Modern Sanat Tarihi I Ders 8. İçerik: Kübizm ( ) / Füturizm ( ) Kaynaklar: Modern Sanatın Öyküsü; N.Lynton

Transkript

1 İçerik: Kübizm ( ) / Füturizm ( ) Kaynaklar: Modern Sanatın Öyküsü; N.Lynton Modernizmden Postmodernizme Sanat Felsefenin Işığında Modern Resim; İsmail Tunalı Felsefe Sözlüğü; Ahmet Cevizci Öneri: Solaris; Andrey Tarkovsky Stalker; Andrey Tarkovsky

2 Kübizm ( )

3 20.yy ın ilk avangard akımı, natüralist gelenekten kopuş, kavram ressamlığına geçiş Doğa gerçeğini çözümlemede eşzamanlı sunuş biçimi Pozitivist Cezanne; ayrıntılardan arındırılmış geometrik doğa Kübizmi empresyonizm den ayıran, ele alınan nesnelerin görüldükleri gibi değil, bilindikleri gibi resmedilmesidir Alman idealist felsefesi temsilcilerinden Fichte, Schelling, Hegel gibi düşünürlerin dünyayı insan varlığının tasarısı olarak kabul etmelerinin kübizmi etkilediği varsayılır. Endüstri çağı sanatının ihtiyacı, yeni bir biçim dilinin oluşturulması Zaman ve mekan değişik koordinatlar halinde bir bütün içinde yansıtılmıştır. Doğacı perspektif görülmez. Perspektif, illüzyonist bir üç boyutluluğa yönelik değildir. Tablonun derinliği, uzamı(espas) üst üste getirilen imgeler ve bakış noktalarıyla elde edilmiştir.

4 Temel özellikler: çizgi egemenliği, tek renkle boyama, yüzeyin geometrik parçalara bölünmesi Geometrik biçim uğruna, çizginin ritmik akışı, lirik yapı ve duygusal ögeler feda edilmiştir Analitik Kübizm: Çıkış noktası doğadır. Doğa gerçeği temel geometrik birimlere indirgenir. Doğa analizi yapıldığı için bu isimle anılır.(analitik; bir sözlük olarak doğa) Sentetik Kübizm: Yapıyı oluşturan, örgüyü meydana getiren imgelerin niteliği düşünseldir. Gerçek görüngüler ve düşünsel imgeler geometrik biçimler halinde parçalanıp, yeni bir yapı oluşturur. Bu yeni yapı çeşitli çağrışım imgelerinin karmaşık bir bireşimi niteliğindedir. Analitik resimlerde: nesneler yeniden düzenlenmiş gibidir. Nesnelerin özüne inmeye çalışan bu tavır, nesnel gerçekliğin değerini ortaya çıkarmak ister gibidir. Gri-kahverengi tonlar egemendir. Sentetik resimler: Resim yüzeyine kağıt, muşamba, karton, teneke gibi nesnelerin kendileri girer. Boyanın içine kum ya da talaş karıştırılarak, sentetik görünümler yaratılır. Gerçeği, daha çok çağrıştırması için kullanılan bu imgeler, düşünceyi diyalektik bir sonuca vardırmak ister. Resme sanat dışı şeyler sokulmuştur.

5 Diyalektik: Hegel de her karşıtlığın önü alınamaz bir buluşmayla senteze ulaşması. Herakleitos, Hegel ve Marx a göre doğayı, toplumu ve düşünceyi karşıtlıkların çatışması ve aşılmasıyla durmaksızın devindiren ve geliştiren süreç. Kübizmde parçalanma olgusunun iki amacı vardır: 1. Varlığı, bütünlüğü ve geometrik düzeni olan bir varlık Diyalektik: haline getirme; 2. Bütünlük içinde herhangi bir olguyu diyalektik bir görünüşle ifade etmek. Kübizm gerçeği kopya etmek yerine onu kurmayı amaçlar. Nesnelerin özünü kurmak ister. Apollinaire bu sanatın savunucusu olur. Einstein rölativite, kitle-enerji denklemi

6 Bilim düzenli bir evren kavramını bırakmış, düzensizliği ve sürekli değişmeyi inceleyen bir giz olmuştur Kandinsky(1913) Atomun parçalanması benim için bütün dünyanın parçalanması gibi bir şeydi. Bergson: Dünyayı algılayışımızda aklın çok az ya da hiç yeni olmadığını, bilinç ve belleğimizin sağladığı bilgi ve düşüncelerle beslenen sezgilerimizin yaratıcı bir tepki gösterdiğini ileri süren mekanikçiliğe karşı görüşüyle. Fotoğraf makinesi ve figür resmiyle ilgili olarak Picasso: Tam tersine, bana göre, asıl şimdi mümkün bu. En azından, şimdi nelerin resim olmadığını biliyoruz der. Tuvali uzay olarak görmekten vazgeçtiler.

7 Rönesans tan beri egemen olan tek noktalı bakış açısının terk edilmesi, dünyaya yeni bir açıdan bakılması Dünya gözden ziyade, zihinle görülür. Temelde metafizik bir sanattır. Asıl varlığı kavramak için dünyadan uzaklaştılar. Zihinde tasarlanan dünya Böyle bir dünyanın özünde matematik ve geometri vardır. Kant ve Fichte nin dünyayı insanın düşünsel bir tasarısı olarak görmeleri, kübistlerin bakış açılarına benziyordu Marksist diyalektik yöntem: varlıkların ya da olayların farklı perspektiflerden bakıldığında farklı görülebileceğini, dolayısıyla da onlara ilişkin sabit bir anlamın olamayacağını söyler. Varlık hep aynı kalan şey değildir. Gerçek ve doğrular değişkendir. Atom parçalanmış, maddenin aslında kuvvet alanlarından meydana gelen bir varlık olduğu görüşü ortaya çıkmıştır. Madde, enerjiydi. Enerji katı bir şey olmadığına göre madde, soyutlama düzeyinde katılığını (tanınabilirliğini) yitirmiştir. Picasso; Analitik Kübizm; Gitarist: Figür ve onu çevreleyen hava, bilinen yapılarından soyutlanarak bir ve aynı varlığın parçaları olarak birbirinin içine geçmiştir. Picasso nun tutarsızlığı

8 FÜTURİZM (GELECEKÇİLİK) ( )

9 Endüstrileşme ve teknolojiye geç giriş yapan İtalyanların ilerici sanat biçimleri arayışının ifadesidir. Merkezi Milano olan endüstri sanatıdır. Kübizmin devinim ve hız kavramlarını yeniden ele alır. İtalya tarım toplumuydu. Sanayi devrimi yapılamamıştı lerde Orta İtalya da yapılan demiryolu ve arasında Kuzey İtalya da Milano ve Torino nun sanayi kenti olarak kurulması feodal toplumdan, sanayi toplumuna dönüşüm sürecini başlatmıştır. Sanatçılar müzelere, akademilere, eski Roma yı öven geleneksel kurumlara başkaldırmışlardı. Kübizmden farklı olarak Füturizm, yıkıcı bir tavrı içeren siyasal eğilimi belirgin olan bir akımdır; Mussolini Faşizmine eğilim gösterirler. Hız, güçlülük, büyüklük, emperyalizm ve dışa açılma gündeme gelir. (sınırların kaldırılması)

10 Önceleri bu atılım Eski Roma İmparatorluğu nun kudretini yeniden oluşturma iradesiyle, Füturizmin devlet sanatı haline gelmesini sağlamıştır. Mussolini nin 1932 de iktidara gelmesiyle, sanata siyasi iktidar el koymuş, geçmişi geçersiz sayan, müze ve kütüphanelerin yıkımını zorunlu gören Füturizm mahkum edilmiştir. Marinetti 1909 da Figaro gazetesinde, füturist manifestoyu yayımlamıştır. Şiirde temel ögeler. Cesaret, cüret ve isyan / edebiyatın konuları saldırgan hareketler, kavga ve dövüşlerdir./ Yeni güzellik sürat ve hızdır/ Şiir tanınmayan ve bilinmeyen güçlere karşı saldırgan olmalıdır./olanaksızlıkların kapısını açmalı, zaman ve mekan artık ölmüştür./sınırsız ebedi sürat elde edildiğine göre, mutlaka yaşanıyor demektir./ Dünyanın tek ilacı savaştır. / Militarizm, feminizm, fırsat kollayıcılık, çıkarcılık lanetlenmelidir.

11 Marinetti özgür sözcük teorisini ortaya atmıştır. Kuralsız ve kışkırtıcı sözcükler Rönesans ın her şeyden anlayan, entelektüel, hümanist insan tipi 20.yy da tekrar ortaya çıkmıştır. Resim sanatı diğer sanatlarla birleştirilmiştir Şubat ında Gelecekçi Ressamlar bildirisi açıklanmıştır: Her türlü taklit formları hor görülmeli, özgün formlar yansıtılmalıdır. / Ahenk ve güzel duygular hegemonyasına son. / Sanat eleştirisi yarasız ve zararlıdır. / Gurur ve hızla dolu yaşam ifade olunmalıdır. / Hareket ve ışık maddeyi eritmelidir Nisan ında Gelecekçi Resim, Teknik Bildirge adlı ikinci bildirge: İnsan figürünü resmetmek için onun çevresini de koymak gerekir. / Artık espas yok, sokak lambaları altında parıldayan ıslak kaldırımlar giderek derinleşmekte ve yerin merkezine doğru genişlemektedir. / Otobüsün içindeki 16 kişiyi resmetmek, farklı hareketler içindeki tüm figürleri resmetmek (eşzamanlılık) / Karşınızda konuştuğunuz birinin yanağında caddenin öbür ucunda gelip geçen atları ne kadar sık görmüyoruz ki (insan+çevre)

12 Simultaneité, bilimsel keşiflere paralel olarak yalnız görüş tarzını ve optik kanunları ilgilendirdiği halde, Füturist Intuition (sezgi) ressamın ruh haline dayanır ve Simultaneité yi, sanatçının kafasındaki anıların ve çeşitli heyecanların birbirine girdiği anda, yaratıcı hareketi çıkış noktası olarak kabul eder. Seurat nın divizyonizmi onları etkilemiştir. Boccioni Oylum içinde devam eden biçimler adını taşıyan heykeli ile Konstrüktivistleri etkilemiştir. Müzikte Brutizm(gürültücülük) Kabuki: İnsan beyninin total provokasyonu Sergei Eisenstein Mekanik Tiyatro: Oyuncu yerine mekanik olarak hareket eden nesnelerin yer aldığı ya da insanların mekanik hareketli oyunculuğuna dayanan tiyatro biçimi. Üstün Kukla oyunculuk anlayışıyla ortaya çıkmış olan Mekanik Tiyatro, tiyatroyu mekanik bir araç haline getirmeyi amaçlar.

13 1909 a kadar Füturizm, tanrıbilim(teoloji) ile ilgili bir kavramdı ve Kutsal Kitabın olacağını haber verdiği olayların henüz gerçekleşmediği inancını içeriyordu. Tek yönlü bir sanat hareketi değildir ve bir akımdır. Robot kavramı: Karel Capek; R.U.R 1920 oyunuyla yaygınlaşmıştır.

14 MACKE, August (d Almanya, ö Almanya) Macke için gördüğü dünyanın izlenimlerinin çağrışımı kalbin duygularını, gizemli bir şeyin duyumunu ve doğa karşısındaki şaşkınlığını içeriyordu. Matisse in arınmış rengi, plastik anlamda kullanmasından etkilenmişti, Kübistlerin biçimsel düzenlemelerinden etkilenmişti.

15 MACKE, August (d Almanya, ö Almanya) MACKE, August Turkish Cafe II, 1914, Städtische Galerie im Lenbachhaus München