SAVUNMA UYGULAMALARINDA MÜHENDĠSLĠK VE YÖNETĠM Ġġ SÜREÇLERĠNĠN ÇALIġANLAR TARAFINDAN BENĠMSENMESĠ ĠÇĠN BĠR MODEL

Transkript

1 SAVUNMA UYGULAMALARINDA MÜHENDĠSLĠK VE YÖNETĠM Ġġ SÜREÇLERĠNĠN ÇALIġANLAR TARAFINDAN BENĠMSENMESĠ ĠÇĠN BĠR MODEL Mustafa Değerli (a), Sevgi Özkan (b) (a) TÜBĠTAK, BĠLGEM, Ġleri Teknolojiler AraĢtırma Enstitüsü, 06800, Ankara, Türkiye, (b) Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Enformatik Enstitüsü, 06800, Ankara, Türkiye, ÖZ Savunma uygulamalarında sistemlerin veya yazılımların geliģtirilmesi ve idamesinde iģletilen mühendislik ve yönetim iģ süreçleri, bu iģ süreçlerinin üretilen ürünün kalitesini ve baģarısını doğrudan etkilemesi bakımından önemlidir. ĠĢ süreçleri çalıģanlar tarafından ne derece benimsenirse, iģ süreçlerinin üretilen ürün üzerindeki etkisi o derece olacaktır. Bu nedenle iģ süreçlerinin çalıģanlar tarafından benimsenmesi önemli ve gereklidir. Bu bildiride iģ süreçlerinin çalıģanlar tarafından benimsenmesinin sağlanabilmesi için geliģtirilen bir model ve bu modelin geliģtirilmesine iliģkin detaylar sunulmuģtur. Model geliģtirilirken savunma uygulamalarında sıklıkla kullanılan süreç temelli bazı model/standartlarla (CMMI-DEV, ISO/IEC-15504, ISO-9001, ISO/IEC , NATO-AQAP-160, NATO-AQAP-2110 ve AS-9100) iliģkili bireylerden veri toplamak için bir anket hazırlanmıģtır. Hazırlanan anketi iyileģtirmek amacıyla uzman gözden geçirmeleri sağlanmıģ ve 60 ayrı kullanılabilir veri ile bir pilot uygulama yapılmıģtır. ĠyileĢtirmeler ve pilot uygulama sonrasında, geliģtirilen anket veri toplamak için uygulanmıģ ve Asya, Avrupa ve Amerika da savunma alanında mühendis, uzman, yönetici veya danıģman olarak çalıģan 368 kiģiden veri toplanmıģtır. Toplanan veriler çeģitli açılardan değerlendirilmiģ, ayrıca anketin güvenilirlik ve geçerliliği sağlanmıģtır. Modeli geliģtirilmek için yapısal eģitlik modeli yaklaģımı kullanılmıģ ve bu bağlamda keģfedici ve doğrulayıcı faktör analizleri uygulanmıģtır. Sonuç olarak, 18 adet farklı faktör ve bu faktörler arasındaki istatistiksel olarak anlamlı iliģkilerden oluģan bir model geliģtirilmiģtir. GeliĢtirilen model savunma uygulamalarında mühendislik ve yönetim iģ süreçlerinin çalıģanlar tarafından benimsenmesi için hem yöneticiler hem de çalıģanlar açısından değerli, önemli ve gerekli bilgiler sağlamaktadır. Anahtar Kelimeler: CMMI, ISO, iģ süreçlerinin benimsenmesi, iģ süreci mühendisliği, mühendislik ve yönetim iģ süreçleri, yapısal eģitlik modeli

2 A MODEL FOR THE ACCEPTANCE OF ENGINEERING AND MANAGEMENT BUSINESS PROCESSES IN DEFENSE APPLICATIONS BY EMPLOYEES ABSTRACT Engineering and management business processes defined and implemented in the development and maintenance of systems or software in defense applications are imperative owing to that these business processes directly influence the quality and success of developed products. The extent to what the business processes accepted by employees determines the degree of influence of business processes on the developed products. Therefore, the