OKULÖNCES NDE ÇOCUK EDEB YATI

Transkript

1 T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 1815 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 941 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES OKULÖNCES Ö RETMENL L SANS PROGRAMI OKULÖNCES NDE ÇOCUK EDEB YATI Yazarlar Prof.Dr. Sedat SEVER (Ünite 1, 3, 6, 7) Prof.Dr. Selahattin D L DÜZGÜN (Ünite 2, 4, 5) Yrd.Doç.Dr. Ali ÖZTÜRK (Ünite 8) Doç.Dr. H. Ömer ADIGÜZEL (Ünite 8) Editör Doç.Dr. Zeliha GÜNEfi ANADOLU ÜN VERS TES

2 Bu kitab n bas m, yay m ve sat fl haklar Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Ö retim tekni ine uygun olarak haz rlanan bu kitab n bütün haklar sakl d r. lgili kurulufltan izin almadan kitab n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay t veya baflka flekillerde ço alt lamaz, bas lamaz ve da t lamaz. Copyright 2008 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö RET M TASARIM B R M Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K l ç Genel Koordinatör Yard mc s Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö retim Tasar mc s Yrd.Doç.Dr. Jale Balaban-Sal Grafik Tasar m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Ö r.gör. Nilgün Salur Televizyon Programlar Yöneticisi Prof. Yalç n Demir Dil ve Yaz m Dan flmanlar Okt. Nurdan Söker Ölçme De erlendirme Sorumlular Ö r.gör. Ayfer Turhan Kitap Koordinasyon Birimi Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Dizgi Aç kö retim Fakültesi Dizgi Ekibi Okulöncesinde Çocuk Edebiyat ISBN Bask Bu kitap ANADOLU ÜN VERS TES Web-Ofset Tesislerinde adet bas lm flt r. ESK fieh R, Ocak 2013

3 çindekiler iii çindekiler Önsöz... Kullan m K lavuzu... vii viii Resimli Kitaplar n Okulöncesi Dönemdeki Çocu un Geliflim Sürecine Katk s... 1 lk Evre: Çocu un lgi ve Gereksinimine Uygun Kitaplarla Buluflturulmas, Çocu un Kitapla Tan flt r lmas... 3 kinci Evre: Çocu un, lgi ve Gereksinmesine Uygun Kitaplarla letiflime Yönlendirilmesi, Çocu un Kitapla Arkadafll k Kurmas... 4 Üçüncü Evre: Çocukta Okunan Kitab Dinleme ve Kitab n Resimlerini zleme, nceleme Al flkanl n n Yarat lmas, Çocukta Kitap Sevgisinin Oluflturulmas... 4 Resimli Kitaplar n, Çocuklar n Dilsel-Biliflsel Geliflimine Katk s Yafl Döneminde Çocuklar n Dilsel ve Biliflsel Geliflimi çin Neler Yap lmal d r? Ayl k Çocuklarda Dil Geliflimi Ayl k Çocuklarda Dil Geliflimi Ayl k Çocuklarda Dil Geliflimi Ayl k Çocuklarda Biliflsel Geliflim Ayl k Çocuklarda Biliflsel Geliflim Ayl k Çocuklarda Biliflsel Geliflim Resimli Kitaplar n Çocuklar n Kiflilik ve Toplumsal Geliflimine Katk s Yafl Döneminde Çocuklar n Kiflilik ve Toplumsal Geliflimi çin Neler Yap lmal d r? Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Ana Çizgileriyle Çocuk ve Çocuk Edebiyat G R fi ANA Ç ZG LER YLE ÇOCUK Çocuklar Birçok fieyi lk Kez Ö renirler Çocuk ve Oyun Çocukluk De iflen Bir Olgudur EDEB YAT VE EDEB YAT MET NLER Edebiyat ve Sanat Birer letiflim Arac d r Edebiyat Metinlerinin Temel Özellikleri ÇOCUK EDEB YATI Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar ÜN TE 2. ÜN TE

4 iv çindekiler S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE 4. ÜN TE Okulöncesi Dönemdeki Çocuklara Seslenen Kitaplarda Bulunmas Gereken Temel Özellikler G R fi ÇOCUK K TAPLARININ DIfi YAPI ÖZELL KLER Boyutlar Kâ t Kapak-Cilt Sayfa Düzeni Resimler Harfler ÇOCUK K TAPLARININ Ç YAPI ÖZELL KLER zlek (Tema) Konu Kahramanlar Plan Dil ve Anlat m ÇOCUK K TAPLARINDA UYULMASI GEREKEN E T M LKELER Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Baflvurabilece imiz Kaynaklar Çocuk Edebiyat nda Masallar G R fi MASALLAR MASALLARIN ÖZELL KLER Masallar Anonimdir (Toplumun Ortak Mal d r) Masallar Ola anüstü Olaylarla Örülüdür Masallar çlerinde Tek Yönlü Bir Ders Bar nd r r ve... Karfl tl klardan Oluflur Masal Kiflileri Klifle Tiplerdir Masallar Dünyay ve nsanl Simgeler Masallarda fiiddete ve Kötü Güçlere S kl kla Baflvurulur MASAL TÜRLER Geleneksel Masallar Ça dafl Masallar Masal Parodileri Geleneksel Masallar n Bölümleri Masallar ve Çocuk ÇOCUK MASALLARINDA ARANAN N TEL KLER VE MASAL SEÇ M Masal Konusundaki Tart flmalar Masal Anlatma/Okuma Özen Gerektirir E itimde Masal Edebiyat m zda Çocuk Masallar DE fi K MASAL ÖRNEKLER... 90

