Demirciler çarşısı Zeytinburnu'nda kuruluyor. Su faturaları üç ayda bir gönderilecek

Transkript

1 Belediye taşınmazlarından sağladığı geliri arttırıyor Belediyeye ait taşınmazların günün koşullarına göre değerlendirilmesi ve bu yoldan da gelirin arttırılması için harekete geçilmiştir. Belediye Başkanı Ahmet îsvan, Belediye Şube Müdürlüklerinden bölgelerinde ecrimisil veya îşgaliye karşılığında özel kişilerin faydasına sunulmuş yerlerle Belediye malı oup da bölgesi itibariyle büyük gelir getirebilecek nitelikte fakat terkedilmiş yerin kısa zamanda saptanıp krokileriyle birlikte kendisine acele bildirilmesini istemiştir. Îsvan ayrıca her Belediye Şube Müdürünün bölgelerinde dükkân, büfe gibi gelir getirici tesislerin yapmama elverişli yerlerin de saptanmasını bildirmiştir. Belediyece alman bir karar gereğince, bundan böyle işgaliye resmî karşılığında kullanılmasına izin verilen yerlere ( İnşaatlarda olduğu gibi ) işgal edilen yerin yüz ölçümü, işgal eden kişi, işgalin başlangıç tarihini gösterir bir levlıa astırılacaktır. Belediye, taşınmazların durumunu kesinlikle ve krokileriyle saptayarak gelir kaybını önleyeceği gibi, yeni gelir kaynaklarına kavuşacaktır. Demirciler çarşısı Zeytinburnu'nda kuruluyor îstanbulda Zeytinburnu Merkezefendi bölgesinde kurulacak olan Demirciler çarşısının mevziî imar plânında gerekli değişikliği Belediye Meclisi görüşerek uygun görmüştür. Belediye İmar Encümenince incelenerek Belediye Meclisine getirilen tutanakta, Demirciler çarşısını kuracak Kooperatifin satın aldığı iskân dışı parsellerin bir kısmı iskân sahasına alınmış, Londra asfaltı kenarındaki yeşil tecrit bandı ile Ayvalıdere-Londra asfaltı arasında kalan kısmın yeşil saha olarak yollarla birlikte kamu yararına bedelsiz bırakılması öngörülmüştür. Bu durumun yerine getirildikten sonra Demirciler çarşısı inşaatına başlanabilecektir. BU YIL ÎSTANBULDA 2283 YANGIN OLDU : İstanbul Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü 1974 yılının 10 ayı içinde kentimizde 2283 yangın olayının meydana geldiğini açıklamıştır. Son hafta içinde meydana gelen 56 yangından 46 sı başlangıç halinde iken söndürülmüş, 6 bina kısmen, 5 bina tamamen yanmıştır. İtfaiye örgütü aynı süre içinde kentin çeşitli bölgelerinde 119 ton su tahliyesi yapmış, itfaiye polisi 114 iş yerini denetleyerek, yangına karşı alınması gerekli tedbirleri işyeri sahiplerine bildirmiştir. Belediye Tanzim satış mağazalarında 9 ayda liralık satış yapıldı Belediyece işletilen Tanzim Satış Mağazalarında 9 aylık süre içinde leiralık çeşitli gıda maddesinin satışı yapılmıştır. Verilen bilğiye göre liralık margarin ve sıvı yağı, 5, liralık kuru tahıl, liralık sebze, meyve, liralık temizlik malzemesi, ıdiralık çeşitli peynir, liralık bal ve reçel, liralık konserve, liralık zeytin, liralıkta çeşitli gıda maddeleri satılmıştır. Satışlarda üra ile Kadıköy Tanzim Satış Mağazası önde gelmekte, Kadıköyü lira ile Üsküdar, 3, lira ile Beşiktaş mağazaları izlemektedir. Sular idaresi şebekeye çelik boru hatları ekliyor İstanbul Belediyesi Sular İdaresi Genel Müdürlüp kentin su ihtiyacını karşılamak üzere su şebekesine gereken ekleri yapma çalışmalarını sürdürmektedir. Verilen bilgiye göre Anadoluhisarı-Kanlıca, Yeşilköy-Yeşilyurt, Kanlıca-Paşabahçe, Istinye-Yeniköy- Tarabya ; Gaziosmanpaşa-Küçükköy bölgelerine çeşitli boyutlarda çelik boru hattı döşenecektir. Bu konudaki hazırlıklar ilerlemektedir., Elmalı ile Anadoluhisan arasındaki 700 lük çelik boru hatı ise tamamlanmıştır. Sular idaresi Kınalı ve Burgaz adalarında da su şebekesi kurmaktadır. Su faturaları üç ayda bir gönderilecek Sular idaresi Genel Müdürlüğü bir açıklama yaparak, su faturalarının her zaman olduğu gibi yine abonelere 3 ayda bir gönderileceğini, su paralarıma bundan böyle 6 ayda bir alınmasının söz konusu olmayacağını bildirmiştir yılının birinci ve ikinci dönem 6 aylık faturaların bir arada gönderilmesinin su tarifelerinde yapılan değişiklikten ileri geldiği, bunun bir kez uyguladığı, 6 aylık faturaların da abonelere gönderilmiş b ulundup yapılan açıklamada belirtilmiştir.

