Mücahit Sabri Bilgin 1, Salim Özenç 2, Oktay Sarı 1, Şirzat Yeşilkaya 1, Ümit Aydoğan 1, Bayram Koç 1

Transkript

1 e l A þ t ý m A Study on Qulity of Life in Ptients with Dibetes n i j i O O i g Dibet Hstlın Kliteli Yşmsı Üzeine Bi Aştım in h c s Re l Diybet ve Yşm Klitesi / Dibetes nd Qulity of Life Müchit Sbi Bilgin 1, Slim Özenç 2, Okty Sı 1, Şizt Yeşilky 1, Ümit Aydoğn 1, Bym Koç 1 1 Gülhne Tıp Fkültesi, Aile Hekimliği AD., Ank, 2 Diybkı Aske Hstnesi, Aile Hekimliği, Diybkı, Tükiye Özet Amç: Dibetes Mellitus, hipeglisemi ile kkteize, kbonhidt, potein ve lipid metbolizmlının bozukluğu ile seyeden, konik ve pogessif bi hstlık olup seyi sısınd mikovsküle, mkovsküle ve nöolojik kompliksyonl gelişebilmektedi. Böyle bi hstlığ ship olmk fiziksel sınılılıkl neden olbildiği kd, sosyl yşmı, eğitimi, meslek yşntısını, iş bulm olnğını ve ulşım gibi ktivitelein kısıtlnmsın d sebep olbilmekte ve bieylein yşm klitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedi. Geeç ve Yöntem: Bu çlışmy Tip 2 Diybet tnısı konmuş 229 hst ve 77 kişilik kontol gubu dhil edildi. Hstl sosyo-demogfik özelliklei, öz ve soy geçmişlei ile ilgili bilgileini sogulyn bi fom ve yşm kliteleini değelendimek için SF-36 ve EQ-5D Yşm Klitesi Ölçeklei uygulndı. Çlışmy dhil edilen 306 kişinin 130 u (%42,5) kompliksyonlu gupt, 99 u (%32,4) kompliksyonsuz gupt, 77 si (%25,2) kontol gubund idi. Kompliksyonlu gup incelendiğinde; 74 kişide (%56,9) koone te hstlığı, 40 kişide (%30,8) nefopti, 37 kişide (%28,5) etinopti, 35 kişide (%26,9) nöopti, 1 kişide (%0,8) inme gelişmiş olduğu sptndı. Bulgul: Çlışmmızd; düşük eğitim seviyesi, düşük geli seviyesi, kdın cinsiyet, evli olmmk, obezite, hehngi bi kompliksyon ship olmk, insülin kullnmk gibi fktölein yşm klitesini olumsuz etkilediği gözlemlendi. Ttışm: Toplumun sosyo-kültüel seviyesinin yükseltilmeye çlışılmsı, düzenli ve doğu beslenme ile düzenli egzesiz lışknlığının kzndıılmy çlışılmsı, diybete yönelik yeteli eğitimin veilmesi ve kliteli sğlık hizmetinin sunulmsının dh iyi yşm klitesi ile sonuçlncğı çıktı. Diybet ve yşm klitesi ile ilgili dh fzl çlışmnın ypılmsı geekmektedi. Belli lıkll hstlın kontole çğılmsı ve bunlın yşm klitesi ölçeklei ile elde edilecek sonuçl yşm klitesini ttımk için ypılbilecekle konusund bize ydınltıcı fikile veecekti. Anht Kelimele Tip 2 Diybet; Yşm Klitesi; SF-36; EQ-5D Abstct Aim: Dibetes Mellitus, chonic pogessive disode, chcteized with hypeglycemi nd dengements of cbohydte, potein nd lipid metbolism. Duing its couse micovscul, mcovscul nd neuologic complictions my develop. Being ptient with chonic disode like dibetes mellitus not only limits physicl ctivities but lso hindes othe ctivities such s socil life, eduction, cee, occuptionl oppotunities, nd tnspottion, thus it influences individuls life qulity unfvobly. Mteil nd Method: Ptient goup with 229 individuls dignosed with Type 2 DM nd contol goup with 77 helthy individuls e involved in this study. A fom questioning socio-demogphic chcteistics, pst medicl nd fmily histoy nd SF36 nd EQ-5d life qulity suveys e pplied to individuls. 130 of the 306 people included in the study (42.5%) in the goup with complictions, 99 (32.4%) complictions in the goup, 77 (25.2%) wee in the contol goup. Anlyzing complicted goup; 74 pesons (56.9%) coony tey disese, 40 ptients (30.8%) nephopthy, 37 ptients (28.5%) etinopthy, 35 ptients (26.9%) neuopthy, 1 peson (0.8%) stoke ws found to be enhnced.in ou study, it is obseved tht some fctos such s low eduction level, low income level, femle gende, obesity, suffeing fom ny dibetic compliction nd insulin tetment effected life qulity dvesely. Results: Effots including incesing sociocultul level in society, mking society gin the hbit of helthy nutition nd egul execise, educting ptients popely bout dibetus mellitus nd seving dequte helth sevice will evidently esult in moe qulity life. Doing moe esech studies bout dibetus mellitus nd life qulity, checking lbotoy esults nd othe pmetes t detemined intevls within ye, nd comping those with life quilty suvey esults will enlighten us bout wht we cn do futhe to incese life qulity of dibetic ptients. Keywods Type 2 Dibetes; Qulity Of Life; SF-36; EQ-5D DOI: /JCAM.2461 Received: Accepted: Pinted: J Clin Anl Med 2015;6(suppl 2): Coesponding Autho: Slim Ozenç, Diybki Mility Hospitl, Yenişehi, Diybki, Tukey. T.: F.: E-Mil: slim.ozenc@yhoo.com Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 159

2 Diybet ve Yşm Klitesi / Dibetes nd Qulity of Life Giiş Dibetes Mellitus (DM) konik pogessif bi hstlık olup, mputsyon, nöopti, nefopti, etinopti ve kdiyovsküle hstlıkl gibi ciddi kompliksyonl yol çbilmektedi. Seyi sısınd göülen kut ve konik kompliksyonl, tedvisindeki zolukl ve komobid hstlıkl, hstlın genel sğlığını, iyilik hlini ve sosyl hytını olumsuz yönde etkilemekte ve yşm klitesini düşümektedi. Bu nedenle son yılld DM hstlınd yşm klitesinin değelendimesi önem kznmıştı [1]. Beklenen yşm süesinin tmsı ve yşm koşullındki değişiklikle ile bebe konik hstlıklın toplumdki göülme sıklığı ve bun bğlı ölümle ile sktlıkl tmıştı. Konik hstlıklın yşm klitesini zltmsı, sosyl ve tıbbı hizmetlein yükünü ttımsı sğlığ bğlı yşm klitesi ölçümleini geliştimişti [2]. Çlışmmızd; kompliksyonsuz ve kompliksyonlu Tip 2 DM li hstlın sosyo-demogfik özelliklei, klinik özelliklei ve yşm kliteleini etkileyen fktölein ştıılmsı plnlnmıştı. Geeç ve Yöntem Tnımlyıcı tipteki ştımmız etik kuul onyı lındıktn son Nisn Nisn 2013 tihlei sınd Gülhne Askei Tıp Akdemisi (GATA) ve Askei Tıp Fkültesi İç Hstlıklı Bilim Dlı polikliniğine bşvun 306 tip 2 dibetes mellitus hstsı ve konik bi hstlığı bulunmyn 77 sğlıklı gönüllü biey (peyodik kontolle için iç hstlıklı polikliniğine bşvun kontol gubu) üzeinde ypılmıştı. Tip 2 diybetli hstl d kendi lınd kompliksyonsuz ve kompliksyonlu olmk üzee iki gub yılmıştı. Hstl ve sğlıklı gönüllü bieylee sosyodemogfik özelliklei içeen nket fomu ve ülkemizde geçeliliği ve güvenilililiği ypılmış ve biçok ülkede yşm klitesinin ölçülmesinde kullnıln EQ-5D ve SF-36 Yşm Klitesi Ölçeği( son 1 yı göstei) fomlı kullnılmıştı. Veile ştımcı tfındn geekli çıklml ypıldıktn son yüz yüze göüşme yöntemiyle ve hst dosy kyıtlı inceleneek toplnmıştı. Kullnıln Ölçekle Veilein toplnmsınd ştımcı tfındn ilgili kynkl inceleneek hzılnmış nket fomu, SF 36 Yşm Klitesi Ölçeği ve EQ-5D Yşm Klitesi Ölçeği kullnılmıştı. SF-36 Yşm klitesi Ölçeği SF-36 genel ölçekle sınd en yygın kullnıln ve geçelilik ve güvenililiği oln yşm klitesi ölçeğidi [3]. SF-36 nın Tükçe geçelilik ve güvenililik çlışmsı ise Koçyiğit ve kdşlı tfındn 1999 yılınd ypılmıştı [4]. SF-36 ölçeği, hehngi bi yş vey hstlık gubun özgü olmyıp genel sğlık kvmlını içemektedi [5]. 36 sou içeen SF-36 yşm klitesi ölçeği, fiziksel fonksiyon, fiziksel ol kısıtlnmsı, cnlılık, ğı, genel sğlık lgısı, sosyl fonksiyon, emosyonel ol kısıtlnmsı, mentl sğlık olmk üzee 8 bölümde değelendien çok bşlıklı bi ölçekti [6]. Ölçek 100 pun üzeinden he bölüm için 0 ile 100 pun sınd punlm ypılk bölüm bölüm değelendiili. Ölçekte yüksek punl yşm klitesinin yüksekliğini gösteiken düşük punl yşm klitesindeki bozulmyı göstemektedi [7]. EQ-5D Yşm Klitesi Ölçeği EQ-5D yşm klitesini ölçmede kullnıln genel sğlık ölçekleindendi. EQ-5D genel sğlık ölçeği EuoQol gup tfındn Tükçe de dhil olmk üzee 60 ı şkın dile çevilmişti. Ölçek 1990 yılınd yyınlnmış olup İndeks ölçek ve VAS ölçek olmk üzee iki pçdn oluşmktdı [8]. EQ-5D indeks ölçek Heket, öz-bkım, olğn ktivitele, ğı/htsızlık ve endişe/ depesyon olmk üzee beş bölümden oluşu. He bi bölümde veilen cevpl; poblem yok, biz poblem v ve mjö poblem olmk üzee 3 seçenekten oluşmktdı. Sonuç olk ölçek değelendiildiğinde 243 (35=243) olsı fklı sğlık sonucu kşımız çıkmktdı. İndeks ölçekten Doln ve kdşlının [9] çlışmlınd üettiklei ktsyıl kullnılk ile 1 sınd değişen indeks sko elde edili. Elde edilen indeks sko göe 0 değei ölümü, 1 değei kususuz sğlığı gösteiken negtif değele bilinç kplı, ytğ bğımlı olk yşmk vb. duumlı göstemektedi [8]. EQ-5D VAS (Visul Anlogue Scle) ölçek: Bieylein bi temomete benzei ölçek üzeinde, bugünkü sğlık duumlı hkkınd 0 ile 100 sı değele işetlediklei gösel nlog ölçekti. VAS ölçekle sınd değişen yşm klitesi skolı elde edilmektedi. İsttistik: Aştımd elde edilen veile SPSS fo Windows 15 (Sttisticl Pckge fo Socil Sciences fo Windows) pket pogmı ydımıyl değelendiildi. Hstlın tnımlyıcı özelliklei ve hstlığ ilişkin özelliklei belilemede yüzde ve syı; VKİ ve yşm klitesi ölçeklei ise otlm ve stndt spm kullnılk değelendiildi. Kşılştımlı isttistiksel nlizlede süekli değişkenlein noml dğılım uygunluğu Kolmogoov-Sminov testi ile değelendiildi. Süekli değişkenlein kşılştıılmsınd çoklu gupl için Kuskl-Wllis testi kullnıldı. İlei işkili kşılştımld Bonfeoni düzeltmeli Mnn Whitney U testi kullnıldı. İki gup kşılştımlınd Mnn Whitney U testi kullnıldı. Kesikli değişkenlein kşılştıılmsınd Ki Ke testi kullnıldı. SF 36 Yşm Klitesi Alnlı ile EQ-5D Yşm Klitesi Ölçeğinden lınn otlm punl sındki ilişkiyi değelendimek üzee; Peson Kolesyon Anlizi kullnıldı. İsttistiksel olk nlmlılık düzeyi p<0,05 kbul edildi. Bulgul Ktılımcılın genel olk özelliklei: Ekeklein yş otlmsı 49,41±16,6 yıl, kdınlın yş otlmsı 56,03±15,48 yıl idi. Ekeklein VKİ otlmsı 27,19±4,45 kg/m2, kdınlın VKİ otlmsı 30,1±5,57 kg/m2 idi. Ktılımcılın Gupl göe özelliklei Çlışmy dhil edilen 306 kişinin 130 u (%42,5) kompliksyonlu gupt, 99 u (%32,4) kompliksyonsuz gupt, 77 si (%25,2) kontol gubund idi. Kompliksyonlu DM hstsı oln toplm 130 ktılımcıdn 88 i (%67,7) bi kompliksyon, 31 i (%23,8) iki kompliksyon, 8 i (%6,2) üç kompliksyon, 3 ü (%2,3) ise döt kompliksyon shipti. Kompliksyonlu gup incelendiğinde; 74 kişide (%56,9) koone te hstlığı, 40 kişide (%30,8) nefopti, 37 kişide (%28,5) 160 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine

3 Tblo 1. Çlışmy ktılnlın sosyodemogfik özelliklei Cinsiyet VKİ Sig kullnımı Alkol Geli seviyesi Eğitim düzeyi Medeni duum Meslek VKİ:Vücut kitle indeksi Kdın n(%) Ekek n(%) 20(% 40) 30 (% 60) Obez N(%) Fzl kilolu N(%) Noml N(%) 118(38.6) 106(34.6) 82(26.8) Içiyo içmiyo 57(18.6) 249(81.4) Kullnıyo Kullnmıyo 10(3.3) 296(96.7) Düşük N(%) Ot N(%) İyi N(%) 21(6.9) 248(81) 37(12.1) ilkokul n(%) ot n(%) Lise n(%) Ünivesite n(%) etinopti, 35 kişide (%26,9) nöopti, 1 kişide (%0,8) inme gelişmiş olduğu sptndı. Yş ve VKİ değelei çısındn gupl (kompliksyonlu, kompliksyonsuz ve kontol) sınd isttistiksel olk nlmlı fk sptndı. Ypıln ilei ikili nlizlede tüm guplın isttistiksel olk nlmlı düzeyde bibiinden fklı olduğu sptndı (p<0,001) (Tblo 2). Guplın yşm klitesi ölçekleinden SF 36 ve EQ-5D indeks skolındn elde edilen punlı çısındn guplın kşılştıılmsı Tblo 3 de veilmişti. Tedvi duumlı çısındn hstlın değelendiilme sonuçlı Tblo 4 de veilmişti. Kompliksyonlu gup (n=130), bi kompliksyonu oln (n=88) ve biden fzl kompliksyonu oln (n=42) olmk üzee iki gupt incelendi. Bi kompliksyonlu gubun yş otlmsı 61,9±10,1 yıl, biden fzl kompliksyonu oln yş otlmsı 67,5±9,67 yıl idi. Yş değelei çısındn iki gup sınd isttistiksel olk nlmlı düzeyde fk olduğu sptndı (p<0,001). Biden fzl kompliksyonu oln gubun yşm klitesi ölçekleinden elde edilen tüm pun otlmlı bi kompliksyonu oln gub göe düşük idi. İki gup sınd tüm punl çısındn isttistiksel olk nlmlı düzeyde fk bulunduğu sptndı (p<0,001) Yşm klitesi ölçekleinden elde edilen punl çısındn kompliksyonl kşılştııldığınd; sdece genel sğlık lgısı punı çısındn en düşük değe nöoptili gupt, diğe tüm pun otlmlı çısındn en düşük değe nefoptili gupt sptndı. Kompliksyonlu gupt ğı punlı ile sosyl fonksiyon ve EQ- 5D indeks sko punlı sınd pozitif yönde kuvvetli düzeyde, ğı punlı ile diğe punl sınd pozitif yönde ot düzeyde isttistiksel olk nlmlı ilişki sptndı (p<0,001). Kompliksyonsuz gupt ğı punlı ile sosyl fonksiyon punlı sınd pozitif yönde kuvvetli düzeyde (=0,714), fiziksel ol kısıtlnmsı, emosyonel ol kısıtlnmsı, mentl sğlık, zindelik, genel sğlık lgısı, EQ-5D VAS, EQ-5D indeks sko punlı sınd pozitif yönde ot düzeyde isttistiksel olk nlmlı ilişki sptndı (p<0,01). Kontol gubund ğı punlı ile mentl sğlık punlı sınd isttistiksel olk nlmlı ilişki sptnmzken diğe punl sınd pozitif yönde ot düzeyde isttistiksel olk nlmlı ilişki sptndı (p<0,05) Yüksek lisndokto n(%) 113(39.6) 48(15.7) 68(22.2) 54(17.6) 23(7.5) Evli Bek Boşnmış Eşini Kybetmiş 221(72.2) 48(15.7) 7(2.3) 30(9.8) Ev hnımı n(%) Memu n(%) Esnf n(%) İşci n(%) Öğenci n(%) İşsiz n(%) 119(38.9) 119(38.9) 34(11.1) 24(7.8) 5(1.6) 5(1.6) Tblo 2. Ktılımcılın otlm yş, VKİ değeleinin dğılımı. Kompliksyonlu DM (n=130) Kompliksyonsuz DM (n=99) Kontol (n=77) Toplm p Ot ± SS Ot ± SS Ot ± SS Ot ± SS Yş (yıl) 63,71 ± 10,27 53,8 ± 10,64 33,05 ± 12,16 52,79 ± 16,35 <0,001 VKİ (kg/m2) 30,83 ± 5,46 28,44 ± 4,32 25,33 ± 4,05 28,67 ± 5,25 <0,001 DM, Dibetes Mellitus; VKİ, Vücut Kitle İndeksi; Ot, Otlm; SS, Stndt Spm. Diybet ve Yşm Klitesi / Dibetes nd Qulity of Life Ttışm DM hstlınd kompliksyon gelişmesi, hstld ilç geeksiniminin, fiziksel belitilein, tetkik ve kısıtlmlın tmsı ile ilişkili olk hstlın yşm kliteleinde zlmy neden olmktdı. Konik hstlıklın tümünde olduğu gibi DM de de yşm klitesi etkilenmektedi [10]. Klein ve kdşlı [11], tip 1 ve 2 DM hstlınd kompliksyonlın fiziksel fonksiyon, fiziksel ol kısıtlnmsı ve genel sğlık lgısı lnınd yşm klitesini olumsuz etkilediğini bildimişti. Özdemi ve kdşlı [12], kompliksyonlu hstld, SF-36 lt ölçek punlının tüm lnld nlmlı olk çok düşük olduğunu bildimişti. Gülseen ve kdşlı [13], tip 1 ve 2 hstldn oluşn kışık gupt kompliksyon vlığının SF-36 nın fiziksel fonksi yon ve fiziksel ol kısıtlnmsı lnlınd olumsuz yönde etkisi olduğunu bildimişti. Çlışmmızd litetüle uyumlu olk SF-36 ölçeği ve EQ-5D ölçeği ile yşm klitesinin değelendiilmesiyle DM ye bğlı kompliksyonu oln hstld he iki ölçeğin bütün ln punlı kompliksyonu olmynl göe nlmlı olk dh düşük bulunmuştu. Kompliksyonlın yşm klitesi üzeine oln olumsuz etkisi değişik fktölee bğlı olbili. Diybetik etinopti hstlın göme fonksiyonlını önemli ond ve ileleyici şekilde bozmktdı. Nefopti ilei dönemde böbek yetmezliğine, kn bsıncı düzensizliğine ve hstnın diylize bğlı yşmsın neden olmktdı. Nöopti oluştuduğu ğı nedeniy le hstld önemli sıkıntıl neden olmktdı. Nöopti uzun dönemde yk ylı gelişme iskini ttımktdı. Kompliksyonlın gelişmesi ile bilik te hstlın kontollei, fiziksel kısıtlmlı dh d tmktdı. Ayıc kompliksyon gelişmiş oln hstld psikiytik bozukluklın dh yüksek on d göüldüğü bilinmektedi [14]. Kompliksyon syısı ile yşm klitesi punlının düşüşünün plel olduğu bildiilmişti [15]. Çlışmmızd biden fzl kompliksyonu oln hstlın bi kompliksyonu oln hstl göe hem SF-36 ölçeğinin hem de EQ-5D ölçeğinin tüm ln punlı nlmlı olk dh düşük bulunmuştu. Litetüde diybette kompliksyon syısı ve şiddeti ile yşm klitesi sınd ilişki olduğu oty konmktdı. Çlışmmızd kullnıln SF-36 ölçeği ve EQ5D ölçeği kompliksyon şiddetini değelendimemektedi. İlei çlışmld hstlığ özgü yşm klitesi ölçeklei kull- Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 161

4 Diybet ve Yşm Klitesi / Dibetes nd Qulity of Life Tblo 3. Punl çısındn gupl sı kşılştım Kompliksyonlu DM (n=130) Kompliksyonsuz DM (n=99) Kontol (n=77) Ot ± SS Ot ± SS Ot ± SS SF- 36 Fiziksel fonksiyon 53,5 ± 30,88 90,15 ± 9,67 95,65 ± 9,01 <0,001* Sosyl fonksiyon 60,09 ± 27,52 90,57 ± 14,14 92,78 ± 12,59 <0,001+ Fiziksel ol 50,38 ± 48,12 94,44 ± 20,69 96,75 ± 13,66 <0,001+ Emosyonel ol 51,28 ± 47,53 93,94 ± 22,52 96,97 ± 13,44 <0,001+ Mentl sğlık 49,05 ± 19,15 65,41 ± 12,1 72,1 ± 17,82 <0,001* Zindelik 43,77 ± 22,14 68,59 ± 16,41 74,09 ± 18,86 <0,001* Ağı 62,14 ± 27,14 93,38 ± 14,97 90,62 ± 15,51 <0,001# Genel sğlık 31,23 ± 20,36 57,53 ± 20,84 76,69 ± 19,54 <0,001* Değişiklik 35 ± 19,59 45,96 ± 23,88 62,01 ± 21,31 <0,001* EQ-5D VAS 54,35 ± 19,62 76,82 ± 12,5 87,01 ± 11,65 <0,001* EQ-5D indeks sko 0,57 ± 0,38 0,95 ± 0,1 0,91 ± 0,19 <0,001+ DM, Dibetes Mellitus, Ot, Otlm; SS,Stndt Spm,;p, İsttistiksel nlmlılık düzeyi. *: Tüm gupl isttistiksel olk nlmlı düzeyde bibiinden fklı +: Kompliksyonlu gup ile kompliksyonsuz gup ve kompliksyonlu gup ile kontol gubu isttistiksel olk nlmlı düzeyde bibiinden fklı P nılk kompliksyon şiddeti değelendiilebili. Diybetik kdınld ekeklee göe yşm klitesinin dh kötü olduğu bildiilmektedi [16]. Ppdopoulos ve kdşlı [17], Tip 2 DM li hstld SF-36 ölçeğini kullnk yptıklı çlışmd, kdınld yşm klitesini dh düşük olk bildimişledi. Çlışmmızd SF-36 ölçeğinin fiziksel fonksiyon, sosyl fonksiyon, mentl sğlık, zindelik, ğı, genel sğlık lgısı punlının ve EQ-5D ölçeğinden elde edilen VAS ve indeks skou punlının kdınld isttistiksel olk nlmlı düzeyde düşük olduğu sptnmıştı. Evli olmynld evli olnl göe yşm klitesinin dh düşük olduğu bzı çlışmld gözlemlenmişti [17,18]. Rubin ve Peyot [10] hzıldıklı delemede, genel populsyond evlilik ile yşm klitesi sınd ilişki olduğunu ve evli olmynld, evli olnl göe depesyon semptomlının dh fzl olduğunu gözlemledikleini bildimişledi. Aynı delemede bi çlışmd boşnmış vey yılmış bieylein yşm klitesinin, hiç evlenmemiş vey evli olnl göe dh düşük olduğunun gösteildiğini belitmişledi. Tip 1 DM li ve Tip 2 DM li hstlın incelendiği bi tez çlışmsınd emosyonel ol kısıtlnmsı lnınd evli olnlın evli olmynl onl dh yüksek punl ldıklı bildiilmişti. Çlışmmızd SF-36 ölçeğinin fiziksel ol kısıtlnmsı ile ğı lnlının ve EQ-5D ölçeğinin indeks skounun evli olmynld evli olnl onl isttistiksel olk nlmlı düzeyde düşük olduğu sptnmıştı. Çlışmmızd boşnmış hst syısının z olmsındn dolyı bu konud değelendime ypılmmıştı. Akıncı ve kdşlı [18], eğitim düzeyi 8 yıl ve ltınd olnld yşm klitesinin dh düşük olduğunu bildimişti. Tş ve kdşlının 2011 yılınd yyınldıklı ştımd [19] ise eğitim düzeyinin sig içme lışknlığınd ve lt solunum yolu hstlığı oluşmsınd etkili olduğunu belitmişti. Rubin ve Peyot [10] hzıldıklı delemede, diybetli hstl sınd d ypıln çlışmld dh iyi eğitim düzeyinin yşm klitesini olumlu etkilediğinin gösteildiğini ifde etmişledi. Çlışmmızd, otokul ve ltınd eğitim lnld, lise ve üzei eğitim lnl göe SF-36 ölçeğinin fiziksel fonksiyon, sosyl fonksiyon, mentl sğlık, zindelik, ğı, genel sğlık lgısı, son bi yıld sğlık duumundki değişiklik lnlı ile EQ-5D ölçeğinin EQ-5D VAS ile indeks sko lnlının isttistiksel olk nlmlı düzeyde düşük olduğu sptnmıştı. Gönen ve kdşlının [20] yptıklı çlışmd, Ppdopoulos ve kdşlının [17] yptıklı çlışmd ve Wexle ile kdşlının [21] hzıldıklı delemede düşük sosyo-ekonomik düzeyi olnld yşm klitesinin dh düşük olduğu bildiilmişti. Eljedi ve kdşlı [22], 50 yş ltınd düşük sosyo-ekonomik düzeyin yşm klitesini olumsuz etkilediğini belitmişti. Rubin ve Peyot [10] hzıldıklı delemede, genel populsyond yşm klitesi ile sosyo-ekonomik duum sınd önemli ilişkile olduğunun gösteildiğini, diybetli hstl sınd d ypıln çlışmld dh iyi eğitim düzeyi ile dh iyi geli düzeyinin yşm klitesini olumlu etkilediğinin gösteildiğini ifde etmişledi. Bizle de çlışmmızd SF-36 ölçeğinin fiziksel fonksiyon ve zindelik lnlı ile EQ-5D ölçeğinin indeks skou çısındn düşük geli düzeyine ship oln gubun diğe gupl göe isttistiksel olk nlmlı düzeyde düşük olduğu sptdık. Akıncı ve kdşlı [18], VKİ 24 kg/m2 olnld, Gönen ve kdşlı [21] ile Ppdopoulos ve kdşlı [17] obezlede yşm klitesinin düştüğünü bildimişti. Wexle ve kdşlı [22] obezite, hipetnsiyon ve hipekolesteoleminin yşm klitesi ile ilişkili olmdığını gözlemlemişledi. Çlışmmızd, SF-36 ölçeğinin fiziksel fonksiyon, fiziksel ol kısıtlnmsı, emosyonel ol kısıtlnmsı, zindelik, genel sğlık lgısı ve son bi yıld sğlık duumundki değişiklik lnlınd ve EQ-5D ölçeğinin he iki lnınd VKİ 25 kg/m2 olnld VKİ<25 kg/m2 olnl göe isttistiksel olk nlmlı düzeyde düşük olduğu sptnmıştı. Yşm klitesi ölçekleinden elde edilen punl çısındn kompliksyonl kşılştııldığınd; sdece genel sğlık lgısı punı çısındn en düşük değe nöoptili gupt, diğe tüm punl çısındn en düşük değe nefoptili gupt sptnmıştı. Çlışmmızd en fzl etkilenen lnl; kompliksyonlu gupt sısıyl; genel sğlık lgısı, son bi yıld sğlık duumundki değişiklik ve zindelik lnlı, kompliksyonsuz gupt sısıyl son bi yıld sğlık duumundki değişiklik, genel sğlık lgısı, mentl sğlık lnlı, kontol gubund ise sısıyl, son bi yıld sğlık duumundki değişiklik, zindelik, mentl sğlık lnlı idi. Çlışmmızd en z etkilenen lnl ise; kompliksyonlu gupt ğı ve sosyl fonksiyon, hem kompliksyonsuz gupt hem de kontol gubund fiziksel ol kısıtlnmsı ve emosyonel ol kısıtlnmsı idi. Çlışm duumunun yş m klitesini ttıdığı ve depesif bulgulı zlttığı bzı çlışmld gösteilmişti [23]. Çlışmmızd hem SF-36 ölçeğinin hem de EQ-5D ölçeğinin tüm lnlınd, çlışnl çlışmynl göe isttistiksel olk nlmlı düzeyde yüksek punl lmıştı. Bu sonuc göe çlışm duumunun yşm klitesini tıdığı söylenebili. Sig kullnımının genel populsyond yşm klitesini düşüdüğü bilinmektedi. Çıtıl ve kdşlı [24] diybetik hstld sig kullnımı ile yşm klitesi sınd ilişki bulunmdığını bildimişti. Çlışmmızd, sig kullnmynld sig kullnnl onl, SF-36 ölçeğinin fiziksel fonksiyon, sosyl foksiyon, zindelik ve genel sğlık lgısı lnlının isttis- 162 Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine

5 Diybet ve Yşm Klitesi / Dibetes nd Qulity of Life tiksel olk nlmlı düzeyde düşük olduğu sptnmıştı. Çlışmmızd sig kullnn hst dğılımı, kompliksyonlu gupt %10 ve kompliksyonsuz gupt %15,2 iken kontol gubund %37,7 şeklinde olmuştu. Sig kullnmyn hstlın kompliksyonlu ve kompliksyonsuz gupt kümelenmiş olmsı ve bu guplın sig kullnımındn bğımsız olk zten yşm klitesi ölçekleinden düşük pun lmlı nedeniyle bu sonucun elde edildiği düşünülmektedi. Çlışmmızın sonuçlı değelendiiliken bzı kısıtlılıkl göz önüne lınmlıdı. Çlışmmız geiye dönük bi çlışmdı ve geiye dönük bi çlışmnın bilinen dezvntjlını tşımktdı. Çok mekezli ypılmmış olmsı nedeniyle toplum genellenmesi mümkün değildi. Litetüdeki çlışml genellikle kompliksyonu oln vey kompliksyonu olmyn iki gup şeklinde ypılmıştı. Bu gupl ilveten tmmen sğlıklı bi kontol gubuyl çlışılmış olmsı çlışmmızın üstünlüğü olk değelendiilebili. Anck kontol gubunun yş, VKİ, eğitim duumu gibi bi tkım sosyodemogfik özellikleinin diğe gupl benze olmmsı kıştııcı fktölein tmmen elimine edilememesine neden olmuştu. Çlışmmızın genel yşm klitesini değelendien ölçeklele ypılmış olmsı d çlışmmızın bi kısıtlılığı olk değelendiilebili. Sonuç ve Öneile Genel olk, çlışmmızd Tip 2 DM de yşm klitesini etkileyen fktöle ştıılmıştı. Kdın cinsiyet, obezite, düşük geli düzeyi, otokul ve öncesi eğitim lmk, evli olmmk, çlışmıyo olmk, kompliksyonlu olmk ve insülin tedvisi lıyo olmnın yşm klitesini düşüdüğü sptnmıştı. Diybetik hstlın yşm klitesi diybetik olmynl göe, kompliksyonu oln diybetiklein kompliksyonu olmyn diybetiklee göe, biden fzl kompliksyonu olnlın bi kompliksyonu olnl göe yşm klitesi dh düşüktü. EQ-5D ölçeğinden elde edilen punl ile SF-36 ölçeğinden elde edilen punl sınd koelsyon mevcut olup tek bşın yşm klitesini kbc thmin etmek için yeteli gözükmektedi. Anck doğulnmsı için ilei ştıml ypılmsı geekmektedi. DM ülkemizde yygın ve önemli bi sğlık sounudu. Yşm klitesi tedvinin sonucu çısındn önemli bi göstegedi. Diybet yşm klitesini bozn konik bi hstlık olup, diybetli hstlın uzun yşmlı ynınd kliteli yşmlı d önemlidi. Diybetik hstld yşm klitesi; eğitim, dnışmnlık hizmetlei ve fklı tıbbi yöntemlei içeen biyo-psikososyl yklşıml ile iyileştiilebili. Diybetli bieylein demogfik özelliklei ve yşm tzı ile ilgili biçok fktöün yşm klitesi üzeine etkisi olduğu için, diybetin yönetimi plnlnıken yşm klitesini etkileyen sosyodemogfik özellikle ve hstlıkl ilgili değişkenle çok yönlü olk değelendiilmeli ve hem hstl hem de sğlık pesoneli bu konuy geeken önemi vemelidi. Diybet tedvi ve bkımınd temel hedef, iyi metbolik kontolün ynı sı hstlın yşm klitesinin yükseltilmesi olmlıdı. Kynkl 1. Een İ, Edi Ö, Çivi İ. Tip 2 dibetes mellitus hstlınd yşm klitesi ve kompliksyonlın yşm klitesine etkisi. Klin Psikiyt Deg 2004;7: Stmn İ. Dibetes Mellitus Epidemiyolojisi. In: İmmoğlu Ş, edito. Dibetes Mellitus. İstnbul: Deomed Med Yy; 2006.p Pyne WR, Wlsh KJ, Hvey JT, Livy MF, Mckenzie KJ, Donldson A et ll. Effect of Low-Resouce-Intensive Lifestyle Modifiction Pogm Incopoting Gymnsium-Bsed nd Home-Bsed Resistnce Tining on Type 2 Dibetes Risk in Austlin Adults. Dibetes Ce 2008;31(12): Koçyiğit H, Aydemi Ö, Fişek G, Ölmez N, Memiş A. Kıs fom-36 (KF-36) nın Tükçe vesiyonunun güvenililiği ve geçeliliği. İlç Ted Deg 1999;12(2): Bşn S, Güzel R, Spel T. Yşm klitesi ve sğlık sonuçlını değelendime ölçütlei. Romtizm Deg 2005;20(1): We JE, Shebune CD. The MOS 36- Item Shot Fom Helth Suvey (sf 36), I. Conceptul Fmewok nd Item selection. J Med Ce 1992;30: We JE. The use of psychologicl testing fo tetment plnning nd outcomes ssessment. İn: Muish ME, edito. SF-36 Helth Suvey Updte, USA: Lwence Elbum Assoc; 2004.p Dummond MF, O Bien BJ, Stoddt GL, Tonce GW, editos. Cost-utility nlysis, in Methods fo the Economic Evlution of Helth Ce Pogmmes. Oxfod : Oxfod Univ Pess; 1997.p Doln P, Gudex C, Kind P, Willims A. The time tde-off method: esults fom genel popultion study. Helth Econ 1996;5(2): Rubin RR, Peyot M. Qulity of Life nd Dibetes. Dibetes Metb Res Rev 1999;15: Klein BEK, Klein R, Moss SE. Self-ted helth nd di-betes of long dution. The Wisconsin Epidemiologic Study of Dibetic Retinopthy. Dibetes Ce 1998;21(2): Özdemi İ, Hocoğlu Ç, Koçk M, Esöz HÖ. Tip 2 Dibetes Mellituslu hstld yşm klitesi ve uhsl belitile. Düş Adm: Psikiyt ve Nöo Bilim Deg 2011;24(2): Gülseen L, Hekimsoy Z, Gülseen Ş, Bodu Z, Kültü Ş. Dibetes Mellituslu Hstld Depesyon Anksiyete, Yşm Klitesi ve Yetiyitimi. Tük Psikiyt Deg 2001;12(1): Lustmn PJ, Giffith LS, Clouse RE, Cye PE. Psychitic illness in dibetes: eltionships to symptoms in glucose contol. J Nev Ment Dis 1986;174(12): Andeson RM, Fitzgeld JT, Wisdom K, Dvis WK, Hiss RG. Compison of globl vesus disese-specific qulity-of-life mesues in ptients with NIDDM. Dibetes Ce 1997;20(3): Glsgow RE, Ruggieo L, Ekin EG, Dyfoss J, Chobnin L. Qulity of life nd ssocited chcteistics in lge ntionl smple of dults with dibetes. Dibetes Ce 1997;20(4): Ppdopoulos A.A, Kontdimopoulos N, Fyds A, Ikonomkis E, Niks D. Pedictos of helth-elted qulity of life in type 2 dibetic ptients in Geece. BMC Pub Helth 2007;7: Akıncı F, Yıldıım A, Gözü H, Sgın H, Oby E, Sgın M. Assessment of helthelted qulity of life (HRQoL) of ptients with type 2 dibetes in Tukey. J Dibet Res Clin Pc 2008;79(1): Tş D, Şevketbeyoğlu H, Aydın AF, Kılıç S, Özben T, Demie E ve k. Eğitim Duumu ve Nikotin Bğımlılık Düzeyinin Alt Solunum Yolu Enfeksiyonu Gelişimi Üzeine Etkisi. J Clin Anl Med 2011;2(3): Gönen S, Güngö K, Çilli A.S, Kmış Ü, Akpın Z, Kıskol G, ve k. Compehensive nlysis of helth elted qulity of life in ptients with dibetes: A study fom Kony Tukey. Tuk Jem 2007;11: Wexle DJ, Gnt RW, Wittenbeg E, Bosch JL, Cglieo E, Delhnty L. Coeltes of helth-elted qulity of life in type 2 dibetes. Dibetologi 2006;49(7): Eljedi A, Mikoljczyk R.T, Keme A, Lse U. Helth-elted qulity of life in dibetic ptients nd contols without dibetes in efugee cmps in the Gz stip: coss-sectionl study. BMC Pub Helth 2006;6: Chn JM, Rimm EB, Colditz GA, Stmpfe MJ, Willett WC. Obesity t Distibution And Weight Gin As Risk Fcts Fo Clinicl Dibetes In Mn. Dibetes Ce 1994;17(9): Çıtıl R, Güny O, Elmlı F, Öztük Y. Diybetik Hstld Tıbbi ve Sosyl Fktölein Yşm Klitesine Etkisi. Eciyes Tıp Deg 2010;32(4): How to cite this ticle: Bilgin MS, Özenç S, Sı O, Yeşilky Ş, Aydoğn Ü, Koç B. A Study on Qulity of Life in Ptients with Dibetes. J Clin Anl Med 2015;6(suppl 2): Çık Çkışmsı ve Finnsmn Beynı Bu çlışmd çık çkışmsı ve finnsmn destek lındığı beyn edilmemişti. Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 163