4 Mayıs 2012 tarihinde Acıbadem Üniversitesi Obezite konulu 3. Geleneksel Bilgi Güncelleme Sempozyumu nda sunuldu.

Transkript

1 OBEZİTEYE FARKLI BİR BAKIŞ SANATTA OBEZİTE Saliha KOÇ Acıbadem Sağlık Grubu Hemşirelik Hizmetleri Direktörü SKOC Mayıs 2012 tarihinde Acıbadem Üniversitesi Obezite konulu 3. Geleneksel Bilgi Güncelleme Sempozyumu nda sunuldu.

2 İnsan vücudunun ilk temsili heykellerinde figür hep dişidir, geniş kalçalıdır, hatta obezdir. 2

3 Laussel Venüsü (M.Ö ) Willendorf Venüsü (M.Ö ) Lespugue Venüsü (M.Ö ) 3

4 Paleolitik dönem insanları için en önemli vücut parçaları üreme ile ilgili olan: Göğüsler ve pelvis biyolojik fonksiyonlar vurgulanıyordu. Eski Grek -Roma, heykel ve çömlek sanatlarında insan vücudu doğal olmakla birlikte idealize bir şekilde resmedilmiştir. Eldeki örneklerde aşırı kaslı figürler bulunabilirken gerçek obeziteyehemen hemen hiç rastlanmaz. 4

5 5

6 Hipokrat şişmanlığı bir hastalık olarak değerlendirmişti. Eflatun (Plato) aşırı yemenin hastalığa yol açtığı düşüncesi ile, bugün Akdeniz diyeti olarak bilinen, ağırlıklı olarak tahıllar, sebze, meyve ve balıktan oluşan; kırmızı et, alkol ve tatlıları sınırlayan beslenme şeklini tavsiye etmişti. Çok yeme, sıcak yeme, çok çiğne.(lokman Hekim) Zararlı şeylerden az yemek, faydalı şeylerden çok yemekten iyidir.(hipokrat) 6

7 Grek toplumunda şişman insanlar kusurlu bulunarak marjinalizeedilmişlerdi. Aristofanesve diğer yazarların oyunlarında şişman karakter alay konusu edilerek seyircinin üstünlük duygusu okşanırdı. 7

8 Hıristiyan felsefesinde bazı teologlar yemeiçmeyi dini görevlerden uzaklaştırıcı bir faktör olarak görmüşlerdir. Yeme-içme daha büyük günahlara giden bir geçit olarak görülmüş, Kilise belli yiyecek ve içeceklerin tüketimini kontrol eden kompleks kurallar oluşturmuştur. 8

9 Bu olay o kadar ileri gitmiştir ki, Ortaçağda bir yıl içinde oruç tutulması gereken gün sayısı a ulaşmıştır. 9

10 Klasik dönem ressam ve heykel traşlarıçalışan sınıftan insanları, hastaları, yaşlıları ve günahkarları şişmanolarak resmetmişlerdir. Giotto di Bondone nin ( ) resmi buna tipik bir örnek olarak görülebilir. Giotto, The Marriage at Cana ( ) 10

11 Artistik realizm akımının başladığı yıllarda, Pieter Bruegel the Elder ın ( ) bir resminde üç şişman karakter yiyeceğin çok bol olduğu hayali bir dünyada resmedilmişlerdir. Pieter Bruegel the Elder, The Land of Cockaigne (1567) 11

12 Resim, çok sert geçen 1564 yılı kışı ve takiben hasatın yapılamadığı 1565 yılının izlerini taşıyan bir dönemde yapılmıştı. Resim, yiyecek kaynaklarının çok kıt olduğu bu dönemde popüler bir fantaziyi yansıtmaktaydı. 12

13 17. Yüzyılın başlarında, Amsterdam kuzeyin uluslararası limanı ve Avrupa nın bankacılık merkezi olduğunda Hollanda Cumhuriyeti nde portre resminde büyük bir patlama görülür. Bu resimlerde stabil yiyecek kaynaklarının ve daha iyi bir dietin izleri vardır. 13

14 Sanat tarihçileri 17. Yüzyılda bir Hollandalının nasıl göründüğünü dünyadaki herhangi bir topluma oranla daha iyi bilebildiğimizi söylerler. Frans Hals ın ( ) eserleri buna tipik bir örnektir. Hals aynı bireyi zaman içinde birden çok kez resmetmiş ve böylece yılların getirdiği kilo artışını da belgelemiştir. 14

15 Frans Hals, Banquet of the Officers of thest George Militia(1616) 15

16 Frans Hals, Portrait of Nicolaes van der Meer (1631) 16

17 Hollanda da her sınıftan insanın resimlere yansıyan iyi beslenmiş görünümleri Avrupa da bu dönemde yaşanan çok sayıda kıtlığın bu ülkeye uğramadığının delilidir. Tam tersine Hollanda da bu dönemin resimlerine bir bolluk havası damgasını vurmuştur. Emmanuel de Witte, Adriana van Heusden and Her Daughter at the New Fishmarket in Amsterdam( ) 17

18 Bu dönemde bazı Flaman ve Hollandalı artistler resimlerinde daha hacimli insan portreleri ile öne çıkarlar. Bunlardan Rubens ( ) verembrandt ( ) en iyi bilinenlerdendir. Peter Paul Rubens, Drunken Silenus and Satyrs ( ) 18

19 Peter Paul Rubens, The Three Graces ( ) Rembrandt van Rijn, Seated Female Nude (1631) 19

20 Daha sonraları Edgar Degas ( ) benzer bir şekilde şişman kadın formunu eserlerinde kullanmaya başlamıştır. Bunlar sanatçının daha önceki çalışmalarından çok farklı portrelerdir. 20

21 Edgar Degas, The Customer ( ) Edgar Degas, Dance Lesson (1872) 21

22 Pierre-Auguste Renoir ın ( ) kadınları Rubens in geleneğini devam ettirir. Pierre-Auguste Renoir, The Great Bathers (The Nymphs)( ) 22

23 Fazla kilolu ya da obez olmak artık zenginlik, başarı ve yüksek sosyal statü ile eşdeğer tutulmaya başlanmıştır. 23

24 Ancak 19. Yüzyılın sonlarında kompleks bir ekonomik ve sosyal değişimler kümesi gelir: Tarım yöntemleri, gıdanın işlenme ve taşınmasındaki yenilikler. Artık kaloriden zengin gıdalar Avrupa ve Kuzey Amerika da hemen hemen her kesimden insan için kolay erişilebilir olmuştur. Böylece şişmanlık tarihte ilk kez her insan için sadece bir tercih sorunu olması anlamına gelmiştir. 24

25 Bu arada elitler için zayıf olmak; hız, üretkenlik ve etkinlik ile birlikte yeni bir estetik ve kültürel model olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıcalıklı azınlık için zenginliği teşhir etmenin yolu artık aşırı yemekten geçmemektedir. Obeziteyerine zayıf ve fit olmak arzu edilen standart haline gelmiştir. Diyet reklamlarının sayısı hızla artmaktadır. Popüler basın ve tıbbi yayınlarda aşırı kilolu olmanın zararları ve tehlikelerini tartışan makale sayısında dramatik bir artış görülür. 25

26 Sanayileşme ve şehirleşme hayatın hızını herkes için arttırmıştır. Tam herkes şişman olabilmenin hayat standartlarını yakalamışken trend değişmiştir: Artık seçilebilmek, seçkin olmak için zayıf olmak gerekmektedir. 26

27 Bir devirin kapanışını Thomas Rowlandson ın ( ) bir eseri bize çok güzel anlatmaktadır. Thomas Rowlandson, A Little Tighter (1791) 27

28 Artık sanatta da trend değişmiş ve plastik cerrahi, liposuction ve bariatrik cerrahi güncel temalara girer olmuştur. 28

29 Jenny Saville, Plan (1993) 29

30 Osmanlıda ise resim İstanbul un fethinden sonra hareketlenmeye başlamış ve portre resimleri ön planda Yemek sofraları, Osmanlı mutfağı resmedilmiş 30

31 Sağlıklı ve fit olmak dileğiyle. Bana bu fırsatı verdiğiniz için teşekkürler. 31