Kızıl zıpzıp- Mehmet Karaca. Kelebek Biyolojisi. Didem Ambarlı Doğa Okulu-Doğa Araştırmaları Derneği

Transkript

1 Kızıl zıpzıp- Mehmet Karaca Kelebek Biyolojisi Didem Ambarlı Doğa Okulu-Doğa Araştırmaları Derneği

2 Turuncusüslü-Hakan Yıldırım İçerik Kelebek nedir? Ne değildir? Örnekler Kelebeklerin yaşam döngüsü Beslenme Çiftleşme Yumurta bırakma Isınma ihtiyaçları Nüfus dinamikleri Alan kullanımı İklim değişikliği

3 Kelebek nedir? Hayvan > böcek>lepidoptera =Pulkanatlılar takımı 6 ayaklı, vücudu 3 bölümlü Pullardan oluşan 4 kanatlı Anten uçları topuz şeklinde Beslenme borusu: Proboskis Kırlangıçkuyruk-Hakan Yıldırım

4 Levantin Zıpzıpı-Hakan Yıldırım Dumanlı Apollo-Hakan Yıldırım Alıç kelebeği-hakan Yıldırım İncilikelebek-Timur Arda Bizim familyalardan örnekler Gümüş Lekeli Esmergöz-Hakan Yıldırım Böğürtlen Brentisi -Hakan Yıldırım

5 Hiç hayatımda böyle bir kelebek görmemiştim... Biz çocukken bizim köyde dev gibi kelebekler vardı... Bir kelebek gördüm elim kadardı... g-giant-moth DİKKAT: ONLAR GÜVE!!!

6 Kelebeklerle güveler nasıl ayrılır? Özellik Kelebek Güve Anten ucu Topuz Topuz değil Genelde tüylü Uçma zamanı Sadece gündüz Çoğu gece Bazıları gündüz Renkler? Daha göz kamaştırıcı ve renkli Daha toprak rengi Natürel Kanatlar Kapatıp dik tutabilir Yayar ya da çatı gibi gövdesinin üstüne kapar Uçuş? İyi uçucu: -Uzun süre akıcı uçar -Süzülerek çiçekten çiçeğe konar Zayıf uçucu: Kararsız, kısa alanlarda, kısa süre Konma Çiçek ve dalların üstü Dalların ve bitkilerin içi, yanı Baytaş ve Karaçetin 2008

7 Plumed Prominent-Paolo mazzei Scallop Shell-Daniel Morel Hummingbird hawk moth- Paolo Mazzei Seathorn Hawk moth-paolo Mazzei Great Peacock Moth-Paolo mazzei Muslin Moth-jens Christian Schou Hornet Moth -jens Christian Schou

8 EUPLAGIA QUADRIPUNCTARIA JERSEY TIGER DÖRT BENEKLİ AYIGÜVESİ Kaplan güvesi Dilek ve Tunç

9 Kelebeklerin yaşam döngüsü

10 Gümüşlekeli esmergöz

11 Kaynak: United Kingdom Butterfly Monitoring Scheme Uçuş Zamanları: Fenoloji Yırtık pırtık ısırgan Karanlık orman esmeri Pieris napi hardallar Kutsal Mavi çalı, sarmaşık

12 Yazıkk çok da az yaşıyormuş? Zaten 1 gün yaşıyomuş, boşver... Genelde 2-4 hafta Mavi kelebekler yaklaşık 1 hafta Sarıbantlı kadife gibi fırçaayaklar 7-8 ay

13 Kışı nasıl geçirirler? Soğuk iklimlerde yaşayan kelebeklerin yaşam evrelerinde donmaya dayanıklı bir evre mutlaka vardır. Çoğunlukla tırtıl ya da pupa olarak Birkaç tür yumurta olarak Fırçaayaklardan nimfaliler ya da yırtıkpırtıklar kışı ergin olarak korunaklı yerlerde geçirebilir. Kaynak: yırtık pırtık-hakan Yıldırım Giant swallowtail-tom Peterson

14 Beslenme İyi besin=çok kelebek Çiçek özü: çeşitli çiçeklerden Nerde çiçek orada kelebek, Nektarda çok seçici değil Polen, çürük meyve Bazısı besili doğar... Hilary ve Geoff Welch