5 çindekiler v Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Baflvurabilece imiz Kaynaklar Okulöncesi Çocuk Anlat lar G R fi ÇOCUK EDEB YATINDA ÖYKÜ VE ROMAN OKULÖNCES ÇOCUKLARI Ç N ÜRET LEN ANLATILARIN ÖZELL KLER Anlat ma Dayanma Görsellik Duruluk Ö reticilik K sal k Kifliler OKULÖNCES ÇOCUK ANLATILARINDA KONUSAL SINIFLAMA Çocu un Kendini Tan mas na Yard mc Olan Kitaplar Yak n Çevre ve Basit Kavramlar Do a ve Hayvanlar Tan tma Toplumsal liflkileri Konu Alan Kitaplar ANLATI ÖRNEKLER Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Okulöncesi E itim Sürecinin Bir Oyun Gereci Olarak Tekerleme ve Bilmeceler G R fi TEKERLEMELER Say flmacalar ve Oyun Tekerlemeleri Masal Tekerlemeleri Ba ms z Tekerlemeler Tekerlemelerin Davran fllar Üzerine Etkisi Tekerleme Çal flmalar nda Göz Önünde Bulundurulmas Gereken Temel lkeler B LMECELER Bilmecelerin Çocu un Biliflsel, Duyuflsal ve Deviniflsel Geliflimine Katk lar Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE 6. ÜN TE

6 vi çindekiler 7. ÜN TE 8. ÜN TE Okulöncesi E itimde fiiir OKULÖNCES E T MDE fi R ÇOCUKLARA fi R EZBERLET P OKUTMANIN YARARLARI OKULÖNCES DÖNEMDEK ÇOCUKLARA SESLENEN fi RLERDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELL KLER fi R OKUMA ETK NL KLER NDE GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKEN LKELER FABL BO ANIN BOYNUZUNDA B R S VR S NEK Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar Okuma Parças S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Okulöncesinde Çocuk Edebiyat ve Drama G R fi ÇOCUK EDEB YATI VE DRAMA L fik S OYUNLAfiTIRMA (DRAMAT ZASYON) DRAMA DRAMA UYGULAMALARININ AMAÇ VE ÖNEM ÇOCUK EDEB YATINDA DRAMANIN KULLANIM YOLLARI DRAMA ETK NL KLER Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Etkinlik Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Sözlük Dizin

7 Önsöz vii Önsöz Sevgili ö renciler, Biliyorsunuz, ülkemizde her zaman yak n lan konulardan biri, yeterince okuyan bir toplum olmad m zd r. Kimileri de gençlerin okumad n söyler. Önce kendimize, sonra çevremize bak p düflünelim: Bu yak nmalarda hakl l k pay var m, yok mu? Gerçekçi davran rsak, ço unlu umuzun yeterince okumad ortaya ç kar. Ama hepimiz ayn durumda de iliz. Elbette aram zda iyi okurlar var. Kimimiz ara s ra okuruz. Kimimiz pek okumaz, daha çok televizyon gibi yay n araçlar na kendimizi kapt r r z. Kimimiz ise ifllerimizin yo unlu u nedeniyle okuyamad m z öne süreriz. Herkesin kendine göre hakl nedenleri oldu u kabul edilebilir. Ancak flu da bir gerçek ki çocuk yaflta okuma al flkanl edinemeyen insanlar n yetiflkinliklerinde iyi bir okur olmalar güçtür. Zaman nda okuma al flkanl kazanmak için, her fleyden önce çocuklar n uygun kitaplarla karfl laflmalar gerekir. Çocu a uygun kitap aray fl karfl m za çocuk edebiyat kavram n ç kar yor. Bu kavram ele alan uzmanlar, çocuk edebiyat ürünlerinde hem edebiyat niteli- inden ödün verilmemifl hem de çocu un gerçekli inden hareket edilerek konular n onun do al ve güncel çevresinden seçilmifl olmas koflulunu ar yorlar. Dolay s yla çocuk kitab yaz lmas n n da okunmak üzere seçilmesinin de çok özen isteyen ifller oldu u anlafl l yor. Do ru biçimde yaz lm fl, do ru seçilmifl kitaplarla karfl laflan çocuklar elbette okumay sevecek, iyi bir okuma al flkanl kazanacakt r. Böylece hem e itimleri, kiflilik geliflimleri aç s ndan önemli kazan mlar elde edilecek; hem de gelece in okurlar yetiflmifl olacakt r. Bu amaca ulaflmak için en büyük ifl elbette e itimcilere düflüyor, özellikle de okulöncesi e itimin kahramanlar olan ö retmenlere. Bu kitab n haz rlan fl amac, alanda çal flan ö retmenlerimize k lavuzluk etmektir. E er bunu baflarabilirsek, amac m za ulaflm fl olaca z. Okulöncesinde Çocuk Edebiyat kitab sekiz üniteden oluflmaktad r. lk ünitelerde çocuk, edebiyat, çocuk edebiyat, çocuk kitab kavramlar ile ilgili kuramsal bilgiler verildi. Sonraki ünitelerde ise a rl k, örnek metinler ve uygulamalarda oldu. Kitab n yaz lmas ndan ortaya ç kmas na dek eme i geçen herkese teflekkür eder, sizlere baflar lar dilerim. Editör Doç.Dr. Zeliha GÜNEfi

8 viii Kullan m K lavuzu K endi kendine ö renme ilkelerine göre haz rlanm fl olan bu kitab n ifllevlerini ö renmek için haz rlanan Kullan m K lavuzu, konular anlaman zda ve s navlara haz rlanman zda sizlere fayda sa layacakt r. Girifl: Ünitede ifllenen konulara iliflkin bilgi veren, konuya bafllamadan önce sizi düflünmeye iten, gerekti inde konular daha iyi kavrayabilmeniz için yapman z gerekenleri belirten k sa aç klamalard r. Amaçlar m z: Üniteyi tamamlad n zda kazanaca n z bilgi ve becerilerdir. Örnek Olay: Ünitede ifllenen konular n günlük yaflama yans malar n içeren, kuramsal aç klamalarla çevrenizde yaflanan olaylar aras nda ba kurman za yard mc olmay hedefleyen örnek olaylar, anektodlar, al nt lar ya da gazete haberleridir. SIRA S ZDE DÜfiÜNEL M SORU S ra Sizde: fllenen konular SIRA S ZDE kavray p kavramad n z kendi kendinize ölçmenize yard mc olmaya amaçlayan, DÜfiÜNEL M düflünmeye ve uygulamaya yönlendiren sorulard r. SORU Anahtar Kavramlar: Ünitede aç mlanan temel kavramlard r. Ünitedeki önemli noktalara iliflkin ipuçlar verir. D KKAT D KKAT SIRA S ZDE SIRA S ZDE AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P çindekiler: Ünite içinde hangi konular n ifllenece ini gösterir. Ana konular n bafll klar n içerir. TELEV ZYON NTERNET Yana Ç kma: TELEV ZYON Metin içinde yer alan önemli kavram ve ifadelere iliflkin tan m ya da aç klamalard r. Önemsemeniz gereken noktalar gösterir. Metin içinde yap lan NTERNET aç klamalar n bir tür çok k sa özeti gibi düflünülebilir.

9 Kullan m K lavuzu ix Kendimizi S nayal m: Ünitede ifllenen konular ö renip ö renmedi inizi kendi kendinize ölçmenizi sa layacak, bir tür s nava haz rl k testidir. S navlarda ç kabilecek türde sorular içerir. Özet: Ünitede ayr nt l ifllenen konular n önemli noktalar tekrar vurgulan r. Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar : "Kendimizi S nayal m" bölümündeki sorular n cevaplar n ve ilgili olduklar konular içerir. Yanl fl cevaplad n z sorularla ilgili konular tekrar etmeniz s navdaki baflar n z art rabilir. Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar: fllenen konulara iliflkin daha genifl bilgi edinmek isteseniz bu bölümde yer alan kaynaklar inceleyebilirsiniz. Yaflam n çinden: Ünitede aktar lan kuramsal aç klamalar ile günlük yaflam m zda karfl laflt m z olaylar aras nda iliflki kurman z sa lamak için verilmifl haber ve al nt lard r. Okuma Parças : Bu bölümde, baz do rudan iliflkili bilimsel bir çal flmadan al nan okuma parçalar na yer verilmektedir. S ra Sizde Yan t Anahtar : "S ra Sizde"lerde yer alan sorular n cevaplar n içerir. Her hangi bir S ra Sizde sorusuna verdi iniz cevap ile bu bölümdeki cevab karfl laflt rarak, ilgili konuyu ne ölçüde ö rendi inizi belirleyebilirsiniz.

10

11 1 Resimli Kitaplar n Okulöncesi Dönemdeki Çocu un Geliflim Sürecine Katk s 1 Okulöncesi dönemde, çocuklar n 1-2 yafl ndan bafllayarak sanatç lar taraf ndan haz rlanm fl resimli kitaplarla karfl laflt r lmas, ö renme h z gittikçe geliflen çocuklara bütün geliflim alanlar için yeni ve do al ö renme olanaklar yarat r. Nitelikli resimli kitaplar; okulöncesi dönemdeki çocuklar n dilsel, biliflsel, deviniflsel, kiflilik ve toplumsal geliflimleri aç s ndan amaçlanan kazan mlar n edinilmesini destekleyecek araçlard r. Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Okulöncesi dönemdeki çocuklar n kitaba yönelmesini sa layabilmek için, ailelere ve okula düflen sorumluluklar baz evrelere göre belirleyebilecek, Resimli kitaplar n okulöncesi dönemdeki çocu un biliflsel, dilsel geliflimine katk s n aç klayabilecek, Resimli kitaplar n okulöncesi dönemdeki çocu un kiflilik ve toplumsal geliflimine katk s n de erlendirebileceksiniz.

12 2 Okulöncesinde Çocuk Edebiyat Örnek Olay Eda Han m yuvan n kap s nda k z Ya mur un ç kmas n beklerken Esin Han m yan na geldi. O da k z Elif i alacakt. Söyleflmeye bafllad lar. Esin Han m, son günlerde Elif in kendisine kitap okunmas ndan s k ld n, kitaptan uzaklaflmaya bafllad n görmekten kayg l yd. Eda Han m da kendilerinde tam tersi bir durum yafland n, Ya mur un kendisine kitap okunmas ndan çok mutlu oldu unu, neredeyse ona kitap yetifltiremediklerini söyledi. Bunun üzerine Esin Han m sterseniz elimizdeki kitaplardan size verelim. dedi. Ertesi gün kitaplar getirip Eda Han m a verdi. Eda Han m, her zamanki gibi, yatmadan önce okumak üzere ödünç ald klar çocuk kitaplar ndan birini eline al p k z n n odas na gitti. Ya mur geceli ini giyip yata na girmifl, heyecanla annesini bekliyordu. Bakal m bugün annesi ona hangi güzel masal okuyacakt? Fakat annesi okumaya bafllad ktan bir süre sonra s - k ld, masalla ilgisiz sorular sormaya, sa a sola bakmaya bafllad. Onun bu ilgisizli inden rahats z olan Eda Han m n can s k ld. Bu arada masal n epey uzun sürdü ünü ve daha da bitmesine çok oldu unu görünce Ya mur a Geri kalan yar n okuyal m. dedi. K z n n bu öneriyi sevinçle kabul etmesine de flafl rd. Ya mur ilk kez bir masal n yar m okunmas na raz oluyordu. Sonraki akflam kitap okuma zaman geldi inde Ya mur hiç oral olmam flt. Annesi Haydi dünkü masal bitirelim! dedi inde ise dünkünü istemedi ini, baflka bir kitap okumas n söyledi. Ödünç ald klar kitaplardan baflka birini seçen Eda Han m, bir süre sonra Ya mur da bir gün önceki isteksizli i görünce düflünmeye bafllad. Nereden kaynaklan yordu k z n n bu isteksizli i? K z bu arada bebe iyle oynamaya dalm flt. Eda Han m okumay b rak p ödünç ald klar kitaplar kar flt r rken birden fark etti: Bu masallar çok uzundu. Oysa kendi kitaplar ndakiler öyle de ildi. Ya mur bu uzun masallar yüzünden s k lm flt. Ertesi gün ilk ifli, durumu Esin Han m a anlatmak oldu. Bu kitaplar n okulöncesi çocuklar için uygun olmad n, bu yaflta daha k sa masallar n okunmas gerekti ini söyledi. Daha önce Ya mur un okunmas ndan büyük zevk ald kitaplardan ikisini de örnek olarak getirdi. Esin Han m flöyle bir bak nca Eda Han m a hak verdi. O akflam Elif de babas n n okudu u kitab art k ilgiyle dinliyordu. Onlar kap da bir süre izleyen Esin Han m, Elif teki de iflimin masallar n uzunlu u ile ilgili oldu unu anlad. Yafl na uygun olanlarla karfl lafl nca k z n n kitaba eskisi kadar ilgi göstermesinden büyük mutluluk duydu. Anahtar Kavramlar Resimli kitaplar Dil geliflimi Biliflsel geliflim çindekiler RES ML K TAPLAR ÇOCUKLARIN GEL fi M NE NASIL KATKI SA LAR? 3-6 YAfi DÖNEM NDE ÇOCUKLARIN D LSEL VE B L fisel GEL fi M Ç N NELER YAPILMALIDIR? RES ML K TAPLARIN ÇOCUKLARIN K fi L K VE TOPLUMSAL GEL fi M NE KATKISI

13 1. Ünite - Resimli Kitaplar n Okulöncesi Dönemdeki Çocu un Geliflim Sürecine Katk s 3 RES ML K TAPLAR, ÇOCUKLARIN GEL fi M NE NASIL KATKI SA LAR? Okulöncesi dönem; çocu un kendini, çevresini ve dünyay tan maya ve anlamaya çal flt ; biliflsel, dilsel, toplumsal ve kiflilik gelifliminin çok h zl oldu u bir yaflam evresidir. Bu evrede görsel ve dilsel bir uyaran olarak resimli çocuk kitaplar ; çocu un ö renme, e lenme, oynama gereksinmelerini do al ve kendili inden yarat lan ortamlar içinde yan tlayan araçlard r. Bu araçlar n, çocu un geliflim özelliklerine ve gereksinmelerine uygun olarak sanatç lar taraf ndan haz rlanmas gerekir. Nitelikli resimli kitaplar, çocuklar n yaflam nda onlar n bütün geliflim alanlar n etkileyen zenginlefltirici birer kaynak özelli i tafl r. Çocuklar n kendilerini, yaflad klar çevreyi ve dünyay tan y p anlayabilmeleri için 1-2 yafl ndan bafllayarak nitelikli sanatsal uyaranlarla karfl laflt r lmas gerekir. Bunlar çocuklar n ö renme bilme gereksinmelerini, onlar n duygu ve düflünce birikimlerini uyararak bu birikimi çocu u da ö renme sürecine katarak karfl lar. Çocuk, yaflam n n ilk günlerinden bafllayarak çevresiyle etkileflime girer. Bu etkileflimin temel amac ; çocu un yaflad çevreyi, insan ve yaflam tan ma ve ö renme iste idir. 0-6 yafl dönemindeki çocuklar n ö renme istek ve gereksinmelerinin resimli kitaplarla desteklenmesi, onlar n sonraki geliflim dönemlerinin niteli ini etkileyen önemli bir duyarl k olarak kabul edilmelidir. Okulöncesi dönemdeki çocuklar n kitaba yönelmesini sa layabilmek için ailelere, okula ve ö retmenlere önemli sorumluluklar düflmektedir. Bu sorumluluklar, evrelere ayr larak flöyle belirtilebilir: lk Evre: Çocu un lgi ve Gereksinimine Uygun Kitaplarla Buluflturulmas, Çocu un Kitapla Tan flt r lmas 1-2 yafl ndan bafllay p ergenlik dönemine kadar uzanan bir yaflam evresinde çocuklar n dil ve anlam evrenlerine, gereksinimlerine uygun olarak onlar n duygu ve düflünce dünyalar n sanatsal nitelikli görsel ve dilsel kurgularla zenginlefltiren kitaplar, çocuk edebiyat ürünleri olarak de erlendirilir. Bu ürünlerin çocuklu un ilk y llar ndaki ifllevleri; çocu un yafl na, geliflimine koflut olarak çeflitlenir, geliflir. Bafllang çta çocukla kitap aras nda ilk iletiflimi sa layan oyuncak ya da özel kesimli kitaplar; gittikçe çocuklara çevrelerindeki nesnelerin görsel kimliklerini tan tma, onlar adland rma sorumlulu u üstlenir. 2-3 yafl ndaki çocuklar, genellikle, yal n çizgili-sevimli resimlerle oluflturulmufl kitaplarla buluflturulmal d r. Bu resimler, renk ve çizginin anlat m gücüyle çocu un ilgisini çekebilecek özellikler tafl mal ya da oluflturulan özgün kurgularla çocu un alg s n resimlere yöneltebilmelidir. Bunun için çocu un bildi i, gördü ü, kulland eflya ve nesneler gerçekli ine ba l kal narak; ancak renk ve çizginin ilgi uyand ran anlat m etkisinden de yararlan larak yans t lmal d r. Bisiklete binen ay lar, kitap okuyan fareler, top oynayan kediler gibi çeflitli yaflam durumlar n resimlerle kurgulayan ve birkaç sözcüklük anlat mlarla da resimleri destekleyen kitaplar, 1-3 yafl grubundaki çocuklarla buluflturulmal d r. Bu buluflmalarda çocuklar; kitab n resimlerine sevdi i bir insan n kuca- nda, yan nda (anne, baba vd.) bakabilmeli, kitab n sayfalar n çevirebilmeli, (varsa) sorular na yan t bulabilmelidir. Çocuk, hacim ve a rl k yönünden kolayca tafl nabilecek özellikler de tafl yan kitab /kitaplar, diledi i zaman istedi i yere götürebilmelidir. Resimli çocuk kitaplar ; çocu u çizginin, rengin ve sözcüklerin anlat m olanaklar yla buluflturan, onlara yaflam ve insan sanatsal kurgular içinde tan tan araçlard r. Çocu un kitapla buluflmas ; e lenceli zaman geçirmesine, sevdikleriyle birlikte olmas na olanak sa lamal d r.

14 4 Okulöncesinde Çocuk Edebiyat Bu yafllarda çocukla kitap aras nda kurulacak sevgi köprüsü için yap lacak ilk ifl; çocuklara, duyarl çabalarla, ilgi ve gereksinmelerine uygun kitaplar n sunulmas d r. Baflka bir söyleyiflle çocuk, kitapla tan flt r lmal ; resimli kitap, bir oyunca gibi çocu un yaflam alan na kat lmal d r. 4-5 yafl, çocuklar n kendilerini özgürce anlatma giriflimlerini yo unlaflt rd bir evredir. Bu evrede seçilecek kitaplar, çocuklar n kendilerini dil ve çizgiyle anlatmalar na katk sa lamal d r. 5, 6, 7 yafl; çocuklara masal, fliir, öykü gibi yaz nsal metinlerin yarat c kurgular içinde yaflam ve insan gerçekli inin sezdirildi i y llard r. kinci Evre: Çocu un, lgi ve Gereksinmesine Uygun Kitaplarla letiflime Yönlendirilmesi, Çocu un Kitapla Arkadafll k Kurmas Çocuklar n resimli kitaplarla kurdu u iletiflim, 4-5 yafl nda yeni bir nitelik kazan r. K sa ve yal n anlat ml masal, öykü ve anlat lar n içerikleri; sanatç lar taraf ndan yap lm fl resimlerle görsel bir metne dönüfltürülür. Resimler, çizgi ve rengin yaratt kurgularla hem çocuklar n kendi duygu ve düflünce birikimlerini kullanarak masal ve öyküler uydurmalar na hem de yaz l metnin iletilerini belleklerinde canland rmalar na olanak sa lar. Bu y llarda say flmaca, tekerleme söyleme al flt rmalar, bilmece sorma-yan tlama çal flmalar ; çocuklara dilin devingen yap s n, duygu ve düflünce iletme gücünü sezdirir. Çocuklar, kendili inden yarat lan do al oyun ortamlar nda, ünlü ve ünsüzleri do ru seslendirme deneyimleri edinirler. Çocuklara bu yafllarda k sa, yal n, bellekte kal c dilsel kurgularla yap land r lm fl, resimlerin anlat mda egemen oldu u masal, öykü vb. kitaplar okunmal d r. Çocuklar n kitaplara yönelmesi, onlarla arkadafll k kurabilmesi için resimlerin ve sözcüklerin anlat m olanaklar, çocuklar n gereksinmelerine ve ilgi alanlar na uygun olmal d r. Üçüncü Evre: Çocukta Okunan Kitab Dinleme ve Kitab n Resimlerini zleme, nceleme Al flkanl n n Yarat lmas, Çocukta Kitap Sevgisinin Oluflturulmas Türkçenin anlam yaratmadaki yarat c gücünün çocuk gerçekli ine özgü kurgularla yans t ld, bu kurgular n resmin anlat m olanaklar yla desteklendi i kitaplar; çocuklara dinleme ve izleme al flkanl n n kazand r lmas nda önemli bir sorumluluk üstlenir. Yetiflkinlerin kitap okuma eyleminde vurgu, durak, tonlama ve ulama gibi söyleyifl ilkelerini yaflama geçirmeleri; çocuklar n anlat lanlar ilgiyle dinlemelerini sa lar. Çocuklarda bu ilginin uyand r labilmesi için yal n cümlelerle ve merak ögeleriyle yap land r lm fl k sa öykülere gereksinim vard r. Bu öykülerde renk ve çizgilerle içeri i tamamlayan, görünür k lan resimler; çocuklara izleme ve görsel metni inceleme al flkanl kazand r r. Kitap okuma eylemine çeflitli duyu organlar yla kat lan ve bundan mutluluk duyan bir çocuk; kendisinin e lenmesine, merak ettiklerini ö renmesine olanak sa layan araca karfl da sevgi duymaya bafllar. Okulöncesi dönemde çocu un e itiminden sorumlu olanlar n (anne, baba, ö retmen vd.); çocuklar amaca uygun kitaplarla buluflturmas, duyarl çabalarla kitap ile çocuk aras nda bir sevgi ba oluflturmas, çocuklar n ilkö retim döneminde okuma al flkanl edinebilmelerinde belirleyici bir etkendir. Temel amaç, okulöncesi dönemdeki her evrede çocuklar ilgi ve gereksinmelerine uygun kitaplarla buluflturabilmektir. Bu buluflturmada kitaplar n çocu a göreli i, ailenin ve okulun duyarl çabalar ; çocuklar n kitaba sevgi ve sayg oluflturmalar n sa layan temel etkenlerdir. Ünitenin bu bölümünde nitelikli (çocu a göre olan) kitaplar n okulöncesi dönemdeki çocuklar n geliflimlerine olan katk lar, genel bir çerçeve içinde, örneklerden de yararlan larak incelenmifltir.

15 1. Ünite - Resimli Kitaplar n Okulöncesi Dönemdeki Çocu un Geliflim Sürecine Katk s 5 Çocu un ilkö retim döneminde okuma kültürü edinebilmesi, okumay SIRA bir S ZDE al flkanl a dönüfltürebilmesi için okulöncesi dönemde ailelere ve ö retmenlere düflen sorumluluklar tart fl n z. DÜfiÜNEL M Resimli Kitaplar n, Çocuklar n Dilsel-Biliflsel Geliflimine Katk s SORU Çocu un geliflimi süreklilik gösteren ve evrelerden oluflan bir süreçtir. Bu süreçte her evre, önceki evrenin birikimleri üzerine yap lan r. Bu evrelerde geliflim basitten karmafl a do ru bir s ra izlerken geliflim h z da yafllara göre çeflitlilik gös- D KKAT terir. nsan, yaflam n n her evresinde ö renme gereksinmesi duyar. Çocu un yaflam n ilk günlerinden bafllayarak çevresiyle iletiflime girmesi; SIRA bakma, S ZDE tan ma, dokunma vb. eylemlere giriflmesi; ö renme iste inin somut göstergeleridir. Bu eylemler çocu un kendini, yaflad çevreyi, insan tan ma ve anlama iste inin do al bir d fla vurumudur. Öztürk e (2002, s.14) göre sorma-bilme dürtüsü, insanda do ufltan var olan fakat çocukluk ça nda gelifltirilebilen ya da söndürülebilen bir K yetidir. T A lk P çocukluk ya da okulöncesi olarak adland r lan 2-6 yafl; dilsel, biliflsel, kiflilik ve toplumsal geliflimin çok h zl oldu u bir dönemdir. 1 SIRA S ZDE DÜfiÜNEL M SORU D KKAT SIRA S ZDE AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ K T A P TELEV ZYON Birinci y l n sonundan üçüncü y l n bafl na ya da ortalar na uzanan dönemde, çocuk yürümeyi, konuflmay baflar r; beyninin çok h zl büyümesine koflut olarak biliflsel-duygusal yetileri geliflir; kendi benli ini çevresinden ayr alg lar; kendi istekleri ile çevrenin beklentileri aras ndaki karfl tl klar tan r.... ki buçuk, NTERNET üç yafllar na giren çocu un düflünce dünyas nda, giderek artan biçimde, yeni ilgi alanlar oluflur. Bunlardan en önemlisi efleylik ayr l klar ile ilgilidir. Çocu un dikkati efleylik organlar na, bunlar n anlamlar na yönelir. TELEV ZYON NTERNET... Üçüncü yafltan alt yafl na dek olan oyun ça nda çocuk, devinim dizgesi üzerinde egemenlik kurmufl olup artan devingenli i ile çevresinin çap n geniflletmektedir. Konuflabilmesi, insanlar aras iliflkilerin daha anlaml biçimde genifllemesinde büyük yer almaktad r. Piaget nin dedi i gibi çocuk, bene-dönük bir durumdan topluma-dönük bir duruma do ru h zla ilerlemektedir. Çevreden ve baflka insanlardan ayr bir kifli oldu unu kavram fl olan çocuk, art k nas l bir kifli olaca n araflt rmaktad r. Kazand özgüven ve özerklik duygular oran nda yavafl yavafl çevresini keflfetmekte, kendi benli i ve çevre üzerinde bir denetim gücü kazanmaktad r. Bu amaçla kendi bedenine, cinsel ayr l klara ve genellikle çevrede olagelen her fleye karfl derin, bitmek bilmez bir soruflturma ve ö renme e ilimi belirir. Bunun için bu döneme sorma-bilme tutkusu (curiosity-tecessüs) dönemi de denir. Bu dönemin çocu u art k küçük bir adam olmufltur yafllar nda çocuk, özgürce giriflim ve at lganl k eylemlerini aç kça göstermeye bafllar. Sürekli olarak bilinmeyen konulara büyük merak, sürekli bir fleyler yapma, büyüme iste i çocukta giriflim duygusunun temellerinin at lmakta oldu unu gösterir (Öztürk, 2007, s ). Çocuklar n bütün geliflim alanlar nda h zl de iflimler yaflad bir dönemde ö renme gereksinmelerine duyarl davran lmas, bu gereksinmelerin uygun uyaranlarla yan tlanmas gerekir. Baflka bir söyleyiflle çocuklar n kendilerini, insan ve yaflam sorarak, araflt rarak, anlayarak ö renme istekleri, çocu a özgü ortamlar içinde karfl lanmal d r. Öztürk (2007, s.23); utand rma, ay plama, suçluluk duygusu ya-

16 6 Okulöncesinde Çocuk Edebiyat Biliflsel terimi; bilgiyi, belle i, ak l yürütmeyi, sorun çözmeyi, yani zihni içine al r (Gander ve Gardiner, 2001, s.166). Kavram: Bir nesnenin, bir duygu ya da düflüncenin zihindeki soyut ve genel tasar m, anlam, anlam yükü olarak tan mlanabilir. ratma, korkutma ve de iflik türden cezalar vermeyi; çocukluk dönemlerinde özerklik duygusunu, sorma-bilme, giriflim ve becerme yetilerini köstekleyen, körelten ya da söndüren etkenler olarak de erlendirir. Sürekli utand ran, ay playan, suçlayan ve korkutan bask c ailelerin, çocuklar n özerk benlik duygusunu ve özgür düflünebilme yetisini bast rd na dikkat çeker. Çocuk kitaplar, çocuklar n ö renme gereksinmelerini; oynayarak, e lenerek, bularak (keflfederek) yan tlamalar na olanak sa layan araçlard r. Görsel ve dilsel iletileriyle çocuklar n yaflamla ba n kurar. lgi ve be eni alan na girerek onlar e lendirir. Her fleyden önemlisi de çocuklara özgü kurgular yaratarak onlar için do al yaflant edinme kaynaklar olur. Çocuklara sanatç lar n çizgiye, sözcüklere yans tt klar (sindirdikleri) yaflama ve insana iliflkin duyarl klar n anlama sorumlulu u yüklerler. Bu süreç, çocuklara duygu ve düflünce birikimlerinin k lavuzlu unda düflünerek, düfl kurarak, sorarak, sorgulayarak yaflam, kendilerini ve çevrelerini tan ma ve anlama olana sa lar. Çocuklar n ilgi ve gereksinmelerine uygun, sanatç lar taraf ndan haz rlanm fl yap tlar n çocuklar n dilsel ve biliflsel geliflimlerine sa layaca katk lar flöyle belirlenebilir: Karar verme, ak l yürütme, problem çözme ve yarat c düflünme gibi zihinsel etkinlikler; biliflsel beceriler olarak de erlendirilebilir. Biliflsel geliflim için yaflam n ilk y llar ndan bafllayarak çocuklara gözlemleme, karfl laflt rma, s n fland rma, uygulama ve elefltiri yapma becerilerini gelifltirebilecekleri ortamlar n yarat lmas gerekir. Çocu un biliflsel geliflmesi; onun kendini, çevresini ve dünyay anlamas n sa layan zihinsel becerilerin bir süreç içinde de iflip yetkinleflmesidir. Çocuklar n biliflsel geliflimleri ile dil ve düflünce geliflimleri aras nda güçlü bir iliflki vard r. Dilde her sözcük, zihinde bir kavram ça r flt r r. Düflünme, kavramlar ve onlar simgeleyen sözcüklerle gerçekleflir. Dil ile düflünce aras ndaki birbirlerini bütünleyen iliflki, biliflsel geliflimin de niteli ini belirler. Dil, bir iletiflim arac olman n yan nda anlama, anlatma ve düflünme arac d r. Düflünmenin temel ögesi kavramd r. Aksan a (1999, s.41) göre kavramlar, insan n çevresindeki nesnelere, olay ve durumlara ait kiflisel gözlem ve deneyimlere dayanan tasar mlar n zihinde yer eden ve bir soyutlamayla (abstraction) dile dönüflen yönüdür; göstergelerin gösterilen yan d r. Bir dilin söz varl n temel alarak da kabaca bir tan mla bir sözlükte madde bafl olarak yer alan sözcükler biçiminde niteleyebiliriz. Kavram say s ve onlar n bellekte di er kavramlarla oluflturduklar ba lant lar, kiflinin düflünce gücünün s n rlar n belirler. Çocuk, önce çevresinde gördü ü nesne ve varl klar görsel kimlikleriyle (özellikleriyle) belle ine yerlefltirir, bunlar adland rarak kavramsal geliflimini sürdürür. Çocuk, dilini edinirken ayn zamanda örne in süt sözcü üyle birlikte onun içilen beyaz s v oldu unu, ekme in bir yiyecek, kuflun uçan bir hayvan oldu unu ö renir. Böylece zamanla çocu un zihninde birtak m ses bileflimlerine, sözcüklere ba l biçimde, deneyimlerin de ürünü olarak kavramlar oluflur. Bardak, kedi, soba, elma gibi somut nesnelerin yan nda zamanla k skançl k, özlem, rüya gibi do rudan do ruya dile dayanan soyut kavramlar da edinir (Aksan, 1999, s.40). Çocuk, nesne ve varl klar n benzer ya da farkl yanlar n alg layarak zihninde bir tasar m oluflturur. Zihin, bu tasar m sürecinde genelleme yaparak kavram oluflturur. Söz gelimi çocu un bitki kavram oluflturabilmesi için birçok bitkiyi görmesi, gözlemlemesi ve sonunda bir genellemeye gitmesi; bunun için de bitkileri ben-

17 1. Ünite - Resimli Kitaplar n Okulöncesi Dönemdeki Çocu un Geliflim Sürecine Katk s 7 zer ve farkl yönleriyle tan yabilmesi gerekir. Okulöncesi dönemde, çocuklar n kavram geliflimleri için görsel ögelerle desteklenmifl, tasar m yla çocuklar n bilme, ö renme, oynama gereksinmelerine seslenen bilgilendirici kitaplardan yararlan labilir. Novick ve Hale nin (2007) Hayvanlar, Arlon un (2007) Bitki adl çal flmalar nda; ilgi çekici bir tasar m içinde görsel ve dilsel ögelerle baz s n fland rmalar içinde birçok hayvan ve bitki tan t lm flt r. Böylece farkl l k ve benzerliklerinden yola ç k larak çocu a hayvan ve bitki kavram kazand r lmaya çal fl lm flt r. Resim 1.1 Kaynak: Artan, 2007 Novick & Hale, 2007 Anne babalar, bebeklikten bafllayarak çocuklar n dilsel ve biliflsel geliflimlerini destekleyecek ortamlar n yarat lmas nda duyarl davranmal d r. Resimli çocuk kitaplar, çocuklar n hem dilsel hem de biliflsel geliflimleri aç s ndan önemli olanaklar yaratan en etkili uyaranlard r. 2-3 yafllar nda, dilsel ve biliflsel geliflim h zlan r. Çocuklar, 3-4 sözcüklük dilbilgisine uygun olmayan yap larla duygu ve düflüncelerini anlatabilir; resimlere bakarak varl klar n eylemlerini (top oynama, ip atlama, koflma, yürüme, gülme, a lama vb.), durumlar n (teklik-çokluk) tan mlayabilir. 2-3 yafllar ndaki çocuklar, benzer varl klar efllefltirir; az say daki birbiriyle ilgili parçalardan bir bütün oluflturabilirler. Bu yafllardaki çocuklar; ben, o, bu, flu gibi ad llar kullanmaya bafllar; organlar n tan may ö renir. Nerede? sorusuna içinde, d fl nda, alt nda vb. yan tlar vermeye bafllar. Çocuklar n günlük etkinliklerinin ilgi çekici oyuncak kitaplarla desteklenmesi (banyo kitaplar, sesli ve özel dokulu kitaplar; tavflan, kaplumba a, ay, uçak, ev gibi özel biçimli kitapç klar, k sa masal ve anlat lar vb.) onlar n dilsel ve biliflsel geliflimlerine önemli katk lar sa lar (Sever, 2003, s.30-31). fiimdi de çocuklar n bakarak, dokunarak, sorarak, e lenerek, keflfederek ö renme gereksinmelerini karfl layan; onlar n kitapla tan flmas n sa layan ilk uyaranlardan birkaç örnek verelim:

18 8 Okulöncesinde Çocuk Edebiyat Resim 1.2 Kaynak: Ovat & Ö mel, 1999 Ülkü Ovat ve Ümit Ö mel in haz rlad klar çocuklar n el yap s na uygun, kartondan yap lm fl minik kitap Ay Nas l Uyur? soru tümcesiyle ilgiyi kitaba yöneltir. Kitab n ilk sayfas ndaki Öykü dinlemeyi sever misin? sorusuyla da ilgi pekifltirilir. Ay öykü dinlemeyi çok sever, ona öyküleri kim anlat r, biliyor musun? Uzay öykücüsü. Evet. Ay, onun öykülerini dinleyerek uyur. flte ay uyuyor. Herkese iyi geceler! Güzel öyküler! sözleriyle anlat m sonland r l r. Alt sayfadan oluflan özel kesimli çal flmada k sa ve yal n tümcelerle içten bir anlat m kurulmufl, sevimli ve renkli resimleriyle ilgi çekici bir bütünlük oluflturulmufltur. Kitapta hem görsel hem de dilsel kurguda Ay a insana özgü özellikler yüklenmifl, uzay öykücüsüne de öykü anlatt r lm flt r. Minik kitapta çocu un düfl dünyas na seslenen, baz varl klar görsel kimlikleriyle tan tan resimler ile Ay a öykü dinleten, öykü dinleterek uyumas n sa layan dilsel kurgu, çocuklar n kitapla tan flmalar n isteklendirecek özellikler göstermektedir. K sa anlat ; çocuklar n dinleme, anlatma, uyuma gibi eylemleri; yi geceler. gibi iletiflim sürecinde kullan lan bir kal p sözü tan malar için do al bir ö renme ortam yaratmaktad r. Ay Nas l Uyur? adl çal flman n; çocu un bir yetiflkin taraf ndan yap lacak okumay dinleyerek, resimlerine bakarak, onlar inceleyerek kendince anlamlar oluflturmas na; gözlemleme, karfl laflt rma yapmas - na olanak sa layaca söylenebilir. Ayla Ç naro lu nun Orman bafll kl k sa anlat s da çocu un kitapla tan flma sürecinde yararlan labilecek ilk çal flmalardan biri olarak örneklendirilebilir. Anlat, genellikle dizelerin üç dört sözcükle kuruldu u dörtlüklerle oluflturulmufltur. lk dörtlük; çocu a orman, di er dörtlükler ise ormanlarda yaflayan hayvanlar tan t r. Kaplumba a, sincap, fil, aslan, tavflan, maymun bellekte kal c özellikler gösteren uyakl ve özgün benzetmelerle kurgulanm fl anlat mlara konu edilir. Kitapta dilsel kurgu, çocuklar n da öykünebilece i renkli ve yal n resimlerle desteklenmifltir. flte birkaç örnek:

19 1. Ünite - Resimli Kitaplar n Okulöncesi Dönemdeki Çocu un Geliflim Sürecine Katk s 9 Kitapta hayvanlar n sözcüklerle betimlenen özellikleri, görsel ögelerle de bütünlefltirilmifl; böylece çocuk için çok uyaranl bir iletiflim ortam yarat lm flt r. Çocuklara canl lar n niteliklerini karfl - laflt rma olana sunan anlat Daha pek çok hayvan var/ Hepsi farkl, baflka baflka./sevmeli, korumal y z/onlarla güzel bu dünya dizeleriyle bitirilir. Bu kitapla çocu un da arc na a rbafll, duygulu, giz, sert, kabuk, sevimli, minik, acele, nazik, duyarl, görünüfl, pençe, görkemli, gururlu, yaramaz, flaka gibi birçok sözcük kat labilir. Kitapta ormanlar kral, koca gövde, top kuyruklu hop hop tavflan, usta bir akrobat gibi benzetmelerle çocuklara hem canl lar n kimi özellikleri duyumsat lm fl hem de Türkçenin anlat m özelliklerini yans tan örnekler sunulmufltur. Küçük Ay Giysilerini Say yor adl özel kesimli kitapta çocuklar n 1 den 10 a kadar saymalar na; baz organlar, renkleri, az-çok ve içinde-d fl nda kavramlar n tan malar na olanak sa layacak görsel bir düzenleme söz konusudur. Çocuklar n ilgiyle izleyece i sayfa tasar m nda onlar n kulland giysiler ve ayakkab lar, çeflitli renk ve biçimlerde görsellefltirilmifltir. Kitab n kahraman olan sevimli ay, kitab n ilk sayfas ndan bafllayarak 1 pantolondan, 10 flapkaya kadar resimlenen giysilerin tan t m n üstlenir. Çal flma, yafl grubunun kitaba karfl olumlu duyuflsal birikimler oluflturmas na, öte yandan biliflsel içerikli davran fllar edinmesine katk lar sa layacak özellikler göstermektedir. Kitap, yafl grubunun ilgi ve gereksinmelerini gözeten bir anlay flla kurgulanm flt r. Bu kurgunun çocu a göre olmas n sa layan en önemli boyutu, kitab n tasar m özelli idir. Resim 1.3 Kaynak: Ç naro lu, 1996 fiekil 1.4 Kaynak: Bristot & Pons, 1997

20 10 Okulöncesinde Çocuk Edebiyat Resim 1.5 Kaynak: Novinck & Harlin, 2007 Karfl tlar adl çocuk kitab nda, anlat m sorumlulu unu yal n çizgili resimler üstlenmifltir. Renklerle ve özgün tasar m anlay fl yla oluflturulan kitap, çocuk için ilgi çekici bir uyarana dönüfltürülmüfltür. Kitap; so uk-s cak, büyük-küçük, yukar - afla, kirli-temiz, kapal -aç k, üzgün-mutlu, a r-hafif, üstünde-alt nda, ön-arka, uzun-k - sa, gece-gündüz, yer üstünde-yer alt nda, uyan k-uykuda, h zl -yavafl kavramlar n n tan t lmas amac yla haz rlanm flt r. Kitab n her sayfas nda, kapand nda resmi ve sayfa tasar m n tamamlayan; ancak kald r ld nda iki karfl t kavram görsel ögelerle somutlayan aç l r-kapan r ekler yer almaktad r. Kitap, çocu un e lenerek sayfalar n aç p kapayaca, bu iletiflim sürecinde karfl t kavramlar n yan nda çeflitli varl k ve nesneleri de görsel kimlikleriyle tan yabilece i özellikler göstermektedir. Ovat ve Ö mel in Hokus Pokus Tavflan, Çizgilerin Dünyas adl ortak yap tlar ; kal n, sa lam kartondan yap lm fl sayfalar yla, çocuklar için ilgi çekici ve e lendirici kurgusal yap lar yla çocukla kitap aras nda bir arkadafll k bafllatabilecek örnek çal flmalar olarak gösterilebilir. Resim 1.6 Kaynak: Ovat & Ö mel, 1999 c, b Kitaplar n y pranmadan uzun süreli kullan mlara uygun cilt ve sayfa yap lar, çocuklar n el ve göz yap s na uygun boyutlar ; çocuklar kitaplarla iletiflim kurmaya isteklendirecek özellikler tafl maktad r. Hokus Pokus Tavflan adl k sa anlat da, Taptap Ay ile Z pz p Kurba a n n gösterileriyle çocuklara çeflitli renkler ile üstünde-alt nda, içinde-d fl nda kavramlar ; oyun kurgusu içinde duyumsat l r. Çizgilerin Dünyas nda çocuklar n da öykünebilecekleri, yal n çizgilerle oluflturulmufl resimler dikkat çekmektedir. Kitap hem çocuklar n kendilerini çizerek, boyayarak anlatabilmeleri hem de çeflitli hayvanlar tan malar için görsel bir ortam yaratmaktad r. Kitaptaki genellikle 3-4 sözcüklük yap larla oluflturulmufl dilsel kurgu, çocuklar n kavram geliflimini destekleyecek ni-