Canlılarda Beslenme, Sindirim ve Sindirim Sistemi
|
|
- Basak Kutlu
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Canlılarda Beslenme, Sindirim ve Sindirim Sistemi Yazar Prof.Dr. Ahmet ÖZATA ÜNİTE 6 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; besin çeşitlerini bilecek, organizmada çeşitli yapı ve fonksiyonlar için çeşitli besin kaynaklarına gereksinim olduğunu anlayacak, dengeli beslenmenin önemini kavrayacak, besin maddelerinin neden sindirilmek zorunda olduklarını, sindirim sonucu elde edilen yapı taşlarının hangi işlevlerde kullanılacağını, hücre dışı ve hücre içi sindirimi çeşitli hayvan gruplarında sindirim sistemlerini, insanla sindirim sisteminin çalışmasını öğrenmiş olacaksınız. İçindekiler Giriş Günlük Besin İçeriği Yeterli ve Dengeli Beslenme Sindirim Sindirim Sistemi Sindirim ve Emilim
2 Özet Değerlendirme Soruları Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar Çalışma Önerileri Hücre'ye ait bilgilerinizi tekrarlayınız. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
3 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ Giriş Daha önceki ünitelerde öğrendiğiniz gibi yaşamın yapısal ve fonksiyonel temel birimi hücredir. Tek hücreli organizmalarda bütün hayatsal olaylar bu tek hücre içinde ceryan eder. Çok hücreli organizmalar ise milyonlarca hücrenin farklılaşması ile meydana gelen doku, organ ve organ sistemlerinden oluşur ve hayatsal olaylar hücrelerden meydana gelen bu organ sistemlerinde ceryan eder. Hücrede kompleks organik moleküllerin ileri derecede bir organizasyonu gözlenir ve hücre içinde devamlı yeni moleküller sentezlenir ya da yıkılır. Hücrenin yapısal bütünlüğünü devam ettirebilmesi ve metabolik işlevlerini sürdürebilmesi için devamlı olarak organik moleküllere, su ve mineral maddelere gereksinimi vardır. İşte gereksinim duyulan organik moleküllerin su ve mineral maddelerin vücut hücreleri tarafından alınması olayına beslenme diyoruz. Hücreler dışarıdan aldıkları maddeleri kendi yapılarına uygun şekilde yeniden düzenlerler. Hücrenin bu işlevine de "özümleme" diyoruz. Şu halde organizmanın alacağı besin maddeleri: Hücre yapısını oluşturan kompleks moleküllerin öncüleri olmalıdır. Hücrede sentezlenecek olan kompleks moleküllerin öncül maddelerini içermelidir. Metabolik olayların devamı için gerekli ortamı sağlamalıdır. Metabolik olaylar için gerek duyulan enerjiyi sağlamalıdır. Bunları sağlayan maddelere de besin maddeleri diyoruz. Besin maddeleri hücrelerin hemen alabileceği şekilde midir? Tabi ki bu soruya vereceğimiz yanıt hayır olacaktır. Çünkü besin maddeleri dediğimiz karbonhidratlar, yağlar, proteinler, su ve mineral maddeler dışında hepsi binlerce halkanın birleşmesiyle meydana gelen uzun zincir şeklinde büyük moleküllerdir. Bu büyük moleküller doğrudan kan dolaşımı ile hücrelere taşınamazlar ve hücreler tarafından alınamazlar. Bunun için bu büyük zincirlerin karbonhidratlarda tek halkası olan glukoza kadar; yağlarda yağ asidi ve gliserole kadar; proteinlerde ise amino asitlere kadar parçalanması gerekir.? İşte zincir şeklindeki besin maddelerinin kendilerini meydana getiren tek halkaya kadar parçalanmaları olayına sindirim; canlıda bunu sağlayan sisteme de "sindirim sistemi" diyoruz. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
4 114 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ 2. Günlük Besin İçeriği Organizma tarafından alınan besinlerden enerjice zengin karbonhidratlar, yağlar, proteinler bir yandan vücut hücrelerinde yıkılarak kimyasal enerji yüklü ATP ve NADPH 2 meydana getirirken bir yandan da alınan besinler vücut hücrelerinin yapısını oluşturan makromoleküllerin sentezinde öncül moleküller olarak kullanılmaktadır. Bu duruma göre organizma: Enerji kaynağı olarak, Hücre ve dokuların yapı maddesi olarak besin maddelerine gereksinim duymaktadır. Organizma üç ana besin kaynağının her birinden gerekli enerjisini sağlayabilir. Fakat hücrenin yapısal elemanları olan polisakkaritleri, proteinleri, lipitleri, nükleik asitleri tek bir besin grubundan sentezleyemez. Bunların her birinin kaynağı farklı besinlerdir. Ayrıca hücredeki katabolik ve anabolik reaksionlarda pek çok koenzim ve mineral maddelere de gereksinim duyulmaktadır. Örneğin: Kalsiyum kemiğin yapısal elementi olması yanında hücre sitoplazmasında önemli metabolik düzenleyici olarak rol oynamaktadır. Fosfor hücre içinde enerji transfer eden ATP nin önemli bir yapı taşıdır. Metabolik reaksiyonlarda enzimlerle beraber görev yapan pek çok koenzimi de vücut hücreleri sentezleyemez. Koenzimler vitaminler halinde besinlerle vücuda alınırlar ve vücut hücrelerinde koenzimlere dönüştürülürler. Buradan da vitaminlerin vücut için neden gerekli olduğunu kavramış olmalısınız. Ayrıca hücredeki tüm metabolik reaksiyonlar bir eriyik ortam içinde meydana gelmekte, su da hücrede iyi bir eritici olarak görev yapmaktadır. Şu halde alınan besinler organizmada: Enerji kaynağı olarak, Yapı maddesi olarak, Metabolik reaksiyonların düzenleyicisi koenzim ve kofaktörler olarak, Eritici ortam olarak kullanılacaklardır. Bunları sağlayan besin maddeleri de farklı olacağından besinlerimizi oluşturan Karbonhidratlar Yağlar Proteinler Vitaminler ve mineral maddeler Su Günlük besinlerimizle yeterli ve dengeli bir şekilde alınmalıdır. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
5 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ 115 Erişkin bir insanın dokularında meydana gelen enerjinin % 50 'si karbonhidratlardan, % 'ı yağlardan,% 'i de amino asitlerin oksidasyonundan sağlanmaktadır. Günlük besin gereksinimi yaşa, cinsiyete, vücut ağırlığına, vücut genişliğine, vücudun günlük aktivitesine bağlı olarak değişmektedir. Ağır bir işte çalışmayan erişkin bir insanın ortalama günlük enerji gereksinimi 2900 kalori olup bu da 70 gr.yağ, 500 gr. karbonhidrat, 70 gr. proteinden sağlanmaktadır Protein Gereksinimi Proteinler hayvansal ve bitkisel kaynaklardan besin olarak alınırlar. Sindirim sisteminde yapı taşları olan aminoasitlerine kadar parçalandıktan sonra kan yoluyla vücut hücrelerine taşınırlar ve hücrelerde: Yapısal ve enzim proteinlerin sentezinde yapı taşı olarak, Peptit hormonların sentezinde yapı taşı olarak, Purin, pirimidin ve porfirinler gibi azotlu maddelerin sentezinde öncül maddeler olarak kullanırlar. Besinlerle alınan amino asitler ancak vücut gereksiniminden fazla olduğu zaman enerji eldesinde kullanılırlar. Proteinler genlerden gelen şifreye göre 20 çeşit amino asidin değişik kombinasyonlarda sıralanmasıyla ribozomlarda sentezlenirler. Bu 20 amino asitten 10 tanesi insan hücrelerinde yeteri kadar sentez edilemez ve besinlerle mutlaka alınmaları gerekir. İnsan hücrelerinde yeteri miktarda sentezlenemeyen bu amino asitlere "esansiyel amino asitler" ya da "zorunlu amino asitler" denir. İnsan için esansiyel amino asitler arginin, fenilalanin, histidin, izolösin, lösin, lizin, methionin, threonin, triptofan ve valin dir. Bir proteinin beslenme değeri yada biyolojik değeri o proteinde bulunan esansiyel amino asitlerin oranlarına bağlıdır. Çeşitli kaynaklardan elde edilen proteinler farklı esansiyel amino asitlerin eksikliğini gösterir. O halde günlük beslenmede esansiyel amino asit eksikliği riski nasıl ortadan kaldırılır?? AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
