ÖĞRENMEYİ ÖĞRENME KAPSAMINDA İNTERNET KAFELERİN EĞİTSEL BİR ARAÇ OLARAK KULLANIMI

Transkript

1 XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya ÖĞRENMEYİ ÖĞRENME KAPSAMINDA İNTERNET KAFELERİN EĞİTSEL BİR ARAÇ OLARAK KULLANIMI Mehmet TAŞPINAR Doç.Dr./Fırat Üniv. T. E. F. Çetin GÜMÜŞ Başkomiser/Elazığ Emniyet Md. In The Context Of Learning To Learn The Use Of Internet Cafes As Educational Means Öğrenmeyi Öğrenme Kapsamında İnternet Kafelerin Eğitsel Bir Araç Olarak Kullanımı ABSTRACT In this research we aimed to examine the internet cafes as a digital library for educational purposes. In this direct, this research have been implemented in 81 provinces with the topics of internet usage, educational uses of internet and internet cafes, inspection of internet cafes. For this purpose a survey carried out to 2748 person involving various institutions. The results from the research indicate that: In general, younger people and students went to internet cafes, Internet cafes perceived as an entertainment place by users, Internet cafes have met the society s needs like access to internet, Inspection of internet cafes is a most important matter for ensuring their uses for educational purposes. From the results of this study, the following can be recommended: Use of internet by all of the individuals is a requirement of being a knowledge society. For this purpose internet training must be given to all of the individuals by schools, educational institutions and non-profit organisations. Internet cafes must be supported by all of the institutions as well as increasing their quality. Key words: dijital libraries, internet cafe, education, inspection, internet Ö Z E T Bu araştırma makalesinde, öğrenmeyi öğrenme kapsamında internet kafelerin Dijital Kütüphaneler eğitim amaçlı kullanımı çeşitli boyutlarıyla incelenmiştir. Bu bağlamda 81 ildeki internet kafe işletmecileri, internet kafe müşterileri, emniyet müdürlüğü yetkilileri ve 5 ildeki milli eğitim okul idarecilerinin kişisel bilgilerinin yanı sıra, internet kullanımı, internet kafeler, İnternet in eğitim amaçlı kullanımı, internet kafelerin eğitim amaçlı kullanımı amacıyla çeşitli konulara ilişkin maddeler üzerinde kendi görüşlerinin yanı sıra, gruplar arasında anlamlı görüş farklılığı bulunup bulunmadığı araştırılmıştır. Tüm gruplardan toplam 2748 kişiye uygulanan anketlerle çeşitli araştırma bulgularına ulaşılmış ve konuyla ilgili öneriler getirilmiştir. Araştırmadan elde edilen verilere göre sonuçlar şöyle özetlenebilir: Ağırlıklı olarak gençler ve öğrenciler tarafından kullanılan internet kafeler, genellikle oyun ve eğlence içerikli algılanmakta ve bu şekilde kullanılmaktadır. İnternet kafeler, toplumun büyük kesiminin İnternet ihtiyaçlarını karşıladıkları mekanlardır. İnternet kafeler, bu nedenle bilgi toplumu olma yolunda özel bir misyon üstlenmişlerdir. 1

2 İnternet kafelerin denetimi, bu mekanların topluma daha yararlı hale gelebilmeleri ve eğitim amaçlı kullanılmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Araştırma kapsamında getirilen öneriler ise şu şekilde özetlenebilir: Ağırlıklı olarak gençler ve öğrenciler tarafından kullanılan internet kafelerden etkili ve eğitim amaçlı yararlanabilmek amacıyla, başta okullar ve eğitim kurumları olmak üzere, meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve tüm kurumlarda İnternet kullanımı ve bilgiye ulaşım yolları eğitimi verilmeli ve İnternet bilinci artırılmalıdır. Bilişim toplumu olma yolunda internet kafeler sorunları giderilerek ve kalitesi artırılarak desteklenmeli, yaygınlaştırılmalı ve bu mekanlar her yaştan bireylerin ve ailelerin istifadesine sunulmalıdır. Anahtar Kelimeler: Dijital Kütüphane, İnternet Kafe, Eğitim, Denetim, İnternet XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya GİRİŞ Günümüz dünyasında yaşanan hızlı teknolojik değişim, toplumun tüm kesimlerini derinden etkilediği gibi eğitim ve bilgi dünyasında da kendini her zamankinden daha çok hissettirmiş, bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımını da zorunlu kılmıştır. Yaşanan hızlı teknolojik değişim hayatımızın her alanında olduğu gibi eğitim yapısında ve ortamında önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Bu nedenle hedeflenen bilgi toplumu için öğrenmeyi öğrenme becerisinin yediden yetmişe etkin kılınması gerekmektedir. 21.yy ın yeni bir yaklaşımı olan öğrenmeyi öğrenme de öğrenen merkezli (learner-centred) yaklaşımı akla getirmektedir. Yine yaşamboyu öğrenme (lifelong learning) ve öğrenme toplumu (learning society) çerçevesinde İnternet ve İnternet in eğitim amaçlı kullanımı ön plana çıkmaktadır (Duman, 1998). Töremen in Dodgson, Brown ve Duguid den aktardığına göre (2001), teknolojinin öğrenme üzerine olan etkisi konusuna ağırlık verdiğini, multimedya iletişimleri, bilgisayar destekli öğrenme, bilgiyi kazanma ve öğretme gibi yeni teknolojilerin önemli araştırma konusu olabileceğini belirtmişlerdir. "Öğrenmeyi öğrenme"; etkin web projeleri veya yüzeysel kaynak tarama yerine öğrenciyi bir problemi derinlemesine incelemeye teşvik etmektedir. Bu durum, öğrencinin hazırlanmış öğretim programlarının da dışına çıkarak, sadece gerekli olan kadarını değil, daha fazla ve kendisine gerekli olabilecek bilgiler edinme alışkanlığını da kazandırmaktadır. İnceleme sırasında edinilen farklı bilgilerin ileride işine yarayabileceğinin farkına varan öğrenci, niçin öğrendiğini keşfederek, kendine özgü hatırlama yöntemlerini, bilgiyi ilişkilendirmeyi, analiz, sentez ve yorum yapabilme becerilerini de geliştirecek ve öğrenmeyi öğrenecektir ( Özer e göre (2003), etkili öğrenici olmak, bireylerin hem okul yaşamları, hem iş yaşamları, hem de günlük yaşamları için önem taşımaktadır. Etkili öğrenici olmak da öğrenmeyi öğrenmekle olanaklıdır. Ancak, Demir e göre (2003) ülkemizde öğrenmeyi öğrenme, bilgiyi kullanma, aktif okuma/yazma gibi uygulamaları içeren yaklaşımlar bulunmamaktadır. Fakat eğer öğrencilere öğrenmeyi öğrenmeyle ilgili gerekli bilgi ve donanımı sağlayabilirsek, öğrenciler öğretmenlerin öğretme stratejilerini uygun yöntemlerle bilgiyi içselleştirerek daha kısa sürede başarıyı sağlayabileceklerdir. Sahip olduğumuz bilgilerin çok çabuk geçerliliğini yitirdiği günümüzde "Öğrenmeyi öğrenme" artık öğrenme ile ilgili olmazsa olmazlardandır. Bu becerinin, öğrenciye ilk öğretim aşamasında kazandırılması tüm hayatı boyunca karşılaşacağı zorluk ve yeni durumlar ile kolayca mücadele edebilmesini ve başarılı 2