acceptance of business processes by employees is vital and required. In this paper, a model which was developed to ensure the acceptance of business processes by employees and details for the development of the model are provided. While developing the model, a questionnaire was prepared to collect data from people who have relations with certain process-focused model/standards (CMMI- DEV, ISO/IEC-15504, ISO-9001, ISO/IEC-27001, NATO-AQAP-160, NATO-AQAP- 2110, and AS-9100) which are frequently used in defense applications. To refine and improve the questionnaire expert reviews were ensured, and a pilot study was conducted with 60 usable responses. After improvements and piloting, the questionnaire was applied to collect data, and 368 responses were collected from people working as engineers, specialists, managers or consultants in defense field in Asia, Europe, and America. Here, the collected data were evaluated regarding certain aspects, and reliability and validity of the questionnaire were ensured. Structural equation modeling approach was applied to develop the model, and in this context, exploratory and confirmatory factor analyses were applied. As a result, a model with 18 particular factors and their statistically significant relationships was developed. The model provides valuable, important, and expected information for managers, executives, and employees to provide and ensure the acceptance of engineering and management business processes in defense applications by employees. Keywords: Acceptance of business processes, business process engineering, CMMI, engineering and management business processes, ISO, structural equation modeling 1. GĠRĠġ ĠĢ süreçleri temelli standartlar veya modeller kullanılarak yapılan iģ süreci iyileģtirmelerinin takvim ve maliyet performansı, ürün veya hizmet kalitesi, yatırım getirisi ve diğer birçok performans çıktısında iyileģtirme sağlayabildiği artık doğrulanmıģtır [1]. Günümüzde birçok organizasyon, özellikle savunma alanında sistem veya yazılım geliģtiren ve idame ettiren organizasyonlar, bu nedenle tanımlı iģ süreçlerini oluģturmakta ve iģ süreci temelli çalıģmaktadırlar.

3 Ayrıca Carnegie Mellon Üniversitesi, Yazılım Mühendisliği Enstitüsü tarafından Bir sistem veya ürünün kalitesi, ilgili sistem veya ürünü üretmekte ve idame ettirmekte kullanılan iģ süreçlerinin kalitesi tarafından yüksek oranda etkilenir. öncülü alınmıģ ve kalitenin sağlanması ile ilgili birçok standart veya model bu öncül üzerine inģa edilmiģtir [2]. Bu nedenlerle, iģ süreçleri organizasyonlar açısından çok değerli ve önemli varlıklardır. Ancak, iģ süreçleri organizasyonlarda çalıģanlar tarafından benimsenmedikçe ve uygulanmadıkça, iģ süreçleri için gösterilen tüm çabalar zaman, kaynak ve para israfından öteye gidemeyecektir. Çünkü asıl olan iģ süreçlerinin çalıģanlar tarafından benimsenmesi ve bu yolla gereklerinin tam olarak yerine getirilmesi ve bu sayede de belirlenen bütçe, kalite, kapsam veya takvim hedeflerine ulaģılmasıdır [3]. Bu yüzden, çalıģanların iģ süreçlerini benimsemesi ve dolayısıyla bu yolla uygulaması önemlidir. Bu bildiride iģ süreçlerinden istenilen faydayı elde etmede önemli bir etken olarak görülen iģ süreçlerinin benimsenmesinin sağlanabilmesi için referans niteliğinde bir modelin geliģtirilmesi ve modelin detayları açıklanmaktadır Problemin tanımı ÇeĢitli konuların, sistemlerin veya teknolojilerin bireyler tarafından benimsenmesinde etkili olabilecek faktörlerin açıklanması veya araģtırılması için yapılmıģ çok çeģitli araģtırmalar bulunmaktadır. Örneğin Rogers in innovasyon difüzyon teorisi [4], Fishbein ve Ajzen nin planlı eylem teorisi [5], Davis, Bagozzi ve Warshaw ın teknoloji benimseme modeli [6], Thompson, Higgins ve Howell in kiģisel bilgisayar kullanma modeli [7], Davis, Bagozzi ve Warshaw ın motivasyon modeli [8], Ajzen nin planlı davranıģ teorisi [9], Taylor ve Todd un teknoloji benimseme modeli ve planlı davranıģ teorisini birleģtirmesi çalıģması [10], Campeau ve Higgins in sosyal biliģsel teorisi [11], Venkatesh ve Davis in teknoloji benimseme modelinin ikinci versiyonu [12], Venkatesh, Morris, Davis, F. ve Davis, G. nin teknolojinin benimsenmesi ve kullanılması için birleģtirilmiģ modeli [13] ve Venkatesh ve Bala nın teknoloji benimseme modelinin üçüncü versiyonu [14] bu bağlamdaki önemli örneklerdir. Ancak bu çalıģmaların iģ süreçlerinim benimsenmesi bağlam ve içeriğine geniģ ve detaylı olarak uygulanmıģ bir hâli mevcut değildir. Temelde sistemlerin varoluģ amaçlarına ulaģılması için sistemlerin kullanıcılar tarafından benimsenmesi gerektiği kaçınılamaz bir gerçekliktir. Savunma uygulamalarında sistem veya yazılımların geliģtirilmesi ve idamesinde iģletilen mühendislik ve yönetim iģ süreçleri, bu süreçlerin üretilen veya sunulan ürün veya hizmetin kalitesini ve baģarısını doğrudan etkilemesi bakımından önemlidir. ĠĢ süreçleri organizasyonlarda çalıģanlar tarafından ne derece benimsenirse, iģ süreçlerinin üretilen ürün üzerindeki etkisi de o derecede olacaktır. Bu nedenle iģ süreçlerinin çalıģanlar tarafından benimsenmesi önemli ve gereklidir. Dolayısıyla iģ süreçlerinin benimsenmesi veya benimsetilmesi hususunda ortaya çıkacak tespitler, hem yöneticiler hem de çalıģanlar açısından önemli ve dikkate değer olacaktır.

4 1.2. ÇalıĢmanın evrimi Öncelikle iģ süreçleri ve benimseme konularında bir literatür araģtırması yapılmıģtır. Sonrasında, buradan elde edilen bilgiler ıģığında, organizasyonlarda mühendislik ve yönetim iģ süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriğinde faktörler belirlenmiģ ve hipotezler oluģturulmuģtur. Bu adımı baģlangıç modelin geliģtirilmesi ve önerilmesi takip etmiģtir. Model önerilmesini müteakip olarak, bir anket enstrümanı geliģtirilmiģtir. Anketin geliģtirilmesi ve sonrasında, anketin içerik olarak geçerliliği sağlanmıģtır. Bu adımdan sonra, pilot çalıģma için anket uygulanmıģ, bir miktar veri toplanmıģtır ve toplanan veriler analiz edilmiģtir. Daha sonra, anket daha büyük kitlelere uygulanarak veri