6 116 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ Bu soruya vereceğiniz yanıt değişik kaynaklardan proteinlerle beslenmek olmalıdır. Bir proteinin sentezlenmesi için gerekli amino asitlerden bir tanesi eksik olsa protein sentezi gerçekleşemez ve diğer amino asitler de yıkılarak üre halinde vücuttan atılır. Böylece alınandan fazla amino asit vücutta yıkılarak atılacağından vücudun azot dengesi bozulur. Azot dengesinin korunması ve düzenli bir beslenme için vücut ağırlığının her kg.' sı için günlük 1 gr. protein alınmalıdır Yağ Gereksinimi Yağlar tüm vücut hücrelerinde membranlı yapıların oluşumuna katılırlar. Aynı zamanda okside olduklarında en fazla eneji sağlayan besin kaynaklarıdırlar. Besin olarak alınan yağlar aynı zamandya A, D ve E vitaminleri gibi yağda eriyen vitaminleri de içerirler. Günlük yağ alımı vücudun her kg.ağırlığı için 1 gr. olmalıdır Karbonhidrat Gereksinimi Vücut hücreleri enerji gereksinimini büyük oranda ve öncelikle karbonhidratlardan sağlar. Ancak yeterli karbonhidrat alınmadığı zaman yağlar ve proteinler enerji kaynağı olarak kullanılırlar. Karbonhidratlar karaciğerda glikojen halinde depo edilir ve gerek duyuldukça glukoz halinde kana verilir, kan dolaşımıyla vücut hücrelerine taşınır. Karbonhidratların yeterli alınmaması durumunda ise karaciğer yağ depoları enerji kaynağı olarak kullanılırlar.? Enerji üretimi sırasında glukoz, amino asit ve yağ asitleri yıkımının bir ara ürünü olarak Asetil KoA (Asetil koenzim A) meydana gelmekte bu da "Oksalo asetik asit" le birleşerek "sitrik asit" döngüsüne girmekte ve en sonunda CO 2 veh 2 O ya kadar yıkılarak yüksek enerjili ATP molekülleri üretilmektedir. Bu döngünün çalışması için hücrede "oksalo asetik asit" bulunmasa gerekmekte, bunun kaynağını ise karbonhidratlar oluşturmaktadır. Bu durumda sürekli yağlarla beslenme enerji gereksinimini sağlar mı? 3. Yeterli ve Dengeli Beslenme Buraya kadar öğrendiklerimizden anlaşılacağı üzere değişik besin gruplarının her birisinin hücre ve dokularda ayrı bir işlevi bulunmaktadır. Beslenmek sadece yeterli kaloriyi almak değildir. Karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerden oluşan üç ana besin grubunun her birinin enerji oluşturmaları yanında farklı işlevleri de bulunmaktadır. Bunlardan birinin eksiği diğerinin fazlalığı ile telafi edilemez. Buna göre günlük aldığımız besinler: ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
7 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ 117 Günlük kalori gereksinmemizi sağlamalıdır. Hücresel yapıları oluşturan makromoleküllerin öncül moleküllerini içermelidir. Metabolik olayların devamını sağlayacak olan su, vitamin ve mineral maddeler içermelidir. Karbonhidrat, yağ, protein, su, mineral maddeler ve vitaminlerden oluşan besinlerin herbirinden yukarıda sözü edilen işlevleri gerçekleştirecek şekilde alınması "yeterli ve dengeli beslenme" olarak tanımlanabilir. 4. Sindirim Besin maddelerini oluşturan karbonhidratlar, yağlar ve proteinler insan ve diğer canlıların hücrelerinde yapı malzemesi ve enerji kaynağı olarak kullanılırlar. Yukarıda da değindiğimiz gibi bu organik besin maddeleri küçük molekül birimi olan halkaların birleşmesiyle meydana gelmiş zincir halinde büyük moleküllerdir. Karbonhidratlar glukoz halkalarından, yağlar yağ asidi ve gliserolden, proteinler ise amino asit halkalarından oluşmuşlardır. Bu büyük moleküller hücre zarlarından geçemezler. Şu halde bu moleküllerin hücreye alınabilmesi için önce kendilerini meydana getiren halkalara (birim moleküllere) parçalanmaları gerekir. İşte besin maddelerinin kendilerini meydana getiren birim moleküllere kadar parçalanıp kana geçebilecek hale gelmesi olayına sindirim diyoruz. Besin maddelerini birim moleküllerine kadar parçalayan sistemede sindirim sistemi diyoruz (Şekil 6.1). Acaba tek hücreli canlıdan insana kadar uzanan canlılar aleminde sindirim sistemi nasıl bir gelişim çizgisi gösterir?? AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
8 118 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ Şekil 6.1: İnsan Sindirim Sistemi 5. Sindirim Sistemi Sindirim sistemi memeli hayvanlar ve insanda ağızla başlayıp anüsle sona eren bir "sindirim borusu" ve bu sindirim borusuna açılan bezlerden oluşur (Şekil 6.2). Şekil 6.2: Sindirim Kanalı ve Sindirim Olayına Katılan Organ ve Enzimler Sindirim borusu canlı grubunun beslenme şekline göre çeşitli gelişim farklılıkları gösterir. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
9 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ Sindirim Borusu Sindirim borusu hayvan grubunun gelişmişlik düzeyine göre ağız, yemek borusu ve kursak, mide, ince bağırsaklar ve kalın bağırsaktan oluşur. Bu boru anüsle sona erer Ağız İleri organizasyonlu hayvanlarda sindirim sisteminin başlangıcında ağız ve ağız boşluğu bulunur.besinin alımı ağız aracılığı ile olur. Memeli hayvanların bir kısmında ağız bölgesinde bulunan dişler besini mekanik olarak parçalarken ağız boşluğuna açılan kulak altı, dil altı, çene altı tükrük bezlerinin tükrük sıvısı ile de kimyasal olarak parçalanır. Tükrük sıvısı içinde bulunan parçalayıcı enzim amilazdır (Şekil 6.1.). Hangi omurgalı hayvan grubunda diş bulunmaz? Hemen yanıtlayacağınız gibi yanıtınız kuşlar olacaktır. Kuşların ağız yapısı ile diğer omurgalı hayvan gruplarının ağız yapılarını etçil ve otçul beslenme şekillerine göre de diş yapılarını karşılaştırınız.? Yemek Borusu ve Kursak Sindirim borusunda ağızdan sonra gelen kısım yemek borusu (özefagus) dur. Bazı hayvan gruplarında yemek borusunun belli bir bölgesi genişleyerek kursak oluşturur. Alınan besinler bir müddet kursakta biriktirilir. Sülüklerin, bazı böceklerin ve otçul beslenen kuşların kursakları yemek borusunun basit olarak dallanmasıyla meydana gelmiştir. Bu bölgede sindirim bezleri bulunabilir. Kursaklarının bulunmasıyla özel bir öğütme mekanizmasına sahip hayvanlar arasında bazı yuvarlak kurtlar, midyeler, solucanlar, hamam böcekleri ve kuşlar gösterilebilir. Kuşlarda kursağın birinci görevi besinleri depolayarak mideye yavaş geçmesini sağlamaktır. Bunun yanısıra balık ve tohum yiyenlerde genç hayvanların beslenmesi için besinin yumuşatılıp hazırlandığı ve bir çeşit kusma ile yavrulara verildiği organdır. Bazı kuşlarda özefagustan hipofiz hormonlarının etkisiyle yavruları için bir çeşit salgı çıkartılır. Bazı kuşlarda yavrular başlarını yutağa sokarak ananın depo edilmiş besinlerini alırlar. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
10 120 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ Mide Sindirim borusunun bir torba gibi en fazla genişlediği yerdir. Alınan besinler yemek borusunun peristaltik hareketi ile mideye gelir. Kuşlarda mide bezli mide ve kaslı mide (taşlık-katı) olmak üzere genelde iki kısımdan oluşur. Kaslı mide kuşlarda gaga oluşumundan sonra artık ağızda yapılamayan çiğneme işlemi yerine geçen mekanik parçalanmanın gerçekleştirildiği; kemik, kitin, kıl, tüy vb. gibi sindirilemeyen maddelerin lokma gibi şekillendirilerek ağızdan kusulmasını sağlayan bölgedir. Meyve yiyen kurtlarda ise bu organ küçülerek küçük bir kese halini almıştır. Mide yüzeyini kaplayan mukoza epiteli müköz hücreler ve bunların arasında pariyetal hücrelerden oluşur. Mide mukoza epiteli arasına yerleşmiş bez hücrelerinden mide salgısı mide boşluğuna salınır. Mide salgısı içinde hidroklorik asit (HCL), pepsinojen müsin, gastrin hormonu bulunur (Şekil 6.3). Midenin salgılama fonksiyonu sinirsel ve hormonal yollarla kontrol edilir. Besinlerin mideye inmesiyle uyarılan mide bezleri gastrin hormonu salgılarlar. Bu hormonda mide bezlerinin enzim salgılamasını uyarır. Şekil 6.3: Mide Bezleri Geviş getiren memeli hayvanlarda mide dört bölmedir. İlk üç bölme sırasıyla işkembe (rumen), börkenek (reticulum), kırkbayır (omasum) yemek borusunun değişmesiyle meydana gelmiştir. Bu üç bölgede bez bulunmaz. Dördüncü kısım ise bezce zengin olan şirden (abomasum) 'dir (Şekil 6.4). ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
11 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ 121 Şekil 6.4: Geviş Getiren Bir Memelinin Mide Yapısı Midenin bu dört gözlü oluşunun sebebi nedir? Hemen düşüneceğiniz gibi geviş getiren memelilerde besin acele ile alınarak çok az bir şekilde çiğnenir ve hemen işkembe ile börkeneğe gönderilir. Burada sellüloz yıkıma uğratılır. Daha sonra bu yarı sindirilmiş besin belirli aralıklarla tekrar ağıza geri gönderilerek yoğun olarak çiğnenir (geviş getirme). Çiğnenmiş bu besin ağızdan bezli mide kısımlarına gönderilerek kimyasal sindirim devam ettirilir.? İnce Bağırsaklar ve Kalın Bağırsaklar Midede kısmen sindirilen besinler bağırsaklara geçer. Diğer sindirim bölgelerinden belirgin olarak ayrılan bağırsak hayvanlar aleminde ilk olarak yassı solucanların bazılarında görülür. Memeli hayvanlarda sindirim sisteminin büyük bir kısmını oluşturan bağırsaklar mideden anüse kadar uzanır. Bunun başlangıcı oniki parmak bağırsağı, takip eden kısmı ince bağırsak, son olarak da kalın bağırsaktır (Şekil 6.5). Pankreas bezinden salınan pankreas sıvısı ve karaciğerden salınan safra sıvısı birer kanalla oniki parmak bağırsağına açılır. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
12 122 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ? Şekil 6.5: İnce Bağırsaklar ve Kalın Bağırsaklar Etçil ve otçul beslenme ile bağırsak uzunluğu arasında bir ilişki olabilir mi? Bu soruya yanıtınız evet olmalıdır. Gerçekte de etçil ve otçul beslenmeye bağlı olarak hayvanların bağırsak uzunlukları değişmektedir. Etçil beslenenlerin bağırsakları otçul beslenenlere göre daha kısadır. İnce bağırsak bezlerinden salgılanan sıvıda enterokinaz, peptidaz enzimleri; oniki parmak bağırsağına açılan pankreatik sıvıda ise tripsin, kimotripsin, lipaz, fosfolipaz ve amilaz enzimleri bulunur. İnce bağırsakla kalın bağırsağın bağlantı kısmında bulunan körbağırsak insanda çok küçülmüşken atlarda ve domuzlarda sellüloz sindirimi yapılabilmesi için çok gelişmiştir. Kemirici tavşanlarda ise çok uzun yapılı olan bu kısımda ek olarak B vitamini sentezlenir. Körbağırsaktaki salgının büyük bölümü müsin'dir. Müsin sindirim kanalını mekanik etkilerden korumasının yanısıra bağırsak duvarını bakteriyel aktiviteye karşı korur. Aynı zamanda atık maddelerin birbirine yapışarak şekillenmesini sağlar. Sindirim ile ilgili enzim sekresyonu olmamasına karşın kalın bağırsaklara ulaşan içerikten mukoza hücreleri aracılığıyla su inorganik tuzlar bazı kısa zincirli yağ asitleri ve glukoz emilimi sağlanır Sindirim Borusuna Açılan Bezler Sindirim borusuna ağızdan kulak altı, dil altı ve çene altı bezlerinden tükrük sıvı salınır. Tükrük sıvısında amilaz enzimi bulunur (Şekil 6.1). Oniki parmak bağırsağına ise karaciğerin safra sıvısı (öd) ve pankreas bezinin pankreatik sıvısı açılır. Pankreatik sıvıda tripsin, kimotripsin, lipaz, fosfolipaz ve amilaz enzimleri bulunur (Şekil 6.2). ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
13 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ Sindirim ve Emilim Karbonhidratların sindirimi ağızda başlar ince bağırsaklarda tamamlanır; proteinlerin sindirimi midede başlar ve ince bağırsaklarda tamamlanır; yağların sindirimi ise ince bağırsaklarda olur Karbonhidratların Sindirimi Besin maddeleri içinde bulunan en önemil karbonhidratlar nişasta ve glikojen polisakkaritleri ile laktoz ve sukroz gibi disakkaritlerdir. Nişasta ve glikojen halkaları glukoz olan uzun zincir yapısında moleküllerdir ve bu halkalar sindirim borusundaki enzimlerle zincirden koparılır. Bitkisel besinlerde bulunan sellüloz da glukoz halkalardan oluşur, ancak selülozu parçalayan enzimler insan sindirim sisteminde bulunmaz, otçul beslenen hayvanlarda bulunur. Nişasta ve glikojen önce tükrükte bulunan amilaz enzimi ile 5-6 halkalık oligosakkaritlere daha sonra da ince bağırsak sıvısında bulunan amilaz ve aligosakkaridaz enzimleri ile zincirin tek halkası olan glukoza kadar parçalanır Proteinlerin Sindirimi Proteinlerin sindirimi midede başlar ince bağırsaklarda sonlanır. Proteinlerin sindirimine katılan enzimler midede pepsin, pankreasta tripsin, kimotripsin, elastaz ve peptidaz enzimleridir. Bu enzimlerin etkinliği ile uzun zincir oluşturan proteinler tek halka olan amino asitlerine kadar parçalanırlar Yağların Sindirimi Yiyeceklerle alınan yağların önemli kısmını trigliseritler oluşturur. Yağların sindirimi ince bağırsaklarda olur. Karaciğerin salgısı olan ve safra kesesinde toplanan safra sıvısının oniki parmak bağırsağına salınması ile küçük parçalara ayrılan trigliseritler pankreastan gelen lipaz enzimi ile tek halka olan gliserol ve yağ asitlerine kadar parçalanır Emilim Besinlerin sindirimi sonucu oluşan glukoz, amino asitler, yağ asitleri ince bağırsak mukoza hücrelerinden emilirler. İnce bağırsak mukozası hücre zarlarında şekerler ve amino asitler için taşıyıcı proteinler bulunmaktadır. Sindirilen bileşikler ATP enerjisi de kullanılarak bağırsak boşluğundan önce hücre içine alınırlar, daha sonra hücrelerden de basit diffüzyonla dolaşım sistemine geçerek portal ven ile karaciğere, oradan da tüm vücuda dağılırlar. Yağ asitleri ve gliserol önce bağırsak hücreleri- AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
14 124 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ ne alınır. Hücrede tekrar trigliserit sentezlenir. Trigliseritler daha sonra fosfolipid ve proteinlerle birleşerek lipoproteinlere çevrilirler.lipoproteinler lenf dolaşımı ile bütün vücuda yayılırlar. Özet Canlıları oluşturan hücreleri komleks organik moleküller, su, koenzimler ve mineral maddeler meydana getirir. Bunlar organizmaya besinlerle alınırlar. Alınan besinler sindirim sisteminde temel yapı elemanlarına ayrıldıktan sonra emilirler ve kan dolaşımı yoluyla hücre ve dokulara taşınırlar. Hücreye alınan bu maddeler ya yapı malzemesi olarak ya da enerji verici olarak kullanılırlar. Beslenme dediğimiz olay hücre ve dokuların yapılarını oluşturan kompleks moleküllerin öncüllerinin hücreye alınması; aynı zamanda hücredeki hayatsal faaliyetler için gerek duyulan enerji moleküllerinin hücreye alınması olayıdır. Yeterli ve dengeli beslenme çeşitli besin maddelerini içeren değişik besin kaynaklarından sağlanan beslenmedir. Alınan yiyecekler içinde bulunan büyük organik moleküller sindirim borusunda en küçük alt birimlerine kadar parçalanarak ince bağırsaklardan emilirler ve dolaşım sistemine geçerek bütün vücut hücrelerine taşınırlar. Sindirim işlemi enzimler tarafından başarılmakta ve hormonlar tarafından düzenlenmektedir. Salgıladığı enzimlerle sindirim olayına katılan en önemli organlar mide, ince bağırsak ve pankreastır. Düzenleyici hormonlar ise mideden ve ince bağırsaktan salınan gastrin ve sekretin hormonlarıdır. Değerlendirme Soruları 1. Erişkin bir insanın dokularında meydana gelen enerjinin en büyük yüzdesi hangi besinlerden elde edilir? A. Proteinlerden B. Yağlardan C. Karbonhidratlardan D. Vitaminler ve Mineral Maddelerden E. Sudan 2. Amino asitler aşağıdaki metabolik olaylardan hangisi için gerekli değildir? A. Yapısal proteinlerin sentezinde B. Enzimlerin sentezinde C. Peptid hormonların sentezinde D. Karbonhidrat zincirinin sentezinde E. Purin ve pirimidinlerin sentezinde ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
15 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ Aşağıdakilerden hangisi esansiyel amino asit özelliği değildir? A. Vücut hücreleri tarafından sentezlenebilme B. Proteinlerin beslenme değerini arttırma C. Farklı kaynaklardan besinlerde farklı esansiyel amino asitlerin bulunması D. Besinlerle alınmadığında azot dengesinin bozulmasına neden olma E. Protein sentezi için olma 4. Aşağıdaki besin maddelerinden hangisi enerji sağlamaz? A. Glikojen B. Glukoz C. Yağ asitleri D. Proteinler E. Vitaminler 5. Hangisi tükrükte bulunmaz? A. Müsin B. Amilaz C. Lipaz D. Sekretin E. Na+ 6. Aşağıdaki enzimlerden hangisi parkreasta bulunmaz? A. Tripsin B. Elastaz C. Peptidaz D. Kimotripsin E. Amilaz 7. Proteinlerin sindirim sisteminde en son parçalanma ürünü nedir? A. Glukoz B. Yağ asidi C. Gliserol D. Glikojen E. Amino asit 8. Aşağıdaki hayvanlardan hangisinin midesi dört gözlüdür? A. Köpek B. Kedi C. Sığır D. Fare E. Yarasa AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ
16 126 CANLILARDA BESLENME, Sİ NDİ R İ M VE Sİ NDİ R İ M Sİ STEMİ 9. İnsanda karbonhidratların sindirimi nerede başlar? A. Midede B. Oniki parmak bağırsağında C. İnce bağırsakta D. Ağızda E. Kör bağırsakta 10. Hangisi proteinlerin sindirimine katılmaz? A. Amilaz B. Pepsin C. Tripsin D. Kimotripsin E. Peptidaz Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar Atalay A., Özata A., Sümer S., Kılıç Y., Mercangöz A., Ed: Yalçın ŞAHİN. Biyoloji, İnsan Biyolojisi, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Lisans Tamamlama Programı, Anadolu Üniversitesi Yayın No: 429, Açıköğretim Fakültesi Yayın No:188,1991 Kılıç Y.,Zeytinoğlu M., Ed: Ahmet ÖZATA. Hayvan Fizyolojisi. Anadolu Üniversitesi Yayınları No:858, Açıköğretim Fakültesi Yayınları 454, 1995 ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ
11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI
11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI Canlılar hayatsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ATP ye ihtiyaç duyarlar. ATP yi ise besinlerden sağlarlar. Bu nedenle
Detaylı11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI
11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 4) Mide Tek gözlü torba şeklinde olan, kaburgaların ve diyaframın altında karın boşluğunun sol üst bölgesinde, yemek borusu ve ince
DetaylıENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI. Canlılarda Enerji
ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI Canlılarda Enerji Besinlerin Enerjiye Dönüşümü İnsanların gün boyunca hareketlerinin devamını, hastalanınca iyileşmelerini, fizyolojik ve psikolojik tepkilerinin devamlılığını
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)
YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) DOĞRU YANLIŞ SORULARI Depo yağlar iç organları basınç ve darbelerden korur. Steroitler hücre zarının yapısına katılır ve geçirgenliğini artırır.
DetaylıSindirim sisteminin fonksiyonu,, vücuda v. alınan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parçalamak alamak ve gerekli olanlarını kan
Dr.Güven venç GÖRGÜLÜ Sindirim sisteminin fonksiyonu,, vücuda v alınan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parçalamak alamak ve gerekli olanlarını kan dolaşı şımına absorbe (emilim) etmektir.
DetaylıSİNDİRİM. . canlılarda dışarıdan alınan besinlerin hücreler tarafından kullanılabilir hale gelmesi için sindirilmesi gerekir.
SİNDİRİM. canlılarda dışarıdan alınan besinlerin hücreler tarafından kullanılabilir hale gelmesi için sindirilmesi gerekir. Sindirim : Büyük moleküllü besin maddelerinin. ayrılarak hücre zarından geçebilecek
DetaylıSİNDİRİM. Büyük yapılı besinlerin,hücre zarından geçebilecek yapılara dönüştürülmesi olayına sindirim denir.
SİNDİRİM SİSTEMİ SİNDİRİM Büyük yapılı besinlerin,hücre zarından geçebilecek yapılara dönüştürülmesi olayına sindirim denir. Sindirimin amacı: 1-Besinler hücre zarından geçebilecek hale gelir. 2-Besinler,hücre
DetaylıBüyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir.
Sindirim sistemi Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir. Sindirim sisteminin ana organları ve yan organları bulunmaktadır.
DetaylıKazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi
Fen Bilimleri 7. Sınıf Aşağıda, sindirim sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (, yanlış olanlarının yanına (Y) koyunuz. Aşağıda verilen resimde sindirim sistemi organlarının
DetaylıCanlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP
Tamamı karbon ( C ) elementi taşıyan moleküllerden oluşan bir gruptur. Doğal organik bileşikler canlı vücudunda sentezlenir. Ancak günümüzde birçok organik bileşik ( vitamin, hormon, antibiyotik vb. )
Detaylı7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak. Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar
1 Sindirim sistemi Sindirim Sindirim kısaca, besinlerin kendilerini oluşturan yapı taşlarına kadar parçalanarak hücre zarından geçebilecek hale getirilmesi işlemidir. Sindirimin iki temel görevi vardır
DetaylıSuda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır.
CANLILARDA ENERJİ Besinlerin Enerjiye Dönüşümü Besin öğeleri: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller Besin maddelerindeki bu öğelerin vücut tarafından kullanılabilmesi için sindirilmesi
DetaylıBeslenmeden hemen sonra, artan kan glikoz seviyesi ile birlikte insülin hormon seviyesi de artar. Buna zıt olarak glukagon hormon düzeyi azalır.
Seçmeli Ders: Dokular ve Organlar Arası Metabolik İlişkiler 1.HAFTA Normal metabolizmada aktif olan günlük akış; Yaşamak için gerekli olan enerji akışı, dışardan alınan gıdalardan elde edilir. Kullanılan
DetaylıFen Bilimleri Kazanım Defteri
Fen Bilimleri Bir Bakışta Önemli noktalar... Akılda kalıcı özet bilgi alanları... Konu özetleri için ayrılmış bölümler... Boşluk doldurma alanları... Tudem önlendirme sınavlarında çıkmış sorular... 2 Konuyu
DetaylıOrganik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1
Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Hazırladığımız bu yazıda; organik bileşikler ve organik bileşiklerin yapısını, canlılarda bulunan organik bileşikleri ve bunların görevlerini, kullanım alanlarını, canlılar
DetaylıBesin maddelerinin su ve enzimler yardımıyla yapıtaşlarına kadar parçalanması olayına sindirim denir.
SİNDİRİM SİSTEMLERİ Besin maddelerinin su ve enzimler yardımıyla yapıtaşlarına kadar parçalanması olayına sindirim denir. A. SİNDİRİM ŞEKİLLERİ 1. Mekanik Sindirim Fiziksel etkilerle besinlerin daha küçük
DetaylıGenel Sindirim Tipleri Hayvanlarda sindirim enzimlerinin etkisi ya vücut dışında (ekstraintestinal) ya da vücut içinde (intraintestinal) olur.
HAYVANLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ Canlıların hayatsal faaliyetlerini devam ettirebilmek için gerekli besin maddelerinin (protein, yağ, karbohidrat, mineral madde, su ve vitamin) dışarıdan alınması işlemine
DetaylıBESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK
BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için
DetaylıKarbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir.
Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir. Mekanik Sindirim: Besinlerin dil, di ve kaslar yardımı ile küçük
DetaylıOrganik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik asitler olmak üzere beş gruba ayrılır.
ORGANİK BİLEŞİKLER **Organik bileşikler: Canlılar tarafından sentezlenirler. Yapılarında C, H, atomlarını bulundururlar. Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik
DetaylıYRD. DOÇ. DR. Kadri KULUALP HASTALIKLAR BİLGİSİ
YRD. DOÇ. DR. Kadri İnsan Vücudunun Genel Yapısı Çeşitli kimyasal ve fiziksel olaylarla canlılığını sürdüren sistemler ve bu sistemleri meydana getiren organ ve dokulardan oluşan canlı organizmaya İNSAN
DetaylıBALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ. İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü. vücudun biyokimyasal süreçlerinin etkin bir şekilde
BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü Proteinler, yağlar ve karbohidratlar balıklar amino asitlerin dengeli bir karışımına gereksinim tarafından enerji
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf
YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf DOĞRU YANLIŞ SORULARI Nitel gözlemlerin güvenilirliği nicel gözlemlerden fazladır. Ökaryot hücrelerde kalıtım materyali çekirdek içinde bulunur. Ototrof beslenen canlılar
DetaylıAkıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır
9.Sınıf Biyoloji 1 Akıllı Defter vitaminler,hormonlar,nükleik asitler sembole tıklayınca etkinlik açılır sembole tıklayınca ppt sunumu açılır sembole tıklayınca video açılır 1 VİTAMİNLER ***Vitaminler:
DetaylıM. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su
KARBONHİDRATLAR Karbonhidratlar yapılarında.. (C),.. (H) ve. (O) atomu bulunduran organik bileşiklerdir. Karbonhidratların formülü ( ) ile gösterilir. Nükleik asitlerin, ATP nin, hücre, bitkilerde yapısına
DetaylıMİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI
MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar
DetaylıCANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER
CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı
DetaylıSİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ III. Doç.Dr. Senem Güner
SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ III Doç.Dr. Senem Güner MİDE Mide gıdaların depolandıgı, karıstırıldıgı ve sindirildigi organdır. Özefagustan gelen gıdalar midye altözefageal giristen girerler ve pilor pompası
DetaylıÝÇÝNDEKÝLER. 1. ÜNÝTE Vücudumuzdaki Sistemler SÝNDÝRÝM SÝSTEMÝ... 12. Ölçme ve Deðerlendirme... 16. Kazaným Deðerlendirme Testi - 1...
ÇNDEKLER 1. ÜNTE Vücudumuzdaki Sistemler SNDRM SSTEM... 12 Ölçme ve Deðerlendirme. 16 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 18 BOÞALTIM SSTEM... 21 Ölçme ve Deðerlendirme. 23 Kazaným Deðerlendirme Testi -
DetaylıFEN ve TEKNOLOJİ. Besinler ve Sindirim. Konu Testi. Sınıf Test-01. 1. Besin içeriği. 4. Sindirim. Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür.
Besinler ve Sindirim Konu Testi Besin içeriği FEN ve TEKNOLOJİ 4. Sindirim Besinin kimyasal sonunda oluşan olarak sindirildiği yapıtaşları yer Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür. B ve K vitaminleri
DetaylıFizyoloji Nedir? 19/11/2015. FİZYOLOJİ KAVRAMI ve HÜCRE. Yaşayan organizmaların karakteristik özellikleri nelerdir?
Fizyoloji Nedir? FİZYOLOJİ KAVRAMI ve HÜCRE Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Canlıyı oluşturan doku ve organların fonksiyonlarını ve bu fonksiyonların nasıl yerine geldiklerini inceleyen bilim dalıdır. Yaşayan
DetaylıHücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.
METABOLİZMA ve ENZİMLER METABOLİZMA Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. A. ÖZÜMLEME (ANABOLİZMA) Metabolizmanın yapım reaksiyonlarıdır. Bu tür olaylara
DetaylıKloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.
Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü
DetaylıPROTEİNLER ve METABOLİZMASI. Prof.Dr. Sakine YALÇIN
PROTEİNLER ve METABOLİZMASI Prof.Dr. Sakine YALÇIN Proteinler Proteinler, amino asitlerden oluşan yüksek molekül ağırlığına sahip organik bileşiklerdir Yapılarında Karbon (% 51-55), hidrojen (% 6-7), oksijen
DetaylıNATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir.
NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir. Tüm hayvanlar besinleri sindirmek için enzimleri kullanırlar. Bunlar hem hayvanın kendi sentezlediği hem de bünyelerinde
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 1) Bakterilerin gerçekleştirdiği, I. Kimyasal enerji sayesinde besin sentezleme II. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürme III. Kimyasal bağ enerjisini ATP enerjisine
DetaylıSİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Sindirim Sistemi (Gastrointestinal Sistem) Sindirim sisteminin fonksiyonu, vücuda alınan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parçalamak ve
DetaylıCan boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..
Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir
DetaylıİNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9
İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9 bölümden oluşmuştur. Ağız; dil, diş ve tükürük bezlerinden
DetaylıYağ ihtiyacı nereden karşılanır?
Besinde Lipitler Besinsel Yağlar 1. Trigliseritler (%90) 2. Kolesterol (serbest ya da yağ asitlerine bağlı halde) 3. Serbest Yağ Asitleri 4. Fosfolipitler 5. Yağda Çözünen Vitaminler (A,D,E,K) Suda çözünmezler
DetaylıHücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!
HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü
DetaylıSindirim,işlemi çiğnemeyle ağızda başlar. Artık maddelerin dışarı atılması ile anüste son bulur.
SİNDİRİM Ağız yoluyla maddelerin alınması ve çeşitli işlemlerle kendine yararlı hale getirmesine sindirim adı verilir ve bu işlemleri gerçekleştiren sisteme de sindirim sistemi adı verilir. Besinlerin
DetaylıSindirim Sistemi. 1 Molekül 9 Molekül. (Fiziksel Kimyasal. Sindirim) Protein Büyük Moleküllü Mineral Küçük Mol. Besin
Sindirim Sistemi Sindirim: Arabaların çalışması için enerjiye ihtiyaçları vardır, benzinleri bittiğinde gidip benzin alarak arabalarımıza enerji sağlamış oluruz. Tıpkı arabalar gibi canlıların da hareket
DetaylıAktivasyon enerjisi. Enzim kullanılmayan. enerjisi. Girenlerin toplam. enerjisi. Enzim kullanılan. Serbest kalan enerji. tepkimenin aktivasyon
ENZİMLER Enzimler Canlı sistemlerde meydana gelen tüm yapım ve yıkım reaksiyonlarına metabolizma denir Metabolizma faaliyetleri birer biyokimyasal tepkimedir. Ve bu tepkimelerin başlayabilmesi belirli
DetaylıHAYVANLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu
HAYVANLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu asli.memisoglu@deu.edu.tr BESLENME Hayvanlar enerji üretimi, kendi yapıtaşlarını oluşturma, büyüme ve gelişme
Detaylıayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H
Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H 2.Radyoaktif izotoplar biyologları için önemlidir? Aşağıda radyoakif maddelerin kullanıldığı alanlar sıralanmıştır.bunlarla
DetaylıYaşayan organiznaların karakteristik özellikleri nelerdir
FİZYOLOJİ 1 Fizyoloji Nedir? Canlıyı oluşturan doku ve organların fonksiyonlarını ve bu fonksiyonların nasıl yerine geldiklerini inceleyen bir bilim dalıdır. Yaşayan organizmaları inceler Yaşayan organizmaların
DetaylıBİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi
BİY 471 Lipid Metabolizması-I Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Lipoproteinler Türev lipidler: Glikolipidler Lipoproteinler Lipoproteinler, lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslerdir.
Detaylı9.Sınıf Biyoloji. Yaşam Bilimi Biyoloji. cevap anahtarı
9.Sınıf Biyoloji 1 Yaşam Bilimi Biyoloji cevap anahtarı 1 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ *Canlıların temel bileşenleri: Canlıların temel bileşenleri; organik ve inorganik bileşikler olmak üzere ikiye ayrılır.
DetaylıÜNİTE 6 Nükleoproteinler ve Nükleik Asitler
ÜNİTE 6 Nükleoproteinler ve Nükleik Asitler Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Nükleoprotein ve nükleik asitlerin yapısını, Nükleozid, nükleotid tanımlarını, Azotlu bazları, Nükleik asitlerin metabolizmasını
DetaylıCanlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir.
Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Proteinlerin yapısında; Karbon ( C ) Hidrojen ( H ) Oksijen
DetaylıKarbohidratlar. Karbohidratların sınıflandırılması. Monosakkaritler
Karbohidratlar Yeryüzünde en çok bulunan organik molekül grubudur, (CH 2 O) n genel formülüyle ifade edilebilirler. Genelde suda çözünürler, Güneş ışığının fotosentez yapan organizmalar tarafından tutulmasıyla
DetaylıYAĞLAR (LİPİTLER) Yağların görevleri:
LİPİTLER (YAĞLAR) YAĞLAR (LİPİTLER) Yapılarında C,H, O den başka N,P da bulunabilir. İçerikleri C miktarı O a göre daha fazla olduğu için çok enerji verirler. Yağlar solunumda kullanılınca çok oksijen
Detaylıo Serin o Triyonin o Sistein o Metiyonin o Arjinin o Histidin
III.PROTEİNLER Karbon,hidrojen,oksijen ve azot elementlerinden oluşmuş organik bileşiklerdir.yapısında bazen sülfür,fosfor veya demir de bulunabilir. Proteinler canlılarda en fazla bulunan organik madde
DetaylıHedefe Spesifik Beslenme Katkıları
Hedefe Spesifik Beslenme Katkıları Hayvan Beslemede Vitamin ve Minerallerin Önemi Vitaminler, çiftlik hayvanlarının, büyümesi, gelişmesi, üremesi, kısaca yaşaması ve verim vermesi için gerekli metabolik
DetaylıMETABOL ZMA. Metabolizmanın amacı nedir?
METABOL ZMA Canlıda olu an ve devam eden fiziksel ve kimyasal olayların tümüne birden metabolizma adı verilmektedir Ara metabolizma, katabolizma ve anabolizma olmak üzere iki faz içerir; bu iki faz arasındaki
DetaylıCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22 1) Zigottan başlayıp yeni bir bireyin meydana gelmesiyle sonlanan olayların hepsine birden gelişme denir. Embriyonun gelişimi sırasında, I. Morula II. Gastrula III. Blastula
DetaylıSindirim Sistemi Etkinlikleri 1
Sindirim Sistemi Etkinlikleri 1 1) Aşağıda verilen boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz Besin Türü Kimyasal Sindirime Başladığı Yer Kimyasal Sindirimin Tamamlandığı Yer I Karbanhidrat II İnce Bağırsak
DetaylıBornova Vet.Kont.Arst.Enst.
Yemlerde Amino asitler ve B Grubu Vitaminlerinin Önemi ve Test Metotları Süreyya ÖZCAN Besin Öğeleri Canlının yaşamını devam ettirmesi için gerekli olan kimyasal element veya bileşiklerdir. Hücrelerin
DetaylıYemlerde Amino asitler ve B Grubu Vitaminlerinin Önemi ve Test Metotları. Süreyya ÖZCAN
Yemlerde Amino asitler ve B Grubu Vitaminlerinin Önemi ve Test Metotları Süreyya ÖZCAN Besin Öğeleri Canlının yaşamını devam ettirmesi için gerekli olan kimyasal element veya bileşiklerdir. Hücrelerin
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15 1) Bir hücrede meydana gelen bölünme evrelerinden birine ait şekil yukarıdaki gibi ise; I. Diploit kromozomludur. II. Glikozu nişasta şeklinde depolar. III. Sitoplazması boğumlanma
DetaylıYukarıda verilen canlılardan hangisi ya da hangileri yaşamsal faaliyetini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır?
1- l- ll- lll- ıv- Yukarıda verilen canlılardan hangisi ya da hangileri yaşamsal faaliyetini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır? A) Yalnız ı B) ıı ve ııı C) ı, II, ıv D) Hepsi 2- A Kandaki zararlı
DetaylıBeslenme Dersi sunusu
Beslenme Dersi sunusu Beslenme ile ilgili kavramlar Besin (lat.aliment): Yenebilen bitki ve hayvan dokularıdır. Su, organik ve inorganik ögelerden oluşur. Hayvansal ve bitkisel olarak iki kaynaktan elde
DetaylıYGS ANAHTAR SORULAR #3
YGS ANAHTAR SORULAR #3 1) Bir insanın kan plazmasında en fazla bulunan organik molekül aşağıdakilerden hangisidir? A) Mineraller B) Su C) Glikoz D) Protein E) Üre 3) Aşağıdakilerden hangisi sinir dokunun
DetaylıBesinsel Gereksinimler
HAYVAN BESLENMESİ Besinsel Gereksinimler Hayvanlar enerji kaynağı olarak besine, karbon iskeleti ve temel besin maddelerine gereksinim duyan Heterotrof canlılardır. Yeterli Beslenme; Vücut işlevleri için
DetaylıEKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN
EKOSİSTEM Cihangir ALTUNKIRAN Ekosistem Nedir? Bir bölge içerisinde bulunan canlı ve cansız varlıkların karşılıklı oluşturdukları sisteme ekosistem denir. Ekosistem Bileşenleri Canlı Öğeler Üreticiler
DetaylıSolunumda organik bileşikler karbondioksite yükseltgenir ve absorbe edilen oksijen ise suya indirgenir.
Solunum bütün aktif hücrelerde oksijenin absorbe edilmesi ve buna eşdeğer miktarda karbondioksitin salınması şeklinde sürekli olarak devam eden bir prosestir. Solunumda organik bileşikler karbondioksite
DetaylıBir gün içerisinde tüketilmesi gereken gıdalar beslenme planına göre düzenlenir.
Beslenme Planı Bir gün içerisinde tüketilmesi gereken gıdalar beslenme planına göre düzenlenir. Bu plan günlük 2000 kalorilik enerji gereksinimi karşılayacak şekilde gıda gruplarından tüketilmesi gereken
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 1) Memeli bir hayvanın vücudunda gerçekleşen biyokimyasal tepkimelerden bazıları aşağıdaki gibidir. I Glikojen Glikoz ATP III Buna göre I, II ve III ile gösterilen metabolik
DetaylıSpor alanında beslenme ile ilgili bilgileri bu ünite kapsamında sizlere vereceğiz. Ünite içeriğinde yer alan teorik bilgi ve sizlerin
1 Giriş Spor alanında beslenme ile ilgili bilgileri bu ünite kapsamında sizlere vereceğiz. Ünite içeriğinde yer alan teorik bilgi ve sizlerin tamamlayacağı yazılı, sözlü ve uygulamalı görevler beslenme,
DetaylıTIBBİ BİYOLOJİ YAĞLARIN VE PROTEİNLERİN OKSİDASYONU
TIBBİ BİYOLOJİ YAĞLARIN VE PROTEİNLERİN OKSİDASYONU Yağların Oksidasyonu Besinlerle alınan yağlar ince bağırsakta safra asidi tuzları ile önce emülsiyonlaşarak küçük damlacıklar haline getirilir. Sonra
DetaylıDÖNEM II DERS YILI SİNDİRİM VE METABOLİZMA DERS KURULU ( 24 ARALIK MART 2019)
2018-2019 DERS YILI SİNDİRİM VE METABOLİZMA DERS KURULU ( 24 ARALIK 2018 01 MART 2019) DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM Anatomi 26 5X2 36 Fizyoloji 22 4X2 30 Histoloji ve Embriyoloji 12 6X2 24 Tıbbi Biyokimya
Detaylı1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.-
1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.- Biyokimya sözcüğü biyolojik kimya (=yaşam kimyası) teriminin kısaltılmış şeklidir. Daha eskilerde, fizyolojik kimya terimi kullanılmıştır. Gerçekten de Biyokimya
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3
ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 TEK ZARLI ORGANELLER 4) Koful Hücre içerisinde çeşitli görevleri bulunan organeldir. Genel olarak hayvan hücrelerinde çok sayıda küçük küçük ;bitki hücrelerinde
DetaylıMEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ
MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ MEMELİLERDE SİNDİRİM SİSTEMİ Memeliler homoithermal ve endotermik fizyolojileri nedeniyle, poiklothermal ve ekzotermik omurgalılara oranla daha
DetaylıTEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi
1. Termometre Çimlenen bezelye tohumlar Termos Çimlenen bezelye tohumları oksijenli solunum yaptığına göre yukarıdaki düzenekle ilgili, I. Termostaki oksijen miktarı azalır. II. Termometredeki sıcaklık
Detaylı13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU
13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU Laktik Asit Fermantasyonu Glikozdan oksijen yokluğunda laktik asit üretilmesine LAKTİK ASİT FERMANTASYONU denir. Bütün canlılarda sitoplazmada gerçekleşir.
DetaylıIII-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler
III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler MBG 111 BİYOLOJİ I 3.1.Karbon:Biyolojik Moleküllerin İskeleti *Karbon bütün biyolojik moleküllerin omurgasıdır, çünkü dört kovalent bağ yapabilir ve uzun zincirler
DetaylıMetabolizma. Metabolizmaya giriş. Metabolizmaya giriş. Metabolizmayı tanımlayacak olursak
Metabolizma Yaşamak için beslenmek zorundayız. Çünkü; Besinlerden enerji elde ederiz ve bu enerji; Hücresel faaliyetleri sürdürmemiz, Hareket etmemiz, Taşınım olaylarını gerçekleştirebilmemiz, Vücut sıcaklığını
DetaylıÇeşitli tohumların yağ bileşimi. USDA Nutrient Database. Tekli doymamış. Çoklu. Kanola Keten Mısır Fındık Zeytin Ayçiçeği Susam Soya Ceviz
LİPİTLER Hayvan ve bitki dokularının eter, benzin, kloroform gibi yağ çözücülerinde eriyen bölümlerine ham lipit denir. Organizmanın başlıca besin kaynağını oluştururlar, enerji verme ve depolama yönünden
DetaylıSolunum. Solunum ve odunsu bitkilerin büyümesi arasında yüksek bir korelasyon bulunmaktadır (Kozlowski ve Pallardy, 1997).
SOLUNUM Solunum Solunum, canlı hücrelerdeki organik maddelerin oksidasyonuyla, enerjinin açığa çıkarılması olayı olarak tanımlanır. Açığa çıkan enerji, kimyasal enerji (ATP) olarak depolanır. Solunum ürünleri,
DetaylıYakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu
Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK
ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK 3) Çekirdek Ökaryot yapılı hücrelerde genetik maddeyi taşıyan hücre kısmıdır. Prokaryot hücreli canlılarda bulunmaz. GÖREVLERİ: 1) Genetik maddeyi taşıdığından
DetaylıCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1.Hücresel yapıdan oluşur 2.Beslenir 3.Solunum yapar 4.Boşaltım yapar 5.Canlılar hareket eder 6.Çevresel uyarılara tepki gösterir 7.Büyür ve gelişir (Organizasyon) 8.Üreme
DetaylıLYS BÝYOLOJÝ. Biyolojiye Giriþ ve Bilimsel Yöntem Canlýlarýn Temel Bileþenleri Enzimler Canlýlarýn Sýnýflandýrýlmasý
LYS BÝYOLOJÝ Soru Çözüm Dersi Kitapçığı 1 (MF) Biyolojiye Giriþ ve Bilimsel Yöntem Canlýlarýn Temel Bileþenleri Enzimler Canlýlarýn Sýnýflandýrýlmasý Bu yayýnýn her hakký saklýdýr. Tüm haklarý bry Birey
DetaylıÖzofagus Mide Histolojisi
Özofagus Mide Histolojisi Sindirim kanalını oluşturan yapılar Gastroıntestınal kanal özafagustan başlayıp anüse değin devam eden değişik çaptaki bir borudur.. Ağız, Farinks (yutak), özafagus(yemek borusu),
DetaylıOKSİJENLİ SOLUNUM
1 ----------------------- OKSİJENLİ SOLUNUM ----------------------- **Oksijenli solunum (aerobik): Besinlerin, oksijen yardımıyla parçalanarak, ATP sentezlenmesine oksijenli solunum denir. Enzim C 6 H
DetaylıHÜCRE. Dicle Aras. Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması
HÜCRE Dicle Aras Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması Hücre Bölünmesi Hücre bölünme ve çoğalması iki şekilde gerçekleşir. Vücut soma hücrelerinin bölünme ve çoğalma biçimi Mitoz (mitosis),
DetaylıHücre zarının yapısındaki yağlardan eriyerek hücre zarından geçerler.fazlalıkları karaciğerde depo edilir.
DERS: BİYOLOJİ KONU: C.T.B(Vitaminler e Nükleik Asitler) VİTAMİNLER Bitkiler ihtiyaç duydukları bütün vitaminleri üretip, insanlar ise bir kısmını hazır alır. Özellikleri: Yapıcı, onarıcı, düzenleyicidirler.
DetaylıSİNDİRİM SİSTEMLERİ 1
SİNDİRİM SİSTEMLERİ 1 Sindirim sistemleri: Besin moleküllerinin (KH,Yağ,Protein) kendilerini oluşturan yapı taşlarına kadar parçalanarak hücre zarından geçebilecek hale getirilmesine denir. Sindirim olaylarının
Detaylı1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10
İçindekiler 1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10 1. BÖLÜM: BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI ve BİYOLOJİ... 12 A. BİLİMSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ... 12 1. Bilim İnsanı ve Bilim... 12 B. BİLİMSEL YÖNTEMİN AŞAMALARI...
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER
ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER 4) VİTAMİN Vücut metabolizması için gerekli olan ancak insan vücudunda üretilemeyen organik maddelerdir. Dışarıdan hazır
DetaylıLİPİTLERİN ORGANİZMADAKİ GÖREVLERİ SAFRA ASİTLERİ
8. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI LİPİTLERİN ORGANİZMADAKİ GÖREVLERİ 1. Yapısal fonksiyon görevi: Lipitler fosfolipitler başta olmak üzere hücre ve organel zarlarının yapısına girer
DetaylıMikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir.
Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Gözümüzle göremediğimiz çok küçük birimleri (canlıları, nesneleri vs ) incelememize yarayan alete mikroskop denir. Mikroskobu ilk olarak bir kumaş satıcısı
DetaylıBESLENMENİN BİYOKİMYASAL TEMELLERİ
BESLENMENİN BİYOKİMYASAL TEMELLERİ Beslenme ve besin maddeleri Beslenme, büyüme, gelişme ve yaşamın sürdürülmesi için ekzojen maddelerin sağlanmasıdır. Beslenme sırasında besinler alınır. Besinlerde, bazıları
DetaylıKanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler
EGZERSİZ VE KAN Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler Akciğerden dokulara O2 taşınımı, Dokudan akciğere CO2 taşınımı, Sindirim organlarından hücrelere besin maddeleri taşınımı, Hücreden atık maddelerin
Detaylı9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU
9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri
DetaylıSerbest Çalışma
TARİH SAAT KONU Dönem 2, Kurul 3 DERS 8 Ocak 18 Pazartesi 11.00-11.50 Ağız Boşluğu E. TUNÇ ANATOMİ 12.00-12.50 Tükrük Bezleri, Dişler E. TUNÇ ANATOMİ 09.Oca.18 09.00-09.50 Sindirim Fizyolojisine Giriş,
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU
ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri
Detaylı