AĞIZLIK AÇMA MEKANİZMASI KAM HAREKET PROFİLİNİN DÜZENLENMESİ İLE ÇERÇEVE ARTIK TİTREŞİMİNİN AZALTILMASI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AĞIZLIK AÇMA MEKANİZMASI KAM HAREKET PROFİLİNİN DÜZENLENMESİ İLE ÇERÇEVE ARTIK TİTREŞİMİNİN AZALTILMASI"

Transkript

1 T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI AĞIZLIK AÇMA MEKANİZMASI KAM HAREKET PROFİLİNİN DÜZENLENMESİ İLE ÇERÇEVE ARTIK TİTREŞİMİNİN AZALTILMASI YÜKSEK LİSANS TEZİ KAHRAMANMARAŞ

2 KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI AĞIZLIK AÇMA MEKANİZMASI KAM HAREKET PROFİLİNİN DÜZENLENMESİ İLE ÇERÇEVE ARTIK TİTREŞİMİNİN AZALTILMASI YÜKSEK LİSANS TEZİ Kod No: Bu tez 16/06/2008 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oy Birliğiyle / Oy Çokluğu ile Kabul Edilmiştir... Yrd. Doç. Dr. Prof. Dr. Yrd. Doç. Dr. Remzi GEMCİ Sadettin KAPUCU Yasemin KORKMAZ DANIŞMAN ÜYE ÜYE Yukarıdaki imzaların adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Prof.Dr. Süleyman TOLUN Enstitü Müdür Not : Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmesinden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki Hükümlere tabiidir.

3 İÇİNDEKİLER SAYFA İÇİNDEKİLER... I ÖZET... II ABSTRACT... III ÖNSÖZ... IV ŞEKİLLER DİZİNİ... V TABLOLAR DİZİNİ... VII SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ... VIII 1. GİRİŞ Dokuma İşlemi ve Ağızlığın Tanımı Ağızlık Çeşitleri Altta Kapalı Ağızlık Yarı açık Ağızlık Ortada Kapalı Ağızlık Açık Ağızlık Ağızlık Açma Hareket Sistemleri Negatif Ağızlık Açma Hareketi Pozitif Ağızlık Açma Hareketi Ağızlık Açma Mekanizmalarına Göre Dokuma Makineleri Çerçeveli Ağızlık Açma Sistemleri Eksantrikle Ağızlık Açan Dokuma Makinleri Armürle Ağızlık Açan Dokuma Makineleri Jakarlı Ağızlık Açma Sistemleri Kamlı Ağızlık Açma Mekanizmaları Kam Mekanizmasının Tanımı Kam Mekanizması Çeşitleri ve Sınıflandırılması Kamlı Ağızlık Açma Mekanizmaları ve Çeşitleri Negatif Kamlı Ağızlıkaçma Mekanizmaları Pozitif Kamlı Ağızlıkaçma Mekanizmaları Kam Tasarımı Hareket Eğrileri TİTREŞİM Sönümsüz Serbest Titreşim Sönümlü Serbest Titreşim Sönümlü Zorlamalı Titreşim Titreşimi Azaltma Yöntemleri Bulanık mantık Tabanlı Kontrol Giriş Şekillendirme Yöntemi Sıfır Titreşim Şekillendirici ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOT Materyal Metot Modelin Hazırlanması Harmonik Kam Profilinin elde edilmesi Sikloid Kam Profilinin Elde Edilmesi Sikloid ve Harmonik Hareketlerinin Şekillendirilmesi BULGULAR VE TARTIŞMA Simülasyon Bulguları Harmonik Harekete Ait Bulgular Sikloid Harekete Ait Bulgular Şekillendirilmiş Harmonik Harekete Ait Bulgular Şekillendirilmiş Sikloid Harekete Ait Bulgular SONUÇ VE ÖNERİLER KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ... 55

4 KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ ÖZET AĞIZLIK AÇMA MEKANİZMASI KAM HAREKET PROFİLİNİN DÜZENLENMESİ İLE ÇERÇEVE ARTIK TİTREŞİMİNİN AZALTILMASI DANIŞMAN: Yrd. Doç. Dr. Remzi GEMCİ Yıl:2008, Sayfa:59 Jüri : Yrd. Doç. Dr. Remzi GEMCİ : Prof. Dr. Sadettin KAPUCU : Yrd. Doç. Dr. Yasemin KORKMAZ Bu çalışma, kam ve çubuk mekanizmaları ile hareketlendirilen ağızlık açma sistemindeki çerçevenin artık titreşiminin azaltılması için cam profilinin düzenlenmesi için etkili bir yaklaşım önermektedir. Bu çalışmada harmonik ve sikloid profillerini içeren iki fonksiyonun ani darbe takımı ile evriştirilmesiyle oluşturulan etkili bir kam tasarımı önerilmektedir. Elde edilen kam profili sistemin doğal frekansı ve sönümleme katsayısına göre çerçeve titreşiminin en az olacak şekilde düzenlenmektedir. Önerilen metot ile diğer çok bilinen kam profilleri benzetim sonuçları karşılaştırılmış ve simülasyon sonuçları sunulmuştur. Ağızlık açma mekanizması bir kütle-yaysönümleyici olarak modellenmiş ve Matlab Simulink eş değer modeli hazırlanmıştır. Sonuçlar önerilen metodun, yüksek hızlarda çalışan sistemlerin kam profili tasarımında oldukça etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Ağızlık Açma Sistemi, Cam Profili Düzenleme, Hareket Tasarımı, Artık Titreşim Azaltma, Giriş Şekillendirme, Evriştirme işlemi. IV

5 UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SUTCU IMAM INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF TEXTILE ENGINEERING MSc THESIS ABSTRACT TUNNING OF CAM MOTION OF HEALD FRAME TO ELIMINATE THE RESIDUAL VIBRATION OF SHEDDING MECHANISM MEHMET YARBASAN Supervisor: Asist. Prof. Dr. Remzi GEMCI Jury Year:2008, Pages:59 : Assist. Prof. Dr. Remzi GEMCI : Prof. Dr. Sadettin KAPUCU : Assist. Prof. Dr. Yasemin KORKMAZ This study presents a new approach to eliminate the residual vibration of shedding system and the associated mechanism that connects the heddle shafts with the cam mechanisms. Effective cam design method which is based on motion design of the cam pitch curve of a cycloid and harmonic by convolving with two impulse sequences is proposed in this study. This function is reshape using the system s natural frequency and damping ratio to yield almost minimal residual vibration of the heddle shaft. In order to compare the proposed method with well known cam profiles and show its applicability by simulation results, shedding mechanism modeled as a simple mass-spring-dashpot model and then its equivalent is implemented on Matlab Simulink toolbox. The results show that the proposed method is quite effective for fast vibration free motion. Keywords: Shedding system, Cam tuning, Motion design, Residual vibration elimination, Input shaping, Convolve process. III

6 ÖNSÖZ ÖNSÖZ Tekstil hammaddeleri üretiminde önemli bir yere sahip olan ülkemizde tekstil sanayi oldukça eskiye dayanan bir geçmişi vardır. Özellikle 1960 yılından itibaren gerek ortak pazara, gerekse Ortadoğu ülkelerine yapılan tekstil ihracatı hızlı bir artış göstermeye başlamıştır. Ancak ihracat girdilerinin büyük bir kısmını tekstil makineleri ile yedek parçalarının ithaline harcandığı bilinen bir gerçek olmaktan çıkamamıştır. Ülkemizde çeşitli çapta tekstil makinelerinin üretimi yapılmaktadır. Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu yıllık 300 tezgâh kapasiteye yaklaşan dokuma makineleri üretmiştir. Dünya tekstil makineleri sanayinden görülen baş döndürücü gelişmelere paralel olarak konvansiyonel tezgâhlar yerlerini yüksek verimli, çok amaçlı, esnek tezgâhlara bırakmıştır. Mekanizma ve makine dinamiği dallarının bu gelişmelerdeki etkinliği son derece önemlidir. Bu yapılan çalışmada dokuma makinelerinin temel sorunlarından biri olan titreşim azaltma problemi ele alınmıştır. Günümüzde diğer sistemlere uygulanan girdi şekillendirme ile ağızlık açma mekanizmasında oluşan artık titreşimin azaltılması amaçlanmıştır. Bu çalışmalar boyunca bana yol gösteren, yakın ilgisini esirgemeyen ve her türlü konuda yardımcı olan hocam Prof.Dr. Sadettin KAPUCU ya teşekkürlerimi borç bilirim. Yakın ilgilerini esirgemeyen danışmanım Yrd. Doç. Dr. Remzi GEMCİ ye en içten teşekkürlerimi sunarım. Çalışmalarımın son şeklini almasında tavsiyelerini esirgemeyen kıymetli hocam Yrd.Doç.Dr.Yasemin KORKMAZ a en içten teşekkürlerimi sunarım. Çalışmalarımda yardımlarını esirgemeyen kıymetli hocam Yrd.Doç.Dr.M. Metin KÖSE ye teşekkürlerimi sunarım. Çalışmalarımızı yürüttüğümüz Gaziantep Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Dinamik sistemler laboratuarı Araş.Gör. Ali Kılıç a yardımlarından dolayı teşekkür ederim. Çalışmalarımda yardımlarını esirgemeyen kıymetli aileme ve tekstil mühendisi Yasemin PERU ya teşekkürlerimi sunarım. Haziran,2008,KAHRAMANMARAŞ IV