3 olmasını sağlar. Aksi takdirde birey, önünü göremediği ve aşamadığı eğitsel sorunlar yumağı içerisinde kalarak güç ve geç öğrenme durumuna ve başarısızlığa maruz kalabilecektir. Bu nedenle nasıl balık tutulacağını öğrenme, yaşam boyu öğrenme anlayışı içerisinde vazgeçilmez kılavuz olmalıdır. Öğrenmeyi öğrenmiş olmak bize metinleri daha hızlı okuma ve okuduğunu anlama kolaylığı sağlar. Bunun yanında, öğrenme süreci işkence olmaktan çıkar, bir eğlenceye dönüşür. Öğrenme, bir yaşam tarzı haline gelir. Verimli öğrenme ve öğrendiğini yaşamda kullanabilme yeteneği gelişir. Ayrıca; neyi, nerede ve nasıl elde edebileceğinin yollarını geliştirir (Sekman, 2002:24). Ancak, Ülgen e göre (1997) bireyin nasıl öğrendiğini anlaması için öğrenme faaliyetlerini düzenlemesi ve öğrenme sorumluluklarını öğrenmesi gerekir. Ültanır a göre de (1997) öğrenmenin öğrenilmesinden sonra öğrenci, öğrenme ile ilgili alt süreçleri ve okul içi ve okul dışındaki müşterek etkiyi gerçekçi bir şekilde organize edecek duruma gelmelidir. Başarının yakalanması ve sürekliliği için "Öğrenmeyi öğrenme" becerisinin öğrencilere kazandırılmasının zorunlu olduğu günümüzde bu beceri, bilgiye çeşitli kaynaklardan ulaşma, bunu değerlendirme ve kullanmanın yanı sıra İnternet gibi teknolojilerin kullanımını da zorunlu hale getirmiştir. Öğrenciler, artık ülkemizde daha on yıl öncesine kadar sahip olunmayan uçsuz bucaksız bilgi hazinesi İnternet içerisinde şimdi istedikleri bilgiye farklı kaynaklardan hızlıca ve kolayca ulaşabilmekte, bu bilgi kaynaklarından değerlendirme ve sentez yapabilmekte, dolayısıyla kendi öğrenme profillerine uygun olarak kendi kazanımlarıyla öğrenmeyi öğrenme becerilerini geliştirebilmektedirler. Çünkü, özellikle çoklu ortam yapısı ile İnternet ortamında çeşitli görsel işitsel öğelerle hazırlanan dersler ve karşılıklı etkileşim kanalları, konuları bilgisayar başında ve okumanın ötesindeki etkinliklerle, sıkılmadan öğrenmeyi sağlamaktadır. Bu dijital ortamda hazırlanan programlarda dersler istenilen zaman, istenildiği kadar tekrar edilmekte ve gerekli görülen konuları tartışmak ve paylaşmak olanağı bulunmaktadır. Tüm bu olanaklar göz önüne alındığında, "Öğrenmeyi öğrenme" becerisinin oluşması için İnternet eğitiminin önemi ortaya çıkmaktadır. Bir öğrenme-öğretme aracı olarak İnternet kullanımı tüm dünyada gittikçe artmaktadır. Ülkemizin ekonomik koşulları ve bilgisayarlaşma oranının düşüklüğü göz önüne alındığında, bireylerin özellikle öğrencilerin İnternet ortamlarından genellikle Reinhardt (2001)ın İnternet erişiminin Mc Donald s ları olarak adlandırdığı internet kafeler aracılığıyla yararlandığı görülmektedir. Gerçekten de bilgi toplumu olma yolunda bugün internet kafeler, öğrencileri İnternet ile tanıştıran ve buluşturan ayrıca istedikleri bilgiye hızlıca ulaştıran bilgi kaynakları konumunda bir vizyon üstlenmişlerdir. İnternet kafelerin, öğrenmeyi öğrenme yaklaşımı içerisinde etkili bir şekilde değerlendirilebileceği düşünülmektedir. Çünkü bu ortamda bilgiye ulaşılacak kaynakları araştırma, kişisel öğrenmenin gücünü fark etme ve kalıcı hafızaya yerleştirebilme söz konusudur. Öğrenen merkezli etkinlikler içerisinde internet kafeler özellikle teknolojik araç-gereçler dikkate alındığında öğrenim maliyeti düşük sınıf dışı öğrenme ortamları olarak düşünülebilir. Bu mekanlarda öğrenci; içinde bulunduğu teknolojik ortamda kendi öğrenme profiline göre araştıran, sorgulayan, eleştiren, bilgiyi etkili olarak kullanabilen, problem çözen, iletişim kuran, düşünen yani kısacası öğrenen kişidir. Öğrenci buradaki sınırsız ve süresiz eğitim ortamında kendi bireysel öğrenme hızında bilgiyi toplayıp birleştirerek, analiz edebilmekte, yeni bilgi üretebilmekte ve sunabilmektedir. Ayrıca, istediği konuda istediği derinlik ve genişlikte ödev hazırlayarak, araştırma yapabilmektedir. Öğrencilerin bu mekanlarda oluşturulan gruplar ile takım çalışması halinde ortak 3

4 projeler üretmeleri, oyun yoluyla öğrenmeleri söz konusudur. İnternet kafeler ortamı kullanılarak öğrencilerin pasif alıcı durumdan, aktif verici duruma getirilmeleri mümkündür. Çünkü, bu mekanlarda bireyler bilgiye farkı kaynaklardan kolayca ulaşabildikleri ve uzaktan eğitim olanaklarından yararlanabildikleri için, kendi hız ve kapasitelerinde öğrenme de kolaylaşmakta ve etkili olabilmektedir. Yine, bireyin internet kafelerde bulunduğu ortamın görsel, işitsel ve kinestetik özelliklere hitap etmesi ve böylece bireysel ve kendi kendine öğrenme sürecini gerçekleştirebilmesi ile öz güveni gelişmekte, aynı zamanda öğrenmede süreklilik, hareketlilik, motive olma, ilginin yoğunlaşması ve eğitim isteği artmakta, dolayısıyla verimlilik yükselerek artan hatırlama süresi gerçekleşerek daha hızlı ve zevkli öğrenme gerçekleşmektedir. Önemli olan "öğrenmeyi öğrenme" becerisi ve yaklaşımını; başta öğretmenler ve öğrenciler olmak üzere toplumun her yaştan bireylerine yaşam boyu öğrenme çerçevesinde kazandırarak yayabilmek ve bunun için uygun ortamları oluşturarak "ezberi" bırakan, öğrenmeyi kolaylaştıran, bilgiye ulaşılacak kaynakları araştırmayı öğreten, araştırmayı ve sorgulamayı özendiren, kendi kendine öğrenebilen ve öğrenme kaynaklarıyla iletişime geçebilen bir yapıya geçebilmek ve "öğrenmeyi öğrenme" becerisini etkin kılabilmek ve kurumsallaştırabilmektir. Özellikle geçmiş dönemlerde kitap okuyarak bilgi artırma amaçlı olarak toplum hayatında yerini almış olan, adı üzerinde Kıraathane lerin yerini günümüzde internet kafeler almıştır. Önemli olan bu bilgi hazinesi mekanlardan toplum olarak etkili yararlanabilmek ve getireceği eğitsel faydaları kültür dünyamıza katabilmektir. Özellikle, insanoğlunun ilk eğiticisi konumunu üstlenen annelerin bu mekanlarda daha çok bulunmalarını temin etme ve uygun ortamlar oluşturularak istedikleri bilgiye ulaşmalarını temin etme ve bu çerçeve de teknolojiyi kullanarak öğrenmeyi öğrenmelerini sağlama, nesillerin daha sağlıklı ve etkin eğitilmeleri ve kültür toplumu olma yolunda oldukça büyük önem taşımaktadır. Özmen (2002); etkililiği, etkinliği ve üretkenliği artırabilmek için okulların teknolojiden yararlanmak zorunda olduğunu, özellikle bilgisayar ve İnternet in eğitime sunduğu fırsatlardan yararlanmak gerektiğini belirtmektedir. Ancak Yaylacı (2000), özellikle İnternet in okullarda eğitim amaçlı kullanımına ülke düzeyinde geçilemediğini ve İnternet'te eğitimin çoğunluğun bekleyerek geçireceği bir süre olarak karşımıza çıktığını belirtmiştir."öğrenmeyi öğrenme" becerisinin geliştirilebilmesi hem öğrenciler açısından, hem de öğretmenlerin kendileri açısından oldukça önemlidir. Öğretmenlerin, öğretmenlik eğitiminde aldıkları bilginin 5 yıl içerisinde eskidiği gerçeği göz önüne alındığında öğretmen yeterliliklerinin de "Öğrenmeyi öğrenme" teknikleri ile çağa uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Çünkü, öğretmenlerin öğrenmeyi öğrenebilen bireyler yetiştirmede ve öğrencilerinin öğrenmeyi öğrenme kapsamında nasıl öğreneceklerini keşfedilmesinde önemli görevleri vardır. "Öğrenmeyi öğretme" artık öğretmenlerin temel görevi olmuştur. Öğrencilerini iyi tanıyan, öğrenme stillerini bilen ve onların ilgi ve bilgi düzeylerini bilen öğretmenlerin, öğrencilerini etkin öğrenme ortamına taşıması söz konusudur. Öğretmenlerin, üstlenmiş oldukları öğretme faaliyetlerini yerine getirebilmesinde bilgi okuryazarlığı becerilerine sahip olması da büyük önem taşımaktadır. Günümüzde öğretmenler teknoloji ve bilgisayar okuryazarı olma, bilgi teknolojilerini iyi tanıma, ders ortamlarında teknolojiyi kullanabilme ve İnternet ten faydalanma, öğrencilerini teknoloji kullanmaya güdüleme, öğrencilerinin derinlemesine araştırma yapabilmelerini sağlamak amacıyla İnternet kaynaklı olmak şartıyla ödev verme ve İnternet 4

