ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİMDE PSİKOLOJİK HİZMETLER ANABİLİM DALI EĞİTİM PSİKOLOJİSİ PROGRAMI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİMDE PSİKOLOJİK HİZMETLER ANABİLİM DALI EĞİTİM PSİKOLOJİSİ PROGRAMI"

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİMDE PSİKOLOJİK HİZMETLER ANABİLİM DALI EĞİTİM PSİKOLOJİSİ PROGRAMI ERGENLİK DÖNEMİNDE BENLİK KURGUSU GELİŞİMİNİN ANABABANIN ÇOCUK YETİŞTİRME STİLLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ DOKTORA TEZİ Yalçın Özdemir Ankara Nisan, 2009

2 ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİMDE PSİKOLOJİK HİZMETLER ANABİLİM DALI EĞİTİM PSİKOLOJİSİ PROGRAMI ERGENLİK DÖNEMİNDE BENLİK KURGUSU GELİŞİMİNİN ANABABANIN ÇOCUK YETİŞTİRME STİLLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ DOKTORA TEZİ Yalçın Özdemir Tez Danışmanı: Prof. Dr. Figen Çok Ankara Nisan, 2009

3

4 Teşekkür Öncelikle, bu çalışmanın her aşamasında, büyük destek olan, yol gösterici önerilerde ve yapıcı eleştirilerde bulunan, yardımını hiçbir zaman esirgemeyen değerli danışmanım Prof. Dr. Figen Çok a çok teşekkür ederim. Değerli hocamın hem kişisel hem de akademik gelişimime çok katkıları olmuştur. Ayrıca tez izleme komitesinde bulunan, tez konusunun şekillenmesinde ve tezin her aşamasında çok önemli katkıları olan hocam sayın Prof. Dr. Bekir Onur a ve olumlu yaklaşımıyla beni güdüleyen ve bu çalışmaya katkılarından dolayı sayın Prof. Dr. Beril Tufan a çok teşekkür ederim. Odak grup görüşmeleri için soruların hazırlanmasında ve görüşmelerin gerçekleştirilmesinde büyük emeği geçen, en yoğun zamanında bu iş için zaman ayıran hocam sayın Yrd. Doç. Dr. Müge Artar a teşekkür ederim. İstatistik konusunda katkı ve önerileri için zamanını esirgemeyen arkadaşım Yrd. Doç. Dr. Ömer Faruk Şimşek e teşekkür ederim. Bu çalışma sürecinde sunduğu önemli desteği için sevgili eşime ve iki kızım Öykü ve Eylül e çok teşekkür ederim. Şimdi 6 aylık olan Eylül ün doğduğu günden itibaren evdeki çalışma düzenine uyarak bu çalışmaya önemli katkısı olmuştur. Ayrıca gelişimlerinin en önemli zamanında ve belki de benim ilgi ve yakınlığıma en çok ihtiyaç duydukları bir zamanda onlardan çaldığım zaman için özür diliyorum. Araştırma verilerinin toplanması sırasında bana yardımlarından dolayı ölçek uygulamalarının yapıldığı okul yöneticilerine, öğretmenlerine ve öğrencilerine teşekkür ederim. Bu araştırma 107K545 Numaralı proje kapsamında TUBİTAK tarafından desteklenmiştir. Bu önemli destek nedeniyle TUBİTAK a teşekkür ederim. iv

5 ÖZET ERGENLİK DÖNEMİNDE BENLİK KURGUSU GELİŞİMİNİN KÜLTÜR VE AİLE BAĞLAMINDA İNCELENMESİ Özdemir, Yalçın Doktora, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı Eğitim Psikolojisi Programı Tez Danışmanı: Prof.Dr. Figen Çok Mart 2009,155 sayfa Bu araştırmada anababa kabul/ilgisi ve kontrolü, bu boyutların çaprazlamasından elde edilen çocuk yetiştirme stilleri (otoriter, açıklayıcı otoriter, izin verici şımartan, izin verici ihmalkar), anababanın eğitim ve ailenin gelir düzeyi ile ergenlik döneminde özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel ve özerk-ilişkisel benlik kurgusu gelişimi arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışmada nicel ve nitel veri toplama yöntemlerinin ve veri analizinin bir arada olduğu karışık yöntem araştırma deseni kullanılmıştır. Ankara da bulunan özel lise ve devlet liselerine devam eden, yaşları arasında değişen ve alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeyden 1133 öğrenci bu çalışmanın araştırma grubunu oluşturmuştur. Bu öğrenciler demografik bilgi formunu, aile bağlamında benlik ölçeği ve çocuk yetiştirme stilleri ölçeğini doldurmuşlardır. Ayrıca, bu öğrencilerin anababalarından oluşan 17 kişi araştırmanın iki ayrı odak grubunun katılımcılarını oluşturmuştur. Araştırmanın nicel verilerinin analizinde ANOVA, t testi, ve regresyon analizi; nitel verilerinin analizinde ise betimsel (tematik) analiz kullanılmıştır. Sonuçlar anababaların kabul/ilgi düzeyinin kontrol düzeyinden, annelerin de kabul/ilgi ve kontrol düzeyinin babalarınkinden yüksek olduğunu ortaya koymuştur. En yaygın çocuk yetiştirme stilinin anneler için otoriter stil, babalar için ise v

6 açıklayıcı otoriter stil olduğu belirlenmiştir. Annenin kabul/ilgisi eğitim düzeyine göre bir farklılık göstermezken, eğitim düzeyi yüksek annelerin çocukları daha fazla kontrol algılamaktadır. Babanın kontrolü eğitim düzeyine göre farklılık göstermezken, babaların eğitim düzeyi yükseldikçe çocuklarına gösterdikleri kabul/ilgide azalma olmaktadır. Özerk-ayrık benlik kurgusunda cinsiyet açısından herhangi bir fark bulunmazken, kızların bağımlı-ilişkisel ve özerk-ilişkisel benlik kurgusu puanları daha yüksek bulunmuştur. Özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel ve özerkilişkisel benlik kurgusu ergenlerin yaşına göre farklılık göstermemektedir. Ergenlerin bağımlı-ilişkisel benlik kurguları ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyine göre farklılık göstermezken, alt SED den ailelerin çocuklarının özerk-ayrık benlik kurgusu puanları, üst SED den ailelerin çocuklarının özerk-ilişkisel benlik kurgusu puanları diğerlerinden yüksek bulunmuştur. Anababaları otoriter olan ergenlerin bağımlıilişkisel benlik kurgusu puanları; anababaları otoriter ve açıklayıcı otoriter olan ergenlerin özerk-ilişkisel benlik kurgusu puanları anababaları izin verici şımartan ve izin verici ihmalkar olan ergenlere göre daha yüksek bulunmuştur. Anababadan algılanan hem kabul/ilgi hem de kontrol özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel ve özerkilişkisel benlik kurgusu ile olumlu ilişkili ve bu bağımsız değişkenler üç benlik kurgusunun anlamlı yordayıcıları olarak bulunmuştur. Sonuçlara göre, sosyoekonomik etmenlerin ve anababanın kullandığı çocuk yetiştirme stillerinin ergenlerin benlik kurgularının gelişiminde önemli olduğu söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Benlik Kurgusu, Özerk-Ayrık Benlik, Bağımlı-İlişkisel Benlik, Özerk-İlişkisel Benlik, Çocuk Yetiştirme Stilleri, Anababa Kabul/İlgisi ve Kontrolü. vi

7 ABSTRACT THE INVESTIGATION OF SELF CONSTRUAL DEVELOPMENT IN ADOLESCENCE IN THE CONTEXT OF CULTURE AND FAMILY Özdemir, Yalçın Ph.D., Pasychological Services in Education/Educational Psychology Supervisor: Prof.Dr. Figen Çok March 2009, 155 pages The present study examined the relationship between parental acceptan/involvement, control, child rearing styles (authoritarian, authoritative, permissive neglecting, permissive indulgent) which were constructed by crossing parental acceptance/involvement, control, education and income level of parents and development of autonomous-seperate self, heteronomous-related self, autonomousrelated self construal among adolescents. In this research mix method research design in which there are both quantitative and qualitative data collection and data analysis was used. The research group consisted of 1133 students ranging from 15 to 19 years of age, from low, middle and high socioeconomic status in Ankara. The participants responded to the items of Self in Family Scale, Child Rearing Scale and a personel information sheet. In addition, focus group participants consisted of 17 parents of these students. The ANOVA, t-test and regression analyses were used to analyze quantitative data and descriptive analysis was used to analyze qualitative data. Results showed that parents acceptance/involment level was higher than control levels and mothers acceptance/involment and control level was higher than that of fathers. Authoritarian style was found to be the most common child rearing style among mothers and authoritative style among fathers. Mothers acceptance/involment did not vary with education levels, but adolescents whose mothers received higher education perceived higher levels of maternal control as compared to their peers whose mothers received vii

8 low education. Perceived control from fathers did not vary significantly with education levels of fathers, but as fathers education level gets higher, adolescents perceive low level of acceptance/involvement. Results showed that autonomous self construal scores did not vary with the gender of adolescents, but heteronomousrelational and autonomous-relational self construal scores of girls higher than males. Autonomous-seperate, heteronomous-relational and autonomous-relational self construal scores of adolescents did not vary with age. While adolescents heteronomous-relational self construal did not vary with their parents SES levels, autonomous-seperate self construal was found to be higher among adolescents from low SES parents and autonomous-relational self construal was found to be higher among adolescents from high SES parents. Authoritarian parents adolescent children s heteronomous-relational self construal scores; authoritarian and authoritative parents adolescent children s autonomous-relational self construal scores were higher than adolescents scores whose parents permissive neglecting and permissive indulgent. Both perceived parental acceptance/involment and control were found to be significant predictor of autonomous-seperate, heteronomousrelational and autonomous-relational self construal. According to results, it can be said that socio-economical factors and child rearing styles are important in the development of adolescents self construals. Key Words: Self Construal, Autonomous-Seperate Self, Heteronomous-Related Self, Autonomous-Related Self, Child Rearing Style, Parental Acceptance/Involment and Control. viii

9 İÇİNDEKİLER JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI TEŞEKKÜR ÖZET ABSTRACT ÇİZELGELER LİSTESİ ŞEKİLLER LİSTESİ BÖLÜM I GİRİŞ iii iv v vii xiii xvi Problem 1 Amaç 4 Önem 5 Sınırlılıklar 7 Tanımlar 7 BÖLÜM II KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR Benlik Kurgusu Gelişimi Özerklik (bağımsızlık) ve İlişkisellik (karşılıklı 10 bağımlılık) Gelişimi İle İlgili Kuramsal Açıklamalar Psikoanalitik Kuram Psiko Sosyal Gelişim Kuramı Bağlanma Kuramı Öz Belirleme Kuramı Sembolik Etkileşimci Yaklaşım Kültür ve Kültürel Değer Yönelimleri Bireycilik Toplulukçuluk Benlik Kurgusu: Özerk (Bağımsız), İlişkisel (Karşılıklı Bağımlı) ve Özerk-İlişkisel Benlik 18 ix

10 2.1.4.Türk Kültüründe Benlik Kurgusu: Özerk-Ayrık, Bağımlı-İlişkisel ve Özerk-İlişkisel Benlik Kurgusu Benlik Kurgusu İle İlgili Yapılan Araştırmalar Benlik Kurgusu Konusunda Türkiye de Yapılan Araştırmalar Anababalık ve Çocuk Yetiştirme Ekolojik Sistem Kuramı Çocuk Yetiştirme Stilleri ve Boyutları Çocuk Yetiştirme Stilleri Konusunda Yapılan Araştırmalar Türkiye de Çocuk Yetiştirme Konusunda Yapılan Araştırmalar 49 BÖLÜM III YÖNTEM Araştırma modeli Araştırma Grubu Veri Toplama Araçları Kişisel Bilgi Formu Aile Bağlamında Benlik Ölçeği Çocuk Yetiştirme Stilleri Ölçeği Odak Grup Görüşmesi Soruları Veri Analizi Nicel Çalışma Nitel Çalışma İşlem 79 x

11 BÖLÜM IV BULGULAR ve YORUMLAR Anababanın Kabul/İlgisi ve Kontrol Boyutlarına İlişkin Betimleyici İstatistikler Anababa Kabul/İlgisi, Kontrolü ve Anababanın Eğitim Düzeyi Anababa Kabul/İlgisi, Kontrolü ve Ailenin Gelir Düzeyi Cinsiyet ve Benlik Kurgusu Ergenlerin Yaşı ve Benlik Kurgusu Anababanın Eğitim Düzeyi ve Benlik Kurgusu Ailenin Gelir Düzeyi ve Ergenlerin Benlik Kurgusu Çocuk yetiştirme Stilleri ve Ergenlerin Benlik Kurguları Katılımcıların Anababalarının Dört Çocuk Yetiştirme Stili İçinde Sınıflandırılması Anne Çocuk Yetiştirme Stili ve Ergenlerin Benlik Kurguları Baba Çocuk Yetiştirme Stili ve Göre Ergenlerin Benlik Kurguları Regresyon Analizi Sonuçları Anne Kabul/ilgisi ve Kontrolüne Göre Regresyon Analizi Sonuçları Özerk-Ayrık Benlik Kurgusunun Yordanması Bağımlı-İlişkisel Benlik Kurgusunun Yordanması Özerk-İlişkisel Benlik Kurgusunun Yordanması Baba Kabul/ilgisi ve Kontrolüne Göre Regresyon Analizi Sonuçları 108 xi