7 ŞEKİLLER DİZİNİ ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA Şekil 1.1. Ağızlık Açımının Şematik Gösterim... 2 Şekil 1.2. Altta Kapalı Ağızlık... 2 Şekil 1.3. Yarı Açık Ağızlık... 3 Şekil 1.4. Ortada Kapalı Ağızlık... 3 Şekil 1.5. Açık Ağızlık... 4 Şekil 1.6. Negatif Ağızlık Açma Sistemiyle Oluşturulmuş Gücülerin Konumunun Şematik Gösterimi 5 Şekil 1.7 Pozitif Ağızlık Açma Sistemiyle Oluşturulmuş Ağızlıkta Çerçevelerin... 5 Şekil 1.8.Kam Mekanizmalarının Çeşitleri ve Sınıflandırılması... 8 Şekil 1.9. Şekillerine Göre Kamlar... 8 Şekil Kam İleİzleyicinin Temasına göre Kamlar... 9 Şekil Şekil Kapalı Kamlar... 9 Şekil Öteleme ve Salımın Yapan Kamlar Şekil 1.13.Ötleme Yapan Kam Çeşitleri Şekil Bezayağı mekanizmaları Şekil Negatif ağızlık açma Şekil Pozitif kamlı ağızlık açma Şekil 1.17.SULZER kamlı ağızlık açma Şekil Kam Hareket Diyagramı Şekil Bekleme-Hareket-Bekleme (BHB) Grafiği Şekil Bekleme-Hareket (BH) Grafiği Şekil Hareket(H) Grafiği Şekil Kam Tasrımı ve Hareket Grafiği Şekil Basit Harmonik Hareket Grafiği Şekil Basit Harmonik Hareketin Konum,Hız ve İvme Grafiği Şekil Sikloid Hareket Grafiği Şekil Sikloid Hareketin Konum,Hız ve İvme Grafiği Şekil 2.1.Kütle, yay ve sönümleme sistemi Şekil 2.2. Kütle ve yay sistemi serbest cisim diyagramı Şekil 2.3. Kütle, yay ve sönümleme sistemi Şekil 2.4. Kütle, yay ve sönümleme sistemi serbest cisim diyagramı Şekil 2.5. Titreşim ve zaman değişimi Şekil 2.6. Sönümlü zorlamalı Sistem Şekil 2.7.Hata, hatadaki değişim ve kontrol işareti için ortak seçilen üyelik fonksiyonları Şekil 2.8. Giriş şekillendirme yönteminin uygulanışı Şekil 2.9. İki darbe girişi kullanarak titreşimin sönümlemenmesi Şekil 3.1 Girdi hareketine karşılık sistemin cevabı Şekil 3.2. Normal kam-izleyici sisteminin yer değişimi ve zaman grafiği Şekil 3.3. Şekillendirilmiş kam-izleyici sisteminin yer değişimi ve zaman grafiği Şekil 3.4. Şekillendirilmiş kam-izleyici sisteminin yer değişimi ve zaman grafiği Şekil 4.1. Ağızlık açma mekanizması Şekil 4.2. Ağızlık açma mekanizmasının eşdeğer modeli Şekil 4.3. Kam mekanizmasının eşdeğer modeli Şekil 4.4. Sistem modeli Şekil 4.5. Yer değişimi ve zamana (sn) göre çerçeve hareketi Şekil 4.6. Çerçeveye hareket veren harmonik kam profili Şekil 4.7. Yer değişimi ve zamana (sn) göre çerçeve hareketi Şekil 4.8. Çerçeveye hareket veren sikloid kam profili Şekil 4.9. Sisteme uygulanan darbe Şekil Evriştirilmiş harmonik hareket grafiği Şekil Evriştirilmiş sikloid hareket grafiği Şekil 5.1 Harmonik girdi ile sistemin cevabı Şekil 5.2 Sikloid girdi ile sistemin cevabı Şekil 5.3. Şekillendirilmiş Harmonik girdi ile sistemin cevabı Şekil 5.4. Şekillendirilmiş Sikloid girdi ile sistemin cevabı V

8 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 6.1. Ağızlık geometrisi Şekil 6.2 Şekillendirilmiş sinoid kam profili Şekil 6.3.Şekillendirilmiş harmonik kam profili VI

9 ŞEKİLLER DİZİNİ TABLOLAR DİZİNİ SAYFA Tablo 2.1. Bulanık mantık karar tablosu Tablo 4.1. Modelde kullanılan operatörlerin işlevleri Tablo 4.2. Kullanılan paremetreler Tablo 5.1. Şekillendirilmiş harmonik hareketin titreşime olan etkisi Tablo 5.2. Şekillendirilmiş sikloid hareketin titreşime olan etkisi VII

10 ŞEKİLLER DİZİNİ SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ y (t). y ( t).. y ( t) x (t). x ( t).. x ( t) c k : Girdi fonksiyonu Konum : Girdi fonksiyonu Hız : Girdi fonksiyonu İvme : Çıktı fonksiyonu Konum : Çıktı fonksiyonu Hız : Çıktı fonksiyonu İvme : Açı : Ana mil açısı : Lineer sönüm katsayısı : Lineer yay katsayısı : İvme : Hız : Açısal hız : Sistemin peryotu : Bağlama açısı : Sönümleme oranı VIII

11 GİRİŞ 1. GİRİŞ 1.1. Dokuma İşlemi Ve Ağızlığın Tanımı Eğirme veya başka yollarla iplik haline sokulabilir her cins hammaddeden imâl edilmiş olan, dokunan, örülen veya bu sistemlerin dışında sadece elyafı birbirine değişik metotlarla tutularak, bir bütünü meydana getirme yolu ile elde edilen her cins kumaş, triko, döşemelik halı, keçe vb. maddelerdir. Dokuma tezgahı, üzerine dokunacak ipliklerin işlenecek kumaşların veya duvar örtüsü olarak hazırlanacak kanaviçelerin gerildiği tezgahtır. Şekline ve kullanıldığı işe göre işleme tezgahı, kumaş tezgahı ve halı tezgahı diye adlandırılır. İç çamaşırı ve örgü sanayinde de dokuma tezgahları kullanılır. Günümüzde teknik gelişmeler sonucu, mekaniğin dokuma sanayine de el atmış olması otomatik ve mekanik dokuma tezgahları ile masura veya mekik değiştirmeli dokuma tezgahlarının yapılmasına yol açmıştır. Dokuma işlemi genel olarak çözgü atkı ipliklerinin hazırlanması ile bunların dokuma tezgahlarında kumaş haline getirilmesi işlemini kapsar. Çözgü iplikleri, kumaşın boyu istikametinde birbirine paralel olarak sıralanır. Atkı iplikleri, kumaşın eni istikametinde atılan ve çözgü ipliklerine nazaran 90 lık bir açı ile bağlantı yapan ipliklerdir. Asıl dokuma işlemi ise dokuma tezgahı denilen el tezgahlarında veya mekanik tezgahlarda yapılır. Dokuma işlemi üç temel hareketten oluşur. Bunlardan birincisi, ağızlık açma ikincisi atkı atma ve en son olarak tefeleme işleminden oluşur. Bunların yanı sıra tamamlayıcı hareketlerde mevcuttur. Bunlar çözgü salma ve kumaş sarmadır. Ağızlık açma işlemi dokumanın oluşması için gerekli en temel harekettir. Bu işlem çerçevelerle veya tek tek gücüler yardımıyla çözgü ipliklerin biri üst diğeri alt olmak üzere iki gruba ayrılması ile oluşan ağızlık adı verilen açıklığın meydana getirilmesi şeklinde gerçekleşir. Dokuma makinelerinde kumaş oluşurken atkı iplikleri ile çözgü iplikleri bağlantı oluşturabilmesi her atkı atımında yeni bir ağızlığın açılması ile gerçekleşir. Dokuma tezgâhında ağızlık açma işlemi şöyle gerçekleşmektedir. İlk olarak çözgü iplikleri çözgü gücülerinden geçirilir. Ağızlık oluşumu için örgüye göre gücüler her atkı atımından önce gruplar halinde yukarıya ve aşağıya hareket ettirilir. Böylece bir grup çözgü ipliği yukarıya kalkmış olur. Diğer grup çözgü ipliği ise aşağıda kalır. Bu hareket sonucunda tepe noktası kumaş çizgisinde olan üçgen kesitli bir açıklık oluşur. Bu aradan atkı ipliği geçirilerek kumaşa dahil edilir. Her atkı ipliği için bir ağızlık açılması gerekmektedir. Kumaşın kalitesi ve makinenin kullanışlılığı ağızlık açmada belirleyici özelliklerdir. Çeşitli ağızlık açma şekilleri mevcuttur. Bunları, dokunacak örgünün sade ve karmaşık olmasına göre örgü raporunun genişliği ve yüksekliğine bağlı olarak belirleriz. 1

12 GİRİŞ. a)çapraz çubuklar, b) Çerçeveler ve gücüler, c) Gücü gözü, d) Çerçeve kayışları, e) Birinci atkı ipliği, f) Çözgü iplikleri, g) İkinci atkı ipliği Şekil 1.1. Ağızlık açımının şematik gösterimi(alpay,1985) 1.2.Ağızlık Çeşitleri Ağızlık açma hareketini veya oluşturulan ağızlık çeşitlerini, çözgü tellerinin birbirini izleyen atkılardaki pozisyonlarına göre veya tellere verilen hareketin özelliğine göre sınıflandırmak mümkündür. Şekillerde düşey çizgiler, atkı atılışını; aralıklar ise çerçevelerin yer değiştirme periyotlarını temsil etmektedir. Buradaki örnekte, çerçevenin ilk iki atkıda üst ağızlıkta olduğu üçüncü ve dördüncü atkıda da alt ağızlıkta olduğu bir durum ele alınmıştır. (Alpay,1985) Altta Kapalı Ağızlık Bu ağızlık tipinde her atkıdan sonra ağızlık kapanırken tüm çözgü telleri alt pozisyona gelirler. İki üç atkıda bir çözgü tellerinin farklı hareketleri yapması gereken örgülerde çok büyük hareket kaybına neden olduğu için bu sistem elverişli değildir. Bazı eski armür mekanizmaları bu sistemle çalışırlardı; fakat günümüzde bu tip ağızlıklar yalnız el tezgâhlarında ve tek stroklu jakarlarda bulunmaktadır. (Alpay, 1985) Şekil 1.2. Altta kapalı ağızlık(alpay,1985) 2

13 GİRİŞ Yarı Açık Ağızlık Bu tip ağızlıkta çerçeve peş peşe iki atkı atımında üstte kalacaksa, birinci atkı atımından sonra orta noktaya kadar (çözgü hattına kadar) gelir ve sonra tekrar yukarı kalkar. Bir çerçeve peş peşe iki atkı atımında alt konumda kalacaksa tamamen alta indirilir ve iki atkı atımı süresince orada kalır. Böylece altta kapalı ve ortada kaplı ağızlığa göre hareket miktarından bir nebze daha tasarruf edilmiş olur. Böyle ağızlıklar çift stroklu jakarlarla elde edilirler. Atkı atımından sonra ( tefe vuruşu sırasında ) çözgü telleri aynı hizaya gelmediği için, bu tip ağızlıklar ne tam kapalı ne de tam açık olmamaları anlamında yarım açık ağızlık olarak adlandırılırlar. (Alpay,1985) Şekil 1.3. Yarı açık ağızlık (Alpay, 1985) Ortada Kapalı Ağızlık Bu ağızlık tipinde çerçeveler ister üst ister alt ağızlıkta bulunsunlar, her atkı atımından sonra orta konuma getirilirler. Örneğin birinci atkı atımında üstte olan çerçeve ikinci atkı atımında da üstte kalacaksa bile, birinci atkı atıldıktan sonra orta konuma getirilir ve sonra tekrar yukarı kaldırılır. Bu durumda da büyük hareket kaybı söz konusudur. Yine de bu kayıp altta kapalı ağızlığa göre daha azdır. Şekil 1.4. Ortada kapalı ağızlık (Alpay,1985) Ortada kapalı ağızlık sistemi ile çalışan armürler bazı leno kumaşların dokunmasında kullanılırlar. Çünkü döner gücü sisteminde bağlantı çözgüleri standart çözgü ipliklerini üzerinden alınarak çapraza getirilir. Çapraz konumda standart çözgüde ağızlık açılacağı için bağlantı çözgülerine sürtünebilir. Bu durumda çapraz çözgü hareketini kolaylaştırmak amacı ile bu sistem kullanılır. Pek fazla kullanılmayan bu ağızlık tipine bazı armürlerin dışında jakarlarda da rastlanmaktadır. Çünkü hareket dengeli bir şekilde tüm çözgü tellerine dağıtılmaktadır (Alpay,1985) Açık Ağızlık Bu ağızlık tipinde birbiri peşi sıra aynı hareketi yapacak, yani yukarıda veya aşağıda kalacak çerçeveler konum değiştirmezler. Dolayısıyla ağızlık da kapanmaz. Yalnız üst ağızlıktan alt ağızlığa geçecek ya da tersi durumundaki çerçeveler atkı atımından sonra yer 3

14 GİRİŞ değiştirirler. Böylece büyük bir hareket tasarrufu yapılmış olur. Boşa hareket sarfı söz konusu değildir ve çözgü telleri daha az sürtünmeye uğrarlar. Ancak bezayağı ve rib örgülerde bir istisnai durum olarak, her atkıda çerçeveler yer değiştirirlerse, ağızlığın kapanma durumu ortaya çıkar. Eksantrikli ve çift kurslu armürlerde kapanma durumu ortaya çıkar. Eksantrikli ve çift kurslu armürlerde daha ziyade bu ağızlık oluşturulur ve daha yüksek tezgâh devirlerine çıkılabilir (Alpay, 1985). Şekil 1.5. Açık ağızlık(alpay,1985) Buraya kadar açıklanan ağızlık oluşumu için çok çeşitli ağızlık açma mekanizmaları geliştirilmiştir. Bu mekanizmaların desen yetenekleri kendi dizayn ve konstrüksiyon olanaklarına bağlıdır. Kamlı, armürlü ve jakarlı ağızlık açma mekanizmaları olarak ayrılan bu sistemlerin arasında bazı tasarım farklılıkları vardır. Kamlı ve armürlü ağızlık açma mekanizmaları çerçevelere hükmeder. Bu sayede gücüler ve çözgü telleri de hareket ederler. Böyle bir durumda çerçeve sayısı kadar çözgü grubundan ve çözgü hareketinden bahsedilebilir. Jakarlı ağızlık açma sisteminde ise çerçevelere değil, kancalara harniş kabloları ile bağlı gücü gruplarına doğrudan hareket verilir. Bu üç sistem arasında diğer bir fark ise örgü raporu yüksekliğidir. Kamlı ağızlık açmada her atkıda hangi çerçevenin nerde olacağı belirlenir. Bunu değiştirmek için başka bir örgüye ait kam paketinin takılması icap eder.armürlü ve jakarlı sistemlerde ise programlama olanağı mevcuttur. Kartonlara delik delmek, bakla ya da çiviler yerleştirmek ya da modern sistemlerde olduğu gibi elektronik seçme tertibatı kullanmak, çerçeve veya örgü teller hareketinin programlanmasına imkân verir. Bu konudan daha sonra da bahsedilecektir Ağızlık Açma Hareket Sistemleri Ağızlık açma işleminde hareket sistemleri iki şekilde olabilir; Negatif ağızlık açma hareketi Pozitif ağızlık açma hareketi Negatif Ağızlık Açma Hareketi Ağızlığı oluşturacak çözgü ipliklerinin takılı olduğu, gücülerin veya çerçevelerin hareketlerinin yalnız bir yönde ve genellikle yukarıya kontrol edildiği, geriye hareketin yaylar ya da ağırlıkla gerçekleştiği ağızlık açma işlemidir. Ağızlılığı oluşturacak çözgü ipliğinin bir bölümü yerinde kalır, diğerleri yukarıya kalkar veya aşağı iner. 4

15 GİRİŞ Şekil 1.6. Negatif ağızlık açma sistemiyle oluşturulmuş gücülerin konumunun şematik gösterimi. (Alpay,1985) Şekilde negatif ağızlık açma sistemiyle oluşturulmuş gücülerin konumu, a çerçevesi yukarı kalkmış, b çerçevesi sabit kalmıştır. Jakarlı ağızlık açma tertibatları negatif ağızlığı açar. Gücülerin altında asılı olan ağırlıklar, gücülerin serbest kaldıklarında ilk konumlarına gelmelerini sağlar. Negatif ağızlık açma sistemi özellikle yüksek hızla çalışan dokuma makineleri için çok uygundur. Modern dokuma makinelerinde hafif ve orta ağırlıktaki düz kumaşların dokunmasında negatif ağızlık hareketi eksantrikle veya armürle sallanarak kullanılır. Çözgü ipliklerindeki sürtünme minimumdur. Bu nedenle yüksek hızlara çıkmasına olanak tanır Pozitif Ağızlık Açma Hareketi Ağızlığı oluşturacak gücülerin takılı olduğu çerçevelerin yukarıya ve aşağıya olmak üzere her iki yönde de hareket ettirildiği ağızlık açma sistemidir. (Alpay,1985) Şekil 1.7. Pozitif ağızlık açma sistemi ile oluşturulmuş ağızlıkta çerçevelerin konumunun şematik gösterimi. (Alpay H.R,1985,1985) Şekilde pozitif ağızlık açma sistemi ile oluşturulmuş ağızlıkta çerçevelerin konumu; ağızlık açma tertibatı tarafından a çerçevesi yukarıya, b çerçevesi yukarıya çekilmiştir. Ağızlık bir kısım çözgü ipliklerinin yukarıya kalkması ve diğerlerinin de aşağıya inmesi ile oluşur. Bütün çözgü iplikleri hareketli olduğu için sürtünme nedeniyle kopuşlar olabilir. 5