5 ortamında ortak proje geliştirme gibi fonksiyonları icra etmelidir. Aynı şekilde İnternet hizmeti veren işletmelerinde, işletmiş oldukları mekanlarının teknolojik alt yapısıyla bu mekenlardan bireylerin öğrenmeyi öğrenmeye destek olarak eğitsel amaçlı yararlanabilmeleri için gerekli eğitsel hazırlıkları ve özverileri göstermeleri beklenmektedir. ARAŞTIRMANIN AMACI Araştırmanın genel amacı bilgi istasyonu dijital kütüphaneler olan ve "öğrenmeyi öğrenme" becerisinin geliştirilebileceği ve öğrenmenin öğretilebileceği ülkemizin ağırlıklı İnternet erişim mekanlarının başında gelen internet kafeleri eğitim ve öğrenme açısından çeşitli yönleri ile ele almak ve bu mekanların özellikle eğitsel amaçlı kullanımının teşvik edilmesi için gerekli yöntem ve düzenlemelerin tespit edilmesini sağlamaktır. SINIRLILIKLAR Araştırma, genel olarak beş boyutta sınırlandırılmıştır ilde bulunan internet kafe işletmecilerinden araştırmaya gönüllü olarak katılacak üçer internet kafe işletmecisi olmak üzere toplam 243 kişi, ilde faaliyet gösteren internet kafe işletmelerinde (3 er adet) bulunan ve araştırmaya gönüllü olarak katılacak beşer internet kafe müşterisi olmak üzere toplam 1215 kişi, il emniyet müdürlüğü (bilgi işlem, silah ruhsat ve tebligat, asayiş, çocuk şube müdürleri ile sorumluluk bölgesinde en çok internet kafe işletmesi bulunan bir polis merkezi amiri) yetkilisi (beş birim) toplam 405 kişi, 4. 5 il milli eğitim müdürlüğünde görevli (Elazığ, Diyarbakır, Malatya, Bingöl, Adıyaman) 15 ilköğretim okulu müdürü ve bu okulların müdür yardımcılarından oluşan toplam 150 kişi ve 5. İnternet Üst Kurulu üyelerinin ve konu ile ilgili uzmanların görüşleri ile sınırlıdır. YÖNTEM Bu bölümde, araştırmanın evren ve örneklemi, veri toplama araçları, verilerin toplanması, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması konusunda bilgi verilmiştir. Araştırmanın evreni; 81 il emniyet müdürlüğü şubeleri, 81 ilde faaliyet gösteren internet kafeler ve burada bulunan müşteriler ile beş il (Elazığ, Diyarbakır, Malatya, Bingöl, Adıyaman) milli eğitim müdürlüğündeki ilköğretim okullarından oluşmaktadır. Örneklem olarak ise, Türkiye genelinde 81 ilde gönüllülerden seçilen üç internet kafe işletmecisi ve bu internet kafelerde bulunan gönüllü müşterilerden seçilen beşer kişi, 81 il emniyet müdürlüğü (Bilgi işlem, silah ruhsat ve tebligat, asayiş, çocuk şube müdürleri ile sorumluluk bölgesinde en çok internet kafe işletmecisi bulunan bir polis merkezi amiri) yetkilileri ve beş il (Elazığ, Diyarbakır, Malatya, Bingöl, Adıyaman) milli eğitim müdürlüğünden 15 ilköğretim okulu müdürü ve yardımcıları alınmıştır. Araştırma verileri, literatür taraması ve anket yöntemiyle kaynak gruplardan toplanmıştır. Anket kapsamında gruplardan toplanan 2748 kişinin görüşleri alınmıştır ve doğal gözlem yöntemiyle bu gruplardan toplanan veriler, istatistik yöntemlerle (frekans, yüzde, aritmetik ortalama, kay kare, t testi, 5

6 varyans analizi) çözümlenerek değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Konuyla ilgili uzman kişilerin görüşlerine yer verilmiştir. BULGULAR ve YORUMLANMASI 1- İnternet Kafe Müşterilerine İlişkin Bölüm a- Cinsiyet, Eğitim, Yaş Dağılımları ve İnternet Kafelere Erişimleri : İnternet kafe müşterileri, ağırlıklı olarak yüzde 86,4 oranında erkeklerden oluşmaktadır. İngiltere de Warwick Business School (1998) tarafından 62 siber-kafe üzerinde ankete dayalı olarak yapılan araştırmada siber kafelerde erkek-kadın eşit sayıda kullanıcının olduğu bulunmuştur. Bu durum, ülkemizdeki erkek-kadın internet kafe kullanıcı oranı ile zıtlık göstermektedir. Yapılacak olan, düzenleme ve etkinliklerle internet kafelerden eğitsel özellikleriyle verimli bir şekilde erkek-kadın herkesin faydalanması sağlanmalıdır. İnternet kafe müşterileri, yüzde 37,8 oranında genel olarak yaş ve yine yüzde 37,8 ile yaş arasında bulunmaktadır. Bu sonucu göre müşteriler yüzde 75,6 oranında yaş arasında bulunmaktadır. İnternet kafe müşterileri, ağırlıklı olarak yüzde 46.9 oranında yükseköğretim düzeyinde öğrenim görmüşlerdir. Bunu, yüzde 38,7 ile ortaöğretim düzeyinde bulunanlar izlemektedir. İlköğretim düzeyinde bulunanların oranı ise yüzde 7,3 tür. Bunu da, yüzde 4,6 ile okur-yazar durumunda bulunanlar izlemektedir. İnternet kafe müşterileri, yüzde 2,5 oranında ise yüksek lisans, doktora düzeyinde bulunanlardan oluşmaktadır. İnternet kafe müşterilerinin, yüzde 73,9 oranında kendilerine ait bir bilgisayarı ve yüzde 81,9 oranında kendilerine ait bir İnternet bağlantısı bulunmamaktadır. Bu nedenle müşteriler, İnternet e ağırlıklı olarak yüzde 74,0 oranında internet kafelerden erişimde bulunmaktadırlar. Bunu, yüzde 10,2 ile evlerden İnternet e bağlanma ve yüzde 5,9 ile okul/üniversite çevresinden erişimde bulunma izlemektedir. b- İnternet Kullanmaya Başladıklarından İtibaren Hayatlarında Meydana Gelen Değişiklikler: Elde edilen veriler Tablo 1 de görülmektedir. TABLO 1: İnternet kafe müşterilerinin, internet kullanmaya başladıklarından beri hayatlarında meydana gelen değişiklikler Görüşler f % Düşüncelerimi ve ilgi alanlarımı paylaşan insanlarla iletişim kurabildim ,5 Farklı görüşlere sahip insanlarla tanışabildim ,9 Daha çok bilgiye, daha kolay erişebildim ,4 Daha az televizyon izler oldum ,0 Daha az kitap okumaya başladım ,1 Güncel hayattaki işlemleri daha kolay gerçekleştirdim. (Banka işlemleri, fatura işlemleri, sınav sonucu vs.) ,0 Benim açımdan hiçbir şey değişmedi ,1 Toplam 3545* 100,0 * Araştırmaya katılanlar bu soruda en fazla 3 seçenek işaretlemiştir. Öğrenmeyi öğrenme kapsamında, düşüncelerin ve ilgi alanlarının paylaşıldığı insanlarla iletişim kurabilmek veya farklı görüşlere sahip insanlarla tanışabilme oldukça önem taşımaktadır. Kısakürek ve diğerleri (2003), öğrenmeyi öğrenmek için öncelikle kişinin kendini tanıması ve kendi öğrenme sürecinin farkında olması gerektiğini belirtmekte ve bu açıdan öğrenmeyi öğrenmeyi, kişinin kendi kendisi ile diyalog kurması, kendisini gözlemlemesi olarak tanımlamaktadır. İkinci olarak ise kişinin başkalarını 6

