Araflt rmalar/researches M. Emül, M. Dalk ran, fi. Turan, R. Yavuz, A. Duran, M. U ur

Transkript

1 Araflt rmalar/researches M. Emül, M. Dalk ran, fi. Turan, R. Yavuz, A. Duran, M. U ur için %9 ve çocuklar için %13 oldu u bildirilmifltir (1). fiizofreni yüksek oranda genetik etkileflim alt nda olmas na karfl n, hastal n hangi boyutlar n n ailesel ortak özellikler tafl d bilinmemektedir. fiizotipal özelliklerin, flizofreni gelifliminde kal tsal ya da ailesel yatk nl kla iliflkili oldu una dair kan tlar vard r. Tsuang ve arkadafllar n n bir derlemesinde (2), sa l kl kontrol grubuna göre flizofreni tan l hastalar n birinci derece akrafiizofreni Hastalar n n Etkilenmemifl Birinci Derece Yak nlar ndaki fiizotipal Özelliklerin Sa l kl Bireylerle Karfl laflt r lmas : Bir Ön Çal flma Murat Emül 1, Mihriban Dalk ran 2, fienol Turan 2, Ruhi Yavuz 3, Alaattin Duran 3, Müfit U ur 3 ÖZET: fiizofreni hastalar n n etkilenmemifl birinci derece yak nlar ndaki flizotipal özelliklerin sa l kl bireylerle karfl laflt r lmas : Bir ön çal flma Amaç: fiizofreni hastalar n n birinci derece akrabalar ndaki flizotipal özelliklerin sa l kl kontrollerle karfl laflt r lmas amaçlanm flt r. Yöntem: Örneklem flizofreni tan l bireylerin DSM-IV TR tan ölçütlerine göre herhangi bir psikiyatrik tan y karfl lamayan birinci derece akrabalar ile kendisinde ve birinci derece akrabalar nda herhangi bir psikiyatrik bozukluk bulunmayan sa l kl lardan oluflturuldu. Bireylerden fiizotipal Kiflilik Ölçe inin doldurulmas istendi. Bulgular: Garip inan fl ve s ra d fl alg sal yaflant puanlar sa l kl grupta anlaml olarak yüksekti. Yak n arkadafl yoklu u puan, flizofrenlerin birinci derece akrabalar nda sa l kl kontrollere göre anlaml olarak yüksek bulundu (3.2 puana karfl n 2.2 puan). Biliflsel alg sal faktör puan sa l kl kontrol grubunda anlaml olarak yüksekti (8.8 puana karfl n 5 puan). Gruplar aras nda dezorganize flizotipi aç s ndan bir fark bulunamad. Pozitif flizotipi skoru, sa l kl larda anlaml olarak yüksek iken (12.2 puana karfl n 7.2 puan); negatif flizotipi aç - s ndan gruplar aras nda bir fark yoktu. Sonuçlar: Çal flmam z, dezorganize flizotipinin flizofreni için genetik ya da ailesel özellik göstermedi ini desteklemektedir. Hasta akrabalar nda yak n arkadafl yoklu u puan n n anlaml yüksekli i, flizofrenide negatif özelliklerin ailesel ya da genetik özellikler tafl yabilece ini düflündürmektedir. Anahtar sözcükler: Dezorganizasyon, pozitif flizotipi, birinci derece akrabalar, flizofreni Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2007;17: ABSTRACT: Comparison of the schizotypal features of unaffected first degree relatives of schizophrenic patients with that of healthy control subjects: a preliminary study Objective: The aim of this study was to compare the schizotypal features of the unaffected first degree relatives of schizophrenic patients with healthy controls. Methods: The sample was consisted of the relatives of schizophrenic patients, who did not meet any psychiatric diagnostic criteria according to DSM-IV TR and healthy people who and whom firstdegree relatives did not have any psychiatric disorder. Subjects were requested to fill out the Schizotypal Personality Questionnaire. Results: Odd belief and unusual perceptual