KIRSAL KALKINMA PLANI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KIRSAL KALKINMA PLANI"

Transkript

1 KIBRIS TÜRK toplumu Kıbrıs ın Kuzey Kesimi Đçin GEÇĐCĐ KIRSAL KALKINMA PLANI (2.Güncelleştirme) Lefkoşa 15 Haziran

2 ĐÇĐNDEKĐLER ÖNSÖZ... 7 KISIM I DURUM ANALĐZĐ... 8 I 1 ARKA PLAN... 8 I 1.1 Bölgenin Profili... 9 I Đklim... 9 I 1.3 Makro-Ekonomik ve Sosyal Durum I Temel Makro-Ekonomik Göstergeler I Temel Sosyal Göstergeler I Topluluk Müktesebatının Durumu I 2 TARIM, BALIKÇILIK VE GIDA ĐŞLEME I Tarım, Balıkçılık ve Gıda Endüstrisinin Ekonomik Yapı Đçerisindeki Yeri I GSMH ya Katkı I Đstihdam I Dış Ticaret I Tarımsal Üretim Đçin Doğal Kaynaklar I Arazi Kullanımı I Arazi Mülkiyeti, Çiftlik Yapısı ve Emek I Sulama ve Su Yönetimi I Tarım Ürünleri I Bitkisel Ürünlerin Üretimi, Đşlenmesi ve Pazarlanması I Tahıl Ürünleri I Patates I Sebze Üretimi ve Seracılık I Narenciye I Zeytin, Keçiboynuzu ve Üzüm I Hayvancılık: Üretim, Đşleme ve Pazarlama I Süt Üretimi Endüstrisi I Hayvan Kesimi, Et Ürünleri Đşleme ve Atıkların Dönüşümü I Organik Tarım I Balıkçılık ve Su Ürünleri I Tarımsal Araştırma, Eğitim Öğretim ve Tarımsal Yayım I Tarım ve Gıda Sanayine Bütçe Desteği ve Diğer Finansman Desteği I Tarımsal Pazarlama Kurulları ve Tarımla Đlgili Diğer Kuruluşlar I-3 ÇEVRE, ARAZĐ YÖNETĐMĐ VE ORMANCILIK I Su Kaynakları I 3.2 Toprak Koruma I 3.3 Biyolojik Çeşitlilik I 3.4 Ormancılık I 4 KIRSAL ALANLAR I Kırsal Alan Tanımı I Yerel Yönetişim I Kırsal, Teknik ve Sosyal Altyapı I Pazarlar ve Ticaret Altyapısı

3 I Ulaşım ve Đletişim I Enerji Tesisleri I Su Temini I Katı Atık ve Atık Su Yönetimi I Sosyal Hizmetler ve Tesisler I Kırsal Ekonomi ve Đstihdam I Kırsal Ekonominin Yapısı I Kırsal Alanlardaki Alternatif Ekonomik Faaliyetler I Kırsal Turizm I Geleneksel El Sanatları I Geleneksel Yerel / Niş Ürünler ve Gıda Ürünleri I 5 SWOT ANALĐZĐ: EKSEN I 6 SWOT ANALĐZĐ: EKSEN I 7 SWOT ANALĐZĐ: EKSEN I 8 SWOT ANALĐZĐ: EKSEN KISIM II KIRSAL KALKINMA PLANI NIN STRATEJĐSĐ II-1 STRATEJĐ VE KÜRESEL DENGE II 1.1 Stratejinin Hedefleri II Eksenler arasındaki denge II-2 ÖNCEKĐ TEKLĐF ÇAĞRILARINDAN EDĐNĐLEN DENEYĐM II-3 LĐZBON VE GOTHENBURG STRATEJĐLERĐ ĐLE TUTARLILIK II-4 TOPLULUK ÖNCELĐKLERĐNE UYGUNLUK KISIM III EKSENLER VE ÖNLEMLER III - 1 Eksen 1 TARIM PĐYASASININ ETKĐNLĐĞĐNĐN ARTIRILMASI III Önlem 1.1 Mesleki Eğitim, Bilgi ve Enformasyon III Önlem 1.2 Tarım Danışmanlığı ve Kırsal Yayım Hizmetleri Sağlanması III Önlem 1.3 Genç Çiftçilerin Desteklenmesi III Önlem 1.4 Yarı-geçimlik Çiftçiler için Destek III Önlem 1.5 Çiftliklerin ve Balıkçılığın Modernizasyonu III Önlem 1.6 Üretici Gruplarının Kurulması için Destek III Önlem 1.7 Tarımsal Ürünlere ve Balıkçılık Ürünlerine Değer Katılması III - 2 Eksen 2 DOĞAL KAYNAKLARIN KORUNMASI VE GELĐŞTĐRĐLMESĐ III Önlem 2.1 Doğa dostu tarım ödemeleri III Önlem 2.2 Kamuya Ait Ormanlık Arazilerin Ağaçlandırılması ve Yönetimi III -3 Eksen 3 KIRSAL ALANLARDAKĐ YAŞAM KOŞULLARININ ĐYĐLEŞTĐRĐLMESĐ 148 III Önlem 3.1 Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi III Önlem 3.2 Kırsal Alanlar Đçin Temel Hizmetler, Kırsal Mirasın Korunması III - 4 Eksen 4 Yerel Yönetişimin Đyileştirilmesi (LEADER Yaklaşımının Yerleştirilmesi) 159 III 4.1 Eksen 4 Yerel Kalkınma Stratejilerinin Tasarımı Đçin Gerekli Kapasitenin Oluşturulması III Önlem 4.2 Taslak Yerel Kalkınma Stratejilerinin Geliştirilmesi KISIM IV FĐNANSMAN PLANI IV-1 ÖNLEMLERE GÖRE AB KATKISI IV-2 EKSEN VE ÖNLEMLERE GÖRE FĐNANSMAN PLANI IV-3 KKP FĐNANSAL ÖZET TABLOSU

4 KISIM V TAMAMLAYICILIK V-1 EKSENLER ARASI V-2 AB VE DĐĞER DONÖRLERĐN DEVAM EDEN PROJELERĐ ĐLE TAMAMLAYICILIK V-3 GEÇERLĐ BÜTÇE POLĐTĐKALARI ĐLE ĐLĐŞKĐ KISIM VI -YÜRÜTME, ĐZLEME VE DEĞERLENDĐRME VI-1 YÜRÜTME DÜZENLEMELERĐ VI 2 ĐZLEME SĐSTEMĐ KISIM VII TANITIM VE GÖRÜNÜRLÜK VII-1 POTANSĐYEL YARARLANICILARIN BĐLGĐLENDĐRĐLMESĐNE YÖNELĐK EYLEMLER VII-2 YARARLANICILARI AB KATKISI HAKKINDA BĐLGĐLENDĐRMEYE YÖNELĐK EYLEMLER KISIM VIII KKP DANIŞMA SÜRECĐ KISIM IX ORTAK ĐLGĐ ALANI ĐÇERĐSĐNDEKĐ DĐĞER KONULAR UYARI NOTU Kıbrıs ın Kuzey kesimi için Geçici Kırsal Kalkınma Planı içerisinde belirtilen görüşler Kırsal Kalkınma Destek Ekibi nin görüşleri olmakla birlikte hiçbir şekilde Avrupa Komisyonu nun görüşlerini temsil ediyor olarak kabul edilemez. Kıbrıs ın kuzey kesiminde yürürlükte olan mevzuat veya genel amaçla ilgilenilen bölgelerde 1 faaliyet gösteren kurumlara dair referans verildiği takdirde amaç; Kıbrıs Türk Toplumu nun yapısal özelliklerinin ve sistemlerinin anlaşılmasının sağlanmasıdır. Ancak bu durum hiçbir şekilde, doğrudan yada dolaylı olarak bu kurumların politik, yasal, kurumsal veya yönetimsel statülerini kabul etme niyetini ima etmez. 1 Konsey Düzenlemesi no. 389/2006 Madde 1(2) 4

5 KISALTMALAR OHB Organize Hayvancılık Bölgesi TÇB Tarımsal Çalışma Birimi IPKS Đngiliz Perakende Konsorsiyum Standartları o C Santigrat Derece OTP Ortak Tarım Politikası HTÇ Hibe Teklif Çağrısı DG Danışmanlık Grubu APE Ana Planlama Ekibi STĐ Stratejik Toplum Đlkeleri STK Sivil Toplum Kuruluşları m³ Metre Küp AÇG Ana Çalışma Grubu Dn Dönüm (1.338 Dekar) Dka Dekar (1.000 metrekare ya da hektarın 1/10 u) AK Avrupa Komisyonu AAD Avrupa Adalet Divanı ABKM Avrupa Birliği Koordinasyon Merkezi AB 27 Üye Ülkeli Avrupa Birliği (2006 dan beri) AB Üye Ülkeli Avrupa Birliği AB Üye Ülkeli Avrupa Birliği (2004 ten beri) Avro Avro (veya ) AKGG Avrupa Komisyonu Görev Gücü GSMH Gayri Safi Milli Hasıla CBS Coğrafi Bilgi Sistemi GLOBALGAP Đyi Tarım Uygulamaları Đçin Global Ortaklık ha Hektar ( metrekare) HACCP Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Yönetim Sistemi YDD Yüksek Doğa Değeri ÖKA Önemli Kuş Alanı BĐT Bilgi ve Đletişim Teknolojileri ĐSO Uluslararası Standartlar Örgütü LEADER Kırsal Kalkınma Faaliyetleri arasındaki bağlantı (K.Tüz.1698/05 Eksen 4 ) HB Hayvancılık Birimi Km Kilometre m Metre Mm Milimetre NATURA 2000 AB Kapsamında Doğa Koruma alanları ağı (1992 Habitat Direktifi) NTB Nitrata Duyarlı Bölgeler MUP Müktesebata Uyum Programı PYB Program Yönetim Birimi ppm Milyonda bir PRAG Avrupa Komisyonu Dış Faaliyetleri için Sözleşme Prosedürleri Pratik Kılavuzu KK Kırsal Kalkınma KKP Kırsal Kalkınma Planı KKDE Kırsal Kalkınma Destek Ekibi KOBĐ Küçük ve Orta Ölçekli Đşletmeler ÖÇKA Özel Çevre Koruma Alanı SIT Özel Đlgi Turizmi SK Stratejik Kurallar km 2 Kilometre kare SWOT Güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler 5

6 TAIEX KTt TL Ton KTA BM Teknik Destek ve Bilgi Değişim Ofisi Kıbrıs Türk Toplumu Türk Lirası Ton (1 Ton=1,000Kg) Kullanılan Tarım Alanı Birleşmiş Milletler 6

7 ÖNSÖZ Bu Kırsal Kalkınma Planı, dokuz kısımdan oluşmaktadır. Söz konusu kısımlar içerisinde yer alan konular aşağıda belirtilmektedir: KISIM I DURUM ANALĐZĐ başlığı altında yer alan konular şunlardır: Kıbrıs ın kuzey kesiminin temel fiziksel, ekonomik ve sosyal özelliklerinin genel bir sunumu. Kanal ya da zincir yaklaşımını (üretimden işleme ve pazarlamaya kadar tüm aşamalar) kullanarak ilgili tarım ve hayvancılık alt sektörlerinin başlıca özelliklerini ele alarak ana hatlarıyla tarım sektörünün analizi. Muhtemel müdahale alanları ile ilgili genel bilgilerin de yer aldığı çevre analizi (su kaynakları, toprak koruma, biyolojik çeşitlilik ve ormancılık). Kırsal alanların analizi (tanım, kırsal ve teknik altyapı, kırsal ekonomi, var olan ya da muhtemel gelir getirici alternatifler ve bunlar önündeki engeller). EKSEN 1, EKSEN 2, ve EKSEN 3 için kapsamlı SWOT analizi ve önceliklerin belirlenmesi. KISIM II KKP NIN STRATEJĐSĐ başlığı altında yer alan konular şunlardır: Hedeflerin, stratejinin ve stratejik dengenin tanımlanması. Daha önceki pilot teklif çağrılarından edinilen deneyimlerin tanımlanması. Lizbon ve Gothenburg Stratejileri ile Topluluk önceliklerine uygunluk analizi. KISIM III EKSENLER VE ÖNLEMLER başlığı altında yer alan konular şunlardır: Eksen 1, Eksen 2, Eksen 3 ve Eksen 4 kapsamındaki 12 önlem ve alt önlemin tanımı. KISIM IV FĐNANSMAN PLANI başlığı altında yer alan konular şunlardır: Önlem bazında AB katkısı Eksenler ve Önlemler bazında Mali Plan Önlem ve Alt Önlemler Đçin Uygulama Planı KISIM V TAMAMLAYICILIK başlığı altında yer alan konular şunlardır: AB ve Diğer Donörler tarafından sağlanan destekle uygulanmakta olan projeler ve uygulanmakta olan bütçe politikaları ile eksenler arasındaki, tamamlayıcılık durumu. KISIM VI YÜRÜTME, ĐZLEME VE DEĞERLENDĐRME başlığı altında yer alan konular şunlardır: KKP nın yürütülmesi ile ilgili düzenlemeler ve izleme sistemi. KISIM VII TANITIM VE GÖRÜNÜRLÜK başlığı altında yer alan konular şunlardır: Potansiyel yararlanıcıların önlemler ve AB katkısı konusunda bilgilendirilmesine yönelik eylemler. KISIM VIII KKP DANIŞMA SÜRECĐ başlığı altında yer alan konular şunlardır: Planın tasarlandığı ve kabul edildiği danışma süreci. KISIM IX ORTAK ĐLGĐ ALANI ĐÇERĐSĐNDEKĐ KONULAR başlığı altında yer alan konular şunlardır: Toplumsal cinsiyet ve ayrımcılık konularına yönelik olarak kabul edilen temel prensipler. 7

8 I 1 ARKA PLAN KISIM I DURUM ANALĐZĐ Birleşmiş Milletler in Kıbrıs sorununa kapsamlı bir çözüm getirme planı konusunda gerekli konsensüsün sağlanamamasından sonra 2, 1 Mayıs 2004 tarihli beşinci AB genişlemesi çerçevesinde Kıbrıs, fiilen bölünmüş bir ada olarak kabul edilmiştir. Sonuç olarak, 2003 Katılım Anlaşması nın 10. Protokolü uyarınca Kıbrıs bir bütün olarak AB ne girmiş; ancak Topluluk Müktesebatı, adanın kuzey kesiminde askıya alınmıştır. Bu durum, diğer şeylerin yanı sıra, şu anlama gelmektedir: bahsi geçen bu bölgeler, AB nin parasal ve gümrük sınırları dışında kalmaktadır. Söz konusu askıya alma kararı bölgesel alanlara yönelik olup, Kıbrıslı Türklerin AB vatandaşları olarak edindikleri kişisel haklar ile herhangi bir ilgisi bulunmamaktadır. Kıbrıs Türk toplumunun (KTt) AB ile birlikte ortak bir geleceğe sahip olmada açıkça istekli olduğunu addeden AB Konseyi, 26 Nisan 2004 tarihinde bir tavsiye kararı almıştır. Bu tavsiye doğrultusunda, anlaşma halinde halihazırda Kıbrıs ın kuzey kesiminin kullanımına tahsis edilmiş olan 259 milyon Avro nun, bu toplumun soyutlanmasına bir son vermek, KTt nin ekonomik kalkınmasını teşvik etmek ve adanın ekonomik anlamda bütünleşmesine ve iki topluluk ile AB arasındaki bağlantının kuvvetlendirilmesine özen gösterilmesi suretiyle Kıbrıs ın yeniden birleştirilmesine yardımcı olmak amacıyla kullanılması söz konusudur. Konsey den gelen bu çağrıya yanıt veren Avrupa Komisyonu (AK) kapsamlı bir yardım ve ticaret önlemleri paketi sunmuş olup, KTt nun ekonomik kalkınmasını teşvik etmeye yönelik mali destek aracını ortaya koyan 389/2006 sayılı Konsey Tüzüğü 27 Şubat 2006 tarihinde kabul edilmiştir. Kıbrıs ın kuzey kesimi için Kırsal Kalkınma Planı (KKP), AK tarafından finanse edilen Kırsal Kalkınma Destek Ekibi nin yardımı ve desteği ile KTt nun kırsal kalkınma politikası birimi tarafından hazırlanmıştır. KKP nın amaçları ve işleyiş mekanizmaları, temel hedefi çevrenin korunması ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi yoluyla tarım piyasasının etkinliğini artırmak olan AB Kırsal Kalkınma Politikası nda (1698/2005) yer alan amaç ve işleyiş mekanizmalarını bire bir yansıtmaktadır. KKP nın aşağıda belirtilen hususlara katkıda bulunması gerekmektedir: tarımsal üretimin, gıda işleme ve pazarlama süreçlerinin yeniden yapılandırılması ve modernleştirilmesi (yeni üretim sistemlerinin uyarlanmasını, AB müktesebatına uygun kalite, veterinerlik, bitki sağlığı ve gıda güvenliği standartlarının aşamalı olarak uygulamaya konmasını ve kırsal altyapı ve sulama sistemlerinin iyileştirilmesini destekleyerek), çevrenin iyileştirilmesi ve korunmasının artırılması, kırsal alanda istihdam olanaklarının yaratılması ve yaşam kalitesinin artırılması. KKP, dış ticaret ile ilgili olarak yaşanan sorunlar, piyasa fiyatları, girdi maliyetleri, çiftlik ve sanayi işletme giderlerinin desteklenmesi ile hayvan ve bitki sağlığı gibi kırsal bölgeleri ve KTt nun tarım ve gıda sektörlerini etkileyen tüm sorunlara hitap etmek amacını taşımamaktadır. KKP , Kıbrıs ın kuzey kesiminin tarımsal ve kırsal kalkınma durumunu ortaya koymakta, ilgili konuların güçlü yönleri ve zayıf yönleri ile fırsatları ve tehditleri ekonomik, sosyal, altyapısal ve teknik açıdan analiz etmekte, stratejik hedefleri ortaya koymakta ve AK tarafından KTt na sağlanan mali 2 24 Nisan 2004 tarihinde aynı anda yapılan referandumlarda Kıbrıslı Türklerin evet kararına karşılık, Kıbrıslı Rumlardan hayır kararı çıkmıştır. 8

9 yardım paketinin 18.8 milyon Avro tutarındaki kısmının 3 alanları (önlemleri) belirlemektedir. dağıtımı için öncelikli I 1.1 Bölgenin Profili Kıbrıs, Doğu Akdeniz havzasının kuzeydoğu ucunda, 34 33' ' kuzey enlemleri ve 32 16' ' doğu boylamları arasında yer almaktadır km 2 lik yüzölçümü ile, Sicilya ve Sardunya dan sonra Akdeniz in üçüncü büyük adasıdır. Adanın yaklaşık uzunluğu 224 km, en geniş kısmı ise 96 km dir. Kuzeyde Türkiye (60 km), doğuda Suriye (96 km), güneyde Mısır (385 km), doğuda Yunanistan (Rodos 380 km), Lübnan ve Đsrail Kıbrıs a komşu olan ülkelerdir. Şekil 1 Kıbrıs Haritası Kıbrıs ın kuzeyi ve Kıbrıs Cumhuriyeti ni birbirinden ayıran çizginin uzunluğu, yaklaşık 208 km dir. Kıbrıs ın kuzeyde yer alan kesimi, ki km 2 ile toplam ada yüzölçümünün %35 ini oluşturmaktadır ve çok çeşitli tabiat özelliklerine sahip bir bölgedir. Kuzey kıyı şeridi boyunca, metrenin hemen üzerinde bir yüksekliğe sahip olan Güzelyurt körfezinin iç kısımlarından doğuya doğru uzanan ve kireçtaşından oluşan Beşparmak sıradağları yer almaktadır. Dağların yükseltisi, Karpaz yarımadasına doğru giderek azalmaktadır. Sıradağların güneyi, orta ve doğuya doğru tortul yapısıyla Mesarya ovası ve batıya doğru Güzelyurt a uzanmaktadır. Bu iki bölge, kuzey kıyı şeridi boyunca uzanan alüvyonlu dar ova ile birlikte, Kıbrıs ın kuzey kesiminin tarım alanlarının bütününü oluşturmaktadır. Adanın kuzeydoğusundan km dışarı taşan Karpaz yarımadası, çoğunluğu marn, şeyl ve kireçtaşından oluşan küçük tepeciklerin yer aldığı engebeli bir omurga görünümündedir. I Đklim Coğrafi konumunun bir sonucu olarak, Kıbrıs ın kuzeyinde yazların sıcak ve kurak, kışların orta soğuklukta olduğu, yaz ve kış mevsimlerinin kısa süreli ilkbahar ve 3 Söz konusu miktar; kırsal kalkınma için 8.3 milyon Avro (0.5 milyon Avro, Ara KKP çerçevesinde yer alan Pilot ölçekli Küçükbaş Hayvan Önlemi için halihazırda sözleşme edilmiş durumdadır) Toplumsal Gelişim için 10.5 milyon Avro olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Tahsis edilen fonların Kasım 2009 tarihinden once sözleşme edilmesi gerekmektedir. 9

10 sonbahar mevsimleri ile birbirinden ayrıldığı oldukça yoğun bir Akdeniz iklimi yaşanmaktadır. Ancak adada bulunan iki sıradağ (güneyde Trodos ve kuzeyde Beşparmak sıradağları), önemli iklim farklılıklarına yol açmaktadır. Beşparmak dağları yılda yaklaşık 550 mm yağmur alırken, Mesarya ovasının belirli bölümlerinde yıllık yağış miktarı oldukça düşük olup ( mm), yaz mevsimi bu bölgelerde çok sıcak geçmektedir. Yağmur miktarı dağlara doğru artmakta, nispeten daha düşük ısı farklılıkları ve daha yüksek atmosferik neme sahip olan kıyı bölgelerdeki iklim iç kesimlerde olduğundan daha az yoğunlukta yaşanmaktadır. Rüzgarlar genellikle hafif ya da orta şiddette olup, çeşitli yönlerde esmektedir. Kıbrıs ın kuzey kesiminin ortalama nem oranı yaklaşık yüzde 68 dir. Kıbrıs ın kuzeyinde yağış miktarı genelde düşük olup, oldukça değişken bir yapıya sahiptir. Son dönemde tamamlanan ve ila arasındaki 99 ardışık yetiştirme mevsimini (Eylül den Ağustos a kadar) kapsayan bir veri analizi çalışmasında 4, uzun vadede ortalama 404 mm yağış düştüğü görülmektedir. Bunun %19 unun sonbahar aylarında (Eylül Kasım), %59 unun kış aylarında (Aralık Şubat), %20 sinin ilkbaharda (Mart Mayıs) ve sadece %2 sinin yaz aylarında (Haziran Ağustos) düştüğü tespit edilmiştir. Şekil 2 Kıbrıs ın Kuzeyinde Yağışlar Kaynak: TAIEX Buna göre, Mart ayı itibariyle toplam yağış miktarının neredeyse %80 i düşmüş, bitkilerin yetiştirilmesi ile ilgili en önemli aşamalar tamamlanmış olmaktadır. Şunu da ayrıca vurgulamak gerekir ki, Kıbrıs ın kuzey kesiminde yağış dağılımı oldukça düzensizdir. Her on yılda bir ciddi bir kuraklık (yıllık 300 mm den az yağış) meydana gelmekte olup, bölgesel kuraklıklar daha da yaygındır: son 11 yılın sekizinde Kıbrıs ın kuzey kesiminde yer alan beş bölgeden en az birinde 300 mm nin altında yağış kaydedilmiştir. Toprak erozyonuna ve toprak kaymasına neden olan kısa ve 4 Kıbrıs ın Kuzey kesiminde Kuraklığı Analiz ve Öneriler başlıklı çalışma, AB tarafından finanse edilen ve Kıbrıs ın kuzey kesiminde Tarımsal ve Kırsal Kalkınma Đçin Kurumsal Kapasite Yaratılması konulu TAIEX projesi kapsamında hazırlanmıştır (5 No.lu Rapor). 10

11 şiddetli yağışlar, tipik bir Akdeniz yağış özelliğidir. Mahsullere zarar veren dolu da, çok sık görülen bir doğa olayı olarak görülmektedir. Bölgelerdeki ortalama sıcaklıklar ise aşağıdaki gibidir: Kuzey denizi kıyıları ve Beşparmak dağları 18.8 o C, Mesarya yaklaşık 19 o C, doğu kıyıları 19.5 o C ve Karpaz bölgesi 20 o C. Güneşli saatlerin yıllık ortalama değeri bir ay içerisinde yaklaşık saat olup, minimum değer olarak kış aylarında yaklaşık 165 saat (günde 5 ila 6 saat) ve maksimum değer olarak da yazları 315 saat (günde 10 ila 11 saat) ifade edilmektedir. Bölgenin sahip olduğu günışığı bolluğuna rağmen, su kaynaklarının azlığı ve zaman zaman tekrarlayan kuraklıklara yol açan yarı kurak iklim, bitkisel ürün yetiştirilmesini kısıtlamaktadır. Bu iki faktör birleştiğinde, özellikle de kış / ilkbahar kuru tarım sezonunda tarımsal üretim oldukça olumsuz etkilenmektedir. Yağışların yoğunlaştığı kış sezonuna bakıldığında, Kıbrıs ın kuzey kesiminde bulunan az sayıdaki nehrin yalnızca kış aylarında aktığı görülmektedir. Sonuç olarak, adadaki ana su kaynağı, sekiz temel akifer tarafından tutulan yeraltı suyudur. Sulama suyunun asıl kaynağı da yine bu yeraltı sularıdır. KTt su işleri kurumu na göre, Kıbrıs ın kuzey kesiminin yeraltı suyu rezervinin yaklaşık 95 milyon metreküp olduğu tahmin edilmektedir. Bu miktar, 93 milyon metreküp olarak tahmin edilen yıllık sulama suyu ihtiyacını ancak karşılamaktadır. Toplam su ihtiyacının 123 milyon metreküp olarak tahmin edilmesi ile birlikte, yıllık su açığı 28 milyon metreküp olarak karşımıza çıkmaktadır. Kıbrıs ın kuzey kesiminde oldukça sık görülen bir durum olan bitkilerde su eksikliği, toprağın nemi ve yağmurlar bitki ve meyvelerin normal gelişimi için yeterli olmadığı bitkilenme döneminde ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle de, yaz aylarında ve kuru sezonlarda tarımsal üretim ancak sulama ile mümkün olmaktadır. Su kaynaklarının büyük çoğunluğu, sulu tarım yapılan ve özellikle de narenciye yetiştiriciliğinin yoğun olduğu Güzelyurt ovasında yer almaktadır. Bu bölgede tarımsal kullanım için yoğunluklu olarak yeraltı suyu çıkarılmasına bağlı olarak, deniz suyu aşamalı olarak kıyı akiferlerine sızmakta; bu da su tuzlanması sorununu daha da artırmaktadır (kısmen ya da yoğun olarak tuzlanmış topraklar, sırasıyla, yaklaşık hektar ve hektar büyüklüğünde bir alanı kaplamaktadır). Hayvan yetiştiriciliği, diğer bir önemli tarım faaliyetidir. Su kaynaklarının azlığı nedeniyle, Karpaz yarımadasında en sık görülen tarımsal faaliyetler kuru tarım ve hayvan yetiştiriciliğidir. Son yıllarda, kentleşme ve turizm faaliyetlerinin beraberinde getirdiği yoğun yapılaşmaya 5 bağlı olarak, kuzey kıyı şeridinde yer alan Girne ve Kıbrıs ın kuzey kesiminin diğer bölgelerinde tarımsal kullanıma ayrılan alanın miktarında belli bir azalma yaşanmıştır. I 1.3 Makro-Ekonomik ve Sosyal Durum I Temel Makro-Ekonomik Göstergeler yılları arasındaki ekonomik durgunluğu takiben, Kıbrıs ın kuzey kesiminin ekonomisi 2002 yılından bu yana yüksek bir büyüme hızı göstermektedir. Bu gelişmenin nedeni, bankacılık sistemi içerisinde alınan önlemler ve adada barış ve çözüm sağlanması yönündeki umutların tekrar yeşermesi olmuştur. Kıbrıs sorunu için öngörülen çözümün yatırımları olumlu yönde etkilediği bir yıl olan 2003 de, dış yatırımcılar ve yeni istihdam olanakları ekonomik büyümeyi hızlandırmıştır. Piyasa 5 Kıbrıs sorununun çözümlenmesine yönelik 2002 BM planının sunulmasını takiben, Kıbrıs ın kuzey kesiminde bir inşaat patlaması yaşanmış, turistik mekanlar ile mesken inşaatlarında artış gözlenmiştir. 11

12 fiyatlarındaki Gayrisafi Milli Hasıla (GSMH) ile kişi başına düşen GSMH döneminde istikrarlı bir şekilde artış gösterdiyse de, 2004 yılında zirveye ulaşan reel büyüme hızı döneminde % 13 oranında dengelenmiş ve 2007 yılında % 2.5 ile negatif bir büyüme hızı gerçekleşmiştir döneminde enflasyon oranı genelde yüksek seyretmiş; bu durum borçlanma ve kredi oranlarında kendini göstermiştir. Bu dönem içerisinde ticaret dengesi negatif kalmış, ancak fark neredeyse üç kat büyümüştür. Tablo 1 Temel Ekonomik Göstergeler GSMH (milyon ) piy. fiy. 993, , , , , ,5 GSMH Reel büyüme (%) GSMH / kişi başı ( ) Enflasyon (%) Ticaret dengesi (milyon ) -278,9-374,1-636,9-955, , ,3 Ortalama Döviz Kuru 1 Avro = TL (YTL) Kaynak: KTt Ekonomik ve sosyal Göstergeler, 2008, Lefkoşa 2008 Sektörel gelişmelere bakıldığında, dönemi içerisinde inşaat, toptan ve perakende ticaret, taşocakçılığı ile iş ve hizmet sektörlerinin en yüksek büyüme hızlarına ulaştığı; bunun aksine tarım ve sanayi gibi fiziksel üretim sektörlerinin büyüme hızlarının ise, tarımsal üretimin iklim koşullarına bağımlı olması ve ambargo ve izolasyon nedeniyle tarım ve sanayi ürünlerinin ticaret potansiyelinin yeterince gelişmemesine paralel olarak ekonominin genel büyüme hızının gerisinde kalmıştır. Bu nedenle de, bu sektörlerdeki büyüme yerel talepteki artışlar ile hellim, peynir ve rakı gibi bazı ürünlerin ticaretindeki artışa bağlı kalmıştır. Diğer taraftan, döneminde turizm sektöründe yıllık ortalama % 6 lık bir artış gözlenmiştir. Bu düşük ortalama büyüme hızının nedeni, 2006 yılı içerisinde otelcilik ve restorancılık sektöründe yaşanan olumsuz gelişmeler olmuştur. Ancak ekonominin diğer bir önemli sektörü olan yüksek öğretimdeki olumlu gelişmeler, iş ve özel hizmet sektörünün yüksek bir büyüme hızına ulaşmasına yol açmıştır. I Temel Sosyal Göstergeler 2006 nüfus sayımına göre Kıbrıs ın kuzey kesiminin yasal nüfusu olup, Kıbrıs ın toplam nüfusunun dörtte birinden, Kıbrıs Cumhuriyeti nüfusunun 7 ise üçte birinden daha azdır. Yasal nüfusun büyük çoğunluğu Kıbrıslı Türkler (% 53), vatandaşlığa sonradan kabul edilmiş olan Türkler (% 13), Đngilizler (% 2) ve diğer ulusların tabiyetinde olan kişilerden (% 2) oluşmaktadır. Yasal nüfus içerisinde, ayrıca, Türkler (% 27) ve diğer ulusların tabiyetinde olan kişiler(% 2) bulunmaktadır. Fiili nüfus ise dür. Yaklaşık kilometrekare başına 79 kişi olan nüfus yoğunluğu, Kıbrıs Cumhuriyeti nin nüfus yoğunluğundan (133 kişi/km 2 ) çok daha düşüktür. Yasal nüfusun yaş dağılımına bakıldığında, nüfusun % 19 unun 15 yaşın altında olduğu, % 74 ünün 15 ila 64 yaşları arasında olduğu ve kalan % 7 nin ise 64 yaşın üstünde olduğu görülmektedir. Kıbrıs ın kuzey kesimindeki genç nüfusun oranı doğal nüfus artışının düşük olmasına bağlı olarak azalırken, yaşlı nüfusun oranı sağlanan sağlık hizmetleri yılından beri TL (Yeni Türk Lirası) 7 Kıbrıs ın kuzey kesiminin verileri 2006 yılında yapılan nüfus sayımından elde edilirken, Kıbrıs Cumhuriyeti nin verileri 2007 yılı verileridir (Nüfus Özet Verileri, Kıbrıs Cumhuriyeti Đstatistik Hizmetleri). 12

13 ve sahip olunan yaşam şartlarının iyileşmesine paralel olarak artmaktadır. Yıllık nüfus artış oranı % 1 civarında olup, doğal büyüme oranı ise % 0.8 dir. Köylerde 15 yaşın altındaki nüfus oranı (% 21) ile 64 yaşın üstündeki nüfus oranı (% 9) ortalamanın üzerinde iken, 15 ila 64 yaş arasındaki ekonomik olarak aktif nüfusun oranı (% 69.7) ortalamanın altında kalmaktadır. Bu rakamlar ışığında, ekonomik olarak aktif olan nüfusun, köylerdeki istihdam olanaklarının az olması ve sosyal ve kültürel faaliyetlerin yeterli olmaması nedeniyle köyleri terk ettiği söylenebilir. Tablo 2 Temel Sosyal Göstergeler Çalışan sayısı 8 (kişi) Đşsiz sayısı Đşsizlik oranı (%) Nüfus rakamları Nüfus artış hızı (%) Nüfus yoğunluğu / km Doğum oranı (rakam / 000) Ölüm oranı (n / 000) Doğal büyüme oranı (%) Bebek ölümü oranı (n / 000) Toplam doğurganlık hızı Beklenen yaşam süresi (yıl) 9 Erkek Beklenen yaşam süresi (yıl) Kadın Eğitim oranları (%) - Okul öncesi, Đlköğretim, Ortaöğretim Genel / Mesleki Liseler Üniversite Sağlık harcamaları / GSMH (%) Sağlık harcamaları / Bütçe (%) Doktor başına düşen hasta sayısı Diş Hekimi başına düşen hasta sayısı Kişi / Hastane Yatağı Toplam Elektrik Tüketimi (milyon KWh) Kişi başına düşen elektrik tüketimi (KWh) Kişi başına düşen benzin tüketimi (Lt) Araba sayısı / 000 kişi Telefon / 000 kişi Cep telefonu / 000 kişi Kaynak: KTt Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, 2008, Lefkoşa Đstihdam ve kayıtlı işsizlik oranları, katma değere göre dahil edilmiştir. Ekim 2004 tarihli hanehalkı iş gücü araştırmasına göre, istihdam , işsiz kişi sayısı ve işsizlik oranı % 9.4 tür. 9 Her yıl aynı görünen veri, o yıllardaki ortalama değeri göstermektedir. 10 Elektrik santralı iç tüketimi ve ağ kayıpları hesaba katılmamıştır. 11 Petrol, benzin ve yakıt tüketimi tahmin edilmiştir. 12 Sedan ve steyşın araba sayıları tahmin edilmiştir. 13

14 Nüfusun eğitim seviyesi, kırsal bölgelerde bile oldukça tatminkardır. Bu, Kıbrıs Türk toplumunun en güçlü noktalarından biridir nüfus sayımına göre, 5 yaşın üzerindeki nüfusun okuma yazma bilmeme oranı genel olarak sadece % 3.5 iken, bu oran kırsal bölgelerde % 5.5 tir. KTt rakamlarına göre, okul öncesi, ilk ve ortaöğretimde okula kayıt oranları % 100, genel ve mesleki liselerde % 84 ve yüksek öğretimde %75 dir. KTt istatistiklerine bakıldığında 13, Kıbrıs ın kuzeyindeki işsizlik oranının aktif nüfusun % 10 u civarında olduğu görülmektedir. Kayıtdışı çalışma ve ücretlerin sayısının yüksek olması, işsizlik oranının aslında daha düşük olabileceğine işaret etmektedir (gizli istihdam ya da kısmi istihdam). Köyler ile ilgili 2006 rakamları değerlendirildiğinde, kırsal işgücü ve istihdam ile ilgili genel bir fikir edinilebilir: ekonomik olarak aktif olan nüfus (yani 15 ila 64 yaş arasındaki nüfus) olup, bunun yaklaşık % 59 u işgücü içerisinde yer almaktadır. Kadınların işgücüne katılımı, mutlak koşullar altında ve işgücüne katılım oranı % 70 olan erkekler ile karşılaştırıldığında oldukça düşüktür (% 30.8). Köylerde, işgücünde yer alan erkeklerin neredeyse % 93 ü istihdam edilmiş, % 7 si ise işsizdir. Kadınlar için sırasıyla % 72 ve % 28 seviyelerinde olan bu oranlar, kadınların istihdam olanaklarının daha az olduğuna işaret etmektedir tarihli bir Dünya Bankası Kıbrıs Đçin Ekonomik Değerlendirme (Đşgücü Đstatistikleri) çalışmasına göre, kırsal alanda aktif olmayan nüfus kişi civarındadır; bu da, 15 ila 64 yaş arası nüfusun % 44 ü anlamına gelmektedir. Bu oranın kadınlar için daha yüksek olması (% 62), kadınların sosyal hizmetler, özellikle de kreş, okul öncesi, huzurevi ve mesleki eğitim ihtiyaçları ile bağlantılıdır. Tablo 3 Đşgücü Đstatistikleri, 2004 (bin) KENTSEL BÖLGELER Toplam Erkek Kadın Toplam nüfus * yaş altı ve 64 yaş üstü yaş arası Đşgücü Çalışan Đşsiz Aktif olmayan Aktif olarak iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan Đş bulma umudu olmayan Diğer Diğer aktif olmayan KIRSAL BÖLGELER Toplam Erkek Kadın Toplam sivil nüfus * yaş altı ve 64 yaş üstü yaş arası Đşgücü Çalışan Đşsiz Aktif olmayan Aktif olarak iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan Đş bulma umudu olmayan Diğer Diğer aktif olmayan * öğrenci yurtları, askeri tesisler, oteller, vb. tesislerde kalan kişiler dahil edilmemiştir. Kaynak: Đşgücü Araştırması na dayalı olarak Dünya Bankası personelinin tahminleri. 13 Sosyal ve ekonomik göstergeler