toplanmıģtır. Ardından toplanan veriler öncelikle tanımlayıcı istatistik açısından analiz edilmiģ ve daha sonra tüm toplanan veriler çeģitli açılardan incelenmiģtir. Bu sırada geliģtirilen anketin güvenilirlik değeri de test edilmiģ ve sağlanmıģtır. Güvenilirlik sağlandıktan sonra, anket yoluyla toplanan veriye keģfedici faktör analizi uygulanmıģ ve ardından doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıģtır. Daha sonra baģlangıç model tahmin edilmiģ ve değerlendirilmiģtir. Ġlk tahmin ve değerlendirmeden sonra önerilen model güncellenmiģ ve tekrar doğrulayıcı faktör analizi gerçekleģtirilmiģtir. Bu adımlar sonrasında nihai model oluģturulmuģ ve değerlendirilmiģtir. 2. MODELĠN GELĠġTĠRĠLMESĠ VE DOĞRULANMASI 2.1. Faktörler ve iliģkili maddelerin belirlenmesi Modelin geliģtirilmesi sırasında yapılan araģtırma prensip olarak bazı faktörleri belirli teknoloji benimseme modelleri ve teorilerinden almıģ, bunlara iģ süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriği ile ilgili kendi özel faktörlerini ekleyerek iģ süreçlerinin benimsenmesi için geniģ bir benimseme modeli oluģturmayı amaçlamıģtır. Özel olarak, teknoloji benimseme modelinin [12] algılanan kullanıģlılık, algılanan kullanım kolaylığı ve davranıģsal niyet faktörleri, teknolojinin benimsenmesi ve kullanılması için birleģtirilmiģ teorinin [13] kolaylaģtırıcı etkenler faktörü ve teknoloji benimseme modelinin üçüncü versiyonunun [14] sübjektif norm, çıktı kalitesi, sonuçların gösterilebilirliği, iģle ilgililik ve objektif kullanılabilirlik faktörleri bu çalıģmada içerilmiģtir. Ayrıca iģ süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriği ile ilgili özel ve özgün olarak bazı faktörler tanımlanmıģtır. Bunlar organizasyon kültürü, denetim, uyarlama, iģletme & bakım, kararlılık, detay seviyesi, geliģtirmeye katılım, eğitim, medyum ve modellemedir. Sonuç olarak iģ süreçlerinin benimsenmesi modeli için 19 farklı faktör tanımlanmıģtır. Bu faktörlerin iģ süreçlerinin benimsenmesindeki anlamları ve karģılıkları aģağıda açıklanmıģtır. Bu faktörler belirlendikten sonra, bu faktörleri açıklayan ilgili maddeler literatürden beslenilerek oluģturulmuģ ve aģağıda belirtilen 19 faktör ile ilgili toplamda 70 adet ilgili madde belirlenmiģtir. Bu 70 madde veri toplamada kullanılan ankette katılımcılara yöneltilen soruları oluģturmuģtur.

5 Denetim (DNT): Bir Ģeyin dikkati bir Ģekilde kontrol edilmesi veya gözden geçirilmesi veya iģ ürünlerinin veya iģ süreçlerinin belirli kriterlere göre bağımsız bir Ģekilde incelenmesi ve değerlendirilmesi olarak tanımlanır [15]. Davranışsal Niyet (DN): Bireyin bir davranıģı yapmak veya yapmamak hakkındaki bilinçlilik, farkındalık ve niyet derecesi olarak tanımlanır [6]. Kolaylaştırıcı Etkenler (KE): Ġlgili teknoloji veya sistemin kullanılmasını teģvik etmek veya kullanılmasına yardım etmek için var olan kurumsal, teknik veya prosedürel altyapı ve ayarlamalardır [13]. Detay Seviyesi (DS): Ġyi detay seviyesi ne çok fazla ne de çok az bilgi içermek olarak tanımlanmıģtır. BaĢka bir ifadeyle, süreçlerin olması gerektiği kadar, ne fazla ne de az bilgi ve detay içermesi gerektiği kastedilmiģtir. Ġşle Ġlgililik (ĠĠ): ĠĢle ilgililik sistemin uygulanabilirliği ve iģ veya görevlerle ilgili olması anlamına gelir [12]. Medyum (MED): Medyum ile temelde üç Ģey kastedilmektedir. Bunlar iģ süreçlerinin dokümante edildiği dil, iģ süreci sisteminin medyası (basılı veya çevrimiçi) ve iģ süreçlerinin içerdiği elementlerdir (metin, görsel öğeler, vb.). Modelleme (MDL): Bu faktörle iģ süreçlerinin modellenmesi kastedilmiģtir ve iģ süreçlerinin modellenmesi iģ süreci mimarisi, tasarım ve tanımlarının gösterimi Ģeklinde tarif edilir [16]. Tanımlayıcı iģ süreçleri ne yapılacağını, tarif edici iģ süreçleri ise nasıl yapılacağını belirtirler [17]. Objektif Kullanılabilirlik (OK): Bir iģi yapmak için algılanandan daha ziyade gerçekte harcanan zamanı ve eforu esas alır [12]. Ġşletme & Bakım (ĠB): Bu faktörle iģ süreçlerinin iģletimi ve bakımı için adanan kaynak ve eforlar kastedilmiģtir. ĠĢ süreçleri için iyi bir iģletme ve bakım pratiğinin yetkin ve yeterli kaynakların iģ süreçlerinin tanımlanması, yaygınlaģtırılması ve bakımı için tahsis edilmesi ile mümkün olduğu varsayılmıģtır. Organizasyon Kültürü (ORK): Bir organizasyonda kiģilerin anlayıģlarını ve hareketlerini Ģekillendiren kolektif birikimler olarak nitelendirilebilir. ÇeĢitli durumlardaki uygun ve kabul edilebilir hareket tarzlarını Ģekillendirir [18]. Çıktı Kalitesi (ÇK): Sistemin iģini iyi ve beklendik seviyede yerine getirme derecesi olarak tanımlanabilir [12]. Geliştirmeye Katılım (GK): Bu faktörle, iģ süreçleri tanımlanırken ve yaygınlaģtırılmadan önce yöneticilerin, çalıģanların ve diğer ilgili paydaģların iģ sürecinin uygulanabilirliği ve uygunluğunu sağlamak üzere bu iģlemlerin bir parçası olarak yer almaları kastedilmiģtir. Algılanan Kullanım Kolaylığı (AKK): KiĢinin bir Ģeyi kullanırken hissettiği kolaylık seviyesi ve rahatlık anlamına gelir [6].

6 Algılanan Kullanışlılık (AK): KiĢinin bir sistemi kullanırken veya sonucunda, iģ yapılıyor, gerekler sağlanıyor ve gerektiğinde performans iyileģmesi oluyor diye düģünme derecesidir [6]. Sonuçların Gösterilebilirliği (SG): KiĢinin bir sistemi kullanması sonucunda, ortaya çıkan Ģeylerin elle tutulabilir, fark edilebilir ve üzerinde konuģulabilir olması seviyesidir [19]. Kararlılık (KRR): Kararlılıkla iģ süreçlerinin çok sık ve rahatsız edici derecede güncellenmemesi ve değiģtirilmemesi, kararlı olmaları kastedilmiģtir. ĠĢ süreçleri için iyi bir kararlılık düzeninde, iģ süreçlerin sıkça ve rahatsız edici Ģekilde değil, planlı ve gerektikçe güncellenmesi ve değiģtirilmesi ideal olarak varsayılmıģtır. Sübjektif Norm (SN): Ġnsanların bir iģi yaparken veya yapmazken kendileri için önemli olan diğer insanların düģünce ve davranıģlarını önemsemeleri ve örnek almaları durumu olarak tanımlanır [5]. Uyarlama (UYR): Uyarlama ile tanımlı iģ süreçlerinin projelerde belirli bir amaç için, daha önce belirlenmiģ kurallara göre uyarlanması ve ayarlanması kastedilmiģtir [15]. Eğitim (EĞT): Eğitim, sınıfta iģlenen dersler, nedensel rehberlik, e-öğrenme, yönlendirmeli kendi kendine öğrenme, iģ üzerinde eğitim, vb. gibi seçenekler içeren formal veya informal aktiviteleri içerir [15]. Eğitim faktörü ile, iģ süreçleri, iģ süreçlerinin amaçları, iģ süreçleri sistemi, yapısı ve etkileģimleri hakkındaki eğitimlerin gerekliliğinin vurgulanması amaçlanmıģtır Hipotezlerin ve ilk modelin geliģtirme için oluģturulması Genel olarak benimseme modellerinde, özel olarak da teknoloji benimseme modelinde temel olarak üç ana faktör bulunmaktadır. Bunlar algılanan kullanıģlılık, algılanan kullanım kolaylığı ve davranıģsal niyettir. Hipotezler oluģturulurken daha önce belirlenen 19 faktörden bu faktörler dıģında arta kalanların her biri bu üç temel faktörle iliģkilendirilerek hangi faktörün hangi faktör(ler) üzerinde etkili olduğunu belirlemek üzere toplamda 51 hipotezden oluģan bir baģlangıç model geliģtirilmek için önerilmiģtir Uygulanan bilimsel metot Modelin geliģtirilmesi sırasında yapılan çalıģmada parçalı en küçük kareler yapısal eģitlik modelinden yararlanılmıģtır. Uygulanan yapısal eģitlik modeli yedi temel adımdan oluģmuģtur. Bunlar; verilerin toplanması, keģfedici faktör analizinin uygulanması, doğrulayıcı faktör analizinin uygulanması, baģlangıç modelin tahmini ve değerlendirmesinin yapılması, model modifikasyonunun yapılması, doğrulayıcı faktör analizinin tekrar edilmesi ve nihai model tahmini ve değerlendirmesinin yapılmasıdır. Uygulanan keģfedici faktör analizi 11 adımda gerçekleģtirilmiģtir. Bunlar; örneklem boyutu yeterliliğinin kontrol edilmesi, anti-görüntü korelasyon matrisinin analiz

7 edilmesi, Kaiser-Meier-Olkin ve Bartlett testlerinin uygulanması, çıkartılmıģ toplumluluk değerlerinin kontrol edilmesi ve adreslenmesi, faktör analizi çıkarım modunun tanımlanması ve uygulanması, döndürme metodunun tanımlanması ve uygulanması, madde ana yüklenmelerinin kontrol edilmesi, döndürülmüģ bileģen matrisinin yaratılması, faktör sayısının belirlenmesi, açıklanan toplam varyansın değerlendirilmesi ve analiz edilmesi ve faktörler ve faktörler için maddelerin tanımlanması ve analiz edilmesidir. Uygulanan doğrulayıcı faktör analizleri ise 7 adımda gerçekleģtirilmiģtir. Bunlar; modelin çizilmesi, parçalı en küçük kareler algoritmasının çalıģtırılması, faktör yüklenmelerinin kontrol edilmesi, kompozit güvenilirliklerin kontrol edilmesi, çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrol edilmesi, yakınsak geçerliliğin sağlanması ve diskriminant geçerliliğinin kontrol edilmesi ve sağlanmasıdır. 