16 GİRİŞ Bu nedenle pozitif ağızlık açma sistemleri, ağır yapılı kumaşlar ve geniş enli dokuma makinelerinde nispeten daha düşük hızlar için uygundur. (Alpay,1985) 1.4. Ağızlık Açma Mekanizmalarına Göre Dokuma makineları Ağızlık oluşturma iki şekilde gerçekleştirilir; 1. Çerçeveli ağızlık açma sistemleri Eksantrikli ağızlık açma tertibatları Armürlü ağızlık açma tertibatları 2. Jakarlı ağızlık açma sistemleri Çerçeveli Ağızlık Açma Sistemleri Çerçeveli dokumada; kumaşta aynı hareketi yapan çözgü ipliklerini taşıyan gücüler genellikle aynı çerçeve üzerinde bulunurlar. Çerçevelere binen yükü ve çözgü iplikleri arasındaki sürtünmeyi azaltmak için aynı hareketleri yapan iplikler ayrı ayrı çerçevelerde de toplanabilir. Bu tip çalışmada aynı hareketi yapan iplikleri taşıyan çerçeveler birlikte aynı hareketi yapar. (Alpay,1985) Çerçeveli sistemle ağızlık açan dokuma makinelerinde ağızlığın iki farklı şekilde çalışan tertibatla açılması mümkündür Eksantrikle ( Kamlı ) Ağızlık Açan Dokuma Makineleri Çerçevelerin hareketi bölgeye göre düzenlenmiş eksantrik grubu ve hareket iletim elamanları ile gerçekleştirilir. Maksimum çerçeveye kadar çalışılabilmektedir. Atkı rapor boyu en fazla 8 olabilir Armürle Ağızlık Açan Dokuma Makineleri Çerçevelerin hareketinin örgüye göre hazırlanmış kumanda kartları, filmleri, şeritleri v.b. gibi sistemlerle kumanda edilen armür mekanizmaları ile sağlandığı dokuma makineleridir. Maksimum 32 çerçeve ile çalışmak mümkündür. Atkı rapor boyu 6500 atkıya kadar çıkabilir. (Alpay,1985) Jakarlı Ağızlık Açma Sistemleri Jakarlı ağızlık açma sistemlerinde çerçeveler yoktur. Jakar tertibatı ile her gücü teli, dolayısıyla her çözgü ipliği ayrı ayrı kumanda edilir. Büyük ve karmaşık desenlerin dokumada yapılmasına olanak sağlayan en gelişmiş ağızlık açma tertibatıdır. Desenlendirme olanağı kanca sayısıyla sınırlıdır. Atkı rapor boyu ise atkıya kadar çıkabilir. (Alpay,1985) 6

17 GİRİŞ 1.5. KAMLI AĞIZLIK AÇMA MEKANİZMALARI Kam Mekanizmasının Tanımı Kam çifti iki serbestlik derecesine sahip ve kinematik elemanlar arasında nokta veya çizgi teması olan yüksek kinematik çifttir. Günlük kullanımda ise kam genellikle eğri bir profile sahip bir uzvun bu yüzeyi ile basit bir şekle sahip bir diğer uzuvla temas eden cisimdir(söylemez,2008). Kam mekanizması ise, yapısında en az bir kam çifti olan mekanizmadır.her türlü hareketin elde edilebilmesi mümkün olduğundan ve tasarımı diğer mekanizmalarla karşılaştırıldığında nispeten kolay olması nedeni ile kam mekanizmaları uygulamada en fazla kullanılan mekanizmalardır. Kamlar ayarlı olabilir veya kolayca değiştirebilir şekilde (Modern dikiş makinelerinde olduğu gibi) tasarlanabilir. Diğer mekanizmalarla elde edilmesi kolay olmayan hareketler (Beklemeli hareket gibi) kam mekanizmaları ile kolayca elde edilebilir. Ancak hassas kamların maliyetleri oldukça yüksek olup, kamlarda sürtünme ve aşınma önemle dikkate alınması gereken hususlardır. Yüksek hızlarda ve/veya yüksek yükler altında kam mekanizmalarının düzgün çalışabilmeleri çok dikkatli tasarımı ve çok hassas imalatı gerektirir. Bu nedenle bilhassa yüksek hızda çalışması istenilen makinelerin tasarımı sırasında mümkün olduğunca az kam kullanılmasına dikkat edilmesi önemlidir(söylemez,2008) Kam Mekanizması Çeşitleri Ve Sınıflandırılması En basit yapı olarak bir serbestlik dereceli kam mekanizmaları üç uzuvlu bir kinematik zincirden oluşur. Mekanizma serbestlik derecesi bir olması için zincirde kam çiftinin dışında bulunan diğer kinematik çiftlerin serbestlik derecesi bir olması gerekir. Bu durumda, diğer kinematik çiftler kayar veya döner mafsal olabilirler. Genel olarak kam çiftini oluşturan her iki yüzeyde farklı bir eğri olabilir ise de imalat kolaylığından dolayı yüzeylerden biri bir doğru veya dairedir. Daire olarak kendi ekseni etrafında dönebilen bir toparlak yerleştirilerek kayma sürtünmesi dönme sürtünmesine dönüştürülür (Söylemez, 2008). 7

18 GİRİŞ Şekil 1.8. Kam Mekanizmalarının Çeşitleri ve Sınıflandırılması (Söylemez,2008) Kam mekanizmalarının yukarıda da gösterildiği şekilde sınıflandırılması yeterli olmamıştır. Bu nedenle uygulamada kam mekanizmalarının sınıflandırılmasında üç değişik kriter kullanılır (Söylemez,2008). Şekil 1.9.Şekillerine göre kamlar (Söylemez, 2008) 8

19 GİRİŞ Kamın şekline göre, radyal, yüzeysel, silindirik, kama, konik, küresel veya üç boyutlu olarak kamların sınıflandırılmaları mümkündür (Söylemez,2008). Şekil Kam ile izleyicinin temasına göre kamlar (Söylemez,2008) Kam ile izleyicinin temas şekline göre kam çiftleri kuvvet kapalı veya şekil kapalı olarak sınıflandırılabilir. Kuvvet kapalı kam çiftleri daha yaygın olup kam çifti yüzeyine etkiyen normal kuvvetin ne şekilde oluştuğuna göre sınıflandırılabilir(söylemez,2008). Şekil Şekil kapalı kamlar (Söylemez,2008) 9

20 GİRİŞ Şekil kapalı kamlarda uzuvlar iki noktadan temas ederler ve kinematik çiftlerin teması için ek bir kuvvete ihtiyaç yoktur. İzleyici uzuv olarak adlandıracağımız, genellikle basit geometrik yapıya sahip kinematik elemanı olan uzuv ise iki değişik şekilde sınıflandırılır (Söylemez,2008). Kinematik elemanın geometrik şekline göre, düz yüzeyli, toparlaklı, küresel izleyiciler; izleyici uzvun hareket şekline bağlı olarak, öteleyen veya salınan izleyicilerdir. Ayrıca, öteleme yapan izleyiciler kaçık veya eksenel olarak da ayrılırlar (Söylemez,2008). Şekil Öteleme ve Salınım yapan kamlar (Söylemez,2008). Bir Kam mekanizmasını tanımlarken yukarıda verilmiş olan sınıflandırmalardan mümkün olduğunca fazlası verilmeye çalışılır, eksenel öteleme yapan, düz-yüzeyli izleyicili, kuvvet kapalı radyal kam (Şekil a) toparlaklı öteleme yapan izleyicili, şekil kapalı, kamalı kam (Şekil b) veya öteleme yapan silindirik izleyicili silindirik kam (Şekil 1.13 c) gibi. a) Toparlaklı öteleme yapan izleyicili, b) Şekil kapalı kam c) Öteleme yapan silindirik izleyicili silindirik kam Şekil 1.13.öteleme yapan kam çeşitleri (Söylemez,2008). 10

21 GİRİŞ Kamlı Ağızlık Açma Mekanizmaları Ve Çeşitleri Dokumada, örgü raporuna göre çerçeve hareketini sağlayan mekanizmalar incelendiğinde bunların çoğunlukla kamlı olduğu görülmektedir. Ayrıca kol mekanizmaları, eksantrik ya da dairesel olmayan dişliler de bazen bu iş için kullanılmaktadır. Bu hareket verme mekanizmaları dokuma makinesi ana milinin dönme hareketini, çerçevelerin inip kalkma hareketine dönüştürmektedir. Hareket genellikle manivelalar, çekme kolları, zincirler, kablolar ya da bantlardan oluşan birtakım tertibatlarla aktarılır. Jakar makinelerinde harniş kaytanlarına gücüler bağlanmış ve alt uçlarına ağırlık veya lastikli geri çekme vasıtaları takılmış olup bunlar kaldırma tertibatıyla irtibatlıdır. Bezayağı örgüler en basit ve en çok kullanılan dokuma tipi olduğu için sadece bu örgüyü dokuyabilen mekanizmalar düşünülmüştür (Alpay,1985). (b) (a) (c) Şekil Bezayağı mekanizmaları(alpay H.,1985) a) Eksantrikle bezayağı dokuyabilen bir mekanizma, Çekoslovak jet dokuma makinelerinde kullanılmıştır. (Şekil 1.14 a) Alt mile (4) takılmış olan eksantrik (5) vasıtasıyla oluşturulan hareket, (7, 8, 9) iletim tertibatıyla (yaklaşık) harmonik hareket yapan gücü çerçevesine (10) aktarılmaktadır. Çerçeve hareketi sinüzoidal sayılabilir. Z = f ( ) Bu tertibat yumuşak bir çerçeve hareketi verdiği için avantajlıdır. Fakat ( p ) atkı atma açısı ile belirlenenden (a) kadarlık, lüzumsuz büyüklükte ağızlık açılması vermesi mahzurludur.bu bakımdan eksantrikti ağızlık mekanizması dar ve yüksek hızlı tezgâhlar için uygun görülmekte olup, geniş dokuma marinalarına ağızlık açıldıktan sonra, atkı atılırken çerçeveleri bekletecek kam makinelerinde tercih edilmektedir (Alpay,1985). b) Arka ölü noktada nispeten daha kısa bir duruş sağlayan çerçeve hareketi, bir kol mekanizmasıyla sağlanabilir. (Şekil 1.14 b) Kranktan (2) alınan tahrik, biyel kolu (3) ve iletim sistemi (4, 5, 6, 7, 8) ile çerçeveye (10) aktarılır ve onun inip kalkmasını sağlar. Kol mekanizması imali eksantrik mekanizmasına nazaran daha ucuzdur. Bundan başka kol mekanizmaları minimal tolerans ve yüksek elastisite gösterdiklerinden çözgü kopuşlarını azaltırlar. Bunlar bilhassa yüksek hızlı dokuma makinelerine çok uygundurlar(alpay,1985). c) Bir kam mekanizması, belli bir teknolojik işleme ve mekanizmanın dinamiğine uygun olan çerçeve hareketini kontrol edebilecektir. Bu mekanizma istenilen büyüklükte ağızlığı 11

