Türk Tıp Öğrencileri Birliği Yurtdışı Uzmanlık Rehberi

Transkript

1 Türk Tıp Öğrencileri Birliği Yurtdışı Uzmanlık Rehberi Türk Tıp Öğrencileri Birliği Tıp Eğitimi Çalışma Kolu 2013

2 Değerli TurkMSIC Gönüllüleri, TurkMSIC olarak bir tıp öğrencisinden daha fazlası olmak için çıktığımız bu uzun yolda, hep aklımızın bir köşesinde bir soru vardı. Peki mezun olduktan sonra? Tıp fakültesi öğrencisi olarak önümüzde pek çok seçenek mevcut. Hatta diğer tüm fakültelerdeki öğrencilerden daha fazla iş seçeneğimiz ve olanağımız var. İsteyen arkadaşlarımız TUS ile herhangi bir bölüme girebilmekte, isteyenler herhangi bir uzmanlığa girmeden hekimliğini devam ettirmekte, bir diğer kısım ise yurtdışında uzmanlığını tamamlamak için çalışmakta. İşte bu aşamada, TurkMSIC SCOME olarak hep eksik bir yanımız olarak gördüğümüz yurtdışı uzmanlık teması üzerine eğilmeye karar verdik. Çeşitli araştırmalar ve soruşturmaların sonucunda da dünya tıp öğrencileri arasında da böyle bir eksiklik olduğuna karar verdik. Bu açıdan bu çalışma ile bu konuda araştırma yapmış olan ve bilgilerini paylaşan ilk organizasyonlardan birisiyiz. Bu çalışmada ülkeler araştırılırken, belirli standartlar göz önünde bulundurulmadı. Çünkü ulaştığımız kaynaklar genellikle ülkelerin kendi dillerindeydi ve kendi formatlarında bilgiler sunuyorlardı. Bir ülkede hangi sınav aşamalarının olduğu ayrıntılı biçimde belirtilmişken, bir diğer ülkede sınav aşamaları hiçbir kaynakta belirtilmemişti. Hem çeviri aşamasında hem de bilgileri düzenleme aşamasında pek çok sıkıntı çektik. Dolayısıyla siz de bu rehberde belirli bir standart göremeyeceksiniz, bu yüzden affınıza sığınıyoruz. Kısıtlı bir zaman içerisinde hazırlanmış olan bu çalışmanın sizlere katacağı fayda, en çok tercih edilen ülkelerin tıp uzmanlığı politikaları hakkında genel, yorum yapabileceğiniz ve değerlendirmelerde bulunabileceğiniz bir perspektiftir. Edinmiş olduğunuz bu perspektif ile aklınızda elemeler yapacaksınız ve değerlendirmelerinizin sonucunda belirli ülkelerde uzmanlık yapma gerçeğini etraflıca düşünmeye başlayacaksınız. Emek verdiğimiz ve TurkMSIC içerisinde sürekli büyütülmesine inandığımız bu çalışmanın şu an için bir prototip çalışma olduğunu hatırlatmak isterim. Gelmesi muhtemel pozitif geri bildirimler ve eleştiriler doğrultusunda hepimize çok şey katacağına inandığım bu çalışmanın bir TurkMSIC geleneği olmasını ve sadece SCOME den değil diğer alt komitelerden arkadaşlarımızın da rehbere katkı sağlamasını dilerim. Son olarak bu çalışmanın ileriki dönemlerde sizlerin de katkısıyla çok büyüyeceğinin ve uluslararası boyutta da ses getireceğinin garantisini sizlere verebilirim. Sürekli büyüyen, vizyonunu geliştiren TurkMSIC için önemli bir adım olan bu çalışmaya emek veren herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Daha güzel bir tıp eğitimi için Arınç ÖZTÜRK TurkMSIC SCOME, NOME Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi İletişim: Türk Tıp Öğrencileri Birliği Tıp Eğitimi Çalışma Kolu tarafından 2013 te yayınlanmıştır.

3 İçindekiler Önsöz 2 Almanya 4 Amerika Birleşik Devletleri.. 7 Avusturalya.. 11 Brezilya 13 Çin Fransa.. 15 İngiltere İsveç İtalya Japonya Kanada 25 Macaristan.. 27 Polonya.. 28 Rusya Önemli Not: Türk Tıp Öğrencileri Birliği bu rehberdeki bilgilerin doğruluğu için elinden geleni yapmış olduğunu düşünse dahi, bu rehberde bulunan bilgilerin kesin olarak doğru olduğunu iddia etmemekte, okuyucuları ilgi duydukları ülke konusunda daha fazla araştırma yapmaya teşvik etmektedir. Kaynakları yazılmayan bilgilerin sahibi, bilgilerin alındığı kaynaklardır. Rehberdeki bilgiler, Türk Tıp Öğrencileri Birliği dışında kullanılabilir. Her türlü sorunuz ve katkılarınız için: tipegitimi@turkmsic.net / nome@turkmsic.net

4 Almanya da Uzmanlık Eğitimi Almanya da Tıpta Uzmanlık Eğitimi hakkında bilinmesi gereken önemli noktalar şunlardır: Almanya da tıp uzmanlığı için herhangi bir fakültede tıp fakültesini bitirmiş olmak ve B2 seviyesinde Almanca bilmek gereklidir. Adayın B2 seviyesinde Almanca bildiğine dair belge, Alman Kültür Derneği nin düzenli olarak yaptığı sınavlarda kazanılan başarı ile elde edilebilir. Almanya da Tıpta Uzmanlık Eğitimi alabilmek için herhangi bir yaş sınırı veya herhangi bir yerleştirme sınavı yoktur. Almanya da Uzmanlık Eğitiminde yerli ve yabancı Doktor ayırımı yapılmaz. B2 sertifikasına sahip iseniz işe başlama süreciniz üç aydan altı aya kadar sürebilir. Aylık maaş ve yıllık ücretli izin çalışanın yaşı, çocuk sayısı, Almanya da çalıştığı yıla göre değişmektedir. Almanca dil eğitimini Almanya'da dil okullarında ekonomik şartlarda alabilirsiniz. İhtisas sonunda Almanya da oturma izni ve çalışma izni alınabilmektedir. Bu açıdan Alman devleti adaylara sıkıntı çıkarmamaktadır. Türk vatandaşlarının bu aşamada Almanya da çalışmak istemeleri önemlidir, zira Almanya daki Türk nüfusu düşünüldüğünde Türk doktorlara olan ihtiyaç dikkate alınacak niteliktedir. İhtisas sonunda ülkede kalarak belirli bir süreyi doldurma gibi bir çalışma zorunluluğu yoktur ve Almanya daki Tıp uzmanlığının Türkiye de denkliği vardır. Almanya'daki genel doktor ihtiyacı dolayısıyla son yıllarda yabancı doktor alımı dikkat çekmeye başlamıştır. İhtiyacın önümüzdeki 5 yıl içinde toplam civarında olacağı resmen tahmin ediliyor. Eyaletlere göre ilgili federal sağlık bakanlıklarında farklı değerlendirip yabancı diplomaların denklik ve izin işlemi ilave olarak sınavla tanıyan sistem tarihinde çıkan yasayla birlikte adayın vatandaşlığına bakılmadan sınavsız olarak meslek izni kapsamında denkliğe imkan tanımaktadır. Söz konusu denklik (Approbation) tıp mesleği mevzuatı kapsamında bu mesleğin Almanya genelinde yasal olarak icra edilebilirliğine dair verilen icazet statüsündeki yetki belgesidir. Bu resmi denklik işlemleri sırasında iki ülke arasındaki eğitim sistemi kapsamında tıp eğitimi 1 yıldan daha uzun ve ders içeriği olarak belirgin farklar (eksiklik) tespit edilmediği sürece ilgili denklik işlemi sorunsuz ve sınavsız şekilde tamamlanmaktadır. Approbation bir kez verilir, tüm Almanya geneli için geçerlidir. Meslek izni her işyeri veya eyalet yer değişikliği halinde olmak üzere 2 yılda bir yenilenmelidir.

