna bağlı olarak g arasında değişmektedir. Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih edebilirsiniz.

9 ÖNSÖZ İki yıl süren bir uğraştan ve yaklaşık 10 yıldır basılmasını bekledikten sonra, özellikle görme engelliler alanında eğitimci olarak çalışanların ve görme engelliler hakkında araştırma yapmak isteyenlerin başvuru kaynağı olarak kullanabileceği bu çok önemli eseri bitirebildim. Bu zaman zarfında kitabımın çıkmasını bazı çevreler sabırsızlıkla beklediler. Gerçekten de görme engellilerin eğitimi konusunda Türkiye de yeterli kaynak mevcut değil. Bilhassa görme engellilerin bağımsız hareket eğitimlerini sağlayacak tekniklerle ilgili olarak yaklaşık 30 yıl önce yayınlanan Sayın Cafer İleri nin kitabından başka bir kitap yoktur. Söz konusu kitabın konuları farklı açılardan ele alması beni bu eseri hazırlamaya iten en önemli sebeplerden birisi olmuştur. Kitaptaki bazı bilgiler geliştirilmeye ve güncellemeye ihtiyaç duymaktadır. Zaman içerisinde bunu telafi etmeyi planlamaktayım. Ancak internet ortamında da olsa bir an önce eseri yayınlayıp ihtiyaç duyanların hizmetine sunmamın doğru olacağı düşüncesindeyim. Eserimin en belirgin özelliklerinden biri tekniklerin nasıl yapıldığının yanı sıra niçin yapıldığına dikkat çekilmesidir. Bir diğeri ise verilen tekniklerin bol resimlerle anlatılmaya çalışılmasıdır. Çünkü bir çok tekniğin anlatımı oldukça zor oldu. Bu anlatımları resimlerle desteklemek okuyucunun teknikleri görerek algılaması için büyük kolaylık olmuştur. Esasen burada anlatılan teknikleri okuyarak uygulamak bir eğitimci için oldukça zordur. Ancak yine de evinden hiç dışarı çıkmamış olan görme engellilerin bağımsız hareketini ve kendine olan güvenini kazanabilmesi için bu tekniklerin ailesi ya da bir eğitimci tarafından verilmesi hiç yoktan iyidir. Bağımsız Hareket Uzmanlığı, yılların birikimini ve tecrübesini de beraber

10 getireceğinden, bu tekniklerin bir Bağımsız Hareket Uzmanı nezaretinde tekrar edilmesinin büyük faydası vardır. Kitapta yer alan bilgilerin bir çoğu 1973 yılında Emirgan Altınokta Körler Rehabilitasyon Merkezi nin kurulmasından sonra ABD deki Helen Keller Vakfı nın finansıyla görevlendirilen Reymond Releford isimli bir uzman tarafından bu merkezdeki uzmanlara iki yıl boyunca öğretilmiş olan bilgilerdir. Bu bakımdan Türkiye deki Bağımsız Hareket Eğitimi nin menşeine Amerikan menşeili diyebiliriz. Elbette kitabım bu alanda mükemmel sayılabilecek bir eser değil ancak 20 yıllık bir tecrübenin birikimi olması ve ihtiyaç duyulacak bir çok tekniklere yer verilmesi sebebiyle önemlidir. Bu eserin hazırlanmasında bana destek ve yardımcı olan Emirgan Altınokta Görme Engelliler Rehabilitasyon Merkezi ne yıllarını vermiş olan Rehabilitasyon Merkezi Eski Müdürü Sayın Ramazan EKİNCİ ye, Bağımsız Hareketi öğrenmemde üzerimde emeği olan Bağımsız Hareket Uzmanı Sayın Hamdi KOCAMAN a, değerli meslek arkadaşım Bağımsız Hareket Uzmanı Sayın Ahmet AĞI ya, kursiyerlerim Murat PEHLİVAN, Hakan GEÇİNİR, Mürsel ÖZCAN ve Tamer YİĞİT e ayrıca Murat GÜLCAN a teşekkürü borç bilirim. Hususiyetle bu eserimi; yetişmemde fedakârâne ve büyük emekleri olan rahmetli babam Mehmet ÜNÜVAR a atfederim. Ahmet ÜNÜVAR

11 GİRİŞ Görme engelliler şehrin zorlu yaşamına, zor da olsa uyum sağlayabilir yada ayak uydurabilirler. Düşe-kalka, kazalar, hafif sıyrıklarla hayatlarını devam ettirebilirler. Ama şurası unutulmamalıdır ki bağımsız hareket teknikleri ile onların hayatlarını kolaylaştırmak, tehlikelerden, çarpmalardan korumak; başkasına muhtaç olmadan, özgürce diledikleri yere ulaşmalarını sağlamak ve bunda mükemmeli yakalamak mümkündür. Öncelikle şu bilinmelidir ki; görme engelliye rehberlik görevi yapan ve onun gözü yerine kullandığı şey, elindeki bastonudur. Ve onlar bu bastonuyla kenar takibi yapmak suretiyle gideceği yeri ve yönü daha rahat bulabilmektedir. Yollarda ise takip etmek suretiyle yönlerini bulmaya yarayacak şey kaldırım kenarlarıdır. Kaldırımın olmadığı yerlerde ise ev veya bahçe duvarı yada farklı zemini takip ederler. Bu yüzden şehir planlamaları yapılırken görme engelliler göz ardı edilmemelidirler. Görme engelliye rehber olabilecek bir diğeri ise köpeklerdir. Rehber Köpek Diye tanımladığımız bu rehberler batıda yaygın olarak kullanılmaktadır.

12 Köpeklerin rehber olarak kullanılmaya başlandığı ilk tarih olarak biliniyor. Johann Wilhelm Klein İsimli bir eğitmen Viyana da kurduğu bir Körler Enstitüsünde görme engelliler için köpekleri eğitmeye başladı ve onların hizmetine sundu. Bundan yaklaşık yüz yıl sonra 1. Dünya Savaşı nda gözlerini kaybeden Alman askerleri için Dr. Gerhard Stalling köpekleri eğitti. Daha sonra köpeklerin rehber olarak kullanımı Amerika, İngiltere, Avusturalya gibi ülkelerde yaygınlaştı.

13 Ülkemizde ise 1975 yılında Emirgan Körler Rehabilitasyon Merkezi nde bir deneme yapıldıysa da başarılı olunamadı. Bunun sebebini birkaç maddede açıklayabiliriz; 1. Ülkemizdeki sokak köpeklerinin çokluğu rehber köpeklerin rahat hareket etmesini engellemiştir. 2. Köpek bakımı pahalı bir iştir. Ülkemizdeki görme engellilerin büyük bir kısmının ise gelir düzeyi çok düşüktür. Bu da onların köpek sahibi olmalarını zorlaştırmaktadır. 3. Ülkemizde trafik kurallarına uymama oranı çok yüksektir. Bu da özellikle trafik ışıklarından geçişlerde zorluk yaşayan rehber köpeklerde davranış bozukluğu meydana getirmektedir. 4. Köpekler ulaşım araçlarına ve alış-veriş merkezlerine alınmamaktadır. Ülkemize daha rehber köpekler girememişken Amerika da artık son 15 yıldır minik rehber atlar kullanılmaya başlanmıştır. Uysal, temiz, sakin, arkadaş canlısı, gürültüsüz ve köpekten daha uzun ömürlü ( yaklaşık 30 yıl) olması sebebiyle tercih

14 edilmektedir. Hatta diz boyundaki (yaklaşık cm) boy bu atlar için The Guide Horse Foundation isimli bir vakıf bile kurulmuştur. (Not: Yukarıdaki resimler internetten alınmıştır.)

15 1- BAĞIMSIZ HAREKETİN TARİFİ: Görme engellilere en az yardımla ya da yardımsız olarak, yön bulma ve hareket edebilme kabiliyeti kazandırmak suretiyle tehlikesiz bir şekilde bir noktadan başka bir noktaya ulaşmalarını sağlayan tekniklerin bütününe Bağımsız Hareket denir. 2- BAĞIMSIZ HAREKETİN AMACI: Görme engellinin toplum ve çevresine uyumunu sağlamak, kendisini tehlikelere karşı koruyabilmeyi öğretmek, zihinsel haritasını geliştirmek, evde ve trafikte hareket edebilme kabiliyeti kazandırarak bulunduğu noktadan gitmek istediği noktaya kolay ve tehlikesiz bir şekilde ulaşabilmeyi sağlamaktır. 3- KULLANILABİLECEK ARAÇ VE GEREÇLER: 1) Çalışma yapılacak çevrenin kabartma haritası 2) Çalışma yapılacak çevrenin maketi 3) Baston 4) Maske (Az görüşü olanlar için) 5) Çeşitli Geometrik şekiller 6) Sesin kulağa alıştırılması ve yön tayini için ses çıkartan aletler

16

17 iglasses Titreşimli Gözlük Ultrasonik Nesne Algılama Teknolojisine Sahip iglasses Gözlük Başınızı ve vücudunuzun üst kısmını çarpmalara karşı korumak istiyorsanız, ultrasonik nesne algılama teknolojisine sahip iglasses gözlükleri tam size göre! Bir gözlük gibi kullanabileceğiniz iglasses ; daha verimli, özgüvenli ve bilgi sahibi olarak yolculuk yapmanıza imkân tanır. Yolunuzun üzerindeki nesneler, cihazın ultrasonik sensörleri tarafından algılanarak hafif titremelerle size bildirilir. Nesneler yaklaştıkça titreme frekansı artar. Cihaz, baston veya rehber köpeklerle kullanabileceğiniz ikinci bir yardımcı araç olarak tasarlanmıştır. iglasses kullanımı oldukça basittir. Herhangi bir gözlüğü takar gibi iglasses 'ı başınıza takın ve açma düğmesine basın. Duyacağınız sesli sinyaller cihazın açıldığını size bildirirken batarya seviyesi hakkında da bilgi verir. 4 sinyal bataryanın %100, 3 sinyal %75 2 sinyal %50'sinin dolu olduğunu bildirirken; tek sinyal bataryanın boş olduğunu ve şarj edilmesi gerektiğini bildirir. Gözlük çerçevesi, yan uzantılar bitiş yerinden tutulup lens bölgesinden yavaşça uzaklaştırılarak uyarlanabilir. Titreşim yoğunluğu bulunduğunuz ortama veya şahsi tercihinize göre belirlenebilir. iglasses Teknik Özellikler 3.7V 600mAh Li-ion şarj edilebilir batarya Batarya süresi tipik kullanıma göre 1 hafta (10 saat kesintisiz titreşim) USB seçeneğine sahip taşınabilir AC adaptör 2-3 saatte şarj olma Özellikler Sesli batarya bildirimi özelliğine sahip açma-kapama düğmesi Uyarlanabilir titreme yoğunluğu El kullanmaya gerek olmadan çalışma Uyarlanabilir çerçeve Yumuşak, koruyucu kılıf Algılama aralığı: 0-3 metre Ağırlık ve boyutlar: 75 gram, 6.75" x 5.75" x 2"

18 BİRİNCİ BÖLÜM

19 A- BİNA İÇİ HAREKETLER 1- REHBERLİ HAREKETLER 1.1) Kursiyerle tanışma : Bu derste amaç, rehberin görme engelliyi daha iyi tanıyabilmesidir. Rehberin, görme engellinin sosyal ve psikolojik yönünü bilmesi, ders boyunca ona göstereceği davranışta yardımcı olur. Görme engellinin kör olma sebebini, şeklini ve zamanını sohbet havası içerisinde öğrenmelidir. En önemlisi hem psikolojik yönden hem de fiziki yönden körlüğe uyum sağlayıp sağlamadığını öğrenmelidir. Çünkü yeni kör olan biri henüz psikolojik olarak uyum sağlayamamışsa, derslerde verilen teknikleri almak istemeyebilir. Fiziki olarak hazır olmaması ise teknikleri kavramada, uygulamada ve yön tayininde zorlanmasına sebep olur. Çünkü bütün duyuların yeni konumuna adaptasyonu için yeterli bir sürenin geçmesi şarttır. Tecrübelerime göre bu süre 1,5-2 yıl arasında değişmektedir. Bazı görme engellilerde bu süre çok daha uzundur. Nadir olarak ise bu durumu hayatı boyunca aşamayanlar da vardır.

20 1.2) Ders hakkında bilgi verme: Görme engelli program boyunca hangi ders konularını göreceği konusunda bilgilendirilir. Bu, onun kendine güven kazanmasına yardımcı olur. Ancak bu ders konularını verirken görme engelliyi korkutmamak gerekir. Öğreneceği konuların birbirine bağlı olduğunu, sonraki dersteki başarısının önceki derse bağlı olduğunu; konuların, bir merdivenin basamaklarının yavaş yavaş çıkıldığı gibi işleneceğini ve her bir konunun bir önceki kadar kolay olduğunu anlatmak gerekir. Ayrıca bu dersin öneminden ve hayatını kolaylaştıracağı, tehlikelerden koruyacağı gibi faydalarından bahsetmek gerekir. 1.3) Kendisine ve rehberine karşı güven sağlama : Görme engelliyi tanırken ve ders konuları hakkında bilgi verirken görme engellinin kendine ve rehberine olan güveninin artırılmasına çalışılır. Bu güvenin ders konularını ne derece etkilediğini kendisine söylemek gerekir. 1.4) Rehber nedir? Görmeze yol gösteren,yardımcı olan ve tehlikelere karşı koruyan kişiye rehber denir. Şu halde rehberin üç özelliği vardır: 1.Yol gösterecek, 2.Yardımcı olacak 3.Tehlikelere karşı koruyacak Görme engelliye, tehlikelere karşı koruyacağı için her zaman rehberine güvenmesi gerektiği telkin edilmelidir. Bu güven, rehberli hareketleri yapabilmesi açısından önemlidir. 1.5) Rehber nasıl tutulur? Rehberin kolu yan tarafta ve aşağıya sarkık olmalıdır.

21 Bu arada görme engelli dirseğini vücudunun yan tarafına yapıştırır. Baş parmağı rehberin kolunun dış tarafında, diğer dört parmağı da rehberin kolunun iç tarafında olacak şekilde rehberin dirseğinin hemen üstünden, avuçlayacak biçimde tutar. Rehber tutuşunda görme engelli şunlara çok dikkat etmesi gerekir. 1.Dirseğini yerinden kıpırdatmamalıdır, 2.Bileğini düz tutmalı, sağa-sola bükmemelidir,

22 3.Rehberi tuttuğu kolunu yana açmamalı yada içe doğru çevirmemelidir. Yani dirseğini sabitledikten sonra kolunu ileri doğru düz tutmalıdır. Ancak rehberin boyu kısa ise görme engellinin kolu aşağı inebilir yada rehberin boyu uzun ise yukarı kalkabilir.

23 Küçük yaştaki görme engelli çocuklar boyları kısa olduğundan yetişkin rehberin bileğinden tutar. Bu arada rehber kolunu hareketsiz, sabit tutmalıdır. 1.6) Rehber tutuşunun faydası Bu tutuş görme engellinin rehberi bir adım geriden takip etmesini sağlayacak, böylece tehlikeleri yada engelleri bir adım önceden fark ederek ona göre hareket edecektir. Çünkü rehberin hareketlerini bir adım erken farkedecektir. Mesela; bir merdiven çıkılacağında şayet rehberle görme engelli yan yana gitmiş olsa, görme engelli basamağı fark edemeyeceği için basamağa ayağı takılıp düşebilir. Ancak rehber tutuşu ile giderse basamağın olduğunu bir adım önceden (rehberin hareketiyle) fark edecek ve basamağa takılmadan çıkacaktır. İkinci bir örnek vermek gerekirse; rehberle yan yana bir caddeden karşıya geçerken, gelmekte olan bir arabayı fark edince rehber birden bire durduğunda, görme engelli aracı fark etmediği için rehberden bir adım sonra durmak zorunda kalacak ve belki de bir kazaya sebebiyet verebilecektir. Ancak rehber tutuşuyla caddeyi geçerlerse, rehber aniden dursa bile, rehberin durmasını önceden fark edeceği için görme engelli en fazla rehberle yan yana kalacaktır. 1.7) Rehberle nasıl iletişim kurulur? Rehberle iki şekilde iletişim kurulur: a) Sesle iletişim kurma Rehber görme engelliye seslenir ve kolunu tutmasını söyler. Görme engelli sesin geldiği tarafa döner, elini ileri uzatır ve sağa sola sallayarak rehberi sonra da rehberin kolunu bulur ve rehber tutuşuna geçer.

24 b) Dokunarak iletişim kurma Sinema, tiyatro, otobüs, dolmuş gibi kalabalık yerlerde etraftaki insanları rahatsız etmemek için kullanılan bir tekniktir. Rehber, elinin tersiyle hafifçe görme engellinin eline vurur. Bu işareti alan görme engelli rehberin elini parmak uçları ile takip ederek dirseğinin üst kısmını bulur ve rehber tutuşuna geçer. 1.8) Rehber Tutuşuyla Tehlikeden Kaçış Bu teknik daha çok tehlikeden kaçarken yani koşarken uygulanan bir tekniktir. Rehber tutuşundaki teknik burada da uygulanır. Ancak burada görme engelli rehberin yarım adım gerisinde durur ve rehberin dirseğinin üst kısmından değil de bileğinin iç kısmından sıkıca tutar. Görme engelli ile rehberin avuçları birbirine bakacak şekilde durmalıdır.

25

26 1.9) Hatalı tutuşların düzeltilmesi Görme engellinin rehberi bir tek tutuş şekli vardır, o da yukarıda bahsettiğimiz Rehber Tutuşu dur. Bunun haricindeki tutuşlar, hatalı tutuşlardır. Burada dikkat edilmesi gereken şey, görme engellinin rehberden tutmasıdır. Rehber, görme engelliden tutarsa, hatalı tutuş yapmış olur. Rehber her zaman Rehber Tutuşu nu bilemeyebilir. (Mesela; yolda yardım etmek isteyenler.)bu yüzden hatalı tutuşları görme engellinin düzeltmesi gerekir. Rehber, görme engelliyi ne şekilde tutarsa tutsun, görme engelli hatalı tutuşu düzelterek rehberi Rehber Tutuşu ile tutmak zorundadır. Hatalı tutuşları düzeltirken rehberle teması kaybetmemek gerekir. Burada belli başlı bazı hatalı tutuşlardan ve bunların düzeltilmesinden bahsedeceğiz ) Rehberin, görme engellinin koluna girerek götürmesi Burada rehber, görme engelliyi yan yana olacak şekilde koluna girerek götürür.

