Are Biofuels Threat or Chance?!

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Are Biofuels Threat or Chance?!"

Transkript

1 Biyoyakıtlar Tehdit mi - Fırsat mı?! Dr. F.Figen AR * Pankobirlik Mithatpaşa Cad. No:19 Ankara Tel: /207 Faks: figenar@pankobirlik.com.tr ÖZET Biyoyakıtlar; kurtarıcı mı yoksa yeni bir krizin habercisi mi? Her ne kadar birçok ülke biyoyakıtları bir çevre dostu, enerjide bağımsızlığın en önemli silahlarından biri olarak kabul edip, kullanımı ile ilgili altyapıyı oluşturarak yasal düzenlemeleri hayata geçirmiş olsa da günümüzde biyoyakıtlar ile ilgili tartışma artarak sürmektedir. Tarım, gıda, enerji ve çevre uzmanları, politikacılar, bilim insanları ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının taraf olduğu bu tartışma kabaca, biyoyakıtlara sempati ile yaklaşanlar ve biyoyakıt karşıtları en azından biyoyakıtlara şüpheyle yaklaşanlar arasındaki tartışma olarak tanımlanabilir. Milyar dolarlar boyutundaki bir pazarı etkileyen bu tartışmalar zaman zaman çok sert boyutlara ulaşmaktadır. Taraflardan biri biyoyakıtların, dünyanın belli bölgelerinde toplanmış bulunan fosil yakıtlara sahip olamayan (bizim gibi) ülkelerin enerjide bağımsızlığı, fosil yakıt kullanımından kaynaklanan çevre sorunlarının çözümü, kaynak çeşitliliğinin sağlanması gibi problemlerin çözümü için önemli bir enstrüman gibi görmektedir. Karşıt görüştekiler ise biyoyakıtların gıda üretimine ayrılması gereken alanların biyoyakıt hammaddesi üretimine ayrılması nedeni ile gıda üretiminin azalması sonucu gıda fiyatlarının artması ve bu yüzden yoksul ülkeleri açlığa mahkum edeceğini öne sürmektedirler. İklim değişikliğine çare olarak ülkelerin enerji ve çevre politikalarında yerini alan biyoyakıtlar son günlerde, medyaya göre gıda krizinin de yaratıcısı rolündedir. Bu çalışmada her iki görüşe de yer verilmek suretiyle tarafsız kalmaya özen gösterilerek biyoyakıtlar hakkında genel bilgi verilecek, dünyadaki gelişimleri incelenecek, uygulanmakta olan ve planlanan politikalar irdelenecek ve gıda krizinde biyoyakıtların rolü tartışılacaktır. Ayrıca ülkemiz koşullarında biyoyakıtların bir tehdit unsuru mu yoksa kapımızdaki bir fırsat mı olduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Biyoyakıtlar, biyodizel, biyoetanol Are Biofuels Threat or Chance?! ABSTRACT Biofuels; are they rescue or the precursor of a new crisis? Although infrastructure and legal background related with biofuels are established in many countries by regarding them as the environmentally friendly fuels and one of the most important weapons of energy independency, argument related with the biofuels are continuing increasingly. This argument among the agriculture, food, environment and energy specialists, scientists, politicians and various public social organizations (non-governmental organizations) can be described briefly as the argument between the groups approaching the biofuels with sympathy and groups against to or at least approaching to the biofuels with suspicious. These arguments which affect a market whose extent reach to several hundred billion dollars, sometimes become very severe struggle. One of the parties consider the biofuels as the very promising instrument for the solution of the problems such as energy independency of the countries who does not have the fossil fuel reserves (similar to us) which take place the certain regions of the world, solution for the environmental problem arising from the use of fossil fuel and to provide the resource diversity. On the other hand dissidents are arguing that increasing food prices as a result of decrease in the food production due to the allocation of agricultural fields for the grow up of the biofuel raw materials instead of food agriculture, condemn the underdevelopment countries to the starvation. Nowadays, according to the media, biofuels which are take place in the energy and environmental policies of the large number of countries, are the creator of the food crisis. In this study, it was tried to give the general information about the biofuels, their development in the world, it was tried to analyze the policies both already applied and in the planning stage and finally their role in the food crisis was discussed by trying to be impartial regarding the two points of view given above. In addition to that it was tried to point out whether biofuels are a threat or a chance at our door. Keywords: Biofuels, biodiesel, bioethanol GİRİŞ Biyo yani yaşam. Biyoyakıtlar yaşam yakıtları olarak düşünülebilir. Ancak anlamındaki derinlik üretim sürecinde de olmalı ve hissedilmelidir. Bir biyoyakıtın gerçekten biyoyakıt olabilmesi için üretildiği hammadde son derece önem taşımaktadır. Yetiştirildiği yöredeki tarımsal üretim profili, sosyo-ekonomik durum, yetiştirildiği alanın biyo çeşitliliği sorgulanmalıdır. Bu konudaki duyarlılık biyoyakıtların sürdürülebilir olmasının da anahtarıdır. * İletişim yazarı Geliş/Received : Kabul/Accepted : Mühendis ve Makina Cilt : 49 Sayı: 581 3

2 Biyoyakıtlar, tarımsal ürünlerin, odunun, hayvan, bitki ve belediye artıklarının çeşitli biyokimyasal ve/veya termokimyasal dönüşüm süreçlerinden geçirilmesiyle elde edilen gaz, sıvı ve katı ürünlerin genel adıdır. Gaz biyoyakıtlar; biyohidrojen, biyogaz, singaz denilen sentetik gazlar, katı biyoyakıtlar; odun kömürü, biyokömür, biyopelet, biyobriket, sıvı biyoyakıtlar ise; biyoetanol, biyodizel, biyometanol, biyodimetileter, biyoetiltersiyerbutileter ve bitkisel yağlar olarak anılmaktadır. Biyoyakıtlar ulaştırma sektöründe taşıt yakıtı, hizmet sektöründe ısı ve elektrik üretiminde kullanılmaktadır. Biyoyakıtlar insanlığın var olduğundan beri kullanılan bir enerji kaynağıdır. Çünkü odun da, tezek de bir biyoyakıttır. Ancak konu sıvı biyoyakıtlar olunca, ilk kez Mısırlılar, Hint tohumu yağını lambalarda aydınlatma yakıtı olarak kullanmışlardır. 10 Ağustos 1893'te Rudolf Diesel ilk dizel motorun denemesini yapmış (10 Ağustos Dünya Biyodizel Günü olarak kutlanır), 1898'de yer fıstığı yağını dizel yakıtı olarak kullanmıştır. Bitkisel yağların motor yakıtı olarak kullanımının ülkelerin tarımının gelişiminde ciddi bir katkısı olacak diyen Rudolf Diesel 1912'deki bir söyleminde Bitkisel yağların motorlarda kullanımı günümüzde önemsiz görünebilir, ancak bitkisel yağlar zamanla petrol ve kömür katranı kadar önem kazanacak demiştir. 1930'lu yıllardan beri Brezilya'da şeker kamışından üretilen biyoetanol %85'e varan oranlarda benzin ile karıştırılarak kullanılan bir biyoyakıt olmasına karşın dünyada ard arda yaşanan petrol krizleri sonrası biyoyakıtlar önem kazanmış ve ilk biyodizel Avusturya'da 1988'de üretilmiş, ilk sanayi tesisi 1991'de kurulmuştur. Ülkemizde de 1935 yılında Atatürk'ün talimatları ile Atatürk Orman Çiftliğindeki traktörlerde bitkisel yağ kullanılmıştır yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nezdinde yürütülmeye başlanan çalışmalar sonucu biyoyakıt kullanımı ülkemizde de yaygınlaşmaya başlamıştır. Bugün az gelişmiş ülkelerden çok gelişmiş ülkelere kadar geniş bir yelpazede biyoyakıt üretimi ve ticareti yapılmaktadır. BİYOETANOL Günümüzün en popüler sıvı biyoyakıtlarından olan ve daha çok benzin ile harmanlanarak kullanılan biyoetanol genellikle şeker pancarı, şeker kamışı, mısır, buğday, patates gibi şekerli ve nişastalı bitkilerden elde edilmektedir. Harmanlama oranına göre E2 (%2 biyoetanol+%98 benzin), E5, E10, E85 olarak adlandırılabilir. Benzine karıştırılan etanol, benzinin emisyon kalitesini iyileştirdiği gibi yapısında bulunan oksijen, benzinin daha verimli ve temiz yanmasına yardımcı olur. Ayrıca, araçlarda kullanıldığında CO2 dahil, bütün emisyonların azaldığı da kaydedilmiştir (1). Daha çok benzinle harmanlanmasına rağmen biyoetanol son yıllarda motorinle de harmanlanarak kullanılabilmektedir. E- Dizel olarak adlandırılan karışımda motorinin içerisinde genellikle % 15 oranında biyoetanol bulunmaktadır. Biyoetanol sadece ulaştırma sektöründe değil elektrik üretiminde, kojenerasyon uygulamalarında, küçük ev aletlerinde ve kimyasal madde üretiminde de kullanılabilen bir biyoyakıttır. Petrolden üretilen pek çok kimyasal madde biyoetanolden de üretilebilmektedir. Etilen, hidrojen, glikol eterler, etil akrilat, asetik asit, etil asetat, aset aldehit, etil eter, etil+klorür bu kimyasal maddelerden bazılarıdır. Ayrıca yine biyoetanolden yüzey aktif maddeler, yapıştırıcılar, kozmetikler, yağ asitleri, karbon siyahı, kauçuk, plastik gibi ara kimyasallar da üretilebilmektedir (2). Dünya biyoetanol pazarının en büyük aktörleri Brezilya ve Amerika'dır. Brezilya'da 1930'larda ulaştırma yakıtı olarak kullanılmaya başlayan biyoetanol 1975'ten bu yana hükümet programı dahilinde araçlarda kullanılmaktadır. Brezilya daki araçların yarısından fazlası E85 kullanımına uygun fleksi araçlardır. Brezilya'da biyoetanol en az %25 benzinle harmanlanarak kullanılması zorunludur. Dünya biyoetanol pazarının yaklaşık %40'ına sahip olan Brezilya'da, 2007 yılında 21 milyar litre biyoetanol üretimi gerçekleşmekle birlikte aynı yıl Amerika'da bu değer 23 milyar litre olarak kaydedilmiştir (Şekil 1). Biyoetanol üretiminde Brezilya ve Amerika'dan sonra Çin, AB ve Hindistan gelmektedir. Brezilya ABD Çin AB Hindistan Rusya Şekil1. Dünyada Biyoetanol Üretimi (2004, 2005, 2007) Son yıllarda Avrupa ve Asya ülkelerinde ciddi anlamda biyoetanol üretiminde artışlar görülmektedir. 4 Mühendis ve Makina Cilt : 49 Sayı: 581