3. SONUÇ Uygulanan kapsamlı metot ve yapılan detaylı analizler sonucunda, mühendislik ve yönetim iģ süreçlerinin organizasyonlarda çalıģanlar tarafından benimsenmesi veya çalıģanlara benimsetilmesi bağlam ve içeriğinde 18 adet farklı faktör belirlenmiģtir. Bunlar; Organizasyon Kültürü, Sübjektif Norm, Denetim, Çıktılar & Sonuçlar, ĠĢle Ġlgililik, ĠĢletme & Bakım, Kararlılık, Detay Seviyesi, Objektif Kullanılabilirlik, KolaylaĢtırıcı Etkenler, Algılanan KullanıĢlılık, Algılanan Kullanım Kolaylığı, Medyum, Modelleme, Eğitim, GeliĢtirmeye Katılım ve Süreçlerin Benimsenmesi için DavranıĢsal Niyet tir. Yapılan analizler sonucunda, ayrı ayrı tasarlanan Çıktı Kalitesi ve Sonuçların Gösterilebilirliği faktörlerinin birleģik bir faktör gibi davrandığı tespit edilmiģ ve yakın ve anlamlı ortak yönleri nedeniyle bu faktörler birleģtirilerek Çıktılar & Sonuçlar (ÇS) Ģeklinde ifade edilmiģtir. GeliĢtirilen modeldeki faktörlerin mühendislik ve yönetim iģ süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriğindeki anlam ve karģılıkları yukarıda 2.1 bölümünde verilmiģtir. Mühendislik ve yönetim iģ süreçlerinin benimsenmesi ile ilgili olarak belirlenen bu 18 farklı faktörün, organizasyonlarda çalıģanların mühendislik ve yönetim iģ süreçlerini benimsemeleri ile ilgili olarak toplam %71,583 oranında açıklayıcı ve sağlayıcı nitelikte olduğu saptanmıģtır. UlaĢılan bu %71,583 değeri oldukça tatmin edici ve yüksek bir değerdir [20]. Uygulanan yapısal eģitlik modeli yaklaģımının analizleri sonucunda, iģ süreçlerinin çalıģanlar tarafından benimsenmesi bağlam ve içeriğinde tespit edilen faktörlerin birbirleriyle olan istatistiksel olarak anlamlı iliģkilerini tespit etmeye yönelik yapılan hipotez testlerinin sonuçları ve tespit edilen iliģkilerin istatistiksel olarak anlamlılık değerleri Tablo 1 de verilmiģtir.

8 Tablo 1. Faktörler arasındaki anlamlı iliģkiler ve hipotez testi sonuçları ĠliĢki T Ġstatistik Anlamlılık Hipotez Değeri Değeri Testi Sonucu DNT AKK 2, ,025 Kabul DNT AK 2, ,025 Kabul KE DN 1, ,05 Kabul KE AK 3, ,005 Kabul DS KRR 5, ,0005 Kabul ĠĠ ÇS 13, ,0005 Kabul MDL DN 2, ,005 Kabul MED DN 1, ,05 Kabul MED AKK 4, ,0005 Kabul ORK SN 6, ,0005 Kabul ĠB AKK 3, ,0005 Kabul ÇS AKK 3, ,0005 Kabul ÇS AK 4, ,0005 Kabul OK AKK 2, ,025 Kabul GK DN 2, ,01 Kabul AKK DN 2, ,01 Kabul AKK AK 3, ,0005 Kabul AK DN 2, ,005 Kabul SN AKK 3, ,005 Kabul SN AK 3, ,0005 Kabul KRR AKK 2, ,025 Kabul UYR ĠĠ 10, ,0005 Kabul EĞT DN 2, ,025 Kabul GeliĢtirilen iģ süreçleri için benimseme modelindeki faktörler ve bu faktörler arasındaki istatistiksel olarak anlamlı iliģkiler ġekil 1 de model olarak verilmiģtir. Model üzerindeki okların yönü faktörler arasındaki iliģkileri ve yönlerini belirtmektedir. Belirlenen tüm faktörler ve bu faktörlerin birbirleri ile aralarındaki tespit edilen istatistiksel olarak anlamlı iliģkiler dikkate alındığında, mühendislik ve yönetim iģ süreçlerinin benimsenmesi bağlam ve içeriğinde önemli sonuçlara ulaģılmıģtır. Savunma alanında sistem veya yazılım ikmal eden ve geliģtiren organizasyonların, geliģtirilen bu modeldeki faktörleri ve bu faktörler arasındaki anlamlı iliģkileri, organizasyonlarda mühendislik ve yönetim iģ süreçleri ile ilgili tanımlama, geliģtirme, yaygınlaģtırma, uygulama, bakım ve idame aģamalarında dikkate almaları iģ süreçlerinin çalıģanlar tarafından benimsenmesine önemli oranda olumlu katkı sağlayacak ve bu sayede de iģ süreçlerinin gerçek amaçlarına ulaģılmasına imkân sağlayacaktır.

9 Organizasyon Kültürü KolaylaĢtırıcı Etkenler Sübjektif Norm Algılanan KullanıĢlılık Denetim Süreçlerin Benimsenmesi için DavranıĢsal Niyet Çıktılar & Sonuçlar Algılanan Kullanım Kolaylığı ĠĢle Ġlgililik Medyum Uyarlama Modelleme ĠĢletme & Bakım Eğitim Kararlılık GeliĢtirmeye Katılım Detay Seviyesi Objektif Kullanılabilirlik ġekil 1. ĠĢ süreçleri için benimseme modeli

10 4. KAYNAKÇA [1] Chrissis, M. B., Konrad, M. D. ve Shrum, S. (2006), CMMI: Guidelines for process integration and product improvement (2nd ed.). Boston: Addison-Wesley. [2] Gibson, D. L., Goldenson, D. R. ve Kost, K. (2006), Performance results of CMMI-based process improvement. (Rapor Nu. CMU/SEI-2006-TR-004). [3] Değerli, M. (2012), Identifying factors influencing the acceptance of processes: An empirical investigation using the structural equation modeling approach. Yüksek Lisans Tezi. ODTÜ. [4] Rogers, E. M. (2003), Diffusion of innovations (5th ed.). New York: FreePress. [5] Fishbein, M. ve Ajzen, I. (1975), Belief, attitude, intention, and behavior: An introduction to theory and research. Reading, MA: Addison-Wesley. [6] Davis, F. D., Bagozzi, R. P. ve Warshaw, P. R. (1989), User acceptance of computer technology: A comparison of two theoretical models. Management Science, 35(8), [7] Thompson, R. L., Higgins, C. A. ve Howell, J. M. (1991), Personal computing: Toward a conceptual model of utilization. MIS Quarterly, 15(1), [8] Davis, F. D., Bagozzi, R. P. ve Warshaw, P. R. (1992), Extrinsic and intrinsic motivation to use computers in the workplace. Journal of Applied Social Psychology, 22(14), [9] Ajzen, I. (1991), The theory of planned behavior. OB and HD Processes, 50(2), [10] Taylor, S. ve Todd, P. A. (1995), Understanding information technology usage: A test of competing models. Information Systems Research, 6(4), [11] Compeau, D. R. ve Higgins, C. A. (1995), Application of social cognitive theory to training for computers kills. Information Systems Research, 6(2), [12] Venkatesh, V. ve Davis, F. (2000), A theoretical extension of the technology acceptance model: Four longitudinal field studies. Management Science, 46(2), [13] Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B. ve Davis, F. D. (2003), User acceptance of information technology: Toward a unified view. MIS Quarterly, 27(3), [14] Venkatesh, V. ve Bala, H. (2008), Technology acceptance model 3 and a research agenda on interventions. Decision Sciences, 39(2), [15] CMMI Product Team (2010), CMMI for development, version 1.3: Improving processes for developing better products and services (Rapor Nu. CMU/SEI-2010-TR-033). [16] Feiler, P. ve Humphrey, W. (1992), Software process development and enactment: Concepts and definitions (Rapor Nu. CMU/SEI-92-TR-004). [17] Wang, Y. ve King, G. (2000), Software engineering processes: Principles and applications. Boca Raton, Fla.: CRC Press. [18] Ravasi, D. ve Schultz, M. (2006), Responding to organizational identity threats: Exploring the role of organizational culture. Academy of Management Journal, 49(3), [19] Moore, G. C. ve Benbasat, I. (1991), Development of an instrument to measure perceptions of adopting an information technology innovation. Information Systems Research, 2(3), [20] Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001), Using multivariate statistics (4th ed.). Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.