27 Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli boşta olan eliyle rehberin, kolunu tuttuğu bileğini yakalar. Rehberin kolundan çıkarak onu rehber tutuşuyla tutar.

28 1.9.2) Rehberin, görme engellinin elinden tutarak götürmesi Rehber öndedir ve görme engelliyi elinden asılarak götürür.

29 Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli boşta olan eliyle rehberin, elini tuttuğu bileğini yakalar. geçer. Diğer elini rehberin elinden kurtararak rehber tutuşuna

30 1.9.3) Rehberin, görme engellinin omzundan çekerek götürmesi Rehber öndedir ve görme engelliyi omuz kısmından elbisesini çekerek götürür.

31 Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli bir eliyle rehberin, elbisesini tuttuğu elin bileğini yakalar. geçer. Diğer eliyle rehberin kolundan tutarak rehber tutuşuna

32 1.9.4) Rehberin, görme engelliyi arkadan iterek götürmesi Rehber arkadadır ve görme engelliyi tek omzundan iteleyerek götürür.

33 Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli bir eliyle, rehberin omzunu tuttuğu elini yakalar ve kendisi rehberin arkasına doğru geçerken diğer eliyle rehberin kolundan tutarak rehber tutuşuna geçer.

34 1.9.5) Rehberin,görme engellinin omzuna elini atarak götürmesi Rehberle görme engelli yan yanadır. Rehber elini görme engellinin omzuna atmış olarak götürür.

35 Bu hatalı tutuşu düzeltmek için görme engelli bir eliyle rehberin, omzuna attığı elini yakalayıp kafasının üzerinden geçirerek yan tarafına getirir.

36 Kendisi rehberin arkasına doğru geçer geçer. ve diğer eliyle rehberin kolundan tutarak, rehber tutuşuna

37 1.9.6) Rehberin, görme engelliyi belinden tutarak götürmesi Burada görme engelli iki harekette doğru rehber tutuşuna geçer. Birinci harekette, rehber belini hangi koluyla

38 tutmuşsa(ör:sağ) görme engelli de o eliyle (sağ) rehberin bileğinden tutar

39 ve arkadan öbür eline doğru iter. Sonra öbür eliyle (sol) rehberin bileğinden tutarak diğer elini bırakır. Rehberin kolunu ön tarafa getirerek yeniden diğer (sağ) eliyle rehberin bileğinden tutar.

40 Sonra boşta kalan (sol) eliyle rehber tutuşuna geçer. Bunlardan başka hatalı tutuşlar da olabilir ancak en yaygın olanları bunlardır

41 1.10) Taraf değiştirme tekniği Bu tekniği kullanmaktaki amaç görme engelliyi çarpmaya karşı korumaktır. Teknik şu şekilde uygulanır. Görme engelli rehber tutuşundadır. Rehber taraf değiştir dediğinde, rehber tutuşuyla (ör:sağ eliyle) rehberin kolundan tutmakta olan görme engelli, boşta olan (sol) eliyle de rehberi tutmakta olduğu kolunu tutar. (Her iki eliyle)

42 Sonra öbür (sağ) elini bırakır ve rehberin diğer kolunu tutar.

43 Daha sonra öbür elini (sol) bırakarak rehberin tutmakta olduğu kolunu her iki eliyle tutar.

44 geçer. En son olarak diğer (sağ) elini bırakarak rehber tutuşuna Burada kural; önce boşta olan eliyle tutup, sonra diğer elini bırakmasıdır. Bu kuralla görme engelli rehber ile olan temasını kaybetmemiş olur.

45 1.11) Dar geçit tekniği (Dar yerlerden geçiş) Bu teknikteki amaç, görme engelliyi çarpmaya karşı korumaktır. Dar koridor ve kaldırımlarda, karşıdan gelen kişilere, ağaç ve direk gibi şeylere çarpmamak için şu şekilde uygulanır: Görme engelli, rehberin kolunda rehber tutuşuyla yürümektedir.

46 Rehber, görme engellinin tuttuğu kolunu iterek arkaya getirmek suretiyle bir işaret verir.

47 Bu işareti alan görme engelli hemen rehberin arkasına geçer.

48 Bu arada rehberin ayağına basmamak için görme engelli dirseklerini bükmeden kolunu ileri doğru uzatır.

49 Bu teknikte görme engelli rehberin arkasına saklanarak kendini korumuş olur.

50 Dar geçit bitince rehber kolunu yan tarafa alır. Görme engelli dar geçidin bitmesi anlamına gelen bu işareti alınca rehber tutuşuna geçer.

51 1.12) Rehberle merdiven çıkış ve iniş tekniği Rehber tutuşuyla merdivenden çıkılır ve inilir. Rehber merdiven başlangıcında ve bitiminde hafifçe duraklayarak görme engellinin adımını boşa atmasını ve ayağının takılmasını engellemiş olur.

52 Rehberle kursiyer arasında bir basamak olmalıdır. Yani kursiyer bir basamak rehberin gerisinden gelir.

53 1.13) Rehberle kapı-açıp kapama tekniği Kapı açıp-kapamada kural, rehber hangi eliyle kapıyı açıyorsa görme engelli o kolunda olmalıdır. Şayet kapıyı açtığı kolunda değilse taraf değiştirerek o koluna geçmelidir. Bir başka deyişle, görme engelli her zaman için kapı ile rehber arasında yani ortada olmalıdır. Rehber kapıyı açarken görme engelli boşta olan eliyle rehberin kolunu takip etmek suretiyle kapının kolunu bulur.

54 Görme engelli kapı kolunu tutunca rehber kolu bırakır.

55 1.13.1) İçe ve dışa açılan kapılar Rehber, görme engelli kapının kolunu tutuncaya kadar kapı kolunu bırakmaz. Görme engelli kapı kolunu tutunca rehber dar geçit tekniğiyle girer veya çıkar ) Çift tarafa açılan kapılar Rehber kapıyı iç tarafa doğru açar. Kapının çarpmaması için görme engelli kapının kolunu tutuncaya kadar kapı kolunu bırakmaz. Görme engelli kapı kolunu tutunca rehber dar geçit tekniğiyle girer veya çıkar ) Döner kapılar Dar geçit tekniğiyle kapıya yaklaşılır. Önce rehber geçer, görme engellinin kapıya teması sağlanır ve kapıyı tutarak geçer. Girişte yada çıkışta rehber, görme engellinin tekrar koluna girmesini sağlar ) Turnikeden geçme Dar geçit tekniğiyle geçilir. 1.14) Yönlerin tanıtılması Görme engelli yüzü doğuya doğru gelecek şekilde durdurularak ana yönler (Doğu, Batı, Güney, Kuzey) ve ara yönler (Güneydoğu, Güneybatı, Kuzeydoğu, Kuzeybatı) hakkında bilgi verilir. Yüzün doğuya doğru bakması halinde her zaman için arkanın batı, sağın güney ve solun kuzey olacağı anlatılır. Bir kişinin yönünü doğudan dönmesiyle yönlerin yerinin de değişmeyeceği uygulamalarla kavratılır.

56 Bunun için bina içindeki odaların, merdivenlerin, pencerelerin yönlerinden faydalanılır. Mesela;, merdiven tarafı batı, dış kapı tarafı doğu gibi işaretlerle anlatılabilir. Bu arada yönleri kolay bulmada belli başlı işaretler kullanılabilir. Mesela;; sabah saatlerinde güneşe doğru dönersek yada ikindi vaktinde güneşe sırtımızı verirsek doğuyu bulabileceğimizi söyleyebiliriz. Bunun için güneş ısısından faydalanılması gerektiği anlatılır. 1.15) Yaşadığı binanın tanıtılması Yeni bir bina içi tanıtılırken görme engelli ile birlikte rehber dış kapıdan giriyormuş gibi sırtını kapıya verir. Bu arada yönler hakkında bilgi verilir. (Ör: kapı kuzeyde yani arkamızda, yukarı kata çıkan merdivenler güneyde yani karşımızda gibi.) Sonra binanın konumu hakkında bilgi verilir. (Ör.1.katta hangi odalar var ve hangi tarafta, 2.katta hangi odalar var gibi) Daha sonra sağdan başlamak suretiyle, rehberin kolundaki görme engellinin diğer eliyle duvarı bulması sağlanır. Duvar takibi yaptırılarak oda kapılarının nerede oldukları gösterilir. Dış kapıya gelince ters yönde aynı şekilde tekrar gidilir. Daha sonra yine dış kapıdan başlamak suretiyle bu defa sol taraftan duvar takibi yaparak odalar tanıtılır. 1.16) Oturulacak yerin bulunması Görme engelli günlük yaşantısında sürekli bir yerle temas halinde olmalıdır. Bu temas rehbere olabilir, bastona olabilir, duvara olabilir veya sabit bir eşyaya olabilir. Burada teknikleri uygularken, görme engellinin rehbere olan teması sandalyeye yada koltuğa geçecektir.

57 1.16.1) Normal sandalyeye nasıl oturulur? Rehber, görme engellinin tuttuğu kolunu sandalyenin yaslanacak kısmına uzatarak elini koyar ve görme engelliye oturmasını söyler. Görme engelli serbest olan eliyle, rehberin kolunu takip ederek sandalyeyi bulur.

58 Rehber, görme engellinin kolundan çıkar. Görme engelli sandalyenin yan tarafına geçer.

59 Bir eliyle sandalyenin arkalığını tutarken diğer elinin tersiyle oturacağı kısmı dairesel hareketlerle araştırır. Bunun sebebi sandalyenin üzerinde oturan başka biri var mı, sandalyenin üzeri tozlu yada ıslak mı veya sandalyenin üzerinde herhangi bir şey var mı diye kontrol etmek içindir. Elinin tersiyle yapmasının sebebi ise eğer sandalye temiz değil ise elinin iç kısmını kirletmemek ve parmak duyarlılığını zayıflatmamak içindir. Araştırmayı bitirdikten sonra sandalyeye oturur. Otururken sandalyenin arkalığını tutan elini bırakır ) Duvara dayalı bir sandalyeye nasıl oturulur? Burada da normal sandalyede olduğu gibi aynı teknik uygulanır. Tek farkı ; rehber elini sandalyenin arkalığına değil de, oturulacak kısmına koyar ) Tabureye nasıl oturulur? Duvara dayalı sandalyede olduğu gibi aynı teknik uygulanır. Tek farkı görme engelli bir eliyle taburenin oturulacak kısmını tutarken, diğer eliyle üzerini kontrol eder.

60 1.16.4) Kollu sandalye ve koltuğa nasıl oturulur? Duvara dayalı sandalyeye oturulduğu gibidir. Ancak burada rehber elini sandalye yada koltuğun koluna koyar ) Tiyatro ve sinema gibi yerlerde nasıl oturulur? Kollu koltuğa oturulduğu gibi oturulur. Ancak burada koltuğun oturulacak kısmının, yaslanılacak kısma dayalı olduğu, oturmadan önce bunun aşağı indirilmesi gerektiği ve kalktıktan sonra tekrar oturulacak kısmın yaslanılacak kısma dayanacak şekilde kaldırılması gerektiği öğretilir ) Çalışma ve yemek masasına nasıl oturulur? Normal sandalyeye oturulduğu gibidir. Ancak burada görme engelinin teması sandalyeye geçtikten sonra, görme engelli sandalyenin masadan uzaklığını kontrol eder. Eğer sandalye masaya bitişik duruyorsa, arkalığından tutarak kendine doğru çeker ve yan tarafına geçer. Daha sonra oturacağı yerin üzerini kontrol ederek oturur. Özellikle toplu yaşanan yemekhanelerde sandalye üzerine yemek, su v.b. şeyler dökülme ihtimaline karşı mutlaka sandalye üzeri kontrol edilmelidir. Sandalyeye oturduktan sonra baş parmak yukarıda, diğer dört parmak aşağıda ve işaret parmağı ile baş parmağın arası değecek şekilde masanın ön kenarlarından her iki elle tutulur.

61 Kollar rehber tutuşu gibi yapılır ve kolun omuzdan dirseğe kadar olan kısmının aşağıya dik olması sağlanır. Elleriyle masayı tuttuğunda dirseğin biri geride diğeri ilerde ise sandalye yan duruyor demektir. Sandalyenin düzeltilmesi gerekir. Her iki dirsekte eşit olarak rehber tutuşu şekline gelinceye kadar düzeltmeye devam edilir.

62 Eğer oturulan bir tabure ise; yine kolların her ikisi de rehber tutuşu ile tutulup eller ile masa yakalanmaya çalışılır. Vücut ile masa arasındaki mesafede böylelikle ayarlanmış ve masaya düzgün bir şekilde oturulmuş olur ) Bank ve kanepeye nasıl oturulur? Duvara dayalı sandalyeye oturulduğu şekliyle oturulur. 2- REHBERSİZ HAREKETLER: Buraya kadar rehberli tekniklerin uygulanmasını öğrendik. Buradan sonra artık görme engelli rehberin kolundan çıkıyor. Yalnız kaldığı zaman uygulaması gereken teknikleri öğreniyor. Sürekli rehberden yardım alan ve rehberle temas halinde olan görme engellinin teması artık hareketsizken, üzerine oturduğu eşyaya, hareket halinde iken duvara geçiyor.

63 2.1) Duvar takibi ve duvara paralel yürüme Önce görme engelli duvara paralel olarak durur, takip yapacağı elini duvara koyar. Elini ileri doğru uzatır. Kolunu dirsekten bükmeden, gergin bir vaziyette tutar. El, bel hizasında olmalıdır. İşaret ve orta parmağının dış kısmı ile, parmaklar aşağıyı gösterir vaziyette elini sürterek yürümeye başlar.

64 Bu arada bilek ile omuz arasındaki bölge kesinlikle duvara sürtünmeyecektir. Parmakların aşağıyı göstermesinin nedeni, eller bir kapı pervazına geldiğinde tırnaklarına bir zarar vermemesi içindir. Bu şekildeki yürüyüş ile görme engelli bir kapıya yada duvarın sonuna, dönemece geldiğini bir adım önceden fark edecektir. 2.2) Korunma Teknikleri 2.2.1) Yüksek kol korunma tekniği Vücudun üst bölgesini çarpmalara karşı korumak için uygulanan bir tekniktir. Yüksek kol korunma tekniği kafayı ve vücudu duvara, açık olan kapı veya pencereye yada toplu yaşanan yerlerde karşıdan gelenlere çarpmamak için kullanılır. Bu hareketi öğretirken görme engellinin bir eli duvar takibinde olmalıdır. Görme engelli diğer elini çapraz olarak omzuna koyar(yani duvar takibi yapan kol tarafına). Dirseğini omuz hizasında kaldırır. Omzundaki elini göğsüne paralel olacak şekilde ileri uzatır. Elini avuç içi karşıyı görecek şekilde ters çevirir. Parmaklar kapalı, avuç açık olarak elini bilekten karşıya doğru hafifçe büker. Bunun birinci sebebi, kol bir duvara çarptığında hassas bir bölge olan dirseğin duvara çarpmasını engellemek, ilk olarak parmakların çarpmasını sağlamaktır. İkinci sebebi ise, bilek düz durduğu zaman gerginleşen damarlar, keskin bir şey geldiğinde çok kolay kesilebilir. Bilek öne büküldüğünde bu risk azalacaktır.

65 Karşıdan bakıldığında kol omuz hizasında ve vücuda paralel olmalıdır. Kolun yüz seviyesinde durması, her hangi bir çarpışma sırasında, elin burna çarpmasına sebep olabilir. Özellikle bir koridorda bu tekniği çalışırken görme engellinin koridorun sonunda geriye dönüp aynı duvardan geri gelmesi sağlanır. Böylece aynı kolunu kullanarak yorulması engellenmiş olur.

66

67 2.2.2) Alçak kol korunma tekniği Yüksek koldan sonra alçak kol korunma tekniğine geçilmelidir. Bu tekniği öğrenmekteki amaç; masa, sandalye ve benzerlerine yaklaşırken vücudun alt bölgesini çarpmalara karşı korumak içindir. Bu teknikte; bir el yine duvar takibinde diğer el ise aşağıya ve öne doğru, dirsek bükülmeden, gergin olarak uzatılır. El vücudun tam ortasında, parmak uçları aşağıda ve açık, avuç içi vücuda dönük olmalıdır. Omuzdan dirseğe kadar olan kısım vücudun ön tarafına yapıştırılır, dirsekten parmaklara kadar olan kısım ise vücuda değdirilmez. Bilek vücuda doğru hafifçe bükülür. Bu şekilde aynı duvarda çalışmalara devam edilir.

68 2.3) Duvara dik yürüme Bir duvardan karşı duvara geçişler her zaman için duvara dik olmalıdır. Çapraz geçişler yolu uzatır. Bunun için sırt duvara verilir, her iki ayağın arkası duvara değdirilir. Bu hareket, görme engellinin karşı duvara dik olarak geçmesini sağlar. Bir görme engelli ne evde ne de dışarıda, hiçbir zaman arka arka yada yan yan hareket etmemelidir. Hareketleri sürekli öne doğru olmalı, öne doğru yürümelidir. Arka arkaya yada yan yana yürüyüşlerde korunma tekniklerini kullanamayacağı için her an tehlikeyle karşılaşabilir. 2.4) Denge Yürüyüşleri Yüksek kol ve alçak kol korunma tekniklerini duvar takibi yaparak öğrenmiştik. Burada duvara değmeden, her iki tekniği aynı anda kullanarak, yani hem yüksek kol hem de alçak kolda iken uzun bir çizgi üzerinde gidiyormuş gibi çalışmalar yapacağız. Bu hareket, görme engellinin bir noktadan başka bir noktaya giderken bir denge içerisinde, düz olarak gitmesini sağlar. Denge çalışmaları yaparken başlangıçta rehber karşıya geçip, her hangi bir sesli ikazla yada el çırparak görme engelliye yön verebilir. Bu hareket, onun hem dengede düzgün yürümesini sağlayacak, hem de sese olan duyarlılığını artıracaktır. 2.5) Merdiven çıkış ve inişleri Merdivenden çıkıp inerken mutlaka tırabzan tarafından çıkıp inilmelidir. Çünkü tırabzan tarafından çıkış ve inişler basamağın bittiğini ve başladığını gösterir.

69 Duvar tarafından çıkışta son ve inişte ilk basamak fark edilmeyeceğinden düşmelere yada basamak var zannıyla ayağı birden boşluğa bırakma sebebiyle başka kazalara sebep olabilir. Merdivenden çıkarken bir el tırabzan üzerine konur, ileri doğru uzatılır. Dirsek bükülmez, kol gergindir.

