DİŞHEKİMLİGİ FAKÜLTESİ DERGİSİ

Transkript

1 GAZİ ÜNİ VERSİ TESİ DİŞHEKİMLİGİ FAKÜLTESİ DERGİSİ THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZİ UNIVERSITY CİLT : 9 OCAK SAYI : 1

2 i

3 QjaauL{ GAZİ ÜNİ VERSİ TESİ DÎŞHEKİMLİGİ FAKÜLTESİ DERGİSİ THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZİ UNIVERSITY CİLT : 9 OCAK SAYI : 1

4 DEEGÎ YAZIŞMA ADRESİ : Emek Mah. 82. Sokak No. : 4 S> : Ankara/TÜRKİYE GAZİ ÜNİVERSİTESİ İLETİŞİM FAKÜLTESİ MATBAASI

5 YAYIN KURALLARI 1 Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Fakülte'nin yayın organıdır. Dişhekimliği ve Tıp Dallarında yapılan araştırmalar, vaka takdimleri ve derlemeler yayınlanır. 2 Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi yılda 2 sayı olarak yayınlanır ve iki sayıda bir cilt tamamlanır. 3 Başka yerde yayınlanan yazılar dergiye alınmaz. Çeviriler eser sahibinin imzası izin belgeleri ve asılları ile birlikte gönderilmelidir. 4 Araştırmalar ve derlemeler 15, vaka takdimleri 5 daktilo sayfasını geçmemelidir. Daha uzun yazıları yayın kurulu kısaltmakta serbesttir. Metinler daktilo ile standart daktilo kâğıdına ve sayfanın bir yüzüne iki satır aralıklı olarak yazılarak yayın kuruluna iki nüsha halinde teslim edilmelidir. Sayfanın sağ ve solunda ikişer santimetre aralık bırakılmalıdır. Pelür ya da başka tür kqğıda yazılmış nüshalar kabul edilmez. 5 Başlıklar metne uygun, kısa ve açık ifadeli olmalıdır. Yazarın veya yazarların akademik unvanları, adları ve soyadları başlığın alt ve ortasına konmalıdır. Yazarların çalıştıkları kurumların adları, soyadlarının sonuna konulacak (*) işareti ile birinci sayfanın altında not halinde bildirilmelidir. 6 Araştırmaların yazılış düzeni şöyle olmalıdır : Özet (Türkçe), Özet (Yabancı dilde, konu başlığı ile birlikte), Giriş, Materyal ve Metod, Bulgular, Tartışma, Yararlanılan Kaynaklar ve Yazışma Adresi. Yazışma adresinde gereğinde bağlantı kurulacak yazarın telefon numarasıda bulunmalıdır. 7 Yazının anlamını ifade edecek nitelikte en az 5 satır Türkçe özetle birlikte, bu özetin İngilizce, Almanca veya Fransızca çevirileri yazılmalıdır. 8 Türkçe özetin altına konuyu tanımlayabilecek en az 2 anahtar kelime ve yabancı dilde özetin altına bunların yabancı dildeki karşılıkları yazılmalıdır. m _

6 9 Resimler net ve parlak fotoğraf kâğıdına basılmış ve resim ebatları (13x15) olmalıdır. Grafik, diyagram ve şemalar çini mürekkebi ile aydınger kâğıdına veya şablon kartonuna çizilmelidir. Bunların arkasına yazar adı, yazı başlığı, şekil numarası ve yerleri ayrı bir zarf içinde yazıya eklenmelidir. Klişelerin konulacağı yerler yazı içerisinde de işaretlenmelidir. Grafik, diyagram ve şekil altı yazılar metin dışında ayrı bir daktilo kâğıdına yazılmalıdır. Tablolar bir başlık bulundurmalıdır. Fotomigrograflarda boyama yöntemi ve büyütme gösterilmelidir. Elektronmikrograflarda ve scanning elektronmikrograflarda büyütme bulunmalıdır. Tablo numarası tablo üzerinde romen rakamıyla, şekiller altta normal rakamlarla gösterilir. 10 Dergi basım koşulları uygun olduğunda, renkli fotoğraf basımı ücret karşılığında mümkündür. 11 Yararlanılan kaynaklar ya metindeki geçiş sırasına göre veya yazarların soyadlarma göre alfabetik olarak düzenlenmelidir. Yararlanılan kaynakların yazılış şekli şu sıraya göre olmalıdır : a) Dergiler : Yazarın soyadı, adının ilk harfleri, yazının başlığı, derginin kısaltılmış adı, cilt numarası, sayfa numarası, yılı. Dergi isimleri «Index Medicus»da verilen listeye göre kısaltılmalıdır. b) Kitaplar : Yazarın soyadı, adının ilk harfleri, kitabın adı, baskı veya cilt numarası, basıldığı basımevi, basıldığı şehir, yılı Dergiye gönderilecek yazılarda imlâ ve terminoloji yönünden şu noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir. Anatomi terimlerinin Latinceleri kullanılmalı ve bunlar tırnak içerisinde orijinal imlâsı ile yazılmalıdır. Dişhekimliği ve Tıp diline yerleşmiş terimler söylendiği şekiide yazıldıktan sonra parantez içerisinde orijinal yazılış şekli belirtilmelidir. 13 Metin içindeki sayfa üstlerine yazmak amacıyla, yazarlar konu başlıklarını beş kelimeyi geçmeyecek şekilde kısaltarak birinci sayfanın en başına parantez içerisinde bildirmek zorundadırlar. 14 Dergide yayınlanacak yazıların bilimsel niteliğinden yazar ya da yazarlar sorumludur. Bilimsel yayınlar ile ilgili tenkitler ve cevapları dergide «Editöre Mektuplar» bölümünde yayınlanır. IV

7 15 Dergi ile ilgili her hususta Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Yayın Komisyonu Başkanlığı ile bağlantı kuru-iuur. Yayınlanması istenilen makaieierîn başvuruları bîr dilekçe ile Yayın Komisyonu Başkanlığına yapılır, 16 Yayın Kurulunun, yayın kurallarına uymayan yazıları yayınlamamak, düzeltilmek üzere yazarına geri gönderme yetkisi vardır. Yayın komisyonuna geien yazılar şekil yönünden incelendikten sonra danışma kuruluna gönderilir. Danışma Kurulunun en az 15 gün içindeki incelemesi sonucunda olumlu rapor alınan makalelere yayınlanabilir raporu verilebilir. Yayınlanması kabul edilen yazılar sıraya alınır. 17 Yayınlanmak üzere gönderilen yazılar herhangi bir siyasa! düşünceyi ve uygulamayı içerir, savunur ya da eleştirir mahiyette olamaz. 18 Dergide yayınlanan yazıların telif hakkı Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi'ne aittir, başka yerde yayınlanamaz. Dergide yayınlanan yazılara Gazi Üniversitesi Rektörlüğü'nce belirlenecek esaslar içinde telif hakkı ödenir. V

8

9 DANIŞMA KURULU Ağız- Diş-Çene Hastalıkları ve Ceırahisi Anabilim Dalı: Prof. Dr. Mustafa TÜRKER Prof. Dr. Nadir GÜNGÖR Prof. Dr. Şule YÜCETAŞ Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı: Prof. Dr. Tamer KINOĞLU Prof. Dr. Tayfun ALAÇAM Doç. Dr. Tansev MIHÇIOĞLU Ortodonti Anabilim Dalı: Prof. Dr. Oktay ÜNER Prof. Dr. Hakan IŞÇAN Doç. Dr. Müfide DİNÇER Pedodonti Anabilim Dalı: Prof. Dr. Tezer ULUSU Periodontoloji Anabilim Dalı: Prof. Dr. Koksal BALOŞ Doç. Dr. Levent TANER Doç. Dr. Gönen ÖZCAN Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı: Prof. Dr. Hüsnü YAVUZYILMAZ Prof. Dr. Erol DEMİR EL Prof. Dr. Çetin SUCA VII

10

11 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ YAYIN KOMİSYONU BAŞKAN Prof. Dr. Mustafa TÜRKER ÜYE Prof. Dr. Oktay ÜNER ÜYE Prof. Dr. Şule YÜCETAŞ ÜYE Prof. Dr. Erol DEMİREL ÜYE Prof. Dr. Tayfun ALAÇAM CİLT : 9 OCAK SAYI : 1 İ Ç İ N D E K İ L E R ARAŞTIRMALAR Yavuz BURGAZ Engin KOCABALKAN : Sabit Protezlerde Kıymetsiz Metal Alaşımı ile Akrilik Rezin Estetik Materyal Bağlantısında Klasik Metodla RES Bonding Tekniğinin Kar şılaştırılması... IX

12 Neşe AKAL Funda TUĞCU Orhan GÜVEN Adnan ÖZTÜRK Çetin SUCA Turan KORKMAZ Nermin YAMALIK Ferine ÇAĞLAYAN Ferhan TEZCAN Nur KILIÇ Fatma AKIN Neşe AKAL Handan AYHAN Sema DURAL Jale GÖRÜCÜ Zeki ERKAN Serhat YALÇIN Veli ASLANALP Zeki ERKAN İmer OKAR Veli ASLANALP Sevil GÜRGAN Berrin DAYANGAÇ Alev ÖNEN Hülya KÖPRÜLÜ Selçuk ORUÇ : Faruk BAYKAL Gürcan ESKİTAŞCIOĞLU Bedri BEYDEMİR Tanju AKBAY Asit Uygulama Süresinin Aşındırılmış ve Aşındırılmamış Süt Dişi Mine Yüzeyine Etkilerinin Tarama Elektron Mikroskop ile Değerlendirilmesi 13 Pemfigus Vulgaris ve Sistemik Lupus Eritematozda Tükürük ve Serum İmmünoglobulinleri Metal Destekli ve Metal Desteksiz Porselen înleylerin Kenar Açıklıkla rının incelenmesi Periodontitisli Hastalarda Dişeti Dokusunun Total Proteoglikan İçe riğinin incelenmesi Görme Özürlü Çocuklarda Motivasyonun Ağız Hijyeni üzerine etkisi. 69 Tüberkül Kırıklarının İnvivo Olarak İncelenmesi Dört Tıp Retrograd Dolgu Maddesi nin Tıkama Yeteneği ve Apikal Sı zıntı Yönünden Elektrokimyasal Metodla İncelenmesi Hipersementozlu Dişlerin Apeks ve Apikal Foramenlerindeki Değişikliklerin SEM ile İncelenmesi Amalgam Dolgularda Karşılaştırmalı Bitirme ve Polisaj Yöntemleri 113 Serbest Sonlu Hareketli Bölümlü Protezlerde Üç Değişik Kroşe Siste minin Destek Diş Mobilitesi Üzerine Etkisi X

13 VAKA TAKDİMİ Nermin YAMALIK Ezel YAVUZYILMAZ Feriha ÇAĞLAYAN Şevket RUACAN Neşe AKAL Özlem DEĞER Tülin OYGUR Leyla MEMİŞ Şule YÜCETAŞ Derviş YILMAZ Mustafa GÜNEL Salih SARACGİL Hüseyin YAZICIOGLU Suat YALUĞ Hüseyin YAZICIOGLU Suat YALUĞ Hüseyin YAZICIOGLU Suat YALUĞ Serpil DURAN Funda TUĞCU Kronik Deskuamatif Gingivitiste Klinik, İmmünolojik, Işık ve İmmünofloresan Mikroskobik Bulgular (Bir Vaka Nedeniyle) Oligodonti ile Birlikte Görülen Ostegenezis İmperfekta Oral Malign Melanoma (Bir Ame-lanotik Malign Melanoma Vakası). 163 Bir Olgu Nedeni ile Midfasiyal Defekt Restorasyonu Bir Overlay Uygulaması Bir Vaka Nedeni ile Nasofarenks Obtüratörü Nazolabial Kist: Bir Olgu Neşe AKAL Xylitol ve Çürük DERLEME Filiz KEYF Aşırı Madde Kaybına Uğramış Dişlerin Protetik Onarımı : Post-Core Sistemlerinin Retantif Özellikleri. 209 XI

14

15 THE JOURNAL OF THE DENTAL FACULTY OF GAZİ UNIVERSITY VOLUME 9 JANUARY 1992 NUMBER 1 C O N T E N T S RESEARCH Yavuz BURGAZ Engin KOCABALKAN Neşe AKAL Funda TUĞCU Onhan GÜVEN Adnan ÖZTÜRK Çetin SUCA Turan KORKMAZ A Comparison of Canventional Retantive Beads and RES Bonding Techniques on the Resin-Metal Tensile Bond Strength... The Eveluation of the Effects of Acid Ethching Times on Grounded and Ungrounded Primary Enamel with SEM Serum and Salivary Immunoglobulinsin Pemphigus Vulgaris and in Systemic Lupus Erythematosus. 31 The Evaluation of the Marginal Openings of Metal Supported and Metal Unsupported Porcelain Inlays. 47 XIII

16 Nermin YAMALIK Feriha ÇAĞLAYAN Ferhan TEZCAN Nur KILIÇ Fatma AKIN Neşe AKAL Handan AYHAN Sema DUEAL Jale GÖRÜCÜ Zeki ERKAN Serhat YALÇIN Veli ASLANALP Zeki ERKAN İmer OKAR Veli ASLANALP Sevil GÜRGAN Berrin DAYANGAÇ Alev ÖNEN Hülya KÖPRÜLÜ Selçuk ORUÇ : Faruk BAYSAL Gürcan ESKİTAŞCIOĞLU Bedri BEYDEMİR Tanju AKBAY The Determination of Total Proteoglycan Content in Gingiva From Patients With Periodontitis... 5/ The Effect of Motivation on the Oral Hygiene of Children With Visual Impairment An In Vivo Study of Tubercular Fractures Electrochemical Evaluation of the Sealing Ability and Microleakage Characteristics of Four Different Type Retrograde Filling Material. 89 SEM and Radiographic Inspection of Apex and Foramen Apicale of Hypercementosis Teeth A Comparison of Different Techni ques for Finishing and Polishing Amalgam The Influence of Three Various Clasping Systems on the Mobility of Abutment Teeth For Distal Extension Removable Partial Dentures 127 CASE REPORT Nermin YAMALIK Ezel YAVUZYILMAZ Feriha ÇAĞLAYAN Şevket RUACAN Neşe AKAL Özlem DEĞER The Clinical, Immunofluorescence Microscopic Findindings of Chro nic Desquamative Gingivitis (A Case Report) Osteogenesis Imperfecta with Oli godontia XIV

17 Tülin OYGÜR Leyla MEMİŞ Şule YÜCETAŞ Derviş YILMAZ Mustafa GÜNEL Salih SARAÇGİL Hüseyin YAZICIOĞLU Suat YALUĞ Hüseyin YAZICIOĞLU Suat YALUĞ Hüseyin YAZICIOĞLU Suat YALUĞ Serpil DURAN Funda TUĞCU Oral Malignant Melanoma (A Case of Amelanotic Malignant Melano ma) Midfacial Defect Restorations : A Case Report Implication of an Overlay Nasopharyngeal Obturator with A Cause Report of a Case Nasolabial Cyst: A Case Report Neşe AKAL Xylitol and Caries REVIEW Piliz KEYF The Prosthodontic Repair of Endodontically Teated Teeth : Reten tive Properties of Post and Core Systems _ XV

18

19 G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt IX, Sayı 1, Sayfa 1-11, 1992 SABİT PROTEZLERDE KIYMETSİZ METAL ALAŞIMI İLE AKRİLİK REZİN ESTETİK MATERYAL BAĞLANTISINDA KLASİK METODLA RBS BONDING TEKNİĞİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Yavuz BURGAZ* Engin KOOABALKAN** ÖZET Bu araştırma, metal destekli akrilik resin veneer kronlarda metal alt yapı ile estetik resin veneer materyali arasında bağlantıyı temin etmek amacıyla kullanılan klasik bilya retansiyon sistemi ile etilsiyanoakrilat esaslı RBS yapıştırıcı sistemlerinin çekme dayancı açısından karşılaştırılmasını kapsamaktadır. Çalışmada üç grup örnek kullanılmıştır. Birinci grupta metal alt yapı 250 u- Aİ2O3 ile kum-lanmış ve RBS yapıştırıcı uygulanmış, ikinci grupta sadece retansiyon bilyaları, üçüncü grupta ise retansiyon bilyaları ve RBS yapıştırıcısı birlikte uygulanmıştır. Estetik resin materyali olarak ısıyla polimerize olan Biodent marka akrilik resin kullanıldı. Test gruplarının tensometre ile uygulanan çekme dayançları testinde üçüncü grup diğer gruplardan belirgin olarak yüksek bulunurken, birinci ve ikinci gruplar arasında belirgin bir fark tespit edilmemiştir. Anahtar Kelimeler : Veneer Kron, Retansiyon Bilyaları, Etilsiyanoakrilat, Metal-Resin Tutuculuk. (*) G.Ü. Dişhek. Fak. Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Doç. Dr. (*'*) G.Ü. Dişhek. Fak. Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Arş. Gör. Dt. 1

20 METAL - AKRİLİK. BAĞLANTISI SUMMARY A COMPARISON OF CONVENTIONAL RETANTIVE BEADS AND RBS BONDING TECHNIQUES ON THE RESIN-TO-METAL TENSILE BOND STRENGTH This investigation compared the tensile bond strength of a denture acrylic resin to a nickel-chromium alloy used RBS adhesive based ethylcyanoacrylate and that of conventional beads. In this study were used three group speciments; first group was sandblasted with 250 y, Aİ2O3 and treated with RBS adhesive, second group was only used retantive beads, and third group was used retantive beads and treated RBS adhesive. Biodent, a heat curing resin, was processed on all speciments. The tensile bond strength was tested with tensometer. Third group demonsrated a significantly higher mean tensile bond strength than that of other groups. First group, treated with only RBS adhesive, didn't demonstrated significantly higher bond strength than second group used only retantive beads. Key Words : Veneer crown, retantive beads, ethylcyanoacrylate, metal-to-resin bonding. GİRÎŞ Günümüz dişhekimliğinde yaygm olarak kullanılan metal destekli akrilik rezin veneer kron ve köprülerde karşılaşılan en önemli problemlerden biri de estetik materyalle metal alt yapı arasındaki başarısızlıklardır. Metal alt yapının dayancı ile akrilik rezin veneer materyalinin estetik özelliklerinin birleştirildiği veneer kronlarda iki bölüm arasındaki bağlantıyı arttırmak için çok çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bu bağlantı esas olarak mekanik kilitlenme esasına dayanmakta ise de son zamanlarda geliştirilen tekniklerle kimyasal bağlantı da geliştirilmektedir (1, 5,11, 14). Tanaka ve arkadaşları (12), klasik yönteme alternatif olarak elektrokorozyon metodu ile negatif retansiyon sistemini geliştirmiştir. Bu yöntem elektrokimyasal pitting korozyon yöntemi ile metal yüzeyinde mikro retansiyon yüzeyleri oluşturulması esasına da- 2

21 Yavuz BUBGAZ, Engin KOCABALKAN yanmaktadır. Daha sonra bu konuda çok sayıda çalışma ve araştırma yapılmıştır (2, 3, 5). Livaditis (6) ve Krueger (4) bu işlemi direkt asit uygulaması ile kimyasal olarak oluşturmuşlardır. Bu yöntemlerin her metale uygulanamaması nedeniyle son zamanlarda metal yüzeyinin pirojenik silika ile kaplanması ve bu sayede metal rezin arasında kimyasal bağlantı temin edilmesi esasına dayanan silicoa-ter metodu geliştirilmiştir (1,3). Ayrıca 4 META/MMA-TBB opak rezin geliştirilmiş olup bu sayede metal-rezin bağlantısına kimyasal boyut kazandırılmıştır (3, 14). Bütün bu gelişmelere rağmen geliştirilen bu metodlarm uygulanabilmesi için ilave alet ve malzeme gerektirmesi buna bağlı olarak da maliyetin artması nedeniyle klasik boncuk retansiyon tekniği günümüzde ve özellikle de ülkemizde önemini kaybetmemiş ve rutin kullanımdan çıkarılamamıştır (9, 11). Bu nedenle halen bu metotlara alternatif arayışı devam etmektedir (7). Toksik özelliği olmayan ethylcyanoacrylate esaslı RBS sistemi, bu arayışın bir ürünüdür. Bu ürün metal alt yapıya adhezyonla yapışmaktadır. Bu araştırmada RBS tekniği, klasik boncuk retansiyon sistemi ve bunun kombine kullanışı ile elde edilen metalakrilik rezin bağlantı kuvvetleri karşılıklı olarak değerlendirilmiştir. MATERYAL VE METOD Araştırma Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavi Anabilim Dalı ve O.D.T.Ü. Metallurji Bölümü laboratuvarla-rmda yürütülmüştür. Araştırmada 10'arlı gruplar halinde 30 adet örnek hazırlanmıştır. Bu örnekler : 1. Grup : Klasik retansiyon boncuklu metal alt yapı + Opak rezin + Akrilik rezin üst yapı, 2. Grup : Kumlanmış alt yapı + RBS + Akrilik rezin üst yapı, 3. Grup : Retansiyon boncuklu metal alt yapı + RBS + Akrilik rezin üst yapı. Test örneklerinin hazırlanmasında Cr-Ni esaslı kıymetsiz bir metal alaşımı (Niranium, Niranium Corp. USA) kullanılmıştır. Bu metal alaşımından 20 adet klasik retansiyon boncuklu (0.3 mm. Ivoclar, Liechenstain) ve 10 adet düz yüzeyli kumlanmış (250u. Aİ2O3, Bego, 3

22 METAL - AKRİLİK BAĞLANTISI Germany) 10x10x2 mm. boyutlarında metal alt yapılar hazırlanmıştır. Bu amaçla plaka döküm mumundan mum plakalar hazırlanmış arka yüzeylerinede test işleminde kullanılacak tensometrenin (Ho-unsfield, USA) çenelerine uygun mum parçalar paralelometrede yüzeye dik olarak tespit edilmiştir. (Resim 1, Şekil 1). Bunların 20 adedine, bir boncuk mesafesi arayla boncuklar özel yapıştırıcısı ile tespit edilmiştir (10). Bütün mum örnekler daha sonra yapımcı firmanın direktifleri doğrultusunda rövetmana (Fosfat bağlı, Deguwest, Germany) alınmıştır. Daha sonra yine ilgili yapımcı firmanın direk- Besim 1. Test Örneği. METAL-AKRILIK ARA YÜZEY Şekil 1. Maşım - akrilik arası bağ kuvvetinin ölçülmesinde kullanılan örnek. 4

23 METAL - AKRİLİK BAĞLANTISI tifleri doğrultusunda endüksiyonlu döküm makinasında (Fornax, Bego, Germany) Cr-Ni esaslı kıymetsiz metal alaşımla dökümler gerçekleştirilmiştir. Rövetmandan ayrılan metal örnekler gerekli tesviye ve polisaj işlemlerine tabi tutularak, son olarak da kumlanarak akrilik rezin uygulamasına hazır hale getirilmiştir. Akrilik rezin olarak, geliştirilmiş kron köprü akriliği olan Biodent K+B Plus (Detrey, Germany) kullanılmıştır. 10 adet retan-siyon boncuklu metal örneğe opak (Biodent, Detrey, Germany) uygulanarak firmanın direktifleri doğrultusunda akrilik rezin basınçlı kazanda (Prestherm, Bego, Germany) polimerize edilmiştir. Geriye kalan 10 adet boncuklu, 10 adet düz yüzeyli kurulanmış örneğe ethylcyanoacrylate esaslı RBS (Repair- Bonding System, ISO dent, Germany) firmanın direktifleri doğrultusunda tatbik edilmiştir. (Resim 2). Buna göre, toz ve sıvıdan oluşan RBS, ilk önce 6 damla sıvıya 1 ölçek toz karıştırılarak, basınçlı buhardan geçirilip kurutulan metal alt yapıya ince bir tabaka olarak uygulanmaktadır. Reaksiyon 3 dakika içinde tamamlanmaktadır. Daha sonra opak Biodent OVS, Detrey, Germany RBS likidi ile, bir kısım opak+iki kısım RBS likidi olmak üzere, karıştırılarak yüzeye tatbik edilir. Daha sonra da 10 dakika süre ile kurutulmaktadır (Şekil 2). Resim 2. RBS Bonding Sistemi.

24 Yavuz BUEGAZ, Engin KOCABALKAN Şekil 2. Metal Alt Yapı + BBS Bonding + Akrilik Resini Birleşim Yüzeyinin Kesiti. Bu işlemleri takiben akrilik rezin polimerizasyonuna geçildi. Bu amaçla 2 mim. kalınlığında akrilik üst yapı hazırlamak için silikon kalıplar kullanıldı. Firmanın direktifleri doğrultusunda hazırlanan akrilik rezin basınçlı kazanda (Bego, Germany) 6 atm basınç altında 100 C C de polimerize edildi. Polimerize olan üst yapı gerekli tesviye ve polisaj işlemine tabi tutularak bu yüzeylere çekme testinde kullanılacak tensometrenin çenelerine uygun olarak hazırlanan oto-polimerizan akrilik rezinden (Meliodent, Bayer, Germany) hazırlanmış parçalar parelelometrede yüzeye dik olarak otopolimerizan akrilik rezin ile tespit edildi. Hazırlanan test örnekleri 24 saat 37 C su içinde saklanarak çekme dayancı testine tabi tutuldu. Bu amaçla tensometrenin (Hounsfield, USA) çenelerine tespit edilen örnekler 0,5 mm./dakika hızla çekme işlemine tabi tutuldu (Resim 3). Elde edilen değerler istatistiksel olarak tek yönlü Varyans Analizi testi (Barlett) ile değerlendirildi (Grafik 1, Tablo 1). 6

25 METAL - AKRİLİK BAĞLANTISI,/{* **"! V''?.% ^fc«.^..-,.<$» I*".-#>< & ^m&^r*:. m* S^'v' '!<'.«*» 'e*- ~...~.- - r Resim 3. Hounsfield Tensometresi. 35 -r kg / crn /?f> -!?o ÜÜ 10- fi- n J ^ 7 / A : Retansiyon Bilyah Örnek + Akrilik Resin B : Kumlanmış Örnek + RBS + Akrilik Resin C : Retansiyon Bilyah Örnek + RBS + Akrilik Resin Grafik 1. Deney Sonuçlarının Grafiği.

26 yavuz BURGAZ, Engin KOCABALKAN [ A B c 1 22,300 13,100 33, ,200 32,500 3 U ,500 21,700 22,000 13,600 16,200 32,500 10, ,500 1B ,900 25,000 16,900 14,000 25, ,400 21,700 28, , ,000 ORT 10,738 16,513 29,200 SD 5,623 4,003 6,356 A : Retansiyonı Bilyeli Örnek + Akrilik Resin B : Kumlannuş Örnek + RBS + Akrilik Resin C : Retansiyon Bilyalı Örnek + RBS + Akrilik Resin : Deney Dışı Kalan Örnekler Tablo 1. Deney Sonuçları. BULGULAR Araştırma bulguları Tablo 1, Grafik l'de görülmektedir. Sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirildiğinde birinci grubu teşkil eden boncuk retansiyonlu metal alt yapı üzerine uygulanan akrilik rezinle elde edilen sonuçlarla, firmanın (RBS, ISOdent, Germany) önerdiği ikinci metod olan kumlanmış yüzey üzerine RBS ve akrilik rezin uygulaması ile elde edilen sonuçlar arasında anlamlı bir fark 8

27 METAL - AKRILIK BAĞLANTISI bulunamamıştır (p>ö,5). RBS sisteminin boncuk retansiyonlu metal alt yapıya uygulandığı üçüncü grupta elde edilen sonuçlar ile diğer iki grup arasında elde edilen sonuçlar arasındaki fark anlamlı olarak bulunmuştur (P<0,01). TARTIŞMA Metal destekli akrilik rezin veneer kronlarda ve köprülerde metal alt yapı ile akrilik rezin veneer materyali arasındaki bağlantıyı sağlamak için bugün de yaygın olarak kullanılan retansiyon boncuğu kullanımı bu konudaki taleplere cevap vermesine rağmen ilave yer işgal etmesi restorasyonda aşırı konturlara yol açmakta veya bunu tolere etmek için diş dokusunda aşırı kesimler meydana gelmektedir (10, 12, 14). Bu nedenle retansiyon boncuklarını kaldırmak için bir çok çalışmalar yapılmış bir çok teknikler geliştirilmiştir (4, 7, 8, 11, 13). Bunlar arasında elektrokimyasal korozyon ve kimyasal si-lan sistemleri son derece iyi sonuçlar vermekteyse de yapımları ilave alet ve malzeme gerektirmesi ve buna bağlı olarak pratik olmaması nedeniyle özellikle ülkemizde yaygın kullanıma girememiştir (1, 3, 8). Araştırmamızda kullandığımız RBS tekniği bu gereksinimden doğmuştur. Bu teknikte elde edilen sonuçlar, klasik sisteme oranla daha düşük olmasına rağmen aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmaması nedeniyle klasik metoda bir alternatif olarak kullanılabilir (Grafik 1, Tablo 1). Bu RBS tekniğinin kombine kullanımı istatistiksel olarak değerlendirildiğinde farkların anlamlı olarak bulunması nedeniyle uygun bir teknik olarak görülmektedir. Fakat daha önce klasik boncuk retansiyonu sistemindeki dezavantajlar bunda da ortadan kaldırılmadığı için çok fazla tercih edilir bir metod olarak ortaya çıkmamaktadır. Metal akril restorasyonlarda bağlantı kuvvetini arttırmak için yapılan araştırmalar, gerek elektrokimyasal ve kimyasal dağlama metodları, gerekse kimyasal silan tekniklerinin kullanımı ile ortaya çıkan sonuçlar son derece yüz güldürücüdür (1, 2, 3, 14). Bu teknikler aşırı diş kesimini ve aşırı diş konturlarınm oluşturulmasını engellediği için RBS tekniğinden beklenen avantajlar yeterli seviyede karşılanamamaktadır. Fakat yukarıda da belirtildiği gibi bu teknikler ilave alet ve malzeme gerektirmekte ve bu faktörlere bağlı 9

28 Yavuz BURGAZ, Engin KOCABALKAN olarak da ekonomik yönden maliyeti arttırması gözönüne alındığında RBS tekniği gerek uygulamasının kolay olması, gerekse ilave alet gerektirmemesi nedeniyle önem kazanmaktadır. SONUÇ Araştırmamız bir ethylcyanoacrylate esaslı materyalin kullanıldığı RBS tekniğinin sabit protezlerde metal-akrilik bağlantısında klasik boncuk retansiyonlarımn kullanıldığı tekniğe alternatif bir teknik olduğunu, fakat daha iyi bir sonuç elde etmek için boncuk retansiyonu ile kombine kullanımının daha avantajlı olduğunu ortaya koymaktadır. KAYNAKLAR 1. Barzilay, I., Myers, M.L., Cooper, L.B., Graser, G.N. : Mechanical and chemical retantion of laboratory cured composite to metal surfaces, J. Prosthet. Dent., 59 (2) : 131, 137, Caeg, C, Leinfelder, K.F., Laeefield, W.R., Bell, W. : Effectiveness of a method used in bonding resins to metal, J. Prosthet. Dent., 64 (1) : 37-41, Doruk, M., Burgaz, Y Yurdukoru, B. : Kron-köprü protezlerinde estetik malzeme ile alaşım arasındaki bağ kuvvetinin elektrokimyasal dağlama ile arttırılması., H.Ü. Dişhek. Fak. Der., 11 (3) : , Krueger, G.E., Diaz-Arnold, A.M., Aquilino, S.A., Seandrett, F.R. : A comparison of electrolytic and chemical etch systems on the resin-to-metal tensile bond strength, J. Prosthet. Dent., 64 (5) : , Lin, T., Chang, H., Chung, K. : İnterfacial strengths of various alloy surface treatments for resin-bonded fixed partial dentures, J. Prosthet. Dent., 64 (2) : , Livaditis, G.J, : A chemical etching system for creating micromechanical retantion in resin-bonded retainers, J. Prosthet. Dent., 56 (2) : , Ma, X., Xu, J., Xie, H. : An invitro study on roughening of the metal surface with lost crystal salts to increase the metal-resin bond strength, Quint. Int., 22 (11) : ,

29 METAL - AKRİLİK BAĞLANTISI 8. Matsumura, H., Kawahara, M., Tanaka, T., Atsuta, M. : Surface preparation for metal frameworks of composite resin veneered prostheses made with an adhesive opaque resin, J. Prosthet. Dent., 66 (1) : 10-15, Nicholls, J.I., Nakanisi, C.D.T. : Tensile bond strength of veneering resins to opaque systems, Quint. Dent. TechnoL, 10 (1) : 35-38, Nicholls, J.I., Shue, S. : Effect of bead spacing on the tensile bond strength of resin veneers to cast alloys, Quint. Dent. TechnoL, 10 (8) : , Stokes, A., Tidmarsh, B.G. : Porous metal coating for resin-bonding systems, J. Prosthet. Dent., 56 (2) : , 19S Tanaka, T Atsuta, M., Uchiyama, Y., Kawashima, I. : Pitting corrosion for retaining acrylic resin facings, J. Prosthet. Dent., 42 (3) : , Yosida, K., Matsumura, H., Atsuta, M. : Monomer comparison and bond strength of light-cured 4-META opaque resin, J. Dent. Res., 9 (3) : , Zurasky, J.E., Duke, E.S. : Improved adhesion of denture acrylic resins to base metal alloys, J. Prosthet. Dent., 57 (4) : ,

30

31 G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt IX, Sayı 1, Sayfa 13-30, 1992 ASİT UYGULAMA SÜRESİNİN AŞINDIRILMIŞ VE AŞINDIRILMAMIŞ SÜT DİŞİ MİNE YÜZEYİNE ETKİLERİNİN TARAMA ELEKTRON MİKROSKOP İLE DEĞERLENDİRİLMESİ Neşe AKAL* ÖZET Süt dişi minesinde prizmasız bir tabakanın bulunması minenin asitlenmesinde ve oluşturulan yüzeyin kalitesinde olumsuz etki yapar. Prizmasız tabakanın aşındırılarak mekanik olarak kaldırılmasının veya asitleme süresinin uzatılmasının, kompozit rezinin tutuculuğu için uygun bir mine yüzeyi oluşturacağı önerilmektedir. Süt dişlerinde kompozit rezinin tutuculuğunu elde etmek için gerekli minimum asit uygulama süresi tam olarak açıklanamamıştır. Çalışmanın amacı, asit uygulama süresinin aşındırılmış ve aşındırılmamış süt dişi mine yüzeyine etkilerini araştırmaktır. Çalışmada onaltı çürüksüz maksiller süt santral dişin labial yüzlerinin bir yarısı aşındırılarak, diğer yarısı aşındnrılmadan kullanılmış ve 15, 30, 60 saniyelik asitleme süresi sonunda yüzeyler tarama elektron mikroskobu (scanning electron microscope - SEM) ile değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuçları, aşındırılmış süt dişi mine yüzeyi için optimum asitleme süresinin 15 saniye, aşındırılmamış süt dişi mine yüzeyi için 30 saniye olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler : Asit-etching tekniği, mine, süt dişi, rezin. (*) G.Ü. Dişhekimliği Fakültesi, Pedodonti Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi, Dr. 13

32 ASİT UYGULAMA SÜRESİNİN SÜT DİŞİ MİNESİNE ETKİLERİ SUMMARY THE EVALUATION OF THE EFFECTS OF ACID-ETCHING TIMES ON GROUNDED AND UNGROUNDED PRIMARY ENAMEL WITH SEM The presence of a prismless layer in the enamel of primary teeth may adversely affect the conditioning of the enamel and the quality oy the etched surface. It has been suggested that mechanical and chemical removal of the prisimless layer in primary teeth by grinding or by prolonged etching time will produce a favorable condition of the enamel surface for the retention of composite resins. However, the minimal etching time needed to achieve adequate retention of composite resin to the enamel of primary teeth has not been definitly identified. The purpose of this study is to investigate the effects of etching times on the grounded and ungrounded primary emanel. Labial surfaces of 16 extracted caries-free maxillar primary incisive teeth were used in the study. Half of the labial surfaces of each teeth were grounded and the other side left intact. After the etching times of 15, 30, 60 seconds all the specimens were examined with the scanning electron microscope (SEM). The results of this study indicated that 15 seconds was the optimal time for etching on the grounded primary enamel and 30 seconds was the optimal time for etching on the ungrounded primary enamel. Key Words : Acid-etch technique, enamel, primary teeth, resin. GÎRİŞ Diş minesinin asitlenmesi; fraktüre, çürük veya hipoplazili dişlerde rezin materyalin yerleştirilmesinde, fissür örtücülerin uygulanmasında, ortodontik braketler ile yer tutucuların yapıştırılmasında, rezin laminate veneerlerde ve posterior kompozitlerde uygulanan standart bir tekniktir (3,7,9,27). Asitleme işlemi, diş yüzeyindeki organik film tabakasının kaldırılması, mine yüzey enerjisinin arttırılması ve rezin materyalin 14

33 Neşe AKAL içine akabileceği mikroçukurcuklarm oluşturulması için yapılır. Asitleme sonrasında rezinin dişe bağlanma kuvveti artar, materyal ile diş arasındaki mikrosızmtı azalır ve böylece restorasyonun başarı oranı yükselir (7,27,29). Çeşitli konsantrasyonlarda ve değişik sürelerde uygulanan fosforik asitin süt ve daimi dişlerin mine yüzeylerine etkileri birçok çalışmada araştırılmıştır (1,11, 12, 16, 21, 23,24,26). Süt dişi minesi ile daimi diş minesi arasındaki yapısal farklılıklar nedeni ile süt dişi minesinin asitlenmesi daimi dişlerde uygulanan asitleme işleminden farklılıklar göstermektedir. Süt dişi minesinin en dışında yer alan prizmasız tabakanın asite karşı direnç gösterdiği ve rezinin tutuculuğu için gerekli yüzeyin oluşmasını engellediği bildirilmektedir (10, 13, 19, 20). Araştırmacılar, asitlemeden önce çeşitli temizleme ve cilalama yöntemleri uygulayarak, mine yüzeyinden mekanik aşındırma yaparak, çeşitli konsantrasyonlardaki asitin uygulama süresini uzatarak süt dişi mine yüzeyindeki asitleme sonrası oluşan yapıyı ve rezinin tutuculuğuna etkisini incelemişlerdir (3, 6, 17, 18, 29, 30). Çalışmalardan elde edilen sonuçlar tartışmalı olup, henüz konuya bir açıklık getirememektedir (18, 23, 26). Bazı araştırmacılar mekanik aşındırmayı, bazı araştırmacılar ise asit uygulama süresinin uzatılmasını önermektedirler (3, 11, 29). Ayrıca asitin önerilen yeterli uygulama süresinin de 15 saniye ile 4 dakika arasında değiştiği görülmektedir. Bildirilen bu çeşitli önerilere bir açıklık getirmek amacıyla, mekanik aşındırma yapılmış ve yapılmamış süt dişi minesine değişik sürelerle fosforik asit uygulanmış ve yüzeyde oluşan morfolojik karakterler SEM ile incelenmiştir. MATERYAL VE METOD Çalışmada, aynı cinsten ve aynı yaş grubundaki çocuklardan yeni çekilmiş onaltı adet çürüksüz üst süt santral diş kullanıldı. Dişler çekildikten sonra serum fizyolojik solüsyonu içerisinde + 4 C-de korundu. Tüm dişler pomza-fırça yardımı ile temizlenerek yıkandı. Dişlerin labial yüzlerinin ortasında serviko-insisal yönde birer oluk hazırlandı. Oluğun bir tarafındaki mine elmas bir frez ve aerator ile aşındırıldı. Diğer tarafındaki mineye dokunulmadı. Bu şe- 15

34 ASİT UYGULAMA SÜRESİNİN SÜT DİŞİ MİNESİNE ETKİLERİ kilde hazırlanan örnekler beşer dişlik üç gruba ayrıldı. Bir diş asit uygulamadan önceki mine görüntüsünü elde etmek için direkt olarak SEM'de incelendi. Dişlerin tüm labial yüzlerine % 37'lik fosforik asit jel (Oligobond) î. grupta 15 sn., II. grupta 30 sn. ve III. grupta 60 sn. süreyle uygulandı ve 30 sn. su ile yıkandı. Asitleme işlemi bittikten sonra kronlar elmas bir separey ile köklerinden ayrıldı, Ultraso-nik bir temizleyicide (Ultrasonic Cleaner) 20 kilohertzde on dakika temizlendi. Daha sonra 50 c C'de 4 saat süreyle kurutuldu. Kurutulan örnekler Biorad marka E-5100 model «Cool Sputter Coater» cihazı ile yaklaşık 200 A kalınlıkta altın ile kaplandı. Örnekler hazırlandıktan sonra Joel JSM-840A «Tarama Elektron Mikroskop» ile çeşitli büyütmelerde incelendi ve fotoğrafları çekildi. Örnekler mine yapısındaki prizma periferi ve prizma korunun erimesine göre Tip I, Tip II ve Tip III yüzey yapısı şeklinde değerlendirildi. BULGULAR Araştırmaya alman tüm örneklerde değerlendirmeler dişlerin labial yüzlerinin 1/3 orta kısımları incelenerek yapıldı. Asit uygulanmamış mine yüzeyinin görüntüsü düzensiz yuvarlak ve sığ çu-kurcukları içeren düz bir yüzey olup pomzafırça ile temizlenen yüzeyde ince çizgiler mevcuttur (Resim 1). Resim 2'de mine üst yüzeyinden mekanik aşındırma yapılmış ve asit uygulanmış bir örnekte, frezle oluşturulan oluklar göze çarpmaktadır. Birinci grupta aşındırılmamış ve 15 sn. asit uygulanmış mine yüzeylerinde açık ve tam bir erime sağlanamadığı, ancak yer yer prizma korlarının erimeye başladığı gözlenmiştir (Resim 3). Aşındırılmış ve 15 sn. asiı uygulanmış örneklerde ise minede tüm yüzeyde genel bir inter ve intraprizmatik yapı kaybı olduğu görülmüştür (Resim 4). Seçilen örneğin daha büyük büyütmesinde prizma korlarının eridiği yüzey tipinin daha yaygın olduğu izlenmektedir (Resim 5). Aşındırılmamış mineye göre yüzey pürüzlen-mesinin iyi olduğu açıkça gözlenmektedir. İkinci grupta aşındırılmamış ve 30 sn. asit uygulanmış dişlerin tümünde karakteristik asitlenmiş yüzey yapısı gözlenmiştir. Bazı ör- 16

35 Neşe AKAL fi * -4 t-.< -.'*"\»«./.»-: &> :j-y iafil. f 1^ >' Resim 1. Aşındırma yapılmamış, asit uygulanmamış mine yüzeyinin görüntüsü (x400)..i î W*.?»"* ''Sİ.-., *' >* '"Ti. ' Resim 2. Aşındırma yapılmış, asit uygulanmamış mine yüzeyinin görüntüsü (x 400) t?

36 ASİT UYGULAMA SÜRESİNİN SÜT DİŞİ MİNESİNE ETKİLERİ * S " ' t! l^^^vsskk.*'' * :«?««*:**&:-.. **a Resim 3. Aşındırma yapılmamış ve 15 sn. asit uygulanmış mine örneği (x2500). i! m^:mm*m* M Resim 4. Aşındırılmış ve 15 sn. asit uygulanmış mine örneği {x "i 18

37 Resim 5, Âşmdmlmış ve 15 sn, asit uygulanmış mine örneği (x2500). neklerde yer yer eriyen materyali mine yüzeyine sıvandığı görülmüştür (Resim 6). Resim 7'de aynı örneğin daha büyük büyütmesinde prizma periferlerinin büyük oranda erimesi ile prizma korlarının açığa çıktığı izlenmektedir. Yine ikinci grupta ve aşındırılarak 30 sn. asit uygulanan mine yüzeylerinde genelde kötü yapıda örnekler oluşmuştur. (Resim 8). Bu gruptan seçilen örneklerin bir tanesinde yüzeyin bir bölümünde gözlenen düzenli yapıya büyük büyütmede bakıldığında prizma periferlerinin eridiği yüzey tipinin oluştuğu, ancak aşındırılmamış mine yüzeyine göre pörözitenin daha az olduğu saptanmıştır (Resim 9). Bu durum prizmaların fazla erimesi ile pöröz yapının azalmasına bağlanabilir. Üçüncü gruptaki örneklerden aşındırılmamış ve 60 sn. asit ile muamele edilmiş dişlerde mine yüzeylerinde genellikle uniform bir yapı gözlenmiştir (Resim 10). Seçilen örnekte prizma periferlerinin karakteristik çakıl taşı görünümünde eridiği, prizma korlarının ise aside direnç gösterdiği izlenmektedir (Resim 11). Minede aşındırma yapılmış ve 60 sn. asit uygulanmış gruptaki dişlerin çoğunda prizma periferlerinin eridiği yüzey yapısı görülmekle birlikte fazla erime nedeni ile aşındırılmış ve 30 sn. asit uygulanmış mine yüzeylerine göre daha düz bir yapı izlenmiştir. Bu 19

38 Neşe AKAL. '-. * i Resim 6. Aşındırma yapılmamış ve 30 sn. asit uygulanmış mine örneği (x400). 1 _v * *..._ v... _.*_*...*... -^. *ÎT _ sskr3 Rseîm 7. Aşındırma yapılmamış ve 30 sn, asit uygulanmış mine örneği (x 2500). 20

39 ASİT UYGULAMA SÜRESİNİN SÜT DİŞİ MİNESİNE ETKİLERİ, vrç... _.."_...>.i.^ Resim 8. Aşındırılmış ve 30 sn. asit uygulanmış mine örneği (x 400). -t K 'JS, Resim 9. Aşındırılmış ve 30 sn. asit uygulanmış mine örneği (x 2500). P

40 Neşe AKAL ' **!; *. Resim 10. Aşındırma yapılmamış ve 60 sn. asit uygulanmış mine örneği (x400). ^»**.«< V.. M> ' i.._..._._. Resim 11. Aşındırma yapılmamış ve 60 sn. asit uygulanmış mine örneği {x25qo}, 22

41 ASİT UYGULAMA SÜRESİNİN SÜT DİŞİ MİNESİNE ETKİLERİ gruptan seçilen Örneğin büyütülmüş görüntüsü Kesim 12'de görülmektedir. Çalışmada gözlenen asitlenmiş yüzey tiplerinden prizma korunun eridiği Tip I'e ait bir örnek Resim 13'de, prizma perif erinin eridiği Tip Il'ye ait bir örnek ise Resim 14'de sunulmaktadır. Elde edilen bulgulara toplu halde bakılacak olursa; aşındırılmamış ve 15 sn. asit uygulanan örneklerde mine prizmalarında tam bir erime elde edilememiştir. Aşındırılmamış ve 30, 60 sn. asit uygulanmış mine yüzeylerin arasında fazla bir farklılık gözlenmemiştir. Yeterli yüzey yapısı 30 sn.de elde edilmiştir. Aşındırılmış örneklerde ise 15 sn. asit uygulandığında daha iyi bir pörözlenme belirlenmiş, 30 ve 60 sn.'lerde prizma yapılarının erimesi giderek fazlalaşmıştır. Resim 12. Aşındırılmış ve 60 sn. asit uygulanmış mine örneği (x 2500). 23

42 Neşe AKAL P 4fc î» jmj ', İt Resim 13. Prizma korlarının eridiği tipik bir mine yüzey örneği (x4500). h*şx ".i ".1 Resim 14. Prizma periferlerinin eridiği tipik bir mine yüzey örneği (x4500). 24

43 ASİT UYGULAMA SURESİNİN SUT DİŞİ MİNESİNE ETKİLERİ TARTIŞMA Mineye restorasyondan önce asit uygulanırsa mine ile rezin arasındaki bağlanma kuvvetinin belirgin olarak artacağım ilk olarak 1955 yılında Buonocor'un açıkladığı bildirilmektedir (7, 9). Bağlanma kuvvetini sağlayan en önemli faktörlerden biri olan rezinin içine akabileceği porlarm derinliği doğal mine yüzeyinde az sayıda ve çok dar yapıdadır. Porlar asit uygulama işlemi ile genişletildi-ğinde rezin monomer bunların içerisine penetre olarak polimerize olur (7,11). Süt dişi minesinin en dış tabakası, altındaki mine ve daimi diş minesinin prizmatik yapısından farklı bir yapı gösterir. Prizmasız mine tabakası olarak tanımlanan, ortalama 30 mikron kalınlığında olan bu tabakada kristal dizilimi mine yüzeyine diktir ve prizmatik minedeki gibi üç boyutlu bir yayılım göstermez (20). Kristal yapının prizmaların erirliliğini etkilediği bilinmektedir. Kristallerin tek yönlü dizilimi ve prizmasız minede nispeten yoğun olmaları tek taraflı bir erimeyle sonuçlanır ve sınırlı bir pörözlenme yaratır. Böyle bir yapıya rezinin penetrasyonu da sınırlı olacağından restorasyonun başarısı azalır (6, 10, 13, 16, 23). Süt dişi mine yüzeyine asitin etkileri üzerine çalışmalar yapan araştırmacıların bir kısmı mineden aşındırma yapılarak, bir kısmı da uygulanan asitin süresini uzatarak bu prizmasız tabakanın kaldırılmasını önermektedirler (3, 6, 11, 14, 18, 25). Gwinnett (14), minenin prizmasız tabakasının kaldırılarak asitlenmesiyle elde edilen örneklerin, daimi dişteki prizmatik mine asitlendiğinde elde edilen örneklerle aynı olduğunu gözlemiştir. Aşındırılmış ve aşındırılmamış mineye rezin uygulandığında pıizmasız mine ile ilişkili rezin uzantılarının, prizmatik minede saptanandan belirgin olarak daha kısa olduğu da bildirilmektedir (13). Çeşitli mekanik aşındırma yöntemleri ve oluşan asitlenmiş yüzey örnekleri arasında bir ilişki olmadığı bulunmuştur (18). Bu nedenle çalışmada aşındırma işlemi, klinikte pratik olarak uygulanabilecek şekilde, elmas bir frez yardımıyla aeratör ile yapılmıştır. Asitleme işleminden önce dişler üzerindeki debris, pelikıl ve plağın kaldırılmasının gerektiği, bu organik film tabakalarının asi- 25

44 Neşe AKAL te Kuwetie uirenç gösteruiğı, rezinin tutuculuğunun azalmasına neden olduğu bulgulanmıştır (16, 17, 22). Ayrıca çeşitli polisaj yöntemlerinin süt dişi minesinin prizmasız tabakasını kaldırmadaki etkinliği araştırılmış ve bu gibi abraziv işlemlerin prizmasız mine tabakasını kaldırmada yetersiz olduğu bildirilmiştir (3, 5, 6). Bu çalışmada kullanılan dişler yıkanmış, pomza ve fırça ile temizlenerek üzerlerindeki organik film tabakası kaldırılmaya çalışılmıştır. Pomza-fırça uygulanan diş minelerinin SEM'deki düz yüzey görüntüsü araştırmacıların bulgularını desteklemektedir. Asitleme işlemi için yıllardır kullanılan asit solüsyonları % 37-50lik fosforik asit likit formlarıdır (2). Asitin viskozitesi arttıkça, etching etkisinin azalacağı düşüncesi, Brânström'ün (5) asitin likit veya jel şeklinde uygulanmasıyla yüzey pörözitesinde bir farklılık görülmediğini bildirmesiyle değişmiştir. Jel fosforik asit; bir kaç diş aynı anda asitlendiğinde, yarı sürmüş dişlerde, lingual yüzde ve diğer ulaşılma güçlüğü olan yüzeylerde kullanım kolaylığı sağlar. Mine yüzeyine kontrollü yerleştirilmesi ile istenmeyen dentin teması, buna bağlı olarak pulpa irritasyonu ve takiben dişte hassasiyetin oluşması, komşu dişin minesinin asitlenme riski elimine edilir (2). Bu araştırmada, dişler son yıllarda yaygın olarak kullanılan % 37'lik fosforik asit jel ile asitlenmiştir. Sağlıklı minenin asitlenmesi ile elde edilen görüntüler kişiden kişiye, dişten dişe ve aynı dişin farklı bölgelerinde değişiklikler göstermektedir. Süt dişi minesinin kesici kenara yakın kısımları zamanla çiğneme basıncıyla aşınmaktadır. Dişlerin servikal bölgelerinin, içerisinde yüksek oranda florid olduğu bilinen diş plağı ve dişeti sıvısı ile sürekli temasta bulunduğundan aside daha dirençli olduğu da bildirilmektedir (8, 28). Çalışmada dişler aynı cins ve aynı yaş grubundan seçilmiş, ayrıca her dişin labial yüzünün 1/3 orta bölgesi araştırma kapsamına alınarak örnekler arasında bir standart oluşturulmaya çalışılmıştır. Asit uygulanmış sağlıklı mine yüzeyleri SEM ile incelendiğinde üç tip karakteristik yüzey örneği açıklanmıştır. Tip I asitlenmiş yüzey örneğinde mine yüzeyinde genel bir pörözite hakimdir, prizma periferleri korunmuş, prizma korları asitten dolayı erimiştir. Araştırmalarda en çok rastlanan yüzey tipidir ve bal peteği görünümü olarak adlandırılır. Tip Il'de prizma periferlerinin kaybolduğu yada 26

45 ASİT UYGULAMA SÜRESİNİN SÜT DİŞİ MİNESİNE ETKİLERİ büyük oranda zarar gördüğü izlenir, «çakıl taşı» görünümü olarak da adlandırılır. Prizma korları mine yüzeyine dik olarak konumlanırlar. Asitlenen minenin bazı bölgeleri ne Tip I, ne de Tip II'ye uyar. Bu bölgelerde yüzey yapısı Tip III olarak tanımlanır (15). Araştırmada asitleme sonrası elde edilen görüntülerde daha çok Tip II örnekleri gözlenmiş olup, Tip I ve Tip III örneklerine de rastlanmıştır. Değişik tipte yüzey karakterlerinin gözlenmesi mine prizmalarının seçici erirliliğine bağlanabilir. Geleneksel olarak daimi dişlerin minesinin asitleme süresi bir dakikadır. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, asit uygulama süresi 15 sn. ile sınırlama bile mine yüzey morfolojisinde bir farklılık yada bağlanma kuvvetinde bir azalma olmadığı, yeterli bir marjinal tıkanma elde edildiğini bildirmektedir (1, 9). Süt dişi minesine optimum asit uygulama süresinin ise, çalışmalarda fosforik asit kullanılmasına rağmen 20 sn. ile 4 dakika arasında değiştiği görülmektedir (3, 11, 24, 26). Ayrıca aşındırılmış ve aşındırılmamış mine ile minenin dış, orta ve iç tabakalarında asitin etkisi arasında farklılıklar Acardır (4, 17, 18, 25). Çalışmada aşındırma yapılmamış ve 15 sn. asit uygulanmış örneklerde, prizmasız tabakanın varlığından dolayı asitin tam anlamıyla etkili olamadığı, pörözlenmenin başladığı ancak tam bir asitlenmiş yüzey yapısı oluşmadığı gözlenmiştir. Aşındırılmış ve 15 sn. asit uygulanmış örneklerde ise karakteristik yüzey yapısının oluştuğu saptanmıştır. Aşındırılmış, 30 ve 60 sn. asit uygulanmış mine yüzeylerinde prizma korlarının asitin etkisiyle fazlaca eridiği ve düzleştiği gözlenmiştir. Bu bulgu, aşındırılmış süt dişi minesine 15 sn. asit uygulamasının yeterli olacağım bildiren Tandon ve arkadaşları (30), Nordenvall ve arkadaşları (26), Brânström ve arkadaşları (4), Barkmeier ve arkadaşlarının (1), yine 20 sn. ile elverişli yüzey elde edileceğini bildiren Myers ve arkadaşlarının (24) da bulgularını desteklemektedir. Ayrıca prizmasız tabaka aşındırıldığında, açığa çıkan prizma-tik tabaka daimi diş minesinin prizmatik tabakasına benzediğinden, daimi dişler için asit uygulama süresinin 15 saniyeye kadar aazltılmasımn bir farklılık yaratmayacağını bildiren araştırmacıların görüşleriyle de aynı paralelliktedir. 27

46 Neşe AKAL Aşındırılmamış mine yüzeyinde 30 ve 60 saniye asit uygulanmış örneklerde belirgin bir farklılık saptanmamıştır. Bu durumda aşındırma yapılmamış süt dişi mine yüzeyine 30 saniyelik asit uygulamasının yeterli olduğu söylenebilir. Asit uygulama süresinin daimi diş minesinde 60 sn., süt dişi minesinde ise bunun iki katı olduğunu bildiren klasik görüşün de aynı doğrultuda değişime uğradığı gözlenmiştir. Araştırmada yer yer gözlenen kötü yapıdaki asitlenmiş yüzey örneklerinin nedeni olarak; prizmaların oryantasyonu ve düzensizliği, minenin aşındırılması sırasında prizma yapısının dejenerasyonu, asitlenen yüzeyde eriyen materyalin birikmesi, uzun asitleme süresi ile mine yapısının kaybı düşünülebilir. Elde edilen sonuçlara göre; süt dişi minesi için birçok araştırmacının bildirdiği uzun asitleme süresine gerek yoktur. Aşındırılmış minede 15 saniye, aşındırılmamış minede 30 saniye asit uygulama süresi yeterli yüzey yapısını sağlamaktadır. Ayrıca bu kısa asitleme süresi dişin restorasyonunu hızlandırır ve mine kaybını en aza indirir. Bu süreler, kompozit rezin uygulandığında rezinin tutuculuğu ile olan ilişkisini değerlendirebilmek için ilave çalışmalarla desteklenmelidir. KAYNAKLAR 1. B,arkmeier, W.W., Gwinnett, J.A., Shaffer, S.E. : Effects of Enamel Etching Time on Bond Strength and Morphology. J. Clin. Orthod. 19 : 36-38, Barkmeier, W.W., Shaffer, S.E., Gwinnett, A.J. : Effects of 15 vs 60 second Enamel Acid Conditioning on Adhesion and Morphology. Oper. Dent. 11 : , Bozalis, W.G., Marshall, G.W., Cooley, R.O. : Mechanical Pretreatments and Etching of Primary-Tooth Enamel. J. Dent. Child. 46 : 43-49,

47 ASİT UYGULAMA ŞUBESİNİN SÜT DİŞİ MİNESİNE ETKİLERİ 4. Brânström, M., Nordenvall, K.J. : The Effects of Acid Etching on Enamel, Dentin and the Inner Surface of the Resin Restoration : A Scanning Electron Microscopic Investigation. J. Dent. Res. 56 : , Bânström, M. Nordenvall, K.J., Malngren, O. : The Effects of Various Pretreatment Methods of the Enamel in Bonding Procedures. Am. J. Orthod. 74 : , Conniff, J.N., Hamby, G.R. : Preparation of Primary Tooth Enamel for Acid Conditioning. J. Dent. Child. 43 : , Council on Dental Materials and Devices : Status Report on Acid Etching Procedures. J.A.D.A. 97 : , Creanor, S.L., Strang, R., Stephen, K.W. : Demineralization in Acidified Gelatin at Different Sites on the Same Enamel Surface. Caries Res. 23 : , Crim, G.A., Shay, J.S. : Effect of Etchant Time on Microleakage. J. Dent. Child. 54 ; , Eidelman, E. : The Structure of the Enamel in Primary Teeth : Practical Applications in Restorative Technique. J. Dent. Child 43 : , Fuks, A.B., Eidelman, E., Shapiro, J. : Mechanical and Acid Treatment of Prismless Layer of Primary Teeth vs Acid Etching Only : A SEM Study. J. Dent. Child. 44 : , Gilpatrick, R.O., Ross, J.A., Simonsen, R.J. : Resin-to-enamel Bond Strengths with Various Etching Times. Quint Int. 22 : 47-49, Gwinnett, A.J. : Human Prismless Enamel and Its Influence on Sealant Penetration. Arch. Oral Biol. 18 : , Gwinnett, A.J., Ripa, L.W. : Penetration of Pit and Fissure Sealants into Conditioned Human Enamel in vivo. Arch. Oral Biol. 18 : Hicks, M.J., Silverstone, L.M. : Acid-Etching of Caries-like Lesions of Enamel : A Scanning Electron Microscopic Study. Caries Res. 18 : , Hinding, J.H., Sveen, O.B. : A Scanning Electron Microscope Study of the Effects of Acid Conditioning on Occusal Enamel of Human Permanent and Deciduous Teeth. Arch. Oral Biol. 19 : , Hosoya, Y., Goto, G. : The Effects of Cleaning, Polishing Pretreatments and Acid Etching Times on Unground Primary Enamel. J. Pedod. 14 : 84-92, Hosoya, Y. : The Effect of Acid Etching Times on Ground Primary Enamel. J. Clin. Ped. Dent. 15 : ,

48 Neşe AKAL 19. Jordan, R.E., Suzuki, M., Gwinnett, A.J. : Conservative Applications of Acid Etch- Resin Techniques. Dent. Clin. North Am. 25 : , Kodaka, T., Nakajiama, F., Higashi, S. : Structure of the So-Called Prismless» Enamel in Human Deciduous Teeth. Caries Res. 23 : , Legler, L.R., Retief, D.H., Bradley, E.L. : Effects of Phosphoric Acid Concentration and Etch Duration on Enamel Depth of Etch : An in Vitro Study. Am. J. Orthocl. Dentofac Orthop. 98 : , Marshall, G.W., Olson, L.M., Lee, C.V. : SEM Investigation of the Variability of Enamel Surfaces After Simulated Clinical Acid Etching for Pit and Fissure Sealants. J. Dent. Res. 54 : , Meola, M.T., Papaccio, G. : A Scanning Electron Microscope Study of the Effect of Etching Time and Mechanical Pre-Treatment on the Pattern of Acid Etching on the Enamel of Primary Teeth. Int. Dent. J. 36 : 49-53, Myers, D.R., Butts, M.B. : Surface Topography of the Cavosurface Bevel Following Acid Etching in Primary Teeth. J. Pedod. 10 : 63-67, Nathanson, D., Bodkin, J.L., Evans, J.R. : SEM of Etching Patterns in Surface and Subsurface Enamel. J. Pedod. 6 : 11-17, Nordenvall, K.J., Brânström, M., Malgngren, O. : Etching of Deciduous Teeth and Young and Old Permanent Teeth. Am. J. Orthod. 78 : , Retief, D.H. : Effect of Conditioning the Enamel with Phosphoric Acid. J. Dent. Res. 52 : , Rölla, G., Bowen, W.H. : Concentration of Fluoride in Plaque. A Possible Mechanism. Scand. J. Dent. Res. 85 : , Smutka, S., Jedrychowski, J., Caputo, A. : An Evaluation of Primary Enamel Pretreatments and Their Effects on Resin Retention. J. Dent. Res. 57 : , Tandon, S., Kumari, R., Uduga, S. : The Effect of Etch-Time on the Bond Strength of a Sealant and on the Etch Pattern in Primary and Permanent Enamel : an Evaluation. J. Dent. Child. 56 : ,

49 G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt IX, Sayı 1, Sayfa 31-46, 1992 PEMFİGUS VULGARIS VE SİSTEMİK LUPUS ERİTEMATOZDA TÜKÜRÜK VE SERUM İMMÜNOGLOBULİNLERİ Funda TUĞCU* Orhan GÜVEN** Adnan ÖZTÜRK*** ÖZET Günümüzde immünolojide birçok problemin çözülmesinde immünodiffüzyon ve immünoelektroforez yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Çalışma materyalimizi 10'u pemfigus vulgarisli, 9'u sistemik lupus eritematozlu 19 hasta oluşturmaktadır. Hastaların serum ve tükürük immunoglobulin değerleri kontrol grubunun immunoglobulin değerleri ile karşılaştırılmıştır. Yapılan çalışmada immünoglobulinlerin kantitatif tayini Man-cini ve arkadaşlarının (17), geliştirdiği «Single Radial immunodiffusion» tekniği ile yapılmıştır. İstatistiksel değerlendirmede tek yönlü varyans analizinden yararlanılmış ve gruplar arasındaki anlamlı farklılığı tespit etmek için Duncan testi uygulanmıştır. Anahtar Kelimeler : İmmünoglabulinler, Otoimmünite. SUMMARY SERUM AND SALIVARY IMMUNOGLOBULINS IN PEMPHIGUS VULGARIS AND IN SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS Nowadays immunodiffusion and immünoelektroforez techniques are used for solving many problems in immunology. ( ' ) A.ü. Dişhek. Fak. Ağız, Diş ve Çene Hastalıkları ve Cerrahisi A.B.D. Araştırma Görevlisi. (*'*) A.Ü. Dişhek. Fak. Ağız, Diş ve Çene Hastalıkları ve Cerrahisi A.B.D. Öğretim Görevlisi. ('***) A.Ü. Dişhek. Fak. Ağız, Diş ve Çene Hastalıkları ve Cerrahisi A.B.D. Öğretim Görevlisi. 31