22 GİRİŞ açabilir ve atkı atımı sırasında çerçevelerin beklemesini temin eder. (Şekil 1.14 c) Temel örgülerden bezayağı için çizilmiş bulunan çerçeve kalkış diyagramında, kalın çizgi ile gösterilen (1) gücüsünün hareketi olmaktadır(alpay,1985). z1 : Çerçevenin kaldırılması k1 : Çerçevenin üst konumda bekletilmesi z2 : Çerçevenin indirilmesi k2 : Çerçevenin alt konumda bekletilmesi Kamın dönüş hızı, ana milin dönüş hızının yarısı kadar olduğundan v= /2 olacaktır NEGATİF KAMLI AĞIZLIK AÇMA MEKANİZMALARI Basitleştirilmiş bir şekilde görüldüğü gibi alt mile takılan bir kam çifti ile bezayağı dokuma yapılabilmektedir. Şekildeki l indisi ön çerçeveyi, 2 indisi ise arka çerçeveyi temsil e t m e k t e d i r. t 1 ve t 2 pedalları, tezgâhın gerisinde, aşağıdan mesnetlenmişlerdir. C 1 ve C 2 kamları, bu pedalların üzerindeki toparlaklara temas etmekte olup, çerçeveler aşağıdan kendine ait pedala, üst kısımdan geri getirme tertibatına bağlanmıştır. Bir kam çerçeveyi aşağı çektiğinde, diğeri geri getirme tertibatı tarafından yükseltilmektedir (Alpay,1985). Şekil Negatif ağızlık açma Şekilden görüldüğü gibi eğer her iki çerçeve aynı miktarda hareket ederse ön çerçeve (1) daha büyük bir ağızlık açacaktır. Bu bakımdan arka çerçeve hareketinin, ön çerçeveninkinden daha fazla olması gereklidir. C 2 kamı da C 1 'den daha büyük hareket vermelidir. L 1 ve L 2 kamların stroku olarak,alınırsa: 12

DÜZLEM YÜREK MEKANİZMALARI

DÜZLEM YÜREK MEKANİZMALARI DÜZLEM YÜREK MEKANİZMALARI Yüksek eleman çifti içeren mekanizmalardır. Hareket esnasında yürek ile tahrik edilen uzuv, doğrudan doğruya temasta olabilirler. Genellikle yürek ile tahrik edilen uzuv arasına

Detaylı

MAK Makina Dinamiği - Ders Notları -1- MAKİNA DİNAMİĞİ

MAK Makina Dinamiği - Ders Notları -1- MAKİNA DİNAMİĞİ MAK 0 - Makina Dinamiği - Ders Notları -- MAKİNA DİNAMİĞİ. GİRİŞ.. Konunun Amaç ve Kapsamı Makina Dinamiği, uygulamalı mekaniğin bir bölümünü meydana getirir. Burada makina parçalarının hareket kanunları,

Detaylı

Mekanizma Tekniği. Fatih ALİBEYOĞLU Ahmet KOYUNCU

Mekanizma Tekniği. Fatih ALİBEYOĞLU Ahmet KOYUNCU Mekanizma Tekniği Fatih ALİBEYOĞLU Ahmet KOYUNCU KİNEMATİK DİYAGRAM 2 Kinematik Diyagram, mekanizmaların uzuvlarını şekil ve ölçülerinden ziyade şematik olarak göstermeyi ve uzuvların mafsallarla bağlanabilirliğini

Detaylı

RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ

RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ MUTLAK GENEL DÜZLEMSEL HAREKET: Genel düzlemsel hareket yapan bir karı cisim öteleme ve dönme hareketini eşzamanlı yapar. Eğer cisim ince bir levha olarak gösterilirse,

Detaylı

Mekanizma Tekniği. Fatih ALİBEYOĞLU Ahmet KOYUNCU -1-

Mekanizma Tekniği. Fatih ALİBEYOĞLU Ahmet KOYUNCU -1- Mekanizma Tekniği Fatih ALİBEYOĞLU Ahmet KOYUNCU -1- 2 Mek. Tek. DERSİN İÇERİĞİ DERSİN AMACI Mekanizma Tekniğinde Ana Kavramlar Eleman Çiftleri Kinematik Zincirler Serbestlik Derecesi Üç Çubuk Mekanizmaları

Detaylı

TİTREŞİM VE DALGALAR BÖLÜM PERİYODİK HAREKET

TİTREŞİM VE DALGALAR BÖLÜM PERİYODİK HAREKET TİTREŞİM VE DALGALAR Periyodik Hareketler: Belirli aralıklarla tekrarlanan harekete periyodik hareket denir. Sabit bir nokta etrafında periyodik hareket yapan cismin hareketine titreşim hareketi denir.

Detaylı

MAK 308 MAKİNA DİNAMİĞİ Bahar Dr. Nurdan Bilgin

MAK 308 MAKİNA DİNAMİĞİ Bahar Dr. Nurdan Bilgin MAK 308 MAKİNA DİNAMİĞİ 2017-2018 Bahar Dr. Nurdan Bilgin MAKİNALARDA KUVVET ANALİZİ Mekanizmalar, sadece kinematik özellikleri karşılamak üzere tasarlandıklarında, bir makinenin parçası olarak kullanıldığında

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ MAKĐNE MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ

T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ MAKĐNE MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ MAKĐNE MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ MAKĐNE TEORĐSĐ VE DĐNAMĐĞĐ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI MEKANĐK TĐTREŞĐM DENEYĐ DERSĐN ÖĞRETĐM ÜYESĐ Dr. Öğretim

Detaylı

BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ

BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ 1.1. Giriş Kinematik, daha öncede vurgulandığı üzere, harekete sebep olan veya hareketin bir sonucu olarak ortaya çıkan kuvvetleri dikkate almadan cisimlerin hareketini

Detaylı

Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin. Matris Metotları. Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL Bahar Yarıyılı

Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin. Matris Metotları. Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL Bahar Yarıyılı Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin Matris Metotları 2015-2016 Bahar Yarıyılı Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL 1 BÖLÜM VIII YAPI SİSTEMLERİNİN DİNAMİK DIŞ ETKİLERE GÖRE HESABI 2 Bu bölümün hazırlanmasında

Detaylı

Bölüm 3. Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Zorlanmamış Titreşimi

Bölüm 3. Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Zorlanmamış Titreşimi Bölüm 3 Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Zorlanmamış Titreşimi Sönümsüz Titreşim: Tek serbestlik dereceli örnek sistem: Kütle-Yay (Yatay konum) Bir önceki bölümde anlatılan yöntemlerden herhangi biri

Detaylı

KATI CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ

KATI CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ KATI CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ Bu bölümde, düzlemsel kinematik, veya bir rijit cismin düzlemsel hareketinin geometrisi incelenecektir. Bu inceleme, dişli, kam ve makinelerin yaptığı birçok işlemde

Detaylı

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Güç Ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri Redüktörler Ve Vites Kutuları : Sınıflandırma Ve Kavramlar Silindirik

Detaylı

Newton un II. yasası. Bir cismin ivmesi, onun üzerine etki eden bileşke kuvvetle doğru orantılı ve kütlesi ile ters orantılıdır.

Newton un II. yasası. Bir cismin ivmesi, onun üzerine etki eden bileşke kuvvetle doğru orantılı ve kütlesi ile ters orantılıdır. Newton un II. yasası Bir cismin ivmesi, onun üzerine etki eden bileşke kuvvetle doğru orantılı ve kütlesi ile ters orantılıdır. Bir cisme F A, F B ve F C gibi çok sayıda kuvvet etkiyorsa, net kuvvet bunların

Detaylı

ÜÇ ÇUBUK MEKANİZMASI

ÜÇ ÇUBUK MEKANİZMASI ÜÇ ÇUBUK MEKNİZMSI o l min l, lmaks B l,, B o Doç. Dr. Cihan DEMİR Yıldız Teknik Üniversitesi Dört çubuk mekanizmalarının uygulama alanı çok geniş olmasına rağmen bu uygulamalar üç değişik gurupta toplanabilir.