70 İşaret ve orta parmak tırabzan üzerinde, diğer parmaklar tırabzanın yan tarafında fren görevi yapmak için kullanılır. Bu şekilde konulduğunda bir basamak önceden basamağın bittiği anlaşılmış olur. Merdivenden çıkarken bir el tırabzanda iken diğer kol yüksek kol tekniğinde olmalıdır.

71 Merdivenden inerken ise bir el tırabzanda iken diğer kol da alçak kol tekniğinde durmalıdır. İnen ve çıkan karşılaştığında aradaki mesafe iki basamak olacağından çarpışma önlenecektir. Özellikle toplu yaşanılan yerlerde eğitim verilirken, merdivenden çıkan kişinin inen kişiye yol vermesi gerektiği öğretilmelidir. Burada çıkan kişi durup bir adım yan tarafa çekilerek yol verir.

72 2.6) Kapı açıp-kapama Görme engelli kendine doğru çekerek kapıyı açıyor yada kapatıyorsa bir eliyle kapının kolunu tutup kapıyı açarken diğer eliyle baş hizasında kapıyı tutmalıdır. Dolap kapakları da bu şekilde açılmalıdır.

73 Böylelikle başını kapıya çarpmasını önlemiş olur.

74 2.7) Geometrik Şekillerin Tanıtılması Kare, dikdörtgen, üçgen, daire, paralel kenar, küp, silindir, küre v.b şeklindeki geometrik eşyaları görme engellinin eliyle tanıması sağlanır. 2.8) Masa üzerinde bir eşya nasıl aranır? Masa üzerinde arama iki şekilde yapılır: a) Yuvarlak masalarda arama yaparken dairesel arama, b) Köşeli masalarda arama yaparken paralel arama yapılır. Bunlar da kendi aralarında ikiye ayrılır: a) Bir elle yapılan dairesel arama b) İki elle yapılan dairesel arama c) Bir elle yapılan paralel arama d) İki elle yapılan paralel arama Fakat görme engelli masanın o anki durumuna göre bunlardan dilediği tekniği kullanabilir. Arama yapmadan önce eller masanın kenarlarında gezdirilir. Böylelikle aranılan eşya kenara yakın duruyor ise aşağı düşmesi önlenmiş olur. Arama yaparken masanın üzerinde dökülecek yada eli yakacak şeylerin olabileceği durumunun göz önünde bulundurulması gerektiği hatırlatılmalıdır. Ayrıca paralel ve dairesel kavramlarını bilmeyen görme engellilere derse başlamadan önce bunların ne demek olduğu anlatılmalıdır.

75 2.8.1) Dairesel arama a) Bir elle dairesel arama El masanın üzerine ve masanın kenarına teğet olacak şekilde öne konur. Elin pozisyonu ; avuç içi ve parmaklar açık ve avuç içi altta olacak biçimde olmalıdır. 1- Önce küçük bir daire çizecek şekilde el masa üzerinde gezdirilir ve el ilk başlanıldığı yerde durur.

76 2- Sonra bir öncekinden daha büyük bir daire çizilir. 3- Daha sonra aranılan şey bulununcaya kadar, her seferinde ilk başladığımız yerde bitecek şekilde bu daireler büyütülür.

77

78 b) İki elle dairesel arama 1-Aynı pozisyonda iki el yan yana gelecek şekilde öne konur

79 2-Aradığımız şeyleri uzaklaştırmamak için dıştan içe doğru daireler çizilir. 3-Daireler her seferinde başladığımız noktada biter ve her seferinde daireler büyütülür.

80 2.8.2) Paralel arama a) Bir elle paralel arama 1-El aynı pozisyonda öne konur ve elin yetişebileceği yere kadar el paralel olarak yana kaydırılır 2-Sonra el diğer tarafa kaydırılır.

81 3-Daha sonra el, bir el miktarı kadar ileri doğru götürülür 4-Tekrar paralel olarak yana kaydırılır.

82 5- Her seferinde el, bir el miktarı ileri götürülerek aranılan şey bulununcaya kadar bu şekilde paralel aramaya devam edilir. b) İki elle paralel arama 1-Eller aynı pozisyonda öne konur 2-Önce her iki el yan taraflara doğru elin yetişebileceği yere kadar paralel olarak kaydırılır

83 3-Sonra eller bir el miktarı kadar ileri doğru götürülür 4- Ve paralel olarak birleştirilir. 5-Daha sonra eller bir el miktarı kadar ileri doğru götürülerek paralel olarak yanlara açılır. Aranılan şey bulununcaya kadar her seferinde eller, bir el miktarı ileri götürülerek aramaya bu şekilde devam edilir.

84 2.9) Düzgün dönüşler nasıl yapılır? (Sağa,sola ve geriye dönüşler) 1- Her iki ayak hazır ol vaziyetinde bir birine bitişik konur. 2-Ne tarafa dönülecekse, Mesela;; sağa dönülecekse sağ ayak kaldırılır, ökçenin tam arkası sol ayağın iç tarafına ve kemer boşluğuna dik olarak konur.

85 3-Daha sonra sol ayak kaldırılarak sağ ayağın yanına konur. Böylece 90 derecelik bir dönüş yapılmış olur. Eğer geriye dönülecekse bu işlem iki kere tekrarlanır. 2.10) Verilen hedefin bulunması (zihinsel haritanın geliştirilmesi) Görme engellinin bu derse kadar öğrendiği duvar takibi, yüksek kol, alçak kol, merdiven iniş-çıkışı, duvara dik yürüme v.b gibi rehbersiz hareketleri kullanarak, bina içinde bir hedef vermek suretiyle o hedefi bulması istenir. Bu teknik onun hem teknikleri pekiştirmesini, hem yön bulma konusunda zihinsel haritasını geliştirmesini sağlayacak, hem de kendine güvenini artıracaktır.

86 K a p ı 2.11) Bilinmeyen (ilk girilen) oda nasıl tanınmalı? İlk defa gidilen ve kalınacak olan bir oda ki bu bir otel odası, misafirliğe gidilen bir ev, bir büro olabilir-tanınırken, içeri bir refakatçi ile girilmişse oda da hangi eşyaların nerede olduğu sorulmalıdır. Elektrik düğmesi ve prizi, telefon gibi şeylerin yerleri öğrenilir. Daha sonra görme engelli odayı daha iyi tanımak için sırtını kapalı olan kapıya dayar ve kollarını iki yana açar. En yakın duvarı bularak yanaşır. Yüksek kol ve alçak kol kullanarak, duvara paralel vaziyette dik olarak karşıya yürür. Karşı duvara gelince ters döner ve yana bir adım kayarak az önceki yürüyüşüne paralel yürür. Her seferinde bu şekilde paralel yürüyüşlerle odayı tanımayı tamamlar. (Şekil: 1) Bu arada önüne gelen engelleri ve üzerindekileri tanımaya çalışır ve engellerin boş olan kısmından, şayet engel ortada ise yürüme yaptığı tarafından etrafını dolaşır. Şekil:1

87

88 UltraCane Titreşimli Baston İstediğiniz her yere özgürce gidebildiğinizi düşünün UltraCane Nedir? UltraCane geleneksel beyaz bastona 21. yüzyıl teknolojisinin entegre edilmesiyle oluşturulan, güvenlik ve bağımsızlık kazandıran elektronik bir hareket yardımcısıdır. UltraCane, ultrasonik titreşimlerle çevredeki nesneler hakkında kullanıcıyı bilgilendirir. Sinyaller, baş hizasındaki ağaç dallarını veya kamyon aynalarını da bildirebilmektedir. Cihaz, üzerindeki 2 düğme ile nesnenin yönü ve yakınlığı hakkında titreşim yoluyla bilgi verir. Bu sinyaller, beyninizin yön algılama bölümüne ulaşarak nesnelerin yönünü hızla algılamanızı sağlar. Cihaz beyaz bastondan hangi yönleriyle farklıdır? Görme engelliler beyaz bastonu adımlarının önünde yere sürerek veya vurarak kullanır. Aldıkları izlenime göre, adımlarının önündeki yolu dikkate alarak hareket eder. Yola ilişkin edinilen bilgi bastonun yere dokunduğu mesafeye kadar uzanır. Bu mesafe tipik olarak 1.35 metredir. Bastonlar çene veya baş hizasındaki engellere karşı koruma sağlamaz. Ayrıca duvarın bitiş noktası gibi bilgileri veremez. UltraCane ise kullanıcıyı çevresindeki tüm potansiyel tehlike ve onların yönünden haberdar eder. Kullanımı Kolay Gelişmiş Teknoloji UltraCane şaşırtıcı derecede az tecrübe gerektirir. Kullanıcıların %73'ü sadece bir haftada cihazı özgüvenle kullanabilmektedir. Bu durum, UltraCane'in Yarının Dünyası'nın Sağlık Yeniliği ve Avrupa Elektronik Dizayn Uygulaması ödüllerini almasındaki sebeplerden biridir. Kullanıcı Dostu UltraCane Ultracane hayatı kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiştir. Bunun sonucunda kullanıcılarımızın geri bildirimleriyle şu özelliklere sahip bir ürün ortaya çıkmıştır: Çevredeki farklı nesneleri algılayabilir. Baş koruyucu sensöre sahiptir ve geleneksel bastonlara göre daha uzun bir alanı kontrol eder. Ergonomiktir, RSI riskini düşürür. Standart beyaz baston kullanımı dikkate alınarak geliştirilmiştir. Karbon graft katlanabilir bir bastondur, hafiftir. Şarj edilebilir 2 adet AA batarya ile kullanılır, çalışma maliyetleri düşüktür. 2 ve 4 metrelik iki farklı algı modunda çalışabilir. Herkes Farklıdır 105cm ile 150cm arasında 10 farklı boyda temin edilebilen UltraCane, kalem, standart silindir ve geniş silindir gibi farklı uçlarla da edinilebilir. Ayrıca Yakın ve Uzak seçenekleri arasında geçiş yaparak UltraCane'in nesneleri 2 veya 4 metrelik bir alanda algılamaya başlamasını sağlayabilirsiniz. UltraCane görme engelli kullanıcıların geri bildirimiyle geliştirilmiştir ve müşterilerimizin rahatı bizim için her şeyden önemlidir. UltraCane, üretici garantisiyle desteklenmektedir. İstediğiniz her yere özgürce gidebildiğinizi düşünün. UltraCane size yardımcı olabilir

89 3- SESİN MESAFESİ VE YÖN TAYİNİ 3.1) Ses Kaynağının Tespiti İnsan kulağı boşluktaki sesin yerini ve hızını tespit etmekte çok yeteneklidir. Beklenmedik bir sese iç güdüsel olarak dönüp farkında olmadan sesin yerini, yükselişini ve uzaklığını kestirebiliriz. Bununla beraber, gören kişiler bu tür işitme uyarılarına tepkide bulunmadan önce görüş tecrübelerinden yararlanırlar. Fakat görmeyen kişi için tespit sadece işitme bilgisine dayanılarak yapıldığından doğruluk derecesi de şüphelidir. Görme engelli kişi trafik seslerini bu bilgiye dayanarak değerlendirip anında karar verecektir ki bu da emniyetini büyük ölçüde etkileyecektir. Bunun için kendi kararını kendisinin vermesindeki güvenlik derecesini iyice araştırıp belirlemeliyiz. Eğer bu hatalar devamlı ise yok etme yollarını gösterip mümkün olduğu kadar bu hataları yok etmeye çalışmalıyız. Eğitim verdiğimiz görme engellilerin tümünün işitmesi normal olmayabilir. Bazılarının hafif veya ileri derecede işitme kaybı olabilir. Bu kişiler için İşitme sonucundaki kararlarına ne derecede güvenile bilinir? sorusunu cevaplandırmak daha da zorlaşır. Genellikle bu durumda olan kişiler, ses tespitinde hangi kararlarının daha doğru olduğunu bilmeksizin devamlı olarak tahminlerini tekrar tekrar değerlendirirler. Ses eğitimi sabır isteyen ve yorucu bir iştir. Ancak görme engellinin gelişimi açısından çok önemlidir. Görme engellilere ses kaynağını tespit etmeyi şu şekilde öğretebiliriz 1. Görme engelli kişi ve rehber en az 2 metre mesafede karşılıklı dururlar, 2. Rehber, görme engelliye kendisine doğru yürümesini söyler, 3. Görme engelli sesin geldiği uzaklığı tahmin ederek rehbere doğru yürür,

90 4. Görme engellinin bu hareketi başardığı görülünce ses çıkartan bir aletle hareket tekrarlanır, 5. Bu hareketi de başardığı görüldükten sonra örtülü sesle teknik tekrar uygulanır, 6. Bu hareketlerden sonra mesafe her seferinde 1 metre artırılır ve her seferinde değişik ses kaynakları kullanılır. 3.2) Ses Hatları Yolda giderken farkında olmadan, kendi kendimize trafikte gelen bir sesin tespiti için şimdi buradadır, şimdi şuradadır, v.s. diyerek tekrarlarız. Böylece zihnimizde hareket eden bu ses noktaları arasında bir çizgi çizmiş, ses hattı oluşturmuş oluruz. Bu şekildeki ses tespitine ses hattı denir. Görme engelli bir kişi için hareket eden bir sesin yolunu tespit etmek daha zordur. Fakat arabanın hareketi devamlıdır. Görme engelli, sesi omzundan veya yüzünün önünden geçerken takip etmeyi öğrenmelidir. Ancak bunu yapabildiği zaman; trafik akışına doğru mu yoksa uzaklaşmak için geriye dönerek mi geçebileceğini anlayabilir. Burada şu şekilde bir eğitim uygulayacağız: 1. Kapalı bir ortamda görme engelli bir yere oturtulur. 2. Rehber 1 metre kadar önünde sağa-sola yürür ve hangi tarafa yürüdüğünü söylemesi istenir, 3. Bu hareket biraz daha uzaktan yapılır ve her seferinde görme engelli ile rehber arasındaki mesafe birer metre artırılır, 4. Sonra görme engelliye doğru yürünür ve nereye geliyorum diye sorulur, 5. Görme engelliden uzaklaşılır ve nereye gidiyorum diye sorulur,

91 6. Bu defa görme engelli otururken rehber etrafında bir daire çizecek şekilde yürür ve hangi şekli meydana getirdiği sorulur, 7. Görme engelli otururken rehber etrafında kare çizecek şekilde yürür ve hangi şekli meydana getirdiği sorulur, 8. Sonra görme engelli otururken rehber etrafında üçgen çizecek şekilde yürür ve hangi şekli meydana getirdiği sorulur,

92 9. Sonra görme engelli otururken rehber etrafında dikdörtgen çizecek şekilde yürür ve hangi şekli meydana getirdiği sorulur, 10. Daha sonra rehber görme engellinin etrafında bu şekilleri karışık olarak tatbik eder ve hangi şekli meydana getirdiği sorulur, 11. Oturmakta olan görme engelliye olan mesafe artırılır ve karışık şekiller çizecek şekilde etrafında yürünür ve hangi şekli meydana getirdiği sorulur, 12. Trafikte teybe kaydedilen sesler çalınarak karışık şekiller çizecek şekilde etrafında yürünür ve hangi şekli meydana getirdiği sorulur. Bu şekilde görme engellinin örtülü sesi duyması ve ayırt etmesi sağlanmış olur.

93 13. Bu defa değişik araç sesleri teybe kaydedilir. Yukarıda uyguladığımız teknikler her seferinde farklı bir araç sesi kullanılarak tekrar edilir.burada rehberin ayak sesleri duyulmamalı sadece kaydedilen aracın sesi duyulmalıdır. 3.3) Ses Ayırt Etme Günlük yaşantımızda çok gürültülü yerlerde bulunduğumuz ve bu gürültü arasında istediğimiz bir şeyi duyabilmek için çok çaba gösterdiğimiz olmuştur. Mesela; gürültülü bir toplantıda veya düğünde bir başkasının konuşmasını anlamaya çalıştığımız gibi. Veya bir odada birkaç kişi ile konuşurken başka bir odada bulunan telefonun çalmasını beklediğimiz gibi. Görme engelli kişi için karmaşık durumlarda ses ayırt etme işi görenlere göre farklıdır. Gören bir kişi gelen sesleri ayırt etmede kulağından faydalandığı gibi görüşünden de faydalanır. Ancak görme engelli sadece kulağından faydalanır. Mesela; kalabalık bir caddeyi geçme veya alış-veriş alanında hareket etmede olduğu gibi. Gürültü arasında ses ayırımı yeteneğini geliştirmek görme engelli biri için çok önemlidir. İşitmek istediği sesleri duyup diğer sesleri eleyebilmesi için dikkatini iyice toplaması gerekir. Gürültü içerisinde duymak istediği bu sese Maskelenmiş Ses denir. Gürültü arasından maskelenmiş sesi ayırt etmek demek yakınındaki hafif sesleri alabilme yeteneğinin geliştirilmesi demektir. Mesela; büyük bir kamyonun arkasından gelmekte olan küçük bir arabanın sesini fark edip her iki araç geçtikten sonra karşıya geçebileceğini bilmelidir. Tabi bazen tüm dikkate rağmen çok hafif gelen maskelenmiş sesi duymamak mümkün olabilir. Burada dikkat faktörü rol oynamaktadır. Ses ayırımı için görme engelliye şu eğitim teknikleri uygulanır: 1. Trafiğin yoğun olduğu gürültülü bir ortamda önce sadece trafik sesleri bir teybe kaydedilir. 2. Bu trafik sesleri fon oluştururken birkaç anahtardan oluşan bir anahtarlık sallanarak bu ses de kaydedilir. 3. Yine trafik sesleri fonu ile başka ses çıkartan cisimlerin sesleri teybe kaydedilir.