3 AB'de biyoetanol şeker pancarı ve buğdaydan üretilmektedir. Ancak şeker pancarından daha fazla biyoetanol verimi elde edildiği (1ha'dan buğdaya göre 30 hlitre daha fazla etanol) için şeker pancarının buğdaya göre daha verimli ve sera gazı tasarrufunda daha etkin olduğu uluslararası raporlarda yer almıştır (3) yılında 1,2 milyon buğday ve 1 milyon ton şeker pancarı biyoetanol üretiminde kullanılırken 2006 yılında 2 milyon ton şeker pancarı biyoetanol üretimi için yetiştirilmiştir. AB, yeni şeker rejimi ile gündeme gelen şeker üretiminin daraltılması konusunda biyoetanol üretimini teşvik ederek şeker pancarı üretiminin sürekliliğini sağlamaktadır. Çünkü şeker pancarı sosyal ve ekonomik katma değeri yüksek bir bitkidir. Çiftçiye daha fazla gelir sağladığı gibi her türlü atığı ve yan ürünü de kıymetli mali değere sahiptir. Aynı alanda çam ormanına nazaran 3 kat 3000 daha fazla oksijen üretir. Geniş yaprakları nedeniyle etkili fotosentez sağlamakla 2500 birlikte topraktaki buharlaşmayı 2000 engellemektedir. 1 ha şeker pancarı tarımı 30 ton CO emerken, 19 ton O açığa çıkarmaktadır. Avrupa'daki en büyük etanol üreticisi Fransa'dır. Bunu İspanya ve 1000 İsveç izlemektedir. Brezilya'da biyoetanol şeker kamışından üretilmekte olup 1935 yılından beri süregelmektedir. İç pazarda yaygın olarak kullanılmakla beraber Amerika ve Japonya'ya da ihracat yapılmaktadır. Amerika'da biyoetanol üretimi daha çok mısırdan yapılmaktadır yılında yaklaşık 16 milyar litre olan biyoetanol üretimi 2007 yılında 23 milyar litreye ulaşmıştır. BİYODİZEL Biyodizel motorin eşdeğeri bir biyoyakıt olup motorinle harmanlanarak kullanılabildiği gibi saf halde motorin yerine de kullanılabilmektedir. Biyodizel kanola, aspir, ayçiçeği, soya, pamuk, jatropa, palmiye vb. yağlı bitkilerden uygun kimyasal/biyokimyasal süreçler sonucu elde edilir. Son zamanlardaki AR-GE çalışmalarının sonuçlarına göre deniz yosunu olarak bilinen algler de iyi bir biyodizel hammaddesidir. Algler suda fotosentez yapabilen ve boyları 60 cm'yi bulan deniz bitkileri olup üç tarafı denizlerle çevrili ülkemiz için değerlendirilmesi gereken biyodizel hammaddeleridir. Ayrıca algler CO2 ile beslendiklerinden iklim değişikliğinin ana nedeni olarak bilinen CO2 emisyonlarının bertaraf edilmesi için de bir fırsat yaratılmış olacaktır. Sanayi tesislerinden kaynaklanan CO emisyonlarının alg 2 Bin Ton havuzlarında toplanmasıyla, alglerin beslenmesi sağlanacak, aynı zamanda iklim değişikliğinin ana nedenlerinden biri bertaraf edilmiş olacaktır. Biyodizel üretiminde dünyadaki en büyük aktör AB olup, hammadde olarak genellikle kanola bitkisi kullanılmaktadır. Şekil 2'de Avrupa Birliği ülkelerindeki biyodizel üretimi görülmektedir. 1990'lı yıllarda başlayan biyodizel üretimi büyük bir trend ile artarak yükselmeye devam etmektedir. En büyük üretici ülke Almanya ve Fransa'dır. ABD'de biyodizel üretimi genellikle soyadan yapılmakta olup üretim her yıl artmaktadır. Brezilya'da da son yıllarda biyodizel üretimi için soya ve yerfıstığı ekimleri hızla yaygınlaşmaktadır yılında ha arazide soya, ha arazide yerfıstığı ekimi yapılmış olup yaklaşık 400 bin ton biyodizel üretilmiştir Şekil 2. AB Ülkelerinde Biyodizel Üretimi Almanya Fransa Italya İtalya Diger-AB-25 Toplam AB 2005 yılında yaklaşık 3 milyon ton olan dünya biyodizel üretimi 2007 yılında 4,9 milyon ton civarında gerçekleşmiştir. BAZI BİYOYAKIT POLİTİKALARI Günümüzün teknolojik imkanları dahilinde bugün için ana hammaddeleri büyük oranda tarımsal ürünler olan biyoyakıtlar son yıllarda pek çok ülkenin enerji ve tarım politikalarında geniş yer edinmiştir. AB, 1990'lı yıllardan bu yana çeşitli politikalarla biyoyakıt üretimini ve kullanımını teşvik etmektedir yılında yayımlanan Beyaz Belge Bildirisi ve 2000 yılında yayımlanan Yeşil Belge Bildirisinde yer alan biyoyakıt kullanımına ilişkin ifadeler 2003 yılında yayımlanan biyoyakıt direktifi ile şekillenerek biyoyakıt kullanımına hız kazandırılmıştır. 8 Mayıs 2003'te yayımlanan 2003/30/EC sayılı Motorlu Araçlarda Biyoyakıt Kullanımı ile ilgili AB Direktifi'nde, üye ülkelerin ulaştırma sektöründe, 2005 yılında enerji içeriği olarak % 2 ve her yıl % 0,75 artarak 2010 yılında % 5,75 oranında biyoyakıt (biyodizel, biyoetanol vb.) kullanması Mühendis ve Makina Cilt : 49 Sayı: 581 5

4 öngörülmüştür (4). AncakAB'nin 2005 yılı biyoyakıt kullanım verileri incelendiğinde %2 biyoyakıt kullanım hedefine ulaşılamamıştır. AB'de, 2005 yılında ulaştırma sektöründe kullanılan biyoyakıtların payı %1,4 olarak açıklanmıştır. Belirlenen hedeflere ulaşılamaması AB'de çeşitli önlemlerin alınmasına neden olmuştur. Bunlardan bazıları, Komisyon tarafından Aralık 2005'te yayımlanan Biyokütle Hareket Planı, Şubat 2006'da yayımlanan Biyoyakıt Strateji Raporu ve ardından yayımlanan Biyoyakıtlar İçin Vizyon 2030 dokümanlarıdır (5,6,7). Belirlenen hedeflere ulaşılabilmesi için çizilen yol haritalarının uygulanması için Avrupa Biyoyakıt Teknoloji Platformu oluşturulmuştur. Biyoyakıt Teknoloji Platformunun hazırladığı yol haritasına göre, 2050'ye kadar Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanacak biyoyakıt konsepti bellidir yılına kadar, birinci kuşak biyoyakıtlar olarak bilinen biyodizel, biyogaz, biyoetanol gibi, klasik yöntemlerle üretilen biyoyakıtların, 2010'dan sonra, hammaddeleri gıda dışı ürünler olan ikinci kuşak biyoyakıtların üretilmesi ve kullanılması öngörülmektedir. İkinci kuşak biyoyakıtlarda gıda ve yem dışındaki hammaddelere öncelik verilerek üretim teknolojilerinin geliştirilmesi ve uygulanması hedeflenmektedir. Bununla birlikte, Avrupa Birliği'nde 2020 yılından sonra da biyorafineri kavramının iyice yerleştirilmesi öngörülmektedir. Bütün bu çabaların yanı sıra biyoyakıt kullanımı konusundaki en büyük itici güç Kyoto Protokolü'dür. 16 Şubat 2005'te yürürlüğe giren Kyoto Protokolü gereğince protokole imza atan ülkeler, verdikleri sözleri döneminde yerine getirmekle yükümlüdürler. Kyoto Protokolüne göre AB'nin yükümlülüğü sözü edilen dönemde sera gazı emisyonlarını 1990 yılı seviyesine göre % 6 oranında azaltmaktır. Bu nedenle AB'de özellikle biyoyakıt kullanımına büyük önem verilmektedir. Çünkü en önemli sera gazı olan karbondioksit emisyonları, Avrupa Birliğinde, yüzde 30 oranında ulaştırma sektöründen kaynaklanmaktadır. AB'de biyoyakıt üretiminin ve kullanımının artırılmasının öncelikleri arasında enerji tarımının desteklenmesi yer almaktadır. Hektar başına 45 ile enerji bitkileri desteklenmektedir. Ayrıca yeni şeker reformu ile azalan şeker üretiminin şeker pancarı üretimini etkilememesi tam tersine şeker pancarı üretiminin teşvik edilerek biyoetanol üretiminin artırılması politikası izlenmektedir. Dünyada biyoetanol kullanımının öncülüğünü Brezilya yapmıştır. Brezilya'da biyoetanol ilk kez 1931 yılında benzine % 5 katılarak kullanılmış, 1938'de konu ile ilgili yasal düzenleme yapılmıştır. Karışım oranı 1993 yılında % 22'ye çıkartılmıştır. Son yıllarda ise karışım oranı biyoetanol fiyatlarına bağlı olarak % arasında uygulanmaktadır. Bununla birlikte Brezilya'da %85 biyoetanollü benzin kullanan fleksi araç kullanımı oldukça yaygındır yılında uygulanmaya başlayan Proalkol Programı ile şeker kamışından biyoetanol üretimi çeşitli teşviklerle sürdürülmektedir. 6 milyon ha arazide (Brezilyadaki tarım arazilerinin %0,7'si) şeker kamışı tarımı yapılmakta ve çiftçiye direk istihdam sağlanmaktadır. Brezilya'da 1 milyon kişi biyoetanol sektöründen karnını doyurmaktadır. Ayrıca ülkede 186 milyar dolarlık petrol tasarrufu sağlanmıştır. Halihazırda ülkede 335 adet fabrika mevcuttur. Kamış Şekeri Sanayileri Birliği UNICA ya göre 2012 yılı itibarıyla fabrikaların sayısının 409'a ve toplam etanol üretiminin 35,7 milyar litreye ulaşması beklenmektedir (8). ABD'de biyoyakıt üretimi ve tüketimi Başkan Bush tarafından desteklenmektir. Zaman zaman tesislere yapılan ziyaretlerle kamuoyunun konuya dikkati de çekilmektedir. 3 Ağustos 2006 tarihinde ABD yönetiminin biyoyakıt araştırmaları için 250 milyon dolar bütçe ayırdığı bildirilmiştir. Yeni Enerji Yasasında 2012 yılında 7,5 milyon galon yenilenebilir yakıt tüketimi öngörülmektedir. Ancak geçen yılın tüketim verilerine göre 2012 yılından önce hatta bu yıl veya önümüzdeki yıl belirlenen hedefe ulaşılabileceği tahmin edilmektedir. Ayrıca biyoyakıt AR-GE çalışmalarının daha planlı yürütülebilmesi için Yüksek Teknoloji Biyo merkezi kurulmaktadır. TÜRKİYE'DE BİYOYAKIT SEKTÖRÜ Mevcut durumda Türkiye'de biyoyakıt denilince biyodizel ve biyoetanol akla gelmektedir. Ülkemizdeki biyodizel ve biyoetanol çalışmalarının başlangıcı 2000'li yılların başlarına rastlamaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yürütülen Biyoenerji Projesi ile yatırımcılar 2000'li yılların başlarında biyoenerji ile tanışmış ve yatırımcıların konuya ilgisi büyük olmuştur. Bu çerçevede, kısa sürede pek çok biyodizel tesisi kurulmuş, hatta bazı kimya fabrikaları biyodizel tesislerine dönüştürülmüştür. Halihazırda Türkiye'de 100'den fazla biyodizel tesisi mevcuttur. Mevcut biyodizel tesislerinin kurulu kapasitelerinin 1,5 milyon ton civarında olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde yerli hammadde ile üretilen biyodizelin benzinle harmanlanan %2'lik dilimi ÖTV'den muaftır. Bu pay yatırımcılar için yeterli görülmemektedir. Üstelik biyodizel kullanım zorunluluğu da yoktur. Ayrıca biyodizel sektöründe geçen yıllarda ardı ardına yapılan mevzuat değişikliği yatırımları engellemiştir. Bu nedenle sanayici yatırımcılar yerli hammadde üretimi için de girişimde bulunamamışlardır. Dolayısıyla hali hazırda biyodizel tesisleri atıl olarak beklemektedir. Ülkemizdeki kurulu biyodizel kapasitesi 1,5 milyon ton civarında hesaplanmaktadır. Bu değer biyodizel potansiyelimizle de örtüşmektedir. 6 Mühendis ve Makina Cilt : 49 Sayı: 581

5 Biyoetanol pazarında ise daha istikrarlı bir süreç işlemiştir. Biyodizele benzer şekilde 2000'li yılların başında başlayan biyoetanol akımı istikrarlı yapılanma ile günümüze kadar gelmiştir yılında mısır ve buğdaydan üretim yapan 30 milyon kapasiteli bir tesis hizmete girmiş, 2007 yılı sonunda Pankobirlik'e ait olan ve Türkiye'nin en büyük etanol tesisi olan yıllık 84 milyon litre kapasiteye sahip biyoetanol tesisi Konya Şeker'e ait Çumra Şeker Fabrikası Entegre Tesisi içerisinde işletmeye alınmıştır. Aynı tarihlerde Adana'da kurulan ve buğdaydan üretim yapan 40 milyon litre kapasiteli bir tesis daha sektörde yerini almıştır. Ayrıca Eskişehir Şeker Fabrikası bünyesinde bulunan alkol üretim tesisine susuzlaştırma ünitesi ilave edilerek yıllık 20 milyon litre yakıt etanolü üretim Gelişmiş ülkeler çiftçisine, tarıma ve biyoyakıt sektörüne Türkiye'nin çok üzerinde destek vermektedirler. Gelişmiş ülkelerde, tarımsal girdilerde genel KDV oranının yaklaşık beşte biri kadar KDV uygulanırken, ülkemizde bu oran lüks tüketim mallarına uygulanan oran kadardır. Bizim üreticimiz gübre ve ilacı rekabet etmeye çalıştığı piyasalara göre 1,5-2 katı fiyata kullanırken elektriği konuttaki fiyata yakın fiyattan tüketmektedir. Yine mazot girdisi gelişmiş ülkelerde Türk parasıyla 1 YTL'ye ulaşmazken, bizim çiftçimiz otomobille aynı fiyat tarifesinden yani 3 katı bedel ödemektedir. Bugün ülkemizde mazot ve benzine uygulanan vergiler motorinde % 46, benzinde % 58 oranındadır (Şekil 3). %12 %12 %46 %32 %44 %42 %14 %30 %14 rafineri çıkış fiyatı dağıtım payı ve nakliye ÖTV KDV rafineri çıkış fiyatı dağıtım payı ve nakliye a) b) Şekil 3. Ülkemizdeki Akaryakıt Satış Fiyatı Dağılımları ((a)- Motorin, (b) Benzin) ÖTV KDV kapasitesi oluşturulmuştur. Şu anda Türkiye'nin toplam kurulu gücü yıllık 190 milyon litre civarındadır. Ancak ülkemizde benzin tüketiminin %2'si 80 milyon litreye tekabül etmektedir. Dolayısıyla zorunlu kullanım olması durumunda bile kurulu kapasitenin ancak yarısının değerlendirilmesi mümkün olabilecektir. Oysa kullanım zorunluluğu olmaması nedeniyle ancak çok az miktarlarda etanol iç pazarda yer bulabilmektedir. Ülkemizde sadece şeker pancarına dayalı biyoetanol üretim potansiyeli 2-2,5 milyon ton civarındadır. Bu değer 2007 benzin tüketimimizin %70-80'ine denk gelmektedir. Çizilen tablodan da görüldüğü üzere Türkiye'de biyoyakıt kullanımının zorunlu olmaması ve sadece benzinle harmanlanan %2'lik dilimin ÖTV'den muaf tutulması kurulu kapasitenin değerlendirilememesi anlamına gelmektedir. Biyoyakıtların üretim maliyetlerinin yüksek olması dolayısıyla sosyal etkileri göz önüne alınarak çeşitli teşviklerle desteklenmeleri gerekmektedir. Ülkemizde uygulanan teşvik mekanizmaları ise yağlı tohumlara verilen üretim desteği ve %2'lik harmanlama oranı için ÖTV muafiyetidir. Maliye Bakanlığının bu vergilerden vazgeçememesi ülkemizdeki biyoyakıt sektörünün önünde duran en büyük engeldir. Ancak burada biyoyakıtların ülkeye getireceği sosyal maliyetler göz ardı edilmemelidir ki bunun ekonomik değeri hazineye girecek vergiden kat kat fazladır. BİYOYAKITLARIN GIDA KRİZİNDEKİ ROLÜ! Son günlerde yoğun şekilde tüm dünyada yaşanan gıda fiyatlarındaki artış, başta basın olmak üzere pek çok kurum, kuruluş ve kişi tarafından irdelenmiş ve biyoyakıtlar sorumlu listesinin bazen başında bazen ortalarında bazen de sonlarına doğru yerini almıştır. Aslında hububat fiyatları 1975 yılından bu yana yarıya düşmüştür; fakat şu anda aniden oluşan fiyat artışları insanları haklı olarak endişelendirmektedir. Süreci hatırlamak gerekirse; önce ülkemizde de yansımalarını gördüğümüz pirinç fiyatları artmıştır. Suçlular listesinde biyoyakıtlar yerini almıştır. Ancak pirinç, kabuklarının biyogaz sektöründe değerlendirilmesini saymazsak bir biyoyakıt hammaddesi değildir. Ancak tarımsal ürünlerde Mühendis ve Makina Cilt : 49 Sayı: 581 7

6 oluşan farklı talepler neticesinde pirinç üretiminin düştüğü, bu nedenle de fiyatının arttığı düşünülebilir. Diğer tarımsal ürünlerdeki fiyat artışlarının nedeni olarak da biyoyakıtlar gösterilmiştir. En büyük biyoyakıt üreticilerinden biri olan Avrupa'da biyodizel üretimi için kolza üretiminin 2/3'ü kullanılmakla birlikte, aslında Avrupa kolza üretimi, küresel yağlı tohum talebinin %2'si olarak hesaplanmaktadır. AB son zamanlarda hububat üretiminin %1'inden daha az bir miktarını etanol üretmek için kullanmaktadır. Bu okyanusta küçük bir su damlasıdır. Dolayısıyla pazarı sarsacak bir etkisi bulunmamaktadır (9). Bir bakıma Amerika'nın biyoyakıt programının pazara etkisi daha vurgulayıcıdır. Fakat bu etki bile diğerleriyle karşılaştırıldığında son derece iddiasızdır. OECD Agricultural Outlook ya göre Kuzey Amerika, Avrupa ve Avusturya'da 2006 yılında hububat kıtlığı 60 milyon tonun üzerinde olmuştur; ki bu hemen hemen OECD ülkelerinde biyoetanol üretimi için kullanılan 1,7 milyon tonluk hububat miktarından 4 kat daha fazladır (9). Diğer yandan dünyanın karşı karşıya kaldığı bazı gerçekler ve doğa olaylarını göz ardı etmemek gereklidir. Çin ve Hindistan gibi gelişen ülkelerin taleplerindeki aşırı artış temel nedenlerden biridir. Bu ülkeler daha çok et ile beslenmeye başlamışlardır. 4 kg hububat ile 1 kg domuz eti ve 2 kg hububat ile 1 kg tavuk eti üretilmektedir. Nüfusu 1 milyarın üzerinde olan ülkelerin beslenme alışkanlıklarının ete doğru yönelmesi sonucunda her bir insan tarımsal ürün pazarında muazzam bir etkiye neden olmaktadır. Diğer yandan 2006 yılındaki kötü hava şartları, Amerika, AB, Kanada, Rusya, Ukrayna ve Avusturya'da hububat üretimine darbe vurmuştur yılında ise aynı şey, Amerika haricinde tekrar meydana gelmiştir. Bu, düşük fiyatlarla açıklanacak bir durum değildir. Bütün bunların yanı sıra yapılan spekülasyonları ölçmek, miktar belirtmek zordur ancak şu örnek verilebilir yılında tüketici fiyat endeksleri toplam 10 milyar $ iken 2007 yılında bu değer toplam 142 milyar $ olmuştur. Bu yılın Şubat ayında 140 finansal ürün kaleminin fiyatlarında aşırı artış kaydedilmiştir. Bu şimdiye kadarki en yüksek artıştır. Bütün bunların içinde biyoyakıt üretiminin etkisi tartışılacak niteliktedir. Diğer yandan son günlerde faizler son derece düşük seyretmektedir. Bir grup spekülatörün hafif emtialara yönelmeleri çok normaldir. Bu emtiaların başında da tarım ürünleri gelmektedir. Tarım ürünlerine olan talep de fiyatları artırmaktadır. Bu artışların etkileri gelişmiş ülkelerde pek hissedilmemektedir. Çünkü gelişmiş ülkelerde aile gelirinin gıdaya ayrılan payı %10-15'ler düzeyindedir. Oysa bizim gibi gelirinin %50'sinden fazlasını gıdaya ayıran, gelişmekte olan ülkelerde gıda krizinin yaşanması kaçınılmaz. Farklı bir yaklaşımla son zamanlardaki ani fiyat artışları, gelişmekte olan ülkelerin kentsel alanlarında probleme neden olmuştur. Ayrıca, uzun dönem fiyat artışları tamamen kötü bir şey değildir. Bu durum geçimini tarımdan sağlayan kırsal kesimde yaşayan ve dünyadaki fakirlerin %70 80'ini oluşturan bu insanlar için iyi bir haber diye de nitelendirilebilir (9). Bunun dışında, biyoyakıt üretmek için ihtiyaç duyulan alan aslında biyoyakıt hammaddesi üretmek için gerekli alan olarak düşünülmemelidir. AB Komisyonu tarafından yapılan analizlerde gerçek arazi kullanım hesaplanandan daha düşüktür. Çünkü biyoyakıt hammaddesi üretiminin yan ürünleri olan yem hayvancılık için değerli bir girdidir ve tek başına üretildiğinde belli bir alana ihtiyaç duyulacaktır. Örneğin biyodizel üretmek için 1 ton kanola üretiliyor ise bunun %42'sini oluşturan yağ biyodizel üretimi için %58'ini oluşturan küspe ise hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Diğer yanda tüm dünyada petrol sektörü en güçlü sektördür. Biyoyakıtların yaygınlaşması ile kâr paylarının azalacağı endişeleri oluşmuş olabilir. Lobicilik faaliyetleri kapsamında da her türlü gıda krizinde biyoyakıtların sorumlu tutulması normal bir durumdur. SONUÇ ve TARTIŞMA Doğru kullanılırsa; biyoyakıtlar hem iklim değişikliğine karşı bir silah hem de gıda dengesi kurulması koşuluyla, ülkelerin yakıt arzı problemine bir sigorta politikası olabilir. Bu arada plansızca yapılan biyoyakıt üretimleri de gerçekleşmektedir. Tropikal bölgelerde yağmur ormanlarının kesilerek biyodizel hammaddesi olan palmiye ağaçlarının dikildiği basından izlenmektedir. Bu son derece yanlış bir uygulamadır. AB, yüksek biyoçeşitlilik değerine sahip olan alanlardan ve yüksek karbon stokuna sahip alanlardan elde edilen biyoyakıtları biyoyakıt kategorisine almamaktadır. Ayrıca fosil yakıtlarla karşılaştırıldığında en az %35 sera gazı tasarrufu gerçekleştiren biyoyakıtları gerçek biyoyakıt olarak değerlendirmektedir. Bu kriter hem yurtiçi üretimde hem de ithalatta uygulanmaktadır. Bu değerin 2015 yılından sonra yükseltilmesi planlanmaktadır. Hali hazırda birçok birinci kuşak biyoyakıtta bu değer % 35'in üzerindedir. Örneğin Avrupa'da yetiştirilen kanoladan üretilen biyodizeldeki sera gazı tasarrufu %44, ki bu değer verimli dönüştürme prosesleriyle yaklaşık %60'a kadar çıkabilmektedir. Biyoetanolde ise kullanılan hammaddeye bağlı olarak bu değerin %74'lere ulaştığı kaydedilmektedir (9). 8 Mühendis ve Makina Cilt : 49 Sayı: 581

7 Biyoyakıt hammaddesi yetiştirilmesi için gerekli olan alan abartıldığı kadar çok değildir. Çünkü hammaddenin biyoyakıt üretiminden arta kalan büyük bir kısmı hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Diğer yandan gelişmekte olan ülkelerin ortalama hububat verimi, batı ülkelerinin yarısı kadardır. FAO'ya göre Rusya'nın hububat verimini %45, Kazakistan'ın %60 ve Ukrayna'nın %70 arttırma potansiyeli vardır. Gelişmekte olan ülkelerin tarım bilgilerini artırarak ve tarımsal ürünlerin yeni tiplerini araştırarak gelişmekte olan ülkelerin tarımsal üretim kapasitelerinin artırılması mümkündür. Enerji arz güvenliğinin gerekliliği olan ve petrol fiyatlarının 150 $/varili görmesiyle birlikte ülkelerin enerji kaynaklarını çeşitlendirmesi daha bir önem kazanmıştır. Çünkü dünyanın pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkesi yeterli enerji kaynaklarından yoksun ve dışa bağımlıdır. Ülkemiz de birincil enerji kaynaklarına göre %74, petrole göre %92 dışa bağımlı bir ülkedir. Bu nedenle biyoyakıtlar planlı yapılacak bir üretim ile değerli bir enerji kaynağı çeşidi olabilir. Türkiye sahip olduğu iklimi, tarımsal yapısı ve tecrübesiyle dünyada bir tehdit olarak yansıtılan biyoyakıt üretimini bir fırsata dönüştürmelidir. Yılda 170 milyon varilin üzerinde petrol tüketen ve bunun neredeyse tümünü ithal eden ülkemizde kendi öz kaynaklarımızla petrole eşdeğer bir enerji kaynağını üretip tüketmenin neresi yanlıştır. Kaldı ki tarım nüfusu 1980'lerde % 55'lerde iken bugün % 29'lara, tarım sektörünün GSYHİ içindeki payı 1980'lerde % 25'iken bugün % 11'e düşmüştür yılında tarım sektörü 7,3 oranında küçülmüştür yılında 19 milyon ton olan buğday üretimi 2007 yılında 17 milyon tona gerilemiştir. Son on yılda işlenen tarım alanı 26,8 milyon hektardan 25,8 milyon hektara düşmüş ve tarım yapılan alan 1 milyon hektar azalmıştır. Bu alanlar tarıma elverişli olmadığı için değil tarımsal üretimden üretici kazanamadığı için boş kalmaktadır. Biyoyakıtlar tarım sektöründe, dolayısıyla ülkemizin sosyo-ekonomik yapısında rahatlama sağlayacak seçeneklerdir. Ülkemizde biyoyakıtların gıda krizi yaratmış olması söz konusu değildir. Çünkü halihazırda gıda ürünlerinden kayda değer oranda biyoyakıt üretimi yapılmamaktadır. Biyodizel üretimi genellikle atık yağdan yapılmakta, biyoetanol üretiminin çok küçük bir bölümünde hububat kullanılmaktadır. Ülkemizin en büyük kapasitesine sahip olan biyoetanol fabrikası Pankobirlik bünyesinde kurulan Konya Şeker A.Ş'ye ait Çumra Şeker entegre tesisleri içerisinde yer almaktadır. Üretim şeker pancarından yapılmaktadır. Ülkemizdeki şeker pancarı üretimi 2006 yılında 14,4 milyon ton iken 2007'de kotaların etkisiyle 12,4 milyon tona gerilemesine rağmen ülkemizin şeker stoklarında bir azalma söz konusu olmamıştır. Pancardan üretilen biyoetanolün şeker üretimini etkilemesi de söz konusu değildir. Pancarın çok su tükettiği gibi yanlış bir izlenim de ayrı bir tartışma konusudur. Gerçekte pancar damla sulama tekniğine en kolay uygulanabilen ve ülkemizde Pankobirlik'e ait damla sulama boru fabrikası ve Pankobirlik girişimi ile tüm pancar çiftçilerin kullanımına sunulan bir yöntemdir. Hal böyle iken biyoetanol üretimi, tarımı bırakmak zorunda kalan ya da kalacak olan pancar çiftçisine bir umuttur. Bununla birlikte ürün değerli olmadığı için ekilmeyen topraklar dururken, çiftçi köyünden ayrılıp büyük şehirlere göçerken gıda krizini biyoyakıtlara bağlamak hiç doğru bir yaklaşım değildir. Sonuç olarak medyada biyoyakıtlar hakkında yapılan yorumlar abartıldıkça abartılmakta ve bu tartışmanın içerisinde gerçek nedenleri bulmak ve ortadan kaldırmak güçleşmektedir. AB Komisyon Üyesi Bohler'e göre biyoyakıtlar bütün problemlerimize çare olmayacak fakat dünyanın bütün gıda arzını da yutmayacaktır. Özellikle ülkemiz gıda ürünlerini biyoyakıt üretimine kaydırmadan ve zarar verici bir arazi dönüşümüne neden olmadan, tarımsal potansiyelini aktifleştirerek biyoyakıt üretimini önemsemeli ve uygulamalıdır. Planlı bir enerji tarımını da içeren biyoyakıt programı ile istikrarlı adımlarla yol almalı ve gıda dışı hammaddelerden üretilen ikinci kuşak biyoyakıtlarla ilgili AR-GE çalışmalarını da bu programa dahil etmelidir. 1. Farrell, A. E., Ethanol Can Contribute to Energy and Environmental Goals, Science, vol: 311, Jan., , Grassi, G., Bioethanol-Industrial World Renewable Energy World, May-Jun KAYNAKÇA GAIN Report, E36081, May Perspectives, Directive on the Promotion of the Use of Biofuels or Other Renewable Fuels for Transport (DIRECTIVE 2003/30/EC). Communication From the Commission{SEC(2005) 1573}: BiomassAction Plan, Dec.2005 Communication from the Commission {COM(2006) 34}: An EU Strategy for Biofuels, Commision of the European Communities, Brussels, , COM(2005) 628 final Biofuels in the European UnionAVision for 2030 and Beyond Dörfler, J., Example for Successful Political Strategies - Brazil, Central European Biomass Congress, Graz, Austria, Jan Boel, M.F., Biofuels: More Valuable as Fuel Than as a Scapegoat, The European Commission responsible for Agriculture and Rural Development, European Policy Centre, Brussels, 6 May Mühendis ve Makina Cilt : 49 Sayı: 581 9

BİYOETANOL KULLANIM ZORUNLULUĞUNUN TÜRK EKONOMİSİNDE YARATACAĞI ETKİLER. Dr. F.Figen AR Pankobirlik / Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi

BİYOETANOL KULLANIM ZORUNLULUĞUNUN TÜRK EKONOMİSİNDE YARATACAĞI ETKİLER. Dr. F.Figen AR Pankobirlik / Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi BİYOETANOL KULLANIM ZORUNLULUĞUNUN TÜRK EKONOMİSİNDE YARATACAĞI ETKİLER Dr. F.Figen AR Pankobirlik / Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi ÖZET Sıvı biyoyakıtlardan biri olan biyoetanol, benzin ve son

Detaylı

ıda olarak tüketilen tarım ürünlerinden biyoyakıt üretilebilir mi?

ıda olarak tüketilen tarım ürünlerinden biyoyakıt üretilebilir mi? TÜRKİYE 12. GIDA KONGRESİ, 5-7 EKİM 2016 EDİRNE ıda olarak tüketilen tarım ürünlerinden biyoyakıt üretilebilir mi? Ayşe Avcı arya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, 54187, Serdivan

Detaylı

Prof.Dr.İlkay DELLAL

Prof.Dr.İlkay DELLAL TUSAF 2013 Buğday, Un, İklim Değişikliği ve Yeni Trendler Kongresi İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ENERJİ KISKACINDA TARIM ve GIDA SEKTÖRÜ Prof.Dr.İlkay DELLAL 9 Mart 2013, Antalya GÜNDEM 9 Mart 2013 1. GÜNEŞ (%40)

Detaylı

ENERJİ TARIMI ve GIDA ARZI , EMO-Konya

ENERJİ TARIMI ve GIDA ARZI , EMO-Konya ENERJİ TARIMI ve GIDA ARZI 07.02.2009, EMO-Konya Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Ziraat Fakültesi fakiner@selcuk.edu.tr Yrd. Doç. Dr. Ergün PEHLİVAN S.Ü. M.M. Fakültesi epehlivan183@hotmail.com TARIM ve ENERJİ

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Artan nüfus ile birlikte insanların rahat ve konforlu şartlarda yaşama arzuları enerji talebini sürekli olarak artırmaktadır. Artan enerji talebini, rezervleri sınırlı

Detaylı

BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR

BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR Gözde SEVİLMİŞ Giderek artan nüfusa paralel olarak gıda maddeleri tüketimi ve dolayısıyla bitkisel yağ tüketimi artmaktadır. Diğer yandan artan gıda

Detaylı

BİYOYAKITLAR ve ENERJİ TARIMI. Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Yrd. Doç. Dr. Özden ÖZTÜRK S.Ü. Ziraat Fakültesi

BİYOYAKITLAR ve ENERJİ TARIMI. Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Yrd. Doç. Dr. Özden ÖZTÜRK S.Ü. Ziraat Fakültesi BİYOYAKITLAR ve ENERJİ TARIMI Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Yrd. Doç. Dr. Özden ÖZTÜRK S.Ü. Ziraat Fakültesi ENERJİ TARIMI VE ÜLKE GERÇEĞİ Canlılığın vazgeçilmezleri; enerji ve tarım: Devletin-varlığın, Bağımsızlığın,

Detaylı

Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri

Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı TIREC 2010 Türkiye Uluslararası Yenilenebilir Enerji Kongresi Türkiye Biyoenerji Piyasası

Detaylı

2010-2011 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL ÇAMLICA KALEM İLKÖĞRETİM OKULU OKULLARDA ORMAN PROGRAMI ORMANDAN BİO ENERJİ ELDE EDİLMESİ YIL SONU RAPORU

2010-2011 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL ÇAMLICA KALEM İLKÖĞRETİM OKULU OKULLARDA ORMAN PROGRAMI ORMANDAN BİO ENERJİ ELDE EDİLMESİ YIL SONU RAPORU 2010-2011 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL ÇAMLICA KALEM İLKÖĞRETİM OKULU OKULLARDA ORMAN PROGRAMI ORMANDAN BİO ENERJİ ELDE EDİLMESİ YIL SONU RAPORU AYLAR HAFTALAR EYLEM VE ETKİNLİKLER 2 Okullarda Orman projesini

Detaylı

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Dünya Enerji Genel Görünümü Genel Görünüm Dünya Birincil Enerji Tüketimi 2013-2035 2013 2035F Doğalgaz %24 Nükleer %4 %7 Hidro %2 Yenilenebilir Petrol %33 Kömür

Detaylı

SANAYİDE YENİ FIRSAT AÇILIMLARI: BİYOYAKITLAR VE TÜRKİYE

SANAYİDE YENİ FIRSAT AÇILIMLARI: BİYOYAKITLAR VE TÜRKİYE SANAYİDE YENİ FIRSAT AÇILIMLARI: BİYOYAKITLAR VE TÜRKİYE DOÇ. DR. ADEM ŞAHİN Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı 06 NİSAN 2007 TOBB-ETÜ ANKARA ÜLKELERİN ENERJİ İHTİYAÇLARINI BELİRLEYEN ETKENLER ENERJİ

Detaylı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı Üretim ve Verim Katkısı Toplum Beslenmesine Katkı Sanayi Sektörüne Katkı Milli Gelire Katkı Dış Ticaret Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı

Detaylı

TUSAF 2013 BUĞDAY-UN-İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ YENİ TERNDLER

TUSAF 2013 BUĞDAY-UN-İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ YENİ TERNDLER Dr. F.Figen AR TUSAF 2013 BUĞDAY-UN-İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ YENİ TERNDLER 7-10 Mart 2013 DÜNYA BİYOETANOL VE BİYODİZEL ÜRETİMİ 1975-2010 BİYODİZEL BİYOETANOL DÜNYADA ÜRETİLEN 6 BİRİM BİYOYAKITTAN 5 BİRİMİ BİYOETANOLDÜR.

Detaylı

Biyoenerji, bitkilerden veya biyolojik her türlü atıktan elde edilebilecek olan enerjiye verilen genel ad dır.

Biyoenerji, bitkilerden veya biyolojik her türlü atıktan elde edilebilecek olan enerjiye verilen genel ad dır. Biyoenerji, bitkilerden veya biyolojik her türlü atıktan elde edilebilecek olan enerjiye verilen genel ad dır. Yüzyıllarca evlerde biyoenerji,odun ve organik atıklardan gelen biyo kütle şeklinde kullanılmıştır.

Detaylı

Filiz KARAOSMANOĞLU İTÜ 19 Nisan 2008 BĐYOYAKIT

Filiz KARAOSMANOĞLU İTÜ 19 Nisan 2008 BĐYOYAKIT Filiz KARAOSMANOĞLU İTÜ 19 Nisan 2008 TÜRKİYE DE BİYOYAKIT B GELİŞ İŞMELERİ BĐYOYAKIT İÇERİK Niçin Biyoyakıtlar? Biyoyakıt Teknolojisi Dünya Enerji Profili ve Biyoyakıtlar Türkiye Enerji Profili ve Biyoyakıtlar

Detaylı

GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ

GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ Ülkemizde, gıda ve elektrik enerjisi ihtiyacı, ekonomik gelişme ve nüfus artışı gibi nedenlerden dolayı hızla artmaktadır. Gıda miktarlarında, artan talebin karşılanamaması sonucunda

Detaylı

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan

Detaylı

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE SEKTÖRÜ Türkiye birincil enerji tüketimi 2012 yılında 121 milyon TEP e ulaşmış ve bu rakamın yüzde 82 si ithalat yoluyla karşılanmıştır. Bununla birlikte,

Detaylı

YENİLEBİLİR ENERJİ KAYNAĞI OLARAK BİTKİLER

YENİLEBİLİR ENERJİ KAYNAĞI OLARAK BİTKİLER YENİLEBİLİR ENERJİ KAYNAĞI OLARAK BİTKİLER Candan ÇOKADAR --Nazlı Gülşah YILDIRIM Sakarya Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü ÖZET Fosil enerji kaynaklarının yenilenemeyen, sınırlı kaynak olması, küresel

Detaylı

TOHUMCULUK ÜRETİM. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

TOHUMCULUK ÜRETİM. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, TOHUMCULUK ÜRETİM Bilindiği üzere, tohumluklar tarımsal üretimin temel girdilerinin başında gelmekte olup, kaliteli tohum kullanımı, verimi ve üretimi artırmasının yanı sıra daha dayanıklı, daha az maliyetli

Detaylı

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) :

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) : Günümüzde küresel olarak tüm ülkelerin ihtiyaç duyduğu enerji, tam anlamıyla geçerlilik kazanmış bir ölçüt olmamakla beraber, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren önemli bir kriterdir. İktisadi olarak

Detaylı

TEPGE BAKIŞ Temmuz 2012 / ISSN: 1303 8346 / Sayı:14/Nüsha:2

TEPGE BAKIŞ Temmuz 2012 / ISSN: 1303 8346 / Sayı:14/Nüsha:2 TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ BAKIŞ Temmuz 2012 / ISSN: 1303 8346 / Sayı:14/Nüsha:2 TÜRKİYE DE BİTKİSEL YAĞ AÇIĞI 1. Giriş Berrin TAŞKAYA TOP Dünyada giderek artan nüfusa paralel olarak

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 09 Nisan 2014 Çarşamba Dünyada Enerji Görünümü Dünyada, artan gelir ve nüfus artışına paralel olarak birincil enerji talebindeki yükseliş hız kazanmaktadır. Nüfus artışının özellikle OECD Dışı ülkelerden

Detaylı

TÜRKİYE DE BİYODİZEL İLE İLGİLİ MEVZUAT VE YATIRIM. Mehmet ÇAĞLAR Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdür Yardımcısı mcaglar@eie.gov.

TÜRKİYE DE BİYODİZEL İLE İLGİLİ MEVZUAT VE YATIRIM. Mehmet ÇAĞLAR Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdür Yardımcısı mcaglar@eie.gov. TÜRKİYE DE BİYODİZEL İLE İLGİLİ MEVZUAT VE YATIRIM Mehmet ÇAĞLAR Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdür Yardımcısı mcaglar@eie.gov.tr Sunum İçeriği Biyodizelin Önemi, Biyodizel ile İlgili Dünyadaki ve

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma

Detaylı

ENERJİ TARIMI ANTALYA 2013 MUSTAFA ACAR KTAE-SAMSUN

ENERJİ TARIMI ANTALYA 2013 MUSTAFA ACAR KTAE-SAMSUN ENERJİ TARIMI ANTALYA 2013 MUSTAFA ACAR KTAE-SAMSUN Enerji Tarımı Nedir? Dünyada üretilmekte olan yağlı tohumlu bitkilerin (kolza, soya, aspir, ayçiçeği vb.) ham yağından biyodizel, karbonhidrat bitkilerinin

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

SERA GAZI EMİSYONU HAKAN KARAGÖZ

SERA GAZI EMİSYONU HAKAN KARAGÖZ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE SERAGAZI EMİSYONU İklim değişikliği, nedeni olursa olsun iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler olarak

Detaylı

Enerji ve İklim Haritası

Enerji ve İklim Haritası 2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.

Detaylı

TARIMDA ENERJİ KULLANIMI

TARIMDA ENERJİ KULLANIMI TARIMDA ENERJİ KULLANIMI Aydın ÇALIŞKAN Ziraat Mühendisleri Odası Kayseri Şube Başkanı 29 KASIM 2008 KAYSERİ TARIM SEKTÖRÜ Cumhuriyetin ilk yıllarında milli ekonomide % 40 düzeylerinde olan tarım sektörünün

Detaylı

Dünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012

Dünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Dünya Enerji Görünümü 2012 Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Genel Durum Küresel enerji sisteminin temelleri değişiyor Bazı ülkelerde petrol ve doğalgaz üretimi

Detaylı

GAMBİYA ÜLKE RAPORU. Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu Afrika Koordinatörlüğü http://www.tuskon.org africa@tuskon.

GAMBİYA ÜLKE RAPORU. Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu Afrika Koordinatörlüğü http://www.tuskon.org africa@tuskon. GAMBİYA ÜLKE RAPORU 1. Nüfus: 1.797.860 (Dünyada 149.) 2. Nüfus artış oranı: % 2,4 (Dünyada 32.) 3. Yaş yapısı: 0-14yaş: % 40 15 64 yaş: % 57 65 yaş ve üstü: % 3 4. Şehirleşme: % 58 5. En büyük şehir:

Detaylı

AYÇİÇEĞİ VE YAĞLI TOHUMLAR POLİTİKASI

AYÇİÇEĞİ VE YAĞLI TOHUMLAR POLİTİKASI AYÇİÇEĞİ VE YAĞLI TOHUMLAR POLİTİKASI Türkiye de tarımı yapılan yağlı tohumlar; ayçiçeği, çiğit, susam, kolza, soya, yerfıstığı ve haşhaştır. Ancak bu yağ bitkileri içerisinde tohumundan ortalama % 38-50

Detaylı

TOHUMCULUK ÜRETİM. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

TOHUMCULUK ÜRETİM. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, TOHUMCULUK ÜRETİM Tohumluklar tarımsal üretimin temel girdilerinin başında gelmekte olup, kaliteli tohum kullanımı, verimi ve üretimi artırmasının yanı sıra daha dayanıklı, daha az maliyetli ve rekabet

Detaylı

Trigliserid : Bitkisel Yağ Alkol : Metanol, Etanol, Bütanol, Katalizör : Asit ve Baz Katalizörler Ester : Biyodizel Gliserin : Yan Ürün

Trigliserid : Bitkisel Yağ Alkol : Metanol, Etanol, Bütanol, Katalizör : Asit ve Baz Katalizörler Ester : Biyodizel Gliserin : Yan Ürün BİYODİZEL BİYODİZEL NEDİR? Kolza (kanola), ayçiçek, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen bitkisel yağların veya hayvansal yağların bir katalizatör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile

Detaylı

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları 17/07/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 12 Temmuz 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve

Detaylı

Biyosistem Mühendisliğine Giriş

Biyosistem Mühendisliğine Giriş Biyosistem Mühendisliğine Giriş TARIM Nedir? Yeryüzünde insan yaşamının sürdürülmesi ve iyileştirilmesi için gerekli olan gıda, lif, biyoyakıt, ilaç vb. diğer ürünlerin sağlanması için hayvanlar, bitkiler,

Detaylı

KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI. Bosad Genel Sekreterliği

KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI. Bosad Genel Sekreterliği KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI Bosad Genel Sekreterliği SEKTÖR ANALİZİ Otomotiv OEM boyaları dünyanın en büyük boya segmentlerinden biridir. Otomotiv OEM boyaları, 2011 yılında toplam küresel boya

Detaylı

ULUSLARARASI HUBUBAT KONSEYİ RAPORU

ULUSLARARASI HUBUBAT KONSEYİ RAPORU Hububat ve yağlık tohum fiyatları yukarı doğru hareketine Şubat ayının ilk günlerinde de devam etmiştir. Bu dönemde 2008 de görülen zirve değerlere yaklaşan fiyatlar kaydedilmiştir. Ancak günübirlik değişmelere

Detaylı

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI Avusturya da un üretimi sağlayan 180 civarında değirmen olduğu tahmin edilmektedir. Yüzde 80 kapasiteyle çalışan bu değirmenlerin ürettiği un miktarı 500 bin

Detaylı

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye Günümüzde çok amaçlı bir kullanım alanına sahip olan Mısır, Amerika Kıtası keşfedilene kadar dünya tarafından bilinmemekteydi. Amerika Kıtasının 15. yüzyıl sonlarında keşfedilmesiyle

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI

ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI ENERJİ VERİMLİLİĞİ (ENVER) GÖSTERGELERİ VE SANAYİDE ENVER POLİTİKALARI Erdal ÇALIKOĞLU Sanayide Enerji Verimliliği Şube Müdürü V. Neden Enerji Verimliliği? Fosil kaynaklar görünür gelecekte tükenecek.

Detaylı

FAO GIDA FİYAT ENDEKSİ

FAO GIDA FİYAT ENDEKSİ FAO GIDA FİYAT ENDEKSİ FAO gıda fiyat endeksi, uluslararası gıda emtia fiyatlarına ilişkin değişimleri aylık olarak ölçen bir endekstir. 5 emtia grubuna (et, mandıra, şeker, hububat ve yağ) dahil toplam

Detaylı

KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ

KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ *BU RAPOR KAYNAKÇADA BELİRTİLEN GÖSTERGELERDEN VE YAYINLARDAN DERLENMİŞTİR. 1 İÇİNDEKİLER KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU 1.GENEL DURUM 2. SEKTÖR İHRACAT ORANLARI

Detaylı

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 16 Ekim Dünya Gıda Günü Herkesin gıda güvenliğine ve besleyici gıdaya ulaşma

Detaylı

Türkiye de Biyoenerji Politikaları

Türkiye de Biyoenerji Politikaları Türkiye de Biyoenerji Politikaları 30 Eylül 2010, 14:00 Türkiye Uluslararası Yenilenebilir Enerji Kongresi Grand Cevahir Otel & Kongre Merkezi Şişli/İstanbul Erkan Erdoğdu Enerji Uzmanı & Doktora (PhD)

Detaylı

ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı

ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı İZMİR BÖLGESİ ENERJİ FORUMU 1 Kasım 2014/ İzmir Mimarlık Merkezi FOSİL

Detaylı

World Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011

World Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 World Energy Outlook 2011 Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 Bağlam: halihazırda yeterince kaygı verici olan eğilimlere yeni zorluklar ekleniyor Ekonomik kaygılar dikkatleri enerji

Detaylı

1. Biyodizel Nedir? 2. Biyodizel in Tarihsel Gelişimi. 3. Biyodizel Üretim Aşaması. 4. Dünyada Biyodizel. 5. Türkiyede Biyodizel

1. Biyodizel Nedir? 2. Biyodizel in Tarihsel Gelişimi. 3. Biyodizel Üretim Aşaması. 4. Dünyada Biyodizel. 5. Türkiyede Biyodizel SİNEM ÖZCAN 1. Biyodizel Nedir? 2. Biyodizel in Tarihsel Gelişimi 3. Biyodizel Üretim Aşaması 4. Dünyada Biyodizel 5. Türkiyede Biyodizel 6. Biyodizel in Çevresel Özellikleri & Faydaları 7. Çeşitli Biyodizel

Detaylı

TÜRKİYE DE VE DÜNYADA YEM SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ, BEKLENTİLER, FIRSATLAR. Prof. Dr. Nizamettin Şenköylü Genel Sekreter

TÜRKİYE DE VE DÜNYADA YEM SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ, BEKLENTİLER, FIRSATLAR. Prof. Dr. Nizamettin Şenköylü Genel Sekreter TÜRKİYE DE VE DÜNYADA YEM SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ, BEKLENTİLER, FIRSATLAR Prof. Dr. Nizamettin Şenköylü Genel Sekreter Gıda Üretimindeki Küresel Güçlükler Nüfus artışı İklim değişikliği Kuraklık Su kaynaklarının

Detaylı

TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GİRİŞ POTANSİYEL MEVZUAT VE DESTEK MEKANİZMALARI MEVCUT DURUM SONUÇ Türkiye Enerji

Detaylı

DIŞ TİCARETTE KATMA DEĞER GÖSTERGELERİ TÜRKİYE 1

DIŞ TİCARETTE KATMA DEĞER GÖSTERGELERİ TÜRKİYE 1 DIŞ TİCARETTE KATMA DEĞER GÖSTERGELERİ TÜRKİYE 1 Ticarette katma değer ölçümü, ihracata konu olan mal ve hizmetlerin üretimindeki değerin kaynağını ülke ve sektörler açısından ortaya koyabilmek amacıyla

Detaylı

TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR

TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR Halil AGAH Kıdemli Kırsal Kalkınma Uzmanı 22 Kasım 2016, İSTANBUL 1 2 SUNUM PLANI TARIMDA KÜRESELLEŞME TÜRK TARIM SEKTÖRÜ VE SON YILLARDAKİ GELİŞMELER TARIMDA

Detaylı

KÜRESEL GIDA KRİZİ KORKUTUYOR

KÜRESEL GIDA KRİZİ KORKUTUYOR KÜRESEL GIDA KRİZİ KORKUTUYOR Şebnem BORAN Gözde SEVİLMİŞ 2007/08 yıllarında ayaklanmalara neden olan gıda krizinin tekrarı endişesi tüm dünyayı sardı. Tarım ürünleri üreten ülkelerdeki kuraklık ve petrol

Detaylı

5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101]

5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101] 5.1. Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri [2011/101] KARAR ADI NO E 2011/101 Ulusal Yenilik Sistemi 2023 Yılı Hedefleri ĠLGĠLĠ DĠĞER KARARLA R T...... 2005/201 Ulusal Bilim ve Teknoloji Sisteminin

Detaylı

Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması. Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK

Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması. Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK Çalışmanın amacı Türkiye nin 2013-2017 dönemi elektrik

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN ENERJİ VERİMLİLİĞİ MÜCAHİT COŞKUN 16360019 1 İÇİNDEKİLER Enerji Yoğunluğu 1. Mal Üretiminde Enerji Yoğunluğu 2. Ülkelerin Enerji Yoğunluğu Enerji Verimliliği Türkiye de Enerji Verimliliği Çalışmaları 2

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE Dr. Mustafa ŞAHİN Genel Müdür Yardımcısı 2. ULUSLARARASI İNŞAATTA KALİTE ZİRVESİ 2 Kasım 2010, istanbul SUNUM İÇERİĞİ İklim değişikliği AB Süreci Çevre Yönetimi AB

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2017 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan itibaren ekimi yapılarak üretilen besin grubudur.

Detaylı

ÜLKELERİN 2015 YILI BÜYÜME ORANLARI (%)

ÜLKELERİN 2015 YILI BÜYÜME ORANLARI (%) 2016/17 Global İhracat-Büyüme Tahminleri Kaynak : EDC Export Credit Agency - ÜLKE ANALİZLERİ BÜYÜME ORANLARI ÜLKELERİN YILI BÜYÜME ORANLARI (%) Avrupa Bölgesi; 1,5 % Japonya; 0,50 % Kanada ; 1,30 % Amerika;

Detaylı

BİYOALKOL TEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ Bartın Üniversitesi Fen Fakültesi

BİYOALKOL TEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ Bartın Üniversitesi Fen Fakültesi BİYOALKOL TEKNOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ Bartın Üniversitesi Fen Fakültesi Sunum Akışı Biyoalkol Teknolojisi Biyoetanol Teknolojisi Biyoetanol Kullanım Alanları Dünyada ve Türkiye de Biyoetanol Teknolojisi

Detaylı

Türkiye Tarımında Enerji Tüketimi

Türkiye Tarımında Enerji Tüketimi ÖZET Türkiye Tarımında Enerji Tüketimi H.Hüseyin ÖZTÜRK Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü01330 Adana hhozturk@cu.edu.tr Bu çalışmada, Türkiye tarımında enerji tüketimi incelenmiştir.

Detaylı

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan Biliyor musunuz? Enerji İklim Değişikliği İle Mücadelede En Kritik Alan Enerji üretimi için kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı sanayileşme devriminden beri artarak devam etmektedir.

Detaylı

BAKLİYAT DOSYASI. 4 TÜRKİYE ABD 240 Kaynak: FAO

BAKLİYAT DOSYASI. 4 TÜRKİYE ABD 240 Kaynak: FAO BAKLİYAT DOSYASI Dünya üzerinde tarımı çok eski yıllardan beri yapılmakta olan yemeklik dane baklagillerin diğer bir deyişle bakliyat ürünlerinin insan beslenmesinde bitkisel kaynaklı protein gereksiniminin

Detaylı

TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI

TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI MART 2011 Tohumculuk Sanayisi Nedir? Tohumculuk Hangi İş ve Aşamalardan Oluşur? Tohumculuk İçin AR-GE

Detaylı

ELEKTRİK ve PLANLAMA 21. YÜZYILDA PLANLAMAYI DÜŞÜNMEK. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Cengiz GÖLTAŞ 14 Mayıs 2011

ELEKTRİK ve PLANLAMA 21. YÜZYILDA PLANLAMAYI DÜŞÜNMEK. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Cengiz GÖLTAŞ 14 Mayıs 2011 ELEKTRİK ve PLANLAMA 21. YÜZYILDA PLANLAMAYI DÜŞÜNMEK Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Cengiz GÖLTAŞ 14 Mayıs 2011 TÜRKİYE DE ELEKTRİK ENERJİSİ KURULU GÜCÜ (Nisan 2011) TERMİK - İTHAL KÖMÜR

Detaylı

Dünya Enerji Görünümü Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013

Dünya Enerji Görünümü Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013 Dünya Enerji Görünümü 2013 Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013 Günümüzde dünyanın enerji görünümü Enerji sektöründeki bazı ezberler bozuluyor. Ülkelerin

Detaylı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya da 400-450 un değirmeni olduğu biliniyor. Bu değirmenlerin yıllık toplam kapasiteleri 6 milyon tonun üzerine. Günde 100 tonun üzerinde üretim gerçekleştirebilen

Detaylı

Fao Gıda Fiyat Endeksi

Fao Gıda Fiyat Endeksi FAO gıda fiyat endeksi, uluslararası gıda emtia fiyatlarına ilişkin değişimleri aylık olarak ölçen bir endekstir. 5 emtia grubuna (et, mandıra, şeker, hububat ve yağ) dâhil toplam 73 gıda maddesi fiyatının,

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan beri insanlar tarafından kültürü yapılarak

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı, 217 15 147 12 16 7 132 182 295 399 191 135 618 22 358 416 195 34 3 222 17 14 143 32 43 31 3 35 44 464 841 1.42 1.392 1.3 1.615 1.782 ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜN TANIMI SITC

Detaylı

TARIMSAL VERİLER Mart 2015

TARIMSAL VERİLER Mart 2015 T.C. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü TARIMSAL VERİLER Mart 2015 İÇİNDEKİLER Gayrisafi Yurtiçi

Detaylı

20/09/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/09/2018 Tarihli Ürün Raporları Mısır:

20/09/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/09/2018 Tarihli Ürün Raporları Mısır: 20/09/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/09/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 12 Eylül 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve ticaretine

Detaylı

2008-2010 DÖNEMĐNDE DÜNYA HUBUBAT PĐYASALARINDA YAŞANAN GELĐŞMELER. Elif Haçkalı 1

2008-2010 DÖNEMĐNDE DÜNYA HUBUBAT PĐYASALARINDA YAŞANAN GELĐŞMELER. Elif Haçkalı 1 2008-2010 DÖNEMĐNDE DÜNYA HUBUBAT PĐYASALARINDA YAŞANAN GELĐŞMELER Elif Haçkalı 1 Hububat, beslenmede taşıdığı büyük önem nedeniyle dünyanın en stratejik ürün grubunu oluşturmaktadır. Hububat üretiminde

Detaylı

TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ

TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ TORBALI TİCARET ODASI MOBİLYA SEKTÖR ANALİZİ a. Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu Dünya mobilya üretimi 2010 yılında yaklaşık 376 milyar dolar olurken, 200 milyar dolar olan bölümü üretim

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR --

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR -- YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Prof. Dr. Zafer DEMİR -- zaferdemir@anadolu.edu.tr Konu Başlıkları 2 Yenilenebilir Enerji Türkiye de Politikası Türkiye de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri

Detaylı

zeytinist

zeytinist 1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 4 Kolza

Detaylı

(*Birincil Enerji: Herhangi bir dönüşümden geçmemiş enerji kaynağı) Şekil 1 Dünya Ekonomisi ve Birincil Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki

(*Birincil Enerji: Herhangi bir dönüşümden geçmemiş enerji kaynağı) Şekil 1 Dünya Ekonomisi ve Birincil Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki Nüfus artışı, kentsel gelişim ve sanayileşme ile birlikte dünyada enerji tüketimi gün geçtikçe artmaktadır. Dünya nüfusunun 2040 yılına geldiğimizde 1,6 milyarlık bir artış ile 9 milyar seviyesine ulaşması

Detaylı

SULU TARIM ALANLARINDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ

SULU TARIM ALANLARINDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SULU TARIM ALANLARINDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇALIŞTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ 17-18 ŞUBAT 2015/KIRKLARELİ ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ Türkiye nin ilk yerli şekerinin üretim merkezi

Detaylı

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU İçindekiler DÜNYA ÜRETİMİ... 3 DÜNYA TİCARETİ... 4 TÜRKİYE DE İLAÇ ve ECZACILIK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ... 5 Türkiye de Sağlık Harcamaları... 5 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İhracat... 7 İthalat...

Detaylı

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter 2013 yılı, dünya ekonomisi için finansal krizin etkilerinin para politikaları açısından

Detaylı

KARS ŞEKER FABRİKASI RAPORU

KARS ŞEKER FABRİKASI RAPORU Şu an 240 çalışana sahip şeker fabrikası da, üretimin artması durumunda daha önce olduğu gibi istihdamını 400 lere çıkarabilecek ve il ekonomisine giren sıcak para miktarı da artacaktır. KARS ŞEKER FABRİKASI

Detaylı

Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları. 3 Mayıs 2016

Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları. 3 Mayıs 2016 Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları 3 Mayıs 2016 Türkiye Kimya Sanayi Kimya sanayi, pek çok sektöre ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dalı olarak, gerek üretim gerekse de dış ticarette

Detaylı

TÜRKİYE DE YAĞLIK AYÇİÇEK TOHUMU VE AYÇİÇEĞİ YAĞI ÜRETİMİ, ARZ TALEP DENGESİ

TÜRKİYE DE YAĞLIK AYÇİÇEK TOHUMU VE AYÇİÇEĞİ YAĞI ÜRETİMİ, ARZ TALEP DENGESİ TÜRKİYE DE YAĞLIK AYÇİÇEK TOHUMU VE AYÇİÇEĞİ YAĞI ÜRETİMİ, ARZ TALEP DENGESİ HAKAN ÇALEN GENEL MÜDÜR V. Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Bitkisel Yağlar Konferansı 2016 / İSTANBUL Türkiye yağlı tohum üretimi

Detaylı

ŞANLIURFA DIŞ TİCARETİ BİLGİ NOTU

ŞANLIURFA DIŞ TİCARETİ BİLGİ NOTU ŞANLIURFA DIŞ TİCARETİ BİLGİ NOTU Türkiye'nin 2014 yılı ihracatı, önceki yıla göre yüzde 3,8 artışla 157 milyar 642 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. İthalat yüzde 3,8 azalma ile 242 milyar 182 milyon

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 22 Ocak 2015 Dünyada Enerji Görünümü Gelir ve nüfus artışına paralel olarak dünyada birincil enerji talebi hız kazanmaktadır. Özellikle OECD dışı ülkelerdeki artan nüfusun yanı sıra, bu ülkelerde kentleşme

Detaylı

ORGANİK TARIMDA ÖNCÜ KENT: İZMİR

ORGANİK TARIMDA ÖNCÜ KENT: İZMİR 2015 KASIM-ARALIK- SEKTÖREL ORGANİK TARIMDA ÖNCÜ KENT: İZMİR Şebnem BORAN Dünya da ve Türkiye de organik tarım hızla gelişmekte ve yaygınlaşmaktadır. Son 20 yılda Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya da organik

Detaylı

İçindekiler DÜNYA TİCARETİ... 3 TÜRKİYE DE KİMYA SEKTÖRÜ... 4 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İHRACAT... 6 İTHALAT... 8

İçindekiler DÜNYA TİCARETİ... 3 TÜRKİYE DE KİMYA SEKTÖRÜ... 4 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İHRACAT... 6 İTHALAT... 8 KİMYA SEKTÖR RAPORU İçindekiler DÜNYA TİCARETİ... 3 TÜRKİYE DE KİMYA SEKTÖRÜ... 4 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İHRACAT... 6 İTHALAT... 8 DÜNYA TİCARETİ Dünyada kimya sanayinin yaklaşık % 38 ini ana kimyasallar,

Detaylı

Türkiye Bitkisel Yağlar Ticaret Dengesi

Türkiye Bitkisel Yağlar Ticaret Dengesi Türkiye Bitkisel Yağlar Ticaret Dengesi Faik Genç AgriPro Ltd. FOI 2010 -Fats& Oils Istanbul 2-3 Aralık 2010 Ana Başlıklar 1. Dünya Yağ ve Yağlı Tohumlar 2. Türkiye 3. TR Yağ ve Yağlı Tohum Ticaret Dengesi

Detaylı

DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ

DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ Dünyanın önemli petrol ve enerji şirketlerinden Exxon Mobil tarafından 2018 Enerji Görünümü ve 2040 yılına dair öngörüleri içeren bir rapor yayınlandı. Rapor, Outlook

Detaylı

İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1

İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1 İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1 1.1. Dünya da Enerji...1 1.1.1. Dünya Birincil Enerji Arzındaki Gelişmeler ve Senaryolar...1 1.2. Türkiye de Enerji...4 1.2.1. Türkiye Toplam Birincil Enerji

Detaylı

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi İbrahim M. Yağlı* Enerji üretiminde Rüzgar Enerjisinin Üstünlükleri Rüzgar enerjisinin, diğer enerji üretim alanlarına göre, önemli üstünlükleri bulunmaktadır:

Detaylı

(THE SITUATION OF VALUE ADDED TAX IN THE WORLD IN THE LIGHT OF OECD DATA)

(THE SITUATION OF VALUE ADDED TAX IN THE WORLD IN THE LIGHT OF OECD DATA) H OECD VERİLERİ IŞIĞINDA DÜNYADA KATMA DEĞER VERGİSİNİN DURUMU * (THE SITUATION OF VALUE ADDED TAX IN THE WORLD IN THE LIGHT OF OECD DATA) Yusuf ARTAR (Vergi Müfettişi/Tax Inspector) ÖZ Dünyada ilk olarak

Detaylı

plastik sanayi PLASTİK SEKTÖR TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri

plastik sanayi PLASTİK SEKTÖR TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri plastik sanayi 2014 TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖR DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Türkiye

Detaylı

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Temmuz 2014 1 Milyar $ I. Cam Sektörü Hakkında 80 yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Cam Sanayii, bugün camın ana gruplarını oluşturan düzcam (işlenmiş camlar dahil),

Detaylı

PAKİSTAN PLASTİK VE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ DIŞ TİCARETİ. Barbaros Demirci Genel Müdür - PAGEV

PAKİSTAN PLASTİK VE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ DIŞ TİCARETİ. Barbaros Demirci Genel Müdür - PAGEV PAKİSTAN PLASTİK VE PLASTİK İŞLEME MAKİNELERİ DIŞ TİCARETİ EKONOMİK DURUM : Barbaros Demirci Genel Müdür - PAGEV Pakistan, 176,3 milyon nüfusu ve % 2,1 nüfus artış hızı ile dünyanın nüfus açısından ilk

Detaylı

Türkiye de Beyaz Eşya ve Klimalarda A Sınıfı ve Üzeri Ürünlerin Sağlayacağı Tasarruf

Türkiye de Beyaz Eşya ve Klimalarda A Sınıfı ve Üzeri Ürünlerin Sağlayacağı Tasarruf Türkiye de Beyaz Eşya ve Klimalarda A Sınıfı ve Üzeri Ürünlerin Sağlayacağı Tasarruf Enerji de verimlilik evlerden başlar; eğer enerji verimli ürünler kullanılırsa Mart 2008 GĐRĐŞ Son dönemlerde tüm dünyada,

Detaylı

3 1 0 2 20 BUĞDAY RAPORU

3 1 0 2 20 BUĞDAY RAPORU 0 1 Dünya buğday üretimi, üretim devlerinden biri olan ABD nin yaklaşık 4 milyon tonluk üretim azalmasına rağmen bu sene ekili alanların ve verimin artmasıyla paralel olarak Ağustos ayı verilerine göre

Detaylı

KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI. Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul

KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI. Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul Sera gazları ve kaynakları Kyoto Protokolü tarafından belirtilen 6 sera gazı: Karbon dioksit (CO

Detaylı