7 gözlemlemesini ve onlarla diyalog kurması gerektiğini belirtmektedir. İnam a göre (2003), öğrenmeyi öğrenmek, bir yaşama tarzıdır, bir yaşam biçimidir, bir hayat tarzıdır. Elde edilen bulgulara göre müşteriler, yüzde 19,5 oranında düşüncelerini ve ilgi alanlarını diğer insanlarla iletişim kurarak paylaşabilmektedir. Müşterilerin, yüzde 29,4 oranında internet kafelerde İnternet üzerinden daha çok bilgiye daha kolay erişebilmesi de öğrenmeyi öğrenme becerisine katkı sağlamaktadır. Öğrenmeyi öğrenmek için mutlaka başkaları ile diyalog kurulmalı ve paylaşımcılık esas alınmalıdır. İnternet, , iletişim platformları vb. ortamı ile bugün tüm bireyleri ortak bir paydada buluşturmaktadır. Bu bulgu, İnternet in öğrenmeyi kolaylaştırdığı bulgusu ile de paralellik arzetmektedir. c- Okuldaki Başarı Durumuna İnternet Kullanımının Etkisi : İnternet kafe müşterilerinin (öğrenci müşteriler), okuldaki başarı durumlarına İnternet kullanımının etkisi hakkındaki görüşleri alınmıştır. Buna göre öğrenci müşteriler; öncelikli olarak yüzde 34,7 oranında okuldaki başarı durumlarına İnternet kullanımının kısmen olumlu etkisi olduğunu belirtirken, daha sonra yüzde 33,2 oranında ise okuldaki başarı durumlarına İnternet kullanımının olumlu etkisi olduğu görüşünde bulunmuşlardır. Günümüzde, okul ile İnternet arasında yeterince bağ kurulmamış olması, İnternet in kısmen etkili olduğu görüşünün ve İnternet kullanımının olumlu etkisi olmadığı görüşünün bu oranda yüksek olmasının nedeni olarak düşünülmektedir. Ayrıca, öğrencilerin İnternet ortamlarından uzak olması, okullar da İnternet laboratuarlarının dijital kütüphaneler bulunmaması ve ailelerin İnternet kullanım oranının düşük olması da diğer nedenler olarak düşünülmektedir. İnternet kullanıcısı olan gençlerin ve dolayısıyla genç kesimi temsil eden öğrencilerin; araştıran, inceleyen ve farklı kişilerle kültür alışverişlerinde bulunan, öğrenmeyi öğrenebilen başarılı bireyler olabilmeleri için, öğrenme ortamları oluşturularak dil, bilgisayar ve İnternet eğitimi almaları ve bilgi hazinesi internet ortamında eğitsel ortamlar oluşturularak internet kafelerden faydalandırılmaları gerekmektedir. d- İnternet te Aranılan Bilgiye Türkçe Kaynaklardan Ulaşılabilme Durumu : Elde edilen bulgulara göre, müşterilerin büyük çoğunluğu yüzde 49,4 oranında, bilgiye kolayca Türkçe kaynaklardan ulaşabilmektedir. Kısmen bu görüşe katılanların oranı ise yüzde 34,9 dur. Öğrenmeyi öğrenme kapsamında, İnternet te aranılan bilgiye Türkçe kaynaklardan ulaşabilme önemlidir. Ancak, öncelikli olarak Türkçe içerikli eğitim ortamları artırılmalıdır. Andiç e göre (2002), İnternet teki Türkçe içerik yetersizdir. Eğer İnternet te insanların hayatını kolaylaştıracak ve zenginleştirecek içerik geliştirilebilirse, kullanıcılar da daha istekli hale geleceklerdir. Aynı zamanda bilginin çok fazla olduğu ve çeşitlilik gösterdiği günümüzde, bilgi hazinesi olan İnternet üzerinden hızlı bir şekilde doğru bilgiye ulaşılabilmesi amacıyla, mutlaka gerekli eğitimlerin yurt genelinde artırılması ve böylece İnternet te aranılan bilgiye ulaşabilme oranının artırılması gerekmektedir. 2-İnternet Kafe İşletmecilerine İlişkin Bölüm a- Kişisel Bilgiler: İnternet kafe işletmecilerinin büyük çoğunluğunu yüzde 92,9 ile erkekler oluştururken, bu grubun yüzde 72 si yaş grubu arasında yer almaktadır. İnternet kafe işletmecilerinin eğitim düzeylerinin çoğunluğunu yüzde 44,2 ile ortaöğretim düzeyinde bulunanlar oluşturmaktadır. Bunu, yüzde 39,6 ile yükseköğretim düzeyinde bulunanlar izlemektedir. b-eğitim-kültür-bilgi Amaçlı Web Sayfası Adreslerini Müşterilerine Bildirme Durumları: 7

8 İnternet kafe işletmecileri, eğitim-kültür-bilgi amaçlı web sayfası adreslerini müşterilerine ağırlıklı olarak yüzde 74,8 oranında bildirmektedirler. Buna karşın yüzde 25,2 si, müşterilerine böyle bir bilgi sunmamaktadır. İnternet kafe işletmecileri, yeni web adreslerini ise müşterilerinin hizmetine öncelikli olarak yüzde 29,1 oranında arama motorlarını kullanarak sunmaktadırlar. İnternet kafe işletmecilerinin, müşterilerine eğitim-kültür-bilgi amaçlı web sayfası adreslerini sunmaları, bu mekanların eğitim amaçlı kullanımına ve öğrenmeyi öğrenme çerçevesinde bu mekanlara genelde öğrencilerin geldiği göz önüne alındığında öğrencilere önemli katkılar sağlayacaktır. c- İnternet Kafede Aile Bölümü Bulunma Durumu: İnternet kafe işletmecileri, internet kafe içerisinde genel olarak yüzde 75.5 oranında aile bölümü oluşturmamışlardır. Aile bölümü oluşturanların oranı ise yüzde 24,5 tir. İnternet kafeleri yoğun olarak kullanan öğrencilerin ve gençlerin, bu mekanlara anne-babalarıyla gelebilmeleri için, aile bölümü oluşturulmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Kraut ve diğerleri (2000), çocuklar ve gençlerin, diğer aile üyelerinin teknoloji ile tanışması ve teknolojiyle yakından buluşmaları aşamasında önemli roller üstlendiklerini belirtmiştir. Bütün dünyada kabul görmüş olan eğitimin ilk önce ailede başladığı fikrine göre, bayanlara ve annelere yönelik olarak internet kafelerde özel bölüm oluşturulması, bu mekanlardan bayanlar ve annelerin yanı sıra çocukların ve öğrencilerin bilgiye ulaşımında ve öğrenme ortamının oluşmasında temel rol oynayacaktır. Dolayısıyla, bu durum öğrenen toplum oluşmasına yardımcı olacaktır. 3-Milli Eğitim Okul İdarecilerine İlişkin Bölüm Milli eğitim okul idarecileri, genel olarak İnternet i nadiren (yılda birkaç kez) düzeyinde kullanmaktadır. Öğrenmeyi öğrenme becerisinin geliştirilmesinde öğretmenlerin fonksiyonu göz önüne alındığında, öğretmenlerin İnternet kullanım oranının artırılması gerekmektedir. Milli eğitim okul idarecileri yüzde 40,6 oranında, internet kafelerin bilimsel ve eğitim amaçlı kullanılabilmesini mümkün görmektedirler. İnternet kafelerin bilimsel, eğitim amaçlı kullanılabilmesini mümkün görmeyenlerin oranı ise yüzde 15 tir. 4. Gruplararası (İnternet Kafe İşletmecileri, İnternet Kafe Müşterileri, Emniyet Yetkilileri ve Milli Eğitim Okul İdarecileri) Karşılaştırmalı Veriler a- Müşterilerin İnternet Yoluyla Bilgiye Ulaşmasında İzlenen Yöntemler Konusunda Gruplar Arasında Görüş Farklılığı Bulunma Durumu: İnternet kafe işletmecileri ile internet kafe müşterilerinin görüşleri sonucu elde edilen veriler Tablo 2 de görülmektedir. TABLO 2: Müşterilerin internet yoluyla bilgiye ulaşmasında izlenen yöntemler konusunda grupların görüşleri Müşteriler İşletmeciler Bilgiye ulaşmada izlenen yöntemler f % f % Arama motorları ile (yahoo, google, netbul, arabul vb.) , ,84 On-line veri tabanları ile (science direct, ebscohost vb.) , ,68 Arkadaş yönlendirmesi ile , ,56 Kitap, dergi, gazete, tv vb. yardımı ile , ,95 Diğer 57 1, ,97 Toplam 3601* 100,0 806* 100,0 * Araştırmaya katılanlar en fazla 3 seçenek işaretlemişlerdir. 8