94 4. Görme engelliye kapalı bir ortamda yüksek sesle ilk kaydettiğimiz ses dinletilir ve bu sesleri ayırt etmesi istenir. Yani hangi araçların sesinin geldiği sorulur. 5. Daha sonra teybe kaydettiğimiz diğer sesler dinlettirilerek trafik sesinden farklı ne sesi duyduğu sorulur. 6. Eğitime bu şekilde devam edilir. 3.4) Ses Yankısının Tespiti Canlılarda Engel Hissi yansıyan sesin bir fonksiyonudur. Yarasalar ve yunus balıkları engelleri tespit etmek için orantılı ve hızlı bir ses çıkartarak yansıyan sesin yararlı mı yoksa zararlı mı olduğunu değerlendirebilirler. Bunun gibi görme engellilerin eğitiminde de ses yankısından faydalanırız. Bazen kulağa gelen basınçla da engelin varlığı anlaşılabilir. Görme engellilerin önlerinde ya da yanlarında bulunan duvar, bina, ağaç, araç v.b gibi engelleri hisleriyle tanıyabilmeyi eğitimle sağlayabiliriz. Bunun için şu teknikleri kullanabiliriz: 1. Gürültülü olmayan açık bir alanda önce iki duvar arasına bir ip gerilir. İki duvar arasındaki mesafe en az 15 metre olmalıdır. Duvarın yüksekliği 240 cm genişliği ise 120 cm tutulur. Zemin ayak seslerini açığa çıkaracak şekilde olmalıdır. Görme engelli düz yürüyebilmesi için bir elle ipi tutar diğer el ise yüksek kol tekniğinde tutulmalıdır. Duvara sırtını verir ve sürekli konuşarak (bir şarkı söyleyerek de olabilir) karşı duvara doğru yürür. Karşı duvara gelince sesin yankılandığını fark edecektir. Bu yankıya kulağı alışıncaya kadar tekniğe devam edilir.

95 2. Daha sonra aynı tekniği hiç konuşmadan yürüyerek yapması söylenir. Burada ayak seslerinin yankısı kulağına gelecektir. Bu şekilde eğitime devam edilir. 3. Bu defa duvarların boyu kısaltılır. Yükseklik ve genişlik 120 cm dir. Yukarıda uygulanan tekniğin aynısı burada da uygulanır. 4. Daha sonra duvarın boyu 240 cm ve genişliği 40 cm yapılır. Teknikler aynen burada da uygulanır.

96 5. Bu kez her iki tarafa yüksekliği 240 cm, uzunluğu ise en az 15 metre olan iki duvar konur. Görme engellinin bu iki duvar arasında konuşarak yürümesi istenir. Bu eğitimi yaptıktan sonra konuşmadan yürümesi istenir. Burada sesin yankılanmasına kulakları aşina olacaktır. 6. Bu aşamada duvarlardan birinde 1 metre kadar açıklık (bir kapı gibi) bırakılır. Aynı şekilde görme engellinin önce konuşarak, bu eğitimi iyice kavradıktan sonra da konuşmadan yürümesi söylenir ve açık olan kısmı bulması istenir. 7. Daha sonra duvarlardan birinde 1 metre ve 2 metre genişliğinde iki açıklık (kapı) bırakılır. İki açıklık (kapı) arasındaki mesafe 3 metre olmalıdır. Aynı şekilde görme engellinin önce konuşarak, bu eğitimi iyice kavradıktan sonra da konuşmadan yürümesi ve açık olan yerleri bulması istenir.sonra geniş ve dar açık olan yerleri bulması istenir.

97 8. Bu kez de duvarlardan birinde pencere gibi bir boşluk bırakılır. Aynı şekilde görme engellinin önce konuşarak, bu eğitimi iyice kavradıktan sonra konuşmadan yürümesi ve açık olan yeri (pencereyi) bulması istenir. 9. Bu defa da duvarlardan birinde pencere gibi ve kapı gibi iki boşluk bırakılır. Görme engellinin önce konuşarak, bu eğitimi iyice kavradıktan sonra da konuşmadan yürümesi ve açık olan boşlukları bulması istenir. 10. Son olarak duvarlardan birinde pencere gibi, dar ve geniş kapı gibi olmak üzere üç boşluk bırakılır. Görme engellinin önce konuşarak, bu eğitimi iyice kavradıktan sonra da konuşmadan yürümesi ve açık olan boşlukları bulması istenir. Bu boşlukların hangisinin geniş, hangisinin dar ve hangisinin pencere gibi olduğu sorulur.

98 3.5) Yere Düşen Bir Eşya Nasıl Aranır? Yere düşen bir eşyanın yönünü ve mesafesini tespit edebilme çalışması yaparken, sallanınca ve yere düşünce ses çıkartan bir cisim kullanılmalıdır. Bu en az iki anahtarın olduğu bir anahtarlık olabilir. Cisim önce görme engelinin hemen önüne, arkasına yada yan taraflarına atılarak sesin geldiği tarafa duyarlı olması sağlanır. Daha sonra bir adım ileri atılarak öne düşen cisim ile bir adım ileri düşen cisim arasındaki mesafe farkı gösterilir. Sonra bu iki adım, üç adıma çıkartılır. Her seferinde sesin ne taraftan geldiğini, görme engelli olduğu yerden o tarafa dönerek parmağıyla gösterir. Cisim her yöne atılarak yere düşen eşyanın mesafesi ve yön algılaması geliştirilir. Yere düşen bir eşyayı arama uygulamasına geçerken önce yere düşen eşyanın sesinin geldiği yöne doğru dönülür. Normal yürüyüşle kaç adım uzakta olduğu tahmin edilir. Bu arada şayet zemin, sürtünmesi olan bir zemin ise cismin kayma mesafesi de dikkate alınır. Yani mesafe tahmin edilirken yere düşen cismin sesinin kesildiği en son nokta dikkate alınır. Daha sonra görme engelli masa, sehpa, duvar v.b. şeylere çarpmamak için yüksek kol ve alçak kol korunma tekniklerini kullanarak sesin geldiği yöne doğru gider. Cismin bulunduğunu tahmin ettiği yere gelince yine yüksek kolla çöker. Yüksek kolla çökmesinin sebebi, olabilecek kalorifer radyatörü, duvar, masa gibi yerlere kafasını çarpmaması içindir. Sonra masa üzerinde iki elle dairesel arama yapıldığı gibi ama bu defa parmak uçlarının hassasiyetinin gitmemesi ve tozlanması sebebiyle yıkayamama, tekrar elini kullanma ihtimali için elinin dışıyla arama yapar. Arama yaparken ayak uçlarından başlayarak önce önünü arar. Bulamazsa ayağa kalkıp cismin sağda yada solda olduğunu tahmin eder. Mesela; sağı tahmin ettiyse tam dönüş tekniğini kullanmak suretiyle sağa döner ve aynı şekilde arama yapar. Cismi bulamazsa tekrar tam dönüş tekniğiyle sağa döner ve arama yapar. Yine bulamazsa yine sağa döner ve aramayı tamamlar.

99 Aradığı cismi bulamamışsa aramaya ilk başladığı yöne döner ve ileriye bir adım atar. Aynı teknikleri kullanarak aramaya devam eder.

100

101

102 Beyid Marka Türkçe Konuşan Saat Teknik Özellikleri Uyku Modu Saat Başı Sesli Uyarı Lcd Analog Gösterge Farklı Seslerle Alarm Türkçe Konuşan Saat Suya Karşı Dayanıklılık Saat Formatında Zaman Bilgisi

103 4- BASTONDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER: Baston, görme engellinin en önemli aracı, gözleri ve rehberidir. Görme engellilerin bastonsuz hareket etmesi hatta bir adım dahi atması onun için tehlike demektir. Görme engelli elindeki bastonuyla adımlarını hep ileri atar. Bir görme engellinin adımını yan tarafa atması yada geriye atması her zaman tehlikelidir. Bu yüzden gideceği yöne döner, elindeki bastonu ile ayağını basacağı yeri kontrol eder ve adımını öyle atar. O, bastonunu her adımda kullanır ve bastonunun ucundan gelen sinyallere duyarlı davranır. Amerika gibi gelişmiş ülkelerde baston sadece yön bulmada kullanılmaktadır. Bu nedenle çoğu kez bastonun boyu, Türkiye de kullanılan ölçülerin üzerindedir. Yolların düzgün olması, yollar üzerinde engellerin bulunmaması nedeniyle görme engelliler bastonunu sadece yön bulmak için kullanırlar. Türkiye de ise baston hem yön bulma hem de tehlikeleri tanımada kullanılmaktadır. Çünkü gittiği yolun zemininin düz olmamasından tutunda, yol üzerinde küçük-büyük taşların olması, dar-geniş çukurların bulunması, kanalizasyon demirlerinin olmaması gibi bir çok tehlikeler vardır. Bu tehlikeleri aşmada baston çok önemli yer tutar. Peki iyi bir bastonda ne gibi özellikler olmalıdır? Bastonun boyu, kullanacak olan kişinin göğüs kafesinin birleştiği orta uç noktasından dört parmak yukarda olmalıdır. Bu boy, görme engellinin ayağını basacağı yeri taraması bakımından önemlidir. Her ne kadar baston boyu bazı ülkelerde mümkün olduğu kadar uzun kullanılıyorsa da Türkiye de yollarda yapılan çalışmalar sebebiyle, yukarıda söylediğimiz baston boyu korunmalıdır. Baston hafif olmalıdır. Ağır baston görme engellinin bileğini yorar.

104 Baston sağlam malzemeden yapılmalıdır. Çünkü bastonun kalabalık yerlerde başkalarına yada herhangi bir yere takılarak kırılma ihtimali vardır. Baston esnek olmamalıdır. Esnek baston yerdeki küçük engeli tanımada, kenar takibinde ve yön bulmada görme engelliyi yanıltır. Esnek olmayan bastonların uçlarının yere takılması halinde karna batma ihtimali olsa da bastonun yere takılmaması için bazı önlemler alınabilir.bunun için; Bastonun ucu geniş olmalıdır. Sivri yada dar uçlar bastonun sürekli takılmasına sebep olabilir. Bastonun takılmaması için tekerlek gibi dönebilen uçlar da kullanılabilir. Bastonun sap kısmı, uç kısmına göre daha ağır olmalıdır. Uç kısmın ağır olması yada sap ile ucun aynı dengede olması bileği yorar. Bunun için eğri saplı bastonlar tercih edilebilir. Bastonun eğri kısmı bastonu sarkaçta iken dengede sallamaya faydası olduğu gibi çaprazda iken eli her hangi bir yere vurmaya da mani olur. Bütün bu özellikler görme engellinin rahat ve az tehlikeyle yürüyebilmesini sağlamak amacıyladır. Bu özellikte olmayan bastonlar görme engellinin işini görse bile onun rahat ve tehlikesiz yürümesini sağlamaktan uzaktır. Ayrıca bastonun sap kısmının kışın elin üşümemesi için metalden farklı maddelerden olmasında fayda vardır. Ahşap kullanılabilir ancak sarkaç bastonda baston sallanırken işaret parmağı yay görevi yapmak üzere sürekli yan tarafta olacağı için vereceği baskıdan dolayı bu parmağı yorabilir. Kauçuk türü sapların kullanılmasında fayda vardır. Ancak bu da ağırlık merkezini saptırabileceğinden sap kısmı eğriltilerek bastonun dengede kalması sağlanabilir. Yada kauçuk kaplama yapılabilir. Eğitimde kullanılacak bastonların kırma baston olmaması ve eğri saplı düz baston tercih edilmesi, dönen uçlardan kullanılmayıp sabit geniş uçların kullanılması eğitimin sağlıklı ve görme engellinin engelleri iyi tanıması açısından önemlidir.

105

106 Kanada Bastonu Alüminyum Kuvvetli darbelere karşı dayanıklı ve eklem yerleri kuvvetli olan kırmalı alüminyum bastonlar, ihtiyacınıza göre seçebileceğiniz farklı boyutlarda hizmetinize sunulmuştur. Çift elastik ipiyle güvenliğinizi arttıran kırmalı alüminyum bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir. Baston ağırlığı g arasında değişmektedir. Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih edebilirsiniz. Kanada Bastonu Fiberglas Kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur. Kırmalı fiberglas bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur. Farklı boyutlarda temin edilebilen kırmalı fiberglas bastonların en önemli özelliği uzun ömürlü olmasıdır. Ağırlığı boyuta göre gr arasında değişen kırmalı fiberglas bastonlar 5 parçaya kırılabilmektedir. Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih edebilirsiniz. Kanada Bastonu Graft Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir. Ultra hafif kırmalı graft bastonlar, bileşik yapısında bulunan alüminyum halkaları ve parmak koruyucuları sayesinde elastik ipe zarar vermez ve kilometrelerce yürüseniz dahi eklem yerlerinin esnekliği korunur. Bükülmeye karşı alüminyum bastonlara göre daha dayanıklı olan graft bastonlar çift elastik ipe sahiptir. 5 parçaya kırılabilen bastonların ağırlığı, baston boyutuna bağlı olarak g arasında değişmektedir. Silindir biçiminde, dönebilen, rulmanlı dayanıklı uca sahiptir. Dilerseniz farklı uçları da tercih edebilirsiniz.

107 5- ÇAPRAZ BASTON TEKNİĞİ 5.1) Bastonun tanınması Bu derste görme engelliye kullanacağı baston hakkında bilgi verilir. Bastonun boyu, bastonun yapıldığı madde, ağırlığı, şekli konusunda görme engelliye bilgi verilir. 5.2) Çapraz baston nedir ve nerelerde kullanılır? Resmi binalar, okul, hastane, alış-veriş merkezi gibi yerlerde, sadece bina içinde uygulanan baston kullanma tekniğine Çapraz Baston Tekniği denir. Baston çapraz vaziyette tutulduğu için bu isim verilmiştir. Bu tutuşla dışarıda yürünmez. 5.3) Çapraz baston nasıl tutulur? Baston işaret parmağı üst tarafta olacak şekilde avuçlanarak tutulur.

108 Tutuş esnasında kol ilerde ve gergin, işaret parmağı bastonun üst kısmında olmalıdır.

109 Baston tutan kol kesinlikle yanlara açılmamalı, havaya kaldırılmamalı, aşağı indirilmemeli yani el bel hizasında ve karşıya doğru olmalıdır.

110 Bilek ise öne-arkaya yada yanlara bükülmemeli, düz tutulmalıdır. Bastonun eğri kısmı karşıyı göstermelidir. Bu şekilde tutuş elin duvara vurmasını yada sürtmesini engeller.

111 Bu kurallara dikkat edildiği takdirde bastonun ucu ne tam yanda ne de tam ilerde olacaktır. Yani baston önde, çapraz bir vaziyette duracaktır.

112 Arkadan bakıldığında yukarda sağda bastonun eğri sap kısmı, aşağıda solda ise bastonun ucu görülmelidir. 5.4) Çapraz bastonla yürüyüş çalışmaları Çapraz bastonda yürürken bastonun ucu yerden kaldırılmaz. Sürterek, ileri doğru gidilir. Bu arada baston ve kol hareket

113 ettirilmez. Çapraz baston yürüyüş çalışmaları her iki kol ile yapılmak suretiyle teknik geliştirilir. 5.5) Çapraz bastonla duvar takibi nasıl yapılır? Bastonun ucu yerden kaldırılmadan, duvara sürterek yani kaydırılarak gidilir. Bu yürüyüş şekli görme engellinin hem her hangi bir kapıya geldiğini yada dönüşe geldiğini bilmesini sağlar hem de onun kolay yön bulmasını sağlar.

114 5.6) Çapraz bastonla engel aşma Şayet bir engelle karşılaşırsa duvar takibinde olduğu gibi bastonun ucuyla engeli takip ederek etrafını dolaşır. Eğer bastonun ucu bir başkasının bastonuna yada ayağına takılırsa, önünde dik tutarak bastonunu kurtarır ve çapraz bastonda yoluna devam eder. 5.7) Bastonla merdiven çıkış ve inişleri Bastonla merdivenden çıkarken merdivenin duvar tarafından çıkması yönünü kolay bulması açısından önemlidir. Görme engelli ayaklarını ilk basamağa yaklaştırarak bastonunu iki basamak ileri doğru uzatır. Kol ileri doğru ve gergin olmalıdır. Yani dirsek bükülmez. Bastonu tutan elin baş parmağı aşağıyı gösterir vaziyette ve yay görevi yapacak şekilde tutulur.

115 Bastonun ucu basamağa değecek biçimde hafif yukarı kaldırılır. Çıkarken kol sallanmaz. Diğer elle duvar takibi yapılmalıdır. Basamakları çıktıkça bastonun ucu bir sonraki basamağa takılır. Son basamağa geldiğinde bastonun ucu takılmayacağından görme engelli son basamağa geldiğini anlayacak ve adımını dikkatli atacaktır. Merdiven aralarında baston çaprazda ve duvar takibi yapılarak diğer basamaklara gidilir. Bir üst kata çıkılacaksa duvar takibi yapmadan, çaprazda merdivenin olduğu yöne doğru gidilir. Ve aynı şekilde yukarı çıkılır.

116 Merdiven inişlerinde ise baston ileri doğru tutulur. Dirsek bükülmeden baston tutan kol ileri doğru uzatılır. İşaret parmağı bastonun üst kısmındadır. Bastonun ucu iki basamak ilerde ve basamağa değecek gibi hafif kaldırılarak tutulur. Bu şekilde inilir. Son basamağa gelindiğinde bastonun ucu yerde sürtünme yapacaktır. Görme engelli son basamağa geldiğini bu şekilde anlar ve karşıdan gelenlerin ayağına takılmasın diye hemen bastonunu çapraza alır.

117 5.8) Asansörü kullanma Asansörlere binilirken kesinlikle zemini kontrol edilip binilmelidir. Elbiselerin ve bastonun kapıya yada asansörle duvar arasına sıkışmaması için kapıdan uzak durmak gerekir. Kapılara dayanmamalı ve tutunma yerleri varsa buralardan tutunmalıdır. 5.9) Verilen hedefin bulunması (Zihinsel haritanın geliştirilmesi) Çapraz baston ana başlığı altında öğrenilen teknikler uygulanarak, bina içinde, hedef göstermek suretiyle uygulama yapılır. Bu, görme engellinin hem teknikleri daha iyi kullanmasını sağlayacak hem de zihinsel haritasını geliştirecektir.