15 Gümüşlekeli esmergöz Welch Çamurlar erkekler için Çamur, ter, leş Çeşme, dere... Na, K, azotlu bileşikler Üremek için gerekli Dişiye hediye edilir Ter için örnek ds-of-butterflies-all-over-place.html

16 Eş bulma Erkekler vakitlerinin çoğunu dişi arayarak geçirirler. Bunun için bazı ipuçları vardır: mikroklima, arazi işareti, besin bitkisi, larva. Teritoriyal davranırlar, kontrol uçuşları yaparlar. Kavga ederler. Wagner in çokgözlüsü Hilary ve Geoff Welch

17 Zümrüt Sevbeni Güzel mavi Çiftleşme Spermatofor denen kese aktarımıdır. Tek ya da çok eşli olabilirler. Çiftleşirken oldukça hareketsizdirler ama zorda kalırsalar uçabilirler. Fotoğraflar Hakan Yıldırım

18 Yumurtlama Bir sonraki neslin başarısı, dişilerin yumurta bırakmasındaki başarısına bağlıdır. Bazı kelebekler çok titizdir, bazıları değildir. Habitatı, alanı ve bitki niteliğini değerlendirirler. Çevre koşulları, diğer canlılar ve zaman kısıtı bu süreci zorlaştırır. Bazıları tek tek, bazıları ise grup halinde yumurta bırakır. Karıncalar ve parasitoidler bazı kelebeklerin üremesinde önemli rol oynarlar. Büyük beyaz yumurtaları -Brian Clegg Lycanea dispar-arnold Johnson Gümüş lekeli zıpzıp-reg Fry

19 Isınma Çoğu ektotermik: dışarıdan gelen ısıyla ısınırlar: hava ısısı, rüzgar ve güneş ışıması Vücut ısıları 30C altında iken uçamazlar. Bkz. sabah Isınmak için güneşlenirler (basking): vücut şekli ve kanat açısını değiştirirler Vücut büyüklüğü, kanat büyüklüğü ve renkler önemlidir. Colias eurytheme_ahmet Baytaş Yalancı apollo-irfan işlek

20 Hava durumları Hava önemlidir: yıllar arasında ya da günler arasında kelebek sayılarındaki değişiklikler Yağmurda onlarca kelebek ölür.

21 gemiddelde per telling Tüm sezon boyunca aynı kelebekler uçmaz. Farklı zamanlarda farklı türler görülür. Erken bahar, bahar ve yaz türleri farklıdır. Bazı kelebeklerin uçuş periyodu çok kısadır. Bu kelebekleri doğru bir şekilde izlemek için aralıklarla aynı alanlarda gözlem yapmak gerekir. Kelebekler için iyi ve kötü yıllar vardır. Mevsime bağlı değişiklikler yaygındır. Değişimin gözlenmesi için uzun yıllar izleme yapmak gerekir. Günler, aylar, yıllar gemiddelde per telling 2, oranjetipje 2 1,5 1 0, week 1, argusvlinder 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0, week Kaynak: Chris vas Swaay

22 Kelebek Popülasyonları Kaynak kısıtları, doğal düşmanlar (daha çok omurgasız) ve iklim kelebeklerin popülasyonları en çok etkileyen unsurlardır. Ör: Küçük beyaz melek: %50-60: omurgasız larva avcısı %20: kuş ergin avcısı

23

24 Popülasyon dalgalanmasına Örnek

25 Uç uç kelebek Besin arama Yayılma göç

26 İklim değişikliği ve kelebekler Pekçok kelebek kutuplara ve yüksek rakımlara doğru kaymaktadır. Örnek Daha çok yaygın türler bu hızlı yer değiştirmeyi başarmaktadır. Peki en kuzeydeki ya da en yukardaki türler ne yapacak?

27 İklim Değişikliğinin Etkileri İspanyol kraliçesi şimdiki yayılışı ile en kötü ilklim değişikliği senaryosu sonucunda 2080 deki tahmini yayılışını Kırmızı: Şimdi ve gelecekte olacak Kahverengi: bu alanlarda yokolacak Koyu k.rengi: bu alanlarda görülmeye başlanacak (Settele ve ark. 2008) Fotoğraf: Osman Erdem

28 Kaynaklar İnternet: Türkiye nin anonim kelebekleri Avrupa ve Kuzey Afrika nın kelebek ve güveleri