9 Buna göre; müşterilerin, İnternet yoluyla bilgiye ulaşmasında izlenen yöntemler konusunda internet kafe müşterileri yüzde 34,94 oranında ve işletmeciler ise yüzde 38,84 oranında; öncelikli olarak arama motorları ile bilgiye ulaşılmaktadır görüşünde birleşmektedirler. Müşterilerin öncelikli olarak arama motorları kullanmak suretiyle bilgiye ulaşmaya çalışmaları öğrenmeyi öğrenme çerçevesinde günün teknolojik ortamlarını kullanmaları açısından sevindirici bir durumdur. Yediden yetmişe verilecek eğitimlerle herkese online ortamda bilgiye kolayca ulaşabilme yolları öğretilmelidir. Yıldırım a göre (2003), İnternet ortamı sayesinde, yazıya ve konuşmaya dayalı eski iletişim alışkanlıklarımızı değiştirmek ve sanal ortamda iletişim kurma ve bilgi kaynaklarına ulaşma konusunda bir uyum süreci geçirmek zorunda kalınmaktadır. Veri bankaları yoluyla, bilgiye ulaşma biçimlerimizde köklü değişiklikler ortaya çıkmaktadır. b. Örgün Eğitime Destek Olarak Eğitim Kurumlarının İnternet Aracılığıyla Uzaktan Eğitim Konusunda Çalışmalarda Bulunmaları: Örgün eğitime destek olarak eğitim kurumlarının, İnternet aracılığıyla uzaktan eğitim konusundaki çalışmaları hakkında internet kafe işletmecileri, internet kafe müşterileri, emniyet müdürlüğü yetkilileri ve milli eğitim okul idarecilerinin görüşleri arasında anlamlı fark olup olmadığı tek yönlü varyans analizi ile karşılaştırılmıştır. Buna göre, örgün eğitime destek olarak eğitim kurumlarının İnternet aracılığıyla uzaktan eğitim konusundaki çalışmaların yararlı olması hakkında tüm grupların görüşleri arasında anlamlı görüş farklılığı bulunmaktadır. LSD sonuçlarına göre, gözlenen farklılığın aynı doğrultudaki görüşlerin farklı aritmetik ortalamalar almalarından kaynaklandığı gözlenmektedir. Varol (2001), uzaktan eğitimin standartlaşmış eğitim ve öğretim olanakları sağlamanın yanı sıra, esnek ve objektif ölçme değerlendirme sağladığını ve uzaktan eğitimde verimliliğin çok daha yüksek olduğunu bildirmektedir. Ayrıca, uzaktan eğitim sayesinde daha hızlı öğrenme ile beraber artan hatırlama süresi gerçekleşeceğini, eğitim isteğinin artacağını, sınırsız ve süresiz bir eğitim kavramı ortaya çıkacağını belirtmektedir. Akgül de (2002), okullarda acilen gerekli araç, gereç, PC sağlanarak İnternet laboratuarları kurulması gerektiğini belirtmektedir. Bu durum, öğrenmeyi öğrenme becerisinin gelişmesine tam olarak katkı sağlamaktadır. Bunun için, eğitim kurumlarının İnternet aracılığıyla uzaktan eğitim konusunda çalışmalarda bulunmalı ve çeşitli ortak projeler geliştirerek hem örgün eğitime destek olmalı hem de öğrenmeyi öğrenme ortamı sağlamalıdırlar. Taş ve Türel de (2001), günümüzde sanal ortamlarda öğrencileri üniversiteye hazırlayan dershaneler bulunduğunu ve son yıllarda üniversitede, lisans, yüksek lisans ve doktora derslerinin web ortamında sunulduğunu belirtmektedir. c- Öğrencilerin Çalışmalarında İnternet Ortamından Yararlanmaları : Öğrencilerin ev ödevi/araştırma vb. gibi verilen çalışmalarında, İnternet ortamından yararlanmalarının öğrenme açısından yararlı olacağı konusunda internet kafe işletmecileri, internet kafe müşterileri ve milli eğitim okul idarecilerinin görüşleri arasında anlamlı fark olup olmadığı tek yönlü varyans analizi ile karşılaştırılmıştır. Buna göre, internet kafe işletmecileri, internet kafe müşterileri ve milli eğitim okul idarecilerinin görüşleri arasında anlamlı fark olduğu görülmektedir. Ancak, farklılığın aynı doğrultudaki görüşlerin farklı aritmetik ortalamalar almalarından kaynaklandığı gözlenmektedir. Bu konuda en olumlu görüşü internet kafe işletmecileri belirtmiştir. Bu durum, dijital kütüphane olgusunun gelişmesinde oldukça manidardır. Diğer ülkelerde olduğu gibi, İnternet ortamından ödev yapmak üzere yararlanılmalıdır. Bu durum istenilen konuda ayrıntılı çalışma yapılarak bilgiyi ilişkilendirmeyi, analiz, sentez ve yorum yapabilme becerilerini de 9