5 Almanya da ikâmet etmeseniz dahi denklik işlemi için başvuruda bulunabilirsiniz. Sadece yabancı bir ülkede edindiğiniz bir meslek eğitimi diplomasına sahip olmanız ve Almanya da çalışmaya niyetli olduğunuzu kanıtlamanız gerekmektedir. Süreç nasıl işliyor? Dilekçeye müteakip, yabancı bir ülkede edindiğiniz meslek eğitimi diplomanız, bu alandaki Alman meslek eğitimi diploması ile karşılaştırılacaktır. Evraklarınızı ibraz ettikten sonra, yurt dışında edindiğiniz meslek eğitimi diploması ile Alman meslek eğitimi diploması arasındaki kayda değer farklar incelenecektir. Eğer böylesi bir durum söz konusu ise, söz konusu farkların diğer öğrenim belgeleri veya mesleki deneyim ile denkleştirilmesi imkânları incelenecektir. Eğer evraklarınız meslek eğitimi diploması değerlendirmesi için yeterli değilse, nitelik tespit işlemi için örneğin çalışma testi veya uzman görüşmeleri gerekli olabilecektir. Yurt dışında edindiğiniz mesleki yeterlilik belgesi ile Alman meslek eğitimi diploması arasında kayda değer bir fark tespit edilmezse, size tam denklik belgesi veya diğer koşulları da yerine getirirseniz, meslek ruhsatı verilecektir. Böylece mesleğinizi, Alman meslek eğitimi diploması sahibi gibi icra edebilirsiniz. Çalışma Koşulları Almanya'da İhtisas yapacağınız Hastane veya Klinik ile yapılan İş Akdine göre; ihtisas yapan Doktor Çalışan olarak nitelendirilir. Bu iş anlaşmasında, doktorun alacağı maaş ve kullanacağı yıllık izinler ayrıntılı şekilde belirtilmektedir. Bu anlaşmalarda; Yerli Dr. ve Yabancı Dr. ayırımı kesinlikle yapılmaz. Aylık maaş ve yıllık ücretli izin; çalışanın çocuk sayısı, yaşı ve Almanya da çalıştığı yıla göre değişiklik göstermektedir. Yaş, çocuk ve Almanya daki çalışma sürenizin artması ile daha fazla maaş alır ve daha fazla izin hakkına sahip olursunuz. Emeklilik kesintileri, Sağlık Sigortası ve vergiler brüt maaşınızdan kesilir. Kalan miktara nöbet ücreti eklenerek, net maaşınız ortaya çıkar. Hekimler; büyük bir sorumluluk taşımaktadırlar. Bu nedenle; Almanya da Doktorlar toplumun üst gelir grubu arasında yer alır. Almanya'da İhtisas yapacağınız Hastane veya Klinik ile yapılan İş Akdine göre; ihtisas yapan Doktor Çalışan olarak nitelendirilir. Bu iş anlaşmasında; Çalışan Doktorun alacağı maaş ve kullanacağı yıllık izinler ayrıntılı şekilde belirtilmektedir. Bu anlaşmalarda; Yerli Dr. ve Yabancı Dr. ayırımı kesinlikle yapılmaz. Aylık maaş ve yıllık ücretli izin; çalışanın çocuk sayısı, yaşı ve Almanya da çalıştığı yıla göre değişiklik göstermektedir. Aday yaş, çocuk ve Almanya daki çalışma süresinin artması ile daha fazla maaş alır ve daha fazla izin hakkına sahip olur. Emeklilik kesintileri, Sağlık Sigortası ve vergiler brüt maaşdan kesilir. Kalan miktara nöbet ücreti eklenerek, net maaş ortaya çıkar. Almanya da Doktorlar toplumun üst gelir grubu arasında yer alır. Bölgesel hastanelerde kazançlar sınıflandırmaya bağlıdır. Maaş çalışma yıllarına bağlı şekilde kademeli olarak artar. Doktor olarak hizmet ettiği yıla göre maaşı değişir. Tutulan nöbetler için ödeme yapılır. Örneğin; aylık toplam 72 saat nöbet tutulması durumunda; brüt maaşa ilaveten 1.445,04 alır. Böylece yaklaşık 5500 brüt maaş almış olur. Tüm eyaletlerde istenen ortak şart B2 seviyesinde Almanca bilmektir. Psikiyatri gibi danışmanlık gerektiren branşlarda denklik olarak B2 yeterli görülse de klinik branşlarda mutlaka C1 ve üzeri Almanca dil becerisi gerekmektedir. Almanca dil seviyesi B2 nin altında olanlar, ya da hiç Almanca bilgisi olmayanlar kaliteli bir kursa gitmeleri tavsiye edilir. Bu noktada Avrupa Ortak Dil Çerçevesi (GER) kapsamında müfredata uygun sistemli kurs sunan dil okullarına dikkat edilmelidir. Türkiye'de çok az dil okulu bu tip bir programı uygulayabilme yetkinliğine sahiptir. Bunlar da bu

6 seviyeyi maalesef çok uzun bir sürede verebilmektedir. Almanya'daki sıradan kurslarda bile bu süre sıfırdan itibaren 9 ay olarak hesaplanırken aynı seviye Türkiye'de 18 ay olarak uygulanmaktadır. Almanya da Tıp ta Uzmanlık Eğitimi ile ilgili klinik ve denklik işlemleri başvuru sürecinin yaklaşık 3-4 ay zaman aldığı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu zaman Almanca dilini geliştirmek için çok iyi değerlendirilebilir.

7 Amerika Birleşik Devletleri nde Tıp Uzmanlık Eğitimi Amerika da tıp eğitimine başvurabilmeniz için en az dört yıllık lisans eğitimini başarı ile bitirmiş olmanız gerekmektedir. Tıp öncesindeki dört yıllık eğitiminiz herhangi bir konu üzerine olabilir fakat biyoloji, kimya, fizik veya matematik, sosyal bilimler ve davranış bilimi gibi bölümler avantajlı olacaktır. Başvuran Amerikalı öğrencilerin yaklaşık %50 si, yabancı öğrencilerin ise yaklaşık %3 ü kabul edilmektedir. Örneğin geçen yıllardan birinde tıp eğitimine başlayan öğrenciden sadece 155 ini yabancı öğrenciler oluşturmaktadır. Bu yabancı öğrencilerin çoğu ise dört yıllık lisans eğitimini Amerika da bitirmiş olanlardır. İlk Tıp Derecesi Genellikle dört yıllık bir eğitim gerektirir ve sonucunda Doctor of Medicine (M.D.) ünvanını kazanırsınız. Teorik dersler, araştırma ve klinik eğitim iç içedir. İlk tıp derecesi eğitimine başvuracak öğrencilerde güçlü bir 4 yıllık lisans eğitimi, iyi İngilizce, güçlü sosyal aktiviteler, gönüllü çalışmalar ve Medical College Admission Test (MCAT) olarak bilinen tıp sınavında yüksek skor gerekmektedir. Detaylı bilgileri Association of American Medical Colleges (AAMC) nin web sitesinden edinebilirsiniz. Tıp eğitimini seçecek öğrenciler bu bölüme giriş zorluklarını, eğitim süresinin çok uzun oluşunu (4 yıl lisans + 4 yıl tıp) ve ülkeler arasında diploma denkliği problemlerini mutlaka göz önünde bulundurmalıdır. Her yıl Association of American Medical Colleges tıp okulları hakkında yardımcı bilgi, kabul koşulları ve istatistikler yayınlamaktadır. M.D. ünvanı sonrası eğitim Türkiye de, Amerika da veya başka bir ülkede Doctor of Medicine (M.D.) ünvanı kazananlar Amerika da bir üst eğitime kabul edilebilmek için mutlaka Liaison Committee on Medical Education tarafından onaylı okullardan ilk tıp derecelerini almış olmalıdırlar Gerekli ihtisas veya tıp yüksek lisans devresini tamamlamış olmalı Okulun bulunduğu eyaletin doktorluk ruhsatı sınavını başarıyla geçmiş olmalıdır Educational Commission for Foreign Medical Graduates (ECFMG) Sertifikası Amerika da tıp yüksek lisans eğitiminde tüm doktorlar belirli bir süre için belirli bir uzmanlık dalında klinik eğitim almalıdır. Bu programları Accreditation Council for Graduate Medical Education (ACGME) onaylamaktadır. Bu ihtisas programlarına giriş uluslararası öğrenciler için ilk tıp derecesine kabulden biraz daha kolaydır.

8 Amerika veya Kanada dışında tıp eğitimi almış veya okudukları tıp okulu Liaison Committee on Medical Education tarafından onaylı değil ise yabancı veya Amerikalı tüm doktorlar ECFMG sertifikasını almalıdır. Detaylı bilgileri Association of American Medical Colleges (AAMC) nin web sitesinden edinebilirsiniz. ECFMG sertifikası için Dünya tıp okulları rehberinde listelenen bir okuldan listelendiği tarihte mezun olduğunuzu ispatlayan belgeler Türkiye de veya tıp eğitimi aldığınız diğer bir ülkede doktorluk yapma ruhsatınızın olduğunu ispatlayan belgeler U.S. Medical Licensing Examination (USMLE) sınavında hem temel tıp bilimleri hem de klinik bilimler bölümlerinde başarılı olmak. Clinical Skills Assessment (CSA) denilen hem İngilizce hem de klinik becerileri ölçen sınavda başarılı olmak. Bu sınav ECFMG merkezi tarafından ECFMG sertifikası almak için gerekli tüm diğer koşulları sağlamış doktorlara Amerika da uygulanır. ECFMG sertifikası gerektirmeyen bazı eğitim seçenekleri Yüksek lisans akademik eğitimi Hasta ile irtibat kurmayı gerektirmeyecek akademik programlarda eğitim görme imkanı bulunmaktadır. Bunlara; Radyoloji, İmmünoloji, Moleküler Biyoloji, Genetik, Nörobilim, Patoloji ve Fizyoloji örnek verilebilir. Ayrıca araştırma yapmak için de başvurma şansınız bulunmaktadır Kısa dönem programlar Hastaneler veya sağlık merkezleri birkaç günlük veya birkaç aylık kısa programlar sunar ve bunlar hasta ile görüşme gerektirmediği için yabancı doktorlar da ECFMG sertifikası olmadan katılabilirler. ECFMG Uluslararası tıp eğitimi destek programı Foundation for Advancement of International Medical Education and Research (FAIMER) tarafından düzenlenen ve ECFMG himayesi altındaki bu program Amerika dışındaki ülkelerde tıp eğitimi veren üniversitelerdeki tıp fakültesi öğretim görevlileri için hazırlanmıştır. Bu program sayesinde diğer ülkelerdeki tıp bilimleri eğitimcileri Amerika daki tıp eğitimi standartları, eğitim metotları hakkında bilgi edinerek ülkelerinde tıp eğitimini geliştirecek bilgiler edinebilirler. USMLE(United States Medical Licensing Examination) USMLE sınavı üç aşamadan oluşmaktadır: STEP 1 Step 1 in amacı temel sağlık, hastalık ve tedavi mekanizmaları ile ilgili temel biyomedikal kavramları anlama ve uygulama düzeyini değerlendirmedir. Step 1, anatomi, davranış bilimleri, biyokimya, mikrobiyoloji, patoloji, farmakoloji ve psikoloji dalları ile beslenme, genetik vb. konuları içeren sorulardan oluşmaktadır. Test soruları genellikle grafik

9 ve tabloları yorumlama, patolojik ve normal örnekleri tanımlama ve temel klinik tıp bilgisinin uygulanması konuludur. Ellişer soruluk 7 ayrı soru bloğundan, toplamda da 350 sorudan oluşan bu sınav için tanınan süre 8 saattir. Sekiz saatlik süreye toplam 1 saatlik molalar dâhildir. Her 50 soruluk blok için 1'er saatlik süreler tanınmaktadır. Cevapları kontrol etmek amaçlı geri dönüş şansınız sadece yapmakta olduğunuz soru bloğu için vardır. Sorular gruplanmış halde, belli konulardan peş peşe seklinde değil, farklı konulardan karışım şeklindedir. Molalarınızı sadece bloklar arasında alabilirsiniz. Genel olarak direkt bilgi, fakat klinik bağlamda sorgulanır. ABD'deki tıp öğrencilerinin çoğunluğu sınavın bu basamağına, tıp eğitimlerinin ikinci senelerinin sonunda girerler. Bu ülkemizde 3. seneye tekabül eder. STEP 2 Step 2, hasta tedavisi için gerekli olan koruyucu ve önleyici tıp ile klinik tıp bilgisini anlama ve uygulama seviyesini değerlendirmeyi amaçlar. Step 2 soruları, iç hastalıkları, doğum ve kadın hastalıkları, çocuk hastalıkları, koruyucu tıp, psikiyatri, cerrahi ve diğer yatılı tedavi yolları hakkındadır. Test soruları genellikle klinik vaka örneklerinden oluşur. Verilen örneklerde teşhis, hastalık mekanizmasının tanımlanması, tedavi ile ilgili bilgiyi ölçme amaçlı sorular sorulmaktadır. Kırk altışar soruluk 8 ayrı soru bloğundan, toplamda da 370 sorudan oluşan bu sınav için tanınan süre, toplam 1 saatlik mola hakkiniz dâhil, 9 saattir. Sınav kuralları Step 1 ile aynıdır. Bu stepte, soruların başındaki açıklamaların dikkatli okunması çok önemlidir, çünkü sorularda 3 farklı çoktan seçmeli format kullanılmaktadır. Klasik, 5 seçenekli test soruları haricinde, 26 seçeneğe kadar sorulabilen esleştirme soruları da mevcuttur. Bir başka farklı soru biçimi ise; birden fazla seçeneğin doğru olduğu ve bunların işaretlenmesinin beklenildiği pick N formatıdır. STEP 3 Step 3 ise hastalarla ilişkilerde bireysel sorumluluğa verilen önem ile ayakta yapılan tedaviler ile ilgili bilgi düzeyini belirleme amaçlıdır. Sınav sırasında bir doktorun çalışması sırasında yapması gereken temel görevler ile ilgili sorular ve bir de bilgisayar destekli vaka simülasyonları yer almaktadır Yaklaşık 500 çoktan seçmeli sorunun olduğu bilgisayar destekli sınav 2 günlük bir sınavdır. İlk 1,5 gün içinde test soruları cevaplandırılır, ardından da 9 adet, bilgisayar tabanlı vaka simülasyon sorusundan oluşan sınav yapılır. Sınavın bu ilk kısmında, dakika süre içinde cevaplanması gereken soru arasında değişen bloklar vardır.

10 Sorularda anlatılan klinik durum, ayrıntılı olarak, şekil, şema ve laboratuar verileriyle de desteklenir. Her soru bloğunda sorulanlar kendi içinde birbiriyle ilişkilidir, aynı vakadan birçok farklı soru sorulur. Bu kısmıyla Step1 ve 2'ye göre farklılık göstermektedir. Sorular; o anda doktorun, sağlık merkezinde, doktor ofisinde, evinde, hastanede veya acil departmanında olduğu gibi, farklı farklı varsayımlar içerisinde sorulur ve o konuma göre cevap vermesi beklenir. Adayın, hangi tür sağlık merkezinde olduğu, pozisyonu ve olanakları ile şartlarının neler olduğu önceden, soru bloğunun basında adaya verilir. Step 1 ve Step 2 için temasa geçilmesi gereken yetkili bilgileri: NBME National Board of Medical Examiners Website : webmail@nbme.org ECFMG Educational Commission for Foreign Medical Graduates Website : Step 3 için temasa geçilmesi gereken yetkili bilgileri Federation of State Medical Boards Department of Examination Services Website : usmle@fsmb.org USMLE hakkındaki tüm genel danışma soru ve sorunlarınız için: USMLE Secreteriat webmail@nbme.org

11 Avustralya da Tıp Uzmanlık Eğitimi Ülkede tıp uzmanlığı iki başlık altında incelenir. Cerrahi alanda uzmanlık yapmak isteyen adaylar için gereken sınavları ve koşulları isteyen kurum The Royal Australasian College of Surgeons yapılanmasıdır. Kurum, hem Avustralya vatandaşı olan ve olmayan adayların tıbbi bilgilerini sınar; hem de ülkedeki boş uzmanlık alanlarını tespit ederek adayları yerleştirir. Adaylar genel olarak iki amaçla Avustralya da uzmanlık yapmak istemektedirler. 1) Area of Need(A0N) yani cerrahlar kolejinin ihtiyaç ve kontenjan programı doğrultusunda birer uzman olmak için 2) Serbest çalışan ve bağımsız bir uzman olmak için Cerrahlar kolejinden önce başvurulması gereken kurum (AMC) Avustralya Tıp Konseyi dir. Cerrahi dâhil tüm tıp alanlarının koordinasyonunu bu kurum sağlar. Konsey adaya gereken tüm resmi işlemler ve yasal gereklilikler için yardımcı olur. Şartlar sağlandığında konsey adayın yeterli olduğuna kanaat getirirse Cerrahlar Koleji ne sevk eder. Aynı işlemler dâhili tıp bilimlerinde uzmanlık yapmak isteyen adaylar için de geçerlidir. Avustralya da doktorluk icra etmek için su adımlar izlenir: Herhangi bir konuda üniversite mezuniyeti alınır. GAMSAT (Graduate Australian Medical School Admissions Test) veya yabancı öğrenciler için MCAT testine girilir. Görüşme gerçekleştirilir. Sydney Üniversitesi 4 Yıllık Tıp programına kabul gerçekleşir. Bachelor of Medicine (Tıp doktorluğu) veya Bachelor of Surgery (Cerrahlık diploması) almaya hak kazanılır. Bir senelik staj gerçekleştirilir. Bulunulan eyaletteki Tabip Odası ndan kayıt yaptırma hakkı elde edilir Eğitimlerin tanınırlığı konusunda esas kıstas; devam edilen programın içeriğidir. Ne yazık ki Türkiye deki Tıp bilimleri veya Uygulamalı bilimler programlarından çok azı dünya çapındaki ders programlarını ve içeriklerini izliyor. Bunun sonucunda master seviyesinde eğitime devam edebilmek için, ortak dersler pek fazla olmadığından diploma tanınması problemleri yaşanabiliyor. Avustralya daki tıp konusundaki bütün eğitimler Türkiye de tanınmaktadır. Ama yine de problem olabilecek bir unsur, programların içeriğinin örtüşmemesi. Avustralya dan

12 Türkiye ye yatay geçiş yapabilmek için birbirine paralel programlara devam edecek olmanız gerekiyor. Avustralya da, bütün dünyada olduğu gibi tıp bilimleri eğitimine olan talebin çokluğundan öğrenci kabul şartları çok yüksek, fizyoterapi gibi bolümler için bile en az 3.5 bitirme ortalaması 2 senelik tecrübe gibi yüksek profiller aranıyor. Bir diğer konu da tıp eğitimi ücretlerinin, diğer programlardan biraz daha yüksek olmasıdır. Daha küçük şehirlerdeki okulları ve tıp bilimlerinden programlar seçerek bu faktörleri yumuşatabilirsiniz. Yine de eğitime üniversite seviyesinden Avustralya da başlamak ve devam etmek; daha sonraki aşamalar için büyük bir avantaj sağlıyor.

13 Brezilya da Uzmanlık Eğitimi Brezilya da tıp fakültesi eğitimi iki yıl temel bilimler, iki yıl klinik bilimler, iki yıl da intörnlükten oluşmaktadır ten beri tıp fakültesi öğrencilerinin yeterliliğini belirleyen bir sınav uygulanmaktadır. Uzmanlık eğitimi için kadrolar kurumlarca belirlenmekte ve asistan seçimi, meslek odaları, kurumlar ve sağlık bakanlığının da katıldığı bir komite tarafından (Comissao Nacional de Residencia Medica) yürütülmektedir. Her yıl Brezilya tıp fakültelerinden mezun olan 9000 doktordan 6500ü(%72) uzmanlık şansı bulabilmektedir. Uzmanlık öğrencisi seçimleri şu aşamalardan oluşmaktadır: 1) Genel tıp bilgisinin ölçüldüğü bir yazılı sınav 2) Adayın başvurduğu uzmanlık dalıyla ilgili bir yazılı sınav 3) Adayın özgeçmişi ve varsa yayınlarının değerlendirilmesi 4) Adayla yapılan mülakat Yerleştirmeler bu aşamaların sonuçlarına göre yapılmaktadır. Gerekli belgeler 1) En az 6 ay geçerli pasaport 2) Eğer varsa eski pasaportlarınız. 3) Brezilya Konsolosluğunun vize bölümüne yazılmış olan dilekçe 4) 2 adet yakın zamanda çekilmiş vesikalık fotoğraf (fotoğraflar beyaz arka zeminde çekilmiş olmalı ve başvuru formuna yapıştırılmalıdır). 5) Yurtdışındaki kurs, konaklama ve ücretleri içeren belgeler. 6) Eğer Türkiye de öğrenci iseniz: Öğrenci kayıt belgeniz, eğitim belgeleriniz (asılları) 7) 18 yaşının altında anne-baba ile seyahat etmeyen tüm çocuklar, yanlarında anne ve baba tarafından seyahat etmelerine izin verdiklerini teyit eden noter tasdikli muvaffakatname. 8) Evli iseniz aile belgeleri. Evlilik Cüzdanı, eşinizin ve çocuklarınızın kimlik fotokopileri 9) Erkek müracaatçılar Askerlik durumlarını açıklayıcı belgeleri 10) Seyahat ve sağlık sigortası 11) Maddi ve mesleki durumunuzu gösteren belgeler; 12) Eğer bir şirkette çalışıyorsanız, maaş bordrosu veya gelirlerinizi gösteren evrak, işe giriş sigorta bildirgesi ve iş yerinden yetkili makamın onayının olduğu görev yazısı. 13) Eğer iş sahibi iseniz firma belgeleri: Ticaret Odası kaydı, en son vergi levhanız, imza sirküleri, ticaret sicil gazetesi (fotokopileri) 14) Kurs, konaklama ve yurtdışındaki yaşam masraflarınızı nasıl karşılayacağınızı gösteren banka cüzdanları (fotokopileri) veya banka yazıları (asılları) 15) Ailenizin maddi durumunu ve mesleki durumlarını gösteren evraklar (fotokopileri) 16) Mal varlığınız varsa ruhsat veya tapularının fotokopisi

