YETKİLİLERİN dikkatine!

Transkript

1 Arkadaşlaaar! Biiiz iktidara geldiğimizdeeeeee 1 lt. sütünüze karşılık 1.5 kg yem alabileceksiniz. - Yupiiii - Yaşasıııınnn YIL: 2 SAYI: 9 65 Krş! Mayıs - Haziran 2011 YIL: 1 SAYI: 1 7 TL SİZİN DERGİNİZ Tüsedad da yeni dönem Tüsedad (Tüm Süt Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği) 4. Olağan Genel Kurulu nu 9 Nisan 2011 tarihinde üyelerinin katılımıyla Taksim Germir Palas Hotel de gerçekleştirdi. N. Adnan Yıldız yeniden yönetim kurulu başkanlığına getirildi. Sayfa 5 te Biz üreticilerden YETKİLİLERİN dikkatine! 2011 Ülke hayvancılığımız maalesef olması gerekenin çok gerisindedir. Bu tespitimizin doğruluğunu, sebep-sonuç ilişkilerini ve bu olumsuzluklara çözüm önerilerimizi aşağıdaki tablo ile özetlemeye çalışırsak; SORUN 1)Dam hayvancılığı; -Ülke genelinde (%92) hayvancılık ortalama 5-6 baştan oluşan sürülerle köylerde aile işletmesi şeklinde yapılmaktadır. 2)Birlik ve kooperatifler; -Mevcut birlik ve kooperatifler hali hazırda üreticiyi temsil kabiliyetinden çok uzaktır. -Yöneticiler, gerçek manada eli taşın altında olan üreticiler değildir. -Bu konuda sayısal manada örgüt kirliliği vardır diyebiliriz. 3)Yem, hammadde üretimi ve fiyatlandırılması -Süt Sığırcılığı yapan işletmelerin aylık giderleri içerisinde %65-70 lik kısmını yem hammaddesi giderlerinin oluşturduğu bir gerçektir. -Planlı üretim yapılmamaktadır. -Meraların ıslah edilmemiş olması, -Birçok üründe dışa bağımlı olmak SONUÇ -Hijyen, verimlilik, soğuk zincir sağlanamıyor. -Teknoloji kullanımı çok düşük. -Taban fiyat oluşumu için yapılan ihalelerde şeffaflık sağlanamamaktadır. -Mevcut ihale düzeni iflas etmiştir. -Üretici sesini duyuramamaktadır. -Fiyat istikrarsızlığı -Kaliteli kaba yem üretilememesi ÇÖZÜM -Devletin desteklemesi ile min baştan oluşan kooperatifleşme modelleri yaratılmalıdır. -T.C Ziraat Bankası başlangıç olarak maddi destek sağlamalıdır. -Tek çatı altında toplanmalıdır. -T.M.O ların üreticilere senelik ihtiyaçlarının önceden bildirilmesi ile, ucuza yem temini, -Hazine arazilerinin uzun vadeli kiralanması, damla sulama gibi tekniklerin uygulanması şartına bağlı olarak, -Mera ıslahının programa alınması 2011 tarımsal desteklemelerde değişiklik yapılmasına ilişkin bakanlar kurulu kararı tarımsal desteklemelerde değişiklik yapılmasına ilişkin bakanlar kurulu kararı tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Karara göre 1 Temmuz 2011 tarihine kadar işletmede kesilecek besi hayvanlarına, yerine hayvan konmasına gerek olmadan 300 TL/baş ödeme yapılacak ve süt destekleri yıl içerisindeki farklı verim dönemlerine göre yeniden yapılandırılacak. Ziraat Bankası, dünya tarım bankalarına ev sahipliği yaptı Uluslararası Tarımsal Kredi Konfederasyonu (CICA) nın her yıl düzenlenen merkez komite toplantısı, 28 Nisan 2011 tarihinde Ziraat Bankası nın ev sahipliğinde İstanbul da gerçekleştirildi. Sayfa 19 da 4)Taban fiyat oluşumu; -Halen birkaç bölgede 3 er aylık dönemleri kapsayan ihaleler yapılmaktadır ve sözüm ona fiyat belirlenmektedir. -3 er aylık dönemleri kapsaması gereken fiyatlar, maalesef tek taraflı olarak ihlal edilmektedir. (sanayici tarafından) -Bu ihalelerde, ihalenin kriterleri, kalite standartları gibi olması gereken hususlar dikkate alınmamaktadır. -Müdahale fiyatının oluşturulması -Bu kriter oluşturulurken yem hammadde fiyatlarına endekslenmeli -Üretimin devam edebilmesi için dünyada kabul gören 1lt süt satarak en az 1,5kg yem alınabilmesi şartı getirilmelidir. -EPDK gibi süt piyasası düzenleme kurulu oluşturulmalı 5)Et ve Balık Kurumu ile Süt Endüstrisi Kurumu gerekliliği; -Et, süt ve mamulleri serbest piyasa koşullarına bırakılamayacak kadar önemli stratejik iki üründür. -Gerek et ve gerekse süt, insan ömrü boyunca her dönem tüketilmesi gereken hayvansal protein kaynağı olan temel besin maddeleridir. 6)Ülkemizde süt ve süt ürünleri yeterince tüketilmemektedir lı yıllarda bu iki kurumun özelleştirilmesi ile birlikte et ve süt piyasasında devletin kontrolü tamamen kaybolmuştur. -Tekelleşme gerçekleşmiştir. -Üretici ürettiği malın satış bedelinin tespitinde kesinlikle söz sahibi olamamaktadır. -Sağlıklı genç nesillerin yetiştirilmesi sağlanamamaktadır. -Toplumun sağlık harcamaları süt tüketen ülkelere göre daha fazladır. -Derhal Müdahale Kurumu kurulmalıdır. -1 lt süt satarak1,5 kg yem alınabilme kriterine göre müdahale fiyatı belirlenmelidir. -Bunu sağlayabilmek içinde çiğ sütün yoğun olarak üretildiği; Ege,İç Anadolu, Güney Marmara ve Trakya gibi bölgelerde Süt Endüstrisi Kurumu benzeri yapılanmalar ile süt arzı fazlası sadece süt tozuna işlenerek istikrar sağlanmalıdır. -Halk Süt, Okul Sütü, Asker Sütü gibi sosyal yardım içerikli projelerin hayata geçirilmesi. Hayvancılık sektörü AB ye hazırlanıyor MU? Nisan ayı sonunda tüm gazetelerde güzel bir haber vardı. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı süt ve süt ürünlerinin AB ye ihracatının sağlanması için ASÜD ile bir proje yürütüyor. Ulusal Süt Konseyi de bu projeye destek veriyor. Sayfa 3 te

2

3 BAŞKAN DAN Nisan ayı sonunda tüm gazetelerde güzel bir haber vardı. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı süt ve süt ürünlerinin AB ye ihracatının sağlanması için ASÜD ile bir proje yürütüyor. Ulusal Süt Konseyi de bu projeye destek veriyor. Bu amaçla 81 ilde bruselloz ve tüberküloz hastalıkları açısından durum tespiti çalışmaları yapılıyor. Nisan 2010 da başlayan bu proje, Ekim 2011 de sonuçlanacak. Ülke hayvancılığımızı gerçekten takip edenler ve bizler gibi bu işin mutfağında olanlar bu konunun çözümü için yazılar yazdık, bize göre doğru olanları ifade etmeye çalıştık yılı Haziran sayısında sektör dergilerimizden Performans dergisine yazdığım yazıyı bugün tekrar arşivden indirip okuduğumda güncelliğini koruduğuna inandım ve sizlerle paylaşmak istedim. Hayvancılık sektörü AB ye hazırlanıyor MU? Adnan YILDIZ TÜSEDAD Yönetim Kurulu Başkanı Hastalıklardan ari işletmelerin desteklenmesi ve özendirilmesi Ülkemiz hayvancılığının temel sorunlarından birisi de maalesef ülkedeki hayvan popülasyonunun ari sürülerden oluşmamasıdır. Bruselloz ve tüberküloz gibi insanlardan hayvanlara ve hayvanlardan insanlara geçebilen zoonoz hastalıklar, süt ve süt mamullerinin AB ülkelerine ihracatı önündeki en büyük engeldir. Tabii ki, ülke içerisindeki tüketimde de en büyük tehlikedir. Hele hele sokak sütünün satışı engellenemediği sürece... Süt sektörümüzün AB ülkelerine süt ve süt mamulleri ihracatı yapabilmesi için süt işleme tesislerinin süt sağladığı çiftliklerin, AB nin 853/2004 EC ve 854/2004 EC sayılı yönetmeliğine (AB çiğ süt üretim normları) uyumlu olması gerekmektedir. Daha açık bir ifadeyle söylersek, çiğ sütün tedarik edildiği süt çiftliklerinin Hastalıklardan Ari İşletmeler olması gerekmektedir. Bu amaçla bakanlığımız ilk önce Trakya bölgesini pilot bölge ilan etmiştir. Daha sonra Güney Marmara ve Ege Bölgesi ni de dahil ederek çalışmalarını 25 ilimize yaymıştır. Başarılı olabilmiş midir? Maalesef henüz başarılı olamamıştır. Başarının iki temel şartı vardır: Ya şart koşup dikte ettireceksiniz. Şart koşulmamış ve işletmelerin tercihine bırakılmıştır. Şart koşup mecbur ettiğiniz takdirde, test sonucu hasta olan hayvanlar sürüden çıkarılacağı için yerine ikame edilecek hayvanların önceden yetiştirilmesi işinin önceden planlanıp alt yapısının oluşturulması gerekir. Tabii ki bu bir maliyettir, ancak devletimizin imkanları ile mümkündür. Yeter ki doğru planlama yapılsın ve alınan kararlar süreklilik arz etsin. Ya da Özendireceksiniz. Bugüne kadar bu da yapılmamıştır. Ari sürüye sahip olan işletmeler ile olmayanlar arasında hiçbir fark yoktur. Nitekim derneğimiz yönetim kurulu, bundan birkaç yıl önce sayın Sami Güçlü Bey i bakanlığı döneminde ziyaret ederek konuyu gündeme getirmiş ve süte verilen destek priminin ciddi miktarlarda ari işletmeler lehinde arttırılmasını talep etmiştir. O dönemde alınacak bu tedbirin başlı başına Özendirici faktör olacağını savunmuştuk. Bakanlığımızın bu yıl başlatmış olduğu ari işletmelerde bulunan tüm sığırlara baş başına destekleme ödemesi uygulanmasının ciddi manada özendirici rol oynayacağı inancını taşımaktayız. Bu uygulama ile Bakanlığımızın hastalıklardan ari işletmeler oluşturulması konusundaki hassasiyeti bizlere güven ve moral vermiştir. Bu vesile ile birkaç yıl önce yapmış olduğumuz öneriyi Bakanımız sayın Mehdi Eker e de tekrar etmek istiyorum. Lütfen hastalıklardan ari işletmelerin sütüne ödenecek destek primlerinde ciddi manada fark yaratın! O tarihte sayın Bakanımızdan hastalıklardan ari işletmelerin sütüne ödenecek destek primlerinde ciddi manada fark yaratılmasını istemişiz. Bugün de aynı talebimizi ÖZENDİRİCİ OLMAK adına tekrarlıyorum. Peki sütümüzü alıp işleyen ve ihracat çabasında olan sanayici dostlarımız, Ocak 2011 tarihinden bu yana kaliteli süte ödediğiniz kalite primlerini yarı yarıya düşürdünüz. Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu dersem, bana gönül koyar mısınız? Saygılarımla Bakkal ya da marketinizden her gün süt alınız. Her türlü kıyafet ile süt içilir. Mayıs - Haziran