10 geliştirecek ve böylece öğrenmeyi öğrenme becerisinin gelişmesine katkı sağlayacaktır. ntvmsnbc.com da yer alan bir haberde (2002), İngiltere de yapılan araştırma sonuçlarına göre, İngiliz çocuklarının yüzde 75'inin ödevlerini yaparkan İnternet ten yardım aldıkları ve yüzde 69 unun da İnternet in ödevlerini çok kolaylaştırdığı şeklindeki görüşleri belirtilmiştir. Bu nedenle, tüm okullar ve üniversitelerde öğrencilere ev ödevi/araştırma vb. gibi verilecek çalışmaların, İnternet ortamından yararlanmalarını sağlayacak şekilde, internet kaynaklı olması istenmelidir. d- İnternet Kafelerde, Eğitim Amaçlı Web Sayfalarının Hazırlanması Konusunda Grupların Görüşlerine İlişkin t Testi Analizi Sonuçları: Müşteriler ( x =2,57) ve işletmeciler ( x =2,48) internet kafelerde, eğitim amaçlı web sayfalarının hazırlanarak, bu İnternet adreslerinin müşterilerin hizmetine sunulmasının yararlı olacağı konusunda birleşmektedirler. Böyle bir eğitsel faaliyet, öğrenmeyi öğrenme çerçevesinde öğrencilere büyük yararlar sağlayacaktır. Bu konuda Akgül (2002), işletme içerisinde eğitim amaçlı kullanım için basılı bir doküman bulundurulabileceğini belirtmektedir. e- Öğrencilerin Grup Çalışması Şeklinde İnternet Yoluyla Bilimsel Projeler Geliştirmeleri Konusunda Grupların Görüşlerine İlişkin t Testi Analizi Sonuçları: Müşteriler ( x =2,51) ve milli eğitim yetkilileri ( x = 2,11) öğrencilerin grup çalışması şeklinde İnternet yoluyla bilimsel projeler geliştirmelerinin mümkün olacağı görüşünde birleşmektedirler. Öğrenmeyi öğrenme kapsamında okullar, üniversiteler, kuma kurum ve kuruluşları ve sivil toplum örgütleri tarafından öğrencilerin grup çalışması şeklinde İnternet yoluyla bilimsel projeler geliştirmelerini sağlayacak ve onları teşvik edecek düzenlemeler ve etkinlikler yapılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu konuda Akgül (2002), okullardaki Internet laboratuarlarında yaz tatillerinde, meraklılarına İnternet eğitimi verilmesi ve böylece öğrencilerin İnternet kullanabilir hale getirilmesi ve bunun yanı sıra araştırma yapma ve proje geliştirme özelliklerinin geliştirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Aynı zamanda; İnternet ortamında santranç gibi zea ve akıl oyunlarının yanı sıra yaratıcılığı teşvik eden etkinliklerin de düzenlenebileceği göz ardı edilmemelidir. Zeka ve akıl oyunlarının bilimsel faaliyetler geliştirmede ve öğrenmeyi öğrenmede rolü büyüktür. Çalapkulu (2003), bu konuda gerçek hayatta öğreniyoruz, oyunlarda ise, öğrenmeyi öğreniyoruz. Hayati önemi yok, ama oyunların aslında çok büyük önemi var. Öğrenmeyi öğrenmeyi de ancak bir oyun ortamında mümkün kılabiliriz demektedir. Tokman (1999) ise, bir üniversitede yapılan araştırmaya göre yüzde 10 oranında ortak araştırma projeleri geliştirme ve yüzde 4 oranında ise öğrencileri ortak projelere teşvik etme amacıyla İnternet ortamından yararlanıldığını belirtmektedir. Yine Karasar (1999), birbirinden coğrafi olarak çok uzaklarda bulunan okullardaki öğrencilerin, İnternet aracılığı ile ortak projeler hazırlayıp yürüterek, öğrenci çalışmalarının elektronik posta yoluyla diğer öğrencilere, öğretmenlere ya da ilgilenenlere ulaştırılabileceğini belirtmiştir. f- İnternet in Bireysel Öğrenmeye Katkı Sağlaması Konusunda Grupların Görüşlerine İlişkin t Testi Analizi Sonuçları: Müşteriler ( x = 2,52) ve milli eğitim okul idarecileri ( x = 2,58) İnternet in bireysel öğrenmeye katkı sağladığı görüşünde birleşmektedirler. Internet ortamı, sürekli tekrara açık bir ortam olduğundan kişinin bilgi ve kabiliyeti ölçüsünde, bireysel öğrenmeye dolayısıyla öğrenmeyi öğrenmeye katkı sağlayan önemli bir araçtır. Özel hazırlanan programlar ile İnternet ortamının aynı zamanda özürlüler için de, bireysel öğrenmeye ve öğrenmeyi öğrenmeye katkı sağlayacağı göz ardı edilmemelidir. 10

11 Bu yönde yazılımlar (software) geliştirilmeli, gelişen teknoloji takip edilmelidir. Alkan a göre (1995) de, eğitim teknolojisindeki gelişmeler öğrenme ortamlarına esneklik sağlamakta, kendi kendine öğrenebilme ortamını düzenlemede kolaylıklar getirmekte ve bireyin neyi, ne zaman, ne kadar öğrenmesi gerektiği konusunda bireysel karar verebilmesini sağlamaktadır. g- İnternet in Öğrenmeyi Kolaylaştırması Konusunda Grupların Görüşlerine İlişkin t Testi Analizi Sonuçları: Müşteriler ( x = 2,50) ve milli eğitim okul idarecileri ( x = 2,47), İnternet in öğrenmeyi kolaylaştırdığı görüşünde birleşmektedirler. Kaykayoğlu (2003), bilgisayarın sağladığı iletişimsel yöntemlerle öğrenmenin, yeni bir öğrenme modeli olarak dünyada geliştiğini ve böyle bir modelin ülkemiz insanı için de, çocukları için de, son derece uygun olacağını belirtmekte ve bu yeni öğrenme paradigmasının elemanlarını ise, e-posta, sürekli tartışma ortamları, bunun yanında, yine bu teknolojiye uygun senkron haberleşme, benzeşim ve dijital teknoloji imkanları olarak göstermektedir. Internet in özellikle, görme-işitme-dokunma duyularını kapsaması ve tekrar edilebilme yönlerinden dolayı, öğrenme sürecinde öğrencilere yardımcı harika bir ürün olduğu ve böylece öğrencilerin bireysel yeteneklerini artırma imkanı sağladığı ve öğrenmeyi kolaylaştırdığı gerçeğinden hareketle, öğrenmeyi öğrenme çerçevesinde her kademede bütün eğitim kurumlarında, günün teknolojisi ve özellikle eğitim teknolojisindeki gelişmeler takip edilerek İnternet ortamlarının tesis edilmesi ve başta bilgisayar olmak üzere İnternet kullanımı eğitimlerinin verilmesi gerekmektedir. Gökdaş ın belirttiğine göre (2001), İnternet ortamının kullanıldığı bilgisayarların özellikle etkili eğitsel yazılımların hazırlanmasıyla öğretme-öğrenme sürecine önemli katkılar sağladığı, yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda ortaya konulmuştur. Tokman da (1999), İnternet üzerinden erişimli olarak ulaşılabilen yeni öğretim yapısı zamandan ve yerden bağımsız olarak çoklu ortam, multimedya özelliklerini de barındırarak öğretim programlarında karşılıklı katılımı sağlayabilen bir fırsat yaratmaktadır. Bu bağlamda, artık pasif bir öğretim yapısından söz edilmemektedir görüşünde bulunmakta ve İnternet in özellikle çoklu ortam yapısı ile öğrenmeyi kolaylaştırdığını ifade etmektedir. Bakay ın O-Sullivan ve Scott (1994) dan aktardığına göre (2001), yapılan bir araştırmada öğrencilerin yüzde 93 ünün İnternet i mükemmel bir öğrenme aracı olarak tanımladıkları belirtilmiştir. h- Sadece Eğitim-Bilgi Amaçlı (Dijital Kütüphane) İnternet Kafelerin Açılması Konusunda Grupların Görüşleri Konusunda Grupların Görüşlerine İlişkin t Testi Analizi Sonuçları: Müşteriler ( x = 2,42) ve milli eğitim okul idarecileri ( x = 2,75), sadece eğitim-bilgi amaçlı (dijital kütüphane), internet kafelerin açılması görüşünde birleşmektedirler. Buna göre, bu şekilde sadece eğitim-bilgi amaçlı (dijital kütüphane) internet kafelerin açılmasının, bilgi toplumunun gelişmesine ve öğrenmeyi öğrenme olgusunun gelişmesine ve yayılmasına büyük katkılar sağlayacağı unutulmamalıdır. Ayrıca okulların bünyelerinde de internet kafeler kurulmalıdır. Ancak, bunun için öğretmenleri bilgisayar ve internet konularında eğitme projeleri hızlandırılmalıdır. i- Internet in Araştırma Becerilerini Geliştirmesi Konusunda Grupların Görüşlerine İlişkin t Testi Analizi Sonuçları: Müşteriler ( x = 2,39) ve milli eğitim okul idarecileri ( x =2,47), İnternet in araştırma becerilerini geliştirdiği görüşünde birleşmektedirler. Günümüz bilgi hazinesi İnternet in, derinlemesine araştırma yapma, araştırma becerilerini geliştirme ve dolayısıyla öğrenmeyi öğrenme becerisinin geliştirilmesinde katkısı büyüktür. Bu nedenle özellikle öğrencilerin, günlük hayatta daha 11