Detaylı

Dinamik. Fatih ALİBEYOĞLU -10-

Dinamik. Fatih ALİBEYOĞLU -10- 1 Dinamik Fatih ALİBEYOĞLU -10- Giriş & Hareketler 2 Rijit cismi oluşturan çeşitli parçacıkların zaman, konum, hız ve ivmeleri arasında olan ilişkiler incelenecektir. Rijit Cisimlerin hareketleri Ötelenme(Doğrusal,

Detaylı

MEKANİZMA TEKNİĞİ (1. Hafta)

MEKANİZMA TEKNİĞİ (1. Hafta) Giriş MEKANİZMA TEKNİĞİ (1. Hafta) Günlük yaşantımızda çok sayıda makina kullanmaktayız. Bu makinalar birçok yönüyle hayatımızı kolaylaştırmakta, yaşam kalitemizi artırmaktadır. Zaman geçtikce makinalar

Detaylı

DİNAMİK. Ders_9. Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü. Ders notları için: GÜZ

DİNAMİK. Ders_9. Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü. Ders notları için: GÜZ DİNAMİK Ders_9 Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Ders notları için: http://kisi.deu.edu.tr/serkan.misir/ 2018-2019 GÜZ RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ: ÖTELENME&DÖNME Bugünün

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri

Detaylı

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde DİŞLİ ÇARKLAR Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde özel bir yeri bulunan mekanizmalardır. Mekanizmayı

Detaylı

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ. DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ. DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ 1) İdeal Sönümleme Elemanı : a) Öteleme Sönümleyici : Mekanik Elemanların Matematiksel Modeli Basit mekanik elemanlar, öteleme hareketinde;

Detaylı

KAM MEKANİZMASI İÇEREN KANCA TAHRİK MEKANİZMALARININ KİNEMATİK TASARIMI VE KANCA HAREKET EĞRİSİNİN ANALİZİ

KAM MEKANİZMASI İÇEREN KANCA TAHRİK MEKANİZMALARININ KİNEMATİK TASARIMI VE KANCA HAREKET EĞRİSİNİN ANALİZİ PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİ SLİ K BİLİMLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 003 : 9 : : 53-6 KAM MEKANİZMASI

Detaylı

Mekanizma Tekniği DR. ÖĞR. ÜYESİ NURDAN BİLGİN

Mekanizma Tekniği DR. ÖĞR. ÜYESİ NURDAN BİLGİN Mekanizma Tekniği DR. ÖĞR. ÜYESİ NURDAN BİLGİN Ders Politikası Öğretim Üyesi: Dr. Öğr. Üyesi Nurdan Bilgin, Oda No: 309, e-mail:nurdan.bilgin@omu.edu.tr Ders Kitabı: Mekanizma Tekniği, Prof. Dr. Eres Söylemez

Detaylı

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini

Detaylı

Makina Dinamiği. Yrd. Doç. Dr. Semih Sezer.

Makina Dinamiği. Yrd. Doç. Dr. Semih Sezer. Yrd. Doç. Dr. Semih Sezer Makina Dinamiği sezer@yildiz.edu.tr Dersin İçeriği : Makinaların dinamiğinde temel kavramlar, Kinematik ve dinamik problemlerin tanımı, Mekanik sistemlerin matematik modeli, Makinalarda

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Güç ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri

Detaylı

r r r F İŞ : Şekil yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvvetini göstermektedir. Parçacık A noktasından

r r r F İŞ : Şekil yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvvetini göstermektedir. Parçacık A noktasından İŞ : Şekil yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine etkiyenf r kuvvetini göstermektedir. Parçacık A noktasından r r geçerken konum vektörü uygun bir O orijininden ölçülmektedir ve d r A dan A ne

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 13 Parçacık Kinetiği: Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 13 Parçacık

Detaylı

Mekanizma Tekniği DR. ÖĞR. ÜYESİ NURDAN BİLGİN

Mekanizma Tekniği DR. ÖĞR. ÜYESİ NURDAN BİLGİN Mekanizma Tekniği DR. ÖĞR. ÜYESİ NURDAN BİLGİN Ders Politikası Öğretim Üyesi: Dr. Öğr. Üyesi Nurdan Bilgin, Oda No: 309, e-mail:nurdan.bilgin@omu.edu.tr Ders Kitabı: Mekanizma Tekniği, Prof. Dr. Eres Söylemez

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 17 Rijit Cismin Düzlemsel Kinetiği; Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok.

Detaylı

Hız-Moment Dönüşüm Mekanizmaları. Vedat Temiz

Hız-Moment Dönüşüm Mekanizmaları. Vedat Temiz Hız-Moment Dönüşüm Mekanizmaları Vedat Temiz Neden hız-moment dönüşümü? 1. Makina için gereken hızlar çoğunlukla standart motorların hızlarından farklıdır. 2. Makina hızının, çalışma sırasında düzenli

Detaylı

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ İŞARET AKIŞ DİYAGRAMLARI SIGNAL FLOW GRAPH

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ İŞARET AKIŞ DİYAGRAMLARI SIGNAL FLOW GRAPH OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ İŞARET AKIŞ DİYAGRAMLARI SIGNAL FLOW GRAPH İŞARET AKIŞ DİYAGRAMLARI İşaret akış diyagramları blok diyagramlara bir alternatiftir. Fonksiyonel bloklar, işaretler, toplama noktaları

Detaylı

Hidrostatik Güç İletimi. Vedat Temiz

Hidrostatik Güç İletimi. Vedat Temiz Hidrostatik Güç İletimi Vedat Temiz Tanım Hidrolik pompa ve motor kullanarak bir sıvı yardımıyla gücün aktarılmasıdır. Hidrolik Pompa: Pompa milinin her turunda (dönmesinde) sabit bir miktar sıvı hareketi

Detaylı

1.1 Yapı Dinamiğine Giriş

1.1 Yapı Dinamiğine Giriş 1.1 Yapı Dinamiğine Giriş Yapı Dinamiği, dinamik yükler etkisindeki yapı sistemlerinin dinamik analizini konu almaktadır. Dinamik yük, genliği, doğrultusu ve etkime noktası zamana bağlı olarak değişen

Detaylı

KAVRAMALAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI

KAVRAMALAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI KAVRAMALAR MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Kavramalar / 4 Kavramaların temel görevi iki mili birbirine bağlamaktır. Bu temel görevin yanında şu fonksiyonları

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 7 İç Kuvvetler Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 7. İç Kuvvetler Bu bölümde, bir

Detaylı

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ İŞARET AKIŞ DİYAGRAMLARI SIGNAL FLOW GRAPH

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ İŞARET AKIŞ DİYAGRAMLARI SIGNAL FLOW GRAPH OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ İŞARET AKIŞ DİYAGRAMLARI SIGNAL FLOW GRAPH İŞARET AKIŞ DİYAGRAMLARI İşaret akış diyagramları blok diyagramlara bir alternatiftir. Fonksiyonel bloklar, işaretler, toplama noktaları

Detaylı

İŞ : Şekilde yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvveti görülmektedir. Parçacık A noktasından

İŞ : Şekilde yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvveti görülmektedir. Parçacık A noktasından İŞ : Şekilde yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine etkiyen F kuvveti görülmektedir. Parçacık A noktasından r geçerken konum vektörü uygun bir O orijininden ölçülmektedir ve A dan A ne diferansiyel

Detaylı

Sistem Dinamiği. Bölüm 3- Rijit Gövdeli Mekanik Sistemlerin Modellenmesi. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN

Sistem Dinamiği. Bölüm 3- Rijit Gövdeli Mekanik Sistemlerin Modellenmesi. Doç.Dr. Erhan AKDOĞAN Sistem Dinamiği Bölüm 3- Rijit Gövdeli Mekanik Sistemlerin Modellenmesi Doç. Sunumlarda kullanılan semboller: El notlarına bkz. Yorum Soru MATLAB Bolum No.Alt Başlık No.Denklem Sıra No Denklem numarası

Detaylı

İleri Diferansiyel Denklemler

İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri 2. Alternatif Akım =AC (Alternating Current) Değeri ve yönü zamana göre belirli bir düzen içerisinde değişen akıma AC denir. En çok bilinen AC dalga biçimi Sinüs dalgasıdır. Bununla birlikte farklı uygulamalarda

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA DİŞLİ ÇARLAR II: HESAPLAMA Prof. Dr. İrfan AYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Dişli Çark uvvetleri Diş Dibi Gerilmeleri

Detaylı

RCRCR KAVRAMA MEKANİZMASININ KİNEMATİK ANALİZİ Koray KAVLAK

RCRCR KAVRAMA MEKANİZMASININ KİNEMATİK ANALİZİ Koray KAVLAK Selçuk-Teknik Dergisi ISSN 130-6178 Journal of Selcuk-Technic Cilt, Sayı:-006 Volume, Number:-006 RCRCR KAVRAMA MEKANİZMASININ KİNEMATİK ANALİZİ Koray KAVLAK Selçuk Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,

Detaylı

Mekanik Titreşimler ve Kontrolü. Makine Mühendisliği Bölümü

Mekanik Titreşimler ve Kontrolü. Makine Mühendisliği Bölümü Mekanik Titreşimler ve Kontrolü Makine Mühendisliği Bölümü s.selim@gtu.edu.tr 10.10.018 Titreşim sinyalinin özellikleri Daimi sinyal Daimi olmayan sinyal Herhangi bir sistemden elde edilen titreşim sinyalinin

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 9 COSMOSWORKS İLE ANALİZ

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 9 COSMOSWORKS İLE ANALİZ BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM HAFTA 9 COSMOSWORKS İLE ANALİZ Sunum içeriği: 1. Merkezkaç Kuvveti (Centrifugal Force) 2. Burkulma (Flambaj Analizi) 3. Doğal Frekans Analizi (Natural Frequencies) Merkezkaç

Detaylı

MEKANİK SİSTEMLERİN DİNAMİĞİ (1. Hafta)

MEKANİK SİSTEMLERİN DİNAMİĞİ (1. Hafta) MEKANİK SİSTEMLERİN DİNAMİĞİ (1. Hafta) TEMEL KAVRAMLAR Giriş Günlük yaşantımızda çok sayıda makina kullanmaktayız. Bu makinalar birçok yönüyle hayatımızı kolaylaştırmakta, yaşam kalitemizi artırmaktadır.