2 BE VUIT CADI RC ILAR 4 D A D ÇENBER Ll TAŞ 20 -

3 Dünyaca ünlü tarihi Kapalıçarşı Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır BUGÜN ÇOK YÖNLÜ OLUŞUYLA, BÜYÜK BÎR İNSAN TOPLULUĞUNU KENDİNE ÇEKEN KAPALIÇARŞI ; M2 L1K BİR ALAN İÇİNDE, 82 CAD DE VE SOKAĞA YAYILAN 1 CAMI VE MESCİDİ TARİHÇESİ Doğu âleminin en büyük özelliklerinden birini teşkil eden kapalı çarşılar içinde, dünya çapında bir üne sahip olan kapalı çarşı, İstanbul un ikinci ve üçüncü tepesinin kuzey batısında bulunan «Büyük Kapalı Çarşı» dır. Günümüzde gerek yerli halkın gerekse turistlerin büyük ilgisini çeken Çarşı; 500 seneyi aşkın mazisi, tarih ve sanat tarihi açısından değeri dolayısıyla aynen korunması gerekli anıtsal bir eserdir. Bugün büyük bir alan içinde ekonomik bir şehir manzarası arz eden çarşı hakkında tarihi kaynaklarda geniş bilgiye rastlanmamaktadır. Bazı kaynaklar çarşının ilk nüvesinin Bizans devrine ait olduğunu ileri sürerler. Ekrem Hakkı Ayverdi ve Nihat Sami Banarlı Kapalı Çarşının Fatih Sultan Mehmet tarafından Şehir ticaretinin düzene sokulması ve güven ligi amacıyla kurulduğu düşüncesindedirler. Genel düşünüş; Kapalı Çarşı nın Bizans kalıntıları üzerine Türkler tarafından yeniden yapıldığı merkezindedir. Tarih kitaplarında, Şehrin fethinden sonra, Fatih Sultan Mehmet in bugün Iç Bedesten dediğimiz yer ile çevresinde 849 dükkânı inşa ettirdiği ve bu dükkânları Ayasofya Camii ne vakfettiği, bir kaç yıl sonra da «Sandal Bedesteni» ile yakınında 265 dükkân inşa ettirdiği ve sonradan bu dükkânları bütün hayratına irat bıraktığı yazılmaktadır. Bu davranışın günümüz deyimiyle hayrat yapma hususunda öncülük yapmak için Fatih tarafından başlatıldığını tarihçiler belirtmektedirler. Bu modaya uyan zamanın ileri gelenlerinden Molla Hüsrev, Muhittin Kocavi, Mimar Atik Sinan, Muslihittin Yarhisari, Çakırağa, Daya Hatun, Sarı Beyazıt ve diğer devrin ileri gelenleri 10 ile 40 dükkân olmak üzere çarşıya ilâve yaptırmış; sadece Fatih devrinde çarşı 1800 dükkân ve iki bedesten hacmine ulaşmıştır. Zamanla büyüyen çarşı Kanuni Sultan Süleyman tarafından da büyük oranda genişletilmiştir ve 1651 yangınları sonucunda büyük bir kısmı yanan Çarşıda yapılan onarımlar ilk kuruluşdaki asli karakterini bozmuştur. Ekrem Hakkı Ayverdi ye göre: 17. yüzyılda çarşınuı en geniş sınırı içinde üçbini aşan dükkân, iki büyük bedesten, binbeşyüzü aşkın odaları kapsayan yirmibir han bulunmaktadır. Çarşı, bugünkü şeklini 1701 de almıştır. Bu tarihlerde 65 sokağa yayılan çarşı yine sürekli olarak gelişmeye devam etmiştir. 16 HANI, 2 BEDESTENİ, 7 ÇEŞMESİ, 1 KUYUSU, 1 SEBİLİ, 1 ŞADIRVANI, 3000! AŞAN DÜKKA NI İLE İSTANBUL İÇİNDE AYRI BİR ŞEHİR GÖRÜNÜMÜNDEDİR 19. yüzyılın ikinci yarısında (aşağı yukarı 1860 larda) Haluk Şehsuvaroğlu nun bir makalesine göre Kapalı Çarşı nın durumu şöyledir: 61 sokağında iki bedestan, bir hamam, oniki hazine dairesi, bir cami, on mescit, iki şadırvan, bir sebil, onaltı çeşme, bir türbe, sekiz tulumbah kuyu, yirmidört han, bir okul 4399 dükkân ve 2195 o- dası vardır de zelzele sonucu büyük bir kısmı çöken Çarşı, dört yıl olağan üstü bir çaba gösterilerek yeniden yaptırılırken alanı bir defa daha küçülmüştür. Bu gün çok yönlü oluşuyla, büyük bir insan topluluğunu kendine çeken Kapalı Çarşı, metrekarelik bir alan içinde, 82 cadde ve sokağa yayılan, 1 camii 1 mescidi, 16 hanı, 2 Bedesteni, 7 çeşmesi 1 kuyusu, 1 sebili, 1 şadırvanı, 3000 i aşan dükkânı (bunların bin kadarı çarşı ile bağlantılı hanlar içindedir) ile âdeta İstanbul içinde ayrı bir ekonomik şehir görünümündedir. SANAT VE TARİHİ DEĞERİ Bugün Çarşı nın en büyük özelliğini yapısından çok içindeki iki bedesten teşkil etmektedir. Cevahir Bedesteni: Bu bedesten antika eşya satıldıği için Cevahir Bedesteni, çarşının ortasında olduğu için Iç Bedesten, Sandal Besdesteni nden daha önce yapıldığı için de Eski Bedesten adlarıyla andır. Evliya Çelebi, Seyahatname sinde, İç Bedesten in Fatih zamanında yapıldığından söz eder. Bir çok araştırmacılar da bu tezi desteklediği halde Bizans Tarihi kaynaklarına bir göz atılacak olursa; 6. yüzydda (Jüstinianus Devri) Nika İsyanı sırasında Bedesten de saklanan paraların yandığına dair sözler vardır. Genel düşünce Bizans kalıntıları üzerine Fatih Şultan Mehmet tarafından yeniden yaptırıldığıdır. Çünkü, yapı tekniği ve kaim kemerler Türklere özgü bir özellik göstermektedir, Bedesten in 15 kubbesi 3 sıra halinde 8 fil ayağı üzerine oturtulmuştur. Yüz ölçümü 45,3x29,5 metre toplam olarak 1336 metrekaredir. Bedeste de; Dünya nın ve İmparatorluğun geniş ülkelerinden getirtilmiş, mücevherler, altınlar, silahlar, kıymetli kumaşlar, halılar ve hernevi kıymetli eşya saklanırdı. Bundan başka zenginler de paralarım buralarda muhafaza ederlerdi. Günümüz modern bankacılığının başlamasıyla bedestenler hükmünü kaybetmişlerdir. Sandal Bedesteni: Sandal Bedesteni nin kalın fil ayakları üzerinde Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmış olduğu, söylenir. Genel düşünüş bu Bedesten in de yıkıntıların üzerine oturtulduğu şeklindedir. Kemerlerde kullanılan tuğlaların kabalığı bunların Türk yapısı olduğuna şüphe bırakmaz. Payelerdeki taş kesmesi de her yer

4 de rastlanan Türk işçiliğinin açık birer örneğidir. Kubbe kasnakları düz yüzeyli sekiz köşelidir. Bizans eserlerinde böyle bir kasnağa rastlanmaz. Bu Bedestenin, Sandal Bedesteni ismini alması ise, yapıldığı devirde, içinde bir yolu pamuk, bir yolu ipekle dokunan ve adına sandal denilen kumaşın satışına tahsis edilmesindendir. Bu Bedesten 1914 yılında İstanbul Şehremaneti tarafından alınarak umumi mezat yeri haline getirilmiştir, halen de İstanbul Belediyesince mezat yeri olarak kullanılmaktadır. İLGİLİ KANUNLAR VE 1954 YANGININDAN