12 üretken ve sorgulayan bireyler olarak yetişmeleri amacıyla, öğrenim süreçleri içerisinde araştırma becerilerini geliştirmesi özelliğinden dolayı İnternet ten yararlandırılmaları ve bununla birlikte İnternet in başta öğrenciler olmak üzere toplumun her yaştan tüm kesimleri ile buluşturulması sağlanmalıdır. Bu konuda Akgül de (2002), her yurttaşın İnternet ile tanıştırılması gerektiğini belirtmektedir. Yılmazçoban ve Damkacı ya göre (1999) öğrencilere yıllık ödevler verilirken, o konu ile ilgili İnternet sayfalarının bulunmasının istenmesi öğrencilere İnternet üzerinde araştırma yapma kabiliyeti kazandırmaktadır. j- Öğrencilerden; Öğretmenleri Tarafından İnternet Kaynaklı Olması Şartıyla Ev Ödevi/Araştırma vb. Çalışmaların İstenmesi Konusunda Grupların Görüşleri: Öğrenci müşteriler ( x = 2,19) ve milli eğitim okul idarecileri ( x = 1,97), öğrencilerden; öğretmenleri tarafından İnternet kaynaklı olması şartıyla ev ödevi/araştırma vb. çalışmalarının kısmen istendiği görüşünde birleşmektedirler. Ancak, bu görüşe öğrenci müşteriler daha çok katılmaktadırlar. Daha önceki bulgulara göre, İnternet in araştırma becerilerini geliştirdiği görüşü de göz önüne alındığında; öğrencilere, öğretmenleri tarafından İnternet kaynaklı olması şartıyla ev ödevi/araştırma vb. çalışmalar verilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Bu şekilde öğrenciler, bilgi hazinesi ve derin bir eğitim ortamı olan İnternet üzerinden; hem aradıkları bilgiye daha hızlı ulaşacak, hem de daha çok bilgi elde edebileceklerdir. Öğrencilerin, bu şekilde İnternet üzerinden yurt içi ve yurt dışı İnternet kaynaklı bilgi aramaları, elde edilen bilgilerin zenginleşmesini ve birbirinden farkını ortaya çıkaracaktır. Bu şekliyle de, öğrenmeyi öğrenmenin gerçekleşmesi suretiyle eğitimin kaliteleşmesi yönünde etkili bir adım atılma imkanı doğacaktır. Ayrıca, ülkemizde öğrencilerin genel olarak internet kafeler üzerinden İnternet ortamından yararlandıkları göz önüne alındığında, öğretmenlerin öğrencilerinden İnternet kaynaklı olmak üzere ev ödevi ve araştırma yapmalarını istemeleri, internet kafelerin eğitim amaçlı kullanımına ve öğrenmeyi öğrenmenin etkinleşmesine büyük katkılar sağlayacağı yadsınamaz bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır. Kısakürek e göre de (2001) iletişim teknolojilerinin önemli bir boyutunu oluşturan İnternet; eğitim için gerçek anlamda sınırları kaldırmakta, sınırsız denecek kadar çok eğitim imkanını insanlığın hizmetine sunmaktadır ve daha şimdiden lisansüstü eğitim programları da dahil bir çok eğitim programını İnternet ten izlemek ve diploma almak mümkün hale gelmiştir. k- Okul Bünyesinde İnternet Kafe Kurulması Konusunda Grupların Görüşlerine İlişkin t Testi Analizi Sonuçları: Öğrenci müşteriler ( x = 2,46) ve milli eğitim okul idarecileri ( x = 2,75) okul bünyesinde internet kafe kurulması görüşünde birleşmektedirler. Bu bulgular ile Yaylacı nın (2000), özellikle İnternet in okullarda eğitim amaçlı kullanımına ülke düzeyinde geçilemediği şeklinde bulgusu aynı yönde görüş belirtmektedir. Okul bünyesinde internet kafe kurulması, öğrencilerin neyi, nasıl öğrenecekleri konusunda öğrenme becerilerinin gelişimine ve bunları kullanarak yeni bilgi üretmeleri ve yorum yapabilme yeteneklerini artmasında büyük yararlar getirecektir. Internet kafe mekanlarının ağırlıklı kullanıcıları olan öğrencilerin düşünen ve sorgulayan bireyler olarak yetişmeleri amacıyla okulların da bilgi hazinesi İnternet ten yararlanabilmeleri; İnternet in öğrenmeyi kolaylaştırması, okul hayatına yardımcı olduğu, araştırma becerilerini geliştirdiği bulguları dikkate alındığında bilgisayar ve İnternet eğitimi almaları çok önemlidir. Ancak elde edilen verilere göre, okul bünyesinde internet kafelerin kurulmadığı, bu yönde gereksinim olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, özellikle okullarda Internet sınıfları nın hızla yaygınlaştırılarak kurulması ve öğretmenlerin düzenlenecek hizmetiçi eğitim programlarıyla internet 12

13 eğitiminden geçirilerek, öğrencilerin İnternet kullanım düzeylerinin arttırılması gerekmektedir. İnternet konusunda Akgül (2001), ülkemizde maalesef çok az bir öğrencinin bu modern teknolojiyi kullanabildiğini, milli eğitim bakanlığının okullarında internet kafeler dijital kütüphaneler kurmak ve öğrencileri İnternet le buluşturmak zorunda olduğunu ve Milli Eğitim Bakanlığı nın hızlı hareket ederse, İnternet imkanından çok daha geniş öğrenci kitlesinin yararlanma imkanı olacağını belirtmektedir. l- Müşterilerin İnternet Kafede Diğer Ülke İnsanlarıyla İletişim Kurarak Kültür ve Bilgi Alışverişinde Bulunma Durumları Konusunda Grupların Görüşlerine İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları: Genel olarak tüm grupların bu görüşe katıldıkları görülmektedir. İnternet in insanlara sağladığı bu ayırıcı özelliği, yaşam boyu eğitim süreci içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Önemli olan, İnternet olgusundan verimli bir şekilde yararlanabilmek, hayatı kolaylaştırabilmek ve bu olguyu kültür ve bilgi alışverişinde kullanmak suretiyle öğrenmeyi öğrenmenin hedeflendiği bilgi toplumuna gidebilmektir. Özellikle öğrenmeyi öğrenmiş öğrencilerin, İnternet ortamının katkılarıyla diğer ülke insanlarıyla iletişim kurarak, kültür ve bilgi alışverişinde bulunmaları halinde, eğitimin daha güncel bilgilerle kaliteli hale gelmesi sağlanabilecektir. Gökdaş (2001), İnternet sayesinde bireylerin dünyanın değişik yerlerindeki meslektaşlarıyla veya ilgi alanlarıyla ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla iletişim olanaklarına sahip olabildiklerini belirtmektedir. Tokman da (1999), eğitim kurumlarının öğretimlerinde bilgisayar teknolojisinden yararlanmak üzere edindikleri deneyimi İnternet ortamında diğer insanlarla paylaştıklarını ve fikir alışverişinde bulunduklarını belirtmektedir. SONUÇ ve ÖNERİLER Öğrenmeyi öğrenme becerisinin geliştirilmesi amacıyla 21 yy ın son mucizesi İnternet hizmetlerinin verildiği internet kafelerden her yaştan bireyler eğitsel olarak yararlandırılmalıdır. Sonuçlar Öğrenmeyi öğrenme çerçevesinde, toplum için adeta özel bir görev üstlenen insanları teknoloji ile buluşturan internet kafelerin işletmecilerine ve ayrıca öğretmenlere bilgi toplumu olma yolunda büyük görevler ve sorumluluklar düşmektedir. Öğretmenler tarafından, öğrencilerden ev ödevi/araştırma vb. gibi verilen çalışmalarda İnternet ortamından yararlanılmasının istenmesi, bu mekanların dijital kütüphane olduğu yaklaşımını öğrencilere kazandıracak ve öğrenmeyi öğrenme olgusunun gelişmesini sağlayarak öğrencilerin bilgiye ulaşma, sentezleme, yeni bilgi üretme ve yorumlama yeteneğini artıracaktır. İnternet kafelerde, eğitim amaçlı web sayfalarının hazırlanması ve adreslerinin müşterilerin hizmetine sunulması öğrenmeyi öğrenme becerisinin gelişimine katkı sağlayacaktır. Öğrenmeyi öğrenmeyi hedef alan eğitim amaçlı internet kafelerin dijital kütüphane açılması gerekmektedir. Araştırma Sonuçlarına Dayalı Öneriler İnternet kafelerin, dijital kütüphaneler olarak algılanması ve öğrenmeyi öğrenme amaçlı kullanılabilmesi amacıyla özellikle ilköğretim okullarından başlanarak İnternet in eğitim amaçlı kullanımı, İnternet etiği, İnternet i verimli kullanma, İnternet in zararlarından korunma ve internet 13

14 kafelerden etkili yararlanma konularında panel ve konferanslar düzenlenmeli, ayrıca kamu kurumlarında da bu amaçla hizmet içi eğitimler düzenlenmelidir. İnternet kafeler sadece ticari amaçlar güdülen yerler olarak değil, eğitime dönük yönleriyle de bireylere hizmet vermelidir. Bu mekanlar öğrenmeyi öğrenmenin gerçekleştiği bir nevi okul haline dönüştürülmelidir. İnternet kafelerde; milli eğitim müdürlüğü ve internet kafe işletmecileri koordinesinde belirlenecek olan uygun vakitlerde bilgisayarla hiç tanışmamış öğrencilere, öğretmenleri gözetiminde basit dersler verilmeli ve İnternet le bu öğrenciler tanıştırılmalıdır. Bu tür internet kafeler teşvik edilmeli ve ödüllendirilmelidir. İnternet kafelerin her yaştan bireylere katkı sağlayan, yaşam boyu eğitime ve öğrenmeyi öğrenmeye destek veren eğitim merkezleri haline getirilmesi için konu ile ilgili sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, milli eğitim ve emniyet yetkilileri birlikte çalışmalar yapmalı ve internet kafe işletmecilerine yönelik olarak eğitim faaliyetleri düzenlenmelidir. Ticari mahiyette hizmet veren internet kafelerde aynı zamanda aileler için ve bayanlar içinde uygun fiziki ortamlar sağlanmalıdır. Yine; okullar, üniversitelerin yanı sıra yaşam boyu öğrenmenin zorunlu olduğu günümüzde özellikle halk eğitim merkezlerinde öğrenmeyi öğrenme kapsamında çocuk, genç ve öğrencilerin yanı sıra özellikle bayanlara ve annelere yönelik olarak bilgisayar temel eğitimi verilmeli ve internet hizmetlerini verildiği internet kafe modelleri oluşturulmalıdır. Kamu kurumlarında da personelin sürekli olarak eğitiminde ve hizmet içi eğitimlerinin yerine getirilmesinde internet kafe modeli ile İnternet bağlantısı olan eğitim sınıfları kurulmalı ve bu model geliştirilmelidir. K A Y N A K L A R Akgül, M.(2001). İnternet Yaşamdır Temmuz 2001 tarihinde alınmıştır. Akgül, M. (2002). İnternet Üst Kurulu Üyesi ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç.Dr. Mustafa AKGÜL ile Yapılan Görüşme Notları. 08 Kasım Ankara. Alkan, C. Şimşek, N. ve Deryakulu, D. (1995). Eğitim Teknolojisine Giriş. Ankara: Önder Matbaacılık. Andiç, Y. (2002). İnternet Cafeler Nereye Gidiyor? VIII. "Türkiye'de Internet" Konferansı Aralık İstanbul Bakay, M. E. (2001). İzmir de Lise Öğrencilerinin İnternet Kullanma Koşulları ve Yeterlilik Düzeyleri (Ev de,okul da ve Kafeler de). (D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü). İzmir: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çalapkulu, F., Dilber, F. ve Altay, C. (2003). İkiz Oyunlar Zeka Oyunları Çözümündeki Yöntem Benzerlikleri. Türkiye Zeka Vakfı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Öğrenmeyi Öğrenme Etkinlikleri Kasım ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi. Ankara. Demir, S. (2003). Kuantum Öğrenme. Türkiye Zeka Vakfı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Öğrenmeyi Öğrenme Etkinlikleri Kasım ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi. Ankara. Duman, A. (1998). İnternet, Öğrenme ve Eğitim. Bilim Teknik Dergisi. 19 Aralık

15 Gökdaş, İ. (2001). Eğitimde Yeni Teknolojiler ve Öğretmen Ekim 2001 tarihinde alınmıştır. İnam, A. (2003). Felsefece Eğitişim. Türkiye Zeka Vakfı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Öğrenmeyi Öğrenme Etkinlikleri Kasım ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi. Ankara. Karasar, Ş. (1999). Sanal Yüksekeğitim. (A.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü). Eskişehir: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kaykayoğlu, R.C. (2003). Günümüzde Yeni Bir Öğrenme Modeli. Türkiye Zeka Vakfı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Öğrenmeyi Öğrenme Etkinlikleri Kasım ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi. Ankara. Kısakürek, M.A. (2001). İnternet te Eğitim Siteleri. A-Z Of Education Web Links. Ankara: Anı Yayıncılık. Kısakürek, M.A., Büyükdüvenci,S., Kale,N., Özden,Y. ve Ergün S.Y. (2003). Eleştirel Çağrışımlar ve Öğrenme. Türkiye Zeka Vakfı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Öğrenmeyi Öğrenme Etkinlikleri Kasım ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi. Ankara. Kraut, R. Kiesler, S. Lundmark, V. Zdaniuk, B. Scherlis, W. ve Mukhopadhyay, T. (2000), Troubles with the Internet: The Dynamics of Help at Home, 20 Aralık 2002 tarihinde alınmıştır. NTVMSNBC. (2002). Çocuklar İnternet i Kitaptan İyi Biliyor. 30 Aralık 2002 tarihinde alınmıştır. Özer, B. (2003). Öğretmenlerin Yeni Görevi: Öğrenmeyi Öğretme. Türkiye Zeka Vakfı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Öğrenmeyi Öğrenme Etkinlikleri Kasım ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi. Ankara. Özmen, F. (2002). Öğretmenlik Mesleği. Elazığ: Üniversite Kitabevi. s.186 Reinhardt, A. (2001). The McDonald s of Net Access?, 14 Aralık 2002 tarihinde alınmıştır. Sekman, M. (2002). Kesintisiz Öğrenme. 6. Baskı. Alfa Yayınları, İstanbul. Sunengin Çakır, Ş. (1999). Yabancı Dil Öğretiminde Bilgi Teknolojisinin Yeri. (A.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü). Ankara: Yüksek Lisans Tezi. Taş, O. ve Türel, Y. (2001). Web Ortamında Anket Hazırlanması. 1. Ulusal Bilişim-Multimedya Konferansı Nisan Elazığ. s. 63 Taşpınar, M. (1992). Elazığ ve Malatya da Çıraklık Eğitimi ve Sorunları. (F.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü). Elazığ : Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokman, L. Y. (1999). Eğitim ve Öğretimde Uzaktan Erişim. 5.Türkiye de İnternet Konferansı Bildirileri. Ankara Kasım 1999 tarihinde alınmıştır. Töremen, F. (2001). Öğrenen Okul. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. s. 63 Ülgen, G. (1997). Eğitim Psikolojisi. İstanbul : Alkım Yayınları. 15

16 Ültanır, Y. Gülcan (1997). Öğrenme Kuramları. Ankara : Hatiboğlu Yayınevi. Varol, N. (2001). İnternet in Uzaktan Eğitimdeki Konumu. Akademik Bilişim 2001 Konferansı. Samsun Nisan 2001 tarihinde alınmıştır. Warwick Business School. (1998). Cyber Cafes and Telecottages Increasing Public Access to computers and the Internet Aralık 2002 tarihinde alınmıştır. Gelişmiş Öğrenim Stratejileri ve Düşünme Becerileri, Yaylacı, H. S. (2000). İnternet te Eğitim. (K.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü). Afyon: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldırım. A. (2003). Öğrenmeyi Öğrenmenin Temeli Olarak Düşünmeyi Öğrenme. Türkiye Zeka Vakfı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Öğrenmeyi Öğrenme Etkinlikleri Kasım ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi. Ankara. Yılmazçoban, S. ve Damkacı, F. (1999). İnternet in Eğitim Amaçlı Kullanımı. 5.Türkiye de İnternet Konferansı Bildirileri, Ankara Ocak 2000 tarihinde alınmıştır. Gelişmiş Öğrenim Stratejileri ve Düşünme Becerileri,