4

5 YENİ DÖNEM Tüsedad da yeni dönem Ülkemiz hayvancılığını teknolojik donanımla ve eğitimli personel ile geleceğe taşımayı hedefleyen, hastalıklardan ari işletmelerin sayısını arttırmak ve çiftliklerimizi uluslararası normlarda süt üreten işletmeler konumuna getirmek amacıyla 2005 yılında girişimci çiftlik sahiplerinin bir araya gelerek oluşturdukları Tüm Süt Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) üye sayısını arttırarak ve kararlı adımlarla ilerleyerek büyümeye devam ediyor. İki yılda bir yapılan olağan genel kurulumuzun dördüncüsü 9 Nisan 2011 tarihinde Taksim Germir Palas Hotel de gerçekleştirildi. Yeniden yönetim kurulu başkanlığına getirilen Adnan Yıldız toplantıda yaptığı konuşmada Ürettiğimiz ürünü ederinde pazarlayabilmemiz için öncelikle kalitesini belgeleyebilmemiz gerekir. Bunun için ari işletmelerin sayısını arttırmak ilk hedefimiz olmalı... Bir şeyleri başarabilmek istiyorsak birlik olmalıyız, tüm üyelerimizin görüş ve katılımları bizim için çok önemli... Derneğin ve derginin başarılı olmasında hepimizin emeği olmalı dedi. Yeni Yönetim Kurulumuz Yönetim Kurulu Başkanı N. Adnan Yıldız Eray Gıda Genel Sekreter Atilla Celep Eray Gıda Üye Eyüp Hilmi Kayhan Agrita Tarım, Efeler Çiftliği Üye Deniz Kirazcı Atasancak Tarım İşletmesi Üye Dursun Akdağ Yonca Tarım Üye Nadir Yürüktümen Saray Tarım Üye Necati Baykal İnanlı Tarım İşletmesi Üye Nejat Deveci Alaca Hayvancılık Üye Özer Matlı Ömer Matlı Çiftliği Üye Tayfur Özkan Tayf Tarım Süt içen kişi, hakkını arayan kişidir. Kapalı alanlarda süt içmek serbesttir. Mayıs - Haziran

6

7 BİZİM ÇİFTLİKLERİMİZ Sarıkız Besicilik ve Damızlık Üretimi Gıda San. ve Tic. A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mustafa Dengiz Sarıkız Besicilik ve Damızlık Üretimi Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş, Lüleburgaz İstasyon Mahallesi Müsellim Köyü hudutlarında 86 dönüm arazi üzerinde, itibarıyla 150 gebe düve ile sektöre ilk adımını atmış bulunmaktadır. İşletmemizde şu an 160 sağmal, 40 adet kuruda olmak üzere 200 anaç inek, 130 düve, 50 erkek dana ile toplam 380 hayvan bulunmaktadır. Günlük 4 tonluk süt kapasitemiz var. Çiftliğimizde 240 başlık büyük ahır, 240 başlık genç ahır, 2x10 sağımhane, doğumhane-revir ve yem ambarları mevcuttur. İşletmemizde bir veteriner hekim, bir hoca, bir yetkili müdür ile birlikte toplam 11 personel çalışmaktadır. Bizim gibi süt üreticilerinin en büyük sıkıntısı istikrarsız süt fiyatlarıdır. Şu an itibarıyla taban fiyatı 0.65 kr olan süt fiyatı ile 1 adet sağmal ineğin günlük beslen- mesi TL'ye ulaşmıştır. Yem fiyatlarının aşırı zamlanması nedeniyle bu tür işletmeler zor günler geçirmektedir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın süt üreticilerine ve besicilerine acil destek olması gerekmektedir. Bir işletmenin 1 lt. sütün taban fiyatının en az 1.00 TL'nin üzerinde olması durumunda giderlerini karşılayıp kara geçmesi mümkündür. Bakanlık kararıyla yurt dışından gelen kesik et yerine sınırsız gebe ile sektörü canlandırmanın ve süspanse etmenin daha etkili olacağı kanısındayım. Bir inek günde 35 lt, yılda lt. süt verebilir. Birine inek derken bir daha düşünün. Mayıs - Haziran

8 KONUK YAZAR Sütün önemi, Türkiye ve Hollanda da süt sığırcılığının durumu Yrd. Doç. Dr. Savaş SARIÖZKAN Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Tablo 2. Türkiye ve Hollanda da sağılan inek sayısı, üretilen süt miktarı ve verimlilik (2009) SSüt, doğduktan sonra ilk tattığımız, hayatın ilk 6 ayında tek başına büyüme ve gelişmemizi sağlayan, yaşam boyu tüketilebilecek önemli bir hayvansal üründür. Ayrıca esansiyel amino asit, protein (%3-3,5), vitamin (A, D, E, K) ve mineral (kalsiyum, fosfor, potasyum) bakımından zengin bir besindir. Süt proteini, yumurtadan sonra en yüksek biyolojik değere (sindirilebilirliğe) sahip hayvansal bir proteindir. Çiğ olarak tüketilebildiği gibi, işlenerek süttozu, peynir, yoğurt, ayran ve yağa dönüştürülebilen, pasta-börek-yemek ve tatlı yapımında, kozmetik sanayinde vb. birden fazla alanda kullanılabilen çok yönlü hayvansal bir üründür. Bu nedenlere bağlı olarak süt, önemli ve ayrıcalıklı bir hayvansal üründür. Sağlıklı ve dengeli beslenmeden bahsedebilmek için: Günlük tüketilmesi gereken toplam protein miktarı en az 70 gr. olmalıdır. Ancak günlük 70 gr. protein alan her kişi sağlıklı ve dengeli besleniyor diyemeyiz. Bunun yarıya yakını da (%40-50) hayvansal kökenli olmalıdır. Sonuç olarak, erişkin bir insanın günlük tüketmesi gereken toplam 70 gr. proteinin en az gr. nın hayvansal kaynaklı protein olması gerekmektedir. Gelişmiş ülkelerde hayvansal protein tüketimi gr. arasında iken, ülkemizde maalesef 26 gr. dır (Dünya ortalaması 24 gr. dır) Ülkemizde yaşanan hayvansal protein açığını kapatabilmenin en kısa yolu, yumurta ve süt gibi ucuz ve biyolojik değeri yüksek olan hayvansal ürünlerin tüketiminden geçmektedir verilerine göre, Türkiye yıllık 11,6 milyon ton inek sütü üretimi ile dünya ülkeleri arasında 10. sırada bulunmakta ve dünya toplam inek sütü üretiminden %2 pay almaktadır. Türkiye ve Hollanda da süt sığırcılığı Hollanda da sağılan inek sayısı Türkiye nin 1/3 ü kadar olduğu halde, yıllık 1 inekten elde edilen süt miktarı Türkiye nin yaklaşık 3 katıdır. Nüfusu dikkate aldığımızda, Türkiye de yıllık kişi başına düşen inek sütü üretimi 160 kg, Hollanda da 700 kg dır. Süt tüketimi açısından, Türkiye de yıllık kişi başına düşen işlenmiş süt tüketimi kg, Hollanda da 84 kg dır. Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde genellikle kişi başına düşen milli gelir bir ölçü olarak kullanılmaktadır. Ancak kişi başına tüketilen hayvansal PARAMETRELER TÜRKİYE HOLLANDA Sağılan İnek Sayısı (baş) Üretilen Süt Miktarı (ton) Verimlilik (lt/inek) Not: Hollanda nın yüzölçümü km2 dir (yaklaşık Konya ili kadar veya Türkiye nin 1/20 si kadardır) protein miktarı da en az bunun kadar geçerli bir ölçü olarak kabul edilmektedir. İşletme yapıları yönünden, Türkiye de süt sığırcılığı yapan işletmelerin % 80 i 10 başın altındadır. Hollanda da işletme başına düşen ortalama hayvan sayısı ise 50 baştır. Pazarlama ve piyasa yapısı yönünden, Hollanda da (AB) süt için her 6 ayda bir yapmasını ve kaliteli-hijyenik üretime yönelmesini engellemektedir. Üretilen sütün %25-30 u sanayide işlenmektedir. Süt-yem paritesi 1:1-1,5 tur. Sonuç İşletme sayısı yerine, işletme başına düşen hayvan sayısı arttırılarak ölçeğe göre artan getiriden faydalanma yoluna gidilmelidir. Tablo 1. Dünya toplam inek sütü üretiminde ülkelerin payı (2009) Toplam İnek Dünya Üretiminden Ülkeler Sütü Üretimi (ton) Aldığı Pay (%) Dünya ,0 Avrupa Birliği (27) ,5 ABD ,8 Hindistan ,8 Çin ,2 Rusya ,6 Türkiye ,0 müdahale fiyatı (taban) ve hedef fiyat (tavan) açıklanmaktadır. Bu sayede üretici sütünü taban fiyatın altında satmayacağını, tüketici de tavan fiyatın üzerinde satın almayacağını bilmektedir. Ayrıca Hollanda da üretilen sütün %90-95 i sanayide işlenmektedir. Hollanda da süt-yem paritesi 1:2 dir (yani üretici 1 lt. süt satarak 2 kg yem satın alabilmektedir) Türkiye de çoğu üründe olduğu gibi sütte de istikrarlı bir pazarlama ve piyasa yapısı yoktur. Üreticiler çoğu zaman maliyetlerin altında satış yapmakta ve üretimi bırakmaktadır. Bu durum üreticilerin güvenini sarsmakta, yeni yatırımlar Hayvan sayısı yerine, hayvan başına elde edilen verimliliğin arttırılması gerekmektedir. Üreticilere maliyetine veya zararına süt sattırmak yerine, refah düzeyi ve karlılığı arttıracak önlemler alınmalıdır. Tüketiciler daha fazla süt tüketim alışkanlığını kazanmak için (başta çocuk, hamile bayan ve tüm yaşlılar olmak üzere) sütün yararları konusunda bilgilendirilmelidir. Kısa vadeli ve popülist politikalar üretip günü kurtarmak yerine uzun vadeli, istikrarlı ve ulusal çıkarları göz önünde bulunduran kalıcı politikalar üretilmelidir. Hayvancılık, maliyetlere hakim olma sanatıdır. 8 Mayıs - Haziran 2011

9

10

11 UZMAN GÖRÜŞÜ Buzağıların ilk 2 ay beslenmesi Kolostrometre ile kolostrum kalitesinin belirlenmesi Yurt dışından ithal edilen düvelerin belirli bir süre sonunda doğurmalarını takiben sürü yönetiminde en önemli unsurlardan biri, buzağıların bakım ve beslemesi olacaktır. Bilindiği üzere, buzağılara ancak doğru bir bakım ve besleme uygulandığında genetik özellikleri ortaya çıkmaktadır. Yanlış bir bakım ve besleme ile ne yazık ki, buzağılarınız işletmenize kar değil zarar olarak yansıyacaktır. Sizlere buzağı beslenmesinde önemli olan dönemlerden biri olan ilk 2 aylık beslemeden bahsetmek istiyorum. Buzağılarınızın sağlıklı olması için gereken 5 ana unsur: 1) Buzağıların immün sistemini mümkün olduğunca çabuk oluşturmak 2) Doğum padoğu ve buzağı kulübesindeki mikrobiyel yükü azaltmak 3) Doğum stresini mümkün olduğunca azaltmak 4) Doğru besleme 5) Hasta olan buzağılar için doğru tedavi yöntemini seçme Sürünüzün doğum tarihi yaklaştıkça mümkün olduğunca yönetimsel planlamanızı bitirmeniz gerekmektedir. Hangi tarihler arasında doğumlarınız fazla ise o tarihlerdeki kulübe yönetiminizi önceden planlamanız ve yeni kulübe satın almanız gerekmektedir. Bilindiği üzere buzağıların doğar doğmaz aynı ortamda bulunmaları hastalıkların yayılması açısından dezavantaj yaratabilmektedir. Doğum anında sırasıyla yapılması gereken işlemler: 1) Yüz ve ağız bölgesindeki muköz sıvı uzaklaştırılmalıdır. 2) Solunumun başladığından emin olun. Eğer solunum başlamadıysa parmağınızla burnunu karıştırın ya da buzağının suratına soğuk su atın. 3) Doğum sırasında oluşmuş yaralanmaları kontrol edin. 4) Annenin yalamadığı ve kurulamadığı durumlarda buzağıyı güzelce kurutun. 5) Kolostrumu mümkün olduğunca erken temin edin. 6) Buzağıyı annesinden mümkün olduğunca çabuk ayırın, bu sürenin 12 saati geçmemesine dikkat edin. 7) Göbek kordonunu %7 lik iodin ile yıkayın. Araş. Gör. Arda KOVANLIKAYA Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları A.B.D 8) Buzağının doğum kayıtlarını düzenli bir şekilde tutun. Kolostrum (Ağız sütü) beslemesi Bilindiği üzere buzağılar hayata steril bir şekilde gelmektedir ve bağışıklık sistemleri gelişmemiştir. Bu bağlamda, buzağılara sağlanacak ilk pasif bağışıklık sistemi kolostrum yolu ile olmaktadır. Kolostrum yüksek oranda protein, yağ, mineral ve immünglobulin içermektedir. Bu besin maddelerinin yüksekliğinin yanı sıra laktoz oranının düşük olması, buzağılar için ishal yaratmaması açısından önemli bir noktadır. Unutulmamalıdır ki, kaliteli bir kolostrum sadece ilk sağımdan elde edilmektedir. İlk sağımdan elde edilen bir kolostrum yaklaşık olarak %6 seviyesinde immünglobulin içermektedir. İkinci ve üçüncü sağımlarda bu rakam gitgide düşmektedir. İnek sütünde ise bu değer %0.1 civarındadır. Aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere, inek sütünün kompozisyonu doğum sonrasında başlayarak günden güne değişmektedir. Buzağılara doğum sonrası ilk 30 dakika içinde en az 2 lt. kolostrum içirilmelidir. Çünkü doğum anında bağırsak mukozasının büyük çaplı proteinleri emebilme yeteneği bulunmaktadır. Ancak bu yetenek saat içinde yitirilmektedir. Bu bağlamda, buzağılara özellikle ilk 24 saat içinde canlı ağırlıklarının %10 u kadar kolostrum içirilmelidir. Buzağılar kolostrumda bulunan tripsin inhibütörü sayesinde kolostrumun içerdiği immünglobulinlerden yararlanabilmektedir. Buzağılara doğar doğmaz içirilen ağız sütünü takiben 6-9 saat içinde tekrar ağız sütü içirilmelidir. Bu program takip edilerek ilk 24 saat içinde içirilmesi gereken ağız sütü 3-4 öğünde verilebilir. Ancak kolostrumun soğuk içirilmesi doğru bir yöntem değildir, bu bağlamda kolostrumun 38-39⁰C nin altında olduğu durumlarda sıcak bir kovanın içine biberon batırılarak bu ısının yükseltilmesi gerekmektedir. Buzağılarda pasif bağışıklığın oluşmasında sadece kolostrum içirilmesi yeterli değildir. İçirilen kolostrumun kalitesi de büyük önem taşımaktadır. Kolostrum kalitesi kolostrometre ile ölçülebilmektedir. Kolostrometrenin temel çalışma prensibi, kolostrumun öz kütlesinin belirlenmesine dayanmaktadır. Kaliteli bir kolostruma kolostrometre atıldığı zaman, yeşil alana kadar batacaktır. Yeşil alanda ise bu kolostrumda ortalama 50mg Ig/ml ya da daha üstünde bir değer olduğu anlaşılabilir. Sarı alanda (orta kalite) mg Ig/ml, kırmıza alanda ise (düşük kalite) 22 mg Ig/ml den az demektir. Buzağılarda yeterli bağışıklığın sağlanıp sağlanamadığı kandaki Ig miktarı ile ölçülebilir. Plazma Ig miktarının 10g/lt den fazla olduğu durumlarda yeterli immünite sağlanmış demektir. 4 gün - 8 hafta arası besleme programı İlk üç gün boyunca kolostrum ile beslenen buzağınız 4. günden itibaren süt ya da süt ikame yemi ile beslenebilir. Süt ikame yemleri, süt fiyatlarından ucuz olduğu dönemlerde tercih edilen bir yöntemdir. Süt ikame yemlerinin kullanımı aynı zamanda sürü içindeki hastalıkların kontrolü anlamında da faydalı olabilmektedir. Sadece süt ya da süt ikame yemi kullanarak buzağı beslemek, yapılacak hataların en başında gelmektedir. Buzağı başlangıç yemini 4. günden itibaren buzağınızın önüne koymalısınız. Bunun nedeni, rumen gelişimini sağlamaktır. Buzağıların rumen gelişimini sağlayacak başlıca iki uçucu yağ asidi vardır. Bunlar bütirik ve propiyonik asitlerdir. Rumen papillalarının gelişimi daha çok bütirik asit vasıtasıyla olmaktadır. Bu bağlamda, buzağılara 4. günden itibaren özellikle tahıl grubu içeren yemlerin verilmesi önem taşımaktadır. Buzağıların rumenlerinin papilla gelişimi kadar kassal gelişimi de önem taşımaktadır. Dolayısıyla ruminantlara sütten kesim döneminden sonra ya da 5. haftanın sonunda kaliteli kaba yem verilebilir. Kaliteli kaba yem olarak yoncanın seçilmesi doğru bir tercih olacaktır. Sütten kesim dönemi, buzağıların hayatında önemli bir rol oynamaktadır. Genelde sıvı besin maddeleri tüketmeye Doğum sonrası (zaman) Globulin (%) Yağ (%) Laktoz (%) Kül (%) Hemen doğum sonrası 11,07 6,55 2,9 1,22 6 saat sonra 6,60 7,82 3,29 0,97 12 saat sonra 2,86 4,10 3,88 0,88 24 saat sonra 1,91 3,64 3,82 0,85 36 saat sonra 1,32 3,58 3,68 0,84 Kolostrometre alışmış buzağıların hayatından sütün tamamen çıkması önemli derecede stres yaratabilmektedir. Bu süreci mümkün olduğunca stresi azaltarak gerçekleştirmek gerekmektedir. Bu bağlamda, sütün kesimine yakın dönemlerde mümkün olduğunca hayvanlara verilen süt miktarını ya da süt ikame yemi miktarını azaltmanız gerekmektedir. Azalan süt ya da süt ikame yemi tüketimi, buzağınızı daha fazla buzağı başlangıç yemi tüketmeye yönlendirecektir. Genellikle sütten kesim dönemi buzağılar 6 haftalıkken uygulanmaktadır. Ancak burada önemli olan kriter, buzağınızın günlük tükettiği buzağı başlangıç yemi miktarıdır. Buzağınız günde gr. kadar buzağı başlangıç yemini 3 gün boyunca tüketebiliyorsa buzağınızı sütten kesebilirsiniz. Buzağıların sütten kesilmesi immün sistemlerinde depresyona neden olabileceği için, sütten kestikten sonra belirli bir süre yine bireysel kulübelerde bulundurulması sağlık açısından büyük önem taşımaktadır. Kısaca özetleyecek olursak, buzağılarınızın sağlıklı bir hayat sürmeleri doğum sonrası uygulayacağınız bakım ve beslemeye bağlıdır. Buzağılara ilk 2 aylık dönem içinde kolostrum içirilmesi ve sütten kesme dönemi büyük önem taşımaktadır. İki dönemin sağlıklı bir şekilde aşılması, çiftliğinizin karlılığı ile doğru orantılıdır. Bu dönemleri güzel bir şekilde atlatıp buzağı beslemek, keyifli bir hobi haline gelecektir. Hepinize bol kazançlı günler dilerim. Koyun sütü ve manda sütü çok besleyicidir. Arayın, bulursanız için ya da yoğurt yapın. Mayıs - Haziran

12 BİZİM ÇİFTLİKLERİMİZ Tarımsal kaynakları fırsata dönüştüren bir şirket: Agrita Tarım ve hayvancılık sektöründe 30 yıldır yatırımlarını sürdüren Agrita; yem, süt ve damızlık gebe düve üretimi, laboratuvar ve meyvecilik alanlarında tarımsal kaynakları fırsata dönüştüren bir şirket olarak faaliyet gösteriyor. Tüm hayvancılık faaliyetlerini ISO 9001 kalite yönetim sistemi kapsamında sürdüren Agrita, Türkiye nin ilk ISO 9001 belgeli büyükbaş hayvan çiftliğine sahip Aydın Söke de kurulu tesislerinde 550 sağmal kapasiteli büyükbaş damızlık işletmesi, kaba yem ihtiyacının çoğunu kendi arazilerinden karşılıyor. Ürettiği kesif yemleri ve flake edilmiş tahılları kendi çiftliğinde kullanan Agrita, bölgedeki büyükbaş çiftliklerine de yem satışı yapıyor. AB kriterlerine uygun süt üretimi İşletmede AB kriterlerine uygun süt üretimi yapılıyor. 12x2 paralel sağım sistemi ile günde üç kez sağılan hayvanların sütleri, mikrobiyolojik ve kimyasal değerleri günlük olarak analiz edilerek sevk ediliyor. İşletmede gebe ve kuru dönemdeki hayvanlar için 8 hektarlık mera bulunuyor. Ürün izlenilebilirliğini ön planda tutan işletmede, tüm bilgiler ve günlük iş programları kendi geliştirdikleri bir yazılım olan Agrita sürü yönetim programı ile takip ediliyor. İşletmeden çıkan gübrelerin tamamı ayrıştırılarak diğer atıklarla kompostlanıp bahçecilik ve zirai üretimde kullanılıyor. Bölgenin damızlık gebe düve tedarikinde önemli rol oynayan işletmede erkek buzağılar günlük iken besi çiftliklerine satılıyor. Agrita; tüm faaliyet alanlarında modern teknolojinin ve bilimsel yöntemlerin kullanıldığı, çevre duyarlılığını ön planda tutan ve eğitime önem veren bir yönetim anlayışı ile hareket ediyor. Misafirinize " Çay ya da kahve ne alırsın?" yerine, "Süt ya da yoğurt ne alırsın" deyin, 12 Mayıs - Haziran 2011

13 UZMAN GÖRÜŞÜ Sığırlarda döl tutmama (infertilite) sorunları ve çözüm önerileri Dr. Mustafa İşler - Gen O Tek ( Uzman Veteriner Hekim Sığırların yılda bir defa doğurması, döl verimi (fertilite) için ideal orandır. Buna göre düvelerin ve ineklerin en çok iki tohumlamada gebe kalması normal fertilite oranı olarak kabul edilmektedir. İki tohumlamadan sonra gebe kalmayan düveler ve ineklerde tohumlamaya devam edilmemeli, infertilitenin nedenleri teşhis edilmeli, sorun giderildikten sonra yeniden tohumlanmalıdır. İnfertilite problemleri en çok kapalı ve bağlı sistem ahırlarda, büyük işletmelerde ve yüksek verimli hayvanlarda yaygın olarak görülmekte ve ekonomik kayıplara neden olmaktadır. İşletme karlılığı için infertiliteye neden olacak sürü yönetimi dahil, sağlık ve besleme koşullarının kontrol edilmesi ve fertilite takip programlarının hazırlanması çok önemlidir. Sığırlarda sık rastlanan infertilite sorunları ve çözüm önerileri 1- Uygun zamanda yapılmayan tohumlamalar Tohumlama için en uygun zaman, kızgınlık başlangıcından sonraki saatler arasıdır. Ancak kızgınlıkların % 68 i akşam den sabah 6.00 ya kadar oluşmaktadır. Akşamdan kızgınlık gösterenlerden, sabah kızgınlığı devam edenler için en uygun tohumlama zamanı öğleden sonradır. Ancak en uygun zamanın tespitinde esas olan, durma refleksi göstermesidir.diğer bir ifadeyle, diğer hayvanların üzerine atlamasına izin vermesidir. Düvelerde kızgınlığın kısa, yaşlı ineklerde uzun sürdüğü unutulmamalıdır. Bu nedenle düveler erken tohumlanmalı, yaşlı ineklerde kızgınlığın uzun sürebileceği unutulmamalı ve kızgınlığı devam edenler tekrar tohumlanmalıdır. Pratik olarak tohumlamalar (düveler hariç) öğleden sonraya planlanmalıdır. Kızgınlık gün boyu 6 saat arayla izlenmeli, kızgınlığı izleyen kişiler önceden bu iş için yetiştirilmelidir. İşletmedeki hayvanlardan muhtemel kızgınlık gösterme döneminde (seksüel siklusun günleri) olacakların listesi günlük olarak hazırlanmalı ve kızgınlık tespitini yapanlara verilmelidir. Listedeki hayvanların davranışları izlenmelidir. 2- Hatalı tohumlamalar Hayvanın yalnızca kimi fizyolojik ve psikolojik davranışları esas alınarak yapılan tohumlamalara sık rastlanmaktadır. Yeşil yemlerle beslenen hayvanlarda ve ileri gebelerde çara akıntısı (servikal mukus) görülür ve diğer hayvanlara aşma refleksi gösterir. Ayrıca yalnızca psikolojik davranış olarak diğer hayvanların üzerine aşma davranışı gösteren, ancak diğer hayvanların üzerine aşmasına izin vermeyen (durma refleksi göstermeyen) hayvanlar kızgın değildir. Emin olmak için rektal muayene yapılmalıdır. 3- Uterus enfeksiyonları Doğum sırasında ve sonrasında oluşan kontaminasyonlar, sonun geç atılması veya müdahale ile alınması, subklinik ve klinik metritislere neden olmaktadır. Klinik metritisler kolay teşhis edilmektedir, ancak subklinik metritislerin teşhisi kolay değildir. Bu nedenle doğumdan sonra, tohumlamadan önceki dönem içinde uterus içi uygun antibiyotik kullanarak, prosta-glandin ve GnRH ile desteklenerek subklinik metritler önlenebilir. 4- Yetersiz ve dengesiz beslenme Yetersiz ve dengesiz beslenmeler infertilitenin en önemli nedenidir. Rasyonların protein, enerji, vitamin (A,D,E) ve mineral (Kalsiyum, fosfor, bakır, kobalt, iyot, magnezyum, demir, selenyum) yönünden yeterli ve dengeli olması gereklidir. Aşırı protein ile besleme, aşırı yağlanma, yemlerde üre fazlalığı ve mikotoksinler infertiliteye neden olur. Sütte veya yemde üre aranmalı, yemler mikotoksinler yönünden kontrol edilmelidir. 5- Embriyonik ölümler Plasenta bozukluğu, kromozom bozuklukları, yüksek ateş, toksik nedenler, spesifik veya genel enfeksiyonlar vb. embriyonik ölümlere neden olmaktadır. Sürü sağlığı kontrolünün yanı sıra gebelik muayenelerinin düzenli kontrolü de önemlidir. 6- Spesifik ve bulaşıcı hastalıklar Sığırlarda infertiliteye ve siteriliteye neden olan İBR/İPV, BVD, EBL, leptospira, vibriosis, mantar enfeksiyonları, trikomonas, bruselloz, tüberküloz gibi hastalıkların kontrolü, sürü sağlığının korunması kapsamında yapılan testler ve aşılamalar düzenli olmalıdır. şaşıracak ama mutlu olacaktır. Mayıs - Haziran

14 UZMAN GÖRÜŞÜ Keneler, sivrisineklerden sonra en çok hastalık bulaştıran vektörlerdir. Türkiye de ve dünyada keneler her geçen gün daha büyük bir sorun haline gelmektedir. Ülkemizde son aylarda prevalansı artan kırım-kongo kanamalı ateşi hastalığı da kene yolu ile geçen birçok hastalığın önemini ciddi bir şekilde ortaya koymuştur. Ülkemiz birçok kenenin gelişimini sağlama olanağına sahip bir coğrafi konumda bulunmaktadır. Yalnızca insan sağlığı açısından değil, ülke hayvancılığımızı da olumsuz yönde etkileyerek özellikle sığır, koyun ve keçi yetiştiriciliğinde büyük maddimanevi kayıpların oluşumuna neden olmaktadır. Keneler, hayvan ve insan hastalığına etki eden birçok mikrobiyel etkeni taşımalarının yanı sıra kendileri de doğrudan hayvanlarda kansızlık, zayıflama, stres oluşturmalarına bağlı olarak süt ve döl veriminde düşmelerin yaşanmasına neden olmaktadır. Uzun yıllardan beri bilinmekle beraber son yıllarda güncel hale gelen ve ülkemizde önemsenecek oranda insan ölümlerine neden olan; yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı, deride kızarıklık ve kanama bozuklukları gibi belirtilerle kendisini gösteren kırım-kongo kanamalı ateşi, keneler yolu ile geçen hastalıklar yönünden buzdağının görünen kısmını oluşturmaktadır. Şu ana kadar bu hastalık sığırlarda klinik bir belirtiye yol açmamasına rağmen bilinen bir gerçek vardır ki, o da sığırların virüsü taşıyıcı özelliklerinin olmasıdır. Keneler yolu ile bhanja, thogoto, dhori vb. virüslerinin yol açtığı birçok viral hastalık insanlara taşınmaktadır. Ülke hayvancılığımızı olumsuz yönde etkileyen önemli hastalıklar babesiosis, anaplasmosis ve theileriosis tir. Babesiosis, ülkemizde yaygın olarak görülmektedir. Yüksek ateş, kansızlık, ikter sarılık ve kanlı idrar yapma belirtileri ile seyreden bir protozoon hastalığıdır. Ülkemizde her yörede görülmektedir. Keneler aracılığıyla bulaşan bu etkenler, alyuvarların içinde tek veya çift olarak bulunur. Etkenler, kenenin vücudunda çoğalıp enfeksiyon yeteneği kazanırlar ve hayvanları emerken enfekte paraziti hayvana bulaştırırlar. Hastalık ilkbahar sonlarında, yaz aylarında ve sonbaharın ilk haftalarında daha yaygın olarak meydana gelir. Hastalığın yoğun görüldüğü bölgelerde doğan yavrularda ağız sütünün yeterince alınması, uzun bir dönem hastalıktan korur veya buzağılar genellikle hastalığı çok hafif atlatırlar. Yaşlı hayvanlarda yetersiz besleme, gebelik, yüksek süt verimi, nakil Kene yolu ile geçen önemli hastalıklar ve kene mücadelesi Prof. Dr. Sezgin ŞENTÜRK - sezsen@uludag.edu.tr Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Hayvan Hastanesi Başhekimi stresi sonucu bağışıklığın kırılmasından dolayı şiddetli seyredebilir. 6 aylıktan küçüklerde nadir olarak rastlanır, çünkü anneden kolostrum (Ağız sütü) yoluyla alınan antikorlar buzağıyı 5-6 ay kadar korumaya yeterlidir. Hastalığı atlatanlar da bağışıklık kazanırlar. Hastalık, anaplazmosis veya theileriosis ile beraber meydana gelirse daha şiddetli seyreder. Hastalığın belirtileri, hastalığı taşıyan kene sayısına ve hayvanın direncine göre değişiklik gösterir. İlk belirti yüksek ateş, durgunluk, iştahsızlık, işkembe hareketlerinin durması, nabız ve solunum sayısının artışı gibi genel bulgulardır. Koyu kırmızı renkte idrar yapma, kansızlık ve sarılık belirgindir. Sallantılı yürüyüş, titremeler, kıllarda ürperme ve sürünün gerisinde kalma gibi bulgular mevcuttur. Süt verimi ilk günden itibaren azalmaya başlar. Gebelerde yüksek ateşten dolayı yavru atma söz konusudur. Ölüm oranı değişkendir. Kene mevsiminde çıkması ve yukarıdaki belirtilerin görülmesi bu hastalığı akla getirir. Ama kesin teşhis için laboratuvar muayenesi gereklidir. Erken dönemde tedavi şansı yüksektir. Kene ile mücadele en önemli korunma yöntemidir. Theileriosis, bazı yörelerde halk arasında sıtma olarak da bilinmektedir. Hastalığın yerleşik olduğu bölgelerde sığırlardaki ölüm oranı %10-20 düzeyinde seyretmekle beraber bölgeye yeni getirilen hayvanlarda ölüm oranı %90 lara kadar çıkabilmektedir. Hastalık kene aktivitesinin yüksek olduğu yaz aylarında çok sık oluşur. Hastalığı atlatanlar, uzun süre bağışık durumda kalmakla beraber hastalığın taşıyıcısı konumundadır. Hastalığa yakalanan hayvanlarda yüksek ateş, kansızlık, koyu renkte ishal, burun kanaması, deride kanama odaklarını kapsayan kanama bozuklukları, süt veriminde hızlı düşme, tam iştahsızlık ve kenenin ısırdığı taraftaki bezelerde oluşan büyüme önemli bulgulardır. Babesiosis te belirtilen hazırlayıcı faktörler bu hastalık için de geçerlidir. Anaplasmosis, diğer iki hastalığa göre Güney Marmara bölgesinde daha sık görülmektedir. Bu hastalık da diğerleri gibi keneler yolu ile geçebilmektedir. Enfeksiyonun sık görüldüğü bölgelerde, annenin ağız sütünde hastalığa karşı yüksek oranda koruyucu maddelerin bulunması buzağıları hastalığa karşı dirençli yapar. Buzağılar genellikle hastalığı çok hafif atlatırlar. Yaşlı hayvanlarda yetersiz besleme, gebelik, yüksek süt verimi, nakil stresi sonucu bağışıklığın kırılmasından dolayı şiddetli seyredebilir. Hastalığın fazla görüldüğü bölgelerde yavrular hastalığı hafif atlatarak bağışık hale gelirler. Hastalık keneler ile bulaşır, sokucu sineklerle de bulaşma meydana gelebilir. Kenelerin vücudunda uzun süre canlı kalabilen etken sinekler, ancak bir iki saat canlılığını koruyabilir. Hastalık, steril olmayan alet ve malzemelerle, enjektör kanülleri ve kan nakilleri ile de bulaşabilir. Bu hastalık çok şiddetli kansızlık ile seyreden bir hastalıktır. Hastalık ortalama 3-4 hafta sürer. Beden ısısında artış, durgunluk, iştahsızlık, nabız ve solunum sayısındaki artış gibi genel bulgularla başlar. Beden ısısı inişli-çıkışlı bir seyir takip eder. İşkembe hareketleri azalır. Hayvanlar hareket ettirildiğinde solunum sayısı artar. Dışkı siyahımsı renktedir. Eğer hastalarda bu bulgulara ek olarak sinirsel bulgular da görülürse, birkaç saat içinde ölüm meydana gelir. Ancak saha şartlarında en çok kronik şekli görülür. Dalgalı ateş, solunum ve nabız sayısında artış, şiddetli kansızlık, zayıflama, verimin düşmesi gibi bulgular birkaç haftadan 3 aya kadar sürebilir. Kesin teşhis için laboratuvar muayenesi yapılmalıdır. Tedaviye erken başlanıldığı takdirde olumlu yanıt alınabilir. Hastalıktan korunmak için kene mücadelesi yapılmalıdır. Yapılacak her uygulama için mutlaka ayrı enjektör kullanılmalıdır. Hayvan sağlığı açısından ele aldığımızda eklemlerde şişkinlik-topallık, kanama bozuklukları, ateş, kansızlık, organ yetmezlikleri ve verim kayıplarına neden olan Lyme hastalığı da keneler yolu ile geçebilen önemli bir hastalıktır. Özellikle tavşan, kemirgen ve koyunların daha duyarlı olduğu; insanları da etkileyebilen yüksek ateş, ishal, pnomöni, zayıflama gibi belirtilere neden olabilen Tularemi hastalığı her zaman gündemde olan ve bulaşmasında kenelerin de rol oynadığı önemli diğer hastalıkları oluşturmaktadır. Şu ana kadar keneler yolu ile bulaştığı tespit edilen ve henüz belirlenemeyen birçok hastalığın hayvanlarımızı ve dolayısıyla kendimizi etkilemesini engellemek amacıyla, bahar mevsimi ve kenelerin en aktif olduğu yaz ayları boyunca yoğun bir kene mücadelesine başlamalı ve sürdürmeliyiz. Bu mücadeleyi yaparken çevresel ilaçlama bize hiçbir fayda sağlamayacağı gibi, oluşturduğu kalıntı nedeniyle orta ve uzun vadede insan ve hayvanlarda kanser ve diğer organ hastalıklarının oluşmasına neden olabilir. Ayrıca doğal yaşama büyük zarar vererek, doğal yaşamın sürmesine olanak sağlayan birçok böceğin (arıların vb.) ve hayvanın ölümüne yol açabilir. Bu nedenle çevresel ilaçlamadan ziyade, barınak ve hayvanların ilaçlanmasına önem vermeliyiz. Bunu yaparken çevreye ve hayvana en az zarar veren kene ilacını veteriner hekim arkadaşlarımın önerileri doğrultusunda almanız ve yine onların önerileri doğrultusunda kullanmanız büyük önem taşımaktadır. Diğer bir nokta da kullandığınız ilaç kaplarını kesinlikle rastgele çevreye atmamanızdır. Bunun çevre kirliliğinin yanı sıra bir hayvanın veya bir çocuğun o boş kutu ile teması sonucu zehirlenmesine, hatta ölümüne neden olabileceği unutulmamalıdır. Kene mücadelesinde dikkat edilmesi gereken hususlar: Kenelere yüksek etkili çevrede ve hayvanda kalıntı süresi en az olan akarasitlerin uygulanması Kullanılan ilacın süte geçmemesi veya sütteki kalıntı süresinin en az olması ve bu dönem süresince sütlerin kesinlikle kullanılmaması Arazinin sürülmesi Kenelerin yerleşebileceği organik ve diğer materyallerin hayvanların gezinme alanlarından kaldırılması Hayvan barınaklarının daha fazla güneş ışığı alması ve daha az nemli olması Hayvanların bulunduğu ve gezindiği bölgelerdeki ağaç dallarının budanması, otların biçilmesi Hayvan barınaklarında kenelerin yuvalanabileceği duvar çatlaklarının kapatılması Barınakları ilaçlamadan önce hayvan altlıklarının temizlenmesi ve yakılması Barınakların ilaçlanması sırasında içeride hayvan bulundurulmaması, yemlik ve sulukların boşaltılması, ilaçlama yapan kişilerin maske, gözlük ve deri ile temas etmeyen uygun giysiler giymesi Hayvanların barınakların ilaçlamasını takiben kullanma kılavuzunda belirtilen zaman sonunda barınaklara alınması İlaçlama döneminin kenenin yaşam döngüsü ile uyumlu olması En önemlisi rastgele bir kene mücadele ilacı değil, veteriner hekimin önerdiği uygun akarasitlerin kullanılması Milli servetimiz olan hayvan varlığımızın kene mücadelesi sırasında çevreye ve doğal yaşama zarar verilmemesine özen gösterilmelidir. Tüm yetiştiricilerimize hayırlı, bereketli ve sağlıklı kazançlar dilerim. Birini işe alırken süt içip içmediğini sorun, eğer içiyorsa ona bir şans verin. Aklınızın 14 Mayıs - Haziran 2011

15 İÇİMİZDEN BİRİ Çiğ süt taban fiyatlarındaki istikrarsızlık canımıza tak dedirtti. Yıllardır devletin müdahale kanunu kurmasını ve süt piyasasını düzenleyerek bize sahip çıkmasını istedik ama olmadı. Sanayicilerden insaf diledik olmadı. Yemcilere etmeyin, eylemeyin dedik olmadı. Bir türlü hiç kimseye derdimizi anlatamadık. Geçtiğimiz senelerde çaresizlikten ineklerimizi kestik. Şimdi onu da alan yok, çünkü ithal et geliyor. Peki ne yapmalıyız? Bu sarmaldan nasıl kurtuluruz? Bunca yılımızı verdiğimiz, bunca yatırım yaptığımız işletmelerimizi kapatıp gidecek miyiz? Hayır? Kötü ev sahibi, kiracıyı mülk sahibi yaparmış Atilla CELEP TÜSEDAD Genel Sekreteri Bence birlik olup sütümüzü kendimiz işlemeliyiz. Bu çok zor biliyorum. Ancak başka çare kalmadı. Aslında herkes kendi işini yapmalı Çiftçi tarımla uğraşıp bizlere yem hammaddesi üretmeli Bizler hayvancılığı en doğru ve verimli şekilde yapmalıyız. Sanayici de sütü işleyip satmalı Gelişmiş ülkelerde örneğin, İngiltere de bir üretici kooperatifi ülkenin sütünün %55 ini işliyor, süt kapitalist ABD de bile üretici kooperatiflerince işlenip satılıyor. Ya da Hollanda ve Fransa da olduğu gibi çiftlikler, küçük mandıralar kurup kendi sütlerini kendileri işleyip butik, niş ürünler üretiyor ve satıyorlar. Türkiye deki süt ürünleri pazarına baktığımızda, büyük ilk 10 markanın ürettiği bulk (standart) ürünler dışında bir de merdiven altı tabir edilen, kalitesiz fiyat gözetilerek üretilen ürünler var. Oysa halk yöresel ürünleri, yöresel tat ve lezzette, güvenerek alabileceği süt ürünlerine hasret Mandıra kurmak, satış ve pazarlama ile uğraşmak, tanınmak, üretim yapmak çok maliyetli ve zor işler... Tek tek işletmeler için maliyeti ağır olabilir. Ancak bölgesel bazda 3-4 işletme bir araya gelerek devletin KOBİ destekleri ile birlikte risk ve iş yükünü paylaşabilir. Artık herkesten medet ummak yerine, kendi göbeğimizi kendimiz kesmeliyiz. Tire Kooperatifi, çok güzel bir örnek... İzmir Belediyesi nin verdiği destekle okul sütü projesine başladılar, şimdi kendi üretim tesislerini kurmuş durumdalar. Sayın başkan Mahmut Eskiyörük ü başarılarından dolayı kutluyorum, açılış davetiyesi için de teşekkür ederim. İkinci güzel örnek, Bursa Yenişehir süt üreticilerinin kırsal kalkınma desteği ile çok güzel bir üretim tesisi kurmaları Ve sanıyorum ki, yakında üretime başlanacak. Büyük işletmelerden Saray Tarım İşletmeleri de kendi ürünlerini işleyip kendi satış mağazalarında satmaya başladı. Bu konuda çalışmaları devam eden arkadaşlar da var. Tüm üretici arkadaşlara, bu alanda yoğunlaşarak araştırma yapmalarını öneriyorum. Ne demişler: Kul sıkışmayınca, hızır yetişmezmiş. veya Kötü ev sahibi, kiracısını mülk sahibi yaparmış. Sütünüz bol olsun... takıldığı yerde süt için, devam edin. Bir rivayete göre eğer süt içseydik, Ay'a ilk biz çıkacaktık. Mayıs - Haziran

16 KONUK YAZAR Şu günlerde her gün yeni bir anket yayınlanıyor. Araştırma kuruluşları, 11 Haziran da yapılacak seçimin sonucunu tahmin etmeye çalışıyor. Bunun için farklı yöntemler uygulanıyor. Seçim sonuçları açıklandığında kimin yanıldığı, kimin gerçeği yakaladığı ortaya çıkacak. Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği nin (TÜSEDAD) internet sayfasında da dikkat çekici bir anket var. Bu, seçim anketi değil... Hayvancılık sektörünü yakından ilgilendiren ve sonuçları bakımından çok önemli olan süt fiyatının düşüşü ile ilgili bir anket... Anketin basit bir tek sorusu var: Süt fiyatlarının düşmesindeki sebep sizce ne olabilir? a-süt tozu desteği b-sütte arz fazlası c- Çiğ sütte piyasa düzeni eksikliği Çiğ sütte vahşi piyasa düzeni Ali Ekber YILDIRIM - Dünya Gazetesi Tarım Yazarı la belirleniyor. Evet yanlış okumadınız, çiğ süt fiyatı telefonla belirleniyor. Bir tarafta ülke geneline yayılmış binlerce çiğ süt üreticisi var. Diğer tarafta çiğ sütü alan az sayıdaki sanayici ve yerel mandıralar var. Süt sanayicileri ile üreticinin temsilcisi konumundaki Köy-Koop arasında 3 aylık dönemler itibarıyla ihale yapılıyor. İhalede çiğ süt alım fiyatı belirleniyor. Bu fiyat esas alınarak ülkedeki çiğ süt fiyatı oluşuyor, fakat 3 aylık süre dolmadan ihale bozuluyor. Alıcılar tarafından süt fiyatı düşürülüyor. Gerekçe ise hep aynı Arz fazlası var. Sütü, yoğurdu, ayranı, peyniri satamıyoruz. Sanayici, çiğ süt aldığı üreticiyi veya kooperatifi telefonla arayarak Süt fiyatını düşürdüm diyor. Üreticinin yapacağı hiçbir şey yok... İneği sağmak ve düşük fiyatla da olsa sütü satmak zorunda... Başka alternatifi yok Sanayici, kimi zaman fiyat düşüşünü geriye dönük uyguluyor. Satışı yapılmış, ancak parası alınmamış sütün fiyatını da düşürerek üreticiye eksik ödeme yapıyor. Bunu anlattığımız zaman sektörün dışındakiler Olur mu öyle şey Burası dağ başı mı, mahkemeye gitsinler. diyor. Gerçekten de oluyor böyle şeyler ve hiç kimse mahkemeye gitmiyor. Kimi zaman sanayiciler kendi aralarında anlaşarak üreticinin sütünü bırakıyor, almıyor. Sütü alan yeni alıcı, kalite prim desteğini kesiyor ve farklı şartlar dayatıyor. Üreticinin itiraz etme hakkı olmadığı gibi, alınmayan sütü değerlendirme şansı da yok Bu nedenle üretici, süt sanayicisine muhtaç Devlet müdahalesi de olmayınca zaten girdilere para yetiştiremeyen, hak ettiği destekleri zamanında alamayan çiğ süt üreticileri üretim yapamaz duruma geliyor. Hayvanını istemeyerek de olsa satmak zorunda kalıyor veya kesiyor de böyle oldu ve bugün devam eden et krizi bu sürecin sonucunda yaşandı. Çiğ sütte deyim yerindeyse vahşi bir piyasa düzeni uygulanıyor. Az sayıdaki sanayici, istediği gibi piyasayı yönlendiriyor. Rekabet Kurumu da bütün bu gelişmeleri sessiz sedasız izliyor. Oysa anlaşarak fiyat belirlemek ve süt bırakmak var. Anlaşarak kalite primini düşürmek ve üreticiden geriye dönük fiyat düşürmek var. Rekabetin tüm ilkeleri ihlal ediliyor, üretici korumasız Milyonlarca dolarlık yatırım yapanlar bile sanayiciye muhtaç Sanayici, fiyatı nasıl belirlerse ona uymak zorunda kalıyor. Geçmişte Süt Endüstrisi Kurumu (SEK) vardı. Üreticinin sigortası gibi çalışırdı. Piyasayı düzenler, fiyatın düşürülmesini önlerdi. Üreticinin üretime devam etmesinin teminatıydı. Bu kurum özelleştirildi ve piyasayı düzenleyici bir kurum oluşturulmadı yılında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, sütte müdahale kuruluşu kurulacağını söylemesine rağmen somut bir adım atılmadı. Bu görev, Ulusal Süt Konseyi ne verildi. Fakat kon- Bu yazıyı yazdığımız 4 Mayıs a kadar 571 kişi ankete yanıt vermişti. Ankete katılanların % 61 i sütteki fiyat düşüşünün çiğ sütte piyasa düzeni eksikliğinden kaynaklandığına inanıyor. Yaklaşık % 34 ü Tarım ve Köyişleri Bakanlığı nın uyguladığı süt tozu desteğinin süt fiyatını düşürdüğünü söylüyor. Yaklaşık % 6 sı ise arz fazlası nedeniyle süt fiyatının düştüğünü ifade ediyor. Bu basit anket bile çiğ süt piyasasında ciddi bir sorun olduğunu gösteriyor. Daha önce defalarca yazdığımız gibi, Türkiye de çiğ süt fiyatı telefonseyin işleyişi ve mali yapısı bunu yapacak güce sahip değil... Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, ithal edilen süt tozunun iç piyasada üretilmesi için sanayiciye ton başına 2 bin 450 lira destek vererek sorunu çözmeye çalıştı. Ancak sorun daha da derinleşti. Çünkü çiğ süt fiyatını düşürenlerle devletten süt tozu desteği alarak süt tozu üretenler aynı firmalar Süt tozu ithalatı yerine sütün iç piyasadan toplanarak toza dönüştürülmesi ne kadar doğru bir kararsa, bu görevi sanayicilere vermek o kadar yanlış bir karar... Elinde devlet destekli süt tozu olan sanayici piyasadan niye süt alsın ki? Elindeki süt tozu silahını kullanarak istediği zaman ve istediği fiyata süt alır. Burada şaşırtıcı olan, süt tozu desteğinin üreticiye veriliyor gibi sunulması Üreticinin sütünü almak için süt tozu desteği veriliyor gibi görünse de bundan üretici zarar görüyor. Nitekim TÜSEDAD ın anketine yanıt verenlerin %34 ü süt fiyatındaki düşüşün nedeninin süt tozu desteği olduğunu söylüyor. Süt tozu desteğini sanayici alıyor, bununla yetinmeyip çiğ süt fiyatını düşürerek üreticiye yapılan süt primini de fazlasıyla üreticiden alıyor. Devlet üreticiyi desteklediğini zannederek, dolaylı olarak sanayicileri desteklemiş oluyor. Çözüm, süt tozu üretimi ve dağıtımının bir kurum aracılığı ile yapılmasıdır. Vahşi piyasa düzeninin ortadan kaldırılması için bu şart... Kaldı ki, Türkiye nin müzakere sürecini yürüttüğü Avrupa Birliği nde de piyasa düzenini sağlayan böyle bir kurumsal yapı var. Eğer bu yapı oluşturulamazsa sıfır faizli kredi ile kurulan çok sayıdaki işletmenin de üretime dahil olmasıyla bugünden çok daha fazla süt üretimi olacağı için sorun daha da büyüyecek ve çözüm bulmak daha zor olacaktır. Özetle, çiğ sütte vahşi piyasa düzeninin sona ermesi için Süt Endüstrisi Kurumu benzeri kamu niteliğinde bir piyasa düzenleyici kuruluşun hemen kurulması gerekiyor. Eğer bir işyeri çalışanlarına çay molası yerine süt molası verirse, o işyerinde verimlilik artar. 16 Mayıs - Haziran 2011

17

18 BİZİM ÇİFTLİKLERİMİZ Yıldırım Hayvancılık, yatırımlarına devam ediyor Yıldırım Hayvancılık, 2007 yılında Kırklareli ili Lüleburgaz ilçesi Ceylanköy de toplam m 2 arazi üzerine kuruldu. 30 gebe düve ile iş hayatına başlayan işletmede bugün itibarıyla 90 ı sağmal, 135 anaç inek, 40 ı gebe 60 ı boğa altı 100 düve ve 25 adet buzağı olmak üzere toplam 260 baş hayvan bulunuyor. Şu an tamamen hijyenik şartlarda el değmeden günlük 3000 lt. civarında süt üretiliyor. İşletmenin hedefi 200 sağmal ile 5000 lt. süt kapasitesine ulaşmak, hastalıklardan ari ve onaylı bir çiftlik haline gelmek İşletmede halihazırda bir yarı zamanlı danışman veteriner hekim, bir hayvan besleme uzmanı veteriner hekim, bir veteriner tekniker, bir teknik eleman ve dört işçi çalışıyor. Ortaklardan Gürcan Yıldırım ın 24 saat bulunduğu işletmede 2x8 balık kılçığı sağım ünitesi ve sürü yönetim programı mevcut Sürü takibi bilgisayarla yapılıyor ve sürü sağlığı için kapsamlı bir koruyucu hekimlik uygulanıyor. Ayrıca veteriner tekniker, ayak sağlığını sürekli takip ediyor. Yıldırım Hayvancılık, genetik yapıya büyük önem veriyor. Gelecekte işletmenin en önemli gelir kaynaklarından birinin kaliteli damızlık düve satışı olacağı öngörülüyor. Kaliteli kaba yem ihtiyacı Günümüzde her işletmede kaliteli kaba yeme ihtiyaç duyuluyor. İşletme, bu ihtiyacı giderebilmek için kaba yemin yarısını kendi imkanları ile üretiyor. Hedeflerden biri de bu ihtiyacın tamamını üretebilir hale gelmek Kesif yem ihtiyacı ise tamamen hammadde alımı yoluyla karşılanıyor. Rasyonun tamamı işletmede yapılıyor ve fabrika yemi kullanılmıyor. Yıldırım Hayvancılık; süt fiyatlarının alın terini karşıladığı, yem hammadde fiyatlarının ucuzladığı, sektörde çalışan firma ve insanların yüzlerinin güldüğü bir Türkiye hayal ediyor. Otobüs, tren ve uçak yolculuklarında süt ikram eden firmalar daha çok müşteri kazanır. 18 Mayıs - Haziran 2011

19 AKTÜEL Ziraat Bankası, dünya tarım bankalarına ev sahipliği yaptı Dünya tarım bankaları ve Türk tarım sektörünün önde gelen temsilcileri, Ziraat Bankası nın ev sahipliğinde buluştu. Uluslararası Tarımsal Kredi Konfederasyonu (CICA) nın her yıl düzenlenen merkez komite toplantısı, 28 Nisan 2011 tarihinde Ziraat Bankası nın ev sahipliğinde İstanbul da gerçekleştirildi. Konfederasyon, bu toplantıların dışında her iki yılda bir farklı bir ülkede tarım ve tarımın finansmanı konusunda dünya kongreleri düzenliyor. Merkezi Zürih/İsviçre de bulunan, 1932 yılında kurulan ve 23 ülkede 82 finans kuruluşu ile bankayı bünyesinde barındıran CICA nın, Türkiye deki tek üyesi Ziraat Bankası Bankanın genel müdürü Can Akın Çağlar, aynı zamanda CICA Merkez Komite üyeliğini de sürdürüyor. Tarım, tarımın finansmanı ve kırsal kalkınma konularında en iyi uygulamaların ve deneyimlerin paylaşılmasına imkan veren bir platform olan CICA tarafından düzenlenen organizasyon, dünya tarım sektöründe yaşanan gelişmelerle genel ekonomik durum ışığında tarıma finansman sağlayan üye kuruluşlar arasında işbirliğinin arttırılması, tarımda farklı finansman modellerinin geliştirilmesi ve ev sahibi ülkede tarım sektörünün tanıtımının yapılmasına katkı sağlamayı hedefliyor. Dünyanın başlıca tarım bankalarının üst düzey yöneticilerinin yanı sıra Türk tarım sektörüne hizmet veren kurum ve kuruluşlar ile sektörün önde gelen temsilcilerinin bir araya geldiği ve 400 ün üzerinde yerli ve yabancı katılımcıyı buluşturan Tarıma Küresel Bakış: Yeni Tarım Stratejileri konulu toplantıda; Ziraat Bankası Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Karslı, CICA ve Crédit Agricole SA Yönetim Kurulu Başkanı Jean-Marie Sander, TC Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı İlker Aycı ve Tarım ve Köyişleri Bakanımız M. Mehdi Eker tarafından yapılan açılış konuşmalarının ardından, Ziraat Bankası Genel Müdürü Can Akın Çağlar Türkiye de Tarımın Finansmanı ve Ziraat Bankası nın Rolü, Credit Agricole Baş Ekonomisti ve Ekonomik Araştırmalar Başkanı Jean Paul Betbeze Dünyadaki Ekonomik Durum ve Beklentiler, TBMM Tarım Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Vahit Kirişçi Türkiye de Tarımsal Yatırım Fırsatları Bölgesel Kalkınma Projeleri: GAP, DAP, KOP, Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Behçet Homurlu Sektör Gözüyle Tarım ve Tarımın Finansmanı, Prof. Jean Marcou Tarihsel ve Jeopolitik Sunum ve Geleceğe Dair Beklentiler, FAO Türkiye Temsilcisi Mustapha M. Sinaceur, BM Gıda ve Tarım Örgütü Avrupa ve Orta Asya Bölge Ofisi Ekonomisti Guljahan Kurbanova ve Sussex Üniversitesi Gelişim Çalışmaları Enstitüsü nden Dr. Martin Greley Gıda Güvenliği, Hamburg Teknoloji Üniversitesi Çevresel Teknoloji Enstitüsü nden Prof. Martin Kaltschmitt Tarımda Yenilenebilir Enerji Kullanımı- Olanaklar ve Kısıtlar konulu sunumlar gerçekleştirdi. Toplantıda özellikle tarımın finansmanı konusu ele alındı. Ziraat Bankası Genel Müdürü Can Akın Çağlar tarafından yapılan sunumda Ziraat Bankası nın 148 yıldır tarımı finanse ettiği, bankanın son yıllarda artan performansı sonucunda Türk çiftçisine yaklaşık 39 milyar TL lik kredi verildiği, 2010 yılında haftalık ortalama 265 milyon TL. olan tarımsal kredi kullandırımının 2011 yılında 380 milyon TL ye ulaştığı, özellikle tarımsal yatırımlara verilen desteğin yıllar itibarıyla artış gösterdiği, bu doğrultuda bankanın tarımsal kredi portföyü içinde 2002 yılında %5 olan projeli yatırım kredilerinin ağırlığının 2010 yılında %41 e ulaştığı vurgulandı. Ayrıca 200 ün üzerinde farklı üretim konusunda kullandırılan tarımsal kredi ile her türlü tarımsal üretime finansman desteği sağlandığı ifade edildi. Mayıs - Haziran

20 UZMAN GÖRÜŞÜ Türkiye nin tarımı, tam üyelik sürecinin devam ettiği AB nin tarımı ile karşılaştırıldığında, genellikle tarımsal yapıdaki ve verimlilikteki farklılıklar ulusal ortalama veriler esas alınarak değerlendirilmektedir. Oysa, Türkiye nin coğrafi yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle bölgeler arasında tarımsal üretim açısından önemli farklılıkların olduğu bilinmektedir. Bu nedenle tarımsal üretim açısından benzer ülkelerin ve bölgelerin karşılaştırması daha doğru bir yaklaşımdır. Trakya bölgesi; ülkemizdeki diğer bölgelerle karşılaştırıldığında arazinin fazla engebeli olmaması, düzlüklerin geniş yer kaplaması, ulaşım kolaylığı, sulamanın yaygınlığı gibi nedenlerle tarım açısından diğer bölgelerden daha elverişlidir. Trakya bölgesi bitkisel üretimde olduğu kadar, hayvancılık açısından da diğer bölgelerimizden daha üstün durumdadır. Örneğin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye ortalamasında hayvan başına süt verimi 2,4 ton iken Trakya bölgesinde 3,1 tondur. Trakya bölgesi, Türkiye nin süt üretiminin yaklaşık %5 ini, kültür ırkı hayvanlardan elde ettiği sütün yaklaşık Türkiye ve AB süt sığırcılığının işletme ölçeği açısından karşılaştırması İlkay DELLAL Doç. Dr. A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi %9 unu üretmektedir. Bölgenin toplam süt üretiminin %80 i kültür ırkı hayvanlardan, %19 u melez ırk hayvanlardan elde edilmektedir. Yerli ırk hayvanlardan süt üretimi ise ancak %1 düzeyinde bulunmaktadır. Bölgede kültür ırkı süt hayvancılığının öne çıkması ve süt veriminin fazlalığı gibi kriterler esas alındığında, Trakya bölgesinin AB ile karşılaştırması daha uygun görülmektedir. Bu nedenle AB ve Türkiye için işletme ölçeklerinin karşılaştırmasını yaptığımız bu çalışmada Trakya bölgesi esas alınmıştır. Trakya bölgesinde süt sığırcılığı üretiminin ekonomik analizi konusunda yapılan bir çalışmaya göre (Şekil 2), işletmelerin %44 ü kültür ırkı ve %56 sı melez ırk hayvanlarla üretim faaliyetini sürdürmektedir. Bölgedeki süt sığırcılığı üretim faaliyetinde bulunan işletmelerin sürü büyüklüğünün 10 baş olduğu (BBHB ne göre) ve işletmelerin yılda ortalama 32 ton süt ürettiği belirlenmiştir. İşletmeler ortalamasında kültür ırkı ile çalışan işletmelerin 6 baş, melez ırk ile çalışan işletmelerin ise 5 baş sağmal ineği olduğu tespit edilmiştir. İşletmelerdeki bir laktasyon döneminde süt verimi ise ortalama kg/baş olarak bulunmuştur. Türkiye de ortalama süt verimi 2008 yılı verilerine göre 2758 kg/baş, soy kütüğüne kayıtlı olanlarda ise 5683 kg/baş dır. (Şekil 1) Buna göre, verimlilik açısından Trakya bölgesi işletmelerinin ortalamasının hem Türkiye hem de soy kütüğüne kayıtlı işletmelerin ortalamasının üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Bölgedeki işletmelerin %65 inin 1 ile 5 baş, %21 inin 6-9 baş ve %14 ünün 10 baştan fazla sağmal ineği vardır. Yani işletmelerin çoğunluğu küçük ölçeklidir. Küçük işletmelerde melez ırkla çalışanların ekonomik açıdan başarısının daha fazla olduğu, kültür ırkı hayvanların ise büyük işletmelerde daha iyi değerlendirildiği tespit edilmiştir. (Şekil 2) Bu bulgu da işletmelerin tümüne kültür ırkı hayvanlar önermek yerine, ölçek büyüklüğüne göre ırk seçimini önermenin daha doğru olacağını işaret etmektedir. Elde edilen bu verileri AB deki süt işletmeleri ile karşılaştıralım. Şekil 1 de ülkeler itibarıyla süt sığırcılığı yapan işletmelerdeki ortalama sağmal inek sayısı büyükten küçüğe doğru verilmiştir. AB içerisinde işletme başına en fazla sağmal inek 53 baş ile yeni üyelerden Slovakya da bulunmaktadır. İkinci sırada ise 27 baş ile Çek Cumhuriyeti yer almaktadır. Bu iki ülkenin daha önceden sosyalist sistem ile yönetilmesi ve devlete ait çiftlikler nedeniyle işletme büyüklülüklerinin fazla olduğu dikkate alınırsa, AB içinde Hollanda nın işletme başına düşen sağmal inek sayısında lider olduğu söylenebilir. Hollanda yı Lüksemburg, İngiltere, Almanya, Danimarka, Belçika ve İsveç izlemektedir. Bu ülkelerin tümü Avrupa nın kuzeyinde yer almakta olup coğrafi ve iklim avantajları nedeniyle işletmelerindeki hayvan sayıları yani işletme büyüklükleri fazladır. Dağlık yapısı fazla olan ya da Akdeniz e kıyısı olan ülkelerde ise coğrafik yapıdan kaynaklanan nedenlerle işletme başına hayvan sayısı 10 baştan azdır. Örneğin nispeten Türkiye ile benzer coğrafik şartlara sahip İspanya, Slovenya, Portekiz, Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinin işletme ölçeği kuzey ülkeleri kadar büyük değildir. Bu nedenle işletme büyüklük karşılaştırmalarında Türkiye nin coğrafik yapısına benzer ülkelerin esas alınmasının daha doğru olacağı açıktır. Türkiye de Trakya bölgesinde kültür ırkta 6 baş, melez ırkta 5 baş sağmal inek AB nin benzer ülkelerinden daha fazladır. Yine AB27 (5,3 baş) ortalamasından da fazladır. Süt verimi açısından AB ülkeleri değerlendirildiğinde, en yüksek süt veriminin yılda 8,5 ton ile Finlandiya da olduğu Şekil 2 den görülmektedir. Bunu sırasıyla İsveç (8,4 ton), Danimarka (8,1 ton), Hollanda (7,8 ton), Almanya (7,3 ton), Estonya (7,1 ton) ve İngiltere (7 ton) izlemektedir. AB ülkelerinde süt verimi büyükten küçüğe sıralandığında gelişmiş ülkelerde daha fazla süt veriminin olması; verim üzerinde işletme büyüklü- Şekil 1. AB ülkelerinde işletme başına sağmal inek sayısı (baş) Şekil 2. AB ülkelerinde süt verimi (ton/baş/yıl) Kaynak: Eurostat Kaynak: Eurostat Süt içmek için zeki olmak gerekmez. Ama süt içen biri zeki olur. Süt içmeyen çocuk tıfıl kalır. 20 Mayıs - Haziran 2011