SONRAKİ DURUM 28 Kasım 1954 te çıkan yangında Çarşının aşağı yukarı dörtte üçünün yanması üzerine, Hükümet tarafından Çarşı nın korunması için özel kanunların çıkarılması gerekli görülmüştür Sayılı özel bir kanunla Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu nun kararları gereğince, eski eserliği tasdik ve Kapalıçarşı içinde yapılacak her çeşit onarım, değişiklik ve resterasyon için Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulun dan izin alınması kabul edilmiştir te yine Kapalı Çarşı ile ilgili 6538 sayılı özel bir kanun çıkarılmış ve Çarşıda yapılacak işler için taahhütlere girme yetkisi Nafıa Bakanlığına verilmiştir. On milyon lira ile sınırlandırılan onarım ve ihya fonunun, altı milyon lirası da yılları bütçelerine konulacak ödenekle, 4 milyon lirası da İstanbul Belediyesi tarafından istikrazla temin edileceği belirtilmiştir. Yapılan incelemelerde Belediye nin paraca her hangi bir katkısına rastlanmamıştır. Onarılan dükkânların sahipleri paylarına düşen miktarı 10 yılda 10 eşit taksitte ödemişlerdir. Çarşının onarımına 1956 yılında başlanmış, 1959 yılında bitmiştir. Bugün bu Kanunlar gereğince Çarşı,mn asli karakterine hiç bir ilâve yapılmamaktadır Sayılı Belediyeler Kanunu nun 115. Maddesinde Kapalıçarşı ve Bedesten gibi emlâkin onarımı ile ilgili konular yaşanmıştır. Belediyelerce bildiri yapıldıktan sonra gerekli onarım sahiplerince yapılmadığı takdirde bunların yapımı Belediye ye aittir. Belediye yapmış olduğu giderleri ilgili kanun gereğince tahsil yönüne gider. GÜNÜMÜZDE KULLANILIŞI Çarşı nm tarihi ve sanat tarihi açısından olan büyük değeri yanında şehirsel yerleşme yönünden olan bir değeri vardır ki, kanaatımızca üzerinde durulması gerekli en ö- ııemli konuda budur. Günümüz modern şehirciliğinde merkezi ticaret bölgesin en uygun ulaşım imkânına sahip, yayaların içinde emin olarak dolaşması genel bir prensip olmuştur. Bu gün. 18 mevcut kapısından 16 sımn sürekli açık kaldığı Çarşı da kadar esnaf çalıştığı tahmin edilmektedir Pazar günleri dışında diğer günler 7-19 arası hizmetin yürütüldüğü Çarşıda hemen hemen ne aranılırsa bulmak olanağı vardır. Kapalı Çarşı esnafının haklarını korumak amacıyla kurulmuş olan Konfederasyon mahiyetindeki «Kapalı çarşı Esnaf Tesanüt ve Koruma Cemiyeti» adlı kuruluşun verdiği bilgiye göre : ( Henüz esnaftan 3500 ü bu Cemiyet e üye olduğu için tam bir meslekî grup tasnifi yapılamamıştır.) Yaklaşık olarak Çarşı da meslek grupları miktarı şu şekildedir. I KUYUMCULAR ve ANTİKACILAR : Bu bölüm 45 caddeye yayılmış olup, Cevahir Bedesteni ve çevresinde 700 kadar dükkânı kapsamaktadır. Bu kısımda altın ve gümüş eşya işlemeciliği, mücevherat ve antika eşya satanlar bulunmaktadır. II HALICILAR : 3 büyük sokağa yayılmış olup, cevahir Bedesteni çevresinde 50 kadar dükkân toplu olarak bulunmaktadırlar. III MOBİLYACILAR : Çarşının