12 Özerk-Ayrık Benlik Kurgusunun Yordanması Bağımlı-İlişkisel Benlik Kurgusunun Yordanması Özerk-İlişkisel Benlik Kurgusunun Yordanması 110 BÖLÜM V TARTIŞM Anababa Kabul/İlgisi ve Kontrolü Ergenlerin Cinsiyetine Göre Benlik kurgusu Ergenlerin Yaşına Göre Benlik kurgusu Anababanın Eğitim Düzeyine Göre Benlik Kurgusu Çocuk Yetiştirme Stiline Göre Benlik Kurgusu Anababanın Kabul/İlgisi, Kontrolü ve Benlik Kurgusu 121 BÖLÜM VI SONUÇ ve ÖNERİLER Sonuç Öneriler 126 KAYNAKÇA 129 EKLER 148 Ek.1 Kişisel Bilgi Formu 149 Ek.2 Aile Bağlamında Benlik Ölçeği 150 Ek.3 Çocuk Yetiştirme Stilleri Ölçeği 151 Ek.4 Odak Grup Soruları 152 Ek.5 İzin Yazısı 155 xii

13 ÇİZELGELER LİSTESİ Çizelge 1. Katılımcılara İlişkin Demografik Bilgiler 56 Çizelge 2. Odak Grup Katılımcılarının Genel Tanıtıcı Özellikleri 59 Çizelge 3. Aile Bağlamında Benlik Ölçeğini Oluşturan 20 Maddenin Faktörlere Dağılımı ve Faktör Yükleri 62 Çizelge 4. Aile Bağlamında Benlik Ölçeğinnin Orijinal Faktör Yapısı İçin İyilik Uyum İstatistikleri 64 Çizelge 5. Çocuk Yetiştirme Stilleri Anne Formunu Oluşturan 21 Maddenin Faktörlere Dağılımı ve Faktör Yükleri 69 Çizelge 6. Çocuk Yetiştirme Stilleri Baba Formunu Oluşturan 21 Maddenin Faktörlere Dağılımı ve Faktör Yükleri 70 Çizelge 7. Çocuk Yetiştirme Stilleri Anne Ölçeğinnin Orijinal Faktör Yapısı İçin İyilik Uyum İstatistikleri 71 Çizelge 8. Çocuk Yetiştirme Stilleri Anne Ölçeğinnin Değişiklik Yapılmş Faktör Yapısı İçin İyilik Uyum İstatistikleri 71 Çizelge 9. Çocuk Yetiştirme Stilleri Baba Ölçeğinnin Orijinal Faktör Yapısı İçin İyilik Uyum İstatistikleri 74 Çizelge 10. Çocuk Yetiştirme Stilleri Baba Ölçeğinnin Değişiklik Yapılmş Faktör Yapısı İçin İyilik Uyum İstatistikleri 74 Çizelge 11. Anababanın Kabul/İlgisi ve Kontrolü Boyutlarına İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri 81 Çizelge 12. Annenin Kabul/ İlgisinin Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 82 Çizelge 13. Anne Kontrolünün Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 82 Çizelge 14. Baba Kabul/ İlgisinin Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 83 Çizelge 15. Baba Kontrolünün Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 84 Çizelge 16. Anne Kabul/ İlgisinin Ailenin Gelir Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 85 Çizelge 17. Baba Kontrolünün Ailenin Gelir Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 86 xiii

14 Çizelge 18. Baba Kabul/ İlgisinin Ailenin Gelir Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 86 Çizelge 19. Baba Kontrolünün Gelir Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 87 Çizelge 20. Özerk-Ayrık Benlik Kurgusunun Cinsiyete Göre t Testi Sonuçları 87 Çizelge 21. Bağımlı-İlişkisel Benlik Kurgusunun Cinsiyete Göre t Testi Sonuçları 88 Çizelge 22. Özerk-İlişkisel Benlik Kurgusunun Cinsiyete Göre t Testi Sonuçları 88 Çizelge 23. Özerk-Ayrık Benlik Kurgusunun Yaşa Göre t Testi Sonuçları 89 Çizelge 24. Bağımlı-İlişkisel Benlik Kurgusunun Yaşa Göre t Testi Sonuçları 89 Çizelge 25. Özerk- İlişkisel Benlik Kurgusunun Yaşa Göre t Testi Sonuçları 89 Çizelge 26. Özerk-Ayrık Benlik Kurgusunun Annenin Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 90 Çizelge 27. Bağımlı-İlişkisel Benliğin Annenin Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 92 Çizelge 28. Özerk-İlişkisel Benlik Kurgusunun Annenin Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 92 Çizelge 29. Özerk-Ayrık Benlik Kurgusunun Babanın Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 93 Çizelge 30. Bağımlı-İlişkisel Benlik Kurgusunun Babanın Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 93 Çizelge 31. Özerk-İlişkisel Benlik Kurgusunun Babanın Eğitim Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 94 Çizelge 32. Özerk-Ayrık Benlik Kurgusunun Ailenin Gelir Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 97 Çizelge 33. Bağımlı-İlişkisel Benliğin Ailenin Gelir Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 97 Çizelge 34. Özerk-İlişkisel Benlik Kurgusunun Ailenin Gelir Düzeyine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi 98 Çizelge 35. Katılımcıların Anababalarının Dört Çocuk Yetiştirme Stili İçinde Sınıflandırılması 99 Çizelge 36. Benlik Kurgusu Puanlarının Annenin Çocuk Yetiştirme Stillerine Göre Ortalama, Standart Sapma ve ANOVA Sonuçları 100 xiv

15 Çizelge 37. Benlik Kurgusu Puanlarının Babanın Çocuk Yetiştirme Stillerine Göre Ortalama, Standart Sapma ve ANOVA Sonuçları 102 Çizelge 38. Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler Arası Korelasyonlar 103 Çizelge 39. Özerk-Ayrık Benlik Alt Ölçeğinden Alınan Puanların Yordanması için Hiyerarşik Regresyon Analizleri Sonuçları 105 Çizelge 40. Bağımlı-İlişkisel Benlik Alt Ölçeğinden Alınan Puanların Yordanması için Hiyerarşik Regresyon Analizleri Sonuçları 106 Çizelge 41. Özerk-İlişkisel Benlik Alt Ölçeğinden Alınan Puanların Yordanması için Hiyerarşik Regresyon Analizleri Sonuçları 107 Çizelge 42. Özerk-Ayrık Benlik Alt Ölçeğinden Alınan Puanların Yordanması için Hiyerarşik Regresyon Analizleri Sonuçları 109 Çizelge 43. Bağımlı-İlişkisel Benlik Alt Ölçeğinden Alınan Puanların Yordanması İçin Hiyerarşik Regresyon Analizleri Sonuçları 110 Çizelge 44. Özerk-İlişkisel Benlik Alt Ölçeğinden Alınan Puanların Yordanması için Hiyerarşik Regresyon Analizleri Sonuçları 111 xv

16 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Etkinlik ve Kişilerarası Mesafe Boyutları 22 Şekil 2. Etkinlik, Kişilerarası Mesafe ve Benlik Türleri 26 Şekil 3. Çocuk Yetiştirme Stillerinin Sınıflandırılması 41 Şekil 4. Aile Bağlamında Benlik Ölçeğinin Faktör Madde İlişkisi 65 Şekil 5. Çocuk Yetiştirme Stilleri Ölçeği Anne Formu Madde Faktör İlişkisi 73 Şekil 6. Çocuk Yetiştirme Stilleri Ölçeği Baba Formu Madde Faktör İlişkisi 76 xvi

17 1 BÖLÜM I GİRİŞ 1.1. Problem Psikoloji tarihinde benlik, ilgilenilen en önemli konulardan biri olmuştur (Singelis, 1994). Kültürlerarası psikolojide bağımsız ve karşılıklı bağımlı benlik kurgusu olmak üzere temel olarak iki boyutlu benlik kurgusu ortaya atılmıştır (Markus ve Kitiyama, 1991). Benlik kurgusu (self-construal) kişinin başkaları ile olan ilişkileri ve başkalarından farklı benliği ile ilgili düşüncelerin, duyguların ve eylemlerin toplamı olarak tanımlanmaktadır (Singelis, 1994:581). Bu ikili bakış açısına göre bir kültürde benlik kurgusu gelişimi ya özerklik yönünde ya da ilişkisellik yönünde gelişmektedir (Markus and Kitayama, 1991; Triandis, 1995). Bu görüşe göre genelde Batıda, özellikle de Avrupa kökenli Amerikalılar arasında benlik kurgusu gelişimi ile ilgili kültürel amaçlar başkalarından ayrışmayı ve bağımsız olmayı vurgulamaktadır. Böylece Avrupalı Amerikalılar için benlik kurgusu gelişimi bağımsızlık açısından ele alınmakta; bireyler çocukluktan itibaren, kendilerini bağımsız, kendi kendine yeten ve özerk olarak tanımlamaktadır (Sampson, 2000). Diğer yandan, doğu toplumlarında başkalarıyla bütünleşme, aile bağlarına önem verme ve bağlılık önemli kültürel amaçlar olarak belirtilmektedir. Yukarıdaki açıklamaya göre, geleneksel olarak Batıda ya da genel olarak bireyci toplumlarda doğmuş, yetişmiş ve yaşayan bireylerin daha güçlü özerkayrık benliğe sahip olma eğiliminde oldukları; Doğu toplumlarında ya da toplulukçu kültürlerde doğmuş, yetişmiş ve yaşayan bireylerin daha çok bağımlı-ilişkisel benlik geliştirme eğiliminde oldukları belirtilmiştir (Markus ve Kitiyama, 1991). Benlik konusunun incelendiği birçok çalışmada benlik batılı bir kavramsallaştırmayla ele alınmış (Markus ve Kitiyama, 1991; Singelis, Bond, Sharkey ve Lai, 1999) ve bu çalışmalarda özerklik ve ilişkisellik zıt kutuplar olarak değerlendirilmiştir (Kağıtçıbaşı, 2005). Ancak, son zamanlardaki çalışmalar bu iki gelişimsel yolun temel insan ihtiyacı olduğunu (Assor, Kaplan, Roth, 2002; Ryan ve

18 2 Deci, 2000; Baumeister ve Leary, 1999) ve özerklik ile ilişkiselliğin zıt kutuplar olmadığını göstermektedir (Cross ve Madson, 1997; Kağıtçıbaşı, 1996, 2000, 2005). Ayrıca, benlik ile ilgili çalışmalarda hala ikili ayrımlar yapılıyor olsa da son zamanlardaki bazı çalışmalarda Batı psikolojisinin ileri sürdüğü bağımsız benlik modeli sorgulanmaya başlanmıştır (Kağıtçıbaşı, 2000, 2006, 2007). İlgili kültürlerarası çalışmalar insan gelişimi ile ilgili batılı bakış açısının dünyanın başka birçok yerindeki insanların benlik gelişimlerine uygulanamayacağını göstermiştir (Kitayama, Markus, Matsumoto ve Norasakkunkit, 1997; Markus ve Kitayama, 1991). Örneğin, Kitayama ve arkadaşları (1997) Batı kültürlerinden farklı olarak birçok Asya kültüründe bireyler arasındaki bağlılığın çok önemli olduğunu ve benliğin bu sosyal ilişkilere göre şekillendiğini belirtmişlerdir. Kültürlerarası psikoloji alanında çalışan araştırmacılar benlik gelişimi ile ilgili Batı modelinin evrensel bir yol olarak dayatılmasına karşı çıkmışlardır. Bireycilik-toplulukçuluk ayrımı açısından Türkiye genel olarak toplulukçu bir toplum olarak sınıflandırılmış (Hofstede, 2001) ve bu sınıflamaya paralel olarak Türkiye deki sosyo-kültürel bağlam geleneksel olarak aile, akrabalar, komşular ve sosyal gruplar arasında yakın bağların önemli olduğu bir kültür olarak tanımlanmıştır (İmamoğlu, Küller, İmamoğlu, ve Küller, 1993). Ancak aynı zamanda toplumun üst sosyo-ekonomik düzeyinde eğitim düzeyi yüksek kişiler arasında ilişkiselliğin azalmasını gerektirmeyen bireyselleşmeye doğru güçlü bir eğilimin olduğu da belirtilmiştir (İmamoğlu, 2002; Karadayı, 1998). Bu sonuçlar benliğin yalnızca özerk ya da ilişkisel olarak kavramlaştırılması görüşünün sorgulanmasına neden olmaktadır. Kağıtçıbaşı (1996, 2000, 2005, 2007) da bu eleştirileri temel alarak üç farklı aile örüntüsü içinde ortaya çıkan üç farklı benlik kurgusunun (özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel ve özerk-ilişkisel) gelişimini ortaya koyan aile değişim modeli önermiştir. Kağıtçıbaşı, klasik modernleşme anlayışındaki sosyo-ekonomik gelişmeyle birlikte karşılıklı bağımlılık aile modelinden bağımsızlık aile modeline doğru bir değişme yaşanacağı görüşünü eleştirmiş ve yakın aile bağlarının önemli olduğu kültürlerde kentleşme ve sanayileşmeye karşın yakın bağların sürdüğünü belirtmiştir. Ona göre refah artışıyla birlikte maddi bağımlılıkların azalmadığı halde, duygusal bağımlılıklar devam etmekte ve bu değişimler ailelerin çocuk yetiştirme biçimlerini etkilemektedir. Maddi bağımlılıklar azaldıkça, çocukların özerklikleri daha fazla desteklenmekte; ailenin refahı için çocuğun maddi katkısının öneminin azalması nedeniyle artık çocuğun özerkliği bir tehdit olarak algılanmamaktadır. Ancak, duygusal bağımlılıklara hala önem verilmesi

19 3 nedeni ile çocuğun ailesine yakın ve bağlı olması istenmektedir. Kağıtçıbaşı (1996, 2000), sosyo ekonomik gelişmeler sonucu ortaya çıkan aile değişimlerinin, özerklik ve ilişkiselliği bir araya getiren özerk-ilişkisel benlik kavramını ortaya atarak alanyazında var olan bağımsız ve karşılıklı bağımlı benlik boyutlarına yeni bir boyut eklemiş ve benliğin iki uçlu kavramsallaştırılmasından farklı bir gelişim yolu ortaya koymuştur. Kağıtçıbaşı, benlik kurgusunun gelişimini sosyo-ekonomik ve kültürel etmenlerle, çocuk yetiştirme biçimlerine dayandırmaktadır. Hangi benlik kurgusunun daha baskın olacağı, genel anlamda içinde yaşanılan kültürden ve özel olarak ailenin toplumsallaştırma çabalarından etkilenmektedir (Kağıtçıbaşı, 2000). Kültürel değer yönelimleri (bireycilik-toplulukçuluk) üzerine yapılan araştırmalar kişinin yaşadığı kültürün yöneliminin şekillenmesi (benlik gelişiminin özerklik ya da ilişkisellik yönünde olması) üzerindeki etkilerine odaklanmıştır. Markus ve Kitiyama (1991) ve Yamada ve Singelis (1999) gibi araştırmacılar kültürün benlik kavramının oluşumunu yönlendirdiğini ve şekillendirdiğini ve kişinin başkaları ile ilişkilerinde benlik tanımını belirlediğini vurgulamışlardır. Bu nedenle, belirli kültür ya da toplumlarda yetişen bireylerin genel anlamda o kültürdeki bireycilik ve toplulukçuluk değer yönelimlerine paralel olarak benlik kurgusu geliştirdikleri söylenebilir. Benlik kurgusu gelişimi üzerine kültürün olası etkileri, araştırmalarda yaygın olarak ele alınırken, ailenin bu süreç üzerindeki etkileri ihmal edilmiştir. Oysaki anababanın benlik kurgusu gelişimi üzerine etkisi bazı nedenlerle önemlidir. Bunlardan ilki, bilindiği gibi, anababalar gelişimin çeşitli boyutları açısından (sosyal, duygusal ve bilişsel gelişim, akran ilişkileri gibi) çocuklarının toplumsallaşmalarında önemli bir etkiye sahiptir. İkinci olarak, anababanın toplumsallaştırma çabalarının benlik kurgusu gelişimi üzerindeki etkisi ya da anababanın değerleri ve toplumsallaştırma amaçları kültürel olarak yaygın olan değerleri yansıtmaktadır. Çoğunlukla anababanın çocuk üzerindeki etkisi ile kültürel etki örtüşmektedir ya da aynı yolda ilerlemektedir. Bir başka deyişle, anababalar da o kültürde önemli olan değer ve inançları çocuklarında geliştirmeye çalışmaktadırlar. Örneğin, Batı da yetişmiş anababa, çocuklarının gelişiminde de bireycilik kültüründe önemli değerler olan bağımsızlık ve girişkenliği desteklemektedir. Aynı şekilde, Doğu da yetişmiş anababa, çocuklarını yetiştirirken toplulukçu kültürel değerlerle uyumlu olarak bağımlılığı ve alçakgönüllülüğü vurgulamaktadır (Markus ve Kitiyama, 1991). Ancak, anababaların benlik kurgusunun gelişimi üzerine etkileri henüz görgül olarak yeterince incelenmemiştir. Bu nedenle,

20 4 anababaların, çocuklarının toplumsallaşmaları üzerinde genel olarak etkisi bilinse bile, benlik kurguları üzerindeki etkilerinin araştırılması gerekli görünmektedir. Daha önce vurgulandığı gibi kültürlerarası alanda yapılan çalışmaların çoğunda benlik, başkalarından bağımsız ya da başkalarına bağımlı olarak tanımlanmış ve bu çalışmalarda genellikle bu benlik tiplerinin biliş, duygu ve davranışlar üzerindeki etkileri incelenmiştir (örn. Markus ve Kitiyama, 1991). Tanımlamaya dayalı bu çalışmalarda hangi benlik tiplerinin hangi davranışlarla ilişkili olduğu ortaya koyulmaktadır. Ancak benlik kurgusundaki farklılıkların nasıl ortaya çıktığının araştırılmasının gerekliliği vurgulanmaktadır (Kağıtçıbaşı, 2000, 2006). Böyle bir analiz düzeyinde kültürün ve ailenin bağlamsal değişkenler olarak ele alınması gerekmektedir. Bu bakış açısı, farklı kültürel ve sosyo-ekonomik aile bağlamlarında, farklı benlik kurgularının nasıl ortaya çıktığının anlaşılmasını sağlayacaktır. Burada ailenin çocuk yetiştirme stilleri önemli kültürel değişkenler olarak ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak, farklı sosyo-kültürel ortamlarda bireyin gelişiminde farklı alanlara vurgu yapılmaktadır. Kültürlerarası çalışmalarda da farklı benlik kurguları ve bunlarla ilişkili davranışlar çalışılmış olsa da, benlik kurgularını ortaya çıkaran sosyalleşme süreci ele alınmamıştır. Bu kapsamda, bu çalışmanın temel amacı, ergenlik döneminde benlik kurgusu gelişimini anababanın çocuk yetiştirme stilleri açısından incelemektir Amaç Sıralı karışık yöntemin (sequential mixed method) (Creswell, 2003) kullanıldığı iki aşamalı bu çalışmanın amacı özerk-ayrık, bağımlı- ilişkisel ve özerk-ilişkisel (Kağıtçıbaşı, 1996, 2000, 2005, 2006) benlik kurgusunun ergenlik döneminde gelişimini anababanın çocuk yetiştirme stilleri açısından incelemektir. Bu amaçla öncelikle ergenlerden benlik kurgularına ve anababalarının çocuk yetiştirme stillerine ilişkin nicel veriler, ardından odak grup görüşmesi yöntemi ile anababalardan çocuk yetiştirme yaşantılarına ilişkin bilgi toplanmıştır. İlk aşamada, bazı sosyo-kültürel değişkenlerle (anababanın eğitim ve gelir düzeyi) niceliksel olarak ölçülen çocuk yetiştirme stili boyutları (kabul/ilgi, kontrol) arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Ardından özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel ve özerk-ilişkisel benlik kurgusu gelişimi ve çocuk yetiştirme stili boyutlarının (kabul/ilgi, kontrol) ve çocuk yetiştirme stilleri (otoriter, açıklayıcı otoriter, izin verici şımartan ve izin verici ihmalkâr) arasındaki ilişkiler incelenmiştir. İkinci aşamada, araştırmaya katılan ergenlerin anababalarının çocuklarıyla ilişkileri, çocuk yetiştirmeye ilişkin görüş, uygulama ve beklentileri odak grup görüşmesi yoluyla

21 5 incelenmiş ve bu bulgular araştırmanın nicel bulguları ile ilişkilendirilmiştir. Bu amaçlar doğrultusunda aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: 1) Annenin gösterdiği kabul/ilgi ve kontrol, annenin eğitim düzeyine göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta mıdır? 2) Babanın gösterdiği kabul/ilgi ve kontrol, babanın eğitim düzeyine göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta mıdır? 3) Anababanın gösterdiği kabul/ilgi ve kontrol, anne ve babanın gelir düzeyine göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta mıdır? 4) Ergenlerin benlik kurguları (özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel, özerk-ilişkisel) anababanın eğitim ve gelir düzeyine göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta mıdır? 5) Ergenlerin benlik kurguları (özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel, özerk-ilişkisel) ergenlerin yaşına ve cinsiyetine göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta mıdır? 6) Ergenlerin benlik kurguları (özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel, özerk-ilişkisel) anababanın çocuk yetiştirme stillerine (otoriter, açıklayıcı otoriter, izin verici şımartan ve izin verici ihmalkâr) göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta mıdır? 7) Ergenlerin yaşı, cinsiyeti, anababalarının eğitim ve gelir düzeyleri ve anababa kabul/ilgisi ve kontrolü benlik kurgularını (özerk-ayrık, bağımlıilişkisel, özerk-ilişkisel) anlamlı bir şekilde yordamakta mıdır? 8) Farklı eğitim düzeyinden anababalar çocuklarıyla ilişkilerini ilgi/yakınlık ve kontrol açısından nasıl tanımlamaktadır? 9) Farklı eğitim düzeyinden anababalar çocuk yetiştirme uygulamaları (aile içi karar alma, özerklik desteği) açısından kendilerini nasıl tanımlamaktadırlar? 1.3. Önem Benlik kurgusu alt boyutu olan özerkliğe verilen önem ve sonuçlarının kültürlerarası düzeyde yaygın olarak araştırılmadığı, özerkliğin farklı kültürlerde çalışılmasının daha yeni başladığı ve batılı olmayan kültürlerden bu konuda yeterli sonuçlar bulunmadığı belirtilmektedir (Zimmer-Gembeck ve Collins, 2003). Ancak özerkliğin yalnızca sanayileşmiş batı toplumlarında yaşanan bir olgu olduğu, sanayileşmemiş doğu toplumlarına uygun olmadığı ile ilgili genellemeler sorgulanmakta ve özerkliğin gelişim sürecinin kültürler arasında ve aynı kültür içinde farklılaşabileceği kabul edilmektedir. Sonuç olarak, kültürel farklılık tartışması özerkliğin varlığı ya da yokluğundan çok nasıl kazanıldığı üzerine yapılmaktadır. Bu

22 6 çalışmada genel olarak toplulukçu bir kültür olarak nitelenen toplumumuzda nasıl bir benlik kurgusu gelişiminin (özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel, özerk-ilişkisel) olduğu gösterilmeye çalışılmaktadır. Özerklik ve ilişkisellik bazı kuramcıların ileri sürdüğü gibi doğuştan gelen temel bir gereksinim olsa bile (Ryan ve Deci, 2000), özerklik ve ilişkiselliğin gelişiminin bazı sosyo-kültürel etmenlere bağlı olduğu söylenebilir. Türkiye aile, akraba ve komşularla yakın ilişkileri içeren kişilerarası ilişkilerin önemli olduğu bir ülke olarak sınıflandırılmaktadır (Kağıtçıbaşı, 1984). Bu geleneksel toplumsallaşma süreci aile bütünlüğünü, ilişkilerde uyumu ve yakınlığı, sadık olmayı ve yükümlülüklerini yerine getirmeyi vurgulamaktadır. Ancak küreselleşmenin de etkisiyle Türkiye nin sosyokültürel yapısında bazı değişimlerin yaşandığı söylenebilir. Buna paralel olarak Türk insanının tutumlarda, değerlerde ve özellikle benlik tanımlamalarında giderek daha fazla bireyci olduğu belirtilmektedir (Çileli, 2000; Göregenli,1995, 1997; Karakitapoğlu- Aygün, 2002). Türkiye de değerlerle ilgili bazı çalışmalarda da özerklik, başarı, kendini geliştirme, bireycilik, yardımseverlik ilişkisel değer alanlarında en çok vurgulanan değerler olarak bulunmuştur (Karakitapoğlu-Aygün ve İmamoğlu, 2002; İmamoğlu ve Karakitapoğlu-Aygün,1999). Türkiye nin toplumsal kültürel ortamında yaşanan bu değişimlerin gençlerin özerklik ve ilişkisellik gelişimlerinde değişimler ortaya çıkarması beklenebilir. Ayrıca, kültür anababalık değerlerini ve davranışlarını etkileyen önemli bir değişken olsa da aynı kültürde farklı sosyo-ekonomik gruplar arasında farklılıklar da bulunmaktadır (Bronfenbrenner, 1986). Bu çalışmada çocuk yetiştirme stilleri ve benlik kurgusu gelişimi açısından kültür içindeki farklılıkların ortaya konması beklenmektedir. Diğer çalışmaların yanı sıra bu çalışmada da sosyo-ekonomik değişimlerle ilişkili olarak özerkliğin ve ilişkililiğin bir arada oluşu vurgulanırsa sonraki çalışmalarda da özerkliğin varlığı ya da yokluğundan çok nasıl kazanıldığı üzerinde durulması yönünde bir temel elde edilmiş olacaktır. Bu çalışmada toplulukçu bir kültür olarak nitelenen Türkiye de daha çok benliğin nasıl kurgulandığı gösterilmeye çalışılacaktır. Dolayısıyla çalışma toplumsal değişimler bağlamında Türkiye de aileyi ve gençleri anlamak ve dünya genelinde toplulukçuluk bireycilik eksenindeki tartışmalara katkıda bulunmak açısından önemlidir. Ergenlerin özerklik ve ilişkisellik gelişimleri ile ilgili bilgilere sahip olmak okullarda ergenlere yönelik karar alma, hayır diyebilme, öz belirleme, girişkenlik,

23 7 planlama, amaç belirleme, güdülenme, sorun çözme, zorluklarla baş etme ve sorun davranışlarla ilgili alanlarda yapılacak psikolojik yardım çalışmalarının planlanmasında da yararlı olabilir. Ayrıca araştırma bulguları anababa-ergen iletişimi konusunda anababalara yönelik eğitim çalışmalarında yararlı olabilir. Türkiye de anababalık ile ilgili çalışmalar genellikle çocukluk dönemi için yapılmış (Kağıtçıbaşı, Sunar ve Bekman, 2001) ve ergenlik dönemi büyük ölçüde ihmal edilmiştir. Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) işbirliği ile yapılan çalışmalarda da çocukluk döneminin ağırlıkta olduğu görülmektedir (Baydar, Gökşen, Kağıtçıbaşı ve Küntay, 2003; Kağıtçıbaşı, Sunar, Bekman ve Cemalcılar, 2005). Bu çalışmayla anababalık çalışmalarının ergenlik dönemini kapsayacak nitelikte olması çalışmanın önemli yanlarından biri olarak görülebilir. Kağıtçıbaşı (1996), ailede anababaların kendi rollerini ve bu rollere bağlı değerlerini algılamalarında farklılıklar olabileceğini ve bu farklılıkların da kültürden kültüre değişebileceğini belirtmiştir. Yapılan bu çalışma, kültürümüze özgü bulgular vermesi açısından önemli ve gerekli görülmektedir Sınırlılıklar Araştırma sonuçları verilerin toplandığı grupla ve veri toplama zaman dilimi ile sınırlıdır. Ayrıca sonuçlar, araştırmada kullanılan ölçeklerin geçerlilik ve güvenirlilikleri ile sınırlıdır. Araştırmada araştırmacıdan, örneklem grubundan ve araştırma ortamından kaynaklanan sınırlılıklar olabilir Tanımlar Benlik-Kurgusu (Self-Construal): Benlik ile ilgili bilginin yorumlanmasında ve kurulmasında rol oynayan en önemli etmenlerden birinin kültür olduğu ileri sürülmektedir. Benlik-kavramının içerdiği sosyo-kültürel işlevler ve değerler, benlikkurgusu (self-construal) terimiyle ifade edilmektedir (Cross ve Madson, 1997; Markus ve Kitayama, 1991). Benlik kurgusu kişinin başkaları ile olan ilişkileri ve başkalarından farklı benliği ile ilgili düşüncelerin, duyguların ve eylemlerin toplamı olarak tanımlanmaktadır (Singelis, 1994, s. 581). Özerk-Ayrık Benlik Kurgusu (Autonomous-Seperate Self): Kişinin özerkliğini vurgulayan, ilişkisellik gereksiniminin doyurulmadığı özerk ancak ilişkisel olmayan benlik algısı (Kağıtçıbaşı, 2007).

24 8 Bağımlı-İlişkisel Benlik Kurgusu (Heteronomous-Related Self): Başkaları ile yakın ilişkilerin önemli olduğu ve bu ilişkilerin benlik kavramsallaştırmasına dahil edildiği benlik algısı (Kağıtçıbaşı, 2007). Bağımlı ilişkisel benlik kurgusunun baskın olduğu kişi çevresindeki kişileri benliğinin bir parçası olarak değerlendirmektedir (Markus ve Kitiyama, 1991). Özerk-İlişkisel Benlik Kurgusu (Autonomous-Related Self): Özerk davranış için hem kişinin kapasitesine aynı zamanda da diğerleri ile ilişkiselliğin önemine vurgu yapan benlik algısı. Bir başka deyişle, özerklik ve ilişkisellik ihtiyacının doyurulduğu benlik kurgusu (Kağıtçıbaşı, 2007). Çocuk Yetiştirme Stilleri (Child Rearing Styles): Anababanın çocuklarına yönelik tutumları ve bu tutumların gösterildiği duygusal ortamı tanımlamaktadır (Maccoby ve Martin, 1983). Otoriter Çocuk Yetiştirme Stili (Authoriterian Child Rearing Style): Kontrolün yüksek, kabul/ilgi ve sevginin düşük olduğu çocuk yetiştirme yöntemi (Steinberg, Lamborn, Darling, Mounts and Dornbusch, 1994). Açıklayıcı Otoriter Çocuk Yetiştirme Stili (Authoritative Child Rearing Style): Hem kabul/ilgi ve sevginin hem de kontrolün yüksek olduğu çocuk yetiştirme yöntemi (Steinberg ve diğ., 1994). İzin Verici Şımartan Çocuk Yetiştirme Stili (Permissive Indulgent Child Rearing Style): Kabul/ilgi ve sevginin yüksek, kontrolün düşük olduğu çocuk yetiştirme yöntemi (Steinberg ve diğ., 1994). İzin Verici İhmalkar Çocuk Yetiştirme Stili Permissive Neglegting Child Rearing Style): Hem kabul/ilgi ve sevginin hem de kontrolün düşük olduğu çocuk yetiştirme yöntemi (Steinberg ve diğ., 1994).

25 9 BÖLÜM II KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR Bu bölümde araştırma değişkenleri ile ilgili kuramsal çerçeve ve ilgili araştırmalar sunulmaktadır. Bölüm temel olarak iki başlık altında toplanabilir: 1) Benlik Kurgusu Gelişimi, 2) Toplumsallaşma, Anababalık ve Çocuk Yetiştirme. James ile Mead in açıklamalarıyla psikoloji alanına giren benlik kavramı (selfconcept) çok sayıda bilimsel araştırmaya konu olmuştur (Gezici ve Güvenç, 2003). Benlik bireyin farkında olduğu, ya da kendisi hakkında sahip olduğu fikir ve tutumlardan oluşmaktadır. Bireyin kendisi ile ilgili farkındalığından, kendini bir varlık olarak nasıl değerlendirdiğine ilişkin ortaya çıkan fikirlerdir (Hamachek, 1995). Genel olarak benlik kavramı; kişinin kendi kimliği, değeri, yetenekleri, sınırları, değer yargıları, amaçları, vb. gibi kendisi hakkında algılayabildiği görüşlerinin, duygularının ve tutumlarının tamamı; bireyin kendi benliğine ilişkin tanımı; kendine ilişkin zihinsel tablosu olarak tanımlanmaktadır (Gander ve Gardiner, 2001, s. 492). Benlik kavramının içeriğinden hareketle, gerçekleştirilen çok sayıdaki araştırma, benlik kavramının farklı yönlerinin olduğunu göstermiştir. Araştırmacılar benlik kavramının çok yönlü bir yapısının olduğunu belirtmektedirler (Markus ve Wurf, 1987; Sondhaus, Kurtz ve Strube, 2001). Benlikle ilgili olarak alan yazın incelendiğinde Benlik Algısı (Self-Perception), Benlik Saygısı (Self-Esteem), Benlik İmgesi (Self- Image), Benlik Farkındalığı (Self-Awareness), Benlik Bilinci (Self-Consciousness), Benlik Kurgusu (Self-Construal) gibi çeşitli kavramların kullanıldığı görülmektedir. Görüldüğü gibi benlik ile ilgili çok sayıda alt kavram bulunmakla birlikte, çok kullanılan kavram benlik saygısı olmuştur. Bu kavramlar, aralarındaki küçük farklardan dolayı birbirinin yerine ya da aynı anlamda birlikte kullanılabilmektedir (Hortaçsu, 1989). Bu araştırmada sosyo-kültürel etmenleri ve değerleri içeren benlik kurgusu kavramı incelenmektedir.

26 Benlik Kurgusu Gelişimi Özerklik (bağımsızlık) ve İlişkisellik (karşılıklı bağımlılık) Gelişimi İle İlgili Kuramsal Açıklamalar Benlik kurgusu hem sosyal psikolojide hem de kültürlerarası psikolojide ilgilenilen temel konulardan biri olmuştur (Smith, Bond ve Kağıtçıbaşı, 2006). Bu alandaki kültürlerarası çalışmaların önemli bir bölümü, benliği başkalarından bağımsız (özerk) olarak kurgulama ve başkalarına bağımlı (ilişkisel) olarak kurgulama arasındaki farkın önemini vurgulamıştır (Markus ve Kitayama, 1991). Bu anlamda aşağıda benlik kurgusunun iki temel boyutu olan özerklik (autonomy) ve ilişkisellik (relatedness) ya da bağımlılık ve bağımsızlık gelişimi ile ilgili kuramsal bilgilere yer verilmiştir. Benlik kurgusu gelişimi ile ilgili alandaki kuramsal yaklaşımlardan bazıları aileden kopma, ayrışma ve bireyleşmeyi vurgularken, bazıları bağlılık ve özerkliğin birlikte gittiğini vurgulamaktadır. İkinci yaklaşıma sahip kuramlara göre çocukla anababa arasındaki sıcaklığa, yakınlığa, desteğe dayalı nitelikli ilişki çocukta hem köklerin hem de kanatların gelişmesini sağlamakta ve bunlar birbirini desteklemektedir. Burada gelişim ve toplumsallaşma ile ilgili beş büyük kuramdan kısaca söz edilmektedir: (1) Psikoanalitik kuram; (2) Erikson un kuramı; (3) Bowlby ve Ainsworth un bağlanma kuramı, (4) Ryan ve Deci nin öz belirleme kuramı ve (5) sembolik etkileşimci yaklaşım. Bu kuramlar geçmiş 50 yılda insan gelişimini açıklamada etkili olmuş kuramlardır. Bu kuramlar psikoanalitik, etolojik, gelişimsel, sosyal psikolojik gibi farklı gelenekleri temsil etmektedir. Aşağıda bu kuramlarla ve bulgularıyla ilgili açıklamalar yapılmıştır Psikoanalitik Kuram Psikoanalitik kuram, temel olarak insanın erken gelişim (çocukluk) dönemi ile ilgilenmiş ve Sigmund Freud un çocukluk dönemine bakışı ergenlik dönemini anlamaya temel oluşturmaktadır. Kuramda ergenlikle ilgili çalışmalar daha çok Freud un kızı Anna Freud tarafından yapılmıştır. Özerklik ve bağlılık gelişimi ile ilgili ilk etkili bakış açılarından biri Anna Freud un (1958) psikoanalitik kuramıdır. A. Freud a göre çocukluğun yansıması olan Oedipal duygularla başetmek için anababa dan uzaklaşma yolunu seçerler. Bu kuramda özerklik, dürtüsel gelişimin de bir sonucu olarak ergenin aile bağlarından ve kontrolünden uzaklaşması olarak tanımlanmaktadır. Dürtülerin, özellikle cinsel dürtülerin, ergenlik dönemiyle birlikte artış gösterdiği ve bunun ergende davranışsal ya da bilişsel başkaldırılara neden olduğu, aileyle ergen arasındaki

27 11 çatışmaları artırdığı belirtilmektedir. Ergenler ailenin boşluğunu doldurmak için aile dışında özdeşim kurabileceği insanlar ararlar. Kuramda aileyle bağların zayıflaması kendi duygu, düşünce ve davranışlarının sorumluluğunu alabilen özerk bireyler olabilmek için gerekli görülmektedir. Psikoanalitik kuramın temsilcilerinden Blos (1979) ikinci ayrışma (second individuation) süreci olarak tanımladığı normal ergen gelişimi için anababa bağımlılığından kopma, anababadan ayrışma deneyiminden söz etmiştir. Mahler (1963) tarafından kavramsallaştırılan ilk bireyselleşme (first individuation) dönemi üçüncü yaşın sonuna doğru tamamlanmaktadır (Akt., Muuss, 1988). Birinci bireyleşmenin sonunda çocukta nesne sürekliliği gelişmekte, çocuk dış dünya ve kendisi ya da kendisiyle annesi arasında ayrım yapabilmektedir. Birinci bireyleşme dönemi çocukla anababa arasındaki farklılaşma sürecine katkıda bulunmakta ve annenin somut fiziksel varlığından bireyselleşmeyi (bağımsızlaşmayı) sağlamaktadır. Bu sürecin sonunda anne figürü içselleştirilmektedir. Ancak ikinci bireyselleşme döneminde çocuk içselleştirilmiş olan anne objesinden kopmaktadır ya da bağımsızlığını kazanmaktadır (Blos, 1979). Anababa kontrolünden ve içselleştirilmiş anababa imgesinden bağımsızlaşmayı sağlayan bireyselleşme süreci anababanın ergen tarafından daha gerçekçi bir biçimde değerlendirilmesini sağlamaktadır. Bu sürecin temel sonucu ergenin benlik ve kimlik gelişimine yaptığı katkıdır. Ergenin bireyselleşme süreci de kişisel, sosyal ve cinsel kimliğinin oluşmasına katkıda bulunmaktadır. Psikoanalitik kuramcılardan olan Jung (1968) doğuştan geldiğine ve bireyin kendisini gerçekleştirmeye ve mükemmelliğe ulaşma yönünde güdüleyici olan evrensel bir benlik tanımı ortaya koymuştur. Jung bilinç ve bilinçaltı öğelerini birleştiren orta noktayı benlik (self) olarak adlandırmış ve onu bireyleşmenin son noktası olarak nitelendirmiştir (Jung, 1968). Jung a göre bireyleşme süreci, doğal bir süreçtir ve fiziksel gelişim ile birlikte ortaya çıkmaktadır. İnsan doğasındaki bu süreç, kendiliğinden doğal bir şekilde ortaya çıkabileceği gibi, kalıtım, aile, çevre gibi bazı etmenlere bağlı olarak engellenebilmektedir de Psiko Sosyal Gelişim Kuramı Erik Erikson (1969) yaşam boyunca her biri bir gelişimsel görev içeren sekiz gelişim evresi önermiştir. Bebeklik döneminde kazanılması gereken temel görev güvendir. Çocuğun kendine ve çevresine güvenmesi olarak tanımlanan güven, annenin yokluğunda çocuğun kendini rahat hissetmesi ile kendini gösterir. Bu içsel

28 12 güven bağlanma kuramındaki güvenli bağlanmayla benzerlik göstermektedir ve çocuğun anneden uzaklaşma, ayrılma kaygısıyla baş etmesinde ve ikinci evrede kazanılması gereken görev olan özerklik (Özerkliğe karşı Kuşku) gelişimine yardımcı olmaktadır. İkinci evre yaşamın ikinci ve üçüncü yıllarını kapsar ki, bu dönem psikoanalitik kuramdaki anal evreye karşılık gelmektedir. Erikson burada özerkliğin ortaya çıkışını görür. Eğer bu dönemde anababa küçük çocuğun yapabildiklerini yapabildiği kadar, istediği zamanda ve hızda yapmaya olan gereksinimini bilir, ona göre davranırlarsa çocuk kaslarını, içtepilerini ve önemli bir ölçüde çevresini kontrol edebileceğine ilişkin bir duygu-bir özerklik duygusu geliştirir Özerklik de daha olgun ilişkilerin oluşmasına yardımcı olmaktadır. Erikson a göre, çocuk ve bakım veren arasındaki duyarlılık, tepkisellik ve orta düzeyde kontrole dayanan ilişki çocukta güven ve özerkliğin gelişimine katkıda bulunmaktadır. Bu yaklaşımdaki güven ve özerklik Bowlby, Ainsworth, Deci ve Ryan ve Baumrind in özerklik ve bağlılığın gelişimine katkıda bulunduğunu belirttiği değişkenlere çok benzemektedir. Erikson a göre annenin bebeğin gereksinimlerine tutarlı, uygun ve duyarlı bir şekilde tepki vermesinin çocukta anneye ve diğer insanlara karşı bir güven oluşturmakta, bu da özerkliğin önemli bir parçası olan kendi seçimlerini yapma konusunda kendine güvenin gelişimine katkı sağlamaktadır. Burada güvenle özerklik arasında olumlu bir ilişki olduğu görülmektedir. Diğer yandan, sabırsız ve çocuğun kendi yapabileceklerini onun yerine yapan anababa çocukta utanç ve kuşku duygusunu pekiştirecektir. Sürekli fazla koruyucu bakım sert, düşüncesiz eleştirisi, çocukta başka kişilere ilişkin aşırı bir utanç, kendini ve dünyasını denetim altında tutmaya ilişkin aşırı bir kuşku duygusunun gelişmesine neden olur. Eğer çocuk bu evreyi özerklik duygusundan daha ağır basan utanç ya da kuşku duygularıyla geçerse, bu onun daha sonraki ergenlik ve yetişkinlikte özerklik girişimlerini olumsuz yönde etkileyecektir. Tersine, bu evrede utanç ve kuşku duygularından çok özerklik duygusu kazanan çocuk yaşamın daha sonraki evreleri için özerklik yönünden iyi hazırlanmış olmaktadır. Çocuk ergenliğe girdiği zaman psikoanalitik kurama göre, bir erken çocukluk problemi olan aile romantikliğinin yeniden uyanışı ile karşılaşır. Sorunu çözmede izlediği yol kendi kuşağından romantik ilişkilere yönelir. Erikson, bu dönemde ortaya çıkan kişiler arası ilişkiler boyutunun olumlu ucunda kimlik duygusunun, olumsuz ucunda ise rol karışıklığı duygusunun yer aldığı ileri sürmüştür. Buna göre, ergen bu dönemde kendiyle ilgili farklı rolleri (bir oğul, bir öğrenci, bir atlet, bir arkadaş, bir izci)

29 13 anlamlı bir bütün içinde örgütleme göreviyle karşı karşıyadır. Ergen bu çabasında başarılı olduğu ölçüde psiko-sosyal bir kimlik duygusu kazanacaktır. Bu evrede anababa çocuğun ergenliğe güven, özgürlük, girişkenlik ve beceriklilik duygusu ile geçmesini sağlarsa ergenin de anlamlı bir kimlik duygusu geliştirmesi olasılığı artmış olacaktır. Sonuç olarak, ergenlik döneminde bütünlenmiş bir psiko-sosyal kimlik duygusunun kazanılmasında bebeklikten itibaren anababa çocuk arasındaki ilişkilerin önemli olduğu söylenebilir Bağlanma Kuramı Bağlanma, çocuğun yakınlık ve ilgi arayışı ve anne babanın çocuğun gereksinimlerine duyarlılığını içeren çocuk ve anne baba davranışlarının biyolojik temellerini içermektedir (Bowlby, 1973). Bu davranışların temel işlevi bebeğin fiziksel güvenliğini sürdürmek ve bebeğin çevresini keşfetmesine fırsat sağlamaktır. Bowlby ve Ainsworth a göre aylar arasında gelişen bağlanma ilişkisinin temel kazanımı çocuğun keşif davranışında temel bakım veren kişiyi güven temeli olarak kullanmasıdır. Bağlanma ve keşif sistemlerinin birbirini dengelediği söylenmektedir. Çocuk bağlanma gereksinimi karşılandığında ve bakım veren kişi gerektiğinde ulaşılabilir olduğunda çevreyi keşfetme arayışına girmektedir. Çocuk bir tehlikeyle karşılaştığında keşfetme sistemi durup bağlanma sistemi devreye girmekte ve yakınlık aramaktadır. Kısa dönemde bağlanma ve keşfetme birbirine karşıt gibi görünebilir ancak uzun dönemde birbirini tamamlayıcıdır, bağlanma çevreyi keşfetmek için gerekli olan güveni sağlamaktadır. Bağlanma kuramcıları keşfetme davranışını özerkliğin ilk göstergeleri olarak görmekte ve bağlanma ve özerklik arasındaki ilişkiye dikkat çekmektedirler (Bowlby, 1981). Allen ve arkadaşlarının (2002) çalışması bu ilişkiyi desteklemektedir. Ayrıca bağlanma kuramı ile ilgili kültürlerarası çalışmalar duyarlılık ve ilginin güven oluşturmadaki ve güvenli bağlanmanın özekliği de kapsayan sosyal yetkinlik üzerindeki olumlu etkisini göstermiştir (Posada ve ark., 2002) Öz Belirleme Kuramı (Self Determination Theory) Bu kuram benlik ve güdülenmeyi vurgulayan bir yaklaşıma sahiptir ve özerklik gelişimini içsel süreçlerle ilişkili görmektedir. Kurama göre özerk olmak bireyin kendi eylemlerini kendisinin başlatması ve düzenlenmesi anlamına gelmektedir. Öz belirleme kuramında (Deci ve Ryan, 2000) özerklik ve bağlılık temel gereksinimlerdir ve kişi kendi eylemlerinin kaynağı olarak kendini gördüğünde bu

30 14 gereksinim karşılanmaktadır. Kuramda, bireyleri kendi eylemlerinin başlatıcısı olma yönünde güdüleyen içsel bir gereksinimden söz edilse de başkaları ile olan ilişki biçimlerinin özerkliğin ve bağlılığın gelişimini desteklediği vurgulanmaktadır. Ayrıca, kuramda aileden ayrılma, bağımsızlaşma, aileyle çatışma özerklik gelişimi için gerekli görülmezken; tersine sosyal ilişkilerin özerklik gelişimindeki rolü üzerine vurgu yapılmaktadır. Ayrıca belirli eylemler için kontrol edilmenin, ve yönlendirilmenin özerkliği sınırlandırdığı ileri sürülmektedir (Deci ve Ryan, 2000). Yukarıdaki açıklamalara göre özerklik toplumsal bağlamdan koparak gelişemez, tam tersine aile ile olan yakın, destekleyici sosyal ilişkiler sonucu gelişmektedir. Aileden uzaklaşmak yerine aile arasındaki güçlü duygusal bağların, yönlendirme ve kontrol içermeyen etkileşimlerin özerkliği desteklediği görülmektedir (Ryan ve Lynch, 1989). Öz belirleme kuramında özerk davranış için bireyin kendinin farkında olması ve içsel güdülenmesi önemlidir. Zimmer-Gembeck ve Collins (2003) kişinin kendini (kendi eylemlerini) yönetmesi için kendinin farkında olması gerektiğini belirtmektedirler. Kendilik farkındalığının diğerleri ile olan etkileşimlere bağlı olduğu ve diğerlerinin bakış açısını anlamanın sonucu geliştiği de vurgulanmaktadır. Kişiler arası ilişkiler öz düzenleme ile ilgili eylemlerin başlatılmasında ve yönetilmesinde etkili olmaktadır. Böylece başkaları ile olan ilişkiler ve özerklik birbiri ile ilişkilidir ve birbirini etkilemektedir. Ryan ve Deci (2000) bağlılık ve özerkliğin bütün kültürlerdeki insanların temel gereksinimi olduğunu ileri sürmüştür. Toplumsallaşma mekanizmaları bu gereksinimleri ne kadar çok desteklerse çocukların iyilik durumları o kadar artacaktır (Chirkov ve Ryan, 2001; Chirkov, Ryan, Kim ve Kaplan, 2003). Bu çalışmalar bağlılık ve özerklik ihtiyacının birbirini tamamlayıcı olduğunu ve sıklıkla aynı zamanda karşılandığını göstermiştir. Öz-belirleme kuramcıları anababanın duyarlılığı ve tepkiselliğinin çocukta bu temel gereksinimlerin doyurulmasını sağlayacağını belirtmişlerdir (LaGuardia, Ryan, Couchman ve Deci, 2000). Öz belirleme ile ilgili neredeyse bütün araştırmalar batı örneklemleri üzerinde yapılmıştır. Çok az çalışmada da özerklik ve bağlılığın evrenselliği gösterilmiştir (ör., Sheldon, Elliott, Kim ve Kasser, 2001) Sembolik Etkileşimci Yaklaşım Benlik kavramı konusunda katkıda bulunan diğer bir yaklaşım ise, sembolik etkileşimci yaklaşımdır. Bu kuramın öncüleri arasında bulunan Mead a göre benlik-

ERGENLİK DÖNEMİNDE BENLİK KURGUSU GELİŞİMİNİN ANABABANIN ÇOCUK YETİŞTİRME BİÇİMLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ*

ERGENLİK DÖNEMİNDE BENLİK KURGUSU GELİŞİMİNİN ANABABANIN ÇOCUK YETİŞTİRME BİÇİMLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ* ERGENLİK DÖNEMİNDE BENLİK KURGUSU GELİŞİMİNİN ANABABANIN ÇOCUK YETİŞTİRME BİÇİMLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ* Yalçın ÖZDEMİR ** ÖZET Amaç: Bu çalışmanın amacı ergenlik döneminde benlik kurgusu gelişimini

Detaylı

1. ÜNİTE İÇİNDEKİLER EĞİTİM PSİKOLOJİSİ / 1

1. ÜNİTE İÇİNDEKİLER EĞİTİM PSİKOLOJİSİ / 1 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii YAZARLAR HAKKINDA... iv 1. ÜNİTE EĞİTİM PSİKOLOJİSİ / 1 Giriş... 2 Eğitim Psikolojisi ve Öğretmen... 3 Eğitim Psikolojisi... 3 Bilim... 6 Psikoloji... 8 Davranış... 9 Eğitim...

Detaylı

Üçüncü baskıya ön söz Çeviri editörünün ön sözü Teşekkür. 1 Giriş 1

Üçüncü baskıya ön söz Çeviri editörünün ön sözü Teşekkür. 1 Giriş 1 XI İçindekiler Üçüncü baskıya ön söz Çeviri editörünün ön sözü Teşekkür Sayfa vii viii x 1 Giriş 1 Tanımlar: Kültürlerarası psikoloji nedir? 3 Tartışmalı konular 5 Konu 1: İçsel olarak ya da dışsal olarak

Detaylı

içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 B Ö L Ü M 2 PUBERTE, SAĞLIK VE BİYOLOJİK TEMELLER 49 B Ö L Ü M 3 BEYİN VE BİLİŞSEL GELİŞİM 86

içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 B Ö L Ü M 2 PUBERTE, SAĞLIK VE BİYOLOJİK TEMELLER 49 B Ö L Ü M 3 BEYİN VE BİLİŞSEL GELİŞİM 86 içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 Tarihsel Bakış Açısı 3 Erken Tarih 3 Yirminci ve Yirmi Birinci Yüzyıllar 3 Ergenliğe İlişkin Kalıpyargılar 6 Ergenliğe Pozitif Bir Bakış Açısı 7 Amerika Birleşik Devletleri

Detaylı

BENLİK KURGULARININ İNTİHAR VE SORUN ÇÖZME BECERİLERİYLE İLİŞKİSİ

BENLİK KURGULARININ İNTİHAR VE SORUN ÇÖZME BECERİLERİYLE İLİŞKİSİ T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLER ENSTİTÜSÜ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI KPJ-YL 2015 0003 BENLİK KURGULARININ İNTİHAR VE SORUN ÇÖZME BECERİLERİYLE İLİŞKİSİ Ünal ALPAY DANIŞMAN Prof. Dr. Mehmet

Detaylı

Ergenlikte Özerklik Gelişimi. Autonomy Development in Adolescence. Yalçın ÖZDEMİR 1 ve Figen ÇOK 2

Ergenlikte Özerklik Gelişimi. Autonomy Development in Adolescence. Yalçın ÖZDEMİR 1 ve Figen ÇOK 2 152 Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2011, 4 (36), 152-164 Ergenlikte Özerklik Gelişimi Autonomy Development in Adolescence Yalçın ÖZDEMİR 1 ve Figen ÇOK 2 Öz: Ergenlik döneminde bireyler bağımsız

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...III

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...III İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...III Ünite:I Eğitim Psikolojisinde Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri 13 Psikoloji ve Eğitim Psikolojisi 15 Eğitim Psikolojisi ve Bilim 17 Eğitim Psikolojisi ve Bilimsel Araştırma

Detaylı

BENLİK KURGULARI İNTİHAR VE İNTİHARA YÖNELİK TUTUMLAR

BENLİK KURGULARI İNTİHAR VE İNTİHARA YÖNELİK TUTUMLAR TC. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLER ENSTİTÜSÜ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI KPJ-YL-2013-0001 BENLİK KURGULARI İNTİHAR VE İNTİHARA YÖNELİK TUTUMLAR Özge Yaren YAVUZ DANIŞMAN Prof. Dr. Mehmet ESKİN

Detaylı

DERS ÖĞRETİM PLANI TÜRKÇE. 1 Dersin Adı: PSI Dersin Kodu: Gelişim Psikolojisi (Sosyoloji) 3 Dersin Türü: Zorunlu. 4 Dersin Seviyesi: Lisans

DERS ÖĞRETİM PLANI TÜRKÇE. 1 Dersin Adı: PSI Dersin Kodu: Gelişim Psikolojisi (Sosyoloji) 3 Dersin Türü: Zorunlu. 4 Dersin Seviyesi: Lisans DERS ÖĞRETİM PLANI TÜRKÇE 1 Dersin Adı: PSI 1074 2 Dersin Kodu: Gelişim Psikolojisi (Sosyoloji) 3 Dersin Türü: Zorunlu 4 Dersin Seviyesi: Lisans 5 Dersin Verildiği Yıl: 1 6 Dersin Verildiği Yarıyıl: Bahar/II.yarıyıl

Detaylı

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ Kodu: KİT201 Adı: Kişilerarası İletişim Teorik + Uygulama: 2+0 AKTS:

Detaylı

VYGOTSKY SİSTEMİ: KÜLTÜREL-TARİHSEL GELİŞİM KURAMI

VYGOTSKY SİSTEMİ: KÜLTÜREL-TARİHSEL GELİŞİM KURAMI İÇİNDEKİLER KISIM I VYGOTSKY SİSTEMİ: KÜLTÜREL-TARİHSEL GELİŞİM KURAMI BÖLÜM 1 Vygotsky nin Yaklaşımına Giriş Zihnin Araçları... 4 Zihnin Araçları Niçin Önemlidir... 5 Vygostky Yaklaşımının Tarihçesi...

Detaylı

BÖLÜM I GELİŞİM İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE 2. ÜNİTE. ÖNSÖZ... v YAZARLAR HAKKINDA... vii

BÖLÜM I GELİŞİM İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE 2. ÜNİTE. ÖNSÖZ... v YAZARLAR HAKKINDA... vii İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v YAZARLAR HAKKINDA... vii BÖLÜM I GELİŞİM 1. ÜNİTE GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ VE GELİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER... 1 GELİŞİM İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR...

Detaylı

ÜNİTE PSİKOLOJİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER GELİŞİM PSİKOLOJİSİ I

ÜNİTE PSİKOLOJİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER GELİŞİM PSİKOLOJİSİ I HEDEFLER İÇİNDEKİLER GELİŞİM PSİKOLOJİSİ I Gelişim Psikolojisinin Alanı Gelişim Psikolojisinin Temel Kavramları Gelişimi Etkileyen Faktörler Gelişimin Temel İlkeleri Fiziksel Gelişim Alanı PSİKOLOJİ Bu

Detaylı

Doç.Dr. YALÇIN ÖZDEMİR

Doç.Dr. YALÇIN ÖZDEMİR Doç.Dr. YALÇIN ÖZDEMİR Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı Eğitim Bilgileri Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü 1994-1998 Lisans Orta Doğu Teknik

Detaylı

Soru: Tanrı tasavvuru ne demektir?

Soru: Tanrı tasavvuru ne demektir? Tanrı Tasavvuru Soru: Tanrı tasavvuru ne demektir? Peker e göre: Kişinin bebekliğinden itibaren, zeka gelişimine, edinmiş olduğu bilgi ve yaşantısına göre, Tanrı yı zihninde canlandırması, biçimlendirmesi

Detaylı

Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler

Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler Uzm. Ahu ÖZTÜRK Doç. Dr. Melike SAYIL, Doç. Dr. Asiye

Detaylı

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ Psikoloji RPD 101 Not III Uz. Gizem ÖNERİ UZUN Kişilik Gelişimi Kişilik Nedir? *Kişilik, bireyin iç ve dış çevresiyle kurduğu, diğer bireylerden ayırt edici,

Detaylı

KIRSAL KESİMDE ve KENTTE YAŞAYAN ERGENLERİN BENLİK KURGULARI AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

KIRSAL KESİMDE ve KENTTE YAŞAYAN ERGENLERİN BENLİK KURGULARI AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI Ocak 2012 Cilt:20 No:1 Kastamonu Eğitim Dergisi 81-96 KIRSAL KESİMDE ve KENTTE YAŞAYAN ERGENLERİN BENLİK KURGULARI AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI Yalçın ÖZDEMİR Adnan Menderes Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

Detaylı

1. BÖLÜM ÇOCUK PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ

1. BÖLÜM ÇOCUK PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM ÇOCUK PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ ÇOCUK PSİKOLOJİSİNDE GELİŞİM MODELLERİ... 3 ÖĞRENME TEORİSİ MODELİ... 4 BİLİŞSEL GELİŞİM MODELİ... 5 İNSAN GELİŞİMİNİ VE PSİKOLOJİSİNİ AÇIKLAYAN TEMEL KURAMLAR...

Detaylı

Psychometric Properties and Adaptation of the Autonomous- Related Self in Family Scales for High School Students 1

Psychometric Properties and Adaptation of the Autonomous- Related Self in Family Scales for High School Students 1 Elementary Education Online, 10(1), 121-132, 2011. İlköğretim Online, 10(1), 121-132, 2011. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr Psychometric Properties and Adaptation of the Autonomous- Related Self

Detaylı

Bağlanma Nedir? Bağlanma, kişinin kendisi için önemli gördüğü bir başkasına (bağlanma figürü) karşı geliştirdiği güçlü duygusal bağlardır.

Bağlanma Nedir? Bağlanma, kişinin kendisi için önemli gördüğü bir başkasına (bağlanma figürü) karşı geliştirdiği güçlü duygusal bağlardır. BAĞLANMA KURAMI Bağlanma Nedir? Bağlanma, kişinin kendisi için önemli gördüğü bir başkasına (bağlanma figürü) karşı geliştirdiği güçlü duygusal bağlardır. Çocukluktaki bağlanma Çocuk ile bakım veren kişi

Detaylı

ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç

ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç Aile Krizleri 1. Normal gelişimsel krizler (Yaşam döngüsü aşamaları) 2. Aileye özgü krizler (Ailede hastalıklar, ölümler, boşanmalar, göç,

Detaylı

ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN ÖZERKLİK DÜZEYLERİ İLE KENDİNİ AYARLAMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ *

ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN ÖZERKLİK DÜZEYLERİ İLE KENDİNİ AYARLAMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ * ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN ÖZERKLİK DÜZEYLERİ İLE KENDİNİ AYARLAMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ * Çiğdem SESLİ * Doç. Dr. Semra DEMİR BAŞARAN ** Öz Bu araştırma ortaöğretim öğrencilerinin

Detaylı

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr

Detaylı

1. Bölüm: Toplumsal Yapı ve Sınıf Yönetimi...1

1. Bölüm: Toplumsal Yapı ve Sınıf Yönetimi...1 İçindekiler 1. Bölüm: Toplumsal Yapı ve Sınıf Yönetimi...1 Giriş...1 ÖĞRENCİ DAVRANIŞINI ETKİLEYEN TOPLUMSAL ETMENLER...2 Aile...3 Anne Babanın Çocuğu Yetiştirme Biçimi...3 Ailede Şiddet...4 Aile İçi Çatışmanın

Detaylı

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ A u ok na lu ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ - MART 2014 ANAOKULLARI BÜLTENİ ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ Okul öncesi dönem, gelişimin hızlı olması ve

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM-I. Doç. Dr. Günseli GİRGİN

İÇİNDEKİLER BÖLÜM-I. Doç. Dr. Günseli GİRGİN İÇİNDEKİLER BÖLÜM-I Doç. Dr. Günseli GİRGİN ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMLERİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK... 1 Giriş... 2 Çağdaş Eğitimde Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Yeri... 2 Psikolojik Danışma

Detaylı

Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması

Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması Meryem Fulya GÖRHAN Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim

Detaylı

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bu ders kapsamında Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme Alanında kullanılan nicel ve nitel araştırma

Detaylı

BÖLÜM I ARAŞTIRMANIN DOĞASI

BÖLÜM I ARAŞTIRMANIN DOĞASI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...... V BÖLÜM I ARAŞTIRMANIN DOĞASI... 1 1.1. GERÇEĞİ ARAMA YOLLARI..... 1 1.1.1.Deneyim..... 2 1.1.2. Mantık... 2 1.1.3. Bilimsel Araştırma... 3 1.1.4. Yansıtma... 4 1.2. BİLGİ EDİNME

Detaylı

Bireysel Farklılıklar, Kişilik, Tutum, Duygu ve Değerler

Bireysel Farklılıklar, Kişilik, Tutum, Duygu ve Değerler Bireysel Farklılıklar, Kişilik, Tutum, Duygu ve Değerler 1 KİŞİLİK Tutarlı davranışlar ortaya çıkmasına neden olan özellikler Doğuştan mı, sonradan mı? Çevresel etmenler.. (aile, okul, arkadaş, sosyal

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ İNSAN İLİŞKİLERİ... 1 İNSAN İLİŞKİLERİNİ DÜZENLEYEN KAVRAM VE İLKELER... 4 Temel Kavramlar... 5 Karşılıklı İlgi... 5 Kendine Özgü Olma... 6 Eyleme İsteklilik... 7 Onur... 7 İnsan

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Telefon: Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2017 Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi

ÖZGEÇMİŞ. Telefon: Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2017 Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi ÖZGEÇMİŞ Arş. Gör. Dr. E. Helin Yaban E-Posta: hyaban@hacettepe.edu.tr Telefon: 312 297 83 25 Adres: Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800 Beytepe/ANKARA Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2017

Detaylı

İÇİNDEKİLER SUNUŞ VE TEŞEKKÜR KİTABIN YAPISI VE KAPSAMI YAZAR HAKKINDA 1. BÖLÜM ÜSTÜN YETENEKLİLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMSAL ÇERÇEVE

İÇİNDEKİLER SUNUŞ VE TEŞEKKÜR KİTABIN YAPISI VE KAPSAMI YAZAR HAKKINDA 1. BÖLÜM ÜSTÜN YETENEKLİLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMSAL ÇERÇEVE İÇİNDEKİLER SUNUŞ VE TEŞEKKÜR... v KİTABIN YAPISI VE KAPSAMI... vii YAZAR HAKKINDA... ix 1. BÖLÜM ÜSTÜN YETENEKLİLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMSAL ÇERÇEVE 1.1. ÜSTÜN YETENEKLİLİĞE TARİHSEL BAKIŞ...

Detaylı

Yaşam Boyu Sosyalleşme

Yaşam Boyu Sosyalleşme Yaşam Boyu Sosyalleşme Lütfi Sunar Sosyolojiye Giriş / 5. Ders Kültür, Toplum ve Çocuk Sosyalleşmesi Sosyalleşme Nedir? Çocuklar başkalarıyla temasla giderek kendilerinin farkına varırlar ve insanlar hakkında

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 Yaşlılık ve Yaşlanma...7 Gerontoloji...11 Gerontoloji Tarihi...12 Diğer Bilim Dallarıyla Ortak Çalışmalar...16 Sosyal Gerontoloji...20 Sosyal Gerontoloji

Detaylı

Sosyal Psikolojiye Giriş (PSY 201) Ders Detayları

Sosyal Psikolojiye Giriş (PSY 201) Ders Detayları Sosyal Psikolojiye Giriş (PSY 201) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Sosyal Psikolojiye Giriş PSY 201 Güz 3 0 0 3 5 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin

Detaylı

İÇİNDEKİLER. GİRİŞ GELİŞİM PSİKOLOJİSİNE DAİR Prof. Dr. İrfan ERDOĞAN. I. Gelişim Psikolojisine Kuramsal Bakış...1

İÇİNDEKİLER. GİRİŞ GELİŞİM PSİKOLOJİSİNE DAİR Prof. Dr. İrfan ERDOĞAN. I. Gelişim Psikolojisine Kuramsal Bakış...1 İÇİNDEKİLER GİRİŞ GELİŞİM PSİKOLOJİSİNE DAİR Prof. Dr. İrfan ERDOĞAN I. Gelişim Psikolojisine Kuramsal Bakış...1 BÖLÜM 1 GELİŞİM PSİKOLOJİSİNDE KURAMLAR VE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Çare SERTELİN MERCAN I.

Detaylı

GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA. Doç. Dr. İlhan YALÇIN

GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA. Doç. Dr. İlhan YALÇIN GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA Doç. Dr. İlhan YALÇIN İçerik Grubun Başlangıç evresi GRUBUN EVRELERİ Her canlıda olduğu gibi tüm psikolojik danışma gruplarının da bir başlangıcı, tıpkı ergenlik gibi fırtınalı

Detaylı

Prof. Dr. Recep ŞAHİNGÖZ Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Yozgat/2013. viii

Prof. Dr. Recep ŞAHİNGÖZ Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Yozgat/2013. viii SUNU Zaman, sınır ve mesafe kavramlarının ortadan kalktığı, bir hızlı değişim ve akışın olduğu, metaforların sürekli değiştiği, farklılık ve rekabetin önemli olduğu yeni bir bin yılın içerisindeyiz. Eğitim

Detaylı

Gönderim Tarihi: Kabul Tarihi:

Gönderim Tarihi: Kabul Tarihi: Gönderim Tarihi: 26.03.2017 Kabul Tarihi: 11.10.2017 ERGENLERDE ROMANTİK İLİŞKİLER AÇISINDAN GELECEK ZAMAN YÖNELİMLERİ İLE BENLİK KURGULARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER Nurgül YAVUZER THE RELATIONSHIP BETWEEN

Detaylı

Ergenlerin Öznel İyi Oluşlarının Özerk, İlişkisel ve Özerk-İlişkisel Benlik Kurguları Açısından İncelenmesi

Ergenlerin Öznel İyi Oluşlarının Özerk, İlişkisel ve Özerk-İlişkisel Benlik Kurguları Açısından İncelenmesi Turkish 188... Psychological Counseling and Guidance Journal 2012, 4 (38), 188-198 Ergenlerin Öznel İyi Oluşlarının Özerk, İlişkisel ve Özerk-İlişkisel Benlik Kurguları Açısından İncelenmesi Examination

Detaylı

NİTELİKLİ EBEVEYN-ÇOCUK ETKİLEŞİMİ

NİTELİKLİ EBEVEYN-ÇOCUK ETKİLEŞİMİ NİTELİKLİ EBEVEYN-ÇOCUK ETKİLEŞİMİ Doç. Dr. İbrahim H. Diken Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü Easy ICT Konferansı 1 Ekim 2009, Dumlupınar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Konferans

Detaylı

Ders İzlencesi Eğitim Yılı ve Güz Dönemi Program adı: ÇOCUK GELİŞİMİ PROGRAMI

Ders İzlencesi Eğitim Yılı ve Güz Dönemi Program adı: ÇOCUK GELİŞİMİ PROGRAMI Ders İzlencesi 2016 2017 Eğitim Yılı ve Güz Dönemi Program adı: ÇOCUK GELİŞİMİ PROGRAMI Dersin adı: Genel Psikoloji Dersi veren öğretim görevlisi: Gözde AKKAYA Dersin veriliş şekli: Yüz yüze Dersin genel

Detaylı

Ebeveyne Duyulan Güvenin Psikolojik Kontrol ve Zorbalık / Zorbalığa Maruz Kalma Arasındaki Aracı Rolünün İncelenmesi*

Ebeveyne Duyulan Güvenin Psikolojik Kontrol ve Zorbalık / Zorbalığa Maruz Kalma Arasındaki Aracı Rolünün İncelenmesi* Ebeveyne Duyulan Güvenin Psikolojik Kontrol ve Zorbalık / Zorbalığa Maruz Kalma Arasındaki Aracı Rolünün İncelenmesi* Fatih BAYRAKTAR, Ankara Üniversitesi DTCF Psikoloji Bölümü Gözde ÖZDİKMENLİ DEMİR,

Detaylı

Dersin Adı Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Bilim Tarihi ve Felsefesi GKS Ön Koşul Dersler

Dersin Adı Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Bilim Tarihi ve Felsefesi GKS Ön Koşul Dersler Dersin Adı Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Bilim Tarihi ve Felsefesi GKS003 2+0 2 3 Ön Koşul Dersler Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersin Koordinatörleri Dersi Veren Dersin Yardımcıları Dersin

Detaylı

BAĞLANMA ve TERAPİ DE BAĞLANMA YRD.DOÇ.DR.ESRA PORGALI ZAYMAN İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD

BAĞLANMA ve TERAPİ DE BAĞLANMA YRD.DOÇ.DR.ESRA PORGALI ZAYMAN İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD BAĞLANMA ve TERAPİ DE BAĞLANMA YRD.DOÇ.DR.ESRA PORGALI ZAYMAN İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD BAĞLANMA NEDİR? Çocuk ile bakım veren kişi arasında gelişen ilişkide, çocuğun bakım veren kişiyle

Detaylı

OKUL ÖNCESİ REHBERLİK HİZMETİ

OKUL ÖNCESİ REHBERLİK HİZMETİ OKUL ÖNCESİ REHBERLİK HİZMETİ Marmara Evleri Anaokulunda Rehberlik Hizmetleri (3 6 yaş) Okulumuzdaki tüm öğrencilerin her yönüyle sağlıklı gelişmeleri, okul ortamına uyum sağlamaları ve kapasitelerini

Detaylı

OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA: ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN GELİŞİMLERİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLER

OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA: ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN GELİŞİMLERİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLER OKUL ÖNCESİNDE KAYNAŞTIRMA: ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN GELİŞİMLERİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLER Prof. Dr. Bülbin SUCUOĞLU Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU Yrd. Doç. Dr. Ergül DEMİR Arş. Gör. Dr.

Detaylı

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi III TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı öğrencisi Taşkın Osman YILDIZ tarafından hazırlanan Lise Öğrencilerinin

Detaylı

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2011 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI BİLİMSEL HAZIRLIK GÜZ YARIYILI DERSLERİ EGB501 Program Geliştirmeye Giriş

Detaylı

PSİ253 GEL.PSİ I - Prof.Dr. Hacer HARLAK YAŞAM BOYU GELİŞİM

PSİ253 GEL.PSİ I - Prof.Dr. Hacer HARLAK YAŞAM BOYU GELİŞİM YAŞAM BOYU GELİŞİM Yaşam boyu bakış açısı Gelişim: insanın yaşamı boyunca döllenmeyle başlayıp devam eden değişim örüntüsü Büyüme ve gerilemeyi içerir. Geleneksel yaklaşım: Doğumdan ergenliğe yayılan değişimleri

Detaylı

TEŞEKKÜR. Her zaman içtenliğiyle çalışmama ışık tutan ve desteğini esirgemeyen sevgili arkadaşım Sedat Yüce ye çok teşekkür ederim.

TEŞEKKÜR. Her zaman içtenliğiyle çalışmama ışık tutan ve desteğini esirgemeyen sevgili arkadaşım Sedat Yüce ye çok teşekkür ederim. i ii TEŞEKKÜR Tezimi başarıyla bitirebilmenin mutluluğu içerisindeyim. Çalışmamın her aşamasında yardımlarını esirgemeyen danışmanım Sayın Doç. Dr. Zehra ÖZÇINAR a, tezimi değerlendirmek için zamanını

Detaylı

sorular-sorular-sorular

sorular-sorular-sorular İNSAN ÇEŞİTLİLİĞİ sorular-sorular-sorular Erkeklerin matematik becerisi kadınlardan daha fazla mıdır? Duygusal emek nedir ve neden kadınlarda daha yaygındır? Bireyci kültür ile toplulukçu kültür arasında

Detaylı

İMAN/İNANÇ ve TANRI TASAVVURU GELİŞİMİ JAMES FOWLER

İMAN/İNANÇ ve TANRI TASAVVURU GELİŞİMİ JAMES FOWLER İMAN/İNANÇ ve TANRI TASAVVURU GELİŞİMİ JAMES FOWLER Fowler ın kuramını oluşturma sürecinde, 300 kişinin yaşam hikayelerini dinlerken iki şey dikkatini çekmiştir: 1. İlk çocukluğun gücü. 2. İman ile kişisel

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. E-Posta: Telefon: +90 (312) Derece Alan Kurum Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi

ÖZGEÇMİŞ. E-Posta: Telefon: +90 (312) Derece Alan Kurum Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi ÖZGEÇMİŞ ARŞ. GÖR. DR. DENİZ KURT E-Posta: denizkurt@hacettepe.edu.tr Telefon: +90 (312) 297 6450 Adres: Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum

Detaylı

DARICA ANADOLU LİSESİ 9. SINIF REHBERLİK PLANI

DARICA ANADOLU LİSESİ 9. SINIF REHBERLİK PLANI OCAK ARALIK KASIM EKİM EYLÜL AY HAFTA DARICA ANADOLU LİSESİ 9. SINIF REHBERLİK PLANI ETKİNLİKLER YETERLİK ALANLARI KAZANIM NUMARASI VE KAZANIMLAR UYGULAMA Öğrencilerle tanışılması, okulun tanıtılması,

Detaylı

Dersin Adı D. Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Bilim Tarihi ve Felsefesi GKS003 IV Ön Koşul Dersler

Dersin Adı D. Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Bilim Tarihi ve Felsefesi GKS003 IV Ön Koşul Dersler Dersin Adı D. Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Bilim Tarihi ve Felsefesi GKS003 IV 2+0 2 3 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersin Koordinatörleri Dersi Veren Dersin Yardımcıları

Detaylı

İÇİNDEKİLER. JURİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI..i TEŞEKKÜR. ii ÖZET...iii ABSTRACT...v İÇİNDEKİLER...vii. TABLOLAR LİSTESİ...viii BÖLÜM I...

İÇİNDEKİLER. JURİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI..i TEŞEKKÜR. ii ÖZET...iii ABSTRACT...v İÇİNDEKİLER...vii. TABLOLAR LİSTESİ...viii BÖLÜM I... İÇİNDEKİLER JURİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI..i TEŞEKKÜR. ii ÖZET...iii ABSTRACT...v İÇİNDEKİLER...vii TABLOLAR LİSTESİ.....viii BÖLÜM I...1 GİRİŞ...1 1.1.Problem Durumu...1 1.2.Problem Cümlesi...3 1.3.Alt

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ GİRİŞ BÖLÜM I TEMEL KAVRAMLAR 1-10 Kaynakça. 7 OKUMA PARÇASI (Baba Emzirmesi). 8

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ GİRİŞ BÖLÜM I TEMEL KAVRAMLAR 1-10 Kaynakça. 7 OKUMA PARÇASI (Baba Emzirmesi). 8 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ iv GİRİŞ v BÖLÜM I TEMEL KAVRAMLAR 1-10 Kaynakça. 7 OKUMA PARÇASI (Baba Emzirmesi). 8 BÖLÜM II RUH SAĞLIĞI YERİNDE İNSAN 11-30 Ruh Sağlığı Yerinde İnsanın İki Temel Özelliği 1. Kendini

Detaylı

Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji (PSY 319) Ders Detayları

Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji (PSY 319) Ders Detayları Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji (PSY 319) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Uygulama Laboratuar Kredi AKTS Kodu Saati Saati Saati Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji PSY

Detaylı

ÇOCUKLARDA ÖZGÜVEN GELİŞİMİ

ÇOCUKLARDA ÖZGÜVEN GELİŞİMİ ÇOCUKLARDA ÖZGÜVEN GELİŞİMİ ÇOCUKLARDA ÖZGÜVEN GELİŞİMİ Özgüven Nedir? Özgüven en basit tanımıyla kişinin kendisine güvenmesidir. Daha geniş anlatımla, kişinin yapabildikleri ve yapamadıklarıyla, olumlu

Detaylı

ÖNSÖZ. beni motive eden tez danışmanım sayın Doç. Dr. Zehra Özçınar a sonsuz

ÖNSÖZ. beni motive eden tez danışmanım sayın Doç. Dr. Zehra Özçınar a sonsuz i ÖNSÖZ Bu çalışma uzun ve zor, ancak bir o kadar da kazançlı bir sürecin ürünüdür. Öncelikle; bilgi ve deneyimleri ile bu süreçte bana yol gösteren, anlayışlı tutumuyla beni motive eden tez danışmanım

Detaylı

MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PDR ANA BİLİM DALI 2018 BAHAR YARIYILI KÜLTÜREL PSİKOLOJİ DERSİ İZLENCESİ

MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PDR ANA BİLİM DALI 2018 BAHAR YARIYILI KÜLTÜREL PSİKOLOJİ DERSİ İZLENCESİ MARMARA ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PDR ANA BİLİM DALI 2018 BAHAR YARIYILI KÜLTÜREL PSİKOLOJİ DERSİ İZLENCESİ Dersi Veren: Osman SEZGİN Telefon: (216) 521 97 97 E-posta:

Detaylı

Gelişim Psikolojisi (PSY 203) Ders Detayları

Gelişim Psikolojisi (PSY 203) Ders Detayları Psikolojisi (PSY 203) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Psikolojisi PSY 203 Güz 3 0 0 3 5 Ön Koşul Ders(ler)i PSY 102 Psikolojiye Giriş II Dersin

Detaylı

BÖLÜM 1 Nitel Araştırmayı Anlamak Nitel Bir Araştırmacı Gibi Düşünmek Nicel Araştırmaya Dayalı Nitel Bir Araştırma Yürütme...

BÖLÜM 1 Nitel Araştırmayı Anlamak Nitel Bir Araştırmacı Gibi Düşünmek Nicel Araştırmaya Dayalı Nitel Bir Araştırma Yürütme... İÇİNDEKİLER Ön söz... xiii Amaç... xiii Okuyucu Kitle... xiv Kitabı Tanıyalım... xiv Yazım Özellikleri... xv Teşekkür... xvi İnternet Kaynakları... xvi Çevirenin Sunuşu... xvii Yazar Hakkında... xix Çeviren

Detaylı

ATATÜRK ORTAOKULU REHBERLİK SERVİSİ

ATATÜRK ORTAOKULU REHBERLİK SERVİSİ ATATÜRK ORTAOKULU REHBERLİK SERVİSİ 7-19 YAŞ AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI 7-19 YAŞ AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI HAKKINDA GENEL BİLGİLER VELİ DAVETİYESİ.doc NEDEN ANNE BABA EĞİTİMİ? 7-19 Yaş Aile Eğitimi Programı ailelerin

Detaylı

Ergenlik ve Yetişkinlik Psikolojisi (PSY 204) Ders Detayları

Ergenlik ve Yetişkinlik Psikolojisi (PSY 204) Ders Detayları Ergenlik ve Yetişkinlik Psikolojisi (PSY 204) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Ergenlik ve Yetişkinlik Psikolojisi PSY 204 Bahar 3 0 0 3 6

Detaylı

İçindekiler. Şekiller Listesi Tablolar Listesi Yazarlar Hakkında Başlangıç

İçindekiler. Şekiller Listesi Tablolar Listesi Yazarlar Hakkında Başlangıç İçindekiler Şekiller Listesi Tablolar Listesi Yazarlar Hakkında Başlangıç Ön Söz Teşekkür xi xii xiii xiv xvii xviii Giriş 1 Sistemik ve Aile Terapisi Deneyimleri 1 Bir Ailenin Görüşü 1 İki Terapistin

Detaylı

İçindekiler. ÜNİTE bir Üstün Zekâlı Öğrencileri Anlamak 1. Üstün Zekâlı Öğrenciler Kimlerdir? 3. Üstün Zekânın Gelişimi 35. Ön Söz xvii. 2.

İçindekiler. ÜNİTE bir Üstün Zekâlı Öğrencileri Anlamak 1. Üstün Zekâlı Öğrenciler Kimlerdir? 3. Üstün Zekânın Gelişimi 35. Ön Söz xvii. 2. İçindekiler Ön Söz xvii ÜNİTE bir Üstün Zekâlı Öğrencileri Anlamak 1 1. Bölüm Üstün Zekâlı Öğrenciler Kimlerdir? 3 Sahip Olduğumuz Düşünceler/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 3 Zekâ Hakkındaki Görüşler

Detaylı

Dersin Grubu. Dersin Kodu. Yarıyıl. Dersin Adı. Bölüm Zorunlu. 1 1 PSY101 Psikolojiye Giriş-I. Bölüm Zorunlu. 2 2 PSY102 Psikolojiye Giriş-II

Dersin Grubu. Dersin Kodu. Yarıyıl. Dersin Adı. Bölüm Zorunlu. 1 1 PSY101 Psikolojiye Giriş-I. Bölüm Zorunlu. 2 2 PSY102 Psikolojiye Giriş-II Adı 1 1 PSY101 ye Giriş-I Açıklaması 6 3 ki temel konulara giriş niteliğinde bir derstir. İşlenecek konulara araştırma teknikleri, davranışın biyolojik kökenleri, algı, hafıza, dil, insan gelişimi, vb.

Detaylı

T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU

T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU Öğretmenlerin Ve Anne-Babaların Öz-Yetkinlik İnançları, Tükenmişlik Algıları Ve Çocukların Problem Davranışları Proje Yürütücüsü: Prof.

Detaylı

SINIF YÖNETİMİNİN TEMELLERİ

SINIF YÖNETİMİNİN TEMELLERİ SINIF YÖNETİMİNİN TEMELLERİ Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN cerdogan@yildiz.edu.tr Sınıf Nedir? Ders yapılır Yaşanır Zaman geçirilir Oyun oynanır Sınıf, bireysel ya da grupla öğrenme yaşantılarının gerçekleştiği

Detaylı

PDR de Üç Gelişim Alanı (Mesleki gelişim) Prof. Dr. Serap NAZLI

PDR de Üç Gelişim Alanı (Mesleki gelişim) Prof. Dr. Serap NAZLI PDR de Üç Gelişim Alanı (Mesleki gelişim) Prof. Dr. Serap NAZLI Mesleki Rehberlik & Kariyer Gelişimi Meslek seçiminden Kariyer Gelişimi 1909 Parsons ın tanımı: Gençlerin çeşitli meslekleri tanımaları ve

Detaylı

PDR de Üç Gelişim Alanı (Kişisel-sosyal gelişim) Prof. Dr. Serap NAZLI

PDR de Üç Gelişim Alanı (Kişisel-sosyal gelişim) Prof. Dr. Serap NAZLI PDR de Üç Gelişim Alanı (Kişisel-sosyal gelişim) Prof. Dr. Serap NAZLI Üç Gelişim Alanı Gelişimsel rehberlik modelinin nihai amacı yaşam kariyeri gelişimini desteklemektir. Gelişimsel PDR nin ilkesi: Rehberlik

Detaylı

T.C. ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ FELSEFE-DĠN BĠLĠMLERĠ (DĠN EĞĠTĠMĠ) ANABĠLĠM DALI

T.C. ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ FELSEFE-DĠN BĠLĠMLERĠ (DĠN EĞĠTĠMĠ) ANABĠLĠM DALI T.C. ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ FELSEFE-DĠN BĠLĠMLERĠ (DĠN EĞĠTĠMĠ) ANABĠLĠM DALI ORTAÖĞRETĠM DĠN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BĠLGĠSĠ ÖĞRETĠM PROGRAMLARINDA ÖĞRENCĠ KAZANIMLARININ GERÇEKLEġME DÜZEYLERĠ

Detaylı

DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ DANIŞMAN ÖĞRETMEN MENTORLUK FONKSİYONLARI İLE ADAY ÖĞRETMENLERİN ÖZNEL MUTLULUK DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Ramazan YİRCİ Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Uğur ÖZALP Millî

Detaylı

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VERİ ANALİZİ, İZLEME VE DEĞERLENDİRME DAİRE BAŞKANLIĞI TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. Serap YÜKRÜK GİRİŞ. Geleneksel Türk Müziği

Yrd.Doç.Dr. Serap YÜKRÜK GİRİŞ. Geleneksel Türk Müziği GELENEKSEL TÜRK MÜZİĞİYLE AMATÖR OLARAK İLGİLENEN BİREYLERİN ORTAÖĞRETİM DERS SÜREÇLERİNDE YER ALAN GELENEKSEL ÖĞRETİ VE UYGULAMALARI DEĞERLENDİRME DURUMLARI Yrd.Doç.Dr. Serap YÜKRÜK GİRİŞ Sanat eğitiminin

Detaylı

THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT

THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT The purpose of the study is to investigate the impact of autonomous learning on graduate students

Detaylı

Toplumsal Cinsiyetle İlgili Kuramlar

Toplumsal Cinsiyetle İlgili Kuramlar Toplumsal Cinsiyetle İlgili Kuramlar Kuramlar neden önemlidir? Psikanalitik kuram Libido: «biyolojik ve toplumsal cinsiyeti organize eden, biyolojik temelli cinsel enerji» «yaşam içgüdüsünü (eros) çalıştıran

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı.

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı. Ders T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı Tablo 1. ve Kredi Sayıları I. Yarıyıl Ders EPO535 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU

Yrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU Yrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Eğitim Bilgileri 1990-1995 Lisans Ankara Üniversitesi 1995-1999 Yüksek Lisans Ankara Üniversitesi 1999-2006

Detaylı

5. MESLEKİ REHBERLİK. Abdullah ATLİ

5. MESLEKİ REHBERLİK. Abdullah ATLİ 5. MESLEKİ REHBERLİK Abdullah ATLİ Meslek seçimi neden önemlidir? İnsan, yaşamı boyunca çeşitli seçimler yapar. Mesleğini, yiyeceğini, giyeceğini, evini, eşini, arkadaşlarını vb. seçer. Meslek seçimi,

Detaylı

ERGENLİKTE SINIRLAR VE KURAL KOYMA

ERGENLİKTE SINIRLAR VE KURAL KOYMA Rehberlik Bilgi Bülteni Mart 2014 IŞIK LI ANNE BABA REHBERİ ERGENLİKTE SINIRLAR VE KURAL KOYMA 1 Sevgili Velilerimiz, Ergenlik dönemi çocuklarımızın hayatında ve kişiliğinde büyük değişimler getirdiği

Detaylı

Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar

Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar Umut Al umutal@hacettepe.edu.tr - 1 Pazarlama - Tanımlar Tanım sayısının çokluğu Anlayış farklılıkları Tanımları yapanların özellikleri Dar ve geniş anlamda yapılan

Detaylı

Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı. İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları

Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı. İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları Yard. Doç. Dr. Mine Afacan Fındıklı İş Değerleri ve Çalışma Hayatına Yansımaları İstanbul - 2013 Yayın No : 2918 İşletme-Ekonomi Dizisi : 590 1. Baskı Haziran 2013 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-943 - 8 Copyright

Detaylı

daha çok göz önünde bulundurulabilir. Öğrencilerin dile karşı daha olumlu bir tutum geliştirmeleri ve daha homojen gruplar ile dersler yürütülebilir.

daha çok göz önünde bulundurulabilir. Öğrencilerin dile karşı daha olumlu bir tutum geliştirmeleri ve daha homojen gruplar ile dersler yürütülebilir. ÖZET Üniversite Öğrencilerinin Yabancı Dil Seviyelerinin ve Yabancı Dil Eğitim Programına Karşı Tutumlarının İncelenmesi (Aksaray Üniversitesi Örneği) Çağan YILDIRAN Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Bilimleri Tezli Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı. Ders Kodları AKTS

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Bilimleri Tezli Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı. Ders Kodları AKTS Ders T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Tezli Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı Tablo 1. ve Kredi Sayıları I. Yarıyıl Ders EPO501 Eğitimde Program Geliştirme 3 0 3 8

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III ÜNİTE: 1. PSİKOLOJİ VE GELİŞİM PSİKOLOJİSİ15

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III ÜNİTE: 1. PSİKOLOJİ VE GELİŞİM PSİKOLOJİSİ15 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III ÜNİTE: 1. PSİKOLOJİ VE GELİŞİM PSİKOLOJİSİ15 Bilimin Anlamı ve Özellikleri...17 Psikoloji...18 Gelişim Psikolojisi...25 Öğrenme Psikolojisi...26 Psikolojide Araştırma Yöntemleri...26

Detaylı

Etkinlik Listesi BÖLÜM II İLİŞKİLENDİRME AŞAMASI 67

Etkinlik Listesi BÖLÜM II İLİŞKİLENDİRME AŞAMASI 67 İçindekiler Etkinlik Listesi Önsöz XII XIV BÖLÜM I GİRİŞ 1 1. Danışmanlık ve yardım nedir? 3 Bölüm sonuçları 3 Danışmanlık, psikoterapi ve yardım 4 Danışmanlık nedir? 9 Yaşam becerileri danışmanlığı yaklaşımı

Detaylı

G İ R İ Ş. SBÖ115 SOS. PSİ. - Prof.Dr. H. HARLAK

G İ R İ Ş. SBÖ115 SOS. PSİ. - Prof.Dr. H. HARLAK G İ R İ Ş 1 İnsanın duygu düşünce ve davranışları başka insanlardan nasıl etkilenir, onları nasıl etkiler? İnsanlar birbirlerini nasıl algılar? İnsanlar birbirlerine karşı niçin dostluk veya düşmanlık

Detaylı

1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK. Abdullah ATLİ

1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK. Abdullah ATLİ 1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK Geleneksel eğitim anlayışı bireyi tüm yönleri ile gelişimini sağlama konusunda sorunlar yaşanmasına neden olmuştur. Tüm bu anlayış ve

Detaylı

Benjamin Beit-Hallahmi, Prolegomena to The Psychological Study of Religion, London and Toronto: Associated University Press, 1989.

Benjamin Beit-Hallahmi, Prolegomena to The Psychological Study of Religion, London and Toronto: Associated University Press, 1989. Ç. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, Temmuz-Aralık 2002 KİTAP TANITIMI Yrd. Doç. Dr. Hasan KAYIKLIK Çukurova Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Benjamin Beit-Hallahmi, Prolegomena to The Psychological

Detaylı

İçindekiler. 1 Başarılı Okullar İçin Denetim/1. 2 Norm: Geleneksel Okullar Neden Böyle? / Devingen Okullar / 33. Kısım 1 Giriş.

İçindekiler. 1 Başarılı Okullar İçin Denetim/1. 2 Norm: Geleneksel Okullar Neden Böyle? / Devingen Okullar / 33. Kısım 1 Giriş. İçindekiler Kısım 1 Giriş 1 Başarılı Okullar İçin Denetim/1 Denetim (SuperVision): Yeni Bir Paradigma İçin Yeni Bir İsim / 7 Başarı İçin Bir Metafor Olarak Denetimsel Yapıştırıcı / 8 Denetimden Kim Sorumludur?

Detaylı

KAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE GÖRE ÝNCELENMESÝ *

KAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE GÖRE ÝNCELENMESÝ * Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Dergisi Cilt: 8, Sayý: 1, Yýl: 8, Haziran 2008 KAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE

Detaylı

Dr. Taha KARAMAN Akdeniz Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı

Dr. Taha KARAMAN Akdeniz Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Dr. Taha KARAMAN Akdeniz Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bireylerarası İlişkilerin Önemi insani öz tek tek her bireyin doğasında bulunan bir soyutlama değildir. Bu öz, kendi gerçekliği içinde, toplumsal

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III ŞEKİLLER LİSTESİ. VIII ÇİZELGELER LİSTESİ.. IX EKLER LİSTESİ... IX BÖLÜM I. ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK..

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III ŞEKİLLER LİSTESİ. VIII ÇİZELGELER LİSTESİ.. IX EKLER LİSTESİ... IX BÖLÜM I. ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK.. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ.... III ŞEKİLLER LİSTESİ. VIII ÇİZELGELER LİSTESİ.. IX EKLER LİSTESİ... IX BÖLÜM I. ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK.. 11 Rehberliğin Amacı... 13 Psikolojik Danışma Ve Rehberlik

Detaylı

AİLE EĞİTİM PROGRAMLARI (AÇEV)

AİLE EĞİTİM PROGRAMLARI (AÇEV) AİLE EĞİTİM PROGRAMLARI (AÇEV) Eylül, 2009 Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Kongresi, Ankara Uzm. Seda YILMAZ İNAL AÇEV Ankara Temsilcisi Ailenin Önemi Anne-babalar, ilk eğiticiler olarak çocukların

Detaylı