Sayı: 104 Ağustos 2014

Transkript

1 Sayı: 104 Ağustos İnsani Gelişme Raporu Tokyo da açıklandı Bu yıl 12 bin kişi İnternetle Hayat Kolay diyecek Engeller kıtalararasında aşıldı İnsani Gelişme Endeksi: 'Büyümede yavaşlama var' Su Ödülleri yenilikçi proje fikirlerine verildi

2

3 2014 İnsani Gelişme Raporu Tokyo da açıklandı Kalkınmada ilerleme kaydedebilmek ve bu ilerlemeyi güvence altına alabilmek için temel sosyal hizmetlere evrensel düzeyde herkes için erişim sağlanması ve sosyal güvenlik ve tam istihdam alanlarında daha güçlü politikalar oluşturulması çağrısında bulunan 2014 İnsani Gelişme Raporu 24 Temmuz da Tokyo da açıklandı. Ankara, Ağustos 2014 İnsani İlerlemeyi Sürdürmek: Kırılganlıkları Azaltmak ve Dayanıklılık Oluşturmak başlıklı Rapor, Japonya Başbakanı Shinzō Abe, UNDP Başkanı Helen Clark ve UNDP İnsani Gelişme Raporu Ofisi Direktörü Khalid Malik tarafından açıklandı. 800 milyon insan yoksulluğun pençesine düşme riski altında Sürekli kırılganlıklar, insani gelişmeyi tehdit ediyor. Söz konusu kırılganlıklar, politikalar ve toplumsal normlarla sistematik bir biçimde giderilemezse, ilerleme ne adil ne de sürdürülebilir olacak. İşte bu konu, 2014 İnsani Gelişme Raporu nun temelini teşkil ediyor. Gelir bazlı yoksulluk ölçümlerine göre, 1,2 milyar insan günde 1,25 ABD Doları ya da çok daha az parayla geçiniyor. Ancak, UNDP nin Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi nin son verileri, 91 gelişmekte olan ülkede yaşayan yaklaşık 1,5 milyar insanın sağlık, eğitim ve yaşam standartları alanlarında tekrar eden yoksunlukları nedeniyle yoksulluk içinde yaşadığını gösteriyor. Yoksulluk genel anlamda azalıyor olsa da yaklaşık 800 milyon insan, herhangi bir zorluğun ortaya çıkması durumunda yoksulluğun pençesine düşme riski altında bulunuyor. UNDP Başkanı Helen Clark, yaptığı açıklamada Kırılganlıklar etkin bir şekilde ele alınırsa, tüm insanlar kalkınma konusundaki ilerlemelerden eşit bir şekilde faydalanma fırsatı bulur ve böylece insani gelişme giderek daha adil ve sürdürülebilir hâle gelir dedi. Rapor, kırılganlık konusuna yeni bir bakış açısı kazandırıyor ve dayanıklılığı güçlendirmek için yöntemler sunuyor İnsani Gelişme Raporu oldukça önemli bir zamanda yayımlanıyor, çünkü dikkatler 2015 te tamamlanan Binyıl Kalkınma Hedefleri ni takip edecek yeni kalkınma gündeminin oluşturulmasına yönelmiş durumda. Norveç birinci, Nijer son sırada İnsani Gelişme Endeksi (İGE) sıralamalarında, en altta ve en üstte bulunan ülkeler bu sene de aynı kaldı. Norveç, Avustralya, İsviçre, Hollanda, Amerika Birleşik Devletleri bu yıl da başı çekerken; Sierra Leone, Çad, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Nijer listenin sonlarında kalmaya devam ediyor.

4 İnsani gelişme alanında elde edilen genel kazanımlara karşın, yılları arasında tüm bölgelerdeki ilerleme yılları arasındaki ilerlemeye oranla hız kaybetti. Arap ülkelerinde, Asya ve Pasifik bölgesinde, Latin Amerika da ve Karayipler de, İGE nin ortalama yıllık büyüme oranı aynı dönemler kıyaslandığında yarıya düştü. Bu yıl İGE değerlerindeki en ciddi düşüşler; süregelen çatışmaların gelir seviyelerinde azalmaya neden olduğu Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya ve Suriye de yaşandı.

5 Ankara, Ağustos 2014 Son İnsani Gelişme Endeksi, büyüme konusunda genel bir yavaşlama olduğuna dikkat çekiyor 2014 İnsani Gelişme Raporu nda ilk defa hesaplanan Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi ne (CDGE) göre, kadınların insani gelişme seviyeleri yalnızca 16 ülkede ya erkeklerinkine eşit ya da erkeklerden daha fazla oldu İnsani Gelişme Raporu nda (İGR) yer alan son İnsani Gelişme Endeksi ne (İGE) göre, insani gelişme seviyeleri yükselmeye devam ediyor. Ancak insani gelişmenin büyüme hızı tüm bölgelerde yavaşlamış durumda ve ilerleme bölgeler arasında eşit dağılım göstermiyor. Daha düşük insani gelişme değerlerine sahip gruplar daha yüksek oranda gelişme gösteriyor. Bu da yüksek ve düşük insani gelişme değerlerine sahip gruplar arasındaki uçurumun kapandığına dair bir iyimserlik olarak ortaya çıkıyor. Örneğin, Zimbabve 2012 yılından 2013 yılına ortalama yaşam beklentisi süresini 1,8 yıl artırarak en yüksek İGE değerini kaydetti. Bu değer, ortalama küresel artışın neredeyse dört katı oranında. İGE sıralamalarında, en altta ve en üstte bulunan ülkeler bu sene de aynı kaldı. Norveç, Avustralya, İsviçre, Hollanda, Amerika Birleşik Devletleri bu yıl da başı çekerken; Sierra Leone, Çad, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Nijer listenin sonlarında kalmaya devam ediyor. İnsani gelişme alanında elde edilen genel kazanımlara karşın, yılları arasında tüm bölgelerdeki ilerleme yılları arasındaki ilerlemeye oranla hız kaybetti. Arap ülkelerinde, Asya ve Pasifik bölgesinde, Latin Amerika da ve Karayipler de, İGE nin ortalama yıllık büyüme oranı aynı dönemler kıyaslandığında yarıya düştü. Bu yıl İGE değerlerindeki en ciddi düşüşler; süregelen çatışmaların gelir seviyelerinde azalmaya neden olduğu Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya ve Suriye de yaşandı. Bu yıl yayımlanan Raporda, 187 ülkenin İGE değerleri sunuluyor. Dünya Bankası nın Mayıs 2014 te yayımladığı Uluslararası Karşılaştırma Programı nın (ICP) satınalma gücü paritesine göre ulusal para birimlerinin çevrilme oranları verilerinin son halleri ilk kez bu seneki İGE de kullanıldı. Gelir eşitsizliği artmaya devam ediyor ve eğitim eşitsizliği aynı seviyede seyrediyor 2014 Raporu, Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi (EUİGE) hesaplamaları ışığında, eşitsizliğin pek çok bölgede az oranda da olsa düşüş gösterdiğine dikkat çekiyor. Bu düşüşün temel nedeni son yıllarda sağlık alanında kaydedilen ilerlemeler oldu.

