HEMŞİRELİK SÜRECİ

Transkript

1 HEMŞİRELİK SÜRECİ

2 Hemşirelik süreci bakım vermenin temelidir. 2

3 HEMŞİRELİK SÜRECİ Belirli sonuca ulaştıran işlemler dizisi anlamında kullanılmaktadır.

4 Hemşirelik Sürecinin Tanımı Sağlıklı / hasta bireyin sağlık bakım gereksinimlerinin tanımlanması ve bireye özgü bakım verilmesinde kullanılan sistematik bir yöntemdir.

5 Hemşirelik Sürecinin Tanımı DSÖ ne göre hemşirelik süreci sağlıklı / hasta bireyin ve ailenin bakım gereksinimlerinin/ sorunlarının belirlenmesi gerekli hemşirelik girişimlerinin planlanması, uygulanması, sonucu değerlendirilmesi gibi aşamalardan oluşan sistemli bir yaklaşımdır.

6 Hemşirelik Sürecinin Tanımı DSÖ Avrupa Bölge Bürosu nun hemşirelik bakım planını; Bireyin bakımı hemşireliğin özüyken, hemşirenin bakım verme şekli de hemşirelik sürecinin özüdür. Bakım sezgiye değil gereksinimleri karşılamak ve sorunları çözmek konusunda bilinçli ve organize bir yaklaşıma dayalı bir şekilde eyleme geçmeyi gerektirir şeklinde ifade edilmektedir.

7 HEMŞİRELİK SÜRECİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 7

8 Hemşirelik süreci terimini ilk defa Lydia Hall 1955 yılında kullanmıştır lı yıllara kadar kavram hemşirelik yayınlarında yaygın kullanım görmemiştir Birkaç yıl sonra Doroty Johnson, Ida Jean Orlando ve Ernestine Wiedenbach üç aşamalı hemşirelik sürecini tanımlamışlardır 8

9 Orlando hemşireliği; hastanın davranışı, hemşirenin reaksiyonu hemşirenin hastanın yararına düzenlediği davranışlar olarak tanımlamıştır yılında Lois Knowles 5D adını verdiği bir süreç modeli tanımlamıştır 9

10 1973 yılında Amerikan Hemşireler Derneği (ANA) hemşirelik uygulamalarına ilişkin standartlarını hemşirelik sürecine dayandırarak oluşturdu. 10

11 STANDART No:1 Sağlıklı /hasta bireyin sağlık durumu hakkında sistemli ve devamlı olarak veri toplanır. 11

12 STANDART No:2 Hemşirelik tanısı, sağlık durumuna ilişkin veriler kullanılarak konulur. STANDART No:3 Hemşirelik bakım planı, hemşirelik tanısı doğrultusunda saptanan hedefi kapsar. 12

13 STANDART No:4 Hemşirelik bakım planı, öncelikleri hemşirelik tanısı doğrultusunda saptanan amaca ulaşmayı ölçen kriterleri kapsar. STANDART No:5 Hemşirelik girişimleri bireyin/hastanın sağlığının geliştirilmesi, devamlılığı ve düzeltilmesi için katılımını sağlar. 13

14 STANDART No:6 Hemşirelik girişimleri bireyin/hastanın sağlık kapasitesinin en üst düzeye çıkmasına yardım eder. STANDART No:7. Bireyin/hastanın bakım planında saptanan amacına ulaşması/ulaşamaması bireye/hastaya ve hemşireye bağlıdır. 14

15 STANDART No: 8 Bireyin/hastanın bakım planında saptanan amaca ulaşması/ulaşamamasını; problemin belirlenmesi, önceliklerin kaydı, yeni amaç saptama ve planın gözden geçirilmesi yönlendirir. 15

16 İngilterede Hemşirelik Süreci İngiltere de 1977 yılında Genel Hemşirelik Konseyi hasta bakımı için bir birleri ile bağlantılı bir süreç oluşturmak ve hemşirelik uygulamalarına yardımcı bir temel oluşturması için hemşirelik sürecinin kullanılmasını önermiştir. 16

17 Ülkemizde ; Aykut Veziroğlu nun çalışmalarıyla 1980 yılında başlamıştır yıllarında Leman Birol dört aşamalı Hemşirelik Süreci Modelini kullanmıştır yılında Sağlık Bakanlığı ve Hemşirelik Yüksekokullarının işbirliği ile ulusal düzeyde bir hemşirelik süreci kursu düzenlenmiştir. 17

18 Hemşirelik süreci Günümüzde sistematik yaklaşım pek çok profesyonel tarafından sorunların belirlenmesi, işlerin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Hemşirelik süreci terimi ise, bireysel hemşirelik bakımı uygulamada sistematik problem çözme yaklaşımı olarak tanımlanmaktadır. Yrd.Doç.Dr.Ükke KARABACAK 18

19 Hemşirelik Süreci Yönetiminin Yararları Otonomi Hemşirelik bakımında bağımsız işlevler Sistematik yaklaşım ölçütünü geçerli kılan bilimsel bir yaklaşım Bireysel ve bütüncül yaklaşım Bilgi artırma, uygulamaları geliştirme Yasal ve etik dokümanlar Maliyet, harcanan işgücü ve zamanı azaltma

20 Hemşire Yönünden Bakımın kalitesini yükseltir. Hemşireliğin bağımsız fonksiyonlarını belirler. Hemşirelerin uygulama alanlarını belirler. Eğitim ve uygulamada özel bir iletişim şekli geliştirir. Merkezi yardım edici ilişkinin kurulması olmalıdır. Hemşirelik bakımının doğruluğu için bir adımdır. Hemşirelik bakım işlerinin izlenip, sonuçların belirlenmesini sağlar. Hemşire kendi gelişimini sağlar.

21 HEMŞİRELİK SÜRECİNİN AŞAMALARI

22 Veri Toplama Bu aşamanın amacı, hemşire ve hasta / hasta ailesine hastanın hastalık ya da iyilik durumuna ilişkin problemlerini ortaya koymaya olanak veren verileri toplamak ve değerlendirmektir.

23 Veri Toplama Hemşirelik sürecinin birinci basamağını oluşturan durumun belirlenmesi (veri toplama) hasta/sağlıklı birey hakkında bilgilerin toplanması, değerlendirilmesi ve iletişim kurmada sistematik bir süreçtir.

24 Veri Tipleri Objektif Veriler: Veri toplayan birey ya da diğer ekip elemanlarının gözlemleri ya da ölçümleri (fiziksel değerlendirme, laboratuar bulguları) ile elde edilen verilerdir.

25 Veri Tipleri Subjektif Veriler: Bireyin sağlık problemleri hakkında ifade ettikleridir.

26 Veri kaynakları Hasta Hasta Ailesi ve Yakınları Sağlık Bakım Ekibi Üyeleri Tıbbi Kayıtlar Hemşirenin Daha Önceki Deneyimleri Literatürlerin Gözden Geçirilmesi

27 Veri Toplama Yöntemleri Gözlem ve Görüşme Hemşirelik hikâyesi Fizik değerlendirme Laboratuar ve teşhise yönelik test sonuçları

28 Gözlem ve Görüşme Hemşirelik görüşmelerinin yararları şunlardır: Tedavi edici ilişkinin kurulmasını sağlar. Hasta bakımının bireysel olmasını sağlar. Bireyin endişelerinin nedenini öğrenmeye olanak sağlar. Bireyin bakım veren kişi ve sağlık bakım sisteminden beklentilerini belirler. Daha detaylı bilgi için ipuçları sağlar.

29 Hemşirelik Hikâyesi Bireyin genel sağlık durumun Aile hikâyesi Yaşam şeklindeki değişiklik Sosyokültürel hikâye Ruhsal sağlığı Hastalığa karşı akılsal ve duygusal olarak gösterdiği tepkiler

30 Fizik Muayene Gözlem Palpasyon İnspeksiyon Perküsyon Oskültasyon

31 Laboratuar Bulguları Veri toplamada en son kaynak tanıya yardımcı uygulama ve laboratuar verileri sonuçlarıdır.

32 Veri Toplama Modelleri Gordon un fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli Roper ve arkadaşlarının belirlediği 12 günlük yaşam aktivitesi Henderson un belirlediği 14 temel gereksinim modeli

33 Verilerin Analizi Verilerin Toplanması ve Kaydedilmesi Verilerin Gruplandırılması Verilerin Yorumlanması

34 Hemşirelik Tanısı Hemşirelerin birey/aile/toplumların genelde sağlık durumunda var olan ya da potansiyel sağlık değişikliklerini tanımlayan, Bu değişiklikleri hafifletmek ya da çözümlemek için bağımsız olarak uyguladıkları hemşirelik yaklaşımlarını yasal olarak ele almaya yetkili olduğu ifadelerdir.

35 NANDA ya (North America Nursing Diagnosis Association) göre hemşirelik tanısı birey, aile ve toplumun gerçek ve olası sağlık sorunları veya yaşam süreçlerindeki yanıtları hakkındaki klinik karar dır.

36 Hemşirelik Tanısı Aşamaları Verilerin Doğrulanması Verilerin Gruplandırılması Verilerin Analiz ve Yorumlanması Bireyin Gereksinimlerinin Belirlenmesi Hemşirelik Tanısının Formüle Edilmesi

37 Hemşirelik Tanı Tipleri Potansiyel Problem Varolan (Gerçek) Problem Olası Hemşirelik Problemi Ortak Problemler

38 Hemşirelik Süreci Gerçek / potansiyel sağlık probleminin belirlenmesi Hemşire problem önlemek, çözmek ve / veya hafifletmek için girişimde bulunabilir mi? Evet Hemşirelik Tanısı Bağımsız hemşirelik yaklaşımı Örn:pozisyon bozukluğu nedeniyle yetersiz hava yolu açıklığı Hayır Ortak problem Yarı bağımlı hemşirelik fonksiyonu Örn:Potansiyel komplikasyon pnömoni sonrası hipoksi

39 Hemşirelik tanısı semptom, etyoloji, problem (SEP) formatına göre yapıldığında; Semptomlar /ipuçları Etyoloji Problem Deride açılma, parmaklarda kızarıklık, ağrı Femur kırığı nedeniyle hareket edememe, Dolaşım yetersizliği ne bağlı Deri bütünlüğünün bozulması

40 Planlama Bu aşamanın amacı: Önceliklerin belirlenmesi Beklenen sonuçların belirlenmesi Bakımın amaçları Hemşirelik girişimlerine karar verilmesi, Bakımın planlaması ve bakım planının yazılması

41 Önceliklerin Belirlenmesi Düşük öncelikler Orta öncelikler Yüksek öncelikler

42 Bakımın Amaçları / Beklenen Sonuçlarının Belirlenmesi İstenen sonuçların ya da beklenen sonuçların neler olduğuna karar verilmesinde hemşirelik bakımının genel amaçları rehberlik eder

43 Hemşirelik tanısı, hedef ve beklenen sonuçlar arasındaki ilişki Hemşirelik Tanısı İnsizyon ağrısı ile ilgili etkisiz hava yolu temizliği Hedef Hastanın akciğerlerinin postoperatif dönem boyunca açık tutulması Beklenen Sonuçlar Hasta her saat dönecek, öksürecek ve derin nefes alacak Hasta her iki saatte bir spirometrinin toplarını %90 a getirmeyi başaracak Hastanın ağrı düzeyi 0-10 arası skalaya göre en az düzeyde olacak

44 Bakımın Hedefleri Birey Merkezli Hedefler Kısa Vadeli Hedef Uzun Vadeli Hedef

45 Hedeflenen ve Beklenen Sonuçların Yazılmasında Rehberler Gerçekçi olması faktörü Tekil olma faktörü Ölçülebilirlik faktörü Zaman sınırlı faktörler Karşılıklı (ortak) faktörler Birey merkezli faktörler

46 Hemşirelik Girişimlerine Karar Verilmesi Hemşirelik girişimleri, stratejiler ya da faaliyetler, hedefler ve beklenen sonuçların oluşturulmasından sonra seçilir.

47 Bakımın Planlanması ve Bakım Planının Yazılması HEMŞİRELİK TANISI HEDEFLER/ AMAÇLAR/ BEKLENEN SONUÇLAR UYGULAMA İÇİN HAREKET PLANI (GİRİŞİM) DEĞERLENDİRME

48 Değerlendirme Değerlendirme; hemşirelik sürecinin son aşamasıdır. Planlanan girişimlerin uygulanması sonucunda belirlenen hedeflere ulaşıp ulaşılmadığına bakılır. Olumsuz değerlendirme Olumlu değerlendirme

49 ÖRNEK VAKA 18 yaşında bayan hasta 1.60 boyunda 50 kg, üniversite öğrencisi yorgunluk halsizlik, eklem ağrıları baş ağrısı, çarpıntı, soluluk, kilo kaybı iştahsızlık, ağızda yara ve vücudunda yaygın morlukları mevcut. Laboratuvar değerlerinde Hb:9, lökosit :3000 Trombosit:35000 olan hastannın hemşirelik bakım planını yazınız. Hastanın tanısı :lösemi

50 HEMŞİRELİK TANISI HEDEFLER/ AMAÇLAR/ BEKLENEN SONUÇLAR UYGULAMA İÇİN HAREKET PLANI (GİRİŞİM) DEĞERLENDİRME Hastanın kemik iliğinin yeterli işlev görememesi nedeniyle lökosit sayısının azalmasına (3000) bağlı enfeksiyon riski Enfeksiyon gelişimini önlemek(has tanın ateşi olmayacak, enfeksiyon belirti ve bulguları gözlenmeyec ek) *Hasta enf. Belirti ve bulg. Yönündeni zlenmesi *2 saatte bir ateş takibi Ziyaretçi kısıtlaması. Hastada enf. Gelişimi gözlenmedi (ateş )