118

119 UltraCane Titreşimli Baston İstediğiniz her yere özgürce gidebildiğinizi düşünün UltraCane Nedir? UltraCane geleneksel beyaz bastona 21. yüzyıl teknolojisinin entegre edilmesiyle oluşturulan, güvenlik ve bağımsızlık kazandıran elektronik bir hareket yardımcısıdır. UltraCane, ultrasonik titreşimlerle çevredeki nesneler hakkında kullanıcıyı bilgilendirir. Sinyaller, baş hizasındaki ağaç dallarını veya kamyon aynalarını da bildirebilmektedir. Cihaz, üzerindeki 2 düğme ile nesnenin yönü ve yakınlığı hakkında titreşim yoluyla bilgi verir. Bu sinyaller, beyninizin yön algılama bölümüne ulaşarak nesnelerin yönünü hızla algılamanızı sağlar. Cihaz beyaz bastondan hangi yönleriyle farklıdır? Görme engelliler beyaz bastonu adımlarının önünde yere sürerek veya vurarak kullanır. Aldıkları izlenime göre, adımlarının önündeki yolu dikkate alarak hareket eder. Yola ilişkin edinilen bilgi bastonun yere dokunduğu mesafeye kadar uzanır. Bu mesafe tipik olarak 1.35 metredir. Bastonlar çene veya baş hizasındaki engellere karşı koruma sağlamaz. Ayrıca duvarın bitiş noktası gibi bilgileri veremez. UltraCane ise kullanıcıyı çevresindeki tüm potansiyel tehlike ve onların yönünden haberdar eder. Kullanımı Kolay Gelişmiş Teknoloji UltraCane şaşırtıcı derecede az tecrübe gerektirir. Kullanıcıların %73'ü sadece bir haftada cihazı özgüvenle kullanabilmektedir. Bu durum, UltraCane'in Yarının Dünyası'nın Sağlık Yeniliği ve Avrupa Elektronik Dizayn Uygulaması ödüllerini almasındaki sebeplerden biridir. Kullanıcı Dostu UltraCane Ultracane hayatı kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiştir. Bunun sonucunda kullanıcılarımızın geri bildirimleriyle şu özelliklere sahip bir ürün ortaya çıkmıştır: Çevredeki farklı nesneleri algılayabilir. Baş koruyucu sensöre sahiptir ve geleneksel bastonlara göre daha uzun bir alanı kontrol eder. Ergonomiktir, RSI riskini düşürür. Standart beyaz baston kullanımı dikkate alınarak geliştirilmiştir. Karbon graft katlanabilir bir bastondur, hafiftir. Şarj edilebilir 2 adet AA batarya ile kullanılır, çalışma maliyetleri düşüktür. 2 ve 4 metrelik iki farklı algı modunda çalışabilir. Herkes Farklıdır 105cm ile 150cm arasında 10 farklı boyda temin edilebilen UltraCane, kalem, standart silindir ve geniş silindir gibi farklı uçlarla da edinilebilir. Ayrıca Yakın ve Uzak seçenekleri arasında geçiş yaparak UltraCane'in nesneleri 2 veya 4 metrelik bir alanda algılamaya başlamasını sağlayabilirsiniz. UltraCane görme engelli kullanıcıların geri bildirimiyle geliştirilmiştir ve müşterilerimizin rahatı bizim için her şeyden önemlidir. UltraCane, üretici garantisiyle desteklenmektedir. İstediğiniz her yere özgürce gidebildiğinizi düşünün. UltraCane size yardımcı olabilir

120 İKİNCİ BÖLÜM

121 B- BİNA DIŞI HAREKETLER 1- SARKAÇ BASTON TEKNİĞİ VE TRAFİĞE BAŞLANGIÇ 1.1) Sarkaç baston nedir ve nerelerde kullanılır? Sadece bina dışında kullanılan baston tutma biçimidir. Kaldırımda ve yollarda bu teknik kullanılarak yürünecektir.bir duvar saatinin sarkacı şeklinde iki yöne eşit olarak sallandığı için Sarkaç Baston denmiştir. Sarkaç baston tekniği bina dışında; yolda, kaldırımda, engelleri tanırken, bir engeli aşarken kullandığımız bir tekniktir. 1.2) Sarkaç baston nasıl tutulur? Önce baston çapraz vaziyette tutulur. Sonra bastonu sarkaç tutuşa getirmek için işaret parmağı bastonun yan tarafında olacak şekilde el çevrilir.

122 Baston tutan kolun dirseği böğüre yapıştırılır. El göbek hizasında ve tam vücudun ortasında olmalıdır. Bu tutuşla baston vücudun tam ortasında durmuş olur.

123 Sarkaç baston tutuşu önden görünüş.

124 Sarkaç baston tutuşu arkadan görünüş.

125 1.3) Sarkaç baston tutuşta bilek alıştırmaları Sarkaç teknikte baston kullanılırken sadece bilek sağa-sola hareket ettirilir. Kesinlikle dirsek yerinden oynatılmaz ve kol sallanmaz. Baston yere sürterek sallanır ve omzu her iki taraftan birer karış geçecek şekilde sallanır. Bu çalışmalar ileriki derslerde uzun saatler yol yürüme çalışmaları yapılacağından görme engellinin bileklerini kuvvetlendirmesi, tekniğe uygun olarak baston tutuşa kendini alıştırması ve düzgün baston sallaması için önemlidir ) İki tarafa vurarak yapılan çalışmalar Görme engellinin omuzlarını birer karış geçecek şekilde iki tarafa engel konulur. Bu bir kapı aralığı da olabilir. Bastonu durduğu yerden ve bu iki engelin arasında sarkaç baston tekniği ile birer saniye arayla sallar. Yani bastonun gidişgelişi iki saniye olmalıdır. Bunun için başlangıçta görme engelliye bir-iki yada sol-sağ diye tempo tutulur. Bu sallama biçimi görme engellinin düzgün baston tutuşu ve sallamayı gerçekleştirdiğini kanaat getirilene kadar devam edilir. Bu süre görme engelliyi sıkmamak ve yormamak için başlangıçta her ders için yarım saati geçmemeli ve bu ders saati günlük iki saatten fazla olmamalıdır. Çünkü bileği yorulan bir görme engellinin baston tutuşu da bozulacaktır. Zamanla çalışma süresi artırılabilir. Çalışmaların sırayla her iki elle de yapılması gerekir.

126 1.3.2) Tek tarafa vurarak yapılan çalışmalar İki tarafa vurularak yapılan çalışmalarda görme engellinin baston tutuşu ve bilekten sallamayı doğru şekilde yaptığına kanaat getirildikten sonra tek tarafta engel bırakılarak çalışma yapılır. Bunun için görme engelli bir duvardan bir karış uzaklıkta ve duvara paralel durarak, bastonunu tek taraflı vurarak ve yere sürterek çalışma yapılır. Yani baston sallanırken yerden kesilmez. Bileği yorulduğunda bastonu diğer eline alır ve yönünü ters tarafa dönerek çalışmaya devam eder. Tek taraflı çalışma yapılırken diğer tarafta da duvar yada bir engel varmış gibi aynı mesafede baston sallanır ) İki tarafa vurmadan yapılan çalışmalar Bu merhalede görme engelli olduğu yerde bastonunu her iki tarafa vurmadan ama bastonunun ucu omuzlarını birer karış geçecek şekilde sallamaya devam eder. Bu çalışmayı her iki elini kullanacak şekilde sürdürür. 1.4) Sarkaç bastonda adım-baston uyumluluğu Baston tutuşu ve sallamasının düzgün olduğuna kanaat getirilen görme engelli yürüyüşe geçirilir. Kural şudur; Görme engelli sağ ayağını ileri attığı zaman bastonun ucu sol tarafa, sol ayağını ileri attığı zaman bastonun ucu sağ taraf gitmelidir.

127 Burada görme engellinin önce ayağını ileri atıp sonra baston sallamasına dikkat edilmelidir. Yani ileri attığı ayağı yere basarken bastonunun ters tarafa gitmesine dikkat edilmelidir. Bu, görme engellinin ayağını ileri atarken bastonun ucuna tekme vuruyormuş gibi bir hareket şeklinde olmalıdır.

128 1.5) Sarkaç bastonda yürüyüş çalışmaları Bu aşamada artık görme engelli yürüyüşe hazırdır.baston yerden kaldırılmadan, sürterek çalışma yapıldığından karo taşı döşenmiş yada mozaik zeminler gibi kaygan zeminlerde yapılmasına dikkat edilmelidir. Çünkü bu, görme engellinin hem kolunun az yorulmasına hem de bastonunun takılmamasına imkan verecektir. Bastonunu yanlara vurmadan tek bir çizgide gidip-gelme (denge) çalışmaları yapılmalıdır. Denge çalışması için yaklaşık 1,5 metre genişliğinde en az 20 metre uzunluğunda yanlarda engeller olan yada yerden santim yükseklikteki bir set üzerinde çalışılmalıdır. Görme engelli yanlara kaydığı zaman bastonun ucu setten düşeceğinden yada kenara değeceğinden yönünü düzeltecektir. Bu yürüyüş esnasında görme engellinin şu dört hareketine dikkat edilmelidir: 1- Bastonun doğru tutulmasına, 2- Bastonun bilekten sallanmasına, 3- Sallanırken baston ucunun omuzları birer karış geçecek şekilde sallanmasına, 4- Adım atılırken baston ucunun ayağa göre ters tarafa gitmesine yani adım-baston uyumluluğuna. Görme engellinin rahat ve doğru bir şekilde baston kullandığına kanaat getirildikten sonra bir sonraki aşamaya geçilir.

129 Sarkaç bastonda yürüyüş (Önden görünüş)

130 Sarkaç bastonda yürüyüş (Arkadan görünüş)

131 Sarkaç bastonda yürüyüş (Yandan görünüş)

132

133 iglasses Titreşimli Gözlük Ultrasonik Nesne Algılama Teknolojisine Sahip iglasses Gözlük Başınızı ve vücudunuzun üst kısmını çarpmalara karşı korumak istiyorsanız, ultrasonik nesne algılama teknolojisine sahip iglasses gözlükleri tam size göre! Bir gözlük gibi kullanabileceğiniz iglasses ; daha verimli, özgüvenli ve bilgi sahibi olarak yolculuk yapmanıza imkân tanır. Yolunuzun üzerindeki nesneler, cihazın ultrasonik sensörleri tarafından algılanarak hafif titremelerle size bildirilir. Nesneler yaklaştıkça titreme frekansı artar. Cihaz, baston veya rehber köpeklerle kullanabileceğiniz ikinci bir yardımcı araç olarak tasarlanmıştır. iglasses kullanımı oldukça basittir. Herhangi bir gözlüğü takar gibi iglasses 'ı başınıza takın ve açma düğmesine basın. Duyacağınız sesli sinyaller cihazın açıldığını size bildirirken batarya seviyesi hakkında da bilgi verir. 4 sinyal bataryanın %100, 3 sinyal %75 2 sinyal %50'sinin dolu olduğunu bildirirken; tek sinyal bataryanın boş olduğunu ve şarj edilmesi gerektiğini bildirir. Gözlük çerçevesi, yan uzantılar bitiş yerinden tutulup lens bölgesinden yavaşça uzaklaştırılarak uyarlanabilir. Titreşim yoğunluğu bulunduğunuz ortama veya şahsi tercihinize göre belirlenebilir. iglasses Teknik Özellikler 3.7V 600mAh Li-ion şarj edilebilir batarya Batarya süresi tipik kullanıma göre 1 hafta (10 saat kesintisiz titreşim) USB seçeneğine sahip taşınabilir AC adaptör 2-3 saatte şarj olma Özellikler Sesli batarya bildirimi özelliğine sahip açma-kapama düğmesi Uyarlanabilir titreme yoğunluğu El kullanmaya gerek olmadan çalışma Uyarlanabilir çerçeve Yumuşak, koruyucu kılıf Algılama aralığı: 0-3 metre Ağırlık ve boyutlar: 75 gram, 6.75" x 5.75" x 2"

134 1.6) Sarkaç bastonla kenar takibi yapma Kenar takibi çalışmaları için trafiğin olmadığı düzgün zeminli bir ortam seçilmelidir. Görme engelli sarkaç bastonda öğrendiği tekniği burada uygular. Sağ ayağını ileri atarken bastonu sol kenara değmek zorundadır.

135 Bu çalışma için en az 20 metrelik düz bir kenar seçilmelidir. Kenar bittiğinde görme engelli geri döner ve bastonu diğer eline alarak aynı kenardan geri gelir. Böylelikle her iki elini de çalıştırmış olur.

136 Kenar Takibi Çalışması

137 Kenar Takibi Çalışması

138 1.7) Trafikle tanışma ve kulağın trafik sesine alışması 1.7.1) Trafikle tanışma Sarkaç bastonu rahat kullandığı gözlemlenen görme engelli trafiğe çıkmağa hazırdır. Ancak korkmaması için rehber sürekli yanı başında durması gerekir. Başlangıçta trafiğe çıkarken mümkün mertebe trafik akışının az olduğu yerler tercih edilmelidir. Çünkü yoğun trafik henüz ilk defa trafiğe çıkacak olan görme engelli için ürkütücüdür. Bu da onun kendine olan güvenini azaltır ) Trafik seslerini dinleyerek onları ayırt etme Bu aşama eğitimimizin en önemli bölümlerinden birini oluşturur. Çünkü sesleri ayırt edemeyen yada ayırt etmekte zorlanan bir görme engelli trafikte tehlikelerle karşılaşabilir. Görme engelli yolun karşısına geçecekmiş gibi kaldırım kenarında durur. Bastonunu kaldırımdan aşağı ve çapraz yada dik olarak, ucu kaldırama değecek şekilde tutar. Şayet dik tutulacaksa baş parmağı aşağı gelecek şekilde elini ters çevirir. Baston dik, ucu kaldırımdan aşağıda fakat kaldırıma değer vaziyette ve bastonun eğri kısmı karşıyı gösterecek şekilde tutulur. Bastonun çapraz yada eğri kısmının karşıya gelecek şekilde dik tutulmasının iki sebebi vardır: Birincisi görme engellinin yolun karşısına geçerken bastonunu sarkaç tekniğine daha rahat geçirmesi, İkincisi ise gelen sürücülerin dikkatli olması için görme engellinin elindeki bastonu görmesini sağlamaktır.

139 Karşıya Geçişte Duruş Tekniği

140 Karşıya Geçişte Duruş Tekniği

141 Kaldırım kenarında bu şekilde durarak gelen ve giden araçların sesleri dinlenir. Görme engelliye; a) Gelen aracın sesinin yaklaştıkça artacağı, giden aracın sesinin uzaklaştıkça azalacağı anlatılır. Böylelikle sesini duyduğu aracın gelmekte mi yoksa gitmekte mi olduğunu bu şekilde ayırt etmeyi öğrenir, b) Otobüs, kamyon v.b. gibi çok ses çıkartan büyük araçların sesinin otomobil gibi araçların sesini kapatacağı anlatılır. Bu yüzden karşıya geçileceğinde büyük araçların uzaklaşması beklenir. Çünkü büyük aracın hemen arkasından küçük araçların gelebileceği göz önünde bulundurulmalıdır, c) Şiddetli rüzgarın ve varsa rüzgar sebebiyle ağaç yapraklarının seslerinin de araç seslerini ayırt etmede engel teşkil edebileceği anlatılır, Görme engelli bu özellikleri de düşünerek sesleri dinler ve onları ayırt etmeği öğrenir. Bu arada sesleri tanıması için rehberin geçen araçların cinsini söylemesinde fayda vardır ) Emniyet bantsız yol geçişleri ve karşıya geçme teknikleri Emniyet bandı, gidiş-geliş şeklinde yolu ikiye ayıran engellerdir. Bu engellerin olmadığı yollara emniyet bantsız yollar denir. Bu yollar genelde iki yada dört şeritlidir. Yani iki yada dört aracın yan yana geçebileceği genişlikte olan yollardır. Bu tür yollardan geçerken görme engelli kaldırım kenarında geçiş pozisyonunu alır ve her iki taraftan gelen sesleri dinler. Araçların sesi gelmiyorsa yada çok uzaktan geliyorsa geçmeye hazırdır. Her çeşit yolda karşıya geçiş kuralları şunlardır:

142 a) Görme engelli kaldırımdan yola inmeden önce bastonunu sarkaçta yola doğru uzatır. Çünkü bu hareket eğer görme engellinin sesini alamadığı araç varsa, sürücünün dikkatini çekmesi ve tedbirini alması içindir. Doğrudan yola inmek tehlikeli olabilir, bu yüzden önce bastonu hareket ettirmekte fayda vardır. b) Karşıya geçerken ne ayağın takılıp düşeceği şekilde hızlı, ne de uzaktan gelen aracın yaklaşmasına zaman verecek kadar yavaş hareket edilmemelidir. Geçişler seri olmalıdır. c) Karşıya geçerken baston sarkaç teknikte sallanarak geçilir. d) Geçişler karşıya doğru düz olmalıdır. Çünkü çapraz geçişler yolun uzamasına sebep olur. Amaç en kısa yoldan karşı kenarı bulmak olmalıdır. 1.8) Sarkaç bastonla kaldırım kenarı takibi yapma Bu aşamada görme engelli trafiğin yoğun olmadığı bir yola çıkartılır. Görme engelli yolda yürürken devamlı olarak yolun sol tarafından ve trafiğe karşı yürümelidir. Bunun için takibini yapacağı kenar sürekli sol tarafta olmalıdır. Bunun amacı; görme engellinin elindeki bastonu karşıdan gelen sürücünün görmesi ve böylelikle daha dikkatli olması içindir.

143 Başlangıçta rehberi temas etmeden hemen yanı başında, yol tarafında (yani görme engellinin sağında) kendine refakat etmelidir. Çünkü henüz alışkın olmadığı için hemen yoğun trafiğe yalnız olarak çıkartmak görme engelliyi korkutabilir.

144 Kenar bitince görme engelli yolun karşısına geçer ve geri döner. Bu şekilde eğitime devam edilir. Bu çalışma düz bir yolda yapılmalı ve yolun bittiği yerden yada ilk kavşaktan geri dönülmelidir. Kenar takibi çalışmaları rehberle birlikte yapılır. O yol üzerinde bulunan engelleri aşma teknikleri gösterilir. Görme engelli bu yola alışıncaya kadar çalışmalara devam edilir. Rehber müdahalesi olmadan birkaç kez daha görme engelliyle birlikte çalışmaya devam edilir. 1.9) Sarkaç bastonla engelleri aşma Kaldırım kenarı takibi yapılırken görme engellinin önüne park etmiş araçlar yada çöp konteynerleri v.b. şeyler çıkabilir. Özellikle park etmiş araçlar yolu daraltacağı için engel geçişlerini dikkatli yapmak gerekir. Baston engele değince görme engelli diğer eliyle engele temas eder.duvar takibi yapar gibi engelin köşesine kadar gelir. Karşıdan herhangi bir araç gelip gelmediğini kontrol etmek için sesleri dinler. Yol geçmek için uygunsa diğer eliyle duvar takibi yapar gibi eliyle engeli takip eder. Bu arada bastonunu sallamaya devam eder. Eliyle engel takibini kaldırım kenarını buluncaya kadar devam eder. Görme engelli karşıdan gelen seslerin yardımıyla da önündeki yüksek engelleri tespit edebilir. Çünkü engel, karşıdan gelen sesin frekansını düşürecektir. Ayrıca sesin mesafesi ve yönü eğitiminde olduğu gibi ses çıkartmak suretiyle karşıdan gelen yankıdan faydalanarak da engel fark edilebilir.

145 1.9.1) Park etmiş aracı aşma Baston araca değince görme engelli diğer eliyle araca temas eder.duvar takibi yapar gibi engelin köşesine kadar gelir. Karşıdan başka bir araç gelip gelmediğini kontrol etmek için sesleri dinler. Yol geçmek için uygunsa diğer eliyle duvar takibi yapar gibi aracı takip eder.

146 Bu arada bastonunu sallamaya devam eder. Eliyle araç takibine, kaldırım kenarını buluncaya kadar devam eder.

147 1.9.2) Çöp kontaynerini aşma Araç engelini aştığı gibi aşar. Ancak bastonuyla kenar takibi yapar gibi konteynere vurarak da engeli aşabilir ) Kum ve toprak yığınını, yola bırakılan bir taşı aşma Kenar takibi yapar gibi etrafından dolaşarak engeli aşar. Ancak yolun karşısından gelen araçlara dikkat etmek gerekir ) Kazılan çukuru aşma Kaldırım üstünde kenar takibi yapar gibi baston takibi yapılır. Burada kenar olarak çukurun kenarı kullanılır. Baston sol tarafa sallandığında baston ucu çukura gidince geri çekilir. Bastonu her sol tarafa sallayışta baston ucu çukurun içine düşer düşmez baston ters tarafa doğru sallanmalıdır. Kaldırım kenarı bulununcaya kadar bu şekilde engel aşılır ) Su birikintisini aşma Su birikintisini aşarken kenar takibi yapar gibi aşılır. Burada bastonun suda çıkardığı sese dikkat etmek gerekir. Zaten su derinse baston sallamakta zorlaşacaktır. Baston sola sallanırken suya girince sağ tarafa sallanarak yürüyüşe devam edilir. Kaldırım kenarı bulununcaya kadar bu şekilde devam edilir. 1.10) Verilen kısa mesafeli hedefi bulup geri dönme Görme engellinin yalnız olarak bu yolu gidip gelebileceğine kanaat getirilince hem öğrendiklerini kontrol etmek hem de yön bulma kabiliyetini geliştirmek için kenar takibi yapılan yolda hedef bulma çalışmaları yapılır. Görme engellinin belirlenen hedefe yalnız gidip-geri gelmesi istenir. Bu çalışmalara görme engellinin yanında hiç kimse olmadan gidip-gelebileceğine kanaat getirilinceye kadar devam edilir. Daha sonra görme engelli yalnız olarak hedefi bulup geri dönmesi istenerek kendine güveni artırılmaya çalışılır. Rehberinin onu takip ettiğini bilmesi görme engellinin cesaretini kırar.

148

149 Milestone 312 "Ses kayıt, Radio-Müzik Çalar, Renk Tanıma Ve Etiketleme Cihazı" Milestone 312 görme engellilerin kullanımı için dizayn edilmiş bir müzik dinleme, ses kaydetme ve metin okuma cihazıdır. Milestone 312'yi günlük işlerinizi kolaylaştıran bir dostunuz olarak kabul edin; engelleri kaldıran dijital kolaylığı ve eğlenceyi yaşayın! Milestone 312 ile farklı formatlardaki ses dosyalarını kendi belirleyeceğiniz hızda dinleyebilirsiniz. Klasör ve dosya sistemi tamamen erişilebilir ollarak düzenlendiğinden, görme engelliler kaydettikleri sesli etiketleri veya sentezleyiciyi dinleyerek cihazı rahatlıkla yönetebilir. Milestone 312, kendi dahili mikrofonu veya harici mikrofonlarınızla profesyönel kalitede ses kaydeder. Cihaz oldukça küçük olsa da, alanının en güçlü ve net hoparlörüne sahiptir. Milestone 312 bir müzik dinleme ve kaydetme cihazından ibaret değildir. Cihaz aynı zamanda 13 dilde 30 farklı sesi kullanarak metin dosyalarınızı da size okuyabilir! Milestone 312 DAISY veya Audable.com gibi e-kitap türlerini çalabilir. Bu sayede kaldığınız yeri işaretleyebilir, oldukça gelişmiş navigasyon özelliklerinden faydalanarak kitabınızı tam istediğiniz şekilde okuyabilirsiniz. Tüm bu özelliklerinin yanında Milestone 312, görme engelliler tarafından kullanılabilen saat, alarm ve uyku saati de içerir. Yalnızca bu kadar mı? Milestone 312'nizi istediğiniz takdirde, güçlü bir radyoyla, renk tanıma cihazıyla ve eşyalarınızı sesli olarak etiketlemenizi sağlayan bir araçla da güçlendirebilirsiniz! Kolay kullanımlı Milestone 312 yalnızca 6 düğmeye sahiptir ve mümkün olan en küçük boyuttadır. 53 gram ağırlığındaki dostunuzu gittiğiniz her yere tek parça halinde, eğlence kaynağınız olarak rahatlıkla taşıyabilirsiniz. Milestone 312 kullanım kılavuzuyla birlikte Beyid Ltd tarafından tamamıyla Türkçe'ye çevrilerek Türkiyeli kullanıcıların hizmetine sunulmuştur! Milestone 312 ile günlük hayatınızı kontrol altında tutun, ya da bu çok amaçlı dahi ile eğlencenize bakın! Donanım özellikleri: Yüksek-Hızlı USB 2.0 (Tüm bir CD 90 saniyede kopyalanabilir), 1GB dahili hafıza, 32GB'ye kadar SD Card, kulaklık bağlantısı, entegre RFID okuyucu, (Speakout), entegre saat, FM radyo. Teknik Veriler: Dahili Hafıza: 1 GB, - Kullanıcı kullanımına açık alan 0.74 GB. Harici hafıza: SD kartı kapasitesine bağlıdır, maksimum 32 GB (şu anda). Dahili hafızada ses kayıt kapasitesi: 26 saat. Harici hafızada ses kayıt kapasitesi: 32 GB veya 46 gün Dahili mikrofonla kayıt yaparken bit oranı: 64 kbps. Harici mikrofonla kayıt yaparken bit oranı: Varsayılanda 256 kbps Kayıt esnasındaki örnekleme oranı: 44.1 khz Kayıt çözünürlüğü: 16 bit Dinleme bit oranı: 8 kbps ila 320 kbps, veya VBR (Virtual Bit Rate) USB 2.0 Yüksek-hızlı bağlantı Hafıza kartı girişi MMC, SD ve SDHC, maksimum kart kapasitesi 32 GB Kulaklık girişi: Standart 3.5 mm Harici mikrofon girişi: 3.5 mm Cihaz etkiye dayanıklı plastikten yapılmıştır Boyutlar: 85 x 54 x 14 mm (3.35" x 2.13" x 0.55") Ağırlık: 53 gram (1.7 ons) Şarj edilebilir dahili lithium polymer battarya Dolu bataryanın maksimum çalışma saati: 15 saatten fazla (kullanımınızla doğrudan ilintilidir) Maksimum şarj etme süresi: 3 saat Speakout, RFID okuyucu: MHz okuma frekansı, standart IS015693

Voleybolda, rakip sahaya doğru vurularak yapılan bir hücum tekniğidir.

Voleybolda, rakip sahaya doğru vurularak yapılan bir hücum tekniğidir. Voleybolda smaç vurma, smaç nasıl atılır nasıl vurulur. Voleybolda, rakip sahaya doğru vurularak yapılan bir hücum tekniğidir. Çok etkili bir hücum tekniği olup, direk sayı almada çok etkilidir. Smaç için

Detaylı

SPORCU EĞİTİM MERKEZLERİ Eğitim ve Öğretim Yılı TEK AŞAMALI JUDO SINAV TALİMATI

SPORCU EĞİTİM MERKEZLERİ Eğitim ve Öğretim Yılı TEK AŞAMALI JUDO SINAV TALİMATI SPORCU EĞİTİM MERKEZLERİ 2015-2016 Eğitim ve Öğretim Yılı TEK AŞAMALI JUDO SINAV TALİMATI ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLER Boy (cm) Ağırlık (kğ) Doğum Tarihi Antropometrik ölçümler puanlamaya dahil değildir. 1-

Detaylı

Yavaş ve düzgün adımlarla yürümek gerekir. Adımlar en çok omuz genişliği kadar olmalıdır.

Yavaş ve düzgün adımlarla yürümek gerekir. Adımlar en çok omuz genişliği kadar olmalıdır. Tüm hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi, lider olmalı ve bu kişi hareket komutlarını vermelidir. Bu kişi ağırlığın en fazla olduğu ve en fazla dikkat edilmesi gereken bölge olan baş ve boyun kısmını

Detaylı

Engelliler için tasarım ölçütleri

Engelliler için tasarım ölçütleri BÖLÜM-22 Engelliler için tasarım ölçütleri Engellilerin evden çıkıp, engelle karşılaşmadan tüm sosyal ve kültürel aktivitelere katılmaları başlıca amaçtır. Bu standart iş ve günlük yaşantılarını sürdürürken

Detaylı

a) Gerinme: Sırtüstü yatar pozisyonda, eller yana açık, bacaklar düz iken bacakları aşağıya, kolları yanlara doğru iyice uzatmaya çalışın.

a) Gerinme: Sırtüstü yatar pozisyonda, eller yana açık, bacaklar düz iken bacakları aşağıya, kolları yanlara doğru iyice uzatmaya çalışın. BEL EGZERSİZLERİ 1) GERME HAREKETLERİ: a) Gerinme: Sırtüstü yatar pozisyonda, eller yana açık, bacaklar düz iken bacakları aşağıya, kolları yanlara doğru iyice uzatmaya çalışın. Aynı pozisyonda, kollan

Detaylı

OMUZ EGZERSİZLERİ PASİF OMUZ HAREKETLERİ (ROM)

OMUZ EGZERSİZLERİ PASİF OMUZ HAREKETLERİ (ROM) OMUZ EGZERSİZLERİ PASİF OMUZ HAREKETLERİ (ROM) Pasif elevasyon egzersizi (1) Hasta sırtüstü yatar durumda, fizyoterapist hastanın kolunu dirseğinden ve bileğinde destekler. Pasif elevasyon egzersizi (2)

Detaylı

Temel Hareketler Kontrol Listeleri Yer değiştirme hareketleri: Gerçekleşti Gerçekleşmedi

Temel Hareketler Kontrol Listeleri Yer değiştirme hareketleri: Gerçekleşti Gerçekleşmedi GÜRSEL, F., YILDIZ, N., Temel Hareketler Kontrol Listeleri Güvenirlik Çalışması. 199. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2008, VI (4) 199-205. TEMEL HAREKET BECERİLERİ KONTROL LİSTESİ Temel

Detaylı

D DAĞ DAKİKA DAKTİLO DALAK DALGA

D DAĞ DAKİKA DAKTİLO DALAK DALGA D DAĞ DAKİKA Her iki el göğüs hizasındadır. Sağ elin işaret ve başparmağı açık, öbür parmaklar kapalıdır (C el). Sağ elin açık parmaklarının uçları, sol el işaret parmağına değecek biçimde tutulur. Her

Detaylı

Konu: Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Sağlık. Aydın MUTLU İstanbul

Konu: Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Sağlık. Aydın MUTLU İstanbul Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi 5.Sınıf Konu: Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Sağlık 5.Hafta Aydın MUTLU 2016 - İstanbul YANLIŞ BİLGİSAYAR KULLANIMINDA OLUŞABİLECEK SAĞLIK SORUNLARI Bilgisayarla

Detaylı

ALT EKSTREMİTE SET 1 ( germe egzersizleri)

ALT EKSTREMİTE SET 1 ( germe egzersizleri) ALT EKSTREMİTE SET 1 ( germe egzersizleri) 1. Doğru postür Ayaklar omuz genişliğinde açık, dizler hafif bükük, pelvis arkada, omurga düz, omuzlar dışarıda baş yukarıda dik olarak ayakta dur 2. Abdominal

Detaylı

D Chair. Kullanım ve Montaj Kılavuzu

D Chair. Kullanım ve Montaj Kılavuzu D Chair Kullanım ve Montaj Kılavuzu Genç ve yalın D Chair, dinamik tasarımı ve zengin renk seçenekleri ile keyifli bir çalıșma ortamı sunar. Ayarlanabilir bel desteği ve kolları ile kullanım süresince

Detaylı

Ç ÇABUK ÇAKI ÇALIŞMAK ÇAMAŞIR ÇAMUR

Ç ÇABUK ÇAKI ÇALIŞMAK ÇAMAŞIR ÇAMUR Ç ÇABUK ÇAKI Her iki el göğüs hizasında, sol el işaret parmağı ve başparmak açık öbür parmaklar kapalı (C el) biçimde, el öne doğru çıkarılır. Sağ el işaret parmağı açık öbür parmaklar kapalı, sağ el işaret

Detaylı

Breeze. Kullanım ve Montaj Kılavuzu

Breeze. Kullanım ve Montaj Kılavuzu Breeze Kullanım ve Montaj Kılavuzu Yeni çalıșma trendlerinin akıllı koltuğu Breeze, çalıșma hayatında değișken kullanıcı ihtiyaçlarına yenilikçi formu ve teknolojisi ile akılcı çözümler sunar. Breeze,

Detaylı

Tutma Kolunu Kullanma A C

Tutma Kolunu Kullanma A C 第3页 共9页 编号 SM-CE036-09 Tutma kolunun kullanımı Güvenlik koltuğunun ana unsurları Tutma Kolunu Kullanma B Kolun dört farklı pozisyonu A C A. Araba pozisyonu (A için) B. Taşıma pozisyonu (B için) C. Standart

Detaylı

203 İRİS MAMA SANDALYESİ KURULUM ve KULLANMA KILAVUZU

203 İRİS MAMA SANDALYESİ KURULUM ve KULLANMA KILAVUZU 203 İRİS MAMA SANDALYESİ KURULUM ve KULLANMA KILAVUZU TS EN 14988 Kullanma kılavuzunu dikkatlice okuyup muhafaza ediniz. Verilen talimatlara uymadığınız zaman çocuğunuz güvende olmayabilir. Lü en verilen

Detaylı

SOĞUK MOTORUN ÇALIŞTIRILMASI UYARI TEHLİKE Motoru çalıştıracağınız vakit, Zincir frenini frenleme konumuna itiniz. Motorun çalıştırılması esnasında zincirin dönmesi tehlikeli olabilir. Yakıt deposuna yakıt

Detaylı

İŞYERİ EGZERSİZLERİ. Hazırlayan: Uzman Fizyoterapist Meral HAZIR

İŞYERİ EGZERSİZLERİ. Hazırlayan: Uzman Fizyoterapist Meral HAZIR İŞYERİ EGZERSİZLERİ Hazırlayan: Uzman Fizyoterapist Meral HAZIR EGZERSİZLERİ Günümüzde, özellikle endüstriyel toplumlarda aktif olmayan yaşam şekli, ergonomik olmayan çalışma koşulları ve İŞYERİEGZERSİZLERİ

Detaylı

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM III TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM III TEMEL YAŞAM DESTEĞİ Sağlık Bülteni İLK YARDIM ODTÜ G. V. ÖZEL MERSİN İLKÖĞRETİM OKULU Ocak 2014 SOLUNUM ve KALP DURMASI NEDİR? BÖLÜM III TEMEL YAŞAM DESTEĞİ Solunum durması: Solunum hareketleri durunca, vücuda yaşamak için

Detaylı

C CADI CAHİL CAM CAMİ CAN

C CADI CAHİL CAM CAMİ CAN C CADI CAHİL Sağ el sağ omuz hizasında, işaret parmağı ve başparmak açık öbür parmaklar kapalıdır (C el). El öne doğru hareket ettirilerek C harfi işaret edilir. Sağ el karnın üst hizasında ve sol el göğüs

Detaylı

Core. Kullanım ve Montaj Kılavuzu

Core. Kullanım ve Montaj Kılavuzu Core Kullanım ve Montaj Kılavuzu Sağlık ve konfor bir arada Core, ayarlanabilir sırt yüksekliği ile farklı vücut ölçülerine sahip bireylere sağlıklı bir șekilde uyum sağlar. Core, Pro-Support ve Dyna-Support

Detaylı

G GAGA GALATASARAY GARSON GASP GAZ

G GAGA GALATASARAY GARSON GASP GAZ G GAGA GALATASARAY Her iki el göğüs hizasında, işaret ve başparmaklar açık, kıvrık, öbür parmaklar kapalı (C el) biçimdedir. Sol elin açık parmakları arasına sağ elin işaret parmağı getirilir (başparmaklar

Detaylı

Otelimizde kullanılan iki tip tepsi çeşidi vardır. 1- Yuvarlak tepsi. 2- Dikdörtgen tepsi

Otelimizde kullanılan iki tip tepsi çeşidi vardır. 1- Yuvarlak tepsi. 2- Dikdörtgen tepsi Otelimizde kullanılan iki tip tepsi çeşidi vardır. 1- Yuvarlak tepsi 2- Dikdörtgen tepsi YUVARLAK TEPSİ: Az miktarda olan malzemeler için kullanılır. Bir görevli rahatca hem taşıyıp hem servis yapabilir.

Detaylı

BÜRO ERGONOMİSİ. Bursa Teknik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinatörlüğü

BÜRO ERGONOMİSİ. Bursa Teknik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinatörlüğü BÜRO ERGONOMİSİ Bursa Teknik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Koordinatörlüğü BÜRO ERGONOMİSİ AÇISINDAN NE DURUMDAYIZ? Çalıştığınız büro YETERİNCE büyük mü? Çalıştığınız büro YETERİNCE aydınlık mı?

Detaylı

STEP HAREKETLERİ TABLO : (1x8) 8 defa adımlama yapılır (sağ adımla başlanır).

STEP HAREKETLERİ TABLO : (1x8) 8 defa adımlama yapılır (sağ adımla başlanır). STEP HAREKETLERİ TABLO : 1 Müziği : Dabduka (Harem) Süresi : 3 dk. 56 sn. 1. (1x8) 8 defa adımlama yapılır (sağ adımla başlanır). 2. (2x4) Sağ adım yana açılarak sağ ayağın topuğu yere vurulur. Sol dizden

Detaylı

HASTA/ YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ

HASTA/ YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ HASTA/ YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ Hasta/yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir? Hasta/yaralı taşınmasında ilkyardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır, Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak

Detaylı

Jonglör seti Öneriler ve püf noktaları Tchibo GmbH D Hamburg 84769AB2X2VI

Jonglör seti Öneriler ve püf noktaları Tchibo GmbH D Hamburg 84769AB2X2VI www.tchibo.com.tr/kılavuzlar Jonglör seti tr Öneriler ve püf noktaları Tchibo GmbH D-22290 Hamburg 84769AB2X2VI 2015-11 Diabolo DİKKAT! 36 aydan küçük çocuklar için uygun değildir. Uzun ip içerir. Boyuna

Detaylı

1. ÜNİTE VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM

1. ÜNİTE VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM 1. ÜNİTE VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM Yandaki resimde hastalandığında hastaneye giden Efe nin vücudunun röntgen filmi verilmiştir. Röntgen filminde görülen açık renkli kısımlar Efe nin vücudunda bulunan

Detaylı

SHAPYY. HEDEF 2. Belirtilen şekillere ait kartı bulur

SHAPYY. HEDEF 2. Belirtilen şekillere ait kartı bulur SHAPYY HEDEF -1. Oyunu ve kurallarını tanır. 1-1 Oyunun adını doğru söyler 1-2 Oyunun bir grup uygulaması olduğunu belirtir. 1-3 Oyuna ait parçaları tanır. 1-4 Uygulamaya başlamak için gerekli parçaları

Detaylı

Kurtarma ve Tahliye Eğitimi

Kurtarma ve Tahliye Eğitimi Kurtarma ve Tahliye Eğitimi 1 Hasta Yaralı Taşıma Teknikleri 2 Hasta/yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir? Hasta/yaralı taşınmasında ilkyardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır, Gereksiz zorlama

Detaylı

Yaralanmaları Önleyici Egzersizler

Yaralanmaları Önleyici Egzersizler Yaralanmaları Önleyici Egzersizler 11 EGZERSİZ HAZIRLAYAN: Dr. Ali KIZILET 1- KÖPRÜ 2 - YAN KÖPRÜ Başlama pozisyonu: Baş, omuzlar, sırt ve kalça düz bir çizgi halinde yere paralel bir konumdadır. Kolların

Detaylı

Me Too. Kullanım ve Montaj Kılavuzu

Me Too. Kullanım ve Montaj Kılavuzu Me Too Kullanım ve Montaj Kılavuzu Her açıdan mükemmel Me Too, bedeni mükemmel șekilde tamamlar ve çalıșma hayatındaki gereksinimlere akıllı yanıtlar verir. Her detayı teknoloji, deneyim ve özenle tasarlanan

Detaylı

Kendi başına oturabilir ve bir yürüme yardımcısı ile kısa mesafe yürüyebilir (örneğin bir

Kendi başına oturabilir ve bir yürüme yardımcısı ile kısa mesafe yürüyebilir (örneğin bir 2 ila 4 yaş arası çocuklar Lütfen aşağıdakileri okuyun ve çocuğunuzun hareket kabiliyetlerini en iyi temsil eden açıklamanın yanındaki kutuyu Çoğu pozisyonda baş ve gövde duruşunu kontrol etmekte zorlanır

Detaylı

Ağrılarınızı yaşamın doğal bir parçası olarak görmeyin

Ağrılarınızı yaşamın doğal bir parçası olarak görmeyin Kalça hareketlerinin ve gücünün tekrar kazanılması için düzenli egzersiz yapılması ve günlük aktivitelere kademeli olarak tekrar başlanılması tam iyileşme için önemlidir. Günde 2-3 kez 20-30 dakika egzersiz

Detaylı

Ankilozan Spondilit hastaları için Günlük egzersiz programı

Ankilozan Spondilit hastaları için Günlük egzersiz programı Ankilozan Spondilit hastaları için Günlük egzersiz programı Egzersiz 1 Yer Egzersizleri Yere sırtüstü uzanın. Dizlerinizi ayak tabanlarınız yere tam basacak şekilde bitişik olarak bükün. Kalçanızı mümkün

Detaylı

Uzun Dönemli Amaç : Öğrenci çevresindeki karışık renkli nesnelerin arasından istenilen rengin bölümlerini beş kezden dördünde gösterir.

Uzun Dönemli Amaç : Öğrenci çevresindeki karışık renkli nesnelerin arasından istenilen rengin bölümlerini beş kezden dördünde gösterir. RENK KAVRAMI ÖĞRETİMİ Amaçlar Uzun Dönemli Amaç : Öğrenci çevresindeki karışık renkli nesnelerin arasından istenilen rengin bölümlerini beş kezden dördünde gösterir. Alt Amaçlar : 1-Öğrenci verilen dört

Detaylı

İSTİFLEME VE KALDIRMA EKİPMANLARI YENİ ÜRÜNLER RM-ECL1029 I RM-PS1550 I RM-EPT15 I RM-ESE20 I RM-TE10 I RM-T10. www.biglift.gen.tr

İSTİFLEME VE KALDIRMA EKİPMANLARI YENİ ÜRÜNLER RM-ECL1029 I RM-PS1550 I RM-EPT15 I RM-ESE20 I RM-TE10 I RM-T10. www.biglift.gen.tr İSTİFLEME VE KALDIRMA EKİPMANLARI YENİ ÜRÜNLER RM-ECL1029 I RM-PS1550 I RM-EPT15 I RM-ESE20 I RM-TE10 I RM-T10 www.biglift.gen.tr 1 RM-ECL1029 EKONOMİK TAM AKÜLÜ İSTİF MAKİNASI Kompak ve hafif tasarımı

Detaylı

V VAAT VAAZ VADE VADİ VAGON

V VAAT VAAZ VADE VADİ VAGON V VAAT VAAZ Sağ el işaret ve orta parmak açık öbür parmaklar kapalı (V el) sağ göğüs hizasında parmak uçları yukarıyı gösterecek şekilde tutulur. Sağ el yumruk biçiminde işaret parmağı öne doğru çıkıntılı

Detaylı

2015 MAYIS AYI RİSK DEĞERLENDİRMESİ

2015 MAYIS AYI RİSK DEĞERLENDİRMESİ 2015 MAYIS AYI RİSK DEĞERLENDİRMESİ 27 mayıs 2015 tarihinde yapılan riskli alanların tespitinde aşağıda belirtilen problemler tespit edilmiştir. Bu risklerin öncelikli yapılacak işler kapsamında değerlendirilmesi

Detaylı

İ İBADET İCRA İÇEL İÇİN İÇİNE ATMAK

İ İBADET İCRA İÇEL İÇİN İÇİNE ATMAK İ İBADET İCRA Her iki el göğüs hizasındadır. Sol elin işaret parmağı açık, sağ el sol işaret parmağının üzerinde sağ elin başparmağı, işaret parmağı ve orta parmağı birbirine sürtülür (şıklatılır). Sağ

Detaylı

1. TRAFİK EĞİTİM PARKI İÇERSİNDE ENGELLİLER İÇİN ÖZEL SINIF

1. TRAFİK EĞİTİM PARKI İÇERSİNDE ENGELLİLER İÇİN ÖZEL SINIF İSTANBUL DA ENGELLİLERE YÖNELİK GELİŞTİRİLEN UYGULAMALAR 1. TRAFİK EĞİTİM PARKI İÇERSİNDE ENGELLİLER İÇİN ÖZEL SINIF Topkapı Trafik Eğitim Parkında engelliler için özel tasarlanmış sınıfta her hafta düzenli

Detaylı

Y YABANCI YAĞ YAĞMUR YAHUDİ YAKA SİLKMEK

Y YABANCI YAĞ YAĞMUR YAHUDİ YAKA SİLKMEK Y YABANCI YAĞ Her iki el göğüs hizasında, sol elin işaret ve orta parmak açık, öbür parmaklar kapalı (V el) ve avuç içi karşıya bakacak şekilde; sağ elin işaret parmağı açık, öbür parmaklar kapalıdır.

Detaylı

Hemzemin yaya geçitleri, geçide yaklaşan sürücülerin yayaları yeterli (emniyetli) mesafeden görebilecekleri yerlere yerleştirilmelidir.

Hemzemin yaya geçitleri, geçide yaklaşan sürücülerin yayaları yeterli (emniyetli) mesafeden görebilecekleri yerlere yerleştirilmelidir. Yaya Geçitleri Hemzemin yaya geçitleri, geçide yaklaşan sürücülerin yayaları yeterli (emniyetli) mesafeden görebilecekleri yerlere yerleştirilmelidir. Yaya kaldırımında, kavşak veya yolun yaya geçitlerine

Detaylı

Skinfold Ölçümleri (SÖ)

Skinfold Ölçümleri (SÖ) Skinfold Ölçümleri (SÖ) Skinfold kaliper kullanılarak vücut yağ yüzdesi tahmin edilebilmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki bu yöntem altın standart değildir. Deri altı yağ dokusunun vücuttaki toplam yağ

Detaylı

Lüks Kanguru Kurulum ve Kullanma Kılavuzu

Lüks Kanguru Kurulum ve Kullanma Kılavuzu Lüks Kanguru Kurulum ve Kullanma Kılavuzu Bu ürün 0 ile 12 aya kadar kullanım için tasarlanmıştır. +0m Ebeveyne dönük kullanım 3 aydan itibaren +6m Dışa doğru kullanım 6 aydan itibaren +6m Sırtta taşıma

Detaylı

ARAÇ PROJE ONAY GRUP BAŞKANLIĞI OKUL SERVİS ARACI TEKNİK MUAYENE RAPORU

ARAÇ PROJE ONAY GRUP BAŞKANLIĞI OKUL SERVİS ARACI TEKNİK MUAYENE RAPORU Doküman ULM-03-FR-04-035 Tadilatı Yapan Firmanın Adı Adresi Adı Soyadı MMO Sicil Yetkili Mühendisin SMM Büro Adı Büro Adresi ARAÇ BİLGİLERİ Marka Tip Ticari Adı Plaka Kategori/ Sınıf Araç Tanıtım Numarası

Detaylı

BÜROLARIN ERGONOMĐK OLARAK DÜZENLENMESĐ. Büro Đşi

BÜROLARIN ERGONOMĐK OLARAK DÜZENLENMESĐ. Büro Đşi BÜROLARIN ERGONOMĐK OLARAK DÜZENLENMESĐ MAK4091 Ergonomi 1 Büro Đşi Büroda genellikle oturarak çalışılır. Bilindiği gibi vücut ağırlığının % 50 70 ini bağ ve destek dokular ve kaslar oluşturur. Bunların

Detaylı

DENGELENMİŞ (BALANSMANLI) MERDİVENLER VE DAİRESEL (SPİRAL) MERDİVENLER

DENGELENMİŞ (BALANSMANLI) MERDİVENLER VE DAİRESEL (SPİRAL) MERDİVENLER DENGELENMİŞ (BALANSMANLI) MERDİVENLER VE DAİRESEL (SPİRAL) MERDİVENLER 1. Giriş Ülkemizde dengelenmiş merdivenler, şimdiye kadar kaçış yolu olarak kullanılabilmekteydi. Ancak, Bakanlar Kurulu nun 10.08.2009

Detaylı

Diz Artroskopisi Sonrası Egzersiz Programı

Diz Artroskopisi Sonrası Egzersiz Programı Diz Artroskopisi Sonrası Egzersiz Programı Dizinizin eski hareketliliğine ve kuvvetine erişebilmesi için düzenli bir eksersiz programı uygulamamız gerekir. Bu programın büyük bir kısmını evde yapabilirsiniz.

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önlemler Önemli Bilgiler Ürün İnceleme LCD ekran Telsiz şeması açıklamaları Temel işlemler- Gelişmiş özellikler

İÇİNDEKİLER. Önlemler Önemli Bilgiler Ürün İnceleme LCD ekran Telsiz şeması açıklamaları Temel işlemler- Gelişmiş özellikler İÇİNDEKİLER Önlemler Önemli Bilgiler Ürün İnceleme LCD ekran Telsiz şeması açıklamaları Temel işlemler- Gelişmiş özellikler 2 3-4 5 5 6 1 Değerli Müşterimiz LUITON LT- 002 ürününü tercih ettiğiniz için

Detaylı

13-HASTA/YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ

13-HASTA/YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ 13-HASTA/YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ Hasta/yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir? Hasta/yaralı taşınmasında ilkyardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır, Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak

Detaylı

Ö ÖDEMEK ÖDEŞMEK ÖDEV ÖDÜNÇ ÖFKE

Ö ÖDEMEK ÖDEŞMEK ÖDEV ÖDÜNÇ ÖFKE Ö ÖDEMEK ÖDEŞMEK Her iki el göğüs hizasında, sol elin işaret ve başparmağı birbirine bitişik, avuç içi karşıya bakacak şekildedir. Sağ el, sol elin üzerinde sağa sola nokta koyar gibi şıklatılır. Her iki

Detaylı

RAMPALAR Mükemmel Çözümler

RAMPALAR Mükemmel Çözümler RAMPALAR Mükemmel Çözümler Rampa - 1:20 Telif hakları ve üretim Excellent Systems A/S Tasarım Ole Frederiksen www.ex-as.com Özel tasarımlı rampalar İsminden de anlaşıldıgı üzere rampalar eve göre tasarlanır.

Detaylı

E ECZANE EDEBİYAT EDİRNE EFENDİ EĞİLMEK

E ECZANE EDEBİYAT EDİRNE EFENDİ EĞİLMEK E ECZANE EDEBİYAT Her iki el göğüs hizasındadır. Sağ elin işaret parmağı açık, öbür parmakları kapalıdır. Sol elin serçe ve başparmağı kapalı öbür parmaklar açıktır. Sağ el, sol elin açık parmaklarının

Detaylı

F FABRİKA FAİZ FAKİR FAKÜLTE FALCI

F FABRİKA FAİZ FAKİR FAKÜLTE FALCI F FABRİKA FAİZ Her iki el karın hizasındadır. Sağ elin işaret parmağı açık, öbür parmakları kapalıdır. Sol elin işaret ve başparmağı açık, öbür parmaklar kapalı (L el), sağ elin işaret parmağı sol elin

Detaylı

Diz Protezi Sonrası Egzersiz Programı

Diz Protezi Sonrası Egzersiz Programı Diz Protezi Sonrası Egzersiz Programı Diz hareketlerinin ve gücünün tekrar kazanılması için düzenli egzersiz yapılması ve günlük aktivitelere kademeli olarak tekrar başlanılması tam iyileşme için önemlidir.

Detaylı

DENİZ YILDIZLARI ANAOKULU MAYIS AYI 1. HAFTASINDA NELER YAPTIK?

DENİZ YILDIZLARI ANAOKULU MAYIS AYI 1. HAFTASINDA NELER YAPTIK? DENİZ YILDIZLARI ANAOKULU MAYIS AYI 1. HAFTASINDA NELER SERBEST ZAMAN YAPTIK? Çocuklara sporun önemi anlatıldı ve her sabah spor yaptırıldı. Çocuklar ilgi köşelerinde öğretmen rehberliğinde serbest oyun

Detaylı

Kırık, Çıkık ve Burkulmalar

Kırık, Çıkık ve Burkulmalar Kemik bütünlüğünün bozulmasına kırık denir. Kırıklar darbe sonucu veya kendiliğinden oluşur. Kapalı ve açık kırık çeşitleri vardır. Kapalı Kırık: Kemik bütünlüğü bozuktur, ancak deri sağlamdır. Açık Kırık:

Detaylı

ÖN TEKER HAREKET ÖZELLİĞİNİ KULLANMA 3- Puse açın. 7- Hareket sistemini kilitleme: her iki hareket kolunu yukarı kaldırın.

ÖN TEKER HAREKET ÖZELLİĞİNİ KULLANMA 3- Puse açın. 7- Hareket sistemini kilitleme: her iki hareket kolunu yukarı kaldırın. KULLANMA KILAVUZU * Daima omuz ve kasık kemerini kullanınız. * Dikkat: Puse kullanmadığınız zaman, çocuğunuzdan uzak tutunuz. * Bu ürün 6 ile 36 ay arası ve 15 kg a kadar olan çocukların kullanımı için

Detaylı

Dil Gelişimi. temel dil gelişimi imi bilgileri

Dil Gelişimi. temel dil gelişimi imi bilgileri Dil Gelişimi Yaş gruplarına göre g temel dil gelişimi imi bilgileri Çocuklarda Dil ve İletişim im Doğumdan umdan itibaren çocukların çevresiyle iletişim im kurma çabaları hem sözel s hem de sözel olmayan

Detaylı

VOLEYBOLDA SERVİS TEKNİĞİ VE TAKTİĞİ (2) Doç. Dr. Hakan Sunay

VOLEYBOLDA SERVİS TEKNİĞİ VE TAKTİĞİ (2) Doç. Dr. Hakan Sunay VOLEYBOLDA SERVİS TEKNİĞİ VE TAKTİĞİ (2) Doç. Dr. Hakan Sunay TAKTĠK KURALLAR 1-Servis atmadan önce konsantre olunmalı. Bu sırada; Rakibe dikkat edilmeli, Hedef saptanmalı, Atılacak servis için konsantre

Detaylı

Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı

Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı BİLGİSAYAR NEDİR? Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı ŞEYDA BETÜL KÖSE UFUK TAŞDURMAZLI 1 www.bilgisayarnedir.net 2 Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı Sağlıklı Bilgisayar Kullanımı Klavye veya fare kullanımı ciddi

Detaylı

LEGOLİNO. HEDEF-1 Legolino oyununu tanıma

LEGOLİNO. HEDEF-1 Legolino oyununu tanıma LEGOLİNO HEDEF-1 Legolino oyununu tanıma 1-1 Oyunla ilgili dikkatini toplar. 1-2 Anlatılanları dikkatle dinler. 1-3 Parçaları kendisinin çıkarıp tekrar toplaması gerektiğini bilir. 1-4 Uygulama kutusunu

Detaylı

KALE KİLİT DIŞ TİCARET A.Ş

KALE KİLİT DIŞ TİCARET A.Ş KALE KİLİT DIŞ TİCARET A.Ş Model: KD-050/50-100 PARMAK İZLİ KİLİT Kullanma Kılavuzu CE İÇİNDEKİLER Ürün Bilgileri 1.1 Ürün modeli ve özellikleri 1.2 Fonksiyonlar 1.3 Kilit parçaları ve özellikleri 1.4

Detaylı

ŞUBAT AYI SON HAFTASINDA NELER YAPTIK?

ŞUBAT AYI SON HAFTASINDA NELER YAPTIK? DENİZ YILDIZLARI ANAOKULU ŞUBAT AYI SON HAFTASINDA NELER YAPTIK? SANAT ETKİNLİĞİ Dergi ve gazetelerden resimler keserek yaratıcılığımızı kullanarak insan oluşturduk. Sanat öğretmenimiz Ceren hanım çocuklarımıza

Detaylı

BİLGİSAYAR KULLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER VE SAĞLIK KURALLARI BİLGİSAYAR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

BİLGİSAYAR KULLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER VE SAĞLIK KURALLARI BİLGİSAYAR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR BİLGİSAYAR KULLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER VE SAĞLIK KURALLARI BİLGİSAYAR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR BİLGİSAYAR VE SAĞLIK Bilgisayarların, bilinçsizce ve uzun süre kullanıldığı

Detaylı

O OBUR OCAK (AY) OCAK ODA OFSAYT

O OBUR OCAK (AY) OCAK ODA OFSAYT O OBUR OCAK (AY) Sağ el göğüs hizasında, işaret parmağı ve başparmak birbirine dokunacak şekilde, öbür parmaklar açıktır. Her iki el göğüs hizasında, parmak uçları birbirine dokunacak şekilde sağ el ağza

Detaylı

Hasta Ve Yaralı Taşıma Teknikleri

Hasta Ve Yaralı Taşıma Teknikleri Hasta Ve Yaralı Taşıma Teknikleri Yaralı Taşınmasında Genel Kurallar Nelerdir? Yaralı taşınmasında ilk yardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır, Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak için aşağıdaki

Detaylı

Kullanım Kılavuzu ECE R44/04. Çocuk araba koltuğu grubu Vücut ağırlığı 9-36kg

Kullanım Kılavuzu ECE R44/04. Çocuk araba koltuğu grubu Vücut ağırlığı 9-36kg Kullanım Kılavuzu ECE R44/04 Çocuk araba koltuğu grubu 1+2+3 Vücut ağırlığı 9-36kg DİKKAT Lütfen bu kılavuzu saklayın ve koltuğun kullanımından önce iyice okuyun. Kılavuz size çocuk koltuğunu doğru kurmanız/monte

Detaylı

MEB ULUSLARARASI SEKİZİNCİ ROBOT YARIŞMASI 13-14-15 MAYIS 2014 ESKİŞEHİR ÇİZGİ İZLEYEN ROBOT YARIŞMASI KURALLARI 1) Amaç

MEB ULUSLARARASI SEKİZİNCİ ROBOT YARIŞMASI 13-14-15 MAYIS 2014 ESKİŞEHİR ÇİZGİ İZLEYEN ROBOT YARIŞMASI KURALLARI 1) Amaç MEB ULUSLARARASI SEKİZİNCİ ROBOT YARIŞMASI 13-14-15 MAYIS 2014 ESKİŞEHİR ÇİZGİ İZLEYEN ROBOT YARIŞMASI KURALLARI 1) Amaç Belirlenen parkuru en kısa sürede ve en az ceza puanı ile tamamlamaktır. Final yarışmasında

Detaylı

Sınav Destek Semineri. Egzersiz. Rahatlama Çalışmaları-2. Engin KUYUCU. İnsan Kaynakları Uzmanı

Sınav Destek Semineri. Egzersiz. Rahatlama Çalışmaları-2. Engin KUYUCU. İnsan Kaynakları Uzmanı Sınav Destek Semineri Egzersiz & Rahatlama Çalışmaları-2 Engin KUYUCU İnsan Kaynakları Uzmanı 0 535 828 17 93 www.enginkuyucu.com Sınav Destek Semineri Meridyen Enerjisini Aktive Etmek Qi Gong Egzersizi

Detaylı

İNSANLIĞA HİZMETİ ESAS ALARAK TASARLAYIP ÜRETTİĞİMİZ BİR SİSTEMDİR

İNSANLIĞA HİZMETİ ESAS ALARAK TASARLAYIP ÜRETTİĞİMİZ BİR SİSTEMDİR İNSANLIĞA HİZMETİ ESAS ALARAK TASARLAYIP ÜRETTİĞİMİZ BİR SİSTEMDİR 2005 DE BAŞLATTIĞIMIZ ÇALIŞMAMIZA TEK ESİN KAYNAĞI GÖRME ENGELLİ BİREYLERİN İHTİYACI OLUP TÜM AŞAMA VE TEKNOLOJİLERİ TARAFIMIZDAN GELİŞTİRİLMİŞTİR

Detaylı

LOKAL KATI TENEFFÜS DEĞERLENDİRME ETKİNLİĞİ

LOKAL KATI TENEFFÜS DEĞERLENDİRME ETKİNLİĞİ 05 ŞUBAT 2018 ADI: DON-ATEŞ 1) Oyun bir ebeleme oyunudur. 2) Ebe kaçan oyuncuları yakalayıp don dediğinde, o kişi hareketsiz bir şekilde kalır. 3) Diğer oyunculardan biri donan kişiye dokunup ateş derse

Detaylı

Walkmaxx le attığınız her adımla, hafif bir şekilde öne ve arkaya doğru salındığınızı hissedeceksiniz.

Walkmaxx le attığınız her adımla, hafif bir şekilde öne ve arkaya doğru salındığınızı hissedeceksiniz. Kasları çalıştırmak ve sırt bölgesindeki ağrıları engellemek için Walkmaxx Yürüyüş ve Fitness Ayakkabıları Günümüzün büyük kısmında ayakkabı kullanırız. Peki, kullandığımız ayakkabıların kaslarımızı güçlendirmesi,

Detaylı

A) Yapı Alanındaki Çalışma Yerleri için Genel Asgari Şartlar Yüksekte çalışma

A) Yapı Alanındaki Çalışma Yerleri için Genel Asgari Şartlar Yüksekte çalışma A) Yapı Alanındaki Çalışma Yerleri için Genel Asgari Şartlar 1 Yüksekte çalışma 1. Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma; yüksekte çalışma

Detaylı

TÜM YAŞAM ALANLARINDA

TÜM YAŞAM ALANLARINDA TÜM YAŞAM ALANLARINDA ŞEHİRDE TOPLU TAŞIMADA ENGELLİ YÜRÜYÜŞ DUYARLI HATLARINDA TÜM KAPALI ALANLARDA HASTANE, OKUL, ÜNİVERSİTE VE KAMU KURUMLARI İLE ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE BİNA İÇİ DUYARLI ERİŞİM HATLARINDA

Detaylı

ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK DERS PLANI PAMUKKALE İLÇESİ DENİZLİ LİSESİ ANADOLU 12.SINIF TRAFİK VE İLK YARDIM DERSİ YILLIK PLANI

ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK DERS PLANI PAMUKKALE İLÇESİ DENİZLİ LİSESİ ANADOLU 12.SINIF TRAFİK VE İLK YARDIM DERSİ YILLIK PLANI PAMUKKALE İLÇESİ DENİZLİ LİSESİ ANADOLU 12.SINIF YILLIK PLANI ÜNİTE 1: TRAFİK TEŞKİLATI 1.Trafik teşkilatı hakkında temel bilgileri 2. Trafik düzenini sağlayan unsurları TRAFİKLE İLGİLİ KURULUŞLAR VE GÖREVLERİ

Detaylı

TEKRAR. Genç Brezilyalılar topla yatıp topla kalkar. Kazanmak için yaşarlar. Köklerine inerek orijinal futsal hız hareketlerinin bazılarını öğren.

TEKRAR. Genç Brezilyalılar topla yatıp topla kalkar. Kazanmak için yaşarlar. Köklerine inerek orijinal futsal hız hareketlerinin bazılarını öğren. Genç rezilyalılar topla yatıp topla kalkar. Kazanmak için yaşarlar. Köklerine inerek orijinal futsal hız hareketlerinin bazılarını öğren. antrenman DRILE D VÇ 360 ELÁSTICO lambreta TEKRR Çözene kadar Çözene

Detaylı

APLİKASYON ve KAZI İŞLERİ

APLİKASYON ve KAZI İŞLERİ APLİKASYON ve KAZI İŞLERİ Zemin hakkında gerekli etütlerin yapılması ve bilgi edinilmesinden sonra yapının projesi hazırlanır. Hazırlanan projenin uygulanabilmesi inşaat sahasının kenarlarının arsa üzerinde

Detaylı

Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI

Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI Ö.Ç BİLFEN ANAOKULU 5 YAŞ GRUBU GÜNLÜK EĞİTİM PROGRAMI 01-05 HAZİRAN 2015 01 HAZİRAN PAZARTESİ SERBEST ZAMAN ETKİNLİĞİ: Çocuklarla selamlaşıldı ve istedikleri ilgi köşelerinde evden getirdikleri oyuncaklarla

Detaylı

Cengizhan KARPUZ 145148008

Cengizhan KARPUZ 145148008 Cengizhan KARPUZ 145148008 Yaşam Hattı Sistemleri Yüksekte Çalışma ; Merdiven ya da başka bir yükseltici ekipman yardımı dışında yapılamayan işler ; ayrıca yer seviyesinin altında veya üstünde kişinin

Detaylı

OKULUN ADI: DERİN DÜŞLER ANAOKULU YAŞ GUBU: 48 60 AY E K İ M

OKULUN ADI: DERİN DÜŞLER ANAOKULU YAŞ GUBU: 48 60 AY E K İ M AYLAR E K İ M 2 0 1 2 PSİKOMOTOR ALAN AMAÇ 1- Bedensel koordinasyon gerektiren hareketleri yapabilme. 1- Sözel yönergelere uygun olarak ısınma hareketleri yapar. 10- Belli bir yükseklikten atlar. 12- Pedal

Detaylı

T.C. AĠLE VE SOSYAL POLĠTĠKALAR BAKANLIĞI ÖZÜRLÜ VE YAġLI HĠZMETLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. HĠSSEDĠLEBĠLĠR YÜZEY ÇALIġTAYLARI (I-II) DEĞERLENDĠRME RAPORU

T.C. AĠLE VE SOSYAL POLĠTĠKALAR BAKANLIĞI ÖZÜRLÜ VE YAġLI HĠZMETLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. HĠSSEDĠLEBĠLĠR YÜZEY ÇALIġTAYLARI (I-II) DEĞERLENDĠRME RAPORU T.C. AĠLE VE SOSYAL POLĠTĠKALAR BAKANLIĞI ÖZÜRLÜ VE YAġLI HĠZMETLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HĠSSEDĠLEBĠLĠR YÜZEY ÇALIġTAYLARI (I-II) DEĞERLENDĠRME RAPORU ÇALIġTAYLARIN AMACI VE KAPSAMI Özellikle kamu kullanımına

Detaylı

İŞARET LEVHALARI TALİMATI

İŞARET LEVHALARI TALİMATI 1. AMAÇ İşyerinde kullanılan ve kullanılması gereken güvenlik ve sağlık işaretlerini belirlemek ve kullanımları doğrultusunda riskleri en aza indirmektir. 2. UYGULAMA İşaret levhaları özel bir tehlike

Detaylı

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti

Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti Kaynak: Forum Media Yayıncılık; İş Sağlığı ve Güvenliği için Eğitim Seti Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk, sesli ve/veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el - kol işareti

Detaylı

O sabah minik kuşların sesleriyle uyandı Melek. Yatağından kalktı ve pencereden dışarıya baktı. Hava çok güzeldi. Güneşin ışıkları Melek e sevinç

O sabah minik kuşların sesleriyle uyandı Melek. Yatağından kalktı ve pencereden dışarıya baktı. Hava çok güzeldi. Güneşin ışıkları Melek e sevinç O sabah minik kuşların sesleriyle uyandı Melek. Yatağından kalktı ve pencereden dışarıya baktı. Hava çok güzeldi. Güneşin ışıkları Melek e sevinç katıyordu. Bulutlar gülümsüyor ve günaydın diyordu. Melek

Detaylı

T.C. Artvin Valiliği Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü Ruh Sağlığı Birimi OTİZM

T.C. Artvin Valiliği Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü Ruh Sağlığı Birimi OTİZM T.C. Artvin Valiliği Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü Ruh Sağlığı Birimi OTİZM BENİ KOŞULSUZ SEVİN! OTİZM NEDİR? O Bireyin sosyal iletişimini, dil

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRK İŞARET DİLİ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRK İŞARET DİLİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRK İŞARET DİLİ ZAMİRLER GÜNLÜK KONUŞMA DİLİ İBRAHİM DEMİRDÖĞEN BEN SEN Sağ el parmaklar açık düz, avuç içi göğse değdirilir. Sağ el göğüs hizasında

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRK İŞARET DİLİ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRK İŞARET DİLİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRK İŞARET DİLİ AİLE-GİYECEKLER- SORU CÜMLESİ İBRAHİM DEMİRDÖĞEN 3. AİLE-GİYECEKLER, SORU CÜMLESİ ÖRNEK ÇALIŞMA Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 3.1.

Detaylı

Kendimi koruyorum! Raylar Bölgesinde Güvenlik.

Kendimi koruyorum! Raylar Bölgesinde Güvenlik. Kendimi koruyorum! Raylar Bölgesinde Güvenlik. Güvenlik Her Şeyden Önce Gelir. Kendimizi takdim ediyoruz. İster raylar bölgesinde, isterse Ofiste olsun, güvenlik hepimizi ilgilendirir. Çalışanlar, güvenlik

Detaylı

BB010 Domino Kanguru Kullanım Kılavuzu Ürünün kurulum ve kullanımından önce tüm kullanma talimatlarını lütfen dikkatlice okuyunuz.

BB010 Domino Kanguru Kullanım Kılavuzu Ürünün kurulum ve kullanımından önce tüm kullanma talimatlarını lütfen dikkatlice okuyunuz. BB010 Domino Kanguru Kullanım Kılavuzu Ürünün kurulum ve kullanımından önce tüm kullanma talimatlarını lütfen dikkatlice okuyunuz. İleride referans olması için kullanma talimatını saklayınız. Kangurunun

Detaylı

AİLE HAYATI, PLANLAMASI VE ANA ÇOCUK SAĞLIĞI

AİLE HAYATI, PLANLAMASI VE ANA ÇOCUK SAĞLIĞI AİLE HAYATI, PLANLAMASI VE ANA ÇOCUK SAĞLIĞI Aile nedir? Toplum içindeki en küçük sosyal kurumdur. Çekirdek aile Ana, baba ve çocuklardan oluşur. Geniş aile ise çeşitli akrabalardan oluşur. Aile kurumunun

Detaylı

Uneo. Kullanım ve Montaj Kılavuzu

Uneo. Kullanım ve Montaj Kılavuzu Uneo Kullanım ve Montaj Kılavuzu Sağlıklı oturma alıșkanlığı kazanın Sempatik görüntüsü ve hafifliğinin yanı sıra Uneo, zengin renk ve kumaș yelpazesi ile her ofise yakıșır. İskeleti tek parça halinde

Detaylı

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1 Çevre Koşullarının İnsan Üzerindeki Etkileri Çevre: Bir elemanın dışında çeşitli olayların geçtiği

Detaylı

Me Too Koleksiyonu. Tasarım Nurus D Lab

Me Too Koleksiyonu. Tasarım Nurus D Lab Me Too Koleksiyonu Tasarım Nurus D Lab Dünyanın en iyi kişisel koltuklarından biri. İnsan anatomisi uzun süre oturmaya uygun olmasa da hayatımızın en az 15 yılını oturarak geçiyoruz. Bu sürecin sağlığımız

Detaylı

Ek-1. Bisiklet Yolu Yapım ve Tasarımı İle İlgili Şekilller

Ek-1. Bisiklet Yolu Yapım ve Tasarımı İle İlgili Şekilller Ek-1 Bisiklet Yolu Yapım ve Tasarımı İle İlgili Şekilller Şekil 1- Yaya kaldırımında tek şeritli bisiklet yolu Şekil 2a- 1 Şekil 2b- Şekil 2 - Dar yaya kaldırımında tek şeritli bisiklet yolu (daraltılmış)

Detaylı

TEMEL BEDEN KALIBI. Öğr. Gör. Semiye BOTTAN

TEMEL BEDEN KALIBI. Öğr. Gör. Semiye BOTTAN TEMEL BEDEN KALIBI Öğr. Gör. Semiye BOTTAN Ölçüler 38 Beden Göğüs: 88 + 4 (bolluk payı) = 92 + 2 (göğüs pens bolluğu) = 94 cm Bel: 70 + 6 (bolluk payı) = 76 + 1 (göğüs pens açılımından) = 77 cm Basen:

Detaylı

İLK OKUMA YAZMAYA HAZIR BULUNUŞLUK ÇALIŞMALARI

İLK OKUMA YAZMAYA HAZIR BULUNUŞLUK ÇALIŞMALARI İLK OKUMA YAZMAYA HAZIR BULUNUŞLUK ÇALIŞMALARI Sayın Velimiz, Anabilim Anaokulları hazırlık sınıflarında öğrencilerimize okuma- yazma eğitimi verilmektedir. Bu eğitim sırasında yapılacak çalışmalar oyunlar,

Detaylı

MERSİN HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ÇEKÜSH ŞUBESİ ÇOCUK GELİŞİMCİ DAMLA ATAMER

MERSİN HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ÇEKÜSH ŞUBESİ ÇOCUK GELİŞİMCİ DAMLA ATAMER MERSİN HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ÇEKÜSH ŞUBESİ ÇOCUK GELİŞİMCİ DAMLA ATAMER BEBEKLİK DÖNEMİNDE (0 3 YAŞ) ERKEN TANI İÇİN KRİTİK DÖNEMLER Bebeklik dönemi, gelişimin en hızlı ilerlediği dönemdir. Çevrelerine

Detaylı

İnşaatlarda Yüksekte Güvenli Çalışma Yönetimi. Yasin YILDIZ

İnşaatlarda Yüksekte Güvenli Çalışma Yönetimi. Yasin YILDIZ İnşaatlarda Yüksekte Güvenli Çalışma Yönetimi Yasin YILDIZ Metropol İstanbul Projesi İş Güvenliği Müdürü Makina Mühendisi / B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı / Yüksekte Güvenli Çalışma Süpervizörü İnşaatlarda

Detaylı

Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL

Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL HASTA/YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ Hasta/yaralının olay yerinden gerekli tedavisinin yapılacağı yere götürülmesinde amaç, doğru kaldırma ve taşıma tekniklerini kullanarak kendimize

Detaylı