merkezinde, 10 sokakta, 200 kadar dükkân toplu halde bulunmaktadır. IV _ TURİSTİK ve HATIRA EŞYA SATICILARI ve DER1-SUET KONFEKSİYONU: Yukarıdaki dört bölümdeki esnaf toplu olarak bulunduğu halde hatıra eşya satan esnaf çarşının bütün sokaklarına yayılmış olarak faaliyet göstermektedir. Bunlardan deri-süet konfeksiyonu çarşısı ise, Kürkçüler, Kalpakçılar, Fesçiler, ve yandaki sokaklarla, Sipahi Sokağında yer almıştır. Hatıra ve turistik eşya deri-süet esnafmın 300 kadar dükkânı kapsadığı tahmin edilmektedir. V MANİFATURACILAR : Manifaturacılar eşnjfı hemen hemen Yağlıkçılar Caddesin de, Manifaturacılar Caddesi diye anılan yerde 100 kadar dükkân olarak toplu halde bulunmaktadır. VI DERİ ve KÖSELECILER : Deri, meşin ve köseleyi ham madde olarak satan bu esnaf 7 sokağa yayılan 250 kadar dükkâna sahiptir. VIII KÜRKÇÜLER : 6-7 dükkân olarak Kürkçü ler Çarşısı denilen yere toplanmışlardır. VIII KARYOLACILAR : Çarşı ile bağlantılı Cebeci Han, Ağa Han, ve Sarraf Han da 50 kadar dükkânı kaplayan bu esnaf, karyola imal etmekte ve satmaktadır. IX YORGANCILAR : Cebeci ve Ağa Han da yapımı, Çarşı içinde de satışıyla uğraşan 100 kadar dükkân vardır. X ELBISECILER : Çarşı nın Beyazıt 200 kadar dükkân olarak toplanmışlardır. yönünde XI TUHAFİYECİLER : 50 kadar dükkân olarak Aynacılar Caddesi nde (Çukur Muhallebicisinden başlayarak Mahut Paşa da son bulan cadde) faaliyet göstermektedirler. Çarşı nın ayrıca, lokantaları, muhalebicileri, bankaları ve postahanesi vardır. Resterasyon sırasında dükkânlardan bazı kısımlar alınarak tek tip yapılmıştır. MÜLKİYET DURUMU Kapalı Çarşı daki dükkânların bugün yüzde 95 i şahıslara ait bulunmaktadır. Ayrıca Belediyemize, Vakıflar idaresine ve Milli Emlâk e ait olan kısanlar da vardır

5 Vakıflar a ait 39 tam ve 35 hisseli olmak üzere 74 dükkân bulunmaktadır. Ayrıca yine Vakıflar îdaresi nin Kapalıçarşı külliyesine ait hanlarda 35 adet tam, 7 adet hisseli odası bulunmaktadır. Milli Emlak e ait ise 9 dükkân vardır. Belediye nin Sandal Bedesteninden gayri 1954 yangınından sonra Kapalıçarşı da elde etmiş olduğu turistik tesisler vardır. Bunlar; Şark Kıraathanesi, Havuzlu Lokanta, Türkiye Halk Bankası ve Türkiye îş Bankası nm işgal ettiği mahaller, Turistik eşya satan Ali Baba adlı yer ile P.T.T.nin bulunduğu mahallerdir. KAPALI ÇARŞININ KAPILARI 1 Beyazıt Kapısı 2 Çarşıkapı ~ ' 3 Sorgunçlu Han Kapısı 4 Kürkçüler Kapısı 5 Kürkçüler Tavuk Pazarı Kapısı 6 Nuruosmaniye Kapısı 7 Kılıçlar Kapısı 8 Sandal Bedesteni Kapısı 9 Mahmut Paşa Kapısı 10 Mercan Kapısı 11 Tacirler Kapısı 12 örücüler Kapısı 13 Yorgancılar Kapısı 14 Lutfullah Sokak Kapısı 15 Fesçiler Kapısı 16 Hacı Hüsnü Sokak Kapısı ÇARŞI İLE BAĞLANTILI OLAN HANLAR 1 Çuhacı Han (Yalnız bu handa 250 dükkân vardır) 2 Cebeci Han 3 Aktarcı Han 4 Çukur Han 5 Büyük Safran Han 6 Küçük Safran Han 7 Sarraf Han 8 Ağa Han 9 Bodurum Han 10 Yarımtaş Han 11 Sorguçlu Han 12 Rubiye Han 13 Varakçı Han 14 Kuyumcular Han 15 Zincirli Han 16 Sıra Odaları Han İstanbul un nüfusu süratle artarak 4 milyona ulaştı İSTANBUL hızla artan nüfusu ile dört milyona ulaşmış ve dünyanın nüfusu en yoğun kentleri arasında ön sıralara yükselmiştir. Bugün için doğumdan yılda binde 16 ve binde 39 u aşan göçsel artışların katılmasıyla rekor düzeye ulaşmıştır. Son yıllarda çok daha belirginleşen nüfus patlaması ekono mik-sosyal sorunları da beraberinde getirmiş, üzerinde önemle durulacak konu olmuştur. Yurdumuzda genel sayımların ilk yapıldığı 1927 yılında İstanbul un nüfusu olarak saptanmış, daha sonraki yıllarda artış oranı binde 18 gibi düşük seyir göstermiştir. Ne varki 1950 sayımı sonuçlan incelendiğinde büyük kentlere doğru hızlı bir göç ve bu arada İstanbul da binde 54,17 lik artışla nüfusun bir milyon 166 bin 477 ye yükseldiği görülmüştür genel sayımlarında üç milyon 19 bin 32 olan İstanbul un nüfusu Devlet istatistik Enstitüsü tahminlerine göre önümüzdeki yıl üç milyon 901 bin 628 olacaktır. Ancak genel sayımlarda tahminlerin hayli üzerinde sonuç alındığı gözönünde tutulursa 1975 İstanbul unun nüfusunun dört milyonu rahatça aşacağı söylenebilir. İstanbul un 5712 metrekarelik yüzölçümünde 19 ilçeye dağılan nüfus grupları en yoğun olarak ile Fatih, ile Şişli ve ile Bakırköy ilçelerinde bulunmaktadır. Bu arada dört kilometrekare ile en küçük ilçe durumunda olan Şişli de kilometrekareye düşen nüfus dür. Nüfusun cinsiyet olarak ayırımında erkekler bir milyon 624 bin 658, kadınlar bir milyon 394 bin 374 tutmaktadır. Bu arada 12 ve daha yukarı yaş gruplarında hiç evlenmemiş erkeğe karşı 249.bin 623 kız bulunmaktadır. Nüfusun tahsil dereceleri ve mesleklerindeki mevkilerini şöyle sıralayabiliriz. 12 ve daha yukarı yaştaki bir milyon 85 bin 665 kişiden okuma yazma bilmeyenlerin sayısı dır. Mesleklerinde ücretli olarak çalışanlar , işveren durumunda olanlar , kendi hesabına çalışanlar , iş görmeyenler başka bir değişle hazır yiyenler kişiyi bulmaktadır. Esas iş veya meslek nüfus grupları açısından dağılışta ise tarım dışında çalışan sanatkârlar ve işçiler kişi ile başta gelmektedir. Tarımcı, hayvancı, ormancı, balıkçı ve avcılar , ticaret ve satış personeli olarak da kişi sıralamayı takip etmektedir. Genel nüfus yazımında İstanbul da ailenin varlığı saptanmıştır. Bu arada hayret uyandıracak konu 15 bin 4 9 i ailenin diğer illere örnek olarak gösterilen İstanbul da mağara, çadır gibi yerlerde yaşamlarını sürdürdüğüdür. İstanbul, Batı da Silivri ve Çatalca, Doğu da ise Şile, Kartal ve Yalova ilçelerini dışa doğru gittikçe artan bir hızla zorlayarak genişlemektedir. İzmit, İstanbul ile körfezde birleşmekte sınırsal ayrım gözetmediğinde tek bir şehir olarak görülmektedir. _ 23 _ Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi