|
|
- Coskun Özcan
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ANKARAÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ HAYVANSAL ÜRETİM YAPILARINDA KULLANILAN TAŞIYICI SİSTEMLERİN EKONOMİK YÖNDEN KARŞILAŞTIRILMASI Bülent YAVUZ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA ANABİLİM DALI ANKARA 2008 Her hakkı saklıdır 1
2 TEZ ONAYI Bülent YAVUZ tarafından hazırlanan Hayvansal Üretim Yapılarında Kullanılan Taşıyıcı Sistemlerin Ekonomik Yönden Karşılaştırılması adlı tez çalışması 21/01/2008 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oy birliği ile Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı nda YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir. Danışman : Prof.Dr. Metin OLGUN Jüri Üyeleri: Başkan: Prof. Dr. Metin OLGUN Üye : Prof. Dr. M.Ali TOKGÖZ Üye :Yrd.Doç. Dr. Hasbi YAPRAK Yukarıdaki sonucu onaylarım. Prof.Dr.Ülkü MEHMETOĞLU Enstitü Müdürü 2
3 ÖZET Yüksek Lisans Tezi HAYVANSAL ÜRETİM YAPILARINDA KULLANILAN TAŞIYICI SİSTEMLERİN EKONOMİK YÖNDEN KARŞILAŞTIRILMASI Bülent YAVUZ Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Danışman: Prof.Dr. Metin OLGUN Bu çalışmanın amacı, süt ve besi sığırı ahırları ile kümeslerin çatı konstürüksiyonunda kullanılan taşıyıcı sistemlerin ekonomik olarak karşılaştırılmasıdır. Çalışmada hayvansal üretim yapılarında kullanılan planlama sistemleri dikkate alınarak, farklı açıklıklar için değişik örgü tiplerinde; çelik ve ahşap kafes kirişler, çelik çerçevelerle ilgili çözümler yapılmıştır. Taşıyıcı sistemlerde kaplama malzemesi olarak; galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit seçilmiştir. Taşıyıcı sistemlerin statik çözümleri Sap2000 yazılım programı kullanılarak yapılmıştır. Sistem maliyetlerinin belirlenmesinde 2007 yılı Bayındırlık Bakanlığı inşaat birim fiyatları kullanılmıştır. Çalışmada, çelik ve ahşap kafes kirişler, çerçeveler ekonomik yönden karşılaştırılmış, hayvansal üretim yapılarına uygun ekonomik taşıyıcı sistemler belirlenmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak, 1460 cm ye kadar olan açıklıklarda kafes kirişlerin, daha büyük açıklıklarda da çerçevelerin daha ekonomik taşıyıcı sistemler olduğu ve çerçevelerde açıklık sayısının maliyetle orantılı olmadığı görülmüştür. Kafes kirişlerde ve çerçevelerde ekonomik taşıyıcı sistem olarak açıklık ve yükleme durumlarına göre farklı tipler öne çıkmıştır. 2008, 109 sayfa Anahtar Kelimeler: Hayvansal Üretim Yapıları, Taşıyıcı Sistem, Yapısal Tasarım, Kafes Kiriş, Rijit Çerçeve i
4 ABSTRACT Master Thesis ECONOMICAL COMPARISON OF STRUCTURAL FRAMES FOR LIVESTOCK BUILDINGS Bülent YAVUZ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Farm Structures and Irrigation Supervisor: Prof. Dr. Metin OLGUN This study aims to compare the supporting systems used in the structural construction of the roof of dairy and beef cattle barns and poultr houses from an economic point of view. In this study, solutions that are dedicated to steel and wooden cage rafter and steel frames are proposed by taking the planning systems used in animal production into consideration. Sheet iron with galvanization, aluminium sandwich,eternit and brick are chosen as cover material for supporting systems. Supporting system s static solutions are implemented by a software, Sap2000. System cost determination is based on Ministry of prosperty s constructional unit prices in In this study, wooden cage rafters and frames are compared on an economic basis and economic supporting systems that tends to fit animal production are determined. Finally, it is determined that trusses are more economical supporting systems for the gaps that are up to 1460 cm, whereas the frames are more economical for bigger gaps. Besides it can be said that the number of gaps is not proportional to the cost of supporting systems. Different types of supporting systems can be proposed as more economical solutions for cage rafters and frames when the gap and loading conditions are taken into account. 2008, 109 page Key Words: Animal Production Buildings, Supporting System, Structural Design, Trussed Beam, Rigid Frame ii
5 TEŞEKKÜR Yüksek lisans tez çalışmamı yürütürken diğer önemli görevlerinin yoğunluğuna rağmen tezimi başlangıcından yazımına kadar sürekli izleyen, çalışmam boyunca bana araştırma zevki ve bilimsel düşünce disiplini aşılamak için uğraş veren tezimin her aşamasında bilgi ve tecrübesinden yararlandığım hocam Prof.Dr. Metin OLGUN a, bu çalışmayı yürütürken bana destekte bulunan Kastamonu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Bahri GÖKÇEBAY a, Kastamonu Meslek Yüksek Okul Müdürü Yrd.Doç.Dr. Hasbi YAPRAK a ve Ankara Üniversitesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü öğretim elemanları ile bana her zaman destek olan eşime teşekkürlerimi sunarım. Bülent YAVUZ Ankara, Ocak 2008 iii
6 İÇİNDEKİLER ÖZET... i ABSTRACT.. ii TEŞEKKÜR.. iii SİMGELER DİZİNİ vi ŞEKİLLER DİZİNİ... vii ÇİZELGELER DİZİNİ... ix 1. GİRİŞ KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ARAŞTIRMASI Hayvansal Üretim Yapılarında Planlama Sistemleri Süt ve besi sığırı ahırlarının planlanması Bağlı duraklı ahırlar Serbest (açık) ahırlar Serbest duraklı ahırlar Kümeslerin planlanması Hayvansal Üretim Yapılarında Kullanılan Taşıyıcı Sistemler Taşıyıcı sistem elemanları Kafes kirişler Çerçeveler Taşıyıcı Sistemlerde Kullanılan Malzemeler ve Özellikleri Ahşap Çelik Çatı kaplama malzemeleri Kiremit Oluklu galvanizli sac levha Alüminyum veya sac sandviç paneller Oluklu çimentolu asbest levhalar (eternit) Taşıyıcı Sistemlerin Tasarımında Kullanılan Yükler Kar yükü Rüzgar yükü Çatı kaplama yükü Taşıyıcı Sistem Elemanlarının Tasarımı MATERYAL VE YÖNTEM Materyal Araştırmada kullanılan kafes kiriş tipleri Araştırmada kullanılan çerçeve tipleri Yöntem Farklı planlama sistemleri için bina boyutlarının belirlenmesi Süt ve besi sığırı ahırları Kümesler Malzeme seçimi Taşıyıcı sistemlere gelen yüklerin belirlenmesi Kar yükü Rüzgar yükü Deprem yükü Kaplama yükü iv
7 Taşıyıcı sistemin ağırlığı Taşıyıcı sistemlerin çözümü Metraj ve keşif BULGULAR VE TARTIŞMA Kafes Kiriş ve Çerçevelere Gelen Toplam Yükün Hesaplanması Taşıyıcı Sistem Elemanlarının Boyutlarının Belirlenmesi Kafes sistem elemanlarının boyutları Ahşap kafes sistem elemanlarının boyutları Çelik kafes sistem elemanlarının boyutları Çerçeve elemanlarının boyutları Farklı Kafes Kiriş ve Çerçevelerin Boyutsal ve Maliyet Yönünden Karşılaştırılması Ahşap kafes kirişlerin boyutsal ve maliyet yönünden karşılaştırılması Çelik kafes kirişlerin boyutsal ve maliyet yönünden karşılaştırılması Çelik çerçevelerin boyutsal ve maliyet yönünden karşılaştırılması SONUÇ.. 99 KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ v
8 SİMGELER DİZİNİ σ eem Eğilme emniyet gerilmesi, kg/cm 2 σ çem Liflere paralel çekme emniyet gerilmesi, kg/cm 2 σ bem Liflere paralel basınç emniyet gerilmesi, kg/cm 2 σ bem1 Liflere dik basınç emniyet gerilmesi, kg/cm 2 σ a Akma gerilmesi, kg/cm 2 τ em Kesme emniyet gerilmesi, kg/cm 2 ø Çap, mm P k P ko m α C f Kar yükü hesap değeri, kn Kar yükü, kn Kar yükü katsayısı Çatı eğim açısı Aerodinamik yük katsayısı q Emme basıncı, kn/m 2 W Rüzgâr yükü, kn A Çatı yüzey alanı, m 2 IPE Orta genişlikli I profili E Elastisite modül, kg/cm 2 P Kuvvet, kg F Kesit alanı, cm 2 σ Gerilme, kg/cm 2 vi
9 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 2.1 Oturtma çatı ve asma çatı. 10 Şekil 2.2 Örnek çatı makası. 12 Şekil 2.3 Çerçeve örneği Şekil 3.1 İki sıralı dışa bakan bağlı duraklı ahır Şekil 3.2 İki sıralı dışa bakan, bağlı duraklı ve servislerde makine kullanılan ahır 26 Şekil 3.3 İki sıra serbest duraklı dışa bakan ahır Şekil 3.4 İki sıra serbest duraklı içe bakan ahır Şekil 3.5 Dört sıra serbest duraklı ahır Şekil 3.6 Üç sıralı kafesli tavuk kümesi Şekil 3.7 Dört sıralı kafesli tavuk kümesi. 29 Şekil 3.8 Sap2000 paket programının akış diyagramı Şekil 3.9 Galvanizli sac kaplamalı 925 cm açıklıklı pratt tipi çelik kafes kirişe ait çubuk kesitleri Şekil 3.10 Galvanizli sac kaplamalı 925 cm açıklıklı pratt tipi çelik kafes kiriş gerilme oranları.. 35 Şekil 4.1 Açıklığı 925 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı ahşap kafes kiriş - maliyet grafiği Şekil 4.2 Açıklığı 990 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı ahşap kafes kiriş - maliyet grafiği Şekil 4.3 Açıklığı 1200 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı ahşap kafes kiriş - maliyet grafiği Şekil 4.4 Açıklığı 925 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik kafes kiriş - maliyet grafiği Şekil 4.5 Açıklığı 990 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik kafes kiriş - maliyet grafiği.. 68 Şekil 4.6 Açıklığı 1200 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik kafes kiriş - maliyet grafiği.. 70 Şekil 4.7 Açıklığı 1460 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik kafes kiriş - maliyet grafiği Şekil 4.8 Açıklığı 1600 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik kafes kiriş - maliyet grafiği.. 74 Şekil 4.9 Açıklığı 2100 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik kafes kiriş - maliyet grafiği.. 76 Şekil 4.10 Açıklığı 2560 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik kafes kiriş - maliyet grafiği Şekil 4.11 Açıklığı 925 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik çerçeve - maliyet grafiği Şekil 4.12 Açıklığı 990 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik çerçeve - maliyet grafiği Şekil 4.13 Açıklığı 1200 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik çerçeve - maliyet grafiği Şekil 4.14 Açıklığı 1460 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik çerçeve - maliyet grafiği Şekil 4.15 Açıklığı 1600 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik çerçeve - maliyet grafiği vii
10 Şekil 4.16 Şekil 4.17 Açıklığı 2100 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik çerçeve - maliyet grafiği Açıklığı 2560 cm olan galvanizli sac, alüminyum sandviç, eternit ve kiremit kaplamalı çelik çerçeve - maliyet grafiği viii
11 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge 2.1 Örtü malzemelerine göre çatı eğim açıları.. 10 Çizelge 2.2 Kafes kirişlere ait dış şekil türleri Çizelge 2.3 Ahşap malzemeye ait emniyet gerilme değerleri Çizelge 2.4 Çelik malzemesine ait farklı gerilme değerleri Çizelge 2.5 Çatı kaplama malzemeleri ve birim ağırlıkları 21 Çizelge 3.1 Kafes kiriş örgü tipleri.. 23 Çizelge 3.2 Çerçeve tipleri.. 24 Çizelge 3.3 Kafes kirişlerde ve çerçevelerde kullanılan malzeme özellikleri. 30 Çizelge 3.4 Kullanılan kaplama malzemelerinin birim ağırlıkları.. 33 Çizelge 3.5 Pratt tipi 925 cm açıklıklı, galvanizli sac kaplamalı kafes kiriş çubuk boy metrajı. 36 Çizelge 3.6 Maliyetlerde kullanılan birim fiyatlar.. 36 Çizelge 4.1 Hesaplarda kullanılan dış yükler.. 37 Çizelge 4.2 Düğüm noktalarına etkiyen tekil yükler Çizelge 4.3 Pratt tipi 925 cm açıklıklı çelik kafes sistem metrajı Çizelge 4.4 Belçika tipi ahşap kafes kiriş boyut ve kesitleri Çizelge 4.5 Howe tipi ahşap kafes kiriş boyut ve kesitleri.. 39 Çizelge 4.6 Pan tipi ahşap kafes kiriş boyut ve kesitleri. 40 Çizelge 4.7 Pratt tipi ahşap kafes kiriş boyut ve kesitleri 40 Çizelge 4.8 Trapez1 tipi ahşap kafes kiriş boyut ve kesitleri.. 41 Çizelge 4.9 Trapez2 tipi ahşap kafes kiriş boyut ve kesitleri.. 41 Çizelge 4.10 Fink tipi ahşap kafes kiriş boyut ve kesitleri 42 Çizelge 4.11 Belçika tipi çelik kafes kiriş boyut ve kesitleri 43 Çizelge 4.12 Howe tipi çelik kafes kiriş boyut ve kesitleri Çizelge 4.13 Pan tipi çelik kafes kiriş boyut ve kesitleri.. 45 Çizelge 4.14 Pratt tipi çelik kafes kiriş boyut ve kesitleri. 46 Çizelge 4.15 Trapez1 tipi çelik kafes kiriş boyut ve kesitleri Çizelge 4.16 Trapez2 tipi çelik kafes kiriş boyut ve kesitleri Çizelge 4.17 Fink tipi çelik kafes kiriş boyut ve kesitleri. 49 Çizelge 4.18 Basit çerçevenin boyut ve kesitleri Çizelge 4.19 Üç açıklıklı çerçevenin boyut ve kesitleri 52 Çizelge 4.20 Üç açıklı pratt tipi kafes kirişli çerçevenin boyut ve kesitleri.. 53 Çizelge 4.21 Üç açıklı howe tipi kafes kirişli çerçevenin boyut ve kesitleri. 54 Çizelge 4.22 Dört açıklıklı çerçevenin boyut ve kesitleri.. 55 Çizelge 4.23 Çizelge 4.24 Çizelge 4.25 Açıklığı 925 cm olan ahşap kafes kiriş malzeme hacimleri ve maliyetleri. 57 Açıklığı 990 cm olan ahşap kafes kiriş malzeme hacimleri ve maliyetleri. 59 Açıklığı 1200 cm olan ahşap kafes kiriş malzeme hacimleri ve maliyetleri Çizelge 4.26 Açıklığı 925 cm olan çelik kafes kiriş ağırlıkları ve maliyetleri.. 65 Çizelge 4.27 Açıklığı 990 cm olan çelik kafes kiriş ağırlıkları ve maliyetleri.. 67 Çizelge 4.28 Açıklığı 1200 cm olan çelik kafes kiriş ağırlıkları ve maliyetleri 69 Çizelge 4.29 Açıklığı 1460 cm olan çelik kafes kiriş ağırlıkları ve maliyetleri 71 ix
12 Çizelge 4.30 Açıklığı 1600 cm olan çelik kafes kiriş ağırlıkları ve maliyetleri 73 Çizelge 4.31 Açıklığı 2100 cm olan çelik kafes kiriş ağırlıkları ve maliyetleri 75 Çizelge 4.32 Açıklığı 2560 cm olan çelik kafes kiriş ağırlıkları ve maliyetleri 77 Çizelge 4.33 Açıklığı 925 cm olan çelik çerçeve ağırlıkları ve maliyetleri.. 82 Çizelge 4.34 Açıklığı 990 cm olan çelik çerçeve ağırlıkları ve maliyetleri.. 84 Çizelge 4.35 Açıklığı 1200 cm olan çelik çerçeve ağırlıkları ve maliyetleri 86 Çizelge 4.36 Açıklığı 1460 cm olan çelik çerçeve ağırlıkları ve maliyetleri 88 Çizelge 4.37 Açıklığı 1600 cm olan çelik çerçeve ağırlıkları ve maliyetleri 90 Çizelge 4.38 Açıklığı 2100 cm olan çelik çerçeve ağırlıkları ve maliyetleri 92 Çizelge 4.39 Açıklığı 2560 cm olan çelik çerçeve ağırlıkları ve maliyetleri 94 Çizelge 5.1 Farklı açıklıklarda en düşük ve en yüksek maliyetli kafes sistemler 99 Çizelge 5.2 Farklı açıklıklarda en düşük ve en yüksek maliyetli çerçeve sistemler 101 Çizelge 5.3 Çerçeveler ve çelik kafes kirişlerin maliyet yönünden karşılaştırılması. 102 x
13 1.GİRİŞ Tarımsal yapılar üretim amaçlı yatırımlar olup, kâr sağlamak amacıyla oluşturulan yapılardır. Bu nedenle bu yapıların planlama ve projelendirilmesinde yüksek verimlilik hedeflenerek, yatırımın en kısa sürede geri dönmesi amaçlanmalıdır. Hayvan barınaklarının tasarımında temel amaç, hayvanları uygun olmayan çevre koşullarından koruyarak, en uygun üretim ortamını sağlamak, rasyonel ve kolay bir yemlemeye olanak sağlayarak, gerekli işgücünü en az düzeye indirmektir. Hayvan barınaklarının planlanmasında en önemli noktalardan birisi de yapım şekillerine önemli derecede etkisi olan çevre koşullarıdır. Hayvansal üretim yapıları basit ve genelde tek katlı olarak inşa edilen yapılardır. Bu yapılarda yaygın taşıyıcı sistemler; çerçeveler ve kafes kirişlerdir. Son yıllarda özellikle açıklığın fazla olduğu hayvansal üretim yapılarında rijit çerçeveli taşıyıcı sistemlerin seçiminde önemli bir artış olmuştur. Ülkemizde bu tür taşıyıcı sistemlerin konstrüksiyonunda çelik, betonarme ve ahşap malzemeler kullanılmaktadır. Çerçevelerde çelik ve betonarme malzemeler kullanılırken, kafes kirişlerde ise çelik ve ahşap malzemeler ön plana çıkmaktadır. Malzeme seçiminde öne çıkan temel ölçütlerden biri malzeme ekonomisidir. Araştırmada; seçilen farklı taşıyıcı sistemlerde, değişken açıklıklarda, değişik kaplama malzemeleri kullanılarak, süt sığırı, besi sığırı ve kümesler için en ekonomik çatı modeli ve taşıyıcı sistemin saptanmasına çalışılmıştır. Çalışmada, yaygın olarak kullanılan ahşap ve çelik malzemeler için tasarımlar arasındaki maliyet farklılıkları belirlenmiştir. Beş bölümden oluşan bu çalışmada ilk bölüm giriş kısmıdır. İkinci bölümde kuramsal temeller ve kaynak araştırması başlığında; farklı kaynaklardan yararlanılarak hayvansal üretim yapılarının tasarımı, taşıyıcı sistem türleri ve konstrüksiyonda kullanılan 1
14 malzemeler ile ilgili konularda yapılan çalışmalarda elde edilen sonuçlar ana başlıklar halinde verilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölüm materyal ve yöntemdir. Bu bölümde çalışmada kullanılan materyaller, bunlara ait detaylar ve boyutlandırmada izlenen yöntemler açıklanmıştır. Dördüncü bölüm bulgular ve tartışmadır. Bu bölümde çalışmada hesaplar sonucunda elde edilen taşıyıcı sistemlere ait maliyet bulguları; çizelgeler ve grafikler biçiminde verilmiştir. Ayrıca elde edilen maliyet değerleri tartışılmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise çalışmada kullanılan kafes kiriş ve çerçeveler önce kendi aralarında sonrada tüm kullanılan taşıyıcı sistemler bir arada karşılaştırılarak hayvansal üretim yapılarında farklı açıklıklarda en ekonomik maliyet değerleri veren taşıyıcı sistemler tespit edilmiştir. Yapılan çalışmanın, tarımsal yapıların planlanmasına ve hayvansal üretim yapılarının tasarımına ışık tutacağı düşüncesiyle, yapılarda kullanılacak çatı kaplama malzemelerinin taşıyıcı sistemin boyutlarını nasıl etkilediği ve kullanılacak malzemenin farklı açıklıklara göre nasıl yapı maliyetini değiştirdiğini, konu ile ilgili tasarım yapan mühendislere göstereceği fikrindeyim. 2
15 2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ARAŞTIRMASI 2.1 Hayvansal Üretim Yapılarında Planlama Sistemleri Hayvan barınaklarının yapımındaki amaç; hayvanları uygun olmayan çevre koşullarından korumak, bunlar için en uygun üretim ortamını sağlamak, rasyonel ve kolay bir yemlemeye olanak sağlayarak gerekli iş gücünü en az düzeye indirmektir (Olgun 1991). İşletmedeki hayvan barınaklarının çeşidi ve büyüklüğü, hayvancılığın şekline ve hayvan sayısına bağlı olarak değişir. Hayvancılığın şekli, yetiştirilecek hayvan cinslerine, işletmenin özel koşullarına ve pazarlama durumuna bağlıdır. Hayvansal üretim yapıları ahırlar, ağıllar ve kümesler olarak üç ana başlık altında toplanabilir. Yapılan çalışmada ahırlar ve kümesler üzerinde çalışılmıştır. Ahır ve kümesler, içerisinde yetiştirilecek hayvanların özellikleri bakımından yüksek yapım maliyetine sahip olduklarından çalışmada bu yapılar seçilmiştir Süt ve besi sığırı ahırlarının planlanması Ahırlar, hayvanların barındığı bir yapı ile sağım, süt işleme, yem muhafaza yerleri ve hayvanların gezindikleri avludan oluşan bir ünitedir. Ahırların projelendirilmesinde iklim koşulları çok önemli bir rol oynar. Üretim artışının ve kalitenin yükseltilebilmesi ancak, ahırların iklim koşulları ile ineklerin çevre isteklerinin dengeli bir şekilde projelenmesiyle gerçekleştirilebilir (Balaban ve Şen 1988). Çalışmada süt ve besi sığırı ahırları incelenmiştir. Bu ahırlarda yetiştirilen hayvanların değerlerinin yüksek olması ahırlarda planlamanın düzgün yapılmasını gerektirmektedir. Ahırların planlanmasında kullanılan sistemler; bağlı duraklı sistemler, serbest duraklı sistemler, serbest açık sistemler ve besi sığırı ahırları olarak sıralanabilir. 3
16 Bağlı duraklı ahırlar Bağlı duraklı ahırlara kapalı ahırlar da denir. Bağlı duraklı ahırlarda sığırların dinlenme, yemleme, sulama ve süt sağım işleri kendileri için ayrılmış duraklarda yapılır. Gübre ve idrar, idrar kanalı civarında toplanır. Süt sığırları, temiz havadan ve güneşten yararlanabilmek için günün birkaç saatinde, açık havaya çıkarılabilir. Bunun yanında yemleme ve sağım işlemi, durakların dışında ayrı ünitelerde de yapılabilir (Olgun 1991). Bağlı duraklı ahırlarda duraklar tek sıralı, iki sıralı veya ikiden fazla sıralı olarak düzenlenebilir. Burada ahırda barındırılacak hayvan sayısı önem arz eder. Hayvan sayısının en fazla 10 olması durumunda duraklar tek sıra olarak düzenlenir. Durakların ikiden fazla sıralı olarak düzenlenmesi tercih edilmez. Bunun nedeni bina genişliğinin artması ile hem ahır maliyetinin, hem de ahır içerisinde özellikle doğal havalandırmanın etkinliğinin azalmasıdır. (Öztürk 2003). Ahır planlanmasında bir sığır için gerekli alan ve bu alanın boyutları en iyi şekilde saptanmalıdır. Bu da sığırın ırkına, yaşına ve ağırlığına bağlı olarak değişir. Bu nedenle ahır tabanının düzenlenmesinde öncelikle barındırılacak sığırların ırkı ve sayısı iyi bilinmelidir (Ekmekyapar 1999). Bağlı duraklı sistemlerde en önemli konu dikilme platformunun boyutlarının doğru olarak belirlenmesidir. Dikilme platformu için farklı bağlama düzenleri ve hayvan ağırlıkları göz önünde bulundurularak durak genişliklerini, Anonymous (1982) cm, Olgun ve Çelik (1999) cm, Arıcı vd. (2001) cm olarak önermişlerdir. Bağlı duraklı sistemlerde durak uzunluğunun bölgenin iklim koşulları, hayvanın yaş ve ağırlığı, gübre temizleme sistemlerine bağlı olarak, Olgun ve Çelik (1999) cm, Arıcı vd. (2001) cm olması gerektiğini vurgulamışlardır. 4
17 Bu sistemde servis yolu genişliği özellikle ahır içi temizlemede yararlanılan alet ve ekipmanlara bağlıdır. Servis yolu genişliği, gübre temizlemenin insan gücü ile yapıldığı durumlarda, Alkan (1973), Benli ve Olgun (1981) ve Arıcı vd. (2001) cm, Olgun ve Çelik (1999) cm olarak, servislerin makineli olarak yapılması durumunda genişliklerinin Olgun ve Çelik (1999) cm yapılmasının servis hizmetlerinin daha hızlı ve kolay gerçekleşebileceğini vurgulamışlardır. Yem yolu olarak kullanılan alanların genişlikleri, hizmetlerin el ile yapılması durumunda Anonymous (1982) ve Arıcı vd (2001) cm, Anonymous (1988) cm, Olgun ve Çelik (1999) en az 75 cm, yemin traktörle dağıtılması durumunda ise Olgun (1991) cm olması gerektiğini ifade etmişlerdir Serbest (açık) ahırlar Serbest ahır sisteminde sığırlar, ahırda ve ahıra bitişik gezinme yerinde serbestçe dolaşma olanağına sahiptir. Serbest ahırlar, hayvanların barınak içinde veya dışında barındırılmasına göre tamamen kapalı veya açık tipte olabilmektedirler. Serbest ahır sistemi, inşaat maliyeti ve iş gücü ekonomisi yönünden bağlı duraklı sisteme göre daha uygundur; ancak, inşaat maliyeti yönünden ekonomik olabilmesi için sığır sayısının en az 20 olması gerekir. Bunun nedeni, serbest sistemde ayrı bir sağım yeri yapılmasının zorunlu olmasıdır (Olgun 1991). Serbest ahırlar aynı çatı altında veya ayrı olabilen dört kısımdan oluşur. Bu kısımlar dinlenme, gezinme, yemleme, yem muhafaza, sağım ve süt odasıdır. Dinlenme yeri, hayvanları kötü hava koşullarından korumak amacıyla doğu veya güney cephesi açık olarak yapılan alandır. Dinlenme yerinde hayvan başına gerekli alan iklim koşullarına bağlı olarak değişir. Bu alan soğuk bölgelerde 5 m 2, ılık ve sıcak bölgelerde 4,5 m 2 alınabilir. Serbest ahırlarda gezinme yeri, dinlenme alanının açık cephesi önünde hayvanların temiz hava almaları ve dolaşmaları için ayrılan kısımdır. Gezinme yerinde hayvan başına en az 5,5-6,5 m 2 lik alan gezinme veya dinlenme alanı olarak ayrılmalıdır. Serbest sistemlerde yemlik genişliği, sadece bir taraftan yenilebilen 5
18 yemliklerde cm, iki taraftan da yem yenilebilen yemliklerde cm arasında olabilir (Öztürk 2003) Serbest duraklı ahırlar Serbest duraklı ahırlarda sığırlar ahır içerisinde düzenlenmiş yemliksiz özel duraklarda bağımsız olarak barındırılır. Sığırlar istediklerinde bu duraklara girebilir ve durakları terk edebilirler. Yemleme ve sulama ahır içerisinde, duraklar dışında ayrılmış, özel bir yemleme yerinde ya da ahır dışında gezinti avlusunda yapılır. Bu tip ahırlar kapalı veya bir cephesi açık olarak planlanabilir. Bir cephesi açık olanlarda özellikle güney veya doğu cephesinin açık olması önerilmektedir (Ekmekyapar 1999). Duraklı serbest ahırlarda, duraklar tek sıralı olabildiği gibi iki veya ikiden fazla sıralı olarak da düzenlenmektedir. Bir veya iki sıralı ahırlarda, duraklar çoğunlukla ahırın uzun kenarı boyunca, ikiden fazla sıralı ahırlarda ise kısa veya uzun kenara paralel olacak şekilde dizilirler (Balaban ve Şen 1988). Serbest duraklı ahırlar uygun şekilde planlanıp işletildikleri zaman özellikle büyük sürüye sahip işletmeler için oldukça basit ve pratik bir sistemdir (Mutaf vd. 1992). Serbest duraklı ahırlarda durak genişlikleri hayvanın yaşına, ağırlığına, cinsine ve ayakta duruş, yatış pozisyonuna bağlı olarak değişir. Buna göre durak uzunluklarının Benli ve Olgun (1981) cm, Britten (1994) cm, Olgun ve Çelik (1996) cm, Arıcı vd. (2001) cm arasında yapılmasının hayvan rahatlı ve verimi açısından uygun olduğunu vurgulamışlardır. Bu duraklarda genişlik ise Benli ve Olgun (1981) ve Arıcı vd. (2001) cm, McFarland (1991) ve Britten (1994) 120 cm, Olgun ve Çelik (1996) farklı ırklara göre cm arasında olması gerektiğini ifade etmişlerdir. 6
19 Serbest duraklı ahırlarda servis yolunun boyutlandırılmasında gübre küreme sistemleri göz önünde tutulur. Buna göre servis yollarını traktörlerle temizlemede, Benli ve Olgun (1981) cm, Arıcı vd. (2001) cm boyutlarını işaret etmişlerdir. Yem yolu yemliklere yemin dağıtılması için kullanılan alandır. Yem yolu genişliği kullanılan ekipmanların tipi ve genişliğine bağlı olarak, Arıcı vd. (2001) en az 240 cm, Şimşek (2001) cm olmalıdır şeklinde ifade etmişlerdir. Öneş ve Olgun (1989) durak ile yemlik arasındaki servis yolu genişliğini cm, iki durak sırası arasındaki servis yolu genişliğinin ise cm arasında olması gerektiğini ileri sürmektedirler Kümeslerin planlanması Kümesler bölgenin iklim koşullarına, hayvan sayısına ve işletmenin özelliklerine göre çeşitli biçimlerde planlanıp inşa edilirler. Bu nedenle kümesler; inşa şekline ve kümes tabanının tertibine göre gruplandırılabilir. İnşa şekline göre; taşınabilir ve sabit kümesler, taban tertibine göre de tünekli ve kafesli kümesler olmak üzere iki gruba ayrılabilir (Balaban ve Şen 1988). Günümüzde ticari işletmelerde esas olarak katlı (batarya) kafes sitemleri kullanılmaktadır (Olgun 1991). Maton et al. (1985), kafes tavukçuluğunda kullanılan kafeslerin genellikle 4-5 tavukluk grup kafesleri olduğunu ve boyutlarının da 45x 45x 45 cm olduğunu belirtmektedirler. Ülkemizde kümes ekipmanlarını üreten firmalar yem arabaları dahil bir kafes bloğunun genişliğini batarya sistemde 170 cm olarak önerilmektedir. Kafes blokları arasında 120 cm, kafes blokları ve yan duvarlar arasında 100 cm servis yolu düşünülmelidir (Olgun ve Öztürk 1993). 7
20 Kafes tavukçuluğunda üzerinde durulması gereken konu, kümesin boyutlandırılmasıdır. Kafes tavukçuluğunda; yapılacak kümesin boyutları, kullanılacak kafes tipine bağlıdır. Kümeslerde kafesler 1 4 arasında sıra oluşturabilirler. Katlı veya basamaklı tip kafeslerin kullanılması halinde kafes sıralarının her iki yanında cm lik bir servis yolu, kafeslerin bittiği uçlarda da 150 cm lik bir açıklık bırakılmalıdır. Bu sistemde kafes boyutları kafese konulan tavuk sayısına ve ırkına göre değişir. Kafeslerde taban alanı tavuk başına minimum 450 cm 2 olarak boyutlandırılmalıdır (Öztürk 2003). Gencoğlan ve ark.(2002), Kahramanmaraş ta broyler kümeslerinde farklı malzeme kombinasyonları için yapı maliyetini incelemişlerdir. Çalışmada piliçlerin isteklerini karşılayabilecek, doğal havalandırmalı, kapasiteli bir barınak planlanmışlardır. Planlanan kümesin malzeme kombinasyonlarını değiştirerek yapı maliyetlerine etkisini incelemişlerdir. Seçilen yetiştirme tekniği ve barınak kapasitesi göz önüne alınarak barınağı oluşturan yapı elemanlarının malzemeleri ve kombinasyonları değiştirilerek 18 farklı alternatif barınak tipi geliştirmişlerdir. Barınak tasarımlarında çatı maliyetinin toplam barınak maliyetinin %60 ını oluşturduğunu gözlemlemişlerdir. Bu maliyet analizinde çatı maliyetinin %12-13 ünü örtü malzemesinin, %10-11 ini yalıtım malzemesinin, %77-81 ini de ahşap kafes kiriş maliyetinin oluşturduğunu saptamışlardır. Kafes kiriş yapımında ahşap yerine çelik profil kullanımının, maliyeti %33 oranında düşürdüğünü belirlemişlerdir. Kümeslerde çatı; tek eğimli, kırma veya bileşik çatı tiplerinde yapılabilir. Dar kümeslerde sundurma çatı, geniş kümeslerde ise beşik çatı kullanılır. Çatı yükünün, kümes tabanına yerleştirilen kolonlarla değil, taşıyıcı duvarlarla taşınması daha uygundur. Çatı örtüsü kiremit, galvanizli sac, kamış ve toprak malzeme ile oluşturulabilir (Ekmekyapar 1999). 2.2 Hayvansal Üretim Yapılarında Kullanılan Taşıyıcı Sistemler Hayvansal üretim yapılarında yaygın olarak kullanılan taşıyıcı sistemler kafes kirişler ve çerçevelerdir. Bu sistemler, geniş açıklıkların ekonomik olarak geçilmesinde ve ileriki 8
21 aşamada yapının büyütülmesinde ekonomik ve hızlı çözümler sunmasından dolayı tercih edilmektedir Taşıyıcı sistem elemanları Tarımsal yapılarda taşıyıcı sistem elemanları çatılar, duvarlar ve temellerdir. Tarımsal yapılar basit ve tek katlı olarak inşa edilirler. Bir yapının taşıyıcı sistemi, üzerine etki eden yükleri ve kendi ağırlığını güvenli bir şekilde zemine aktarma görevini yerine getirebilmelidir. Bu görevi nedeniyle, yapının iskeleti olarak da düşünülebilecek olan taşıyıcı sitemin seçimi ve tasarımı son derece önemli olmaktadır (Doğangün 2007). Tarımsal yapılarda çatı, inşası ve bakımı en pahalı yapı elemanlarından birisidir. Tarımsal yapılarda çatı, çevre koşullarının denetiminde en önemli unsurlardan birisi olduğundan, çatı sistemlerinin projelendirilmesi ve inşaatında gerekli özenin gösterilmesi gerekmektedir. Çatılarda, üzerlerine gelen yükü taşıma şekillerine göre oturtma ve asma çatılar olmak üzere iki konstrüksiyon şekli ortaya çıkar (Şekil 2.1). Çatının betonarme döşeme, kiriş veya taşıyıcı duvarlar üzerine oturması ile oluşan tiplerine oturtma çatı denir. Asma çatılar ise taşıyıcı duvarlar üzerine en az iki noktadan mesnetlenerek çatı yükünün taşındığı sistemlerdir (Özcan 1994). Kaplama malzemeleri, türlerine göre belirli büyüklüklerde olduğundan ek yerleri sızdırmaz özellikte değildir. Bu tür örtü malzemeleri boyut olarak büyüdükçe, daha az eğimlerde kullanılabilirken, boyutları küçüldükçe daha dik eğimlerde kullanılmaları gerekmektedir (Toydemir ve Bulut 2006). 9
22 a- Asma çatı makası b- Oturtma çatı makası Şekil 2.1 Oturtma çatı ve asma çatı Çatılar kaplama malzemelerinin özelliklerine göre ve binanın yapılacağı yörenin fiziki şartlarına göre farklı eğimlerde olabilir. Bu eğimler ülkemizde yağış durumu ve iklim özellikleri göz önünde bulundurularak, kullanılan kaplama malzemesine göre Çizelge 2.1 de verilmiştir (Olgun 1991). Çizelge 2.1 Örtü malzemelerine göre çatı eğim açıları Örtü cinsi Marsilya kiremit Bitümlü karton Ahşap kaplamalı çinko çatı Galvanizli çelik levhalar Oluklu sac Çelik profil üzerine cam Çatı eğimi 18º 33º 6º 12º 7º 12º 11º 18º 6º 10º 33º 45º 10
23 2.2.2 Kafes kirişler Kafes kiriş, doğrusal çubukların mafsallı düğüm noktalarıyla birleştirilmesiyle ortaya çıkan, bünyesinde sadece basınç ve çekme gerilmesi oluşan bir taşıyıcı sistem türüdür (Türkçü 2003). Büyük açıklık ve yüksek kiriş durumunda, kafes kirişler dolu gövdeli kirişlere tercih edilir. Bazen kiriş düzlemine dik olarak çok sayıda tesisat borusunun geçirilmesi zorunluluğu, hafif bir konstrüksiyon oluşturma amacı veya mimari nedenlerden dolayı zorunlu olarak kafes kirişlerin tercihini gerekli kılar (Deren vd. 2005). Kafes kirişler, genellikle dış şekillerinin ortaya çıkardıkları biçimlere göre adlandırıldıklarından, Çizelge 2.2 de bu dış şekil türleri verilmiştir. Çizelge 2.2 Kafes kirişlere ait dış şekil türleri Kafes kirişler, üst ve alt başlık çubukları ile bunların tek parça halinde çalışmasını sağlayan örgü çubuklarından oluşmaktadır. Çubukların birleşim yerleri düğüm noktası, eğik örgü çubukları diyagonal, düşey örgü çubukları ise dikme olarak adlandırılırlar (Eyyubov 2004). Albaş (1999) yapmış olduğu çalışmada, düzlem çelik kafes sistemlerde aşık+kafes kiriş düzleminin optimizasyonunu araştırmıştır. Seçilen çeşitli boyutlardaki sistemler çözülmüş, ağırlık yönünden karşılaştırmaları yapılmıştır. Ayrıca seçilen sistemler, 11
24 yapım kolaylığı, işçilik, yapı fonksiyonu ve mimari öğeler dikkate alınarak karşılaştırmalar yapılmış ve önerilerde bulunmuştur. Çatı makası olarak kullanılan kafes kirişlerde örgü çubuklarının farklı biçimde tertibi ekonomik sonuçlar alınmasında etkilidir. Örnek çatı makası Şekil 2.2 de verilmiştir. Şekil 2.2 Örnek çatı makası Ata (2002) çelik olarak tasarlanmış hangar yapılarının ekonomik karşılaştırması üzerinde çalışmıştır. Bu çalışmada, hangarlara etki eden yükleri tespit edip hangar elemanlarının kesitlerini seçmiştir. Hesaplarda 15, 20, 25, 30, 35 metre açıklıklar, 6 ve 9 metre kat yükseklikleri kullanılmıştır. Her bir yükseklik ve açıklık için en ekonomik çelik çatı makası, kolon, temel, yatay stabilite bağlantıları ve diğer taşıyıcı elemanları tasarlamıştır. Yapıların inşaat maliyetlerini ve bakım masraflarını dikkate alarak fiyatlarını hesaplamış ve ekonomik karşılaştırmalar yapmıştır. Afolayan (2001) fink tipi kafes kirişlerin güvenlik parametreleriyle ilgili bir çalışma yapmıştır. Çalışmada bir yapı sisteminin güvenlik parametrelerinin kesin olmayan özellikler ve rasgele yüklerin kombinasyonlarından oluştuğunu ileri sürmüştür. Temelde tasarım ihtiyaçları belirli metotlarla belirlenebilir ifadesini kullanan Afolayan, kiriş sistemleri için gerekli olan girdilerden, alın kaynakları, birleştirme elemanları ve özelliklerin dikkate alınmasının gerektiğini vurgulamıştır. Tasarım yapılırken en aşırı yüklerin dikkate alınmasının gerektiğini ve bir bilgisayar programı sistemleri çözerken farklı seçimler yaparak tüm tasarım parametrelerini ve kirişin tüm elemanlarını göz önünde bulundurarak çözüm yapmaktadır sonucuna varmıştır. 12
25 2.2.3 Çerçeveler Birleşimleri moment taşıma özelliğine sahip taşıyıcı sistem elemanları çerçeve olarak adlandırılırlar. Çerçevelerin mesnetleri mafsallı veya ankastre olabilirler. Düz, eğik başlıklı, eğri gibi farklı geometrik şekillerde oluşturulabilirler (Türkçü 2003). Çerçeveler genel şekilli olup yapılarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Çerçevelerin yatay ve az eğimli elemanlarına kiriş, düşey veya çok eğimli elemanlarına kolon denir (Şekil 2.3). Çerçevelerde kesme kuvveti, eğilme momenti ve normal kuvvet aynı etkinliktedir. Bu üç kesit tesiri göz önünde bulundurularak boyutlandırılır. Çerçeveler geniş açıklıkların geçilmesinde ve kat yüksekliği fazla olan yapılarda tercih edilir. Konstrüksiyonda çelik, betonarme ve ahşap malzemeler kullanılır (Ekiz 1995). Şekil 2.3 Çerçeve örneği Subramanian and Chettiar (1979) geniş açıklıklı çerçevelerden oluşan çatıların davranışını incelemişlerdir. Tek açıklıklı çelik çerçevelerden oluşan çatıların davranışının çok kolay bir şekilde bilindiğini, fakat günlük uygulamalarda çok açıklıklı çelik çerçevelerin yaygın bir şekilde kullanılmakta olduğunu vurgulamışlardır. Kiriş köşelerini ve kolon hareketlerini incelediklerinde bu elemanların davranışlarının tam olarak bilinemediğini ifade etmişler ve çoklu çerçevelerin kiriş elemanlarının kesitlerinin tayininde büyük etkisi olduğu sonucuna varmışlardır. 13
26 Develi (2001), bu çalışmasında üç boyutlu çelik bir binanın lineer olmayan davranışını incelemiştir. Binanın tasarımı yapıldıktan sonra sonlu elemanlar yöntemine göre hesap yapan bir paket programda statik ve dinamik analizler yapılmıştır. İtme analizi yöntemi ile binanın iki yönü için birer çerçeve incelenmiştir. Değişik çerçeve şekillerinin araştırıldığı bu çalışmada, farklı deprem spektrumlarında en uygun çerçeve formu araştırılmıştır. 2.3 Taşıyıcı Sistemlerde Kullanılan Malzemeler ve Özellikleri Taşıyıcı sistemlerin yapımında kullanılan malzemeler ahşap, çelik ve betonarme olarak sıralanabilir. Bu malzemeler ekonomiklik, kolay işlenebilme ve işçilik gibi faktörlerle birbirinden ayrılır ve kullanım alanı bu niteliklere göre yaygınlaşır. Kırsal bölgelerde ahşap, yaygın kullanımıyla diğer malzemelere üstünlük sağlamasına rağmen gelişen teknoloji ve hızlı üretim ile yerini betonarme ve çeliğe bırakmaktadır. Olgun ve Öztürk (1993), yaptıkları çalışmada Samsun ilindeki kümeslerin yapısal özelliklerini incelemişlerdir. Çalışmada incelenen kümeslerin %52 sinde çatı elemanları ahşap, %48 inde ise çelik malzeme kullanıldığını, ahşap malzemelerin 10x10 cm, 10x15 cm ve 15x20 cm kesitlerde, çelik malzemelerde de I, L ve T profilleri şeklinde uygulandığını gözlemlemişlerdir. Sipahi (2001) yapmış olduğu çalışmada, son yıllarda yapı sektöründe özellikle sanayi yapılarının inşaatında, yurt dışından ithal edilen metal kabuk olarak adlandırılan, soğukta biçim verilmiş, ince kesitli, metal sacların birbirine kenetlenerek oluşturdukları yapı sistemini incelemiştir. Çalışmada; geleneksel düzlem kafes kiriş çatı sistemi ile metal kabuk çatı sistemlerini maliyet açısından karşılaştırmıştır Ahşap En eski yapı malzemelerinden biri olan ahşap, insanoğlunun eski çağlardan beri barınma, korunma, ulaşım gibi gereksinimlerini karşıladığı bir malzemedir. Günümüzde ormanların çeşitli nedenlerle gittikçe azalması, yerine yenisinin yetiştirilmemesi veya 14
27 geç yetişmesi ahşabın ekonomik değerini arttırmış ve kullanım alanlarını da sınırlamıştır. Ahşabın yerine plastik, metal, alüminyum, beton gibi bazı yapı malzemelerinin kullanılmasına rağmen ahşap, görünüş, izolasyon ve istenilen şeklin kolayca verilmesi gibi özelliklerinden dolayı yine tercih nedeni olmaktadır (Şimşek 2007). Ahşap diğer malzemelere göre daha hafif bir malzemedir. Bu özellik ahşabın makine iş gücüne gereksinim duyulmaksızın konstüksiyonuna olanak sağlamaktadır. Ahşap malzeme az bir kayıpla tekrar kullanım olanağı sunarken bazı yapı malzemeleri tek kullanımlık olmaktadır. Bu malzemede bakım ve onarım olanağı olup gerektiğinde yapıya ilaveler de yapmak mümkündür (Odabaşı 2000). Ahşabın yapı malzemesi olarak kullanılmasının birçok avantajı olmasına karşın bu malzeme neme karşı dayanıklı değildir. Nem ahşabın şişmesine dolayısıyla boyutlarının değişmesine yol açar. Ahşap her doğrultuda aynı davranışı göstermez. Bu ahşabın lifli yapısından kaynaklanmaktadır. Ahşabın diğer dezavantajı yangına karşı dayanıklı olmamasıdır. Bu olumsuzluk malzemenin dış yüzeyi yanmaz malzemelerle kaplanarak giderilebilmekte fakat bu işlem maliyeti yükseltmekte, dolayısıyla ahşabın ekonomikliğini etkilemektedir (Duman ve Ökten 1988). Ahşap malzemeye ait emniyet gerilme değerleri Çizelge 2.3 de verilmiştir (Anonim 1979). Çizelge 2.3 Ahşap malzemeye ait emniyet gerilme değerleri Emniyet Gerilmeleri (kg/cm 2 ) Gerilme Türü İğne Yapraklılar Meşe I. Sınıf II. Sınıf III.Sınıf Kayın Eğilme σ eem Liflere paralel çekme σ çem Liflere paralel basınç σ bem Liflere dik basınç σ bem Makaslama τ em
28 2.3.2 Çelik Çelik çok eski tarihlerden beri bilinmekle beraber mühendislik yapılarında kullanılmaya başlanılması iki asırlık bir geçmişe dayanır. 18.yüzyılda İngiltere de yüksek fırınlarda font ve ham demirin bol miktarda üretilmesinden sonra çelik, köprülerde kullanılmaya başlanmıştır. Önceleri sadece köprü inşaatlarında kullanılan çelik zamanla hal yapıları, uçak hangarları, spor tesisleri yapımında da kullanılmıştır. Mukavemeti 200 kg/mm² yi bulan çelik üretiminin sağlanması ve elektrik ark kaynağının geliştirilerek yaygın halde kullanılmaya başlanması bugünkü modern çelik konstrüksiyon tarzını ortaya çıkarmıştır (Karaduman 2002). Çelik homojen, izotrop ve rijit bir malzemedir. Her yön ve doğrultudaki fiziksel özellikleriyle dayanım özellikleri aynıdır. Çekme ve basınç dayanımı yüksek olan bir yapı malzemesidir. Öz ağırlık / taşıdığı yararlı yük oranı az olan çelik, özellikle binalarda ölü yükü azaltarak altyapının maliyetini düşürür (Türkçü 2004). İşçiliğin büyük bir kısmı atölyelerde yapılabilir. Çelik yapılar betonarmeye kıyasla daha hafif yapılar olduğundan temel zemini sağlam olmayan yerlerde tercih edilmektedir. Takviye ve onarımı betonarmeye nazaran daha kolay ve hızlıdır. Tekrar kullanılma olanağı sağlayan çelik malzemesinin kaybı çok az olur (Erşen 2000). Avantajlarının yanında yangına ve korozyona karşı dayanımının az olması bu malzemeyi yapılarda kullanırken, dış yüzeylerinin yanmaz ve ısı geçirgenliği az olan malzemelerle kaplanması zorunluluğunu getirmektedir. Çelik malzemesine ait gerilme değerleri yükleme durumlarına göre oluşturulmuştur. Burada St37 ve St52 çelikleri için değerler verilmiştir. St37 de (37) sayısı malzemenin çekmedeki kopma mukavemetinin kg/mm 2 cinsinden değeridir. H simgesi ile ifade edilen sütun esas yükleri (ölü yük), HZ ile ifade edilen sütun ise esas yük ve ilave yüklerin (hareketli yük) toplamını vermektedir. Bu yüklemelere göre çeliğin çekme ve kesme emniyet dayanımları Çizelge 2.4 de verilmiştir. 16
29 Çizelge 2.4 Çelik malzemesine ait farklı gerilme değerleri Çelik Türü Akma Gerilmesi σa σ çem τ em H* HZ** H* HZ** (kg/cm 2 ) ST ST *H : Esas yük **HZ : Esas yük + İlave yükler Çatı kaplama malzemeleri Çatı örtü malzemesi, işletmenin mali gücüne ve çevrede yaygın olarak bulunan malzeme çeşidine bağlı olarak kiremit, oluklu veya düz sac ve eternit olabilir. Gerek işçiliğinin kolay olması ve gerekse ucuzluğu nedeniyle eternit ve sac son yıllarda daha çok tercih edilmektedir. Ancak bu malzemelerden özellikle sac çevre koşulları konusunda yetersiz olup, yağışlı havalarda yüksek oranda ses yapmakta ve çok fazla ısı iletmektedir (Delibaş ve Okuroğlu 1987). Tarımsal yapılarda çatı kaplama malzemesi olarak en yaygın kullanılan kaplama malzemeleri kiremit, galvanizli sac ve eternittir. Bu malzemeler işçiliğinin kolay ve ekonomik olmasından dolayı ilgi görmektedir. Alüminyum sandviç paneller ise daha çok soğuk iklim bölgelerinde kullanılmaktadır. Maliyeti açısından daha pahalı olmasına karşın ısı yalıtımı gereken bölgelerde ek bir yalıtım masrafı olmadığından diğer kaplama türlerine göre daha ekonomik olabilmektedir. Yaslıoğlu ve Arıcı (2005) Bursa da yaptıkları çalışmada, inceledikleri ahırların 32 sinde çatı sisteminin mevcut olduğunu, bunların % 6 sının sundurma çatı ve % 94 ün de beşik çatı sistemi ile oluşturulduğu saptanmıştır. Çatıların hiçbirinde yalıtımın yapılmadığını, bu işletmelerde çatı havalandırma açıklıklarının gereğinden fazla olması nedeniyle, havalandırma yoluyla ısı kaybının oldukça yüksek olduğunu gözlemlemişlerdir. Çatı örtü malzemesi olarak da % 43 oranında kiremit ve % 57 oranında eternitin kullanıldığını belirlemişlerdir. 17
30 Kiremit Kiremitler ahşap kaplama tahtaları veya latalar üzerine döşenir, bunlar da ahşap merteklere sabitlenir. Çelik mertek kullanılması halinde, kiremitler bunların üzerine kaynaklanan korniyer latalar üzerine döşenebilir. Marsilya tipi kiremide uygun çatı eğimi 18 o -33 o dir (Deren vd. 2005) Oluklu galvanizli sac levha Boyları 4 m ye kadar olur ve doğrudan doğruya aşıklar üzerine oturtturulur. Yan yana yerleştirilen levhaların Φ6 lık galvanize perçinle eklenmesi gerekir. Aşık aralığı 2,5-3,5 m dir. Açık yapılarda, rüzgârın kaldırma kuvveti fazla olacağından, levhalar cm aralıklı kancalı bulonlarla her aşığa sabitlenir. Bindirme boyu mm olur. Oluklu sac levha kaplamanın ısı geçirimliliği iyi değildir (Deren 1984) Alüminyum veya sac sandviç paneller Daha hafif bir malzemeyle ve ısı kaybını da önleyecek şekilde çatı kaplaması yapılmak istendiğinde, alüminyum sandviç paneller kullanılmaktadır. Alt levha kalınlığı 0,4 mm, üst levha kalınlığı ise, yük ve aşık aralığına göre 0,5 0,6 veya 0,7 mm olmaktadır. Maksimum panel boyu çatılar için m, duvarlar için ise m dir. Bu kaplamalar için, çatı düzleminde 2 m yi aşmayan aşık aralıkları uygun olur (Öztürk 2007) Oluklu çimentolu asbest levhalar (eternit) Asbestli çimento levhalar, uzun lifli asbest ve portland çimentosunun preslenmesi ile üretilir. Su ve ateş etkilerine dayanıklıdır, su geçirmez, ancak zamanla atmosfer etkisinden dolayı kırılgan hale gelmektedir. Renk açık ve koyu gridir. Beyaz çimento kullanılarak daha açık renklerin elde edilmesi mümkündür. Asbest esaslı levhalar, ucuz kaplama istenen basit konut, depo, fabrika, sanayi yapısı v.b. yerlerde kullanılmaktadır. Bu malzeme ağırlık itibariyle %80 90 oranında çimento, %15 20 oranında asbestten oluşan bir örtü malzemesidir (Şimşek 2007). 18
31 2.4 Taşıyıcı Sistemlerin Tasarımında Kullanılan Yükler Bir taşıyıcı sistemin tasarımında sisteme etki edecek yüklerin saptanması önemlidir. Bu yükler yapıya dışarıdan etki edecek dış yükler ve sistemin kendi ağırlığı olacaktır. Dış yükleri kar yükü ve rüzgâr yükü oluştururken, sistemin kendi ağırlığını da kaplama malzemeleri ve sistemi meydana getiren elemanlar oluşturmaktadır Kar yükü Kar yükünün değeri, kar yağışı artış şartlarına göre değişkenlik gösterir. Kar yükü hareketli yük sınıfına girer, coğrafi ve meteorolojik şartlara bağlı olarak tayin edilir. Kar yükü çatı geometrisine ve yatay düzlemde 1 m 2 alanda toplanabilecek kar ağırlığına göre saptanır (Eyyubov 2004). Kar yükü planda m 2 ye kn olarak, yapının bulunduğu yerin denizden yüksekliğine ve çatı yüzeyinin yatayla olan açısına göre değişir. P P k = k 0 m P ko = Kar yükü (kn) P k = Kar yükü hesap değeri (kn) m = Katsayı yı göstermektedir. α 30 için m= 1 30 α>30 için m= 1 α 40 Anonim 1997 e göre ülkemizde 4 farklı yağış bölgesi tespit edilmiş olup bu bölgelerin denizden yüksekliklerine göre farklı kar yükü değerleri kullanılmaktadır. Çağlayan ve Yüksel (2007), çatı sistemlerinin yük etkisi altında davranışlarını incelemişlerdir yılında Türkiye de meydana gelen bir çatı çökmesine ait prototip oluşturup üzerinde deneysel çalışmalar gerçekleştirmişlerdir. Çöküntünün sebebinin kar yükü olduğunu ifade etmişlerdir. Çalışmada bir matematiksel model oluşturarak çatının 19
32 dikey yüklere göre kapasitesi ölçülmüş ve çatılarda kullanılan kirişlerin kar yüküne karşı yanlış tasarlandığı ve bu sebepten dolayı çöküntünün oluştuğu sonucuna varmışlardır Rüzgâr yükü Rüzgâr yükü hesabı yapının geometrisine bağlıdır. Basınç, emme ve sürtünme etkileri birleştirilerek hesaba alınır. Bir yapıda rüzgâr yükü Anonim 1997 e göre; W = C f q A eşitliği ile bulunur. C f = Aerodinamik yük katsayısı. q = Emme (hız basıncı). A = Etkilenen yüzey alanını göstermektedir. Rüzgâr yükü yapının yüksekliğine göre değişmekte olan rüzgâr hızı ile orantılıdır. Buna göre; 0 8 m arası q = 0,5 kn/m m arası q = 0,8 kn/m 2 dir. Rüzgâr yükü yapılarda emme ve basınç kuvveti olarak kendini göstermektedir. Bu kuvvetler yapının yüzeyine dik etki etmektedir. Eğimli çatılarda da rüzgâr kuvvetinin çatı düzlemine dik olarak etki ettiği düşünülmelidir Çatı kaplama yükü Yapılarda eğimli çatı sistemleri rüzgâr, yağış ve yalıtım düşünülerek çeşitli yapı malzemeleriyle kaplanmaktadır. Üretildikleri malzeme türüne göre farklı birim ağırlığa sahiptirler. Teknolojinin hızlı gelişimi yeni, hafif, mukavemetli ve ekonomik yapı malzemesi arayışını da paralelinde geliştirmiştir. Yapılarda yaygın olarak kullanılan çatı kaplama malzemeleri ve birim ağırlıkları Çizelge 2.5 de verilmiştir (Öztürk 2007). 20
33 Çizelge 2.5 Çatı kaplama malzemeleri ve birim ağırlıkları Kaplama malzemesi Birim Ağırlık (kg/m 2 ) Galvanizli oluklu sac 8 12 Eternit 20 Kiremit 50 Alüminyum sandviç 4, Taşıyıcı Sistem Elemanlarının Tasarımı Taşıyıcı sistem elemanlarının büyük seçilmesi halinde, hem malzeme daha fazla kullanılacak hem de yapıya etkiyecek olan deprem yükü genellikle daha büyük olacaktır. Her iki durumda yapı maliyetini arttıracağı gibi, işçiliği zor bir taşıyıcı sitemin seçilmesi de yapı maliyetini arttıracaktır. Yapıların taşıyıcı sistem maliyeti, toplam maliyetin genel olarak %35 50 si kadardır. Depreme dayanıklı sistem seçiminde ise bu maliyet %50 80 lere kadar artabilmektedir (Bayülke 1998). Çelik kafes sistemler ve çelik çerçevelerde, kolon ve çubuk elemanlarının kesit tayininde çelik profiller kullanılmaktadır. Çerçevelerin kolonlarında I ve IPE profilleri ekonomik olarak kullanılabilirler. Kafes kirişlerin çubuklarında başlık çubuğu olarak T kesitli profiller, örgü çubuğu olarak da T profili yada çift korniyer kullanılması ekonomik çözümler sağlar (Karaduman 2002). Olgun ve Yaprak (1997), Tarımsal yapılarda taşıyıcı sistemi oluşturan kafes kirişleri farklı açıklıklarda ve altı farklı örgü tipi kullanılarak ekonomik bir karşılaştırma yapmışlardır. Çalışmada atermit ve alüminyum sandviç panel kullanılmıştır. Sonuç olarak atermit kaplamalı sistemler daha büyük kesitlere sahip olduklarından maliyetleri de yüksek çıkmıştır. Olgun vd. (1997), yaptıkları çalışmada, hayvansal üretim yapılarında kullanılan taşıyıcı sistemlerden çerçeve ve kafes kirişleri farklı kaplama malzemeleri ve değişik açıklıklarda incelemişlerdir. Açıklığı 1640 cm den küçük olan taşıyıcı sistemlerde kafes kirişlerin, açıklığı bu değerden büyük olan taşıyıcı sistemlerde ise çerçevenin daha ekonomik olduğu sonucuna varmışlardır. 21
34 Tola (1991), değişik geometrik şekilli kafes sistemleri alarak her bir sistemi kendi içerisinde incelemiştir. Bu sistemler farklı örgü türleri ve farklı profiller için ağırlık yönüyle karşılaştırılmıştır. Karaca (2001), aynı fiziksel ortamda bulunan ve benzer etkilere açık dolu gövdeli ve kafes sistem olarak oluşturulan iki sistemi özellikle taşıyıcı sistem ekonomisi yönüyle karşılaştırmıştır. Önce sisteme etkiyen yükler tespit edilmiş, açıklığı ve yüksekliği değişen sistemlerin bilgisayar programı yardımı ile statik analizi yapılmış, sonra sonuçlar standartlara göre çözülerek kesitler tayin edilmiş ve m² ağırlıklar bulunmuştur. Saka (2003) çatı kirişlerinin en ideal kesitlerinin tasarımı üzerine bir çalışma yapmıştır. En uygun kesitlerin bulunabilmesi için çalışmaların yapılması gerektiği ve bu çalışmaların hala devam ettiğini belirtmiştir. En uygun kesitlerin, üzerine gelen yükleri diğer elemanlara düzgün aktaran ve çevresindeki elemanlarla en uygun çalışandır tanımını yapmıştır. Sonuç olarak bulunan tasarımlarda, kullanılan yöntemlerin etkisinin büyük olduğunu, birkaç bağıntı ile en uygun modelin bulunabileceğini belirtmiştir. Bulunan kesit üzerinde ağırlığını azaltıcı bir takım yöntemler de uygulanabilir sonucuna varmıştır. Çözümler arttıkça daha uygun modellerin bulunabileceği tespiti yapılmıştır. Ayiçi (1999) yapmış olduğu çalışmada, çelik yapı elemanlarının boyutlandırılmasını ve statik hesaplarını yapan bir bilgisayar programı hazırlamıştır. Bu programda taşıyıcı sistemin plastik davranışını da hesaplarda göz önünde bulundurmuştur. Programın temelini sonlu elemanlar metodu oluşturmuştur. 22
35 3. MATERYAL VE YÖNTEM 3.1 Materyal Süt ve besi sığırı ahırları ile tavuk kümesleri için farklı tasarım özellikleri göz önünde tutularak geliştirilen taşıyıcı sistemler, bu araştırmada materyal olarak kullanılmıştır Araştırmada kullanılan kafes kiriş tipleri Kırsal alanda yapılardan beklenen fonksiyonlara göre çeşitli çatı şekilleri kullanılırsa da yapılan çalışmada ahır ve kümeslerde geniş açıklıkların örtülmesinde kullanılan farklı kafes kirişli çatı sistemlerinin ekonomik tasarımı araştırılmıştır. Tarımsal yapılarda geniş açıklıkların örtülmesinde sıkça kullanılan kafes kirişler, örgü tiplerine göre farklı görünümler oluşturmaktadır. Yapılan araştırmada 7 adet farklı örgü tipinde kafes kiriş ele alınmış, tasarımı yapılan kafes kirişler ve örgü tipleri Çizelge 3.1 de verilmiştir. Çizelge 3.1 Kafes kiriş örgü tipleri 23
36 3.1.2 Araştırmada kullanılan çerçeve tipleri Çalışmada, tek açıklıklı basit çerçeve, üç açıklıklı çerçeve, üç açıklıklı pratt tipi kirişli çerçeve, üç açıklıklı howe tipi kirişli çerçeve ve dört açıklıklı çerçeve kullanılmıştır. Seçilen çerçeve tipleri, uygulamada yaygın kullanım alanı bulunan çerçeve tiplerden oluşturulmuştur. Kullanılan çerçeve tipleri Çizelge 3.2 de verilmiştir. Çizelge 3.2 Çerçeve tipleri 3.2 Yöntem Bu bölümde hayvansal üretim yapılarında kullanılan taşıyıcı sistemlerin ekonomik yönden karşılaştırılmasında kullanılan yöntemler verilmiştir. 24
37 3.2.1 Farklı planlama sistemleri için bina boyutlarının belirlenmesi Yapılan çalışmada kullanılan açıklıklar, hayvansal üretim yapılarının taban planlarında sıkça kullanılan boyutlar esas alınarak seçilmiştir. Çalışmada kullanılan aks aralıkları, aşık uzunlukları, durak genişlikleri ve kümes boyutları sistemlerin modüler olması düşünülerek seçilmiştir. Durak genişliklerinin 1,2 m olması durumunda her aks arasına yaklaşık 4 durak sığması tasarlanmıştır. Bu duruma göre 4,8 m aks aralığı olarak alınmıştır. Öneş ve Olgun (1989) ile Ekmekyapar (1993), ülkemiz hayvan barınakları için en uygun çatı eğimini º olarak önermektedirler. Çatı eğim açısı; kullanılan kaplama tipleri ve yağış bölgeleri göz önünde bulundurularak 18,5º olarak seçilmiştir Süt ve besi sığırı ahırları Taban planları, ahırlarda yetiştirilecek hayvanların cinsine, kullanılacak teçhizata ve iklim koşullarına bağlı olarak değişmektedir. Araştırmada; süt sığırı ve besi sığırlarında kullanılan ahır planlama sistemlerinden; bağlı duraklı ve serbest duraklı sistemler kullanılmıştır. Bağlı duraklı sistemlerde iki sıralı dışa bakan ahır taban planı ve bu sistemlere ait iki tip ahır genişliği çalışmada ele alınmıştır. Bunlardan ilki ahır içerisindeki hizmetlerin insan gücü ile yapılabileceği boyutların kullanıldığı ve 990 cm genişlik verilen taban planı, diğeri ise ahır içi hizmetlerin makine ve teçhizat ile yapılacağı boyutların kullanıldığı taban planı olup genişliği 1460 cm olarak alınmıştır. Seçilen açıklıkların belirlenmesinde kullanılan planlama sistemleri Şekil de verilmiştir. Serbest duraklı sistemlerde iki sıra serbest duraklı dışa, iki sıra serbest duraklı içe bakan ve dört sıra serbest duraklı ahır taban planları kullanılmış, servis yolları, ahır içi 25
38 hizmetlerin makine ve teçhizat ile yapılacağı durumda kullanılan genişlikler ele alınarak taban planları oluşturulmuş ve 1600 cm, 2100 cm, 2560 cm genişlikler çalışmada kullanılmıştır. Seçilen açıklıkların belirlenmesinde kullanılan planlama sistemleri Şekil de verilmiştir. Şekil 3.1 İki sıralı dışa bakan bağlı duraklı ahır Şekil 3.2 İki sıralı dışa bakan, bağlı duraklı ve servislerde makine kullanılan ahır 26
39 Şekil 3.3 İki sıra serbest duraklı dışa bakan ahır Şekil 3.4 İki sıra serbest duraklı içe bakan ahır 27
40 Şekil 3.5 Dört sıra serbest duraklı ahır Kümesler Kümeslerde kafes sistemli tasarım ele alınmıştır. Kafes sistem; çevre koşullarının daha iyi kontrolüne, birim alanda daha fazla tavuk barındırılmasına ve daha yüksek randıman sağlanmasına olanak verdiği için uygulamada büyük ilgi görmektedir. Katlı tip kafes düzenlemesi daha az taban alanında daha fazla tavuk yetiştirme imkânı sağladığı ve uygulamada daha yaygın kullanım imkânı bulduğundan dolayı çalışmamızda tercih edilen kafes türü olmuştur. Açıklıkların belirlenmesinde, katlı kafes sistemli tavuk kümesi taban planlarına ait genişlikler Şekil de verilmiş ve 925 cm ile 1200 cm genişliğe sahip kümesler çalışmada kullanılmıştır. 28
41 Şekil 3.6 Üç sıralı kafesli tavuk kümesi Şekil 3.7 Dört sıralı kafesli tavuk kümesi Malzeme seçimi Kafes kirişlerde ahşap ve çelik, çerçevelerde ise çelik konstrüksiyon malzemesi olarak seçilmiştir. 29
42 Ahşap malzemesi olarak, inşaat imalatlarında geniş kullanım alanı olması ve fiyat olarak I. sınıf çama göre daha ucuz olması dikkate alınarak II. Sınıf çam seçilmiştir. Bu malzemeye ait özellikler Çizelge 3.3 de verilmiştir. Ahşap yapı elemanlarında kesitler 5x5 cm, 5x10 cm, 10x10 cm şeklinde 5 cm nin katları olarak kullanılmıştır. Çelik malzemesi olarak, St37 çeliği seçilmiştir. Bu seçim, ülkemizde St37 çeliğinin üretilmesi ve kolayca bulunabilmesi özellikleri dikkate alınarak yapılmıştır. Bu çeliğe ait kullanılan özellikler Çizelge 3.3 de verilmiştir. Çizelge 3.3 Kafes kirişlerde ve çerçevelerde kullanılan malzeme özellikleri Malzeme Elastisite Modülü kg/cm 2 Kayma modülü kg/cm 2 Lineer ısı katsayısı Poisson sayısı Ahşap (II. Sınıf çam) x Çelik (St37) x10-6 0,3 Boyutlandırmada çelik çubuklarda çift korniyer, I profili ve T profilleri, kaynak yapımındaki kolaylık, kaplama malzemelerinin montajı gibi hususlar dikkate alınarak seçilmiştir. Kafes sitemlerde üst ve alt başlık çubukları T profili, dikme ve diyagonaller ise çift korniyerlerle oluşturulmuştur. Çerçevelerde kolon ve kirişler I profili olarak boyutlandırılmış, geniş açıklıklarda ise I profiline ilave parçalar eklenerek kesitin taşıma gücü arttırılmıştır. Yapılan çalışmada kullanılan Sap2000 yazılımı ahşap çözümlere ait kesit atamalarını yapamadığından, ahşap kafes kirişler üzerinde dış yüklerden oluşan kuvvetler programdan alınmıştır. Kesit tayini, çekme çubuklarında ve basınç çubuklarında emniyet gerilmeleri kullanılarak yapılmıştır. Çekme çubuklarında ve basınç 30
43 P çubuklarında kesitler σ = bağıntısına göre bulunmuştur. Basınç çubuklarında ayrıca F kesitler burkulma açısından da kontrol edilmiştir Taşıyıcı sistemlere gelen yüklerin belirlenmesi Taşıyıcı sistemlere etki eden dış yükler kullanılan malzemelere ve çatı eğimine göre hesaplanarak tekil yük haline getirilmiş, düğüm noktalarından sistemlere etki ettirilmiştir. Dış yük olarak; kar yükü, rüzgâr yükü, deprem yükü ve kaplama yükü alınmıştır Kar yükü Kar yükü Anonim (1997) de verilen kurallara uyularak bulunmuştur. Kar yükü yapının deniz seviyesinden yüksekliği ve bölgenin iklim koşulları dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Kar yükü; P = P 0 m ifadesi kullanılarak elde edilmiştir. k k P k = Kar yükü hesap değeri P ko = Kar yükü 30 m = Katsayı α 30 için m= 1 veya α>30 için m= 1 α 40 P ko kar yükü ülkemizde bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Kar yükü; hayvancılığın yoğun yapıldığı bölgeler ve denizden yükseklikleri dikkate alınarak 0,85 kn/m 2 olarak seçilmiş, çatı eğimi 18,5º olduğundan dolayı m değeri 1 olarak alınmıştır. Pk = 0,85 kn/m 2 x 1= 0,85 kn/m 2 => 85 kg/m 2 olur. 31
44 Rüzgâr yükü Çalışmada yapı yüksekliği 3 m, çatı eğimi 18,5 olarak seçildiğinden q = 0,5 kn/m 2 alınmıştır. Yapıya etkiyen rüzgâr yükünü bulmak için Cf katsayısı Anonim, 1997 e göre rüzgârın yönü dikkate alınarak; (1,2 sinα 0,4) Basınç (-0,4) Emme ifadeleri kullanılacaktır. C f basınç = (1,2 sin18,5-0,4) = -0,0191 W = -0,0191 x 50 = 0,955 kg/m 2 (basınç) W = -0,4 x 50 = -20 kg/m 2 (emme) Burada rüzgâr yükünün çatı düzleminde oluşturacağı basınç yükü yoktur. Çatıda emme yükü oluşmakta ancak bu yük mevcut basınç yükünü azaltacağından rüzgâr yükü bu çatı eğimi için ihmal edilebilir düzeydedir Deprem yükü Çalışmada kullanılan yazılım programı sap2000 de deprem yüklerinin sisteme etkisi mod birleştirme yöntemine göre hesaplanmıştır. Bu yöntemde maksimum iç kuvvetler ve yer değiştirmeler, binada yeterli sayıda doğal titreşim modunun her biri için hesaplanan maksimum katkıların istatistiksel olarak birleştirilmesi ile elde edilir. Bu yöntem ile bulunan maksimum yer değiştirme, iç kuvvet değerleri her bir mod etkisi dikkate alınarak ve istatistiksel yöntemlerle birleştirilerek bulunur. Çalışmada öncelikle sisteme tepki spektrum eğrisine ait veri bilgileri girilmiştir. Bu veriler Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik teki ivme spektrum eğrisinden alınmış ve buna göre sistemlerin dinamik analizleri yapılmıştır (Anonim 1996). 32
45 Kaplama yükü Çalışmada, çatı kaplama malzemesi olarak, kiremit, eternit, alüminyum sandviç ve galvanizli sac kaplama malzemeleri kullanılmıştır. Malzeme seçimi; tarımsal yapılarda yaygın kullanılan ve kolay işçilik gibi ölçütler dikkate alınarak yapılmıştır. Kullanılan kaplama malzemelerinin birim ağırlıkları ürün kataloglarından alınmıştır ve bu değerler Çizelge 3.4 de verilmiştir. Çizelge 3.4 Kullanılan kaplama malzemelerinin birim ağırlıkları Taşıyıcı sistemin ağırlığı Hesaplanan dış yükler içerisinde taşıyıcı sisteme ait ağırlıklar yer almamaktadır. Program sistemin ağırlığını, seçilen kesitlere göre her analiz yapımında dış yükler üzerine ilave etmektedir Taşıyıcı sistemlerin çözümü Sap2000 hem çelik, hem de betonarme yapıların statik analiz programı olup, yapı sistemi modellerinin geliştirilmesi, analizi ve boyutlandırılması için kullanılan genel amaçlı bir programdır. Program taşıyıcı sistemin statik analizini sonlu elemanlar yöntemine göre yapmaktadır. Tüm işlemler özel Grafik Kullanıcı Arayüzü yardımı ile sap2000 ekranı üzerinde gerçekleştirilmiştir. Taşıyıcı sistemlerin analiz ve boyutlandırması Şekil 3.8 de verilen akış diyagramına göre yapılmıştır (Çağdaş 2004). 33
46 Şekil 3.8 Sap2000 paket programının akış diyagramı Bilgisayar programında öncelikle yük ve uzunluk birimleri kilogram ve metre olarak seçilmiş, sistem çizimi yapılarak önceden programa girilen kesitler yardımıyla çubuklara ön boyutlar verilmiştir. Mesnet tanımlamaları yapıldıktan sonra yükler tekil yük biçiminde sistemin düğüm noktalarına aktarılmıştır. Ayrıca deprem bölgesine ait verilerde programa girilerek, analizde deprem etkisi de dikkate alınmıştır. Sap2000 yazılımından, çubukların üzerine gelen yükleri güvenle taşıyabileceği kesitler renkli diyagram halinde alınmıştır. Şekil 3.9 da galvanizli sac kaplamalı, 925 cm açıklıklı, çelik kafes kirişe ait elde edilen kesitler verilmiştir. Burada üst başlık olarak T70, alt başlık olarak T50, dikme ve diyagonallerde ise çift korniyerler profil olarak seçilmiştir. 34
47 Şekil 3.9 Galvanizli sac kaplamalı 925 cm açıklıklı pratt tipi çelik kafes kirişe ait çubuk kesitleri Analiz sonunda elde edilen kesitlerde oluşan gerilmelerin emniyet gerilmelerine oranları diyagram halinde yazılım programı tarafından verilmektedir. Bu gerilme oranları renklerle de ifade edilmektedir. Şekil 3.10 da renklere ait çubuk ölçek, galvanizli sac kaplamalı, 925 cm açıklıklı pratt tipi çelik kafes kirişe ait renk ve gerilme oranları verilmiştir. Şekil 3.10 Galvanizli sac kaplamalı 925 cm açıklıklı pratt tipi çelik kafes kiriş gerilme oranları Yapılan çözüm sonucunda elde edilen gerilme oranlarının 1 i geçmesi verilen kesitin yetersiz olduğunu ifade etmekte, bunun sonucunda enkesit arttırılarak çözüm yenilenmektedir. Çözümlerden çubukların renklerinin ve gerilme oranlarının emniyetli bir şekilde yükleri taşıyabileceği sonucu alınana dek bu işlemler tekrarlanmıştır. 35
TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıÇATI MAKASINA GELEN YÜKLER
ÇATI MAKASINA GELEN YÜKLER Bir yapıyı dış etkilere karşı koruyan taşıyıcı sisteme çatı denir. Belirli aralıklarla yerleştirilen çatı makaslarının, yatay taşıyıcı eleman olan aşıklarla birleştirilmesi ile
DetaylıÇizelge...: Peyzaj Mimarlığı Uygulamalarında Kullanılan Bazı Yapı malzemelerinin Kırılma Direnci ve Hesap Gerilmeleri. Kırılma Direnci (kg/cm²)
Çizelge...: Peyzaj Mimarlığı Uygulamalarında Kullanılan Bazı Yapı malzemelerinin Kırılma Direnci ve Hesap Gerilmeleri. Yapı Malzemesi İbreli Ağaç Türleri Yapraklı Ağaç Türleri Birim Ağırlık (kg/m³) Elastisite
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıProf. Dr. Berna KENDİRLİ
Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Sabit (ölü) yükler - Serayı oluşturan elemanların ağırlıkları, - Seraya asılı tesisatın ağırlığı Hareketli (canlı) yükler - Rüzgar yükü, - Kar yükü, - Çatıya asılarak yetiştirilen
DetaylıMÜHENDİSLİK MEKANİĞİ (STATİK)
MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ (STATİK) Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, temel kavramlar, statiğin temel ilkeleri 2-3 Düzlem kuvvetler
DetaylıBALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BAÜ MÜH.MİM. FAK. İNŞAAT MÜH. BL. ÇELİK KAFES SİSTEM TASARIMI DERS NOTLARI
BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÇELİK KAFES SİSTEM TASARIMI DERS NOTLARI Yrd.Doç.Dr. Kaan TÜRKER 1.HAFTA (2016) 1 DERS PLANI KONULAR 1. Çelik Çatı Sisteminin Geometrik
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıUZAYSAL VE DOLU GÖVDELİ AŞIKLARIN ÇELİK ÇATI AĞIRLIĞINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ
UZAYSAL VE DOLU GÖVDELİ AŞIKLARIN ÇELİK ÇATI AĞIRLIĞINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ Mutlu SEÇER* ve Özgür BOZDAĞ* *Dokuz Eylül Üniv., Müh. Fak., İnşaat Müh. Böl., İzmir ÖZET Bu çalışmada, ülkemizde çelik hal
DetaylıÇELİK PREFABRİK YAPILAR
ÇELİK PREFABRİK YAPILAR 2. Bölüm Temel, kolon kirişler ve Döşeme 1 1. Çelik Temeller Binaların sabit ve hareketli yüklerini zemine nakletmek üzere inşa edilen temeller, şekillenme ve kullanılan malzemenin
DetaylıÇELİK YAPILAR 7 ÇELİK İSKELETTE DÖŞEMELER DÖŞEMELER DÖŞEMELER DÖŞEMELER. DÖŞEMELER Yerinde Dökme Betonarme Döşemeler
Döşemeler, yapının duvar, kolon yada çerçeve gibi düşey iskeleti üzerine oturan, modülasyon ızgarası üzerini örterek katlar arası ayırımı sağlayan yatay levhalardır. ÇELİK YAPILAR 7 ÇELİK İSKELETTE Döşemeler,
DetaylıÇATILAR. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi
ÇATILAR Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi ÇATILAR Bir yapıyı üstünden etkileyen yağmur, kar, rüzgar, sıcak ve soğuk
DetaylıÇELİK YAPILAR 2. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli
ÇELİK YAPILAR 2. Hafta Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Haddelenmiş Çelik Ürünleri Nelerdir? Haddelemeyi tekrar hatırlayacak olursak; Haddeleme
DetaylıÇELİK PREFABRİK YAPILAR
ÇELİK PREFABRİK YAPILAR 3. Bölüm Duvarlar. 4. Bölüm Kafes Kirişler. Duvarlar Çelik çerçeveli yapılarda kullanılan duvarlar da taşıyıcı yapı elemanları gibi çoğunlukla prefabriktir. Bu özellik üretimin
DetaylıÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi
ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi ÖZET Donatılı gazbeton çatı panellerinin çeşitli çatı taşıyıcı sistemlerinde
DetaylıRÜZGAR ETKİLERİ (YÜKLERİ) (W)
RÜZGAR ETKİLERİ (YÜKLERİ) (W) Çatılara etkiyen rüzgar yükleri TS EN 1991-1-4 den yararlanarak belirlenir. Rüzgar etkileri, yapı tipine, geometrisine ve yüksekliğine bağlı olarak önemli farklılıklar göstermektedir.
DetaylıTAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun
Dolu Gövdeli Kirişler TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof Dr Görün Arun 072 ÇELİK YAPILAR Kirişler, Çerçeve Dolu gövdeli kirişler: Hadde mamulü profiller Levhalı yapma en-kesitler Profil ve levhalarla oluşturulmuş
DetaylıBAĞLI DURAKLI AHIRLARIN PLANLANMASI
BAĞLI DURAKLI AHIRLARIN PLANLANMASI Prof.Dr. A.Vahap YAĞANOĞLU Erzurum-2018 Tarımsal yapılar içerisinde özenle planlanması gereken hayvan barınaklarının (ahır, ağıl, kümes) yapımından güdülen amaç, hayvanları
DetaylıSERA TASARIMI (Seraların Yapı Elemanları)
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü SERA TASARIMI (Seraların Yapı Elemanları) Yrd. Doç. Dr. N. Yasemin EMEKLİ Projelemede Etkili Yükler Sabit (ölü) yükler - Serayı oluşturan
DetaylıÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR
ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR 2. Bölüm Temel, kolon kirişler ve Döşeme 1 1. Çelik Temeller Binaların sabit ve hareketli yüklerini zemine nakletmek üzere inşa edilen temeller, şekillenme ve kullanılan malzemenin
DetaylıBALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÇELİK ÇATI TASARIMI ÖĞRETİM YILI DERS NOTLARI
BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÇELİK ÇATI TASARIMI 2018-2019 ÖĞRETİM YILI DERS NOTLARI 1 DERS PLANI KONULAR 1. Çelik Çatı Sisteminde Aşık düzeninin ve Kafes Kiriş
DetaylıTanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir.
BASINÇ ÇUBUKLARI Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir. Basınç çubukları, sadece eksenel basınç kuvvetine maruz kalırlar. Bu çubuklar üzerinde Eğilme ve
DetaylıPeyzaj Yapıları I ÇATI ELEMANLARI. Çatı elemanlarının tasarımında görsel karakteri etkileyen özellikler Sığınma ve Korunma
ÇATI ELEMANLARI Dersi Dış mekan içinde yapılan ve daha çok dinlenme ihtiyacını karşılayan yapay çatı elemanları Pergola Kameriye Çardaklar Sığınma ve Korunma Işık ve Gölge Yoğunluğu Yağış durumu Çatı elemanlarının
DetaylıÇATI KAPLAMASI. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi
ÇATI KAPLAMASI Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi ÇATI KAPLAMASI Çatı kaplaması için kullanılan malzemeler şunlardır.
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıİNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ (Bölüm-3) KÖPRÜLER
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ (Bölüm-3) KÖPRÜLER Yrd. Doç. Dr. Banu Yağcı Kaynaklar G. Kıymaz, İstanbul Kültür Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Ders Notları, 2009 http://web.sakarya.edu.tr/~cacur/ins/resim/kopruler.htm
DetaylıYapılara Etkiyen Karakteristik Yükler
Yapılara Etkiyen Karakteristik Yükler Kalıcı (sabit, zati, öz, ölü) yükler (G): Yapı elemanlarının öz yükleridir. Döşeme ağırlığı ( döşeme betonu+tesviye betonu+kaplama+sıva). Kiriş ağırlığı. Duvar ağırlığı
Detaylı1.7 ) Çelik Yapılarda Yangın (Yüksek Sıcaklık) Etkisi
1.7 ) Çelik Yapılarda Yangın (Yüksek Sıcaklık) Etkisi Çelik yapıların en büyük dezavantajlarından biri yüksek ısı (yangın) etkisi altında mekanik özelliklerinin hızla olumsuz yönde etkilemesidir. Sıcaklık
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıMaster Panel 1000 WT Cephe
GROUP ENERJİ SANDVİÇ PANEL 0216 340 2538-39 FAKS: 0216 340 2534 Email:info@groupenerji.com Master Panel 1000 WT Cephe Ürün Tanımı Cephe paneli bağlantı elemanını gizleyen sistemi sayesinde cephelerde kullanıma
DetaylıINSA 473 Çelik Tasarım Esasları
INSA 473 Çelik Tasarım Esasları İÇERİK Yapı Malzemesi Olarak Çelik Birleşim Araçları Çekme Çubukları Basınç Çubukları Eğilmeye Çalışan Elemanlar-Kirişler Kiriş-kolonlar Birleşimler INSA 473 Çelik Tasarım
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıİNŞAAT TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARI I ÇATI TEKNİKLERİ
İNŞAAT TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARI I ÇATI TEKNİKLERİ TANIM Yapıların en üstüne inşa edilen, yapıyı kar, yağmur, sıcak, soğuk ve rüzgar gibi dış tesirlere karşı koruyan, lüzumu halinde çatıdan bina içinin
DetaylıENLEME BAĞLANTILARININ DÜZENLENMESİ
ENLEME BAĞLANTILARININ Çok parçalı basınç çubuklarının teşkilinde kullanılan iki tür bağlantı şekli vardır. Bunlar; DÜZENLENMESİ Çerçeve Bağlantı Kafes Bağlantı Çerçeve bağlantı elemanları, basınç çubuğunu
DetaylıİNŞAAT TEKNOLOJİLERİ VE UYGULAMALARI ÇATI TEKNİKLERİ
İNŞAAT TEKNOLOJİLERİ VE UYGULAMALAR ÇAT TEKNİKLERİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Yrd. Prof. Doç. Dr. Mehmet Dr. Ali SARBYK İNŞAAT TEKNOLOJİSİUYGULAMALAR Tanım Yapıları dış atmosferden gelen yağmur, rüzgar, kar ve
DetaylıDUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2015-2016 GÜZ YARIYILI
DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2015-2016 GÜZ YARIYILI Yrd. Doç. Dr. Uğur DAĞDEVİREN 2 3 Genel anlamda temel mühendisliği, yapısal yükleri zemine izin verilebilir
DetaylıOrta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Gazbeton, Tuğla ve Bims Blok Kullanımının Bina Statik Tasarımına ve Maliyetine olan Etkilerinin İncelenmesi 4 Mart 2008 Bu rapor Orta Doğu Teknik
DetaylıMaster Panel NOVA 5TM Çatı
Master Panel NOVA 5TM Çatı Ürün Tanımı Yangın riskinin yüksek olduğu yapılarda ve azami yangın dayanımı istenen binalarda güvenle kullanılırken beş hadveli formuyla geniş açıklıkların güvenle geçilmesini
Detaylı10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500)
TS 500 / Şubat 2000 Temel derinliği konusundan hiç bahsedilmemektedir. EKİM 2012 10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500) 10.0 - KULLANILAN SİMGELER Öğr.Verildi b d l V cr V d Duvar altı temeli genişliği Temellerde,
DetaylıİTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232. Döşemeler
İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232 Döşemeler 2015 Betonarme Döşemeler Giriş / Betonarme Döşemeler Kirişli plak döşemeler Dişli (nervürlü)
DetaylıTaşıyıcı Sistem İlkeleri. Dr. Haluk Sesigür İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu
Taşıyıcı Sistem İlkeleri Dr. Haluk Sesigür İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi TAŞIYICI SİSTEM ELEMANLARI YÜKLER YÜKLER ve MESNET TEPKİLERİ YÜKLER RÜZGAR YÜKLERİ BETONARME TAŞIYICI SİSTEM ELEMANLARI Rüzgar yönü
DetaylıTC. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ, MF İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Department of Civil Engineering YAPI STATİĞİ 1 KAFES SİSTEMLER 1 KAFES KÖPRÜLER
TC. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ, MF İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Department of Civil Engineering YAPI STATİĞİ 1 KAFES SİSTEMLER 1 DR. MUSTAFA KUTANİS SLIDE 1 KAFES KÖPRÜLER DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ
DetaylıÇELİK PREFABRİK YAPILAR
ÇELİK PREFABRİK YAPILAR 5. Bölüm Prefabrik Çelik Kirişli Çatılar 6. Bölüm Dairesel Kesitli Çelik Yapılar PREFABRİK ÇELİK KİRİŞLİ ÇATILAR 5. Çelik Kirişli Çatılar Çatılar; çatı kaplaması, mertekler, aşıklar
DetaylıÇELİK YAPILAR-I DERS NOTLARI
BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2017-2018 ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI ÇELİK YAPILAR-I DERS NOTLARI 1 DERS PLANI KONULAR 1. Çelik Yapılar Hakkında Genel Bilgiler 1.1.
DetaylıMaster Panel 1000 R5T Çatı
GROUP ENERJİ SANDVİÇ PANEL 0216 340 2538-39 FAKS: 0216 340 2534 Email:info@groupenerji.com Master Panel 1000 R5T Çatı Ürün Tanımı Yangın riskinin yüksek olduğu yapılarda ve azami yangın dayanımı istenen
DetaylıSerbest Duraklı Ahırların Planlanması
Serbest Duraklı Ahırların Planlanması Prof.Dr. A.Vahap YAĞANOĞLU ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Erzurum-2018 Ahırlar işletme avlusunda bulunan yapılar içerisinde
DetaylıHibrit ve Çelik Kablolu Köprülerin Dinamik Davranışlarının Karşılaştırılması
1 Hibrit ve Çelik Kablolu Köprülerin Dinamik Davranışlarının Karşılaştırılması Arş. Gör. Murat Günaydın 1 Doç. Dr. Süleyman Adanur 2 Doç. Dr. Ahmet Can Altunışık 2 Doç. Dr. Mehmet Akköse 2 1-Gümüşhane
Detaylıİnşaat Müh. Giriş. Konu: ÇELİK YAPILAR. İnşaat Müh. Giriş Dersi Konu: Çelik Yapılar 1
İnşaat Müh. Giriş Konu: ÇELİK YAPILAR İnşaat Müh. Giriş Dersi Konu: Çelik Yapılar 1 BALIKESİR Ü. MÜH. FAKÜLTESİ İnşaat Müh. Bölümü Çelik Yapı Dersleri Çelik Yapılar-I (Zorunlu ders, 3. sınıf I. Dönem)
DetaylıGEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ
GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ MİM 241 YAPI BİLGİSİ II Prof.Dr. Nilay COŞGUN Arş.Gör.Dr. Seher GÜZELÇOBAN MAYUK Arş.Gör. Nurşah SERTER Arş.Gör. Fazilet TUĞRUL OKBAZ Arş.Gör.
DetaylıSANDVİÇ PANEL MEKANİK DAYANIMI
SANDVİÇ PANEL MEKANİK DAYANIMI Binaların çatı, cephe, iç bölme veya soğuk hava odalarında kaplama malzemesi olarak kullanılan sandviç panellerin hızlı montaj imkanı, yüksek yalıtım özelliklerinin yanısıra
DetaylıTemeller. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli
Temeller Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 2 Temel Nedir? Yapısal sistemlerin üzerindeki tüm yükleri, zemine güvenli bir şekilde aktaran yapısal
DetaylıİSTANBUL - SABİHA GÖKÇEN HAVAALANI DIŞ HATLAR TERMİNAL BİNASI ÇELİK YAPISI
İSTANBUL - SABİHA GÖKÇEN HAVAALANI DIŞ HATLAR TERMİNAL BİNASI ÇELİK YAPISI Necati ÇELTİKÇİ (*) 1983 yılında, İstanbul un Anadolu yakasında, gelişmiş teknolojiye sahip, bilgisayar ve havacılık tesisilerinin
DetaylıYığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması
Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Farklı sonlu eleman tipleri ve farklı modelleme teknikleri kullanılarak yığma duvarların
DetaylıProf. Dr. Berna KENDİRLİ
Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Seralar tarım işletmesinin tüm konumu içersinde diğer yapılarla uyum göstermelidir. Seraların iç ortamı yıl boyunca bitki yetişmesine uygun optimum çevre koşullarını sağlamalıdır.
DetaylıMUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ
MUKAVEMET DERSİ (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Ders Planı HAFTA KONU 1 Giriş, Mukavemetin tanımı ve genel ilkeleri 2 Mukavemetin temel kavramları 3-4 Normal kuvvet 5-6 Gerilme analizi 7 Şekil
DetaylıÇELİK YAPILARDA BİRLEŞİM ARAÇLARI
ÇELİK YAPILARDA BİRLEŞİM ARAÇLARI Çelik yapılarda kullanılan birleşim araçları; 1. Bulon ( cıvata) 2. Kaynak 3. Perçin Öğr. Gör. Mustafa EFİLOĞLU 1 KAYNAKLAR Aynı yada benzer alaşımlı metallerin yüksek
DetaylıMaster Panel 915 R3 Çatı ve Cephe
Master Panel 915 R3 Çatı ve Cephe Ürün Tanımı Türkiye de üretilen ilk, tek ve gerçek kepli sandviç paneldir. Master Panel in en büyük avantajı panel bağlantı elemanlarının, panel birleşim noktasını örten
DetaylıMaster Panel 1000 R4 Çatı ve Cephe
Master Panel 1000 R4 Çatı ve Cephe Faydalı Eni Minimum boy Maksimum boy 1000 mm 3 metre Nakliye Koşullarına Bağlıdır Ürün Tanımı Türkiye de üretilen ilk, tek ve gerçek kepli sandviç paneldir. Master Panel
DetaylıProf. Dr. Berna KENDİRLİ
Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Zemin Temel ve Duvarlar (subasman, yan) Çatı elemanları Kapı ve havalandırma açıklıkları İskelet malzemeleri Örtü malzemeleri Sera temel zemini, kolon sömellerine veya temel duvarlarına
DetaylıALÜMİNYUM KOMPOZİT PANELLER
ALÜMİNYUM KOMPOZİT PANELLER YAPI MARKET SAN.TİC.LTD.ŞTİ. Formlandırılmış alüminyum kompozit panel kaplamalarının alt taşıyıcı strüktürlerinin yardımı ile mimarinize farklı yenilikler katması, sadece formları
DetaylıBetonarme Çatı Çerçeve ve Kemerler
İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yapı ve Deprem Mühendisliği Çalışma Grubu BETONARME YAPILAR MIM 232 Betonarme Çatı Çerçeve ve Kemerler 2015 Betonarme Çatılar Görevi, belirli bir hacmi örtmek olan
DetaylıMaster Panel 1000 R7 Çatı ve Cephe
GROUP ENERJI SANDVİÇ PANEL 0216 340 2538-39 FAKS: 0216 340 2534 Email:info@groupenerji Master Panel 1000 R7 Çatı ve Cephe Ürün Tanımı Türkiye de üretilen ilk, tek ve gerçek kepli sandviç paneldir. Master
DetaylıLif Takviyeli Kompozit Asma Yaya Köprüsünün Yapısal Davranışının İncelenmesi: Halgavor Asma Yaya Köprüsü
Lif Takviyeli Kompozit Asma Yaya Köprüsünün Yapısal Davranışının İncelenmesi: Halgavor Asma Yaya Köprüsü Arş. Gör. Murat Günaydın 1 Doç.Dr. Süleyman Adanur 2 Doç.Dr. Ahmet Can Altunışık 2 Doç.Dr. Barış
Detaylı34. Dörtgen plak örnek çözümleri
34. Dörtgen plak örnek çözümleri Örnek 34.1: Teorik çözümü Timoshenko 1 tarafından verilen dört tarafından ankastre ve merkezinde P=100 kn tekil yükü olan kare plağın(şekil 34.1) çözümü 4 farklı model
DetaylıBAÜ MÜH.MİM. FAK. İNŞAAT MÜH. BL. ÇELİK YAPILAR-I DERS NOTLARI
BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2016-2017 ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI ÇELİK YAPILAR-I DERS NOTLARI 1 Yrd.Doç.Dr. Kaan TÜRKER 1.HAFTA (2016) DERS PLANI KONULAR 1. Çelik
DetaylıYAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI
YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ Herhangi bir yapının projelendirmesi ve inşaatı aşamasında amaç aşağıda belirtilen üç koşulu bir arada gerçekleştirmektir: a) Yapı istenilen işlevi yapabilmelidir,
DetaylıÇatı Şekilleri ve Adları: Çatı şekilleri binanın mimari durumu, yörenin iklim durumu ve mimarî tarzına göre değişiklik gösterir. Üzerinde gezilecek
ÇATILAR Binayı üstten gelen kar, yağmur, rüzgâr, sıcak, soğuk gibi dış tesirlere karşı korumak, estetik bir güzellik ve bütünlük kazandırmak amacıyla inşa edilen yapı elemanlarına çatı denir. Çatılar,
DetaylıKesit Tesirleri Tekil Kuvvetler
Statik ve Mukavemet Kesit Tesirleri Tekil Kuvvetler B ÖĞR.GÖR.GÜLTEKİN BÜYÜKŞENGÜR Çevre Mühendisliği Mukavemet Şekil Değiştirebilen Cisimler Mekaniği Kesit Tesiri ve İşaret Kabulleri Kesit Tesiri Diyagramları
DetaylıBETONARME KALIPLARININ SINIFLANDIRILMASI. 3. Bölüm. Öğr. Gör. Mustafa KAVAL Afyon Meslek Yüksekokulu İnşaat Programı
BETONARME KALIPLARININ SINIFLANDIRILMASI 3. Bölüm 1 BETONARME KALIPLARININ SINIFLANDIRILMASI Kalıp Malzemeleri Bir kalıp sistemini meydana getiren kısımlar kaplama ve kalıp iskelesi olmak üzere ikiye ayrılır.
DetaylıMaster Panel 1000 W Cephe
GROUP ENERJİ SANDVİÇ PANEL 0216 340 2538-39 FAKS:0216 340 2534 Email:info@groupenerji.com Master Panel 1000 W Cephe Ürün Tanımı Cephe paneli bağlantı elemanını gizleyen sistemi sayesinde cephelerde kullanıma
DetaylıYapılara Etkiyen Karakteristik. yükler
Yapılara Etkiyen Karakteristik Yükler G etkileri Q etkileri E etkisi etkisi H etkisi T etkileri Kalıcı (sabit, zati, öz, ölü) yükler: Yapı elemanlarının öz yükleridir. Döşeme ağırlığı ( döşeme betonu+tesviye
DetaylıFirmamız. Hedeflerimiz
Firmamız Başta konteyner olmak üzere, modüler şantiye binaları, çelik yapılar gibi prefabrik konut üretimi ve montaj / demontaj hizmeti veren Kardem Prefabrik, bu alanda yurt genelinde inşaat firmalarının
DetaylıR3 Çatı Paneli. Üretim Yeri İskenderun. Uygulama Alanları
Ürün Tanımı Türkiye de üretilen ilk, tek ve gerçek kepli sandviç paneldir. Kepli panelin en büyük avantajı, birleşim noktalarındaki bağlantı elemanlarının üzerini örten bir kep profili sayesinde dış etkenlerden
DetaylıOrta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Gazbeton, Tuğla ve Bims Blok Kullanımının Bina Statik Tasarımına ve Maliyetine olan Etkilerinin İncelenmesi 4 Mart 2008 Bu rapor Orta Doğu Teknik
DetaylıBETONARME BİR YAPININ MALZEME KALİTESİNİN TAHRİBATSIZ VE TAHRİBATLI YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BETONARME BİR YAPININ MALZEME KALİTESİNİN TAHRİBATSIZ VE TAHRİBATLI YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ Can Arda KİREMİTÇİ YAPI MALZEMELERİ Anabilim
DetaylıN5 Çatı Paneli. Üretim Yeri İstanbul, Balıkesir, İskenderun. Uygulama Alanları
Ürün Tanımı Beş hadveli yanal binili sandviç panelidir. %10 eğimle çatı kaplaması yapılabilmektedir. En büyük avantajı yanal binili panel birleşimi sayesinde hızlı montaj yapılmasıdır. Hadveli formuyla
DetaylıN5 Çatı Paneli. Üretim Yeri İstanbul, Balıkesir, İskenderun. Uygulama Alanları
Ürün Tanımı Beş hadveli yanal binili sandviç panelidir. %10 eğimle çatı kaplaması yapılabilmektedir. En büyük avantajı yanal binili panel birleşimi sayesinde hızlı montaj yapılmasıdır. Hadveli formuyla
DetaylıBETONARME. Çözüm 1.Adım
Çözüm 1.Adım Çözüm 2. Adım Çözüm 3. Adım Kiriş No Çelik Çapı Bir Adet Donatı Uzunluğu (m) Donatı Adedi Kat Sayısı Aynı Tip Kiriş Sayısı Çelik Ağırlığı (kg/m) Toplam Ağırlık (kg) K1 Ø8 (ertiye) Ø14 (montaj)
DetaylıMaster Panel 1000 R5 Çatı
Master Panel 1000 R5 Çatı Ürün Tanımı Beş hadveli yanal binili sandviç panelidir. %10 eğimle çatı kaplaması yapılabilmektedir. En büyük avantajı yanal binili panel birleşimi sayesinde hızlı montaj yapılmasıdır.
DetaylıMaster Panel Nova 5 Çatı
Master Panel Nova 5 Çatı Beş hadveli yanal binili sandviç panelidir. %10 eğimle çatı kaplaması yapılabilmektedir. En büyük avantajı yanal binili panel birleşimi sayesinde hızlı montaj yapılmasıdır. Hadveli
DetaylıÇelik Endüstri Yapılarının Tasarımı için Bilgisayar Programı Geliştirilmesi
Çelik Endüstri Yapılarının Tasarımı için Bilgisayar Programı Geliştirilmesi Orkun Yılmaz, Abdurrahman Şahin Yıldız Teknik Üniversitesi, Davutpaşa Kampüsü, İnşaat Fakültesi, C Blok, 2 035 34220, Esenler,
DetaylıMaster Panel Nova4 Çatı
Master Panel Nova4 Çatı Ürün Tanımı Dört hadveli yanal binili sandviç panelidir. %10 eğimle çatı kaplaması yapılabilmektedir. En büyük avantajı yanal binili panel birleşimi sayesinde hızlı montaj yapılmasıdır.
DetaylıN3 Çatı Paneli. Üretim Yeri İstanbul, İskenderun, Balıkesir. Uygulama Alanları
Ürün Tanımı Üç hadveli yanal binili sandviç panelidir. %10 eğimle çatı kaplaması yapılabilmektedir. En büyük avantajı yanal binili panel birleşimi sayesinde hızlı montaj yapılmasıdır. Üretim Yeri İstanbul,
DetaylıÇELİK YAPILAR. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe. Çelik Yapıda Cephe
ÇELİK YAPILAR Cephe elemanı yatay ve düşey elemanların oluşturduğu forma bağlı olarak rüzgar yüklerini iki yada tek doğrultuda aktarır. Bu, döşemenin düşey yükler altındaki davranışına benzer. 8 1 Çelik
DetaylıR4 Çatı Paneli. Üretim Yeri. İstanbul
Ürün Tanımı Türkiye de üretilen ilk, tek ve gerçek kepli sandviç paneldir. Kepli panelin en büyük avantajı, birleşim noktalarındaki bağlantı elemanlarının üzerini örten bir kep profili sayesinde dış etkenlerden
DetaylıYapıblok İle Akustik Duvar Uygulamaları: Digiturk & TV8
Yapıblok İle Akustik Duvar Uygulamaları: Digiturk & TV8 Ümit ÖZKAN 1, Ayşe DEMİRTAŞ 2 Giriş: Yapıblok, Yapı Merkezi Prefabrikasyon A.Ş. tarafından 1996 yılından beri endüstriyel üretim yöntemleri ile üretilen
DetaylıMaster Panel Nova3 Çatı
Master Panel Nova3 Çatı Ürün Tanımı Üç hadveli yanal binili sandviç panelidir. %10 eğimle çatı kaplaması yapılabilmektedir. En büyük avantajı yanal binili panel birleşimi sayesinde hızlı montaj yapılmasıdır.
DetaylıMAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI
MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI PERÇİN VE YAPIŞTIRICI BAĞLANTILARI P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Perçin; iki veya
DetaylıTemel sistemi seçimi;
1 2 Temel sistemi seçimi; Tekil temellerden ve tek yönlü sürekli temellerden olabildiğince uzak durulmalıdır. Zorunlu hallerde ise tekil temellerde her iki doğrultuda rijit ve aktif bağ kirişleri kullanılmalıdır.
DetaylıBETONARME YAPILARDA BETON SINIFININ TAŞIYICI SİSTEM DAVRANIŞINA ETKİSİ
BETONARME YAPILARDA BETON SINIFININ TAŞIYICI SİSTEM DAVRANIŞINA ETKİSİ Duygu ÖZTÜRK 1,Kanat Burak BOZDOĞAN 1, Ayhan NUHOĞLU 1 duygu@eng.ege.edu.tr, kanat@eng.ege.edu.tr, anuhoglu@eng.ege.edu.tr Öz: Son
DetaylıÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK
ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK Dersin Amacı Çelik yapı sistemlerini, malzemelerini ve elemanlarını tanıtarak, çelik yapı hesaplarını kavratmak. Dersin İçeriği Çelik yapı sistemleri, kullanım
DetaylıMukavemet-I. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mukavemet-I Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 5 Eğilmede Kirişlerin Analizi ve Tasarımı Kaynak: Cisimlerin Mukavemeti, F.P. Beer, E.R. Johnston, J.T. DeWolf, D.F. Mazurek, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok.
DetaylıKATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT
KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi KALSİYUM SİLİKAT Yüksek mukavemetli,
DetaylıFibercement levhalar iklim koşullarından etkilenmezler. Uzama kısalma miktarları benzer malzemelerden belirgin miktarda düşüktür.
Fibercement nedir? Yapıların her türlü iç ve dış cephe kaplamalarında kullanılan, otoklavda sertleştirilmiş, düz veya ahşap desenli yüzey görünümüne sahip doğal lifli çimento esaslı levhalardır. Selüloz
DetaylıGEBZE TEKNİK ÜNİVERİSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ
GEBZE TEKNİK ÜNİVERİSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ MİM 142 YAPI BİLGİSİ I Prof.Dr.Nilay COŞGUN Arş.Gör. Seher GÜZELÇOBAN MAYUK Arş.Gör. Fazilet TUĞRUL Arş.Gör.Ayşegül ENGİN Arş.Gör. Selin ÖZTÜRK
DetaylıBETONARME-I 5. Hafta KİRİŞLER. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli
BETONARME-I 5. Hafta KİRİŞLER Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Malzeme Katsayıları Beton ve çeliğin üretilirken, üretim aşamasında hedefi tutmama
DetaylıMaster Panel 1000 R7 Çatı ve Cephe
Master Panel 1000 R7 Çatı ve Cephe Ürün Tanımı Türkiye de üretilen ilk, tek ve gerçek kepli sandviç paneldir. Master Panel in en büyük avantajı panel bağlantı elemanlarının, panel birleģim noktasını örten
DetaylıGİRİŞ I. PROJE ÖZETİ Projenin Genel Tanımı Giriş Projenin Amacı Projenin Kalkınma Planı ile İlişkisi...
İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 1 I. PROJE ÖZETİ... 2 1. Projenin Genel Tanımı... 3 2. Giriş... 3 3. Projenin Amacı... 3 4. Projenin Kalkınma Planı ile İlişkisi... 4 II. PROJENİN AYRINTILI TANIMI... 5 1. Proje Uygulama
Detaylı