15 Kıbrıs ın kuzey kesiminde, ekonomik sektöre göre istihdam yapısı 1980 ila 2006 yılları arasında büyük ölçüde değişmiştir. 80 lerde ana istihdam sektörü tarım olup (1980 yılında % 38.1); bunu sırasıyla devlet memurluğu ve serbest meslek mensupları (% 30.1), konfeksiyon (% 7.6), ticaret ve turizm (% 7.5) ve diğerleri izlemekteydi yılına gelindiğinde ise, tarım sektöründe istihdam oranının yılında tahmini olarak % 11 lere düşerek, istihdam sektörleri arasında beşinci sırada yer aldığı görülmektedir. Đlk dört sırada ise % 19.4 ile inşaat, % 18.6 ile devlet memurluğu, % 17.2 ile serbest meslek mensupları ve % 12.3 ile turizm yer almaktadır den 2006 ya kadar, tarım sektöründe istihdam edilenlerin sayısı 20 binden 12 bin birime kadar düşmüştür. Tablo 4 Đstihdamın Sektörler Bazında Dağılımı ( ) Sektörler % % % % % 1. Tarım Sanayi Taşocakları Konfeksiyon Elektrik, Su Đnşaat Ticaret Turizm Toptan ve Perakende Ticaret Otel ve Restoranlar Ulaştırma Đletişim Endüstriyel Bankalar Serbest Meslek ve Hizmetler Devlet Memurluğu Toplam Đstihdam Ticaret ve Turizm sektörleri 1983 yılından itibaren birbirinden ayrılmıştır yılından önce, Serbest Meslek ve Hizmetler Devlet Memurluğu başlığı altında yer almaktaydı. 3 Kitle iletişim ve belediyeler dahil edilmiştir. Kaynak: KTt Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, 2007, Lefkoşa 2007 Bu düşüş, köyden kente göçe, birincil sektörlerin haricinde yeni istihdam olanaklarının yaratılmasına ve, daha az derecede olsa da, yeni teknolojilerin kullanımının daha az emek gerektirdiğine atfedilebilir. Ayrıca, kırsal alanlar ve kentler arasındaki mesafenin kısa oluşu nedeniyle, birçok kişi yarı zamanlı tarımsal faaliyetler gerçekleştirmektedir 15. I Topluluk Müktesebatının Durumu KTt, 2009 ve 2010 yılları içerisinde uygulanması planlanan Topluluk Müktesebatı nın benimsenmesi ile ilgili hazırlık çalışmalarını tamamlamak üzeredir. Bu kapsamda, kırsal kalkınma mevzuatının ortaya konulması ile tarım, veterinerlik, bitki sağlığı, ormancılık, balıkçılık ve gıda güvenliği alanlarında ilgili AB müktesebatına uyum sağlanması söz konusu olacaktır. 14 Sosyal ve ekonomik göstergeler Birçok kişinin yarı zamanlı tarımsal faaliyetler gerçekleştirdiği bilinse de, yarı zamanlı ve tam zamanlı istihdam ile ilgili herhangi bir istatistiksel veri mevcut değildir. 15

16 I 2 TARIM, BALIKÇILIK VE GIDA ĐŞLEME I Tarım, Balıkçılık ve Gıda Endüstrisinin Ekonomik Yapı Đçerisindeki Yeri I GSMH ya Katkı Tarım, balıkçılık ve gıda işleme sektörleri, Kıbrıs ın kuzey kesiminin ekonomisinde tarih boyunca hem ekonomik (GSMH ya katkı, ada dışı ticaret, vb.) hem de sosyal (istihdam, vb.) anlamda önemli rol oynamış olup, hala da oynamaya devam etmektedir. KTt nin istatistiksel verilerine göre, tarımsal GSMH nın sabit fiyatlar içerisindeki payı 1977 yılında % 16 dan 2001 yılında % 7.5 a kadar aşamalı bir düşüş göstermiştir. Takip eden beş yıl içerisinde ise, tarımın ekonomiye katkısı 2002 yılında % 10.8 ile tavan yapıp, 2007 yılında tekrar % 7.4 e düşmüştür. Tablo 5 Toplam ve Sektörel Tarımsal GSMH ( , 1977 yılı sabit değer, TL ve %) Sektör / Alt Sektör TL Tarım 985, , , , , ,5 - tarım ürünlerinden 577,5 601,0 657,4 618,1 579,3 524,6 - hayvancılıktan 343,8 388,7 412,0 463,2 489,6 477,9 Ormancılık 15,7 13,1 26,1 31,1 21,2 21,8 Balıkçılık 48,3 54,7 51,7 67,1 51,6 68,2 Tarım tarım ürünlerinden hayvancılıktan Ormancılık Balıkçılık Kaynak: KTt Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, 2008, Lefkoşa 2008 % dönemi içerisinde, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinin katkısı aşağı yukarı aynı kalsa da (sırasıyla % 2 ve % 5), bitkisel ürün yetiştiriciliğinden hayvancılığa bir kayma gerçekleşmiştir; böylece ürün yetiştiriciliğinin katkısı % 59 dan % 48 e düşerken, hayvancılığın katkısı % 35 den % 44 e yükselmiştir. Tarımsal katma değerin reel büyüme hızı değişken olup, iklim koşullarından büyük ölçüde etkilenmektedir. Üretim değeri açısından, ağırlıklı olarak bitkisel ürün sektöründe yoğunlaşmış olan ılıman bölgelerde yer alan ülkelerinkine benzer bir yapı görülmektedir. Ancak, bölgenin subtropikal iklimi göz önüne alındığında, meyve ve sebze üretimindeki payın (% 20 nin altında) daha fazla olması, hayvancılıktaki payın ise (% 44) daha az olması beklenmektedir. Bu yapı, iki ana faktörün etkileşimini yansıtmaktadır: özellikli ürünlerin yetiştirilmesi için gereken su kaynaklarının olmaması ve tarımsal ürün yetiştirme yerine hayvancılığı teşvik eden tarım politikaları. Bu durum, özellikle de, arpa üretimine ayrılan arazi miktarının büyüklüğü (tarıma elverişli arazilerin % 60 ından fazlası) ve süt üreticiliği sektörünün sahip olduğu payın büyüklüğü (tarımsal üretim değerinin % 15 i) ile kendini göstermektedir. Bu durum, ekonomik, agronomik ve sosyal etkenlerin ve beslenmeyle ilgili tercihlerin bir sonucudur. 16

17 I Đstihdam Kıbrıs ın kuzey kesiminde, tahmini kişi tarım, balıkçılık ve gıda sanayii sektörlerinde istihdam edilmektedir. Bu rakam, toplam istihdamın % 12 sini temsil etmektedir. KTt nin elinde tarımdaki yarı zamanlı ve tam zamanı istihdam oranları ile ilgili herhangi bir istatistiksel veri olmadığı için, Yıllık Çalışma Birimleri nin (Annual Work Units - AWU) 16 hesaplanması mümkün olmamıştır. Söz konusu üç sektör içerisinde en büyük paya sahip olan tarımsal istihdamda, geçtiğimiz 10 yıl içerisinde gözle görülür bir düşüş yaşanmıştır yılında Kıbrıs ın kuzey kesimindeki toplam istihdamın % 18.7 si tarım sektöründe iken, 2007 yılı içerisinde bu oranın % 10 civarında olması tahmin edilmiştir (tahmini rakamdır; eldeki son veri 2005 yılı için % 12 dir 17 ). Toplamda, yaklaşık kişi şu anda tarım sektöründe istihdam edilmektedir. Tarıma dayalı gıda sanayi, ikinci büyük işverendir. Toplam kişi (ya da tüm sanayinin dörtte biri) bu tesislerde görev yapmaktadır. Buna karşılık, kayıtlı balıkçı sayısı sadece 390 dır. I Dış Ticaret Avrupa Adalet Divanı (AAD), Kıbrıs ın kuzey kesiminden gelen tarımsal ürünlerin (başlıca narenciye ve patates olmak üzere) ticaretini olumsuz yönde etkileyen tarımsal ürünler ile ilgili olarak Temmuz 1994 tarihinde bir karara varmıştır. AAD nin kararına müteakip olarak Kıbrıs ın kuzey kesiminin ticareti, ticaret ortağı olarak büyük ölçüde Türkiye ye dayalı hale gelmiştir. KTt nin 2006 rakamlarına bakıldığında toplam ticaret hacmi içerisinde Türkiye nin oranı % 47.6 olup, kalan % 52.4 lük kısım da üçüncü ülkelere aittir (özellikle narenciye olarak). Malların Kıbrıs ın kuzey kesiminden içeri ve dışarı dolaşımı kuzeydeki limanların kullanımının yasak olması nedeniyle bir sınırlamayla karşı karşıya olup, bu durum ayrıca ilave masraflar yaratmaktadır. Sonuç olarak, Yeşil Hat Tüzüğü nün uygulamaya konmasından önce, Kıbrıs Türk toplumunun ne Kıbrıs içi ne de dışı herhangi bir ticari faaliyete girmesine izin verilmemekteydi. Her ne kadar kısmen kuzey kesimdeki ticaret hacminin düşük olması, kısmen de Türkiye deki ekstra işlem ve inceleme masrafları nedeniyle, Kıbrıs Cumhuriyeti ndeki limanlarla karşılaştırıldığında nakliye masrafları daha yüksek olsa da Kıbrıs ın kuzeyindeki limanların kullanımı Kıbrıs Türk Toplumu nun ticaret yapmalarına izin vermiştir. Kıbrıs Türk toplumu tarafından verilen menşe şehadetnamesi ve denetim belgeleri yalnızca Türkiye tarafından kabul edildiğinden, Kıbrıs ın kuzeyinin tarım ve gıda ürünleri doğrudan başka ülkelere satılamamaktadır. Dolayısıyla, tarım ve gıda ürünlerinin nakliyesi Türkiye aracılığıyla yapılmakta, Türkiye ye nakliyesi yapıldıktan sonra ya buradaki piyasaya dağıtımı gerçekleştirilmekte ya da başka deniz taşıtlarına yüklenip nihai varış noktalarına gönderilmeden önce tekrar denetlenerek yeniden dışsatım yapılmaktadır. Bu ticaret kalıbı, tüccarların ve üreticilerin sınırlarını etkilemektedir. Kıbrıs ın kuzey kesiminden yapılan tarım ve gıda ürünleri ticaretinin bu sürecin sonucu olarak karşı karşıya kaldığı ilave masraflar ve zaman kayıplarına rağmen, tarım ve gıda ürünleri ticareti Kıbrıs ın kuzey kesiminin toplam dış ticaret 16 Avrupa Tarım Muhasebesi nde, tarımsal emek birimi yıllık çalışma birimleri (AWU) ile ölçülür. Böylece, yarı zamanlı ve mevsimlik çalışmaların da göz önüne alınması mümkün olur. Bir AWU, bir tarım ünitesinde bir yıl süreyle tam zamanlı olarak tarımsal faaliyet gerçekleştiren bir kişinin çalışma zamanında ölçülen girdisine karşılık gelir. 17 Kaynak: Sosyal ve Ekonomik Göstergeler

18 hacminde giderek yüksek ve hatta bilfiil artan bir pay (% 50 ila % 75) sahibi olmaktadır. Yeşil Hat Tüzüğü nün (866/2004 ve 1480/2004 sayılı Komisyon Tüzükleri) kabulu ve ardından Nisan 2004 tarihinde denetleme noktalarının açılmasından sonra, Kıbrıs ın kuzey kesimi ve Kıbrıs Cumhuriyeti ni birbirinden ayıran hat boyunca yapılan ticaret faaliyetlerinde (tarım ürünleri, özellikle de patates ve taze sebze ticareti) bir artış meydana gelmiştir. Prosedürlerin net olmaması ve anlamazlıklar, özellikle de tüzüğün uygulamaya konulduğu başlangıç aşamalarında Yeşil Hat ticaretini yavaşlatmış, ancak son 2 yıl içerisinde durum düzene girmiştir. Yine de, ticari faaliyet yalnızca Kıbrıs Cumhuriyeti ndeki bazı ürünlerde eksiklik olduğunda meydana geldiğinden, hala tarife dışı kısıtlamaların olduğu rapor edilmektedir. Mayıs 2007 Nisan 2008 döneminde, Kıbrıs Cumhuriyeti ne, çoğunlukla Kasım ila Şubat ayları arasında olmak üzere, yaklaşık 1.3 milyon Avro değerinde patates satılmıştır. Patates satışının en yüksek düzeye ulaştığı Ocak 2008 tarihinde, Kıbrıs Cumhuriyeti ne yapılan patates ticaretinin değeri yaklaşık Avro olmuştur. Aslen Kıbrıs Cumhuriyeti nde tüketilmek üzere sevkedilen bazı KTt patateslerinin yeniden paketlenip dışarıya satıldığı düşünülmektedir 18. Komisyon un 29 Nisan 2007 tarihinde Yeşil Hat Tüzüğü nde yaptığı değişiklik ile, taze balık ve bal üzerindeki ticaret yasağı kaldırmıştır. Yeşil Hat Ticareti ndeki ilerlemeler, aşağıdaki tabloda verilmektedir: Tablo 6 Yeşil Hat Tüzüğü Kapsamında Yapılan Tarımsal Ticaretin Değeri (Avro olarak) ( ) Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık TOPLAM Kaynak: KTt Ticaret Odası Tarım ve gıda ürünleri, Kıbrıs ın kuzey kesiminin açık farkla en ağırlıklı ticari mallarıdır yılı içerisinde, birlikte toplam ticaretin % 73.6 sını oluşturan tarım ve gıda ürünlerinin toplam ticaret hacmi içerisindeki oranlarına tek tek bakıldığında, tarım ürünlerinin % 35 lik ve gıda ürünlerinin % 38 lik paya sahip oldukları görülmektedir. 18 Komisyon un COM (2008) 529 sayılı Nihai Notu 29 Nisan 2004 tarih ve 866/2004 sayılı Konsey Tüzüğü nün Uygulanması ve Uygulamanın Getirdiği Durum Konusunda Yıllık Rapor

19 Tablo 7 Tarım ürünlerinin dış ticaret içerisindeki oranı (%) Ürün Tarım Narenciye Patates Canlı Hayvan Diğer Đşlenmiş Tarım Ürünleri Toplam Tarım ve Gıda Ürünleri Kaynak: KTt Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, Lefkoşa, Tarımsal ticarette en egemen ürün, büyük çoğunluğu Rusya, Ukrayna ve Türkiye ye satılan narenciyedir. Narenciyeyi, diğer ürünler ve patates takip etmektedir. Đşlenmiş tarım ürünleri ile ilgili olarak, ticaretin % 77 ini süt ürünleri (çoğunlukla Türkiye ve Arap ülkelerine gönderilen peynir) oluşturmaktadır. Bunu % 14 ile narenciye, % 6 ile işlenmiş keçiboynuzu, % 1 ile zeytinyağı ve % 1 ile tütün izlemektedir. I Tarımsal Üretim Đçin Doğal Kaynaklar I Arazi Kullanımı Kıbrıs ın kuzey kesiminin toplam toprak yüzeyi hektardır. Bunun % 56.7 si tarım arazisi, % 19.5 i orman arazisi, % 5 i otlak ve hali 19 arazileri ve % 10.7 si ise kentsel alan ve su yüzeyleridir (şehirler, köyler, nehirler ve küçük göller). Kullanılmayan arazinin miktarı % 8.2 dir. KKt nin Tarım Arazisi tanımı, AB nin Kullanılan Tarım Arazisi (Utilised Agricultural Area UAA 20 ) standardına genel anlamıyla karşılık gelse de, tarım arazisi olarak kullanılmayabilen hali alanları ile aynı başlık altında sınıflandırılan otlaklar bu tanım içerisinde yer almadığından tam olarak karşılamamaktadır. Tablo Yılı Đçerisinde Toplam Arazi Kullanımı Arazi Kullanımı Ha % Tarım arazileri Orman arazileri Otlak ve hali arazileri Şehirler, köyler, nehirler ve göletler Kullanılmayan araziler Toplam Kaynak: Tarımsal Yapı ve Üretim 2007, KTt Đstatistikleri, Lefkosa Kıbrıs Cumhuriyeti ile karşılaştırıldığında, tarım arazilerinin birbirine benzer olduğu görülmektedir: kuzey kesiminde 187 bin hektar, Kıbrıs Cumhuriyeti nde ise 197 bin hektarlık arazi bulunmaktadır. Kıbrıs Cumhuriyeti nde bulunan arazinin % 72 si ya da hektarlık kısmı kullanılmaktadır 21. Ancak, kuzey kesimde tarım arazisinin payı (% 56.7), Kıbrıs Cumhuriyeti nin tarım arazisinin payından (% 33) çok daha yüksektir. 19 Hali, farklı amaçlarla (barınma, tarım, diğer) kullanılan kamu arazisidir. 20 UAA ; tarıma elverişli toprakların (daimi otlaklar, daimi mahsüllü topraklar, bostanlar ve seralar )tümünü simgelemektedir. 21 Eurostat Tarım Đstatistikleri , Basım

20 Diğer bir özellik de Kıbrıs ın kuzey kesiminde yer alan orman arazilerinin (% 19.5), Kıbrıs Cumhuriyeti nin arazilerinin yaklaşık üçte biri (% 56), Avrupa Birliği nin ortalama % 46 lık oranının yarısından az olmasıdır (yani kişi başına düzen 1.4 hektara karın kişi başına 0.2 hektar). Đklim koşulları ile toprağın su tutma kapasitesinin artırılması ve yeraltı suyu depolarını yenilenmesi ihtiyacı göz önüne alındığında, kırsal bölgelerdeki ormanlık arazilerin yaygınlaştırılması ve mevcut orman arazilerinin korunması ve uygun şekilde yönetimi önem arz etmektedir. Tablo Yılı Đçerisinde Tarım Arazilerinin Kullanımı (Kuru Arazi / Sulu Arazi ve Ürünler) Miktar A Kuru Arazi B Sulu Arazi Arazi / Ürün Çeşidi (ha) % (ha) % (ha) % A Ekili Arazi Tahıl Nadas Bakliyat Yumru Bitkiler Yem Bitkileri Yapraklı ya da Yemeklik Saplı Sebzeler Meyve Veren Sebzeler Baklagiller Köklü, Soğanlı ve Yumru Bitkiler Diğer Sebzeler Sert Kabuklu Meyveler Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sert Çekirdekli Meyveler Zeytin, Üzüm, Keçiboynuzu ve Diğer Narenciye 5, , Seralar ve Tüneller B Boş Arazi Toplam Tarım Arazisi A :Toplam tarım arazisi içerisindeki % payı; B : Ekili arazi üzerindeki kuru arazinin % payı; C: Ekili arazi üzerindeki sulu arazinin % payı Kaynak: Tarımsal Yapı ve Üretim 2007, KTt Đstatistikleri, Lefkoşa 2006 Kıbrıs ın kuzey kesimindeki toplam ekili arazi (nadasa bırakılan topraklar da dahil), toplam tarım arazisinin % 66 sını oluşturmaktadır. Bu arazinin % 92 si kuru tarım için, % 8 i ise sulu tarım için kullanılmaktadır. Tarıma elverişli arazinin % 66 sı tahıllar için kullanılmaktadır. Sulu tarımda en büyük paya, narenciye (% 4.7) ve patates (% 1.3) sahiptir. C 20

21 I Arazi Mülkiyeti, Çiftlik Yapısı ve Emek Kıbrıs ın kuzey kesiminde tarım işletmesi bulunmaktadır 22 ; bu işletmelerin hemen hemen tamamı aile çiftlikleridir (yalnızca 10 adet kayıtlı tarım şirketi bulunmaktadır). Arazi başına ortalama çiftlik büyüklüğü 12.7 hektardır. Ancak, çiftlik büyüklükleri kuru tarım mı yoksa sulu tarım mı yapıldığına bağlı olarak değişmektedir. Kuru arazilerin ortalama büyüklüğü 19 hektar iken, sulama yapılan çiftliklerin (narenciye ve sebze) büyüklüğü yalnızca 2 hektardır. Miras sistemi nedeniyle hem sulu hem de kuru arazisi olan çiftlikler her biri 7.6 parsel olan küçük parçalara ayrılmış durumdadır 23. Çiftliklerin ve hayvan yetiştiriciliği tesislerinin ortalama boyutlarının küçük olması nedeniyle, çiftçiler gelirlerini tarım dışı istihdam olanaklarıyla çeşitlendirme yoluna gitmişlerdir. Çiftçilerin % 70 ila % 80 inin tarımsal faaliyetler ile yarı zamanlı olarak ilgilendikleri, yıllık gelirlerinin büyük çoğunluğunu tarım dışı istihdamdan elde ettikleri tahmin edilmektedir. Dolayısıyla bu bölgedeki kırsal gelirin gelir çeşitlendirmesi, AB ne son dönemde üye olan çoğu ülkeninkinden daha fazladır. Yine de, kesin rakamlar için yapılmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Yarı zamanlı çiftçiler, tarımsal faaliyetleri ve çalışmaları gerçekleştirmek üzere büyük ölçüde işgücü kiralama yoluna gitmektedir. Tarım sektöründeki yaş yapısı üzerine resmi bir istatistiki veri bulunmamaktadır. Genel Tarım Sigortası Fonu tarımsal üretici kayıtlarından alınan ve kayıtlı tarımsal üreticilerin yaşları ile karşılaştırılarak KTt otoriteleri tarafından sağlanan verilere göre; 40 yaş altındaki çiftçiler, tarım sektöründeki çiftçilerin yaklaşık olarak %28 ini oluşturmaktadır. Ayrıca, Kıbrıs sorunu içerisinde mülkiyet hakları konusu da problem teşkil etmeye devam etmektedir. Özel mülkiyet altında olan arazilerin yaklaşık % 82 inin tapuları Kıbrıslı Rumlara aittir 24. En son BM Barış Planı ile ilgili olarak Nisan 2004 de adanın her iki kesiminde de aynı anda yapılan referandumları takiben, tarım arazilerinin kiralanması yeni mülk satın almaktan daha cazip hale gelmiştir. Sonuç olarak, çiftçiler uzun vadeli planlar ya da yatırımlar yapmaya çok sıcak bakmamaktadır. I Sulama ve Su Yönetimi Kıbrıs ın kuzey kesiminde, akiferlerden çıkarılan toplam suyun büyük bir kısmı sulamada kullanılmaktadır. Toplam su miktarının % 70 i tarım için, kalan % 30 luk kısım ise evlerde ve küçük ölçekli sanayi sektöründe kullanılmaktadır. Yeraltından çıkarılan suyun miktarı, yılda 100 ila 140 milyon metreküp arasında değişmektedir. Bu miktar, temelde içinde bulunulan yıl boyunca ekilen arazi miktarına bağlıdır. Ancak, akiferlerin emniyetli randımanı yaklaşık 74.1 milyon metreküptür. Emniyetli randımanın üzerinde su çıkarılması, bölgede kalan ve kullanılabilir durumda olan yeraltı suyu kaynaklarına deniz suyunun girmesine yol açmıştır. Bu durum akiferlerdeki su kalitesinin bozulmasına neden olmuş, sonuç olarak da tarım ürünlerinin üretim miktarında önemli düşüşler yaşanmıştır. 22 Son Tarım sayımı 1995 yılında yapılmıştır. Bu nedenle de, burada ifade edilen rakamlar 2006 yılının Tarımda Doğrudan Gelir Desteği Planı kaynaklarından, Hayvancılık kayıtlarından ve veterinerlik departmanından alınmıştır. 23 Mevzuata gore, sulama yapılan araziler için asgari parsel büyüklüğü 0.33 hektar, kuru araziler için asgari parsel büyüklüğü 0.94 hektardır. Tapu dairelerine kayıtlı olan parsel kaydı bulunmaktadır yılının Tapu ve Kadastro kayıtları. Zamanında Kıbrıslı Rumların Kıbrıslı Türklere ve yabancılara arazi sattıkları rapor edilmiştir; ancak bu konuyla ilgili herhangi bir kayıt söz konusu değildir. 21

22 Tüketilen su kaynaklarının % 75 inden fazlası, şu anda sulama amaçlı olarak kullanılmaktadır. Bu sulama suyunun yüzde sekseni, Mesarya ovasının batı kıyısında bulunan Güzelyurt ve Lefke bölgelerinde kullanılmaktadır. Sulama yapılan arazilerin büyük çoğunluğunda damla sulama yapılmaktadır (% 94); bu arazilerin % 5 inde yüksek yağmurlama sistemi, % 1 inde ise alçak yağmurlama sistemleri bulunmaktadır 25. Bu durum, karık sulamadan su tasarrufu yapan sulama sistemlerine (yoğun olarak damla sulama sistemine) geçişi teşvik etmek üzere Türk Yardım Heyeti nin desteği ile 1998 yılında başlatılan kapsamlı çalışmanın bir sonucudur. Proje sonucunda, narenciye ağaçları, sebze üretimi ve diğer meyve ağaçları için modern sulama sistemleri kullanılmaya başlanmıştır. Proje 2004 yılında sona erdiğinde, gerçekleştirilen tahmini su tasarrufu yaklaşık % 20 olmuştur. Ancak, ilk kurulan sulama sistemlerinin bazıları hava koşulları nedeniyle aşınmış olup artık kullanılmamaktadır. Sulama sektöründe öncelik, etkinliğin ve su tasarrufunun artırılması olmalıdır. Damla sulamanın mahsul kayıplarını en aza indirgeme özelliğine rağmen, çoğu çiftçi sulama suyu kullanımını azaltmamaktadır. Dolayısıyla, özellikle de Mesarya ovasının batı kesimindeki KTt tarım yönetimlerinin nin daha yoğun bir çaba göstererek, elde edilecek ürün miktarını azaltmadan sulama suyunun kullanımının hektar başına ila metreküpe düşürülmesi gerektiği hususunda çiftçileri bilgilendirmesi gerekmektedir. Aynı şekilde, pompalama sistemlerine su sayaçlarının takılması da zorunlu hale getirilmelidir. Böylece tarım sektörünün toplamdaki su kullanımının yavaş yavaş azalmasıyla uzun vadedeki su sıkıntısının önlenmesi kısmen mümkün olacak, çıkarılan yeraltı suyu miktarı ve buna bağlı olarak da tuzlanma azalacaktır. KKt mevzuatında su, su yönetimi ve suyun korunması ile ilgili olarak, Đngilizler zamanından bugüne kadar gelmiş olan birçok bölüm bulunmaktadır yılından sonra Kıbrıs hükümeti tarafından yeniden düzenlenmiş ve kullanıma konmuş olan bu bölümlerin kullanılmasına hala devam edilmektedir. 26 Yeni bazı düzenlemeler getirilmiştir (jeoloji, madenler ve çevre konularında). Getirilen yeni düzenlemelerde, özel koruma altında olan bölgeler ile sulak alanlar için özel hükümler yer almaktadır (35 sulak alan sulak alan koruma yönetmeliği ile koruma altındadır). Yıkanma suyu, içme suyu ve su kalitesi ile ilgili diğer standartlar da bu düzenlemeler kapsamında belirlenmiştir. Su kirliliğinin kontrolü ile ilgili yönetmelik ise, tahliye edilecek olan işlem görmüş atık sular ile ilgili standartları ortaya koymaktadır. Bu düzenlemeler, KTt nin su kaynaklarının korunması ve tedariği için bir yapı sunsa da, AB gerekliliklerine uyum sağlanması için bir takım değişiklikler yapılması gerekmektedir. Kıbrıs ın kuzey kesiminde su ile ilgili konular, farklı paydaşların (KTt bölge ofisleri, su işleri, jeoloji ve madencilik departmanı gibi) müdahil olması nedeniyle karmaşık bir yapıya sahiptir. 25 Kaynak: Tarımsal Yapı ve Üretim 2007, Đstatistik ve Planlama Birimi, Lefkoşa KTt bünyesinde konuyla ilgili kanun ve yönetmelikler aşağıdaki gibidir: Su Đşleri Kanunu; Sulama Bölümleri (köyler) Kanunu; Köy Suyu (Eviçinde Kullanım Amaçlı) Kanunu; Su Tedariği (belediyeler ve diğer bölgeler); Su Đşleri Departmanı Kanunu; Sulama Birlikleri ve Tarımsal Sulama Đçin Su Kullanımı Kanunu; Su Tedariği (Özel Önlemler) Kanunu; Su Geliştirme ve Dağıtımı Kanunu; Kuyular Kanunu; Kamu Nehirlerinin Korunması Kanunu. 22

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı

Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya ve Çek Cumhuriyeti nde Tahıl ve Un Pazarı Polonya da 400-450 un değirmeni olduğu biliniyor. Bu değirmenlerin yıllık toplam kapasiteleri 6 milyon tonun üzerine. Günde 100 tonun üzerinde üretim gerçekleştirebilen

Detaylı

Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ KIBRIS RUM KESİMİ ÜLKE RAPORU Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ I.GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Kıbrıs Cumhuriyeti Yönetim Şekli : Cumhuriyet Coğrafi Konumu : Akdeniz deki beş büyük adadan

Detaylı

İspanya ve Portekiz de Tahıl ve Un Pazarı

İspanya ve Portekiz de Tahıl ve Un Pazarı İspanya ve Portekiz de Tahıl ve Un Pazarı İspanya da 120 un değirmeni olduğu bilinmektedir. Bu değirmenlerin çok büyük bir çoğunluğu yılda 2000 tonun üzerinde kapasiteyle çalışmaktadır. Pazarın yüzde 75

Detaylı

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI Avusturya da un üretimi sağlayan 180 civarında değirmen olduğu tahmin edilmektedir. Yüzde 80 kapasiteyle çalışan bu değirmenlerin ürettiği un miktarı 500 bin

Detaylı

Çaldıran daha önceleri Muradiye İlçesinin bir kazası konumundayken 1987 yılında çıkarılan kanunla ilçe statüsüne yükselmiştir.

Çaldıran daha önceleri Muradiye İlçesinin bir kazası konumundayken 1987 yılında çıkarılan kanunla ilçe statüsüne yükselmiştir. Çaldıran Tarihçesi: İlçe birçok tarihi medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Medler, Bizanslılar, Urartular, İranlılar ve son olarak Osmanlı devleti bu ilçede hâkimiyet sürmüşlerdir. İlçenin tarih içerisindeki

Detaylı

Kuraklıkta Son Durum. Esin ERTEK TSKB Ekonomik Araştırmalar erteke@tskb.com.tr

Kuraklıkta Son Durum. Esin ERTEK TSKB Ekonomik Araştırmalar erteke@tskb.com.tr Esin ERTEK TSKB Ekonomik Araştırmalar erteke@tskb.com.tr Ağustos 2014 2013-2014 kış döneminde ülke genelinde etkisi hissedilen meteorolojik kuraklık, 2014 ün ilk yarısında bölgesel olarak devam etti. Türkiye

Detaylı

Tarım Sayımı Sonuçları

Tarım Sayımı Sonuçları Tarım Sayımı Sonuçları 2011 DEVLET PLANLAMA ÖRGÜTÜ İstatistik ve Araştırma Dairesi Ocak 2015 TARIM SAYIMININ AMACI Tarım Sayımı ile işletmenin yasal durumu, arazi kullanımı, ürün bazında ekili alan, sulama

Detaylı

TÜRKİYE DE TARIM FİNANSMANI KONFERANSI

TÜRKİYE DE TARIM FİNANSMANI KONFERANSI TÜRKİYE DE TARIM FİNANSMANI KONFERANSI Türkiye de Tarım Finansmanı Konferansı 18 Nisan 2012 İstanbul Dedeman Oteli, Türkiye Bu proje Avrupa Birliği tarafından desteklenmektedir Bu proje EBRD tarafından

Detaylı

Tablo 1. Seçilen Ülkeler için Yıllar İtibariyle Hizmetler Sektörü İthalat ve İhracatı (cari fiyatlarla Toplam Hizmetler, cari döviz kuru milyon $)

Tablo 1. Seçilen Ülkeler için Yıllar İtibariyle Hizmetler Sektörü İthalat ve İhracatı (cari fiyatlarla Toplam Hizmetler, cari döviz kuru milyon $) 4.2. HİZMETLER 1. Hizmetler sektörünün ekonomideki ağırlığı bir refah kriteri olarak değerlendirilmektedir (1). (2) tarafından bildirildiği üzere, sanayileşmeyle birlikte, ulaştırma hizmetleri ve belirli

Detaylı

KAMU KURUMLARI VE BELEDİYELER İLE YÜRÜTÜLEBİLECEK ÇALIŞMA VE PROJELER

KAMU KURUMLARI VE BELEDİYELER İLE YÜRÜTÜLEBİLECEK ÇALIŞMA VE PROJELER KAMU KURUMLARI VE BELEDİYELER İLE YÜRÜTÜLEBİLECEK ÇALIŞMA VE PROJELER 1- Kalkınma Ajansı Destekleri A. Mali Destekler 50.000 500.000 TL arasında değişen bölgesel önceliklere göre farklı konu başlıklarında

Detaylı

Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ KUZEY KORE ÜLKE RAPORU Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ 2 I.GENEL BİLGİLER Resmi Adı Yönetim Şekli Coğrafi Konumu : Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti : Sosyalist Cumhuriyet : Kuzey Kore,

Detaylı

AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası

AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası OTP harcamalarının AB bütçesinin önemli bölümünü kapsaması, bu politikayı bütçe tartışmalarının da odak noktası yaparken, 2014-2020 Mali Çerçeve içinde tarım, kırsal

Detaylı

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ DEVLET PLANLAMA ÖRGÜTÜ

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ DEVLET PLANLAMA ÖRGÜTÜ KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ DEVLET PLANLAMA ÖRGÜTÜ Sayı : DPÖ 0.00.28-07/ Konu: 2006-2007 Yıllarında KKTC nde Ekonomik Gelişmeler Lefkoşa, 6 Aralık 2007 BASIN BİLDİRİSİ 2006-2007 YILLARINDAKİ EKONOMİK

Detaylı

EKONOMİK VE SOSYAL GÖSTERGELER 2014

EKONOMİK VE SOSYAL GÖSTERGELER 2014 EKONOMİK VE SOSYAL GÖSTERGELER 214 SOSYAL YAPI EĞİTİM İŞGÜCÜ EKONOMİK DIŞ TİCARET BANKACILIK TURİZM SOSYAL YAPI GÖSTERGELERİ YILLAR VAN TÜRKİYE 199 637.433 56.473.35 2 877.524 67.83.524 21 1.35.418 73.722.988

Detaylı

2016 Özalp Tarihçesi: Özalp Coğrafyası: İlçe Nüfus Yapısı: Yaş Grubu Erkek Kadın Toplam 0-14 Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş

2016 Özalp Tarihçesi: Özalp Coğrafyası: İlçe Nüfus Yapısı: Yaş Grubu Erkek Kadın Toplam 0-14 Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Özalp Tarihçesi: Özalp ilçesi 1869 yılında Mahmudiye adıyla bu günkü Saray ilçe merkezinde kurulmuştur. 1948 yılında bu günkü Özalp merkezine taşınmış ve burası ilçe merkezi haline dönüştürülmüştür. Bölgede

Detaylı

Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak. GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ

Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak. GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ KKTC NİN İÇİNDE BULUNDUĞU EKONOMİK ORTAM 2 KKTC GENEL BİLGİLER Nüfus (2014); 313.626 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (2014); 8,8 Milyar

Detaylı

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Doç.Dr.Tufan BAL I.Bölüm Tarım Ekonomisi ve Politikası Not: Bu sunuların hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.İ.Hakkı İnan ın Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Kitabından

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 Ankara Ülke Ekonomisinde Etkili Olan Faktörler Tarih Doğal Kaynaklar Coğrafi yer Büyüklük Arazi şekilleri

Detaylı

TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR

TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR Halil AGAH Kıdemli Kırsal Kalkınma Uzmanı 22 Kasım 2016, İSTANBUL 1 2 SUNUM PLANI TARIMDA KÜRESELLEŞME TÜRK TARIM SEKTÖRÜ VE SON YILLARDAKİ GELİŞMELER TARIMDA

Detaylı

TKDK DESTEKLERİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ

TKDK DESTEKLERİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ ARALIK 2014 101-1 Süt Üreten Tarımsal İşletmelere Yönelik Destekler Tarımsal işletmelerin sürdürülebilirliklerini ve birincil ürünlerin üretiminde genel performanslarını geliştirmek,

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE TEMMUZ 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

T.C. Kalkınma Bakanlığı

T.C. Kalkınma Bakanlığı T.C. Kalkınma Bakanlığı 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği- Turkey s Agricultural Policies at a Crossroads with respect to 2023 Vision 2023 Vision, Economic Growth and Agricultural

Detaylı

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 SUNUM AKIŞI Bölge Planı Hazırlık Süreci Paydaş Analizi Atölye Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi Mevcut Durum Analizi Yerleşim Yapısı ve Yerleşmeler Arası İlişki Analizi

Detaylı

Tarımın Anayasası Çıktı

Tarımın Anayasası Çıktı Tarımın Anayasası Çıktı Günnur BİNİCİ ALTINTAŞ Tarım sektörünün anayasası olan 5488 sayılı Tarım Kanunu iki yıllık yoğun bir çalışmanın ardından 18.04.2006 tarihinde kabul edildi. Resmi Gazete de 25.04.2006

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE HAZİRAN 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

LAND DEGRADATİON. Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı

LAND DEGRADATİON. Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı ARAZİ BOZULUMU LAND DEGRADATİON Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı LAND DEGRADATİON ( ARAZİ BOZULUMU) SOİL DEGRADATİON (TOPRAK BOZULUMU) DESERTİFİCATİON (ÇÖLLEŞME) Arazi Bozulumu Nedir - Su ve rüzgar

Detaylı

DÜNYA GIDA GÜNÜ 2010 YENİ GIDA YASASI VE 12. FASIL MÜZAKERE SÜRECİ. Fatma CAN SAĞLIK Tarım ve Balıkçılık Başkanı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği

DÜNYA GIDA GÜNÜ 2010 YENİ GIDA YASASI VE 12. FASIL MÜZAKERE SÜRECİ. Fatma CAN SAĞLIK Tarım ve Balıkçılık Başkanı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği DÜNYA GIDA GÜNÜ 2010 YENİ GIDA YASASI VE 12. FASIL MÜZAKERE SÜRECİ Fatma CAN SAĞLIK Tarım ve Balıkçılık Başkanı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Sunuş İçeriği Yeni Gıda Kanununa Giden Süreç Müzakere süreci

Detaylı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı Üretim ve Verim Katkısı Toplum Beslenmesine Katkı Sanayi Sektörüne Katkı Milli Gelire Katkı Dış Ticaret Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı

Detaylı

RAKAMLARLA ANTALYA EKONOMİSİ ANTALYA ECONOMY IN FIGURES 2007 ANTALYA EKONOMİSİNİN GELİŞİMİ 1. NÜFUS GÖSTERGELERİ

RAKAMLARLA ANTALYA EKONOMİSİ ANTALYA ECONOMY IN FIGURES 2007 ANTALYA EKONOMİSİNİN GELİŞİMİ 1. NÜFUS GÖSTERGELERİ ANTALYA EKONOMİSİNİN GELİŞİMİ 1. NÜFUS GÖSTERGELERİ Antalya nüfusu 1985-199 döneminde yıllık ortalama % 4,8 199-2 döneminde ise % 4,2 oranında artış göstermiştir. Son yıllarda nüfus artış oranının yavaşladığı

Detaylı

Arazi verimliliği artırılacak, Proje alanında yaşayan yöre halkının geçim şartları iyileştirilecek, Hane halkının geliri artırılacak, Tarımsal

Arazi verimliliği artırılacak, Proje alanında yaşayan yöre halkının geçim şartları iyileştirilecek, Hane halkının geliri artırılacak, Tarımsal Arazi verimliliği artırılacak, Proje alanında yaşayan yöre halkının geçim şartları iyileştirilecek, Hane halkının geliri artırılacak, Tarımsal kaynaklı kirlilik azaltılacak, Marjinal alanlar üzerindeki

Detaylı

Erzurum Bölge Müdürlüğü. Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası. Sayılarla Erzurum

Erzurum Bölge Müdürlüğü. Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası. Sayılarla Erzurum Erzurum Bölge Müdürlüğü Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası 2 20 01 17 7 Sayılarla Erzurum Ali ASLAN Erzurum Bölge Müdürü 4 Eylül 2018 Nüfus ve Göç Eğitim Sağlık Doğum Ölüm Evlenme ve Boşanma İşgücü Tüketim

Detaylı

FASIL 18 İSTATİSTİK. Öncelik 18.1 ESA 95 e uygun anahtar ulusal hesap göstergelerinin zamanında oluşturulması. 1 Mevzuat uyum takvimi

FASIL 18 İSTATİSTİK. Öncelik 18.1 ESA 95 e uygun anahtar ulusal hesap göstergelerinin zamanında oluşturulması. 1 Mevzuat uyum takvimi FASIL 18 İSTATİSTİK Öncelik 18.1 ESA 95 e uygun anahtar ulusal hesap göstergelerinin zamanında oluşturulması 1 Mevzuat uyum takvimi Bu öncelik altında, bu aşamada herhangi bir mevzuat uyumu çalışması öngörülmemektedir.

Detaylı

İZMİR TİCARET ODASI FAS KRALLIĞI ÜLKE RAPORU

İZMİR TİCARET ODASI FAS KRALLIĞI ÜLKE RAPORU İZMİR TİCARET ODASI FAS KRALLIĞI ÜLKE RAPORU ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ AĞUSTOS 2014 Hazırlayan: Zeynep Küheylan Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü Uzman Yardımcısı TEMEL BİLGİLER Ülke Adı: Fas Krallığı

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ BAYINDIR SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ BAYINDIR SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ BAYINDIR SONUÇ RAPORU Tarih: 4 Ocak 2011 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 65 Katılımcı listesindeki Sayı: 62 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

SARAY Saray İlçesinin Tarihçesi:

SARAY Saray İlçesinin Tarihçesi: Saray İlçesinin Tarihçesi: Saray İlçesinin ne zaman ve kimler tarafından hangi tarihte kurulduğu kesin bilinmemekle beraber, bölgedeki yerleşimin Van Bölgesinde olduğu gibi tarih öncesi dönemlere uzandığı

Detaylı

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AYLIK EKONOMİK GÖSTERGELER EKİM 2015 Hazine Müsteşarlığı Matbaası Ankara, 22 Ekim 2015 İÇİNDEKİLER TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER i I. ÜRETİM I.1.1.

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE EKİM 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

İlçe Sayısı

İlçe Sayısı Sayfa1/7 İDARİ İlçe Sayısı 19 --- --- --- --- --- --- 19 19 19 19 19 19 20 20 20 2015 970 20 5 Yüzölçüm (km 2 ) (göl dahil) --- --- 14 473 --- --- --- --- --- --- --- --- --- 14 272 14 272 14 583 14 583

Detaylı

TR62 ADANA-MERSİN BÖLGESİ TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER

TR62 ADANA-MERSİN BÖLGESİ TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER TR62 ADANA-MERSİN Sİ TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER TR62 Bölgesi İstihdam Göstergeleri TR62 Sİ Tarım Sektörü İstihdam Oranı (Yüzde) 26,1 27,3 Sanayi Sektörü İstihdam Oranı (Yüzde) 21,5 25,4 Hizmet

Detaylı

TÜRKİYE TARIMI, GELİŞMELER ve GENÇ TARIMCILAR

TÜRKİYE TARIMI, GELİŞMELER ve GENÇ TARIMCILAR «GENÇ TARIMCILAR GELECEĞE HAZIRLANIYOR» GÜNÜMÜZ TARIMINDA GERÇEKLER, HEDEFLER VE FIRSATLAR PANELİ TÜRKİYE TARIMI, GELİŞMELER ve GENÇ TARIMCILAR Prof.Dr. Cengiz SAYIN Akdeniz Üniversitesi / Ziraat Fakültesi

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı

TR62 ADANA-MERSİN BÖLGESİ TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ-2

TR62 ADANA-MERSİN BÖLGESİ TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ-2 TR62 ADANA-MERSİN Sİ TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ-2 BÜLTEN NO 2 TR62 ADANA-MERSİN Sİ TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER Çukurova Kalkınma Ajansı sorumluluk alanı olan TR62 Düzey 2 Bölgesi

Detaylı

11. -9, KENTLEŞME HIZLANIRKEN EĞITIMLI, GENÇ NÜFUS GÖÇ EDIYOR ORTA KARADENIZ DE KIRSAL KALKINMANIN ROLÜ VE TARIM TOPRAKLARININ KORUNMASI

11. -9, KENTLEŞME HIZLANIRKEN EĞITIMLI, GENÇ NÜFUS GÖÇ EDIYOR ORTA KARADENIZ DE KIRSAL KALKINMANIN ROLÜ VE TARIM TOPRAKLARININ KORUNMASI ORTA KARADENIZ DE KIRSAL KALKINMANIN ROLÜ VE TARIM TOPRAKLARININ KORUNMASI TR83 BÖLGESİ Samsun un da içinde yer aldığı TR83 bölgesi, toplam yüzölçümü 37.523 kilometrekare ile Türkiye nin yaklaşık yüzde

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE ŞUBAT 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ HONG KONG RAPOR Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ 2 I. GENEL BİLGİLER Resmi Adı Yönetim Şekli Coğrafi Konumu : Hong Kong Özel İdare Bölgesi (Çin Halk Cumhuriyeti) : Çin Halk Cumhuriyeti

Detaylı

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AYLIK EKONOMİK GÖSTERGELER KASIM 2016 Hazine Müsteşarlığı Matbaası Ankara, 30 Kasım 2016 İÇİNDEKİLER TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER i I. ÜRETİM I.1.1.

Detaylı

BÖLGE VE NÜFUSUN GENEL DURUMU. Doç.Dr.Tufan BAL

BÖLGE VE NÜFUSUN GENEL DURUMU. Doç.Dr.Tufan BAL BÖLGE VE NÜFUSUN GENEL DURUMU Doç.Dr.Tufan BAL GİRİŞ Türkiye Cumhuriyeti 1923 yılında kurulan, o tarihten bu güne kadar ekonomik ve sosyal yapısını değiştirme anlayışı içinde gelişmesini sürdüren ve gelişmekte

Detaylı

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU (TKDK) DESTEKLERİ

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU (TKDK) DESTEKLERİ BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU (TKDK) DESTEKLERİ Selin ŞEN Eylül 2012 SUNUM PLANI I. SÜT ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELERE YATIRIM II. ET ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELERE

Detaylı

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR Mart 215 Hikmet DENİZ i İçindekiler Tablo Listesi... iii Grafik Listesi... iii 1. Giriş... 1 2. Türkiye'de Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlar... 1 3. Yatırımların Bölgesel

Detaylı

T.C. GIDA,TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TÜRKİYE TARIM HAVZALARI ÜRETİM VE DESTEKLEME MODELİ. 30 Havza

T.C. GIDA,TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TÜRKİYE TARIM HAVZALARI ÜRETİM VE DESTEKLEME MODELİ. 30 Havza T.C. GIDA,TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TÜRKİYE TARIM HAVZALARI ÜRETİM VE DESTEKLEME MODELİ 30 Havza 1 Sunum Planı 1. Tarım havzalarının belirlenmesi 2. Mevcut durum değerlendirmesi 3. Amaç ve gerekçe

Detaylı

Türkiye de Yeşil Büyüme : Zorluklar ve Fırsatlar. Prof. Dr. Erinç Yeldan Bilkent Üniversitesi

Türkiye de Yeşil Büyüme : Zorluklar ve Fırsatlar. Prof. Dr. Erinç Yeldan Bilkent Üniversitesi Türkiye de Yeşil Büyüme : Zorluklar ve Fırsatlar Prof. Dr. Erinç Yeldan Bilkent Üniversitesi 1990 2000 2008 Dünya OECD Türkiye Dünya OECD Türkiye Dünya OECD Türkiye CO2 (milyon ton) 20.662 11.012 129 24.752

Detaylı

TARSUS TİCARET BORSASI

TARSUS TİCARET BORSASI TARSUS TİCARET BORSASI Ülkemizde yetiştirilen tarımsal ürünlerden, tarımsal üretimin bir kısmı doğrudan tüketilirken, bir kısmı sanayide hammadde olarak işlenerek değişik gıdalara dönüştürülmektedir. Tarımsal

Detaylı

YENİ HÜKÜMET PROGRAMI EKONOMİ VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ İÇİN DEĞERLENDİRME EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 30 KASIM 2015

YENİ HÜKÜMET PROGRAMI EKONOMİ VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ İÇİN DEĞERLENDİRME EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 30 KASIM 2015 YENİ HÜKÜMET PROGRAMI EKONOMİ VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ İÇİN DEĞERLENDİRME EKONOMİ VE STRATEJİ DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 30 KASIM 2015 HÜKÜMETİN YAPISI VE BAKANLIKLAR EKONOMİ YÖNETİMİ; REFORMLAR İLE HIZLI EKONOMİK

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE EYLÜL 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

Tarım & gıda alanlarında küreselleşme düzeyi. Hareket planları / çözüm önerileri. Uluslararası yatırımlar ve Türkiye

Tarım & gıda alanlarında küreselleşme düzeyi. Hareket planları / çözüm önerileri. Uluslararası yatırımlar ve Türkiye Fırsatlar Ülkesi Türkiye Yatırımcılar için Güvenli bir Liman Tarım ve Gıda Sektöründe Uluslararası Yatırımlar Dr Mehmet AKTAŞ Yaşar Holding A.Ş. 11-12 Şubat 2009, İstanbul sunuş planı... I. Küresel gerçekler,

Detaylı

TÜİK İZMİR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 04/10/2018

TÜİK İZMİR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 04/10/2018 TÜİK İZMİR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 04/10/2018 Nüfus Eğitim Sağlık Doğum Ölüm Evlenme ve Boşanma İşgücü Tüketim Fiyat Endeksleri Finansal Yatırım Araçları Milli Gelir Dış Ticaret Yapı İzin Konut Satış Ulaştırma

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma

Detaylı

Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak. GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ

Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak. GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ ANTALYA NıN İÇİNDE BULUNDUĞU EKONOMİK ORTAM 2 ANTALYA GENEL BİLGİLER Nüfus Antalya: 2.158.265 Türkiye: 76.667.864 KOBİ Sayısı

Detaylı

Türkiye de hayvancılık sektörünün önündeki sorunları iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar;

Türkiye de hayvancılık sektörünün önündeki sorunları iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar; Tarımı gelişmiş ülkelerin çoğunda hayvancılığın tarımsal üretim içerisindeki payı % 50 civarındadır. Türkiye de hayvansal üretim bitkisel üretimden sonra gelmekte olup, tarımsal üretim değerinin yaklaşık

Detaylı

İzmir Bölge Planı. İlçe Toplantıları Kınık Özet Raporu

İzmir Bölge Planı. İlçe Toplantıları Kınık Özet Raporu 2010-2013 İzmir Bölge Planı İlçe Toplantıları Kınık Özet Raporu Aralık 2010 1 2010-2013 İzmir Bölge Planı İlçe Toplantıları Kınık Özet Raporu Nüfus Yapısı Kınık ın toplam nüfusu 2009 Adrese Dayalı Nüfus

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2008

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2008 EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2008 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER...1 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)... 2 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)... 2 İTHALAT - İHRACAT...

Detaylı

MAKROEKONOMİK GELİŞMELER 2011

MAKROEKONOMİK GELİŞMELER 2011 KKTC DEVLET PLANLAMA ÖRGÜTÜ MAKROEKONOMİK GELİŞMELER 2011 EKONOMİ VE ENERJİ BAKANLIĞI İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 1 KKTC EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER... 2 1. BÜYÜME HIZI VE GSYİH NIN BİLEŞİMİ... 2 2. EKONOMİNİN

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE ARALIK 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014 ORTA VADELİ PROGRAM (2015-201) 8 Ekim 2014 DÜNYA EKONOMİSİ 2 2005 2006 200 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T 2015 T Küresel Büyüme (%) Küresel büyüme oranı kriz öncesi seviyelerin altında seyretmektedir.

Detaylı

128 ADA 27 VE 32 PARSEL NUMARALI TAŞINMAZLARA YÖNELİK 1/5000 ÖLÇEKLİ AÇIKLAMA RAPORU

128 ADA 27 VE 32 PARSEL NUMARALI TAŞINMAZLARA YÖNELİK 1/5000 ÖLÇEKLİ AÇIKLAMA RAPORU AKÇAKALE KÖYÜ (MERKEZ/GÜMÜŞHANE) 128 ADA 27 VE 32 PARSEL NUMARALI TAŞINMAZLARA YÖNELİK 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU 2016 AKÇAKALE KÖYÜ-MERKEZ/GÜMÜŞHANE 128 ADA 27 VE 32 NUMARALI PARSELLERE

Detaylı

II. KKTC KOBİ ZİRVESİ GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI

II. KKTC KOBİ ZİRVESİ GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI II. KKTC KOBİ ZİRVESİ GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI KKTC GENEL VE EKONOMİK BİLGİLER 2 KKTC Genel ve Ekonomik Bilgiler Nüfus (2014); 313.626 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (2015); 10,2

Detaylı

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı AB ve Türkiye Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Avrupa Birliği Bakanlığı, Katılım Öncesi AB Mali Yardımı kapsamında finanse edilen diyalog sürecini desteklemeye devam etmektedir. Diyaloğu-IV

Detaylı

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 1.KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM 2013 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 2,8 oranında büyüyen ABD ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 3,6 oranında büyümüştür. ABD de 6 Aralık 2013 te

Detaylı

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3 Dünyadaki toplam su miktarı 1,4 milyar km3 tür. Bu suyun % 97'si denizlerde ve okyanuslardaki tuzlu sulardan oluşmaktadır. Geriye kalan yalnızca % 2'si tatlı su kaynağı olup çeşitli amaçlar için kullanılabilir

Detaylı

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir. 2012 LYS4 / COĞ-2 COĞRAFYA-2 TESTİ 2. M 1. Yukarıdaki Dünya haritasında K, L, M ve N merkezleriyle bu merkezlerden geçen meridyen değerleri verilmiştir. Yukarıda volkanik bir alana ait topoğrafya haritası

Detaylı

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Hollanda ya ihracat yapan 361 firma bulunmaktadır. 30.06.2015 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE EYLÜL 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

AR&GE BÜLTEN. İl nüfusunun % 17 si aile olarak ifade edildiğinde ise 151 bin aile geçimini tarım sektöründen sağlamaktadır.

AR&GE BÜLTEN. İl nüfusunun % 17 si aile olarak ifade edildiğinde ise 151 bin aile geçimini tarım sektöründen sağlamaktadır. İzmir İlinin Son 5 Yıllık Dönemde Tarımsal Yapısı Günnur BİNİCİ ALTINTAŞ İzmir, sahip olduğu tarım potansiyeli ve üretimi ile ülkemiz tarımında önemli bir yere sahiptir. Halen Türkiye de üretilen; enginarın

Detaylı

TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ?

TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? Dr. Fatih Macit, Süleyman Şah Üniversitesi Öğretim Üyesi, HASEN Bilim ve Uzmanlar Kurulu Üyesi Giriş Türk Konseyi nin temelleri 3 Ekim 2009 da imzalanan Nahçivan

Detaylı

YENİ EKONOMİ PROGRAMI YAPISAL DÖNÜŞÜM ADIMLARI 2019

YENİ EKONOMİ PROGRAMI YAPISAL DÖNÜŞÜM ADIMLARI 2019 YENİ EKONOMİ PROGRAMI 2019 Yapısal Reformların Önceliklendirilmesi Serbest Piyasa İlkeleriyle Uyumlu İhracatın ve İstihdamın Artırılması Odaklı Sürdürülebilir Büyüme ve Adaletli Paylaşım YENİ EKONOMİ PROGRAMI

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE MART 2014 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

Başkale nin Tarihçesi: Başkale Coğrafyası:

Başkale nin Tarihçesi: Başkale Coğrafyası: Başkale nin Tarihçesi: Başkale Urartular zamanında Adamma olarak adlandırılan bir yerleşme yeriydi. Ermeniler buraya Adamakert ismini vermişlerdir. Sonraları Romalılar ve Partlar arasında sınır bölgesi

Detaylı

AÇIKLANAN SON EKONOMİK GÖSTERGELERDE AYLIK DEĞERLENDİRME RAPORU

AÇIKLANAN SON EKONOMİK GÖSTERGELERDE AYLIK DEĞERLENDİRME RAPORU AÇIKLANAN SON EKONOMİK GÖSTERGELERDE AYLIK DEĞERLENDİRME RAPORU BÜYÜME 2012 yılı ikinci çeyreğe ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla

Detaylı

Toplam Erkek Kadin 20 35.9. Ermenistan Azerbaycan Gürcistan Kazakistan Kırgızistan Moldova Cumhuriyeti. Rusya Federasyonu

Toplam Erkek Kadin 20 35.9. Ermenistan Azerbaycan Gürcistan Kazakistan Kırgızistan Moldova Cumhuriyeti. Rusya Federasyonu Doğu Avrupa, Orta Asya ve Türkiye de İnsana Yakışır İstihdamın Geliştirilmesi Alena Nesporova Avrupa ve Orta Asya Bölge Direktör Yardımcısı Uluslararası Çalışma Ofisi, Cenevre Sunumun yapısı Kriz öncesi

Detaylı

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ. Sadettin DİKMEN Şubat 2015

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ. Sadettin DİKMEN Şubat 2015 BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ Sadettin DİKMEN Şubat 2015 SUNUM PLANI I. TARIMA DAYALI EKONOMİK YATIRIMLARI II. MAKİNE VE EKİPMAN ALIMLARININ DESTEKLENMESİ PROGRAMI SUNUM

Detaylı

BALIKESİR de. Yatırım Yapmak İçin 101 Neden

BALIKESİR de. Yatırım Yapmak İçin 101 Neden BALIKESİR de Yatırım Yapmak İçin 101 Neden Coğrafi Konum 1. Türkiye nin ekonomik hareketliliğinin en yüksek olduğu Marmara Bölgesi nde yer alması, 2. Marmara ve Ege Denizi ne kıyılarının bulunması, 3.

Detaylı

... i S TAT i S T i K L E R L E DiYAR BAKiR 2018

... i S TAT i S T i K L E R L E DiYAR BAKiR 2018 ... istatistiklerle DiYAR BAKiR 2018 Gösterge TR Türkiye Veri TRC2 Diyarb akır Veri TRC2 Diyarb akır Sıra Nüfus 2017 80.810.525 1.699.901 12 Şehir Nüfusunun Toplam Nüfus İçindeki Oranı 2017 % 92,5 100

Detaylı

Türkiye de Stratejik Çevresel Değerlendirme: İhtiyaçlar, Zorluklar ve Fırsatlar

Türkiye de Stratejik Çevresel Değerlendirme: İhtiyaçlar, Zorluklar ve Fırsatlar Technical Assistance for Implementation of the By-Law on Strategic Environmental Assessment EuropeAid/133447/D/SER/TR Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği'nin Uygulanması Teknik Yardım Projesi

Detaylı

Kaynak : CIA World Factbook

Kaynak : CIA World Factbook Türk Plastik ve Mamulleri, Ambalaj Sektörü ve Plastik İşleme Makine Üreticileri İçin SIRBİSTAN Pazarının Değerlendirmesi GENEL BİLGİLER : Barbaros Demirci Genel Müdür PAGEV EIU tahminine göre Sırbistan

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE HAZİRAN 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEHİRLER ve TÜRKİYE. Rifat Ünal Sayman Direktör, REC Türkiye SBE16 Swissotel, İstanbul 14 Ekim 2016

SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEHİRLER ve TÜRKİYE. Rifat Ünal Sayman Direktör, REC Türkiye SBE16 Swissotel, İstanbul 14 Ekim 2016 SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEHİRLER ve TÜRKİYE Rifat Ünal Sayman Direktör, REC Türkiye SBE16 Swissotel, İstanbul 14 Ekim 2016 Bölgesel Çevre Merkezi (REC) Ø Bağımsız, tarafsız ve kâr amacı gütmeyen uluslararası bir

Detaylı

Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması. Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü

Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması. Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Kapsam Ayak izi kavramı Türkiye de su yönetimi Sanal su Su ayak izi ve turizm Karbon ayak

Detaylı

TARIM ve GIDA GÜVENLİĞİ ve GÜVENCESİ - 1. Prof. Dr. Hami Alpas ODTÜ- Gıda Mühendisliği Bölümü-Ankara

TARIM ve GIDA GÜVENLİĞİ ve GÜVENCESİ - 1. Prof. Dr. Hami Alpas ODTÜ- Gıda Mühendisliği Bölümü-Ankara TARIM ve GIDA GÜVENLİĞİ ve GÜVENCESİ - 1 Prof. Dr. Hami Alpas ODTÜ- Gıda Mühendisliği Bölümü-Ankara Türkiye Tarımına Gıda Güvenliği Penceresinden Genel Bakış Prof. Dr. Hami Alpas Tarımda Gelişmeler 2015

Detaylı

MUĞLA İLİ TARIM VE HAYVANCILIK ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU

MUĞLA İLİ TARIM VE HAYVANCILIK ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU MUĞLA İLİ TARIM VE HAYVANCILIK ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU 08.05.2013 Güney Ege Kalkınma Ajansı 2014-2013 Bölge Planı çalışmaları kapsamında, Ekonomik Araştırmalar ve Planlama Birimi tarafından 8 Mayıs 2013

Detaylı

5.21% -11.0% 25.2% 10.8% % Eylül 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar

5.21% -11.0% 25.2% 10.8% % Eylül 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5.50 Altın (USD) 1,225 Ekim 18 EUR/TRY 6.24 Petrol (Brent) 76.2 BİST - 100 90,201 Gösterge Faiz 24.4 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 5.21% -11.0% 25.2% 10.8%

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010 EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - ŞUBAT 2010 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015)

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015) TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015) Hane Halkı İşgücü İstatistikleri 2014 te Türkiye de toplam işsizlik %10,1, tarım dışı işsizlik ise %12 olarak gerçekleşti. Genç nüfusta ise işsizlik

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÖDEMİŞ SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÖDEMİŞ SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÖDEMİŞ SONUÇ RAPORU Tarih: 3 Ocak 2011 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 75 Katılımcı listesindeki Sayı: 66 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

Türkiye'de Toprakların Kullanımı

Türkiye'de Toprakların Kullanımı On5yirmi5.com Türkiye'de Toprakların Kullanımı Türkiye de arazi kullanımı dağılışı nasıldır? Yayın Tarihi : 14 Kasım 2012 Çarşamba (oluşturma : 12/13/2018) Ülkemiz topraklarının kullanım amacına göre dağılımı

Detaylı

3. ANA POLİTİKALAR 3.1 EKONOMİK POLİTİKALAR

3. ANA POLİTİKALAR 3.1 EKONOMİK POLİTİKALAR 1. BAŞLA NGIÇ 2. VİZYON, AMAÇ VE STRATEJİLER 3. ANA POLİTİKALAR 3.1 EKONOMİK POLİTİKALAR 1. Turizm Gelişim Yasası madde 13(5)(C) uyarınca, sosyal, ekonomik ve fiziksel taşıma kapasiteleri dikkate alınarak

Detaylı

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi 2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi ve Mali Analiz Yüksek Lisansı Bütçe Uygulamaları ve Mali Mevzuat Dersi Kıvanç

Detaylı

MAKROEKONOMİK TAHMİN ÇALIŞMA SONUÇLARI

MAKROEKONOMİK TAHMİN ÇALIŞMA SONUÇLARI KKTC DEVLET PLANLAMA ÖRGÜTÜ MAKROEKONOMİK TAHMİN ÇALIŞMA SONUÇLARI 25.0 150 22.5 135 20.0 120 17.5 105 15.0 90 12.5 75 10.0 60 7.5 45 5.0 30 2.5 15 0.0 0 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7

Detaylı

2017 OCAK-MAYIS AYLARI TÜRKİYE VE MALATYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER. Doç. Dr. Ahmet UĞUR Malatya Ticaret Borsası Akademik Danışmanı

2017 OCAK-MAYIS AYLARI TÜRKİYE VE MALATYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER. Doç. Dr. Ahmet UĞUR Malatya Ticaret Borsası Akademik Danışmanı 2017 OCAK-MAYIS AYLARI TÜRKİYE VE MALATYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Doç. Dr. Ahmet UĞUR Malatya Ticaret Borsası Akademik Danışmanı GSYH Büyümesi GSYH Büyümesi 2017 yılı Ocak-Mart döneminde GSYH zincirlenmiş

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE MART 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı