green complex yeşil külliyesi BURSA VALİLİĞİ

Transkript

1 green complex yeşil külliyesi T.C. BURSA VALİLİĞİ

2 Yeşil Külliyesi Bursa nın simgelerinden biri olan Yeşil Türbe nin de içinde bulunduğu; cami, medrese, imaret ve hamamdan oluşan Yeşil Külliyesi, Sultan Yıldırım Bayezid in oğlu Sultan Çelebi Mehmed tarafından 1419 da yaptırılmıştır. Kurulduğu semte ismini veren yapılar topluluğu, Bursa da en fazla ziyaret edilen tarihi ve dini mekanların başında gelmektedir. Yeşil Cami Yeşil semtinde Bursa ovasına bakan sırtta Sultan Çelebi Mehmed tarafından 1419 yılında inşa ettirilmeye başlanan cami, erken Osmanlı mimarisinin baş yapıtlarından biridir. Üzeri kubbelerle örtülmüş, duvarları düzgün kesme taş ve mermer kullanılarak inşa edilen camin mimarı Hacı İvaz Paşa dır. Zengin süslemeler ve hatlarla kaplı mermer taç Green Complex (Yeşil Külliyesi) Green Complex which is composed of a mosque, a madarasaa (Moslem theological school), a public soup-kitchen and a Turkish bath and which includes the Green Tomb (Yeşil Türbe), one of the symbolic monuments of Bursa, has been constructed in 1419 by Sultan Çelebi Mehmed, the son of Sultan Yıldırım Beyazid. This group of buildings, which gave the name to the region that they are located, is the most visited historical and religious place in Bursa. Green Mosque (Yeşil Cami) Green Mosque is one of the masterpieces of the early Ottoman architecture; the construction of the Green Mosque has started in 1419 by the order of Çelebi Sultan Mehmed in Yeşil District overlooking the Bursa plain. The architect of this mosque that is covered with domes and constructed with smooth cut stones and marble is Hajji İvaz Pasha (Hacı İvaz Paşa). The marble portal covered with scriptures and rich ornaments is one of the most beautiful samples of Ottoman stone works. The surroundings of the main portal are covered with rumi patterns and the low arch is enriched with pendants. Some parts have flower ornaments, which are carved spirally. All lunettes are covered with unique embossed flower ornaments. The surroundings of the door frontal are covered with the Prophet Mohammad s deeds. The mosque is based on a reverse T-plan and the façade is made of marble. There are four ornamented windows, which have two mihrabs and four niches with railings. The windows of the Green Mosque are among the most beautiful examples of ornamental stonework in Turkey. There are interesting unfinished scriptures around windows. The entrance to the mosque is via a vestibule that is 2-3 meters long. There are two Byzantine columns inside this vestibule. This vestibule opens to side rooms at the eastern and western parts, which are cross-vaulted, the low entrances opens to the middle chamber. The greater part of the Green Mosque is covered with tiles. The most important feature of the mosque is the tiles. It is called Green Mosque because of the turquoise color used in the ornaments. The gathering place for the muezzin is also covered with tiles to the Bursa arc. The place of the Sultan is also covered with magnificent tiles. The pendant tiles at the place of the Sultan are designed as flowers. The fence of this place made of tiles is also regarded as a masterpiece. In the first part of the main area covered with two domes there is a water fountain made from a single marble block. This fountain had a magnificent and very thin sprinkler, which was unfortunately stolen recently. The mihrab of the mosque decorated with tiles is a masterpiece. The mihrab, which is higher than 10 meters and decorated with geometric motifs and flowers, is regarded as the summit of the tile works. The iron parts used in doors, windows and cupboards are skillfully crafted. There is no final community place in Green Mosque. It is believed that the construction of it had started however was not completed due to the sudden death of the Sultan. There are assertions that the Green Mosque has been constructed as a council of state. The minarets of the mosque have been reconstructed in the 19th century.

3

4 kapısı, Osmanlı taş işçiliğinin en güzel örneklerindendir. Ana kapının etrafı rumi motifle bezenmiş, basık kemeri sarkıtlarla zenginleştirilmiştir. Bazı bölümleri ise çiçek dizisi ve sarmal biçimli oymalıdır. Kemer aynalarının her birinde farklı olmak üzere kabartma çiçek motifleriyle süslenmiştir. Kapı alınlığının etrafı hadis hatları ile çerçevelidir. Ters T planlı, kanatlı camilerden olan Yeşil Cami nin cephesi, mermerdendir. Süslü dört pencerede iki ufak mihrapçık ve dört korkuluklu niş görülür. Yeşil Cami pencereleri, Türkiye deki anıtsal taş işçiliğinin en güzel örneklerindendir. Pencere etrafında bir bölümü yarım bırakılan yazılar dikkati çeker. Camiye 2-3 metre uzunluğundaki bir koridordan geçilerek girilir. Koridorun gerisinde Bizans başlıklı ikişer sütun yer alır. Bu koridor doğu ve batı ucunda üstü tonoz örtülü yan odalara açılırken, alçak girişin ardından orta mekâna ulaşılır. Yeşil Cami nin büyük bölümü çini ile kaplıdır. Çini süslemeler caminin en önemli özelliğidir. Süslemede kullanılan firuze rengi çinilerden dolayı Yeşil Cami adıyla anılmaktadır. Caminin müezzin mahfili Bursa kemerlerinin üstüne kadar çini ile kaplıdır. Hünkâr mahfili de muhteşem çini süslemelere sahiptir. Hünkar mahfilindeki sarkıt halindeki çiniler çicek görünümündedir. Mahfilin korkuluğu da çini harikası olarak gösterilir. İki kubbe ile örtülü ana mekânın ilk bölümündeki şadırvanın yekpare mermerden yapılan eşsiz incelikteki fıskiyesi maalesef son yıllarda çalınmıştır. Caminin mihrabı ise bir çini şaheseridir. Geometrik motiflerle, çiçeklerin yer aldığı on metreden yüksek olan mihrap camideki çini işçiliğinin zirvesidir. Camideki kapı, pencere ve dolaplardaki ahşap işçiliği ile kullanılan demir aksam da son derece usta işidir. Yeşil Cami de son cemaat yeri yoktur. Buna inşaat sırasında başlandığı fakat Sultan ın ani ölümüyle yapılamadığı sanılmaktadır. Yeşil Cami nin Divan Meclis Dairesi olarak da düşünüldüğü ve buna göre yapıldığı konusunda da iddialar vardır. Caminin minareleri 19. yüzyılda yeniden yapılmıştır.

5 Yeşil Türbe Bursa nın en önemli simgelerinden biri olan ve kentin sembolü haline gelen Yeşil Türbe, külliyenin bir başka yapıtıdır. Yeşil Türbe, 1421 yılında Sultan Çelebi Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Yeşile çalan çinilerle kaplı olduğu için bu isimle anılmaktadır. Yeşil Cami nin olduğu gibi türbenin mimarı da Hacı İvaz Paşa dır. Türbe, sekiz köşeli planı ve alt kattaki mezar odası ile Selçuklu kümbetlerinin devamı görünümündedir. En dar yüzü 8.45 metre, en geniş yüzü 8.87 metre olan sekizgen yapıyı, sekiz pencereli, yüksek bir kasnağa oturan kurşun kaplı kubbe örtmektedir. Beden yüzleri beyaz mermerden yapılmıştır. Çerçeve ve ayaklar 3.5 metre açıklığı bulunan üzengilerle boşta duran sivri kemerleri taşımaktadır. Güney ve kuzey cepheleri haricindekilerde dikdörtgen büyük pencereler ile sivri kemerli alçı pencereler vardır. Pencere alınlıklarındaki çinilerde ayet ve hadisler yazılıdır. Günümüze çok az değişikliklerle gelen cephe, girişin doğusundaki ilk yüzdedir. Türbenin ceviz ağacından oyulmuş kapısı Osmanlı ahşap işçiliğinin en muhteşem örneklerinden biridir. Rozet, rumi ve geometrik motiflerle oya gibi işlenen kapının Bursa kemeri cumbası ve çevresi çini kaplıdır. Türbenin içindeki renkli sır ve mozaik çini süslemeleri de eşsiz güzelliktedir. Türbe günümüze ulaşan en muhteşem çinili mihraba sahiptir. Renkli ve geometrik motifli çinilerle bezenmiş olan mihrap, bir sanat şaheseri olarak kabul edilir. Türbe içinde bulunan Çelebi Sultan Mehmed in sandukası sekiz köşeli, yanları mermer, üstü çini kaplamadır. Sandukayı kaplayan beyaz, mavi, sarı, lacivert çinilerin üzerine yazılar bezenmiştir. Çelebi Sultan Mehmed in sandukasının etrafında oğulları Mustafa, Mahmud ve Yusuf, kızları Selçuk Hatun ve Sitti Hatun ile Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatun nun çinili sandukaları bulunmaktadır.

6 Green Tomb (Yeşil Türbe) Green Tomb, which is one of the most important symbols of the city, is another monumental building of the complex. Sultan Çelebi Mehmet got Green Tomb constructed in It is called Green Tomb because of the greenish tiles that cover the building. The architect of the tomb is Hajji İvaz Pasha who also designed the Green Mosque. The tomb is built on an octagonal plan and the burial vault at the lowest floor resembles Seljuk vaults. The narrowest façade is 8,45 meters and the largest façade is 8,87 meters; there are eight windows on the octagonal building and the tomb is crowned with a spherical dome build at a high level and covered with lead. Façades are made of white marble. Frames and feet are carrying sharp pointed arcs, which are 3,5 meters long. There are large rectangle windows and plaster cast windows with lancet arches at the walls excluding the south and northern façades. The tiles used for window pediments are covered with verses of the Koran and Prophet Mohammad s deeds. The façade, which has survived with minimum changes, is located at the eastern first part of the entrance. The carved door made of walnut tree is one of the greatest examples of Ottoman wood ornaments. The Bursa fascia pavilion and the surroundings are covered with tiles and the door has rosette, rumi and geometric ornaments. The colored glazing and mosaic tile ornaments in the tomb are uniquely beautiful. The tomb has a mihrab with extraordinary tiles survived to our day. The mihrab with colorful and geometric tiles is considered as an artistic masterpiece. The sarcophagus of Çelebi Sultan Mehmed located in the tomb is octagonal; the sides are made of marble and the top is covered with glazed tiles. Inscriptions are written on the white, blue, yellow and navy blue tiles of the sarcophagus. Around the sarcophagus of Çelebi Sultan Mehmed there are sarcophaguses with glazed tiles of his sons Mustafa, Mahmud and Yusuf and his daughters Selçuk Hatun, Sitti Hatun and Ayşe Hatun and also Daya Hatun the governess of Çelebi Sultan Mehmed. Green Madarasaa (Yeşil Medrese) (The Museum of Turkish and Islamic Art) Green Madarasaa, which is one of the first madarasaas (Moslem theological school) of the Ottomans, is also called as the Sultaniye and Çelebi Mehmed Madarasaa. This building located within the Yeşil Complex resembles the madarasaas with patios (iwan) of Anatolian Seljuks. The madarasaa where many famous scholars have attended has been constructed in by architect Hajji İvas Pasha. The madarasaa has been completed after the sudden death of the Sultan. One can reach the courtyard through a door with a lancet arch at the entrance iwan covered by a cross vault and located at the northern part. The porticos located at three sides of the iwan have lancet arches. There is a large courtyard in the building and at the center there is a pool made out of marble. There is a classroom with an open iwan at the south and there are two small iwans at two sides and 13 rooms. The larger iwan is located on a octagonal rim and is covered with a lead dome. Other iwans are covered with roof tiles and have saw-teeth eaves. Two stairs that are 1.2 meters wide at

7 Yeşil Medrese (Türk İslam Eserleri Müzesi) İlk Osmanlı medreselerinden olan Yeşil Medrese, Sultaniye ve Çelebi Mehmed Medresesi adıyla da anılır. Yeşil Külliyesi bünyesinde yer alan bu yapıt Anadolu Selçuklularının açık avlulu (eyvanlı) medreselerinin devamı görünümündedir. Birçok ünlü bilgin yetiştiren medrese Mimar Hacı İvaz Paşa tarafından yılları arasında inşa edilmiştir. Sultanın ani ölümü üzerine sonradan tamamlanmıştır. Kuzeydeki yıldız tonoz ile örtülü giriş eyvanından sivri kemerli bir kapı ile avluya girilir. Avluyu üç taraftan çeviren revaklar sivri kemerlidir. Yapının ortasında geniş bir avlusu, merkezinde ise mermerden bir havuzu bulunmaktadır. Güneyde yüksek açık eyvanlı bir dershane, iki yanda ise birer ufak eyvan ile 13 oda yer almaktadır. Geniş eyvan sekizgen kasnak üzerine oturur ve kurşun kaplı kubbeyle örtülüdür. Diğer eyvanlar ise kiremitle örtülü ve kirpi saçaklıdır. Yanlardaki 1.2 metre genişliğindeki iki merdiven ve yarım bırakılan kısımlar medresenin başta iki katlı planlandığını göstermektedir. Medrese odalarının önünde avluyu üç taraftan çeviren revaklar yer almaktadır. Odaların tavanları çapraz tonozludur. Batıdaki firuze ve beyaz çinilerle kaplıdır. Tavanı beyaz, lacivert ve sarı renklerle yapılmış geometrik örgü motifi ile bezenmiş, pencere aynaları ise dama motifi şeklinde çinilerle süslenmişti yılından beri Türk İslam Eserleri Müzesi olarak faaliyet gösteren medresede, 12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar uzanan; maden, seramik, ahşap, işleme, silah, el yazması kitaplar, İslami sikkeler, İslami kitabeler ve mezar taşları ile çeşitli etnografik eserler sergilenmektedir. Medrese 2000 li yılların başında önemli bir onarımdan geçmiştir. Yeşil İmareti Yeşil Cami nin güney doğusunda yer alan imaretinin büyük bir bölümü günümüze ulaşamamıştır. Çelebi Sultan Mehmed in yaptırdığı imarette kendisinin de bizzat fakirlere yemek dağıttığı bilinmektedir. Restore edilen yapının imaret ve yemekhane bölümüne ait duvarlar ayakta durmaktadır. Yeşil Hamamı Yeşil Caddesi nde Yeşil Cami nin karşısında yer alan hamam Fatih Sultan Mehmed döneminde 1480 li yıllarda yaptırılmıştır. Önce soğukluk kısmına oradan da ufak, tek kubbeli ve yanları tonozla örtülü eyvanlı göbek taşına geçilir. Günümüzde ticaret merkezi olarak kullanılmaktadır. both sides and unfinished parts show that the madarasaa has been originally planned two-storey. In front of the madarasaa rooms there are porticos that cover the iwan from three sides. The ceilings of the rooms are cross-vaulted. The one of the western part is covered with white and turquoise tiles. The ceiling is covered with a geometrical braiding design in white, navy blue and yellow and the window faces are covered with checker pattern tiles. The madarasaa which is used as the Museum of Turkish and Islamic Arts since the year 1975 has various materials in exhibition such as metal, ceramic, wooden art pieces, ornaments, weapons, hand written books, Islamic coins, Islamic epigraphs and grave stones and other ethnographic materials. The madarasaa was thoroughly repaired during the beginning of the year Green Public Soup Kitchen A large proportion of the soup kitchen located at the southeastern part of the Green Mosque has not survived to our day. It is known that Çelebi Sultan Mehmed has personally served food to the poor in this building, which was constructed also by his order. The walls of the soup kitchen and the mess hall of the building, which was restored, are standing. Green Bathhouse The bathhouse located in Yeşil Street in front of the Green Mosque was constructed in 1480 during the reign of Fatih Sultan Mehmed. There is a cool room at the entrance and beyond the cool room a central massage platform on a small iwan with squinch supporting a single dome. The bathhouse is used as a commerce center today..

8