14 Çin Halk Cumhuriyeti nde Tıp Uzmanlık Eğitimi NMEC (National Medical Examination Center) ülkedeki tıp uzmanlığı için gereken sınavın yürütücüsü kurumdur. National Medical Licensing Examination (NMLE) Clinical Skill test (CS) ve General Written test (GW) olmak üzere iki aşamadan oluşur. Adaylar ancak CS yi geçtikten sonra GW ye başvurabilir. Aynı yıl içerisinde iki sınavı da geçmeden ve lisans kaydı için başvurmadan adayların doktorluk yapmasına izin verilmez. CS genel olarak Temmuzda, GW ise genel olarak Eylül ayında gerçekleşir. Adaylar genel olarak aşağıda belirtilmiş olan eğitimlere ve sınavlara da girerek, hem dil konusunda kendilerini geliştirmektedirler hem de tıbbi bilgilerini sınayarak cv lerini güçlendirmektedirler. Her yıl bu sınavlara giren aday sayısı bir milyonu aşmaktadır. Medical Postgraduate Entrance Examination Training and Assessment for Blood Picking and Supplying Staff National Unified Foreign Language Ability Test for Medical Doctors National Foreign Language Proficiency Test in Health Field (LPT) English Test for Reserved Personnel of International Organizations and Basic Knowledge Test for International Ophthalmology

15 Fransa da Tıp Uzmanlık Eğitimi Fransız tıp eğitiminde ilk 2 yılı temel tıp bilimleri oluşturur. Bu dönemde birinci yılın sonunda ulusal düzeyde yapılacak merkezi bir sınavın ardından başarısız olanların, tıp fakültelerine devam etmelerine izin verilmez. İkinci yılı başarıyla bitirenler, iki yıllık klinik bilimlerine devam ederler. Dördüncü yılını başarılı bir şekilde bitirenler, uzmanlık eğitimine devam etme veya genel pratisyen doktor olma arasında bir seçim yaparlar. Uzmanlık eğitimi almak isteyenler, bir merkezi sınava girmek zorundadırlar. Bu aşamada merkezi sınav ile bir uzmanlık programına yerleşemeyen ve pratisyen olmak isteyenler, iki yıl daha intörn olarak eğitim alırlar ve pratisyen doktor olarak çalışırlar. Sınava girenlerin %40 a yakını bir uzmanlık programına yerleşebilmektedir. Uzmanlık eğitimine hak kazananlar ise, üç yıllık temel tıp ve dört- yedi yıl arasında sürebilecek olan uzmanlık eğitimine başlarlar. Bu şekilde tıpta uzmanlık eğitimi için yapılan seçim, tıp fakültesinde iken şekillenir. Uzmanlık eğitiminde rotasyon sistemi ile puanlama ve geribildirim sağlanarak, kişinin performansı devamlı bir değerlendirmeye tabi tutulur. Uzmanlık öğrencileri Fransa da reçete yazabilmektedirler ve resmi olarak tıp doktoru sayılmaktadırlar. Uzmanlık öğrencileri yaklaşık olarak 1300 ile 2000 arasında bir aylık ücret almaktadırlar, fakat bu miktarlar Fransa daki hayat pahalılığı göz önünde bulundurularak adaylar tarafından değerlendirilmelidir. Uzmanlık süresi yaklaşık olarak 3-5 yıldır. DES (diplôme d études spécialisées) diplomasını almadan önce adaylar belirli bir bölgedeki altı aylık zorunlu hizmetlerini tamamlamak zorundadırlar. Bu altı ay içerisinde de gereken akademik ve pratik yetileri edinmeleri zorunludur. Ayrıca her aday zorunlu hizmetleri sırasında bir konu üzerinde tez hazırlamak zorundadır. Çeşitli uzmanlık süreleri: 4 yıllık çalışma gerektiren alanlar: Dermatoloji,Nükleer Tıp,Kardiyoloji ve vasküler rahatsızlıklar Fizik tedavi,endokrinoloji,nefroloji,diyabet ve Metabolik rahatsızlıklar,nöroloji Gastroenteroloji ve hepatoloji,romatoloji,tıbbi Genetik,Anatomi ve sitoloji 5 yıllık çalışma gerektiren alanlar: Hematoloji, Dahiliye, Onkoloji, Radyoloji Cerrahi bilimlerde 5 yıllık: Genel Cerrahi, Nöroşirurji, Oftalmoloji, KBB ve Boyun cerrahisi

16 İngiltere İngiltere'de toplam 27 tıp eğitimi veren okul bulunmaktadır ve tüm üniversitelerde aynı kalitede de ve metoda eğitim verilmektedir. Bazı üniversiteler farklı metodlar uygulasalarda General Medical Council (GMC) kuralları ve kriterleri dışına çıkılamaz. Bu kriterler Yarınların Doktorları' adı altında: Bilgi, Beceri, hal hareket yani İngiltere doktor standartlarında olmalıdır. Tıp Eğitimi ne kadar sürmektedir? Genel itibariyle İngiltere'de tıp eğitimi 5 yıl sürmektedir ama bu süre öğrenciler 1 yıllık intercaleted kursuda alırlar ise 6 yıl olabilir. Öğrencilerin temel tıp eğitimini tamamlayabilmeleri ve doktor olarak çalışabilmeleri 1 yıl pratikten sonra mümkün olabilmektedir. (doktorların çalışmaya başlamadan bir yıl öncesinden İngiltere sağlık bakanlığına kayıt olmaları gerekmektedir.) Avrupa kurallarına göre, doktorların 5500 saatlik toplam eğitimi tamamlamış olmaları yani 6 yıl temel tıp eğitimi almalarını zorunlu kılar. Dört yıllık Tıp eğitimi Son iki yılda İngiliz üniversiteleri yoğunlaştırılmış 4 yıllık tıp eğitimlerine ağırlık vermişlerdir. 4 yıllık tıp eğitimleri 5 yıllık tıp eğitimleri gibi aynı içerik ve kaliteye sahip olup, öğrenciye aynı derecede mezuniyet diploması sunmaktadır, ama süre olarak sadece 4 yıl sürmektedir ve tek farkı 5 yıllık eğitimin yoğunlaştırılmış bir şekilde 4 yılda sunulmasıdır. Maalesef çok sayıda başvuru olması ve sınırlı sayıdaki üniversitenin tıp eğitimi vermesi nedeniyle devlet yabancı öğrenci alımında mecburi sınırlamalar yapmaktadır. Her bir tıp fakültesi kapasitesine göre yabancı kontenjanını yıllık açıklamakta olup bu sayı 6-16 öğrenci arasında değişmektedir. Tıp fakültelerine giriş için gerekli şartlar: Başvuru yapılacak üniversitenin istediği hazırlık eğitimine sahip olunması ( A level) İyi bir ortaöğretim puanına sahip olmak Okul ücretini karşılayabilecek finansal yeterliliğe sahip olmak İyi bir kişiliğe sahip olmak Yeterli İngilizce dil seviyesine sahip olmak. IELTS 6.5 ve üzeri. Tıp fakültesi giriş için gerekli evraklar: Diploma Transkript Dil yeterlilik belgesi Hazırlık eğitim sertifikası 2 adet referans mektubu Kişiliğini ve amaçlarını anlatan dilekçe UCAS formu

17 Finansal yeterlilik belgesi GMC (General Medical Council) General Medical Council (Ulusal Tıp Konseyi) İngiltere deki doktorlar için düzenleyici rolü olan bağımsız bir organizasyondur. GMC nin amacı, sunulan mevcut sağlık hizmetinin standartlarını yasal olarak koruyup geliştirerek halkın sağlığını ve güvenliğini koruyarak halkın hekimlere olan itimadını temin etmektir. GMC bu rolünü geliştirmiş olduğu işlevsel mekanizmalar ile sürdürür. Bu rollerden en önemlisi, doktorların, tıbbi kayıt denilen sisteme giriş hakkı kazanabilmesinin şart ve standartlarını belirlemektir. Kalifiye doktorların statülerindeki gerekli değişiklikler yapılarak kayıtları sürekli olarak güncellenir. Akademisyenler de dâhil olmak üzere, İngiltere de klinik faaliyet göstermek isteyen bütün hekimler GMC e kayıt olmak ve Licence To Practise sertifikalarını almak zorundalardır. Bu veri tabanı, online olarak halk da dahil herkesin gerektiğinde ulaşabileceği şekilde GMC nin web sitesinde tutulmaktadır. İngiltere de uzmanlığa giriş TUS sınavı gibi bir sınav sistemi ile gerçekleşmez. Sadece İngiltere dışından gelmiş hekimler, sonucunda iş garantisi verilmemek kaydı ile PLAB denilen sınava girerler. Bu sınavın amacı Avrupa Birliği dışında alınan tıp eğitimlerinin İngiltere de geçerliliği içindir. Bu sınavda başarılı olan hekimler, sonrasında İngiliz hekimler ile aynı sistem içerisinde sıkı bir rekabete dayalı bir dizi mülakatlara tabi tutulular. Bu rekabetçi sistemde başarılı olan hekimler uzmanlık eğitimine giriş hakkı kazanırlar. GMC, hekimlerin uzmanlığa giriş ve bunu takiben istihdamlarında adil bir mekanizma uygulanmasını temin edecek düzenlemeler yapar. Bununla birlikte GMC, tıp eğitiminin en iyi standartlarda verilmesi için, eğitimin her aşamasına, tıpta uzmanlık eğitimi de dahil, standartlarının belirlenmesi, korunması, denetlenmesi ve koordine edilmesi manasında müdahale eder. GMC aynı zamanda hastaya sunulan, hizmet kalitesinin standartlarını belirler ve iyi hizmet nedir? tanımlamasını yapar. GMC hekimler, hastane yönetimleri, hasta ve hasta yakınları arasındaki ilişkinin her alanında, yaş, din, dil, ırk, engellilik ve seksüel oryantasyon ayırımına hiç bir şekilde izin vermeksizin, insan onur ve haysiyetini ilke alarak çalışan bir sistemde hizmet sunulmasını temin etmeye çalışır. Bu anlamda hekim, hasta ve hasta yakınını korumaya yönelik politikalar geliştirir. Ve bu belirlenen profesyonel ve ahlaki kurallara uymadığı belirlenen doktorlar hakkında gerekli soruşturma ve tahkikatları başlatıp yürütür ve sonucu kamuoyuna duyurur. Royal Colleges Kraliyet Akademileri, ilgili disiplinler için eğitim müfredatını GMC nin belirlediği ana prensipler doğrultusunda, her sene için bir önceki ve bir sonraki yıl ile ilişkisi kurulmuş bir şekilde belirler ve GMC nin onayına sunar. GMC belirlenen müfredatı takip etmeyen, öngördüğü standartlara uymayan hiç bir hekimin uzmanlığını onaylamaz. Asistan hekimler ilgili uzmanlık alanındaki akademiler tarafından kayıt edilir. Kolejler, ilgili disiplinde eğitimin güncelleştirilmesi yönünde çalışmalar yapar, düzenli olarak gerekli kurs, eğitim seminerleri ve ayrıca ilgili disiplinde Membership/Board sınavlarını düzenlerler. Postgraduate Deaneries (Lisansüstü Disiplinler Dekanlıkları) İngiltere de asistan hekimler rotasyonlarını aynı üniversite hastanesinde yapmazlar. Değişik düzeyde imkânların söz konusu olduğu eğitim hastanelerinde, hekimler İngiltere nin sağlık sisteminin realitelerine hazırlanmak ve farklı tecrübeler edinmelerini sağlamak amacıyla her 6 ay ile 1 yıl arasında rotasyona gönderilirler. Genel olarak uzmanlık eğitimi 6 ila 8 yıl sürer. Örneğin, pediatri en az 8 yıl, psikiyatri ise 6 yıl gerektirir. Asistanlar genel olarak üç yıl kıdemsiz asistan (SHO/Senior House Officer) olarak çalışır. Bu süreç içerisinde ilgili branşların Membership/board sınavlarını geçtikten sonra kıdemli asistan (Specialist Registrar) olurlar. Bu uzun soluklu eğitimlerini başarı ile tamamlamaları sonucunda (CCT/

18 Certificate of Completion of Training) alarak Consultant unvanını alırlar. Bizdeki tam karşılığı; eğitim süresi, edinmiş oldukları tecrübe ve sonuç da görev ve sorumluluk kapsamları manalarında eşit olmasa da biz Consultant ları metin boyunca uzman olarak çevirdik. Bunun yanında, her doktor aile hekimi ya da consultant olmaz. Kişisel tercihleri ile bu oldukça stresli yarışa girmek istemeyen ya da istese de bu yarışta elemelerden geçemeyen hekimler terfi imkânı olmadan Staff Grade ve benzeri unvanlar ile Consultant ların gözetimi altında çalışmaya devam ederler. Bu girişten sonra, dekanlıkların işleyiş mekanizmasına dönecek olursak, dekanlıklar, rotasyonları sırasında, hem asistana hem de asistanı süpervize eden uzman hekime destek vermekle yükümlü olan (TPD/Training Programme Director) program direktörlerini belirler. Program direktörleri asistan hekimlerin rotasyonlarına, GMC nin eğitim hastanesi olarak onayladığı ve belirlenmiş müfredatı verebilecek olan kapasite ve imkânlarda olan hastanelerde olmak kaydıyla, asistan hekimlerin tecrübe gereksinimleri, ilgi alanları ve kariyer hedefleri göz önünde bulundurarak karar verir. Yukarıda bahsetmiş olduğumuz Kalite, Güvence ve Kontrol Sisteminde dekanlıklar çok önemli bir rol oynarlar. Prensipler ve standartlar GMC tarafından belirlenip, takip ve denetimler periyodik olarak yürütülürken, dekanlıklar (day to day management) ile sürekli gündemi takip etmekle yükümlüdür. Örneğin, bir asistan çalışmış olduğu hastanede (Continues Professional Development) yani kariyer gelişimi için hakkı olan izinleri (study leave) almada vb. sorunlar yaşıyorsa, yaşadığı sorunları rapor etmek için, yılsonunda National Survey i beklemesine gerek yoktur. Asistan hekim problemi hastanedeki süpervizörü ile halledemiyorsa, direk olarak dekanlıktaki program direktörünü bilgilendirip soruna müdahale etmesini isteyebilir. Eğitim hastaneleri yönetimleri bu prosedürün farkındadırlar. Her asistanın çalışmış olduğu departmanda bir süpervizörü olmak zorundadır. Süpervizörlüğü üstlenen bu uzman hekimlerde periyodik aralıklarla, dekanlıklara bu konudaki yetenek ve yeterliliklerini kanıtlamak zorundadırlar. Dekanlıklar, belirlenen süpervizör uzman hekimler vasıtasıyla asistanların eğitim ve gelişimlerini sürekli olarak denetim altında tutar. Her işin başında, asistan ve süpervizörü Educational Agreement/öğrenim sözleşmesi yapar ve hedefleri belirler. Dekanlıklar her yılsonunda, ARCP (Annual Review of Competence Progression) için bir program direktörlerinden oluşan bir komite toplar ve her asistan hekim için, asistan hekimin yıl boyunca süpervizörleri ile hazırladığı dokümanlar ve yazılı raporlar temel alınarak resmi bir değerlendirme yapılır. Bu değerlendirmede (Work Based Assessments) denilen raporlar, yani iş yerinde uzman hekimler tarafından, asistanın çeşitli vakalar üzerinde anamnez alımı, teşhis, ve tedavi gibi alanlarda gösterdiği performans üzerine yapılan yazılı değerlendirmeler, asistanların katıldıkları eğitim seminerleri, resusitasyon sertifikalarının güncel olup olmadığı, yapmış oldukları araştırma ve senede en az bir kez yapılması zorunlu olarak audit projeleri (departman performansının belirlenen ulusal veya lokal standartlara göre değerlendirilmesi), vaka sunumları, vizit ve kominikasyon yetenekleri, hasta, hasta yakını ve çalışma arkadaşları ile ilgili ilişkilerine ve komünikasyon yeteneklerine yönelik çalışma arkadaşları ve süpervizörleri tarafından anonimus olarak verilmiş yıl sonu raporları, liderlik ve yöneticilik alanındaki kabiliyet ve gelişimleri gözden geçirilerek bir sonraki yıla geçip geçemeyeceklerine ya da ekstra yıl çalışmaları gerekip gerekmediğine her sene sonunda karar verilir. Komitede tarafsızlık ilkesini koruyup ön yargı ve kayırmaya engel olmak için, asistanın yürütmüş olduğu araştırması ile direkt ilgisi bulunmayan iki tane akademik personel olması şart koşulur. Daha öncesinde var olan fakat bu kadar kapsamlı ve kompleks olmayan asistan denetimleri, beraberinde bir çok tartışma ve itirazı getirmesine rağmen, 2007 de MMC/ Modernising Medical Careers çatısı altında daha objektif ve ölçülebilir değerlendirme metotları elde etmek adına yürürlüğe konmuştur. MMC tecrübe, performans ve sonuç ve arasındaki ilişkinin kompleks olduğuna dikkat çeker ve (time-based) zamana dayalı uzmanlık