experience scores were significantly higher in healthy group. First-degree relatives of schizophrenia patients had significantly higher no close friends subscale scores than healthy controls (3.2 versus 2.2). The cognitive perceptual factor score was significantly higher in healthy control group (8.8 versus 5). With respect to disorganized schizotypy, there was no significant difference between groups. The positive schizotypy was significantly higher in controls (12.2 versus 7.2) whereas negative schizotypy was comparable between groups. Conclusion: Our study supports the view that the disorganization dimension does not show a familial or a genetic association for schizophrenia. Higher scores in no-close friend sub-dimension which is related to negative symptoms of schizophrenia might be related to familial and genetic features of schizophrenia. Key words: Disorganization, positive schizotypy, first degree relatives, schizophrenia Bulletin of Clinical Psychopharmacology 2007;17: Yrd. Doç. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, T p Fakültesi, Psikiyatri AD, Afyon-Türkiye 2 Araflt rma Gör. Dr., 3 Prof. Dr., stanbul Üniversitesi, Cerrahpafla T p Fakültesi, Psikiyatri AD, stanbul-türkiye Yaz flma Adresi / Address reprint requests to: Dr. Murat Emül, Afyon Kocatepe Üniversitesi T p Fakültesi, Psikiyatri AD Ö retim Üyesi, Mavi Hastane, zmir Yolu 8. km. Afyon-Türkiye Telefon / Phone: Faks / Fax: Elektronik posta adresi / address: muratemul@yahoo.com, hmuratemul@hotmail.com Kabul tarihi / Date of acceptance: 1 Eylül 2007 / September 1, 2007 G R fi fiizofreni araflt rmalar n n temel amaçlar ndan birisi, bu bozuklu- un geliflme riskini art ran yatk nl k faktörlerinin tan mlanmas d r. Bu faktörlerin araflt r lmas nda, flizofreni geliflimi aç s ndan genetik e ilim tafl - d klar için flizofreni tan l bireylerin akrabalar ilgi oda olmaktad r. Akrabalarda yaflam boyu flizofreni geliflim risk oranlar n ebeveynler için %6, kardefller Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 17, Say : 4, 2007 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 17, N.: 4,

2 fiizofreni hastalar n n etkilenmemifl birinci derece yak nlar ndaki flizotipal özelliklerin sa l kl bireylerle karfl laflt r lmas : Bir ön çal flma balar nda flizotipal kiflilik özelliklerinin daha yüksek oranda bulundu u belirtilmifltir. Bu çal flmada, flizofreni tan l bireylerin birinci derece akrabalardaki flizotipal kiflilik bozuklu u yayg nl n n %15 iken, eflik alt flizotipal özellikler beklenenden daha yüksek oranda oldu- u bildirilmifltir. Di er çal flmalarda da, flizofreni tan l bireylerin biyolojik akrabalar nda flizotipal özellikler yüksek saptanm flt r (3,4). Bununla birlikte, sa l kl bireylerle karfl laflt r ld nda flizofreni tan s alm fl hastalar n akrabalar nda bu flizotipal özelliklerin hangilerinin art p hangilerinin artmad belirsizdir. fiizotipinin üç boyutu, flizofrenideki negatif belirtilere ek olarak tan mlanan gerçe in çarp t lmas ve dezorganizasyon boyutunu içeren üç faktörlü yap ya çok benzemektedir (5-7). Belirtilerin kümelendi i boyutsal yaklafl ma göre bu üç boyut, basit bir genetik temele dayanmaktad r ve farkl ailesel risk faktörleriyle iliflkili görünmektedir (8,9). Örne in, birkaç çal flmada aile içinde negativizm boyutunda benzerlik bulunmuflken (10-12); üç çal flmada flizofreni tan l bireylerdeki yüksek dezorganizasyon skorunun, hem flizofreni hem de bipolar bozukluk için yüksek ailesel riskle iliflkili oldu- u gösterilmifltir (13-15). Yine de çal flmalar n hepsinde hastal k belirtileri boyutunda ailesel benzerlikler bulunamam flt r (12,14,16). Ancak flizofreni tan l bireylerin etkilenmemifl akrabalar n de erlendiren veriler s n rl - d r. Bu çal flmadaki amac m z, flizofreni hastalar n n birinci derece akrabalar nda görülen flizotipal özelliklerin, kendisinde ve birinci derece yak n nda ruhsal rahats zl k öyküsü bulunmayan sa l kl kontrollerle karfl laflt - r lmas d r. YÖNTEM Çal flmaya 1 Aral k 2006 ve 31 Ocak 2007 tarihleri aras nda Cerrahpafla T p Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dal Psikotik Bozukluklar Poliklini i ne ilk kez baflvuran, DSM-IV TR tan ölçütlerine göre yar yap land r lm fl klinik görüflme sonunda flizofreni tan s n karfl layan bireylerin birinci derece akrabalar al nm flt r. lk kez flizofreni tan s alan hastalar n görüflmeleri iki psikiyatri uzman taraf ndan gerçeklefltirildi ve psikoz klini inin sorumlu ö retim üyeleriyle hasta birlikte görülerek tan kesinlefltirildi. DSM-IV TR ölçütlerine göre yap lan yar yap land r lm fl klinik görüflme sonucunda herhangi bir tan saptanmam fl 31 birinci derece akraba (ebeveynden birisi, kardefllerden birisi ya da hastan n çocu- u) çal flmaya al nd. Çal flmaya al nma ölçütleri olarak: fiizofreni tan l hastalar n birinci derece yak nlar nda zekâ gerili i olmamas, kendisinde daha önce herhangi bir ruhsal/nörolojik ya da genel t bbi bir hastal k öyküsünün olmamas ölçüt olarak al nm flt r. Kontrol grubu olarak DSM-IV TR tan ölçütlerine göre iki psikiyatri uzman taraf ndan gerçeklefltirilen yar yap land r lm fl görüflme sonunda flimdi ya da geçmiflinde bir psikiyatrik ya da nörolojik/di er t bbi hastal k öyküsü olmayan, birinci derece yak nlar nda psikiyatrik hastal k tan s bulunmayan ve zekâ gerili i olmayan 31 sa l kl birey çal flmaya al nd. Veri toplama araçlar : fiizotipal Kiflilik Ölçe i (fitkö): Ülkemizde ölçe in güvenilirlik ve geçerlili i fiener A. ve ark. taraf ndan üniversite ö rencilerinde yap lm flt r (18). Ölçe in toplam puan 0-74 aras nda de iflmektedir. Sorular evet ya da hay r fleklinde yan tlanmaktad r. fitkö, DSM III-R flizotipal kiflilik bozuklu u tan ölçütlerini tarayan 9 alt ölçek ve her alt ölçek de 7-9 aras maddeden oluflmaktad r. Ölçe in bafllang çta iki faktörden olufltu u düflünülse de sonraki çal flmalar biliflsel-alg sal, kiflileraras ve dezorganize flizotipi olarak adland r lan üç faktörün varl na iflaret etmifltir. Biliflsel alg sal flizotipi puan, referans fikirleri, garip inan fl-büyüsel düflünce, s ra d fl alg sal yaflant ve flüphecilik alt ölçeklerinin puanlar n n toplanmas yla hesaplan r. Kiflileraras flizotipi puan, afl r sosyal anksiyete, yak n arkadafl yoklu u, k s tl duygulan m ve flüphecilik puanlar n n toplanmas yla elde edilirken, dezorganize flizotipi puan n hesaplamak için garip davran fl ve garip konuflma puanlar toplanmaktad r (18). Ölçe i uygulayan kifliler ölçek konusunda e itildi. Araflt rma için stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Etik Kurulu ndan onay al nm flt r. Ayd nlat lm fl yaz l onamlar olan kifliler çal flmaya kabul edildi. statistiksel analiz: Etkilenmemifl hasta akrabalar ve sa l kl grubun medeni durumlar, e itim düzeyleri ve cinsiyetleri Ki Kare testi, yafllar t testi ile karfl laflt - r ld. Hasta yak nlar ve sa l kl kontrol gruplar n n fitkö alt test skorlar ve boyutsal yaklafl ml skorlar Student t testi ile de erlendirildi. p<0.05 de eri istatistiksel olarak anlaml kabul edildi. 182 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 17, Say : 4, 2007 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 17, N.: 4,

3 M. Emül, M. Dalk ran, fi. Turan, R. Yavuz, A. Duran, M. U ur BULGULAR Tablo 1: Hasta yak nlar ve kontrol grubunun sosyodemografik özellikleri Hasta yak nlar Sa l kl kontroller statistik verileri (n=31) (n=31) *Cinsiyet Kad n AD Erkek *E itim lkö retim AD Lise 10 8 Yüksekokul/üniversite *Medeni durum Bekâr AD Evli 8 12 **Yafl 26.7± ±10.2 AD AD: anlaml de il *De iflkenler Ki kare testi ile de erlendirilmifltir. **(ortalama±standart sapma) De iflken t testi ile de erlendirilmifltir. Tablo 2: Hasta yak nlar ve kontrol grubunun fitkö puanlar n n karfl laflt r lmas fitkö skorlar Hasta yak nlar Sa l kl kontroller (n=31) (n=31) Ort±SS Ort±SS Referans 1.3± ±2.2 Sosyal anksiyete 3.2± ±2.6 Garip inan fl-büyüsel düflünce* 0.8± ±1.5 S ra d fl alg sal yaflant ** 1.1± ±2.1 Garip davran fl 1.0± ±1.6 Yak n arkadafl yoklu u* 3.2± ±1.6 Garip konuflma 1.6± ±2.4 K s tl duygulan m 2.6± ±1.6 fiüphecilik 1.9± ±1.7 Üç boyutlu yaklafl m Biliflsel alg sal flizotipi** 5.0± ±6.3 Kifliler aras flizotipi 10.6± ±6.2 Dezorganize flizotipi 2.1± ±3.4 ki boyutlu yaklafl m Pozitif flizotipi 7.2± ±8.8 Negatif flizotipi 10.6± ±6.2 Toplam fitkö puan 16.7± ±12.2 fitkö: fiizotipal Kiflilik Ölçe i, Ort±SS :ortalama±standart sapma, Student t testine göre *p<0.05, **p Akrabalar ve sa l kl grup aras nda sosyodemografik özellikler bak m ndan anlaml bir fark yoktu (Tablo 1). Akrabalar n 5 i hastalar n çocu u, 6 s ebeveyni ve 20 si kardeflleriydi. fiizofreni hastas akrabalar n n fitkö nden ald toplam puanlar 0-40 aras ndayken, bu de er sa l kl grupta 1-40 idi. Akrabalar ve sa l kl grup aras nda toplam fitkö puan aç s ndan istatistiksel anlaml bir fark bulunamad (t=1.0; p>0.05). fitkö garip inan fl-büyüsel düflünce ve s ra d fl alg sal yaflant alt ölçeklerinde sa l kl grubun ald puan, birinci derece hasta akrabalar ndan anlaml olarak daha yüksek bulundu (s ras yla, t=2.4; p<0.05 ve t=3.5; p<0.01). Yak n arkadafl yoklu u alt ölçek puan ise hastalar n etkilenmemifl birinci derece akrabalar nda sa l kl bireylere göre anlaml olarak daha yüksekti (t=2.0; p<0.05). Üç faktörlü yap ya göre bak ld nda ise, fitkö biliflsel alg - sal faktör puan sa l kl larda flizofreni tan l bireylerin akrabalar na göre anlaml olarak daha yüksek saptand (t=2.8; p<0.01). Yine üç faktörlü de erlendirmeye göre etkilenmemifl akrabalar ve sa l kl bireyler aras nda dezorganize flizotipi aç s ndan anlaml bir fark bulunamad (t=1.7; p>0.05). ki faktörlü yap yla de erlendirildi- inde, fitkö pozitif flizotipi puan sa l kl grupta anlaml olarak yüksek saptan rken (t=2.7; p<0.01), negatif flizotipi aç s ndan gruplar aras nda anlaml bir fark yoktu (t=0.5; p>0.05). Hasta akrabalar ve sa l kl gönüllülerdeki fitkö alt ölçekler ve toplam puanlar ortalama±standart sapma olarak özetlenmifltir (Tablo 2). TARTIfiMA Çal flmalarda, flizofreni hastas bireylerin akrabalar nda flizotipal özellikler araflt r l rken bunlar n çok az nda ölçek kullan lm flt r. Bir çal flmada akrabalardaki flizotipal özelliklerin psikiyatrik görüflmelerle sa l kl kontrol gruplar ndan daha iyi ayr mlaflt r labilece i yönünde olmufltur (19). Araflt rmam zda literatür verilerini destekleyen bulgu, dezorganize flizotipi bak m ndan etkilenmemifl hasta akrabalar ile sa l kl kontrol grubu aras nda fark olmamas yd. Yap lan dört araflt rmada (1,20-22), dezorganizasyon skorlar bak m ndan akraba ve kontrol gruplar aras nda anlaml bir fark bulunmam flt r. fiizofreni hastas akrabalar ve sa l kl bireyler aras nda bu fark n olmamas, fitkö deki dezorganizasyon boyutunun flizofreni hastal na genetik ya da biyolojik yatk nl kla iliflkili olmad n düflündürmektedir. Garip davran fl ve garip konuflma alt bafll klar n içeren dezorganizasyon boyutu asl nda flizofreni tan s alm fl bireylerde gözlenebilmektedir. ki grup aras nda fark bulamamam z n bir nedeni olarak, flizofreni tan l bireylerin akrabalar n n bu belirtileri tan mas ve doktorlar n bu belirtilere önem verip, tan koydu unu göz- Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 17, Say : 4, 2007 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 17, N.: 4,

4 fiizofreni hastalar n n etkilenmemifl birinci derece yak nlar ndaki flizotipal özelliklerin sa l kl bireylerle karfl laflt r lmas : Bir ön çal flma lemlemesinden de kaynaklanabilece i ak lda tutulmal d r. Çal flmam zda, genel bulgular n aksine (21,22) biliflsel alg sal yaflant ve pozitif flizotipi puanlar sa l kl larda, etkilenmemifl birinci derece akrabalara göre anlaml olarak daha yüksek saptand. Üç boyutlu yaklafl - ma göre biliflsel alg sal flizotipi puan n n sa l kl larda anlaml olarak yüksek ç kmas, bu boyuttaki garip inan fl, s ra d fl alg sal yaflant alt puanlar n n anlaml yüksekli inden kaynaklanmaktayd. ki boyutlu yaklafl ma göre pozitif flizotipi, biliflsel alg sal flizotipi ve dezorganizasyon boyutlar n birleflmesinden oluflmaktad r. Pozitif belirtiler, do as gere i daha kolay gözlemlenebilmektedir. Daha çok dikkat çekmelerinin yan s ra pozitif belirtiler, akut psikotik rahats zlanmay göstermekte ve s kl kla klinik müdahaleyi gerektirmektedir (23). Baz çal flmalarda flizofreni tan s alm fl bireylerin akrabalar n n psikoz benzeri belirtileri içeren ölçeklere daha savunmac yaklaflt klar görüflü ileri sürülmüfltür (21,24). 36 flizofreni tan l bireyin ebeveynlerinin (n=72) ve 26 evli çiftin karfl laflt r ld bir çal flmada, pozitif flizotipi skorlar flizofreni tan s alm fl çocu u olan ebeveynlerde anlaml olarak daha düflük bulunmufltur. Bu düflüklü ün, hasta yak n ebeveynlerinin flizofreni belirtilerine daha aflina olmas ndan kaynaklanabilece i üzerinde durulmufltur (22). Negatif flizotipinin flizofreniyle iliflkili oldu u düflünülmektedir (25). fiizofreni tan s alm fl kiflilerin psikotik olmayan 115 birinci derece akrabas ile 112 sa l kl bireyin karfl laflt r ld bir çal flmada, sosyal ortamlarda yaflanan kifliler aras yetersizliklerin flizofreni yak nlar n di er sa l kl kontrollerden ay rmada en önemli belirti oldu u bildirilmifltir (26). ki faktörlü