6 Fakat gelir eşitsizliği, aralarında yüksek insani gelişme değerlerine sahip ülkelerin de olduğu bazı bölgelerde arttı. Latin Amerika ve Karayipler bölgesi, bu yıl genel eşitsizlik anlamında en büyük düşüşü kaydetmesine rağmen, gelir eşitsizliğinde küresel anlamda en yüksek düzeyi göstermeye devam ediyor. Eğitim alanındaki eşitsizlikler de direnç gösteriyor. Rapora göre, eski nesiller hâlâ okuma yazma bilmeme sorunuyla başa çıkmaya çalışırken, yeni nesiller de ilköğretimden ortaöğretime geçiş konusunda ciddi zorluklar yaşıyor. Eğitim eşitsizliğinin en fazla olduğu ülkeler Güney Asya, Arap ve Sahra Altı Afrika ülkeleri oldu ülkenin değerlerinin hesaplandığı EUİGE, en düşük eşitsizlik seviyelerinin Norveç, Finlandiya ve Çek Cumhuriyeti nde olduğunu gösteriyor. Bazı ülkeler, EUİGE sıralamalarında İGE sıralamalarına oranla daha alt sıralarda yer alıyorlar. Kişi başına düşen Gayri Safi Milli Gelir (GSMG), ABD de Kanada da olduğundan daha yüksek. Fakat GSMG eşitsizlik baz alınarak hesaplandığında durum tersine dönüyor. Benzer şekilde, Botsvana, Brezilya ve Şili de eşitsizliğin yüksek oranda olması nedeniyle, kişi başına düşen GSMG de ciddi farklılıklar görülüyor. 16 ülkede kadın İGE değerleri erkek İGE değerlerine ya eşit ya da erkek İGE değerlerinden daha yüksek 148 ülkenin insani gelişmede toplumsal cinsiyet uçurumları ilk kez Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi (CDGE) kullanılarak hesaplandı. CDGE ye göre, bu ülkelerin 16 sında (Arjantin, Barbados, Beyaz Rusya, Estonya, Finlandiya, Kazakistan, Letonya, Litvanya, Moğolistan, Polonya, Rusya Federasyonu, Slovakya, Slovenya, İsveç, Ukrayna ve Uruguay) kadın İGE değerlerinin erkek İGE değerlerine ya eşit ya da bu değerlerden daha yüksek olduğu görülüyor. Bu ülkelerin bazılarında kadın İGE değerlerinin daha yüksek olmasının nedeni, kadınların daha yüksek eğitim seviyelerine sahip olmaları iken, bazılarında kadın ortalama yaşam beklentisi sürelerinin erkeklere göre daha yüksek olması en az 5 yıl daha fazla. Afganistan da kadın insani gelişme endeksi, erkek insani gelişme endeksinin yalnızca yüzde 60 ını oluşturuyor. Bu nedenle, Afganistan en eşitsiz ülke konumunda. Ülkeler arasında önemli farklılıklar olmakla birlikte, dünya çapında kadın İGE değerleri, erkek İGE değerlerinden yüzde 8 daha az. Ancak CDGE, kişi başına düşen tahmini gayri safi milli gelir açısından cinsiyetler arasında büyük bir eşitsizlik olduğunu ortaya koyuyor: Erkekler için kişi başına düşen gelir oranı, küresel düzeyde, kadınlarınkinin iki katı. Diğer insani gelişme endeksleri ile ilgili güncellemeler Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi (TCEE) genel anlamda düşüş gösteriyor. Sağlık alanındaki gelişmeler ve eğitim ve parlamentoda temsil alanlarındaki kademeli ilerlemelere karşın, kadınların güçlendirilmesi konusunda hâlâ pek çok eksik var. Slovenya, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin en az görüldüğü ülke iken, Yemen bu endekste en üst sırada yer alıyor. UNDP nin Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi (ÇBYE), yoksunlukların genel olarak azalmakta olduğuna dikkat çekiyor. Fakat çok sayıda insan endeks anketinin yapıldığı 91 gelişmekte olan ülkede 1,5 milyar insan hâlâ çok boyutlu yoksul kategorisinde ve yaklaşık 800 milyon kişi de mali, doğal ya da farklı birtakım zorlukların ortaya çıkması durumunda, yoksulluğun pençesine düşme riski altında. Güney Asya, toplamda ülke nüfusunun yüzde 71 ini oluşturan 800 milyondan fazla yoksul ve 270 milyondan fazla neredeyse-yoksul vatandaşı ile en yoğun çok boyutlu yoksul nüfusuna sahip ülke oldu. Bu da bölgenin dünyadaki tüm yoksulların yüzde 56 sına ve neredeyse-yoksulların da yüzde 35 ine ev sahipliği ettiğini gösteriyor. UNDP tam şeffaflık ilkesine bağlıdır. Her ülke için ÇBYE hesaplamasında kullanılan bilgisayar programlarına UNDP nin internet sitesinden ulaşılabilir.

7

8 Sosyoekonomik ve çevresel risklere karşı kırılganlık Avrupa ve Orta Asya yı etkilemeye devam ediyor 24 Temmuz da, UNDP tarafından yayımlanan 2014 İnsani Gelişme Raporu na (İGR) göre, Avrupa ve Orta Asya daki gelişmekte olan ülkelerde, insani gelişmede kaydedilen ilerleme yavaşladı. Bölge, önemli sosyoekonomik ve çevresel zorluklar Ankara, Ağustos yaşamaya 2014 devam ediyor. Öte yandan, Rapor bölge ülkelerinin eğitim, sağlık ve yaşam standartları açısından oldukça yüksek orandaki eşit şartlardan faydalandığını ortaya koyuyor. Bugün, Tokyo da Japonya Başbakanı Shinzō Abe, UNDP Başkanı Helen Clark ve İnsani Gelişme Raporu Ofisi Direktörü Khalid Malik tarafından yayımlanan İnsani İlerlemeyi Sürdürmek: Kırılganlıkları Azaltmak ve Dayanıklılık Oluşturmak başlıklı Rapor, kırılganlık kavramına insani gelişme merceğinden bakıyor ve dayanıklılığı artırmak için yöntemler sunuyor. Rapor, yaşam döngüsü kırılganlıklarını inceliyor ve kişinin yaşamı boyunca şokların daha yoğun etki gösterebileceği hassas dönemleri (örneğin; erken çocukluk, yaşlılık) tanımlıyor. Aynı zamanda Raporda, ayrımcılık ve kurumsal başarısızlıklar sonucunda zamanla şiddetlenip süreklilik gösteren ve etnik azınlıklar, engelliler ve uzun süredir işsiz olanlar gibi dezavantajlı grupların zarar görmesine neden olan yapısal kırgınlıklar da inceleniyor. Sosyal dışlanmışlık ve yapısal kırılganlıklar, Avrupa ve Orta Asya bölgesi için sorun olarak kalmaya devam ediyor. Bölgede bulunan pek çok gelişmekte olan ülkede sosyal hizmetlere ve sosyal güvenliğe erişim kısıtlı. Romanlar gibi etnik azınlıkların yanı sıra engelliler, uzun süredir işsiz olanlar, göçmenler ve izole edilmiş kırsal ve dağlık bölgelerin sakinleri kalkınmada yaşanan aksamalara karşı özellikle kırılgan durumdalar. Bölge, içinde bulunduğu coğrafyadan ötürü doğal afetlere, özellikle de depremlere karşı kırılgan bir yapıya sahip. Yoğun nüfuslu bir yerleşim merkezinde ya da yakınında meydana gelebilecek büyük bir deprem insani bir felakete, bölgesel altyapının zarar görmesine, ciddi mülteci akınlarına ve çoğunlukla sınırlı olan devlet kapasitesinin ve toplumsal bütünlüğün giderek daha çok baskı altında kalmasına neden olabilir. Tahminler, Orta Asya da ve Kafkaslar da kuraklık tehditlerinden Adriyatik Denizi, Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarının kıyı kesimlerinde meydana gelebilecek artan sel risklerine kadar iklimle ilgili bir dizi önemli riske dikkat çekiyor. Raporun da gösterdiği gibi, bu tür olayların gerçekleşmesi durumunda, sosyal dışlanmışlıktan muzdarip olanlar en kırılgan durumda olma eğilimi gösteriyor. UNDP Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Bölge Direktörü Cihan Sultanoğlu: Orta gelirli ülkelerde, afetlerin ve iklim risklerinin daha iyi yönetilmesinin yanı sıra eşitsizliklerin, kırılganlıkların ve dışlanmanın azaltılması

9 ile sürdürülebilir kalkınma ve yoksulluğun azaltılması konularında ilerleme kaydedilebilir. Özellikle, pek çoğu hâlâ küresel mali krizin etkilerini atlatmaya çalışan, gelişmekte olan Avrupa ve Orta Asya ekonomileri için bu durum geçerli dedi. Genel anlamda bölge, İnsani Gelişme Endeksi (İGE) sıralamalarında, gelişmekte olan bölgeler arasında Latin Amerika ve Karayipler den sonra ikinci sırada geliyor. Bölge, ortalama yaşam beklentisi ve ortalama öğrenim görme kategorilerinde dünya ortalamalarının üzerine çıkıyor, fakat kişi başına düşen gayri safi milli gelir konusunda biraz geride kalıyor. Bölgede en yüksek İGE değerlerini Karadağ ve Beyaz Rusya (sırasıyla 51. ve 53. oldular) gösterirken, en düşük İGE değerlerine de Kırgız Cumhuriyeti (125. sırada) ve Tacikistan (133. sırada) sahip oldu. Diğer gelişmekte olan bölgelerle karşılaştırıldığında, Avrupa ve Orta Asya bölgesi, eşitsizliğe uyarlanmış insani gelişme değerleri hesaplamalarında ortalamanın altında bir düşüş kaydederek eşitsizlik sıralamalarında olumlu anlamda ön plana çıktı. Gini katsayısına göre hesaplama yapıldığında, Ukrayna en düşük gelir eşitsizliği değerine sahipken Makedonya Cumhuriyeti en yüksek gelir eşitsizliği değerini kaydetti İnsani Gelişme Raporu, etkisi ve kökeni bakımından giderek daha küresel hâle gelen kırılganlıklara karşı dayanıklılık oluşturmak için politika hedefi olarak tam istihdama bağlılık, temel sosyal hizmetlere herkesin erişiminin sağlanması, güçlendirilmiş sosyal güvenlik ve daha iyi bir küresel işbirliği çağrısında bulunuyor. Rapor, küresel kalkınma açısından oldukça önemli bir zamanda yayımlanıyor, çünkü dikkatler, 2015 sonrası yeni kalkınma gündeminin oluşturulmasına yönelmiş durumda.

10 Bu yıl 12 bin kişi İnternetle Hayat Kolay diyecek İnternet okuryazarlığı oranının artırılmasını amaçlayan İnternetle Hayat Kolay projesi, bu sene 20 ilde 12 bin kişiye eğitim vermeyi amaçlıyor. Ankara, Ağustos 2014 Fotoğraf: TTNET Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Mukim Temsilcisi Kamal Malhotra, TTNET Genel Müdürü Abdullah Orkun Kaya ile İnternetle Hayat Kolay projesinin yeni dönemi ile ilgili görüş alışverişinde bulunmak için bir araya geldi. "İnternetle Hayat Kolay" projesi TTNET, UNDP Türkiye ve Habitat Kalkınma ve Yönetişim Derneği işbirliği ile yürütülüyor ve proje kapsamında daha önce internet kullanımı eğitimi almamış bireylere internet eğitimi veriliyor. Proje özellikle 35 yaş üstü kadınları hedefliyor UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Kamal Malhotra görüşmeden sonra yaptığı açıklamada şunları söyledi: UNDP nin Habitat Kalkınma ve Yönetişim Derneği ve TTNET ile olan işbirliği Türkiye deki herkes için her yerde bilgi ve iletişim teknolojileri fırsatları yaratmayı amaçlıyor. Böylece sayısal uçurumun kapanması ve en dezavantajlı ve dışlanmış grupların dahi küresel bilişim toplumunun faydalarından yararlanması hedefleniyor. Bilgi ve iletişim teknolojilerini daha güçlü, daha eşit ve daha müreffeh bir geleceğe hizmet etmesi için kullanıyoruz. Ziyaretten sonra bir açıklama yapan TTNET Genel Müdürü Abdullah Orkun Kaya ise yeni dönemde projenin özellikle 35 yaş üstü kadınları hedeflediğini belirtti. Türkiye de hızlı bir dijital dönüşüm yaşandığını da belirten Kaya, şu açıklamalarda bulundu: Günümüzde ülkelerin en önemli gelişmişlik göstergelerinden biri de internet kullanımının yaygınlığıdır. Biz de dijital ekosistemi büyütmek için birçok platformda çalışmalar yürütüyoruz. İnternetin sunduğu avantajlardan herkesin yararlanabilmesi için bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da bu alandaki çabalarımızı hız kesmeden sürdüreceğiz. Bu yıl 12 bin kişi daha internet kullanmayı öğrenecek İnternetle Hayat Kolay projesi Türkiye de internet okuryazarlığı oranının arttırılmasını, kamu ve özel sektörün sunduğu e-hizmetlerin kullanımı için kapasite gelişimi desteği vermeyi, yeni medya araçlarının bilinçli kullanımı konusunda

11 farkındalık sağlanmasını ve güvenli internet konusunda toplumun bilgilendirilmesini hedefliyor yılında başlatılan proje ile bu yıl, Mersin, Kahramanmaraş, Karaman, Yozgat, Ordu, Çorum, Artvin, Amasya, Bayburt, Bartın, Manisa, Çanakkale, Batman, Şanlıurfa, Mardin, Şırnak, Erzincan, Bingöl, Erzurum ve Hakkari den oluşan 20 ilde toplam 12 bin kişinin dijital dünya ile tanıştırılması hedefleniyor.

12 Su Ödülleri yenilikçi proje fikirlerine verildi Her Damla Değer Katar projesi tarafından verilen Su Ödülleri ni kazanan proje fikirleri 23 Temmuz da açıklandı. Ankara, Ağustos 2014 Yarışma Türkiye deki üniversitelere kayıtlı master ve doktora öğrencilerine yönelik yapıldı. En iyi fikirlere 5,000 ABD Doları, 4,000 ABD Doları ve 3,000 ABD Doları ödül verildi. Toplamda 16 proje fikri Su Ödüllerinin sahibi oldu. Toplumların suya erişimi ve sanitasyon ihtiyacına karşılık verebilecek, iklim değişikliğine uyum sağlamaya yardımcı olacak ve suyun bilinçli tüketimi konusunda farkındalık yaratabilecek yeni fikirler bu yarışmada ödüllendirildi. Her Damla Değer Katar Su Ödülleri kazananları ve ödül miktarları aşağıdaki gibidir: Ahmet Burak Aktaş 5,000 5,000 Ezgi Köker, Kutay Yılmaz, Siamak Gharahjeh, Ali Ersin Dinçer, Emre Haspolat Onur Dündar Pınar Avcı Özge Türkay Dağlı, Salim Saim Ramadhan Ahmet Nazım Şahin, Ali Ersin Dinçer, Kutay Yılmaz, Emre Haspolat Alp Eren Sinan Özhan, Gürol Özhan Demirel 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 Çağrı Sağıroğlu Cenk Akşit Gençer Gençoğlu 5,000 5,000 5,000

13 Seçil Ömeroğlu Yavuz Fatih Fidantemiz Murat Çevik, Tuba Beşen Sertan Avcı Ahmet Hamdi Deneri Erdem Uysal 4,000 4,000 4,000 3,000 3,000 3,000

14 Engeller kıtalar arasında aşıldı Engelli bireylerin sosyal hayata entegre olmalarına destek olmak amacıyla çalışmalar yürüten Engelsiz Yaşam projesi, 26. Boğaziçi Kıtalararası Yarışları nda Engelli Yüzücüleri destekledi. Ankara, Ağustos 2014 Türkiye Milli Olimpiyatlar Komitesi (TMOK) tarafından Temmuz tarihinde düzenlenen 26. Boğaziçi Kıtalararası Yarışları'nda Engelsiz Yaşam projesi 2013 yılında olduğu gibi bu yıl da "Engelli Yüzücüleri" destekledi. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü Bakanlık Müşaviri Kenan Önalan, Peugeot Genel Müdürü Marc Bergeretti ve Peugeot gönüllüleri de yarış günü engelli yüzücüleri Engelsiz Yaşam standından başarı dilekleriyle yarışa yolcu ettiler. Yarışı başarıyla tamamlayan engelli yüzücüler sıralamasında ilk üç şu isimlerden oluştu: Alper Ceylantepe, Oğulcan Altaş ve Miray Ulaş. 15 engelli yüzücünün katıldığı yarışlarda, Peugeot çalışanlarından oluşan gönüllüler, gün boyunca engelli yüzücülerle vakit geçirerek onlara destek oldular yılında engellilerin hayata uyumları konusunda çalışmalar yapma hedefiyle başlayan "Engelsiz Yaşam" projesi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı nın desteği, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, UNDP ve Peugeot işbirliği ile yürütülüyor.

15 Enerji verimliliği ile ilgili 5 üniversite projesi ilk dönemlerini tamamladı Türkiye de Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü (EVÜdP) Projesi Hibe Programı kapsamında hibe almaya hak kazanan 5 üniversite, projelerinin ilk dönemlerini başarıyla tamamladı. Ankara, Ağustos 2014 Hem sosyal hem de mühendislik bilimlerinden Enerji Verimli Ürünler üzerine 5 araştırma projesi Türkiye de Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü (EVÜdP) Projesi Hibe Programı tarafından desteklenmeye hak kazandı. Ocak 2014 sonu itibariyle başlayan 5 hibe projesi, laboratuvar alt yapılarının kurulumu ve enerji verimliliği derslerinin müfredetının planlanması da dahil ilk dönemlerini başarılı bir şekilde tamamladı. Hibe verilen üniversiteler ise şunlar: Ankara Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi; Kadir Has Üniversitesi ve Özyeğin Üniversitesi. Projelerin süresi 8 ile 9 ay arasında; verilen hibe miktarları ise yaklaşık Amerikan Doları civarında değişiyor. Ankara Elektrikli Ev Aletlerinde Enerji Verimliliği Teknolojileri Araştırma Merkezi başlıklı projesi ile hibe almaya hak kazanan Ankara Üniversitesi (AU), proje kapsamında yeni kurulan Enerji Verimliliği Araştırma Merkezi bünyesindeki Enerji Verimliliği Laboratuvarının tüm fiziki alt yapı ve ekipmanların kurulumunu tamamladı. Bu merkezin kurulumu ile proje hem üniversite bünyesinde Elektrikli Ev Aletlerinde Enerji Verimliliği üzerine bilimsel araştırmaları artırmayı hem de Ankara daki firmalara bu konuda bilimsel araştırma desteği sağlamayı hedefliyor. Bu bağlamda Araştırma Merkezi ve Laboratuvar, tasarlanan enerji verimliliği derslerine olduğu kadar bölgedeki KOBİ lere de ürünlerini test ettirebilmeleri için olanak sağlamayı planlıyor. Ekim 2014 te açılması planlanan Enerji Verimliliği Laboratuvarı öncelikle elektrikli fırınlar ve buzdolapları üzerinde yapılacak araştırmalar için test olanakları ile donatıldı. Laboratuvar, ilerleyen dönemlerde farklı ürün gruplarının da enerji verimliği testlerine olanak sağlayabilecek şekilde tasarlandı. Diğer taraftan Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Ev Aletleri başlıklı projesiyle hibe almaya hak kazandı Bilimsel araştırmaların ve ev aletlerinde enerji verimliliği ile iklim değişikliği arasındaki bağa yönelik tüketici bilincinin artırılmasını amaçlayan bu proje kapsamında, üç farklı ilde bilgilendirici seminerler düzenlenmesi radyo programlarının hazırlanması ve yayımlanması, bu konudaki akademik çalışmaların desteklenmesi için seçmeli bir dersin açılması ve diğer lisansüstü ve lisans çalışmaları yapan eğitim kurumlarına da yaygınlaştırılmasına yönelik multimedya eğitiminin geliştirilmesi planlandı. Proje ortağı olarak Yeşil Düşünce Derneği, bu projenin ortağı olarak bu amaçlara ulaşılmasında Destek oluyor. Bugüne kadar proje kapsamında hazırlanan Enerji ve İklim Değişikliği konulu üzerine başarılı beş radyo programı ayda iki defa olmak üzere Açık Radyo da yayımlandı. Üniversite projenin internet sitesi olan u faaliyete geçirdi ve site üzerinde yeni geliştirilmiş bir uygulama sayesinde

16 piyasadaki marka ve modeller özelinde belirli ev aletlerinin enerji verimliliği ve karbon ayakizini karşılaştırma imkanı sunuluyor. Bu uygulamanın cep telefonlarına da indirilebilmesi için bir yazılım geliştirilmekte olup proje bitiminde kamuya açık kullanılabilir olması hedefleniyor. Ayrıca, enerji verimliliği konusunda açılacak olan seçmeli dersin içeriği ve çevrimiçi olarak verilmesi planlanan ders materyalleri ve multimedya uygulamaları hazırlandı. Bugüne kadar Bursa ve Çanakkale de seminerler gerçekleştirildi. Projenin önümüzdeki döneminde ise İzmir de seminer gerçekleştirilecek. Ayrıca, projenin sonunda İklim Değişikliği ve Ev Aletleri konusunda ilgili sektör temsilcilerine ve üniversitelere yönelik iki günlük bilimsel bir konferans düzenlenmesi planlanıyor. İstanbul Aydın Üniversitesi (IAU) hibeye hak kazanan Enerji Verimliliği ve Elektrikli Ev Aletlerinde Enerji Verimliliğinin Sürdürülebilirliği başlıklı projesi ile üniversitede AR-GE ve laboratuvarda eğitim faaliyetleri ile bilinçlendirmenin arttırılmasına yönelik bir çalışma yapıyor. Bu amaca yönelik olarak, Enerji Verimliliği ve Elektrikli Ev Aletleri için bir Ölçüm ve Analiz Laboratuvarı kuruldu ve laboratuvar altyapısı ve ekipmanların kurulumu tamamlandı. Bu laboratuvarın, yine proje kapsamında enerji verimliliği üzerine tasarlanan enerji verimliliği ile ilgili derslerde kullanılması planlanıyor. Derslerin içeriği bu proje döneminde geliştirilmiş olup önümüzdeki ders döneminde verilecek. Elektrikli Ev Aletlerinde Ölçüm ve Verimlilik Analizi dersi, IAU Mühendislik Fakültesinde Makina Mühendisliği Lisansüstü Programı için zorunlu ders olarak tasarlandı. Elektrikli Ev Aletlerinin Kullanımında Enerji Verimliliği ve Teknikleri dersi ise IAU Lisans Programına yönelik seçmeli bir ders olarak tasarlandı. Ayrıca, çalışan kadınlar ve ev hanımlarına yönelik bir eğitim programı geliştirildi. Konutlarda Enerji Verimliliği ve Elektrik Enerjisi Tüketiminin Düşürülmesine Yönelik Önlemler konulu bu eğitimin IAU tarafından yerel yönetimlerle işbirliği içinde düzenlenmesi planlanıyor. Kadir Has Üniversitesi nin İklim Değişikliği ve Elektrikli Ev Aletlerinde Enerji Verimliliği Hakkında Bilincin Arttırılması başlıklı projesinin hedef kitlesi ise kadın tüketiciler ve çocuklar. Bu bağlamda, İstanbul, İzmit ve Bursa da bilinçlendirme amacıyla oluşturulan örnek kampanya pilot okullarda uygulandı ve çalışan kadınları, ev hanımlarını ve kız öğrencileri kapsayan 1300 kişi ile anket çalışması gerçekleştirildi. Bilinçlendirme toplantıları çocuklar için geliştirilmiş özel broşürler ve çocuklara yönelik evde enerji verimliliği üzerine bir bilgisayar oyununun demosu ile desteklendi. Böylece okullarda hem çocukların hem de velilerin ilgisini çekilmiş oldu. Proje kapsamında geliştirilen bu oyunun ve diğer tüm bilinçlendirme araçlarına projenin internet sitesinden ulaşılabiliyor. Anket sonuçlarının ön çıktıları 2014 Haziran ayında Üniversitenin Cibali Kampüsünde gerçekleştirilen İklim Değişikliği ve Enerji Verimliliğinde Kadının Önemi başlıklı konferansta sunuldu. Ancak anket raporu ve ekonometrik analize dayalı tam sonuçlar proje bitim tarihi olan Ekim 2014 te teslim edilecek. Son olarak, Toplumsal Cinsiyet, Kadın Çalışmaları ve İklim Değişikliği başlıklı seçmeli ders geliştirildi ve Bahar 2014 ders döneminde verilmeye başlandı. Bu ilk pilot uygulama dersinin video kayıtlarına da projenin internet sitesinden ulaşılabiliyor. Özyeğin Üniversitesi nin "Türkiye 'de Enerji Verimli Televizyon Teknolojisinin Dönüşümü ve Bilinçlendirme (EVTV) başlıklı hibe projesi, enerji verimli televizyon teknolojisinin dönüşüm ve uyarlanmasını; enerji verimliliği, çevrenin korunması, iklim değişikliği üzerine toplumsal farkındalığın artırılmasını amaçlıyor. Öncelikle, LEDoid isimli bir mobil demonstrasyon merkezinin EVTV'nin amacına yönelik olarak TV teknolojilerini kapsayacak şekilde geliştirilmesi ve ilgili araştırma ekipmanlarının kurulumu tamamlandı. Ayrıca, akademisyenlerden, ilgili kamu ve sektör temsilcilerinden üyeleri içeren EVTV çalışma grubu oluşturuldu. Bu çalışma grubu, "Türkiye'deki TV Teknolojisi Enerji Verimliliği"nin, akademik araştırmaları sayısını artırmak ve mevcut araştırmaların kalitesini yükseltmek amaçlı oluşturuldu. EVTV platformunun ilk toplantısı, İstanbul'daki üniversite kampüsünde, Haziran 2014'te gerçekleştirildi. Güz 2014 ders döneminde verilmek üzere "Enerji Verimli Televizyon ve Görüntü Teknolojileri" isimli ders, lisans ve lisansüstü öğrencilere yönelik eğitimin müfredatına eklendi. Bunlara ek olarak, uluslararası ve yerel akademisyen ve uzmanların yine üniversiteler, sektör ve kamudan gelen katılımcılara ders vereceği Uluslararası EVTV Kısa Yaz Okulu planlanıyor. Proje kapsamındaki bu derslerle ve LEDOID Mobil teknoloji merkezi aracılığıyla, EVTV teknolojilerini topluma hızlı ve etkin bir şekilde tanıtmanın yanı sıra, EVTV sistemlerinde, tüm yaşlar ve eğitim düzeyleri için farkındalığın ve teknik bilginin (know-how) artırılması amaçlanıyor. Proje ortağı olarak Yıldız Teknik Üniversitesi de projeye katkı sağlıyor. Türkiye de Enerji Verimli ürünlerin Piyasa Dönüşümü projesi (EVÜdP), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından Küresel Çevre Fonu nun (GEF) finansal desteği ile yürütülüyor. EVÜdP Proje ortakları arasında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) ve Arçelik A.Ş. yer alıyor.

17

18 Ankara, Ağustos 2014 BM raporu: 2015 yılı sonuna kadar daha fazla Binyıl Kalkınma Hedefinin gerçekleşmesi için ivme artırılıyor Pek çok Binyıl Kalkınma Hedefine (BKH) ulaşıldı ve kalkınma yardımları rekor düzeylere ulaştı. Fakat sonuçların elde edilmesi ve mevcut çözümlerin pekiştirilmesi için henüz tamamlanmayan diğer hedefler son bir çaba gerektiriyor. BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon tarafından Haziran ayında açıklanan yeni rapora göre, bir sonraki küresel kalkınma gündeminin temelini oluşturacak Binyıl Kalkınma Hedeflerine (BKH) ulaşma yönündeki kararlı küresel, bölgesel, ulusal ve yerel çabalar, milyonlarca insanın yaşamında iyileşmeler yaşanmasını sağladı. Yoksulluğun azaltılması, iyileştirilmiş içme suyu imkânlarına erişimin artırılması, yoksul kent mahallerinde yaşayanların durumlarının iyileştirilmesi ve ilköğretimde toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması gibi pek çok alanda BKH daha şimdiden tamamlandı Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu, hedeflerin tamamlanması için son yıl olan 2015 e kadar daha çok hedefe ulaşılabileceğini belirtiyor. Bugünkü eğilimlerin sürmesi halinde dünya sıtma ve verem mücadelesi ile HIV tedavisine erişimde BKH de öngörülen hedeflerin ötesine geçmiş olacak ve açlıkla ilgili hedef de tamamlanacak. Teknolojiye erişim, ortalama gümrük tarifelerinin azaltılması, borç silinmesi ve kadınların siyasete giderek artan katılımı gibi alanlarda da önemli ilerlemeler sağlanıyor. Kapsamlı resmi istatistikleri temel alan BKH raporu tüm hedeflerin ve bunların alt başlıklarının küresel ve bölgesel düzeylerde en güncel özetlerini verdiği gibi ek ulusal istatistikler de çevrimiçi bulunabiliyor. Sonuçlar, ülke hükümetlerinin, uluslararası topluluğun, sivil toplumun ve özel sektörün yoğun çabalarının insanları aşırı yoksulluktan kurtarma ve geleceklerini iyileştirme yönünde etki yarattığına işaret ediyor. BM Genel Sekreteri Ban şunları belirtiyor: Binyıl Kalkınma Hedefleri insan onuru, insanların eşitliği ve hakkaniyet adına, dünyayı aşırı yoksulluktan kurtarmak üzere verilmiş bir sözdü. Sekiz hedef ve bir dizi ölçülebilir ve zamana bağlı alt hedefleriyle BKH zamanımızın en zorlu kalkınma sorunlarının aşılabilmesi için bir yol çizmiştir. Yaşamların pek çok yoldan kurtarılması Rapora göre BKH alanında büyük kazanımlar elde edilmeye devam ediyor. Geçtiğimiz 20 yıl içinde bir çocuğun beş yaşına gelmeden önce ölme olasılığı neredeyse yarı yarıya azaldı. Başka bir deyişle her gün 17 bin çocuk ölümü önleniyor. Küresel olarak, anne ölüm hızı 1990 dan 2013 e yüzde 45 azaldı. HIV enfeksiyonlu kişilere yönelik antiretroviral terapi sayesinde 1995 yılından bu yana 6,6 milyon yaşam kurtarıldı ve bu terapinin yaygınlaştırılması başka pek çok ölümü de önleyebilecek ile 2012 yılları arasında bu alanda yapılan müdahalelerin sonucu olarak tahminen 3,3 milyon sıtma ölümünün önüne geçildi ten bu yana veremle mücadele çalışmaları sayesinde 22

19 milyon ölümün önlendiği tahmin ediliyor. Bir sonraki kalkınma gündeminin temeli olarak BKH BKH için belirlenen son tarih 2015 yılı sonu olduğundan üye devletler, şu anda Eylül 2015 te yapacakları toplantıda mutabakata varılması beklenen daha kapsamlı hedefleri belirliyorlar. Rapor, 2015 sonuna kadar olan dönemde BKH adına sağlanacak yeni ilerlemelerin 2015 sonrası için önem taşıdığını belirtiyor. BM Genel Sekreteri şunları söylüyor: Üye Devletler şimdi Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini belirleme çalışmalarını sürdürüyor. Bu çalışmalar 2015 sonrası küresel kalkınma gündeminin temelini oluşturacaktır. BKH nin gerçekleşmesi için sergilediğimiz çabalar, 2015 sonrasındaki kalkınma çalışmalarımız için istikrarlı bir temel oluşturuyor. Fakat çocuk ve anne ölümlerinin azaltılması ve sanitasyona erişimin artırılması gibi var olan çözümlerle büyük ölçüde önlenebilir sorunlarla ilgili olan BKH ler, sağlanan bunca ilerlemeye karşın 2015 yılına kadar gerçekleşemeyecek gibi görünüyor. Rapor, ilerlemelerin yavaş olduğu ya da hedeflerin hiç ulaşılmadığı alanlara odaklanmaları ve çabalarını buralara yoğunlaştırmaları için tüm paydaşlara çağrıda bulunuyor. İnsanların ihtiyaçlarını açıkta gidermelerine son verilmesi BKH de daha başarılı olunmasının anahtarıdır 1990 yılından bu yana 2,3 milyon kişi iyileştirilmiş içme suyu olanaklarından yararlanır duruma geldi yılından bu yana dünya nüfusunun dörtte biri geliştirilmiş sanitasyon imkânlarına kavuşurken doğal ihtiyaçlarını açıkta gidermek zorunda olan henüz 1 milyar insan var. Tuvalet ihtiyaçlarını açık alanda gideren bu insanların ezici çoğunluğu (yüzde 82 si) orta gelir düzeyindeki, kalabalık nüfuslu ülkelerde yaşıyor. Sanitasyon imkânlarındaki bu yetersizliğin giderilmesi için çok daha fazla çaba ve yatırım gerekiyor. Kadınlara ve çocuklara yardım için bilinen çözümleri kullanan hızlandırılmış müdahaleler gerekiyor 2013 yılında tüm dünyada yaklaşık 300 bin kadın gebelik ve doğumla ilgili nedenler yüzünden yaşamını yitirdi. Oysa anne ölümleri büyük ölçüde önlenebilir olaylardır. Gelişmekte olan bölgelerdeki gebe kadınların çoğu vasıflı bir sağlıkçı tarafından en az bir kez görülüyor; ne var ki bunların ancak yarısı doğum öncesi gerekli olan dört muayeneden geçebiliyor. İshal ve pnömoni gibi önlenebilir durumlar beş yaşından küçük çocuk ölümlerinin başlıca nedenleri durumunda yılında beş yaşından küçük çocukların tahminen yüzde 25 inde bodurluk bulunmaktaydı; başka bir deyişle bu çocuklar yaşlarına göre daha kısa boyluydular. Önlenebilir kronik beslenme yetersizliği 1990 yılındaki yüzde 40 lık orandan ciddi bir gerileme göstermiş olsa bile bu sorun halen 162 milyon küçük çocuğu etkiliyor. Dünyanın gelişmekte olan bölgelerinde çocukların yüzde 90 ı ilkokula gidiyor. İlkokul çağında olup da okula gitmeyen 58 milyon çocuğun yarısı çatışmaların sürdüğü bölgelerde yaşıyor. Çatışmaların etkilediği bölgelerde yaşayanlar, yoksul kırsal hanelerin kız çocukları ve engelli çocukların okula gitmeme durumu daha yaygındır. Yüksekokul terk oranları da ilköğretimin evrenselleşmesi önünde bir engeldir. Yardımlar rekor düzeyde, ancak en yoksul ülkelerde gerileme var İki yıl süren bir azalmadan sonra resmi kalkınma yardımları 2013 yılında rekor düzey olan 134,8 milyar dolara ulaştı. Gelgelelim, BKH ye yönelik ilerlemenin genellikle geride kaldığı en yoksul ülkelere yönelik yardımlarda göreli bir azalma söz konusu. Gelişmekte olan ülkelerin ihraç ürünlerinin yüzde 80 i gelişmiş ülkelere gümrüksüz olarak girdi ve gümrük tarifeleri de tarihin en düşük düzeyinde seyretti. Gelişmekte olan ülkelerin borç yükü, 2000 yılından bu yana yüzde 75 e yakın düşüş gösteren ihracat gelirlerinin yaklaşık yüzde 3 ünde sabitlenmiş durumda. Daha iyi veriler daha iyi sonuçlar alınmasına da yardımcı olacak Rapora göre, son yıllarda sağlanan kayda değer ilerlemelere karşın kalkınmanın izlenmesini sağlayacak güvenilir istatistikler birçok ülkede hala yetersiz. Gene de BKH ye ilişkin istatistik raporların daha iyi hale gelmesiyle gerçek sonuçlar elde ediliyor. Örneğin, HIV/AIDS le ilgili ilerleme raporu veren ülkelerin sayısı 2004 yılında 102 iken 2012 yılında 186 ya çıktı. Bu da küresel çabaların güçlenmesini sağladı. HIV programları için sağlanan yardımlar 2004 yılına göre üç kat arttı ve HIV lı 9,5 milyon kişi 2012 yılında antiretroviral tedaviden yararlandı. Hedefler doğrultusunda küresel ve bölgesel ölçeklerde ne kadar yol alındığının yıllık değerlendirmesi olan Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu, 28 i aşkın BM kuruluşu tarafından derlenen en kapsamlı ve en güncel bilgileri

20 yansıtmaktadır ve BM Ekonomik ve Sosyal İşler Bölümü tarafından hazırlanmaktadır. Raporun hazırlanmasında kullanılan verilerin tam seti için bakınız:

21 PODCAST İnsani Gelişme Raporu Berna Bayazıt, UNDP Türkiye Program Yöneticisi Too Small! play audio pause audio Bu bölümde 14 Mart 2013 te Meksika da açıklanan UNDP nin hazırladığı 2013 İnsani Gelişme Raporu hakkında konuşuyoruz. UNDP Türkiye: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği nin hazırladığı Yeni Ufuklar Programı ile karşınızdayız. Bu bölümde 14 Mart 2013 te Meksika da açıklanan UNDP nin hazırladığı 2013 İnsani Gelişme Raporu hakkında konuşacağız. Konuğum da UNDP Türkiye Program Yöneticisi Berna Bayazıt. Hoşgeldiniz. Berna Bayazıt (B.B.): Hoşbulduk. Merhabalar. UNDP Türkiye: Şimdi her sene yayınlanıyor İnsani Gelişme Raporu, 14 Mart ta Meksika da açıklandı Raporu nun kapağında Güney in Yükselişi: Farklılıklar Dünyasında İnsani Gelişme başlığını görüyoruz. Bu yılki rapor insani gelişme açısından önemli ilerlemeler sağlayan ve Türkiye nin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan kırktan fazla ülkenin, diğer bir deyişle Güney in, son on yıl içinde kat ettiği yolu gözler önüne seriyor. Böyle bir giriş yapalım. Raporun baş yazarı Khalid Malik Sanayi devrimi yüz milyon kişiyi etkilemişti. Bizim anlattığımız ise milyarlarca insanın hikayesi diyor. Buradan yola çıkarak, raporda anlatılan bu küresel değişim nedir acaba? B.B.: Raporda aslında gerçekten çok değişik bir güç dengelerinin değişmesine işaret ediyor bir şekilde. Bildiğimiz işte kuzey ülkeleri vardır, gelişmiş ülkeler. İşte bunlar Nordik ülkeleri, İskandinav ülkeleri, Avrupa, Amerika, Kanada ve bunun yanında da işte diğer gelişmekte olan ülkeler veya az gelişmiş olarak bildiğimiz ülkeler vardı. Hep geleneksel yaklaşım böyleydi. Ama şimdi bu raporda baktığımızda son on yıllık bir trend diyebiliriz, 2000 ile 2012 arasını karşılaştırmış. Genel olarak İnsani Gelişme Endeksine bakıldığında her ülke, bu listeye konan her ülke, gelişme gösterirken, daha yüksek insani gelişme endeksine ulaşırken, bir grup ülke diğerlerinden daha

22 ciddi bir sıçramaya ulaşmış. Yine bakıldığında, işte kriz döneminde bu finansal kriz son 2008 lerin krizi döneminde de gelişmekte olan ülkeler aslında diğerlerinden daha az etkilenmiş bir şekilde ekonomileri. Bu bir şekilde acaba bu gelişmekte olan ülkelere ne oluyor gibi bir soruya yol açıyor ve geri dönüp işte ne gibi uygulamalar yapılmış, rakamlarda ne gibi değişiklikler olmuş, rapor bir şekilde buna bakıyor. Aslında rakamlarla verecek olursak örneğin hem insani gelişme, yaşam beklentisi, eğitim standartları gibi konularda ama bir yandan da ekonomik, iktisadi boyutlarda örneğin ticaret hacimleri gibi konularda ciddi ilerlemeler kaydedilmiş. Mesela rapor bir rakam veriyor, küresel ticarette güney ülkelerinin payı 1980 den 2010 a kadar yüzde 25 ten yüzde 47 ye çıkmış. Yine güney ülkelerinin kendi içindeki ticaret hacmi de yüzde 8.1 den yüzde 26.7 ye çıkmış. Bu ciddi bir ticaret hacmindeki artışı işaret ediyor. Yine aynı şekilde bir projeksiyona göre de 2020 ye kadar Brezilya, Çin ve Hindistan ın toplam ekonomik üretiminin, altı ülke, bildiğimiz en büyük ülkeleri, aşacağı beklentisi var. Bu ülkeler Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere ve Amerika. Çok ciddi bir değişim gözleniyor gerçekten. UNDP Türkiye: Ciddi bir paradigma değişiminden bahsediyoruz. B.B.: Paradigma değişimi, aynen öyle. UNDP Türkiye: Gelişmekte olan ülkelerin ya da Güney in, yeni ifadeyle, yükselişinden söz ediyoruz. Şimdi birkaç not daha aktarayım ben rapordan. Rapora göre Güney in büyük bir bölümünde yaşam koşulları iyileşiyor. Dünya çapında aşırı yoksulluk altında yaşayanların oranı 1990 da yüzde 43 iken 2008 de yüzde 22 ye gerilemiş vaziyette. Sadece Çin de 500 milyondan fazla kişi yoksulluktan kurtulmuş vaziyette. Güney deki bu değişim aynı zamanda insani gelişmede ve yoksullukla mücadelede önemli bir itici güç durumuna gelmiş vaziyette. Şimdi az önce biraz bahsettiniz rakamlardaki değişimden yani Güney in yükselişinin hayata nasıl etkileri olduğundan ama biraz daha somutlaştıralım. Güney in Yükselişi olarak tanımlanan bu değişimin insani gelişmeye etkisi nasıl oldu? B.B.: Dediğimiz gibi yani insani gelişme endeksine baktığımızda aslında belli bileşenleri var bu endeksin. Gelir bunların sadece biri, eğitim ve sağlık işte yaşam beklentisi gibi belli bazı gelişim noktaları ya da bileşenleri var. Bu bileşenlere baktığımızda insani gelişme endeksinin yükselmesi demek bu ülkelerde yaşayan vatandaşların doğumda yaşam beklentisinin artması işte doğumda rastlanan ölümlerin azalması veya işte eğitim süresinin, okullaşma oranının, okula devam etme süresinin, kız ve erkek çocuklar arasındaki okullaşma oranlarındaki farklılığın azalması gibi şeylere işaret ediyor olması UNDP Türkiye: Ve aynı zamanda kişi başına düşen gelir B.B.: Kişi başına düşen gelir. Hem gelir hem de gelire bağlı olmayan göstergelerde bir ilerlemeye işaret ediyor bu ve hayatın her alanına da değiyor diye düşünebiliriz. UNDP Türkiye: Diğer taraftan da güney ülkeleri sanayileşmiş kuzey ülkelerinin de paylaştığı bazı uzun vadeli sorunlarla karşı karşıya. Bu sorunların arasında nüfusun yaşlanması var, çevresel baskılar, eşitsizlikler, sosyal eşitsizlikler, eğitim, iş fırsatları arasında uyumsuzluk ve anlamlı sivil katılıma olan ihtiyaç yer alıyor. Raporda bu sorunlara karşı nasıl çözümler bulunması öneriliyor acaba? B.B.: Aslında bu ülkelerin yani aynı kuzey ülkelerinin taşımakta olduğu sorunları yaşadığı belli. Rapor bir şekilde bu güney ülkelerinin deneyimine baktığında öncelikle hükümetlerin kalkınmayı önceliklendirdiğini görüyor. Bunun mutlaka devam ediyor olması gerekiyor öncelikle bu sürecin devam ediyor olması için. Küresel pazarların aktif olarak kullanıldığı, ticaretin çok yoğun olarak işlediği görülüyor. Aynı şekilde bu, bu ülkelerin gelişmesi için bir

23 artı olarak görülüyor ve sosyal politika ve sosyal politikadaki yenilikçi yaklaşımların yine aynı şekilde bu ülkelerde diğerlerinden farklı bir artı nokta olarak görüyoruz. Ama bu kalkınmadaki gelişmenin devamı için de bir şekilde belli bazı şeylerin de sağlanması gerekiyor. Örneğin bu ülkelerde hala eşitsizlik söz konusu yani eşitsizliğin bir şekilde özellikle de toplumsal cinsiyet eşitliğinin korunuyor olması ve sağlanıyor olması bu artı pozitif gelişimin sağlanması, sürdürülmesi için bir ön koşul. Yine vatandaşların katılımı: siyasi katılım olsun, topluma her şekilde katılımının daha artması bir şekilde bir yine koşul olarak görülüyor bu durumun daha sürdürülebilir olması için. Çevresel faktörler, çevresel sürdürülebilirliğin devamı çok şart ve özellikle bu yaşlanma gibi konularda işte bu demografik değişimlerin bir şekilde yönetilmesi gerekiyor. Yani bunlar da önümüzdeki dönemde Güney ülkelerinin mutlaka göz önünde bulundurması gereken bazı unsurlar. UNDP Türkiye: 2013 İnsani Gelişme Raporu nu konuşuyoruz UNDP Türkiye den Berna Beyazıt la. Raporun metnine undp.org.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Geniş bir Türkçe özeti de web sitemizde yer alıyor. hdr.undp.org adresinden de rapora dair göstergelere ulaşmanız ve kendiniz yeni değişkenlerle yeni endeksler oluşturmanız mümkün. Bu tartışmaya katkıda bulunmak isteyenler #yeniufuklar veya #insanigelişme etiketlerini kullanarak Twitter üzerinden de bizlere görüşlerini iletebilirler. Türkiye ye dönelim isterseniz. Türkiye de raporu incelediğimiz zaman, raporun incelediği gelişmekte olan Güney ülkelerinden biri Türkiye. Türkiye ye acaba raporda nasıl yer veriliyor? B.B.: Türkiye aslında bu bahsi geçen kırk güney ülkeleri arasında en ön plana çıkanlar arasında. Yani hep Çin, Hindistan, Brezilya dan bahsedilirken ya da Meksika dan, Türkiye de işte ilk beş ülke arasında hep geçiyor raporda. Özellikle işte ticaret hacminin büyümesi, sürdürülebilir bir ekonomik büyüme sağlanması ön plana çıkıyor. Hatta raporda ayrı bir katkı var, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz adına hazırlanan. Burada da daha çok Türkiye nin yoksulluk rakamlarının düşmesinde sosyal politika önlemlerinden bahsediliyor, işte nasıl sosyal güvenlik sisteminin işte daha iyileştirildiğinden, sosyal yardımların işte istihdam politikalarından bahsediliyor ve ayrıca da sağlık sistemindeki dönüşüm, işte bu evrensel sağlık sistemine erişim uygulamalarıyla ilgili biraz daha bilgi veriliyor. Burada da Türkiye örnek ülkeler arasında gösteriliyor bu bakımdan. UNDP Türkiye: Şimdi birkaç not da ben ileteyim. Rapora göre yılları arasında Türkiye de ortalama yaşam süresi beklentisi 18 yıla yakın bir süre artmış vaziyette. Öğrenim görme süresi ortalama 3.6 yıl yükseldi. Öğrenim görme süresi beklentisi ise 5 buçuk yıl artmış vaziyette. Türkiye nin kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılası yine arasında yüzde 133 arttı. Fakat raporda verilen İnsani Gelişme Endeksinde 187 ülke ve bölge arasında Türkiye hala 90. sırada yer alıyor. Bu sıralamayla Türkiye Avrupa Birliği üye ülkelerinin ve OECD ülkelerinin tümünün gerisinde yer alıyor. Ekonomik olarak dünyanın ilk 20 ülkesinde Türkiye ama İnsani Gelişme Raporu nda 90. Bu konu nasıl yorumlanmalı? B.B.: Bununla ilgili de belli bazı analizler var. Her ülkede böyle analizler yapılıyor. Biraz önce belirttiğim gibi insani gelişme endeksi oluşturulurken gelir bileşeni var, sağlık bileşeni var, eğitim bileşeni var. Belli yani daha çok sosyal hayata katılımla ilgili bileşenler var. Türkiye gelir bileşeninde ciddi anlamda bir gelişme kaydetmiş durumda. Sağlık göstergelerinde de oldukça olumlu, işte doğumda yaşam beklentisidir, işte sağlık hizmetlerine erişimdir. Bu konularda da yine nispeten biraz daha geriye çekmekle beraber gelirden elde edilen endeks kazanımını diyeyim sağlıkta da yine durumumuz oldukça iyi görünüyor. Asıl bu gerilemeyi 90. sıraya iten unsurlardan biri eğitim. Eğitimde eşitliğin sağlanması veya işte daha uzun süreli okullaşma, okula devam süreleri, kız ve erkeklerin okullaşmasındaki farklılıklar gibi konular, işte 2. ve 3. derece eğitim kurumlarında yine kadın erkek eşitliği gibi konular

24 burada 90. sıraya düşmesine neden oluyor. UNDP Türkiye: O zaman eğitim ve eğitim süresi meselesi. B.B.: Eğitim ve eğitim süresi diyebiliriz ve hem kalitesi bir yandan da toplumsal cinsiyet eşitliği de yine 90. sıraya düşmesinde bir etken çünkü toplumsal cinsiyet de burada bir unsur insani gelişmede. UNDP Türkiye: Tam bu noktaya gelmişken son bir soru: Raporda yer alan başka endeksler de var İnsani Gelişme Endeksinin dışında. Toplumsal cinsiyet eşitliği endeksi de bunlardan biri. Bu endekste Türkiye 148 ülke ve bölge arasında 68. sırada. Toplumsal cinsiyet eşitliği endeksi hangi verilere bakıyor ve Türkiye için verilen bu sıralamayı nasıl yorumlamamız gerekiyor acaba? B.B.: Bu Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi de beş civarında unsura bakıyor. Türkiye de bizim asıl sorun yaşadığımız konular özellikle siyasi katılım, mecliste kadının temsili, yine eğitimde özellikle işte 2. ve 3. eğitim kurumlarında yani lise ve üniversitelerde kadının katılımı ve özellikle de iş hayatına katılımı yani iş piyasasına katılımları konusunda Türkiye oldukça geride gözüküyor. Gerçekten de bizim toplumsal cinsiyet eşitliği endeksinde yerimizi oldukça aşağı çekiyor. Bu zaten Türkiye nin yıllardır kalkınmayla ilgili hazırlanan raporlarında ön plana çıkarılan bir şey ve yani bu rapor da yine onu doğruluyor. Gelişmeler ufak tefek olsa bile bizim gerçekten önümüzü tıkayan bir unsur toplumsal cinsiyet eşitliği olarak görülüyor. UNDP Türkiye: UNDP Türkiye: Gidilecek bir yol olduğu anlaşılıyor. Berna Beyazıt çok teşekkürler. UNDP Türkiye Program Yöneticisi Berna Hanımla UNDP nin 2013 İnsani Gelişme Raporu nu konuştuk. Raporun tam metnine ve yönetici özetine ayrıca geniş bir Türkçe özetine undp.org.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı UNDP Türkiye Temsilciliği nin hazırladığı Yeni Ufuklar ın bu haftalık da sonuna gelmiş oluyoruz. Programı Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyosu - Radyo İlef stüdyosunda hazırladık. Programımıza podcast formatında itunes üzerinden, İstanbul da FM bandında ve internette Açık Radyo dan, 50 ye yakın ilde Polis Radyosundan, yayın ağımızdaki üniversite radyolarından, ayrıca undp.org.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Sosyal medya üzerinde kullanıcı adımız undpturkiye. Tekrar görüşmek dileğiyle hoşçakalın!

25 PODCAST Türkiye de Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü Birce Albayrak Coşkun, Proje Asistanı Too Small! play audio pause audio Bu programda bahsedilen Hibe Programı için son başvuru tarihi 22 Kasım 2013, Cuma saat 17.00'ye uzatılmıştır. Daha fazla bilgi için lütfen bu bağlantıya tıklayınız. UNDP Türkiye: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği nin hazırladığı Yeni Ufuklar Programı ile karşınızdayız. Bu bölümde günlük yaşantının her safhasında kullandığımız, hayatımızı kolaylaştıran elektrikli ev aletlerinin daha çevreye duyarlı, daha enerji verimli olmasını amaçlayan bir projeden ve bu projenin desteklediği önemli bir hibe programından bahsedeceğiz. Önemli çünkü üniversitelerde bu konunun daha fazla ele alınmasını hedefliyor bu hibe programı. Konuğum da EVUDP Projesi nden - ki açık adı Türkiye de Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü Projesidir bu EVUDP nin- proje asistanı Sayın Birce Albayrak Coşkun. Hoş geldiniz. Birce Albayrak Coşkun: Hoş bulduk. Merhaba. UNDP Türkiye: Birce Hanım şimdi Küresel Çevre Fonu nun yani GEF in finansal desteği ile Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı nın Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından UNDP ile birlikte yürütülüyor bu proje. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ile birlikte yılında başlamış olan bir proje ve projede daha az enerji tüketen elektrikli ev aletlerini teşvik etmek için Türkiye deki konutlardaki elektrik enerjisi tüketimini ve bu tüketimden kaynaklanan sera gazı salımlarını azaltmak hedefleniyor. Ev aletlerimizin, şimdi soru şu daha enerji verimli olması niye önemli ve enerji verimli

26 ürünlerin piyasa dönüşümü ile biz aslında neyi kastediyoruz? Birce Albayrak Coşkun: Öncelikle teşekkür ederiz bize bu zamanı ayırdınız. Bildiğiniz gibi iklim değişikliği zamanımızın en önemli sıkıntılarından bir tanesi. Elektrik tüketimi ve enerji verimliliği iklim değişikliğini sebebiyet veren yolda çok önemli bir pay arz ediyor. Elektrikli ev aletleri ise bu payın içerisinde yine çok büyük bir orana sahip. Mesela projenin uygulama süresince yaklaşık olarak tahmini hesaplanan 30 milyon civarında bir yeni elektrikli ev aletinin Türkiye de kullanıma girmesi söz konusu. Proje bittiğinde ise yaklaşık 10 yıl onun akabinde 10 yıl sonrasında ise içinde 110 milyon civarında yine elektrikli ev aleti eklenmesi tahmin ediliyor ki bu çok büyük bir rakam. Elektrik tüketimi ayrıca Türkiye deki tabii ki artan nüfusla, ekonominin büyümesiyle yine aynı şekilde çok artıyor. Bu da ne demek? Türkiye deki sera gazı salımının aynı şekilde artması demek. Bizim nihaiyi hedefimiz elektrikli ev aletlerinde daha enerji verimli ürünlerin üretilmesi, piyasaya sunulması ve tercih edilmesi. Bu yöndeki talebin ve arzın arttırılmasına yönelik faaliyetlerle enerji verimliliğine katkı sağlamak ve tabii ki de dolayısıyla da bunun neticesinde sera gazı salımlarını buna bağlı olarak ortaya çıkan azaltmak. UNDP Türkiye: Azaltmak. Birce Albayrak Coşkun: Proje ortaklarımız arasında yürütücü kuruluş olan ile Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği, Arçelik ve sizin de belirttiğiniz Küresel Çevre Fonu destekli olarak BM Kalkınma Programı ile birlikte yürütülmektedir. UNDP Türkiye: Piyasa dönüşümünden kastettiğimiz zaman içinde daha enerji verimli ürünlerle eski ürünlerin yer değiştirmesi anlamına geliyor. Birce Albayrak Coşkun: Evet. Yer değiştirmesi. UNDP Türkiye: Hem evlerde hem de piyasanın genelinde. Birce Albayrak Coşkun: Evet, doğrudur. Bir de iki boyutu var aslında projemizin. Bir kurumsal kapasite geliştirilmesi bir de bilinçlendirme. Bu piyasa dönüşümü de bunlarla bağlantılı. Yani biz ne yapıyoruz? Kurumsal kapasiteyi, kamu kurum ve kuruluşlarında, enerji verimliliği, elektrikli ev aletlerinde enerji verimliliğine yönelik politikaların geliştirilmesi, denetimin arttırılması ile ilgili politikaların aynı şekilde geliştirilmesine yönelik faaliyetler UNDP Türkiye: UNDP Türkiye: O işin arka plan kısmı oluyor birazcık. Tüketicilere ulaşıncaya kadar olan kısmı.