19 eğitiminden, minimum bir süre şart koşarak (competency) yani yeterliliğe dayalı bir değerlendirme metodolojisine geçişini öngörür. Asistanlar (code of conduct), belirlenen ilke ve prensiplere etik ve ahlaki olarak uymuyorlarsa ya da her türlü çaba ve desteğe rağmen klinik bilgi ve kabiliyet gelişimi gösteremiyorlarsa, komite, uzmanlıklarına devam etmemelerine karar verebilir. Böyle durumlarda bu karara nasıl varıldığı sözlü ve yazılı izah edilmek üzere, asistan bizatihi komiteye davet edilir. Asistan doktor, tabi olarak karara itiraz etme hakkına sahiptir. Böyle bir durumda ikinci bir oturuma karar verilir. Panelde, objektif ve adil bir karar alınabilmesini sağlamak için birinci panelden hiç bir kişi yer alamaz. Bunun yanında dekanlıklar, açık ve net bir şekilde asistan hekimlerin sorumluluk ve haklarını belirler. İngiltere de asistan hekimler, engellilik, sağlık problemleri, çocuklarına bakmak, engelli ya da hasta ebeveyne ya da bir akrabasına bakmak zorunda olmak milli ya da uluslararası spor müsabakalarına katılmak, dini bir organizasyonda faaliyet göstermek veya eğitim almak ya da tıp dışı başka bir alanda eğitim görmek, bu veya benzeri sebepler ile dekanlık onayladığı takdirde part-time çalışmayı seçebilirler. Bu konuda dekanlık gerektiğinde supernumerary iş imkânı oluşturarak asistanı çalışmış olduğu hastane yönetimine karşı destekler. Bunun dışında asistanlar, akademik alanda ilgi geliştirip düzenlenmiş kombine programlar içinde ya da daha önce belirlenmiş olan rotasyonları dışı, sadece research (araştırma) ya da araştırma ile klinik tecrübeyi kombine ederek bir ya da iki yıl süre ile izin alabilirler. Bu sürenin asistanların uzmanlıkları sürecinde tanınıp tanınmayacağına dekanlık klinik aktivitenin yoğunluğu ve kalitesine göre karar verir. Yine İngiltere de birçok asistan, önceden dekanlıklar ve program direktörleri ile istişare yapıp uygun bir ülke ve hastane belirlenerek bir yıl sure ile gelişmekte olan ülkelere gidip tecrübe edinebilirler. Bu süre uzmanlıklarına sayılmamasına rağmen, birçok asistan bu fırsatı kariyer ve kişisel tekâmüllerine oluşturacağı pozitif etkisine olan inançlarından dolayı kullanırlar. Bunun dışında bazı asistanlarda sağlık sorunları veya ailevi sebeplere dayanarak, maksimum iki yıl olmak kaydı ile kariyer arası alabilirler. Uzmanlık eğitimi sırasında alınan bütün bu aralar dekanlığın sorumluluğu ve yetkisi altındadır. Bu süreçte dekanlık, asistanı desteklerken, asistanın çalışmış olduğu hastaneyi mağdur etmemek için gerekli önlemleri alır ve asistanın kariyer arasından dönüşünde mesleğe intibakı açısından esaslı bir rol oynar. Asistanlar uzmanlığa girişte dekanlık ile rotasyonları sırasında ise o sırada çalışmış oldukları hastaneler ile sözleşme yaparlar. Hastanelerin, dekanlık tarafından gönderilen asistanları reddetme hakları vardır. Ama bunun için çok geçerli bir sebebe ihtiyaçları vardır. Asistan hekimler Consultant olduklarında ise sadece çalıştıkları hastane ile sözleşme yaparlar. Araştırma yapan akademik doktorların, profesörlerin de genel olarak biri bağlı oldukları üniversiteler ile bir de klinik yaptıkları hastaneler ile sözleşmeleri vardır. Çünkü İngiltere de özellikle yan dallarda ihtisas yapmış olan uzmanlar, profesörler merkezde olmayan hastanelere belirlenen periyodik aralıklarla giderek oradaki hekimlerle birlikte poliklinik yaparlar. Hastaneler ile üniversiteler arasında güçlü bir co-partnership ilişkisi vardır. İki taraf da sözleşmelerde ortaklaşa belirlenen prensiplere uymaya özen gösterir ve bir problem oluştuğunda karşılıklı komünikasyonlar ile problem halledilmeye çalışılır. Ayrı ayrı sözleşmeler mevcut olsa da, her iki taraf da bunu bir bütün olarak algılar ve birbirlerini tamamlayıcı bir görevi olduklarının da farkındadırlar. Akademik personelin performanslarının değerlendirilmeleri, denetimleri, işten azledilmeleri ve gerektiğinde cezalandırılmaları ortak olarak yürütülür. Kötü performansı ya da görevini kötüye kullanma iddiaları ileri sürüldüğünde her iki taraf da gereği gibi bir soruşturma yapılabilmesi için şahitlere ve gereken dokümanlara ulaşılmasını kolaylaştırarak soruşturmanın sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve adil bir sonuca varılmasını temin etmeye çalışır. Bazı nadir durumlarda üniversite bir karar alırken, doktorun çalışmış olduğu hastane böyle bir kararı kendi yürürlükleri açısından gerekli görmeyebilir ya da tam tersi söz konusu olabilir. Eğer sorgulama bir tarafta başlatıldıysa ve

20 sadece bir taraftan yürütülmesine karar verildiyse soruşturmanın sonucu ve alınan kararlar karşı tarafa bildirilir. Her iki tarafın da soruşturmayı kendi kendilerine yürütme hakları ve sözleşmeyi iptal etme hakları vardır. Tekrar dekanlıklar ve hastaneler arasındaki ilişkiye dönersek, dekanlıklar da tıpkı diğer birimler gibi GMC ve belirlediği standartlara uymak zorundadır. Bu çok kurallı, bol denetimli kompleks ilişkiyi ayakta tutan en önemli faktör, bu ilişkinin tamamen simbiyotik bir ilişki olduğu gerçeğidir. Dekanlıklar, asistan hekimlerin ana maaşlarını öder, hastane ise mesai saatleri dışındaki çalışma saatlerini yani gece ve hafta sonu nöbetleri için ana maaşın üzerine ekstra bir ödeme yapar. Doktorların istihdamı dekanlıklar tarafından sağlandığı için, hastanenin eğitim hastanesi statüsünü kaybetmesi, hastane finansı için altından kalkılamayacak bir mali yükümlülük getirecektir. Aynı şekilde dekanlık için, eğitim hastanelerinin önemi, asistanların eğitiminin devam ettirilmesi açısından tartışılamaz. O sebeple bu ilişkide rol alan taraflar, bu simbiyotik ilişkinin problemsiz bir şekilde devamlılığını sağlamak için sürekli bir komünikasyonu esas alan daimi bir çaba harcarlar. Bu süreçte herhangi bir şey ters gittiğinde, GMC tarafından, her birim ayrı ayrı kendi sorumlulukları kapsamında sorumlu tutulur. Örneğin hastane yönetimi, kendi hastanelerinde çalışan junior asistanları denetim/supervise altında tutmanın direk olarak kendi sorumlulukları olduğunun bilincindedirler. Asistan hekim, henüz kendisinin tek başına ehil olmadığını düşündüğü bir prosedürü yapmaya zorlanamaz. Böyle bir olayın gerçekleşmesi durumunda, problem sadece dekanlığa karşı sorumlulukların ihmali ile sınırlı kalmayacak, GMC, hastane yönetimini hasta sağlığı ve güvenliğini tehlikeye atmaktan gerekli tahkikatı başlatacaktır. Hastanenin kaybettiği itibar ve hastaya ödeyeceği tazminattan ise sanırız bahsetmeye gerek yok. GMC, Kraliyet akademileri ve dekanlık, her asistan adayının iyi bir hekim olarak yetişmesinin yanında eğitimleri sonunda takımını iyi yönetebilecek bir lider, finans ve risk yönetimine hâkim bir yönetici, altında çalışan asistanları ve sağlık personeli için kaliteli bir eğitim ve denetim imkânı sunan iyi bir süpervizör, kısacası bütün olarak çok yönlü bir klinik şefi özelliklerini bünyesinde barındıran consultant lar olarak yetiştirilmesini sağlamayı amaçlar. Yaşam süresinin uzaması, gelişen teknoloji, yeni tedavi ve tetkik fırsatları, bu ve benzeri birçok faktöre bağlı olarak, giderek yükü ağırlaşan ve beklenmedik bir şekilde 2015 itibari ile 20 milyar pound tasarruf yapması beklenen NHS de (Ulusal Sağlık Sistem), Ben hekimim, hastane yöneticisi değilim! söylemi çoktan popülaritesini ve kabulünü yitirmiş durumdadır. Eskiden hekimlerin yönetim, finans ve liderlik alanındaki bilgi ve becerileri artı bir özellik olarak algılanırken, artık sadece asistan yetiştirilmesi sürecinde değil, consultant ların işe alımında da elzem bir faktör olarak yerini almış bulunmaktadır. Bu satırların yazarları dâhil, bir çok consultant ve kıdemli hekim, yöneticilik sorumluluklarından yeterince hekimlik yapamadığından şikayet etse de, daimi profesyonel gelişimi esas alıp sistemin problemlerini çok yönlü açıdan görmeyi öğreten, hekimlere sadece mesleki alanda değil aynı zamanda tıp dışı alanlarda da farklı becerilerle donanım imkanları sunan bu bol denetimli, çok kurallı, karmaşık sistemde, işleyişten şikayet etmek ya da sorunun bir parçası olmak yerine çözüme katkıda bulunacak adımlar atma azmini göstermektedirler. Ya da öğretildiğimiz üzere başka bir açıdan bakılacak olursa, deveyi gütmeyi, diyarı terk etmeye tercih etmektedirler. Kaynaklar A Guide to Postgraduate Specialty Training in the UK (the Gold Guide 2010 ) Maintaining high professional standards in the modern NHS: Doctors' and dentists' disciplinary framework, Annual Report, 2005, Department of Health Modernising Medical Careers, Speciality Training 2011

21 Quality Improvement Framework for Undergraduate and Postgraduate Medical Education and Training in the UK, GMC Eylül-Ekim-Kasım 2011 tarihli Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 20. sayı, s: 46-49'dan alıntılanmıştır. İsveç te Tıp Uzmanlık Eğitimi Klinik tıp bilimlerinde uzmanlık eğitimi alabilmeniz için Türkiye de aldığımız tıp doktoru diplomalarımızın Avrupa Birliği Yasaları (EU) gereği denkliğinin tanınması gerekmektedir. Bu işlemler İsveç çalışma Bakanlığı ve İsveç Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. İşlemler bir yıl kadar sürebilir. Klinik olmayan tıp bilimleri eğitim dili İsveçce dir. Alternatif olarak İngilizce de olabilir. Tercihiniz İngilizceyse Üst Düzey İngilizce bilgisine sahip olmanız gerekmektedir. Klinik tıp bilimlerinde Uzmanlık Eğitimi alınabilmesi ve hekim-hasta iletişiminin sağlanabilmesi için İsveççe bilinmesi şarttır. İsveççe dil bilgisinin yeterliliği FOLKUNIVERSITET tarafından düzenlenen dil sınavı ile değerlendirilir. İsveç te tıp uzmanlığı için yetkili kurum olan Socialstyrelsen (TheNational Board of HealthandWelfare) tarafından lisans için yetkilendirilen 21 kurum var. Adaylar bu 21 kurum içerisinden herhangi birinde gereken şartları yerine getirdiği zaman uzmanlığını yapabilir. Socialstyrelsen aday uzmanlığa başvurduğu zaman, adayın İsveç dili haricinde almış olduğu tüm eğitimleri ve sosyal davranışlarını detaylı bir şekilde inceler. İsveç genel olarak düzene ve disiplin üzerine kurulu bir ülke olduğu için, İsveçli yetkililer yabancı adayların seçiminde ciddi bir hassasiyet göstermektedir. Aday kabul edildikten sonra deneme süreci olarak bir serviste 6 aylık bir çalışma sürecine tabi tutulur. İsveç dili bildiği kabul edilen aday bu deneme süreci sonunda sınava tabi tutulur. Şöyle; İsveççeyi öğrenen her tıp fakültesi mezunu sınavsız olarak İsveç te uygun bir hastanede çalışmaya başlayabilir, fakat 6 ay sonrasında adayın yeterli olduğunu yetkililere kanıtlaması gerekmektedir. Ülke yasalarında kabul edilen adayların, yani doktor unvanı alabilen adayların hakları sıkı bir biçimde korunmaktadır. Sosyal alanda doktor unvanı devlet tarafından uzmanlık öğrencilerine resmi olarak kalıcı bir biçimde verilmiştir. İsveçte uzmanlığını yapmış doktorlardan bilgiler için:

22 İtalya da Tıp Uzmanlık Eğitimi Akdeniz'deki yarımadaların en gelişmişi olan İtalya, 60 milyonu aşkın nüfusuyla Avrupa Birliği'nin önemli bir üyesidir. 1 Ocak 2001 tarihinde, 29 yaş ve altı nüfus (toplam nüfusun %27,6 sı) olarak saptanmıştır. Bazı alanlarda eğitim için yerel dilin kullanımına resmi olarak izin verilmiş olsa da, öğretim dili İtalyancadır. Tüm sorumluluk Eğitim, Üniversite ve Araştırma Bakanlığı na (Ministerodell Istruzione, dell Università e dellaricerca MIUR) aittir. Eğitim, Üniversite ve Araştırma Bakanlığı yerel düzeyde bölge il ve eğitim daireleri tarafından temsil edilir. Bölgeler, illere ve belediyelere belli sorumluluklar verebilir eğitim-öğretim yılından itibaren tüm okullar idare, teşkilatlanma, eğitim, araştırma, deneyler ve gelişme konularında özerkliğe kavuşmuştur. Devlet ve devlet tarafından tanınmış okulların (scuoleparitarie) eşit statüde olmaları hakkındaki yasa tasarısı Mart 2000 dekabul edilmiştir. Böylelikle, eğitim hakkını güvence altına almak ve kamu eğitim sistemi içerisinde verilen eğitimin genişletilmesi, çeşitlendirilmesi ve bütünleştirilmesini teşvik etmek için, bir devlet okuluna mı yoksa devlet tarafından tanınmış bir okula mı kayıtlı olduklarına bakılmaksızın çocukların ve okul yaşına gelmiş gençlerin ailelerine destek olmak amacıyla belli tedbirler sağlamayı hedeflemektedir. Yükseköğretim düzeyinde özel sektör, özel kurum ve kişiler tarafından teşvik edilen ve yönetilen ve de Eğitim, Üniversite ve Araştırma Bakanlığı tarafından kendilerine devletin verdiği yeterlilik derecelerine eşdeğer akademik yeterlilik dereceleri verme yetkisi tanınmış üniversite kurumlarını kapsar. Bugün gelinen aşama, eğitim teşkilatını dikkate almak suretiyle özerkliğe doğru gidişi sonuçlandırmayı amaçlamaktadır. Üniversiteler, ulusal düzeyde genel ve özel kriterleri belirleyen bir çerçeve içerisinde, verdikleri derslerin içeriğinden ve esnekliğinden sorumludur. Bu konuyu düzenleyecek yasa paketi şu anda hazırlanma aşamasındadır. Tıpta uzmanlık yapmak isteyen aday 3 aylık bir staj dönemine tabi tutulur. Bir ayı cerrahi, bir ayı dâhili bilimler, bir ayı da aile hekimliğinde geçecek olan bu staj dönemi her aday için zorunludur. Staj döneminin ardından aday İtalyan çalışma ve eğitim lisansını almak için sınava girer. Lisans alındıktan sonra aday uzmanlık yapmak amacıyla kontenjan bulmak için tekrar sınava girer. İtalyan öğrenciler genellikle tıp eğitimi alırken klinik stajlar sırasında istedikleri bölümlerde daha fazla çalışarak, akademik kadroya kendilerini ispatlarlar. Dolayısıyla İtalyan olmayan adaylar için bu durum bir dezavantaj oluşturabilir. Akademik bir alana başvurulduğunda çeşitli kriterler göz önünde bulundurulmakta; Adayın anabilim dalında daha önceden bir çalışmasının bulunması ya da en azından belli bir dönem çalışmış olması Anabilim dalına giriş için gereken puan ortalaması Adayın daha önceleri anabilim dalı hakkında bazı çalışmalarının olması(italyan sisteminde bu durum somut olarak puan sistemine yansımakta) Adayın çeşitli bireysel niteliklere sahip olması gerekmekte(hasta ile iletişim, bölüm yönetimi, idari işler ve klinik tanı bulma)

23 İtalyan sisteminde referanslar genellikle göz önünde bulundurulmaz. Adayın yaptığı somut çalışmalar birincil derecede önem taşır. İtalya da her sene açıkta kalan binlerce uzman adayının olduğu yabancı öğrenciler tarafından göz önünde bulundurulmalıdır. Japonya da Uzmanlık Eğitimi Japanese Language Proficiency Test (JLPT) inden başarılı olmak; Kabul edilmek için 5 aşamalı olan sınavın en yüksek aşaması olan 1. aşamayı geçmek gerekir. Birinci aşama geçilmeden hekimlik için başvuru kabul edilmemekte. Bu sınav Japonca yeterliliğini ölçen kapsamlı bir sınavdır. Japonya'da hekimlik yapabilmek için sağlık bakanlığına başvuru yapılmakta. Eğitim durumunuzu gösteren çok sayıda belge istenmektedir. WHO nun tanıdığı bir tıp fakültesinden mezun olmak Tıp fakültesi diploması Fakültenin ayrıntılı ders programı 6 Yılda toplam beş bin saatin üstünde ders almış olmak Çalıştığınız, eğitim gördüğünüz üniversite hastanesinin bütün özelliklerini gösteren belgeler: Fakültenin çalışan kadrosu: kaç doktor, kaç hemşire, Günlük kaç poliklinik yapılıyor, kaç ameliyat yapılıyor Türkiye deki doktorluk kanunu TUS kitapçığı Hepsinin elçilikten onaylı çevirisi Bakanlık belgelerinizi inceledikten sonra 3 seçenekle geri dönebilir: 1) Reddeder. 2) Pre-exam sınavlarına alır. Tek tek bütün bölümlerin sınavlarına girmek gerekiyor. Bunlar hem sözlü hem yazılı sınavlardır. iki üç ayda bir sınav verildiği düşünülürse hepsine girmek yaklaşık 3 sene sürüyor. Bütün pre-exam sınavlarını gecen kişi 3. seçenekteki sınavlara alınıyor. 3) 4 ana branştan sınava alır: Dâhiliye, çocuk, kadın doğum, genel cerrahi. Bu sınavlar şöyle uygulanıyor: Bir profesör yazılı olarak hastanın hikâyesini veriyor ve okumanızı istiyor. Burada okuyup anlayabilmeniz de değerlendiriliyor. Sonra hastanın diğer tetkiklerini veriyor ve tedavi olarak ne düşündüğünüzü soruyor. Yani hem tanı hem tedavi yaklaşımınız değerlendiriliyor. Bu aşamalardan başarıyla gecenler National Board of Medical Doctors Examination (NBME) ye girmeye hak kazanır. NBME: 3x3 toplam 9 blok. ( 3 gun, gunde 3 blok) Toplam500 soru var. Sorular 4 ana kısımdan oluşuyor:

24 1) Temel tıp bilgisi (teorik + klinik) : Coktan secmeli bir sınav. Her sorunun bir doğru cevabı var. Bu soruların en az % 80 i doğru cevaplanmalıdır. 2) Klinik ağırlıklı sorular: Çan eğirisi gibi bir sistemle hesaplanıyor. Yani gecip kalmanız genele bağlı Bir kısmı bir, bir kısmı da iki doğru cevaplı. İki cevaplı sorulardan puan alabilmek icin iki doğru cevabı birlikte işaretlemek gerekiyor. Cok az bir kısımda uc doğru cevap da vardır. 3) Kontrendike sorular: Bütün soruların içinden bazı sorular Kontrendike seçenekler içeriyor. En fazla üç Kontrendike seçenek işaretlenebilir. 3 ten fazla Kontrendike işaretlendiyse sınavdan geçilemez. 4) İstatistik ve halk sağılığı soruları: Burada da çan eğrisi var. Sınavı geçmiş sayılmak için bu dört kategoriyi kendi içinde geçmek gerekir. Ayrıca sınavda hangi sorunun hangi kategoriden olduğunu öğrenciye bildirilmiyor. Bu sınavdan başarılı olanlar istediği bolumun anabilim dalı başkanına başvurarak uzmanlığa başlayabilir. İkinci bir uzmanlık yapmak için tekrar sınava girmek gerekmez. Uzmanlık sınavını ise her bolumun derneği yapmaktadır. Tıp eğitiminde 2.yılın sonunda, klinik eğitiminden önce ve sonra olmak üzere ayrı ayrı merkezi yeterlilik sınavı yapılmaktadır. Eğitimi tamamlayanların doktor unvanını alabilmeleri için bu merkezi yeterlilik sınavlarını başarmaları gerekmektedir. Ancak, hasta bakımı ve tedavisini yürütmeye hak kazanabilmek için, iki yıllık ilave eğitiminin tamamlanması zorunluluğu vardır yılında uzmanlık eğitimi yerleştirme programı yürürlüğe girmiştir. Uzmanlık eğitimi için 2005 yılında, 8472 doktordan 8100 ü bir programa yerleşmiştir, yani uzmanlığa yerleşme oranı %95,6 dır.