Detaylı

MEKANİK TİTREŞİMLER ve İZOLASYONU (Teorik Açıklamalar ve Uygulamalar)

MEKANİK TİTREŞİMLER ve İZOLASYONU (Teorik Açıklamalar ve Uygulamalar) T.C. CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKANİK TİTREŞİMLER ve İZOLASYONU (Teorik Açıklamalar ve Uygulamalar) PROF. NECATİ TAHRALI YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.ÖMER KADİR

Detaylı

MAK 308 MAKİNA DİNAMİĞİ Bahar Dr. Nurdan Bilgin

MAK 308 MAKİNA DİNAMİĞİ Bahar Dr. Nurdan Bilgin MAK 308 MAKİNA DİNAMİĞİ 017-018 Bahar Dr. Nurdan Bilgin EŞDEĞER ATALET MOMENTİ Geçen ders, hız ve ivme etki katsayılarını elde ederek; mekanizmanın hareketinin sadece bir bağımsız değişkene bağlı olarak

Detaylı

Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Mühendislik malzemeleri rijit olmadığından kuvvet altında deforme olup, şekil ve boyut değişiklikleri gösterirler. Malzeme özelliklerini anlamak üzere mekanik testler yapılır.

Detaylı

Hareket Kanunları Uygulamaları

Hareket Kanunları Uygulamaları Fiz 1011 Ders 6 Hareket Kanunları Uygulamaları Sürtünme Kuvveti Dirençli Ortamda Hareket Düzgün Dairesel Hareket http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Sürtünme Kuvveti Çevre faktörlerinden dolayı (hava,

Detaylı

KATI CİSİMLERİN BAĞIL İVME ANALİZİ:

KATI CİSİMLERİN BAĞIL İVME ANALİZİ: KATI CİSİMLERİN BAĞIL İVME ANALİZİ: Genel düzlemsel hareket yapmakta olan katı cisim üzerinde bulunan iki noktanın ivmeleri aralarındaki ilişki, bağıl hız v A = v B + v B A ifadesinin zamana göre türevi

Detaylı

Fiz Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi

Fiz Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi Fiz 1011 - Ders 10 Katı Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi Açısal Yerdeğiştirme, Hız ve İvme Dönme Kinematiği: Sabit Açısal İvmeli Dönme Hareketi Açısal ve Doğrusal Nicelikler Dönme Enerjisi Eylemsizlik

Detaylı

Fizik 101: Ders 6 Ajanda. Tekrar Problem problem problem!! ivme ölçer Eğik düzlem Dairesel hareket

Fizik 101: Ders 6 Ajanda. Tekrar Problem problem problem!! ivme ölçer Eğik düzlem Dairesel hareket Fizik 101: Ders 6 Ajanda Tekrar Problem problem problem!! ivme ölçer Eğik düzlem Dairesel hareket Özet Dinamik. Newton un 3. yasası Serbest cisim diyagramları Problem çözmek için sahip olduğumuz gereçler:

Detaylı

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Dönme Hareketinin Dinamiği -Fizik I 2013-2014 Dönme Hareketinin Dinamiği Nurdan Demirci Sankır Ofis: 364, Tel: 2924332 İçerik Vektörel Çarpım ve Tork Katı Cismin Yuvarlanma Hareketi Bir Parçacığın Açısal Momentumu Dönen Katı Cismin

Detaylı

DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik

DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik DİŞLİ ÇARKLAR 1 DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik yüzeyli makina elemanı. 2 Hareket Aktarma

Detaylı

DİNAMİK - 1. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü

DİNAMİK - 1. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü DİNAMİK - 1 Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü http://acikders.ankara.edu.tr/course/view.php?id=190 1. HAFTA Kapsam:

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

DÜZLEMDE GERİLME DÖNÜŞÜMLERİ

DÜZLEMDE GERİLME DÖNÜŞÜMLERİ 3 DÜZLEMDE GERİLME DÖNÜŞÜMLERİ Gerilme Kavramı Dış kuvvetlerin etkisi altında dengedeki elastik bir cismi matematiksel bir yüzeyle rasgele bir noktadan hayali bir yüzeyle ikiye ayıracak olursak, F 3 F

Detaylı

ÖZET. Basit Makineler. Basit Makine Çeşitleri BASİT MAKİNELER

ÖZET. Basit Makineler. Basit Makine Çeşitleri BASİT MAKİNELER Basit Makineler Basit Makine Nedir? Günlük hayatımızda yaptığımız işleri kolaylaştırmak için bir takım araçlar kullanırız. Bir kuvvetin yönünü, büyüklüğünü ya da bir kuvvetin hem büyüklüğünü hem de yönünü

Detaylı

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ MUKAVEMET DERSİ (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Ders Planı HAFTA KONU 1 Giriş, Mukavemetin tanımı ve genel ilkeleri 2 Mukavemetin temel kavramları 3-4 Normal kuvvet 5-6 Gerilme analizi 7 Şekil

Detaylı

YAPI STATİĞİ MESNETLER

YAPI STATİĞİ MESNETLER YAPI STATİĞİ MESNETLER Öğr.Gör. Gültekin BÜYÜKŞENGÜR STATİK Kirişler Yük Ve Mesnet Çeşitleri Mesnetler Ve Mesnet Reaksiyonları 1. Kayıcı Mesnetler 2. Sabit Mesnetler 3. Ankastre (Konsol) Mesnetler 4. Üç

Detaylı

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR: BURULMA DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Burulma deneyi, malzemelerin kayma modülü (G) ve kayma akma gerilmesi ( A ) gibi özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanır. 2. TANIMLAMALAR: Kayma modülü: Kayma gerilmesi-kayma

Detaylı

Noktasal Cismin Dengesi

Noktasal Cismin Dengesi Noktasal Cismin Dengesi Bu bölümde; Kuvvetleri bieşenlerine ayırma ve kartezyen vektör şeklinde ifade etme yöntemleri noktasal cismin dengesini içeren problemleri çözmede kullanılacaktır. Bölüm 3 DOÇ.DR.

Detaylı

5.DENEY. d F. ma m m dt. d y. d y. -kx. Araç. Basit. denge (1) (2) (3) denklemi yazılabilir. (4)

5.DENEY. d F. ma m m dt. d y. d y. -kx. Araç. Basit. denge (1) (2) (3) denklemi yazılabilir. (4) YAYLI ve BASİ SARKAÇ 5.DENEY. Amaç: i) Bir spiral yayın yay sabitinin belirlenmesi vee basit harmonik hareket yapan bir cisminn periyodununn incelenmesi. ii) Basit sarkaç kullanılarak yerçekimi ivmesininn

Detaylı

δ / = P L A E = [+35 kn](0.75 m)(10 ) = mm Sonuç pozitif olduğundan çubuk uzayacak ve A noktası yukarı doğru yer değiştirecektir.

δ / = P L A E = [+35 kn](0.75 m)(10 ) = mm Sonuç pozitif olduğundan çubuk uzayacak ve A noktası yukarı doğru yer değiştirecektir. A-36 malzemeden çelik çubuk, şekil a gösterildiği iki kademeli olarak üretilmiştir. AB ve BC kesitleri sırasıyla A = 600 mm ve A = 1200 mm dir. A serbest ucunun ve B nin C ye göre yer değiştirmesini belirleyiniz.

Detaylı

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Fizik 8.01 Ödev # 8 Güz, 1999 ÇÖZÜMLER Dru Renner dru@mit.edu 14 Kasım 1999 Saat: 18.20 Problem 8.1 Bir sonraki hareket bir odağının merkezinde gezegenin

Detaylı

Prof. Dr. İrfan KAYMAZ

Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Kayış-kasnak mekanizmalarının türü Kayış türleri Meydana gelen kuvvetler Geometrik

Detaylı

Mukavemet-I. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mukavemet-I. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mukavemet-I Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 5 Eğilmede Kirişlerin Analizi ve Tasarımı Kaynak: Cisimlerin Mukavemeti, F.P. Beer, E.R. Johnston, J.T. DeWolf, D.F. Mazurek, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok.

Detaylı

Karabük Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi...www.IbrahimCayiroglu.com. STATİK (4. Hafta)

Karabük Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi...www.IbrahimCayiroglu.com. STATİK (4. Hafta) KAFES SİSTEMLER STATİK (4. Hafta) Düz eksenden oluşan çubukların birbiriyle birleştirilmesiyle elde edilen sistemlere kafes sistemler denir. Çubukların birleştiği noktalara düğüm noktaları adı verilir.

Detaylı

ELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ

ELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ BÖLÜM 2 ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ 2.1.OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİNE GİRİŞ Otomatik kontrol sistemleri, günün teknolojik gelişmesine paralel olarak üzerinde en çok çalışılan bir konu olmuştur.

Detaylı

6.12 Örnekler PROBLEMLER

6.12 Örnekler PROBLEMLER 6.1 6. 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 Çok Parçalı Taşıyıcı Sistemler Kafes Sistemler Kafes Köprüler Kafes Çatılar Tam, Eksik ve Fazla Bağlı Kafes Sistemler Kafes Sistemler İçin Çözüm Yöntemleri Kafes Sistemlerde

Detaylı

Newton un ikinci yasası: Bir cisim ivmesi cisim üzerine etki eden toplam kuvvet ile doğru orantılı cismin kütlesi ile ters orantılıdır.

Newton un ikinci yasası: Bir cisim ivmesi cisim üzerine etki eden toplam kuvvet ile doğru orantılı cismin kütlesi ile ters orantılıdır. Bölüm 5: Hareket Yasaları(Özet) Önceki bölümde hareketin temel kavramları olan yerdeğiştirme, hız ve ivme tanımlanmıştır. Bu bölümde ise hareketli cisimlerin farklı hareketlerine sebep olan etkilerin hareketi

Detaylı

MOMENT. Momentin büyüklüğü, uygulanan kuvvet ile, kuvvetin sabit nokta ya da eksene olan dik uzaklığının çarpımına eşittir.

MOMENT. Momentin büyüklüğü, uygulanan kuvvet ile, kuvvetin sabit nokta ya da eksene olan dik uzaklığının çarpımına eşittir. MOMENT İki noktası ya da en az bir noktası sabit olan cisimlere uygulanan kuvvet cisme sabit bir nokta veya eksen etrafında dönme hareketi yaptırır. Kapı ve pencereleri açıp kapanması, musluğu açıp kapatmak,

Detaylı

Bölüm-4. İki Boyutta Hareket

Bölüm-4. İki Boyutta Hareket Bölüm-4 İki Boyutta Hareket Bölüm 4: İki Boyutta Hareket Konu İçeriği 4-1 Yer değiştirme, Hız ve İvme Vektörleri 4-2 Sabit İvmeli İki Boyutlu Hareket 4-3 Eğik Atış Hareketi 4-4 Bağıl Hız ve Bağıl İvme

Detaylı

STATİK KUVVET ANALİZİ (2.HAFTA)

STATİK KUVVET ANALİZİ (2.HAFTA) STATİK KUVVET ANALİZİ (2.HAFTA) Mekanik sistemler üzerindeki kuvvetler denge halindeyse sistem hareket etmeyecektir. Sistemin denge hali için gerekli kuvvetlerin hesaplanması statik hesaplamalarla yapılır.

Detaylı

3/9 54 kg kütleli bir sandık 27 kg kütleli pikup kamyonetin arka kapağında durmaktadır. Şekilde yalnızca biri görülen iki tutucu kablodaki T

3/9 54 kg kütleli bir sandık 27 kg kütleli pikup kamyonetin arka kapağında durmaktadır. Şekilde yalnızca biri görülen iki tutucu kablodaki T 3/9 54 kg kütleli bir sandık 27 kg kütleli pikup kamyonetin arka kapağında durmaktadır. Şekilde yalnızca biri görülen iki tutucu kablodaki T gerginlik kuvvetlerini hesaplayınız. Ağırlık merkezleri G 1

Detaylı

KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar

KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Eksenel yataklama türleri Yatak malzemeleri Hidrodinamik

Detaylı

BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ

BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ Kaynaklar: S.S. Rao, Mechanical Vibrations, Pearson, Zeki Kıral Ders notları Mekanik veya yapısal sistemlere dışarıdan bir

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 9 Ağırlık Merkezi ve Geometrik Merkez Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 9. Ağırlık

Detaylı

FRENLER SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU

FRENLER SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU FRENLER MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Frenler 2 / 20 Frenler, sürtünme yüzeyli kavramalarla benzer prensiplere göre çalışan bir makine elemanı grubunu oluştururlar. Şu şekilde

Detaylı

DİNAMİK - 7. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü

DİNAMİK - 7. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü DİNAMİK - 7 Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü 7. HAFTA Kapsam: Parçacık Kinetiği, Kuvvet İvme Yöntemi Newton hareket

Detaylı

DENEY 2. Statik Sürtünme Katsayısının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi

DENEY 2. Statik Sürtünme Katsayısının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi DENEY 2 Statik Sürtünme Katsayısının Belirlenmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Isparta-2018 Amaç 1. Kuru yüzeler arasındaki sürtünme kuvveti ve sürtünme katsayısı kavramlarının

Detaylı

BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ

BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ 1 BTÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI DERSİ ROTORLARDA STATİK VE DİNAMİKDENGE (BALANS) DENEYİ 1. AMAÇ... 2 2. GİRİŞ... 2 3. TEORİ... 3 4. DENEY TESİSATI... 4 5. DENEYİN YAPILIŞI... 7 6.

Detaylı

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu)

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu) BÖLÜM I GİRİŞ 1.1 Sinyal Bir sistemin durum ve davranış bilgilerini taşıyan, bir veya daha fazla değişken ile tanımlanan bir fonksiyon olup veri işlemde dalga olarak adlandırılır. Bir dalga, genliği, dalga

Detaylı

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR: BURULMA DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Burulma deneyi, malzemelerin kayma modülü (G) ve kayma akma gerilmesi ( A ) gibi özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanır. 2. TANIMLAMALAR: Kayma modülü: Kayma gerilmesi-kayma

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 5 Rijit Cisim Dengesi Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 5. Rijit Cisim Dengesi Denge,

Detaylı

YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR

YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR Rulmanlı Yataklar YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Rulmanlı Yataklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Yuvarlanmalı

Detaylı

YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM

YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM Yavaş değişen akımların analizinde kullanılacak genel denklem bir kanal kesitindeki toplam enerji yüksekliği: H = V g + h + z x e göre türevi alınırsa: dh d V = dx dx

Detaylı

RULMANLAR YUVARLANMALI YATAKLAR-I. Makine Elemanları 2. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

RULMANLAR YUVARLANMALI YATAKLAR-I. Makine Elemanları 2. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering Makine Elemanları 2 YUVARLANMALI YATAKLAR-I RULMANLAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Yuvarlanmalı Yataklamalar Ve Türleri Bilyalı Rulmanlar Sabit Bilyalı Rulmanlar Eğik

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI

DİŞLİ ÇARKLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI DİŞLİ ÇARKLAR MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Dişli Çarklar 2 Dişli çarklar, eksenleri birbirine paralel, birbirini kesen ya da birbirine çapraz olan miller arasında

Detaylı

Rijit Cisimlerin Dengesi

Rijit Cisimlerin Dengesi Rijit Cisimlerin Dengesi Rijit Cisimlerin Dengesi Bu bölümde, rijit cisim dengesinin temel kavramları ele alınacaktır: Rijit cisimler için denge denklemlerinin oluşturulması Rijit cisimler için serbest

Detaylı

İmal Usulleri. Fatih ALİBEYOĞLU -8-

İmal Usulleri. Fatih ALİBEYOĞLU -8- Fatih ALİBEYOĞLU -8- Giriş Dövme, darbe veya basınç altında kontrollü bir plastik deformasyon sağlanarak, metale istenen şekli verme, tane boyutunu küçültme ve mekanik özelliklerini iyileştirme amacıyla

Detaylı

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

Malzemelerin Mekanik Özellikleri Malzemelerin Mekanik Özellikleri Bölüm Hedefleri Deneysel olarak gerilme ve birim şekil değiştirmenin belirlenmesi Malzeme davranışı ile gerilme-birim şekil değiştirme diyagramının ilişkilendirilmesi ÇEKME

Detaylı

RULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ

RULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ RULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Erdem KOÇ Arş.Gör. Mahmut

Detaylı

Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir.

Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir. BASINÇ ÇUBUKLARI Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir. Basınç çubukları, sadece eksenel basınç kuvvetine maruz kalırlar. Bu çubuklar üzerinde Eğilme ve

Detaylı

SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik

SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik (normal) olarak ifade etmiştik. Bu yaklaşım idealize

Detaylı

MEKANİZMA TEKNİĞİ (3. Hafta)

MEKANİZMA TEKNİĞİ (3. Hafta) MEKANİZMALARIN KİNEMATİK ANALİZİ Temel Kavramlar MEKANİZMA TEKNİĞİ (3. Hafta) Bir mekanizmanın Kinematik Analizinden bahsettiğimizde, onun üzerindeki tüm uzuvların yada istenilen herhangi bir noktanın

Detaylı

MEKANİZMA YAPIMI DÜZLEMSEL MEKANİZMALAR

MEKANİZMA YAPIMI DÜZLEMSEL MEKANİZMALAR MEKANİZMA YAPIMI DÜZLEMSEL MEKANİZMALAR DÜZLEMSEL MEKANİZMALAR Güç ve hareket aktarımında kullanılan önemli makine elemanlarındadır. Düzlemsel Mekanizma Tanımı Mekanik parçaların bir araya getirilmesiyle

Detaylı

DİNAMİK Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü

DİNAMİK Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü DİNAMİK - 11 Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü 11. HAFTA Kapsam: İmpuls Momentum yöntemi İmpuls ve momentum ilkesi

Detaylı