BÖCEKLERDE BACAK YAPISI

Transkript

1 BÖCEKLERDE BACAK YAPISI Ergin böceklerin hemen hepsi, her toraks segmentinde bir çift olmak üzere üç çift bacağa sahiptir. Larva ve nimflerde ise bu sayı değişebilir. Yapısal olarak böcek bacakları 5 kısımdan oluşur: Koksa (Bacağın toraks segmentine bağlanan kısmı) Trochanter (Koksa ile femurun kolay hareket etmesini sağlayan bir bilye görevi görür) Femur (bacağın uzun ve kuvvetli kısmıdır) Tibia (ince ve uzun yapıda olup çoğunluk diken çıkıntılara sahiptir) Tarsus (1-5 segmentten yapılmıştır, son segmenti ucun-da pretarsus adını alan uzantı bulunur) Genel bir böcek bacağının yapısı Böcek bacaklarının genel yapıları bu şekilde olmakla birlikte, yaşayış tarzlarına ve gördükleri görevlerine göre şeklen değişikliğe uğramışlardır. Bu değişimler özellikle I. ve III. çift bacaklarda görülür. Çift Bacakların Değişmesi Sonucu Oluşan Bacak Tipleri Kazıcı Bacak Koksadan itibaren bütün segmentler kalın ve kuvvetli yapıdadır. Genişlemiş olan tibia bir kürek gibi hizmet görür. Ventralinde bulunan dört büyük diş, sert zeminin kazılmasında kullanılır.

2 Yakalayıcı Bacak / Gryllotalpa gryllotalpa (Danaburnu) Koksanın uzamış olması, böceğe ön bacağını ileriye doğru uzatma yeteneği kazandırmıştır. Femur ile tibia'nın birbirine karşı olan yüzeyleri diken çıkıntıları ile donatılmış olduğundan av bu iki kısım arasında sıkıştırılarak yakalanır. / Mantis spp. (Peygamberdevesi türleri) Temizleyici Bacak Antenleri üzerindeki polen ve tozları temizlemek için ön bacaklarını kullanan Hymenoptera (arılar) takımına ait böceklerde ve ön bacaklarını yürümede değil başlarının temizlenmesinde kullanan Nymphalidae familyasına ait bazı kelebeklerde görülür. Çift Bacakların Değişmesi Sonucu Oluşan Bacak Tipleri Sıçrayıcı Bacak

3 Femur çok kuvvetli kaslarla donatılmış olup, tibia oldukça uzundur. Sıçrama için tibia'nın femur altına çekilmesi ve yere doğru bir itme hareketinin yapılması gerekir. Orthoptera (çekirgeler) ve Siphonaptera (pireler) takımlarına ait böceklerde görülür. Yüzücü Bacak Tibia ve özellikle segmentsiz tarsus, plaka şeklinde gelişerek bir kürek görevi görür. Genişlemiş bu plakların ventral tarafı, çok sık kıllarla donatılmış ve yüzeyin büyü-mesi sağlanmıştır. Coleoptera takımından Dytiscidae ve Hydrophilidae, Hemiptera takımından da Notonectidae ve Belostomatidae familyalarında görülür. Toplayıcı Bacak Tibia nın dış kısmı uzun kıllarla çevrilerek, bacakta bir polen sepetçiği meydana gelmiştir. arısı) Polen toplayan arılarda görülür (Apis mellifera bal

4

5 BÖCEKLERDE KANAT YAPISI Böceklerin II. ve III. toraks segmentlerinden çıkmış olan kanatlar, iki membran ve bunların arasında damarlara destek fibrillerden ibaret olup, vücut duvarının levhe şeklindeki uzantılarıdır. Böceklerde kanat damarlarının sayı ve durumları takımlara hatta familyalara göre büyük değişiklikler göstermektedir (boyuna ve enine damarlar). Coleoptera (Kınkanatlılar) BÖCEK TAKIMLARININ KANAT ÖZELLİKLERİ Üst kanatlar tamamen kitinleşmiştir (Elitra). Alt kanatlar ise membran yapıda ve az damarlıdır. Elitra olan ön kanatlar yüzeyinde damarlar görülmez. Odonata (Yusufçuklar) Her iki çift kanat da membran yapıda olup (Zarsı Kanat), çok sayıda damar, kanat yüzeyini ufak hücrelere bölmüştür. Hemiptera (Yarımkanatlılar) Üst kanadın basal yarısı kitinleşmiş olup (Hemi Elitra), alt kanatlar tamamen membran yapıdadır.

6 Diptera (Sinekler, İkikanatlılar) Bir çift Zarsı kanatları vardır, ikinci çift kanat halter adı verilen denge organına dönüşmüştür. Orthoptera (Çekirgeler) Üst kanatlar hafifçe kitinleşerek parşömenimsi bir durum almıştır (Tegmina), alt kanatlar membran yapıda ve çok damarlıdır. Tegmina olan ön kanatlar üzerinden kanat damarları görülebilir. Lepidoptera (Kelebekler) Membran yapıdaki kanatların her iki yüzü de çok sayıda pullarla örtülüdür (Pullu kanat). Kanat üzerindeki renkler ve desenler çok önemlidir.

7 Ephemeroptera (Bir gün sinekleri) Her iki kanat çifti de membran yapıda olup (Zarsı Kanat), kanatlar üçgen şeklindedir. Büyüklük bakımından; ön kanatlar > arka kanatlar Dermaptera (Kulağakaçanlar) Derimsi yapıda olan üst kanatlar çok kısalmıştır. Alt kanatlar yelpaze şeklindedir.