25 Kanada Kanada daki 17 tıp fakültesinden mezun olan(r1) seviyesi mezunlar için 2 yerleştirme süreci mevcuttur. Birinci yerleştirme hem Kanada ve ABD vatandaşlarını kapsarken hem de Kanada vatandaşı olmayan mezunları da kapsamaktadır. Temel koşul CARMS (Canadian Resident Matching Service) standartlarını karşılamaktır. İlk yerleştirme sürecinde yer edinebilmek için daha önce herhangi bir ABD ve ya Kanada tıp uzmanlığı programında yer almamış olmak gereklidir. İkinci yerleştirmeler, birinci yerleştirmelerde yer edinememiş olan mezunlar ve Kuzey Amerika programlarında daha önce yer edinmiş olan mezunlar için geçerlidir. Yeterlilik: Kanada da tıp uzmanlığı için, 1. Liaison Committee on Medical Education / Committee on Accreditation on Canadian Medical Schools (LCME/CACMS tarafından akredite edilmiş bir okuldan mezun olmak(kanada vatandaşları için) 2. Osteopathic tıp bilimini uygulayan bir fakülteden mezun olmak 3. Uluslararası öğrenciler için Foundation for the Advancement of International Medical Education and Research (FAIMER) tarafından yayınlanan International Medical Education Directory (IMED) listesinde bulunan tıp fakültelerinden mezun olmak gereklidir. sitesinden okulunuzun listede yer alıp almadığını görebilirsiniz. Yukarıda bahsedilen şartlardan sadece ilk yerleştirme kapsamında değerlendirilecek olan adaylar sorumludur. İkinci yerleştirme kapsamında değerlendirilecek olan adayların ayrıntılı bilgi için adresinden detayları öğrenmeleri gerekmektedir. Kanada harici mezunların Medical Council of Canada Evaluating Examination (MCCEE) sınavını geçmeleri gerekmektedir. MCCEE Sınavı Temel olarak üç bölümden oluşur. Temel bilimler ve klinik bilgiler sorularını içerir. The Medical Council of Canada Evaluating Examination (MCCEE) dört saatlik, bilgisayar ortamında gerçekleştirilen, İngilizce ve Fransızca seçenekleriyle dünya çapında 80 ülkeye sunulan bir sınavdır. Hem mezunlar hem de son sınıf öğrencileri bu sınava girebilir. İlk aşama yani temel bilimleri test edecek olan aşama, bilgisayar destekli sınavdır ve 180 sorudan oluşur. İçerik olarak çocuk, anne ve yetişkin sağlığı, akıl sağlığı, toplum ve etik konularını içerir.

26 Aşağıda sınava ait bir örnek soru yer almaktadır. A 76-year-old man is brought to the Emergency Department by relatives who state that he had collapsed suddenly but regained consciousness within minutes. There was no seizure activity. His electrocardiogram showed a sinus rhythm (76/minute), a right bundle branch block and left anterior fascicular block (left axis deviation). Which one of the following most likely accounts for this man s loss of consciousness? A)Ventricular tachycardia. B)Type I second degree artrioventricular block (Wenckebach). C)Paroxysmal supraventricular tachycardia. D)Intermittent heart block. E)Atrial flutter with 2 :1 artrioventricular block. Klinik Aşamalar: The Medical Council of Canada Qualifying Examination Part I (MCCQE Part I) bir gün içerisinde gerçekleşen ve adayın temel klinik becerilere ve bilgilere sahip olup olmadığının tespitine yönelik olan bir aşamadır. Medical Council of Canada s tarafından belirlenen klinik yaklaşımlar bu aşamada değerlendirilen yaklaşımlardır. Aday 3 buçuk saat süren ve 196 soru içeren klinik sınava tabi tutulur. Klinik sınav aşamalarının ikinci kısmında aday 5 ve 10 dakikalık klinik duraklar da klinik performansını sergiler. Her durakta adaya vakanın klinik semptomları anlatılır. Ardından aday simüle hasta üstünde tedaviyi bulmaya çalışır. Başarılı bir öykü alma, detaylı fiziki inceleme, tanıya ulaşma yollarında çeşitlilik değerlendirilen noktalardır. İkinci aşama pediatri, jinekoloji, halk sağlığı ve koruyucu hekimlik, psikiyatri ve cerrahi alanlarını içerir. Adayın bu aşamada, tüm disiplinler ve tıbbi alanlar arasında bağlantılar kurması ve bağlantılarını sağlıklı bir şekilde anlatması gereklidir. Sınav hakkında detaylı bilgi için, adresinden bilgi edinebilirsiniz.

27 Macaristan Eğitim Sistemi ve Kabul Koşulları Yabancı öğrenciler standart olarak ilk aşamada Üniversite Hazırlık Programına ( International Foundation Year) kabul edilirler. Tıp ve diğer bilimler için olmak üzere 2 farklı üniversite hazırlık programı uygulanmaktadır. Üniversite hazırlık programında öğrencilere İngilizce derslerinin yanı sıra, girecek oldukları bölümde ihtiyaçları olacak sayısal ve sözel dersler de verilir. Hazırlık programını başarıyla tamamlayan öğrenci, eğitim almak istediği bölüme Kabul edilir. Macaristan eğitim sisteminde, hazırlık sınıfındaki öğrencilerin en baştan kesin karar verip bir bölüm seçmelerine gerek yoktur. Hazırlık programları belirli bilim dallarına ayrılmıştır.(pre-medicine, Pre-Engineering, Pre-Business vb.) Sözgelimi, sosyal bilimler, mühendislik bilimler ya da Tıp gibi. Mühendislik bilimleri üzerine hazırlık yılını tamamlayan bir öğrenci, bu aşamadan sonra isterse bilgisayar mühendisliği, kimya mühendisliği, elektrik müh. vb. seçim yapabilir. Aynı seçim sosyal ve tıp hazırlık bölümleri için de geçerlidir. Hazırlık programına kabul edilmeden önce öğrenciler ELT de üniversite yetkililerinin kontrolünde zor olmayan bir ön sınava tabi tutulurlar. Bu sınav sosyal bölümlerde hem yazılı hem de sözlü iken, tıp bölümlerinde doğrudan mülakat ile yapılmaktadır. Tıp bölümü için yapılan mülakatta öğrencilerin İngilizce seviyelerinin yanı sıra, biyoloji, fizik ve kimya derslerindeki bilgisi kontrol edilir. Foundation programlarına kabul edilebilmek için İngilizce bilgisinin en az orta düzeyde ( Intermediate) seviyede olması gerekir. Sınavda başarılı bulunan öğrenciler, hazırlık sınıfına kabul edilir. Hem İngilizcesi hem de bilim dersleri çok iyi derecede olan öğrenciler, dilerlerse Eylül ayında üniversitede düzenlenen muafiyet sınavına katılabilirler. Muafiyet sınavından geçebilen öğrenciler, hazırlık yılı okumaya gerek kalmaksızın bölüme başlayabilirler. İngilizcesi Foundation programına katılacak kadar iyi olmayan öğrenciler, yoğunlaştırılmış İngilizce programına katılarak, Foundation eğitimi öncesinde İngilizce öğrenirler. Yoğun İngilizce eğitimi içeren bu program sonunda öğrenciler, Foundation eğitimi alabilmek için ihtiyaçları olan İngilice seviyesine ulaşırlar ve ilgili alanda üniversite hazırlık(foundation) eğitimine alınırlar ve bu eğitim sonunda bölümlerine başlayabilirler. Macaristan da lisans eğitimi 3 yıl ( bazı mühendislik bölümlerinde 3.5 yıl), Master eğitimi ise 2 yıl sürer. Tıp eğitimi 6 yıl, Diş Hekimliği ve Eczacılık ise 5 yıldır.

28 Polonya YÖK tarafından tanınan ve ülkemize uzaklığı sadece iki saat olan Avrupa Birliği üyesi Polonya Üniversiteleri disiplinli ve kaliteli eğitimleri ile tanınmaktadır Polonya Avrupa'da üniversite eğitimi almak için en ideal ülkelerden biridir. Polonya üniversitelerinde hem üniversite ücretleri hem de konaklama ve yaşam giderleri oldukça ekonomiktir Polonya'da birçok üniversitede İngilizce eğitim alabilirsiniz. Üniversitede eğitime doğrudan başlayabilmeniz için en az upper-intermediate seviyede İngilizce biliyor olmanız gerekiyor Polonya da yüksek lisans sonrasında 2 yıl çalışma ve ikamet izni elde edebilirsiniz. Rusya Pediatri, farmakoloji, koruyucu hekimlik ve mikrobiyoloji alanlarında yoğunlaşmayı içeren 6 senelik tıp eğitiminden sonra, 1 senelik intörlük dönemi gerçekleşmekte. Yabancı öğrenciler bu intörnlük görevini yapmak zorunda değil fakat uzmanlık sınavına girdiklerinde karşılaştıkları rakipler 7 senelik ve yoğunlaşmış bir eğitim aldıklarından dolayı, yabancı öğrenciler puan açısından çeşitli sıkıntılar çekebilmektedir. Her 6 ayda bir hazırlanan ve test düzeninde uygulanan tek bir sınavdan sonra adaylar 2 yıllık uzmanlık eğitimlerine başlamaktadır. Puana göre ücretli ya da ücretsiz uzmanlık eğitimi alınabilmektedir. Uzmanlıklar genel olarak 3-4 sene sürmektedir. Yıllık uzmanlık eğitimi ücreti 1600 Amerikan doları ile 5000 dolar arasında değişmektedir.