yaklafl ma göre kifliler aras flizotipi, negatif flizotipiye denk düflmektedir. Çal flmam zda kifliler aras flizotipi alt bafll klar ndan yak n arkadafl yoklu u puan n n hasta yak nlar nda anlaml olarak yüksek bulunmas, negatif flizotipinin flizofreni geneti i ya da ailesel özellikler tafl - mas ile iliflkili olabilece ini düflündürmektedir. Bu çal flman n önemli k s tl l klar vard r. lk olarak, ön çal flma verileri olmas nedeniyle örneklem say s - n n azl bulgular genellefltirmeyi zorlaflt rmaktad r. kinci olarak ebeveynler ile kardefllerin birlikte de erlendirilmesi de bulgular yorumlamay güçlefltirmektedir. Çünkü bir evlilik kuracak ve ebeveyn olacak kadar sa l kl anne babalar ile henüz evlenmemifl bireyleri bir arada de erlendirmenin hatal olabilece i düflünülmektedir (27). Üçüncü olarak ölçe in Türkçe geçerlik güvenirlik çal flmas nda cinsiyetler aras nda anlaml farkl l k bulunmufltur (18). Çal flmam zda fitkö toplam puanlar n cinsiyetler aç s ndan de erlendirmememiz de önemli bir eksikliktir. Sonuç olarak flizofreni tan l bireylerin birinci derece yak nlar nda fitkö ne göre dezorganizasyon boyutu bir yatk nl göstermemektedir. fitkö pozitif flizotipi boyutu da, bizim örneklemimiz için genetik ya da ailesel yatk nl kla iliflkili bulunmam flt r. Ancak bu yorumlar, çal flmadaki örneklem say s n n azl ve bir teste dayanan sonuçlar n olmas nedeniyle dikkatle ele al nmal d r. Bu konuda daha genifl örneklem say l, ebeveyn, kardefl ve çocuklardaki flizotipal özellikleri karfl - laflt ran çal flmalar yap lmal d r. Ayr ca flizofreni tan l bireylerdeki belirtileri de erlendiren ölçekler ile akrabalardaki fitkö boyutlar n ; hastal k süresi ile akrabalardaki fitkö boyutlar aras nda korelasyonu araflt ran çal flmalara ihtiyaç vard r. Kaynaklar: 1. Gottesman I.I. Schizophrenia Genesis: The Origins of Madness New York: Freeman, Tsuang MT, Stone WS, Faraone SV. Schizophrenia: a review of genetic studies. Harv Rev Psychiatry 1999; 7: Kendler KS, McQuire M, Gruenberg AM, and Walsh D. Schizotypal symptoms and signs in the Roscommon family study. Arch Gen Psychiatry 1995; 52: Kety SS, Wender PH, Jacobsen B, Ingraham LJ, Jansson L, Faber B, Kinney DK. Mental illness in the biological and adoptive relatives of schizophrenic adoptees: replication of the Copenhagen study in the rest of Denmark. Arch Gen Psychiatry 1994; 51: Liddle PF, Barnes TR. Syndromes of chronic schizophrenia. Br J Psychiatry 1990; 157: Arndt S, Alliger RJ and Andreasen NC. The distinction of positive and negative symptoms. The failure of a two-dimensional model. Br J Psychiatry 1991; 158: Gruzelier JH. The factorial structure of schizotypy, part I: affinities with syndromes of schizophrenia. Schizophr Bull 1996; 22: Andreasen NC, Carpenter WT Jr. Diagnosis and classification of schizophrenia. Schizophr Bull 1993; 19: Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 17, Say : 4, 2007 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 17, N.: 4,

5 M. Emül, M. Dalk ran, fi. Turan, R. Yavuz, A. Duran, M. U ur 9. Kendler KS, McGuire M, Gruenberg AM, Walsh D. Clinical heterogeneity in schizophrenia and the pattern of psychopathology in relatives: results from an epidemiologically based family study. Acta Psychiatr Scand 1994; 89: Verdoux H, Van Os J, Sham P, Jones P, Gilvarry K, Murray R. Does familiality predispose to both emergence and persistence of psychosis? A follow-up study. Br J Psychiatry 1996; 168: Butke JG, Murphy BM, Bray JC, Walsh D, Kendler KS. Clinical similarities in siblings with schizophrenia. Am J Med Genet (Part B) 1996; 67: Wickham H, Walsh C, Asherson P, Taylor C, Sigmundson T, Gill M, Owen MJ, McGuffin P, Murray R. Familiality of symptom dimensions in schizophrenia, Schizophr Res 2001; 47: Cardno AG, Holmans PA, Harvey I, Williams MB, Owen MJ, McGuffin P. Factor-derived subsyndromes of schizophrenia and familial morbid risks. Schizophr. Res 1997; 23: Van Os J, Marcelis M, Sham P, Gilvarry K, Murray R. Psychopathological syndromes and familial morbid risk of psychosis. Br J Psychiatry 1997; 170: Guerra A, Fearon P, Sham P, Jones P, Lewis S, Mata I, Murray R. The relationship between predisposing factors, premorbid function and symptom dimensions in psychosis: an integrated approach. Eur Psychiatr 2002; 17: Loftus J, DeLisi LE, Crow TJ. Familial associations of subsyndromes of psychosis in affected sibling pairs with schizophrenia and schizoaffective disorders. Psychiatry Res 1998; 80: Raine A. The SPQ: A scale for the assessment of schizotypal personality based on DSM-II-R criteria. Schizophrenia Bull 1991; 17: fiener A, Bora E, Tekin I, Özaflk nl S. fiizotipal Kiflilik Ölçe inin Üniversite Ö rencilerindeki Güvenilirlik ve Geçerlili i. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2006; 16: Kendler KS, Thacker L and Walsh D. Self-report measures of schizotypy as indices of familial vulnerability to schizophrenia. Schizophr Bull 1996; 22: Kremen WS, Faraone SV, Toomey R, Seidman LJ, Tsuang MT. Sex differences in self-reported schizotypal traits in relatives of schizophrenic probands. Schizophr Res 1998; 34: Yaralian PS, Raine A, Lencz T, Hooley JM, Bihrle SE, Mills S, Ventura J. Elevated levels of cognitive perceptual deficits in individuals with a family history of schizophrenia spectrum disorders. Schizophr Res 2000; 46: Appels MC, Sitskoorn MM, Vollema MG, Kahn RS. Elevated levels of schizotypal features in parents with a family of schizophrenia spectrum disorders. Schizophr Bull 2004; 30(Suppl 4): Mohr C, Leonards U. Does contextual information influence positive and negative schizotypy scores in healthy individuals? The answer is maybe. Psychiatry Res 2005; 136 (Suppl 2-3): Clementz BA, Grove WM, Katsanis J, Iacono WG. Psychometric detection of schizotypy: perceptual aberration and physical anhedonia in relatives of schizophrenics. J Abnorm Psychol 1991; 100: Torgersen S, Edvardsen J, Øien P.A, Onstad S, Skre I, Lygren S and Kringlen E. Schizotypal personality disorder inside and outside the schizophrenic spectrum. Schizophr Res 2002; 54: Calkins ME, Curtis CE, Grove WM, Iacono WG. Multiple dimensions of schizotypy in first degree relatives biological of schizophrenia patients. Schizophr Bull 2004; 30: Vollema MG, Sitskoorn MM, Appels MCM, Kahn RS. Does the Schizotypal Personality Questionnaire reflect the biological genetic vulnerability to schizophrenia? Schizophrenia Res 2002; 54: Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 17, Say : 4, 2007 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 17, N.: 4,