Orta Asya'mn Kalbinde. izist em Done. Kirgizistan Demokmmiv "l-'.rcl"th-i'ii. SDoguAsya'da (Jin - ЛНП Rvkuhcll. K.K.T.C.'de ixolasi/on Kuldirdmaftdw

Transkript

1 i Orta Asya'mn Kalbinde izist em Done Kirgizistan Demokmmiv "l-'.rcl"th-i'ii SDoguAsya'da (Jin - ЛНП Rvkuhcll K.K.T.C.'de ixolasi/on Kuldirdmaftdw.1

2 igindfkji FR 6 KUZEY AKIM BORU HATTIACILDI, SIRAGUNEY AKIM'DA... 8 KUZEY AKIM BORU HATTI ACILDI, SIRA GUNEY AKIM'DA... О DOGU ASYA'DA CiN ABO Hi KABETI AZERBAYCAN'DAMiSYONER FAALiYETLERi VE ULUSALGUVENLiK... I 2 I RDOSANVt AUYEV, STAR RAFiNERiSiNiNTEMELiNiATTI RUS EKONOMiSiNi BIR KRiZ Mi BEKIIYOIP, '( ) ABI >NIN KARADENiZ'DE NUFUZ TESiS ETME GiRiSJMi ORTA ASYA'NIN SANSI DA SANSSIZI l6l DA SU 26 AR ianistan YASAM ile SAVAS. ARASINDAKi ULKE HiNDISTANlN ORTA ASYA JEOPOIITIK!. IНЛ11.II: ;i..'!() TURKIYE-RUSYA JUSKiLERi VE AVRASYA'DA YENi BIR ORTAKLIK MODELi EMPERYAIJ/MIN IUHKIYI 'Yf SONU GELMEYEN "SOYKIRIM" DAYATMASI KGAO ZiRVESi'NDE ONEMLi KARAH A:SKI HltlUr.lN IIYI III KELERiN ONAYI GEREKECEK KIRGIZISTAN DEMOKRASiYE "EVET" DEDi,, 42 ORTA A! lya'nin KAI i tinde KIRGIZISTAN'DA YENi DONEMBASLADI GELECEGE UMUTLAYUHUYI N KIR( il/l:;ian! >< ' HIRKlYE - KIRGIZiSTAN DiPLOMATiK ili KiLERiNiN 20 YILI ALTIN MAI ) N( IIIGININ KIR( I AN I K( IN( (MISiNI )l Kl YERi KIRGIZiSTAN ENERjiSiNi KULLANMAK ISTIYOH ( I, ' III J'.YA'I )A III IMA I!l (, IMI f I (I I llrlesjk RUSYA PARTiSi'NiN PiRUSZAFERi BALKANLAR'DAKi VAIIAI til Ik I III i IT t IUII МГ-' ( ( ; KJRKlYI A2ERBAYCAN iu Kil_ERi VE HAYDAR ALJYEV TURKiYE VI Ml RKI /I A! ;YA HOI i.i :.111,7\v I ill IM VI II KN< )l ().li I (ijtim MERKEZi NAZARBAYEV'iN AVRASYA I III II It II 7t IV\(".IMI II, T II III IIN ;'t) Yll INI >Л ( VI (I Kl! IIAN I K<)NOMISi UMUDAYOLCULUGtIN ГЮ Yll INl)A(.()(, И IHI-.l I HQAI l.'.iayi ANKAHA'DAGI RCI Kl I I'.TIHIl Dl HI HDIMUIIAMI DOVUN Hli;;YA/IYAHI II Ov i I'l ГИС Jl 1)1 VII HI, (io/unu AKUfNIZX DIKTi MKKTC'DE izolasyon KALDIRII MAI..IDIR.,. 8 4 IRAN'IN AZERBAYCAN'DAKi ASiMETRiK SAVA I... О 8 GOCUN 50. YILINDA GERIYL KALAN ZIHNiYET TRANSFERLERi TURKMENISTAN-UKRAYNA iu KiLERiNDE DOGALGAZ FAKTORU TURKSOY- ISESCO i BiRLiGi GUQLENiYOR BA BAKAN RECEPTAYYiPERDOGANAVRUPA TURKLERi ile BULUSTU...

3 r BASKANDAN m utlu Yillar Avrasya... Diinyayi derinden etkileyen uzun bir seneyi geride biraktik. Farkli duygular ile diinya ve Avrasya insanlan 2011 yihm bitirdi ve umutlarla dolu 2012 yihna heyecanh bir giris yapti. I lernegimiz ve dergimiz de basanh biryilm ardmdan yeni projeler ve etkinlikler ile 2012 yihm karsilamaya hazir. Yeni vilm ilk sayisini "Kirgizistan Ozel Sayisi" bashgi ile siz degerli okuyuculanmizm begenisine sunuyoruz. EkoAvrasya 30 Ekim yon tarihinde gergeklestirilen Kirgizistan Cumhurba kanligi lecjmlerine uluslararasi gozlemci statiisiinde katildi. Tttrkiye'den tek akredite basm yayin organi olarak bu onemli demokrasi olayina sahitlik eden EkoAvrasya, 24 Aralik 2011 tarihinde Giresun Universitesi ile ortaklasa gergekle tirdigi "Hagiinsr/hginin 20. Yilmda Kirgizistan" bashkli sempozyum lie < )rta Asya'ya ve Kirgizistan'a verdigi onemi kamtlamis. oldu. Katilimci demokrasi yolunda onemli adimlar atan Kirgizistan'a verdigimiz destegimizi ozel sayimiz ile devam ettiriyoruz. 1 lergimiz yilm son ceyreginde gerceklestirdigi etkinlikler ile 201l'e harcketli bir veda gergeklestirdi. KKTC'de 18 Kasim?ou tarihinde duzenlenen ve bir scri olarak siirduriilmesi planlanan "Ada Ekonomisi Sempozyumlan: Та rim Sektoriinun KKTC Ekonomisine Katkisi" baslikli sempozyum bu alanda Ada'da duzenlenen en genis igerikli cahsmalardan biri oldu. Kisa bir sure sonra kitabim da hazirlayacagimiz sempozyumun, dergimizin Kibns konusundaki ciddiyetini ortaya koydugunu diisiiniiyoruz. Ada'daki faaliyetlerimiz Qesitli alanlardaki dolu iterigi ile yeni yilda da sivil toplum sektoriinun hizmetinde olmaya devam edecek. Aziziye Belediyesi, Avrasya Sivil Toplum Isbirligi Dernegi ve Avrasya Ekonomik iliskiler Derneginin Erzurum'da Aralik 2011 tarihlerinde ortakla a organize etmis olduklan "Bagimsizliginm 20. Yilmda Azerbaycan - Tiirkiye iliskileri" konulu sempozyum uluslararasi alanda 2011 yilmda gerceklestirilen en onemli etkinlik oldu. tki iilke ili kilerinin turn boyutlanyla gozler oniine serildigi etkinlik uluslararasi medyada biiyiik ilgi gordii. Sahibi lik ve Sosyal ArasUrmalar Durgisi 7 Kis 2012 Yazi isleri Mudiirii Gcnel Yayin Yonetmeni Editor Hukuk Damsrnam Hatkla tlialdler omik Sosyal iliskiler Dernegi Adina Dia ttt«kll«r Koordinirtoril TemsilclUkler Niyu/.i G, АТЛУ n Umurbek RUZMETO Kirgtzistam Vchbl BA$KAPAN Azerbaycan: Dr. ResmiycSAHtK Balkanlar: Osman BAYMAK Avrupa: Ali Pasa AKBAS_ Gurcistan: Yasin OZTOPALOGLU K.K.T.C. Sayfa Tasanmi Istanbul ve Ankara gibi biiyiik ehirlerde hemen her gun gerceklesen akademik etkinliklerin Anadolu sehirlerine ve iiniversitelerine ulasjtirilmasi icm gosterdigimiz Qabalarm bosa gitmedigini mutlulukla gordiik. Erzurum ve Giresun gibi giizide kentlerimizde uluslararasi konularin tarti ilmasi ve sunulmasi Anadolu insamn bilgiye achgini gidermekte ve diiiiyayi daha kolay anlar hale getirmektedir. "Bilgi giictiir" llkesinden hareketle Tiirkiye smirlan igerisindeki her ferde dogru bilginin ulastmlmasini sivil toplum sektoriiniin en onemli amaci addeden dergimiz 2012 yilmda bu planlamalanm farkli sohirlerimizi icerecek sekilde siirdiirecektir. Yaptigimiz etkinlikleri bir sonraki sayimizda ayrintilanyla с ikuyacaginizi belirttikten sonra yeni yilm Tiirkiye ve Turk I Kinyasi basta olmak iizere tiim insanhga huzur ve bans getirmesini diliyor 2012'de de ilginizi bizden esirgememenizi isliyoruz. 2012'de EkoAvrasya'da kalin... TDV Yayin Matbaacihk ve Ticaret istetmesi Ostim Ornek Sanayi Sitesi 1. Cadde 358. Sok Yenimahalle / ANKARA Tel: Faks: GuQliikaya Mah. Estergon Turk Kiiltiir Merkezi No: 12 Кесюгеп, Ankara, Turkey Tlf: Gsm: / iletisim@ekoavrasya.net EkoAvrasya Dergisi, Avrasya Ekonomik Sosyal iliskiler Dernegi tarafmdan T.C. yasalarma uygun olarak yayrmlanmaktadir. EkoAvrasya Dergisi Basm Mesli-k ilkeleri'ne uymayitaahhiit eder. Yazilann ve ilantunn sorumliilugn yazi ve Пап sahiplerine aittir. Gonderiien yazi, resim veya karikatiir yaymummn va tin yayinlanmasm iadeedilmez. Dergideoiabileeek hutalarm biluinlme.si rice Ыиши Cevap hakki dogurabilecekyayin iein cevap hakki sakhdir, Dergimiz Avrasya iletisimciler Birligi iiyesidir. Dergimiz Cihan Haber Ajansi iiyesidir. Yerel Siireli Yaym - 3 ayda bir yaymlamr. ISSN Baski Tarihi: 05 Ocak 2012 Ucretsizdir. Para ile satilmaz.

4 H i n d i s t a n ' i n Orta Asya jeopolitik stratejisi I'hl) Hi Kairjan Sayasatuh ABDIHALIKOV h.i.-nt1111 arabi Universitesi illuslerarasi ili kiler Fakultesi Овкап Yardimcisi Birgok dike gibi Hindistan'in da ulusal gikarlari mevcuttur. Soz konusu gikarlann gapi, tamamen, Hindistan igerisinde ve yakin gevresindeki tarihi ve siyasi duruma baglidir. Tarihin gesjtli donemlerinde Hindistan, Guney Asya, Yakin Dogu, Guneydogu Asya ve Hint Okyanusu havzasinda bulunan Qlkeler bolgesi gibi bolgelerdeki uluslararasi ili kilerin belirlenmesinde onemli bir rol oynamistir. 20. yuzyilin 90'li yillannda Sovyetler Birligi'nin dagilmasmin hemen ardindan, Hindistan'in jeopolitik gikarlari Orta Asya Bdlgesi'nde dikkate deger bir rol oynamaya bastamistir. Hindistan'in jeopolitik tutumu genel olarak siyasi realizm konseptine dayanmaktadir. Hindistan'in bu siyasi realizmi, tarafsizligmdan ve jeopolitik vo jeoekonomik gikarlarinin, kulturel, dini ve di politikaya bagli diplomatik i и к ;eliklerine galebe galmasindan kaynaklanmaktadir. I llndlelan'in Orta Asya Qlkeleriyle III iiii I. ii istratejik politikasi, jeoekononill- ill-i'linci! loyit edilmektedir. Yani i iiniir.i.in in bulgede stratejik olarak <>> Mm... ii.-ir.ii щит jeopolitik i.ii'.iii.iiini holirlomektedir. I IiihIi'.i.iii'iii.ir.11< jib olarak yer edinmom. (i A-.ya ulkoloiiyle okonomik, siyasi (lijilumalil- vo kullurel ili kilerini gelisjirnio:..i yuluyla (jingiiklo^moktedir. Tabii ki Hindistan'in Orta Asya bdlgesine duydugu ilgi, bir dizi di siyasi unsurlann one giktigi gok tarafli i birligine dayanmaktadir. Bu unsurlar Hindistan ve Orta Asya ulkeleri arasindaki siyasi, kulturel, sosyal-insani ve ekonomik ili kileri igermektedir. Ancak Hindistan'in Orta Asya'daki di siyasi gikarlarinda belirleyici faktor ticari ve ekonomik i birligidir. Hindistan'da ekonomik potansiyelinin guglenmesi soz konusu Qlkeler arasinda enerji, dogal kaynaklar alaninda oidugu gibi guvenlik sahasinda da gok tarafli ili kilerin geli mesine zemin hazirlamaktadir. Gunumuz jeopolitik egilimlerinde, geli menin jeoekonomik ilkeleri git gide Qstunluk saglamaktadir. Boylelikle gagda uluslar arasi ili kilerde ekonomi dominant olmaktadir. Dolayisiyla dunyada ve belli bolgelerde gagda jeopolitik, uluslar arasi ekonomik ili - kiler tarafindan belirlenmektedir. Bunlar goz onune alindigmda devletler ve bolgeler arasi ili kilerin, uluslar arasi gelisjmin jeoekonomik egilimlerinin etkisi altinda oidugu gorulmektedir. Halihazirda Batmin geli mi Glkelerinden olu an merkezin gevresinde git gide yeni jeopolitik gdglerden olu an halka sikila maktadir. Bu jeopolitik gugler geli melerinin ekonomik gostergelerini guglendirerek tedricen uzak periferide yer alan ulkelerden daha yakin periferideki Qlkeler haline donu mektedir. Qin, Brezilya, Malezya, Singapur, Guney Kore, Turkiye ve Hindistan gibi gegi halindeki ekonomi statusune goz dikmi etkili Qlkeler, dunyanin belli basji belgelerindeki jeoekonomik durumun belirlenmesinde etkili olmaya basjamisjardir. Hindistan'in Orta Asya'ya olan ilgisi, Turkiye, Qin veya ABD igin soz konusu oidugu gibi Sovyet imparatorlugunun gokmesinden sonra ba - lamami tir. 20. Yuzyilin 90'li yillannda Hindistan'in Orta Asya stratejisi henuz gerekli dlgude ortaya gikmami, ancak 21. yqzyil basjarmda jeopolitik gikarlarma yeterince uygun ko ullar olu mu tur. Bu ko ullarm olu masmda belirli objektif ve subjektif faktorler rol oynami tir. Objektif faktorler arasinda Hindistan'in ekonomik guglenmesi, Yeni Delhi'nin global olgekli "ileri teknolojileri" hedeflemesi, ig siyasi durumun istikrara kavu masi, ekonomide buyuk gapli liberalle meyi segen yeni pragmatik bir hukumetin kurulmasi, yeni pazarlara agilma istegi, bblgede askeri, siyasi Qstunluk kurmasi vs. sayilabilir. Hindistan'in Orta Asya alanma agilmasinm subjektif sebepleri pek gok uzman tarafindan 11 Eylul olayi ve onu takip eden NATO muttefik kuwetlerinin yillarmdaki Afganistan ve Irak antiteror hareketi olarak gosterilmektedir. Bu noktadan hareketle u faktorler siralanabilir: 1) Bazi Orta Asya ulkelerinde Amerikan askeri uslerinin kurulmasi; 2) "Afgan" terorizminin transit imkani; 3) Hindistan'da teror tehdidinin artmasi (ozellikle Yeni Delhi'deki 13 Aralik 2001 olaylanndan sonra); 4) Orta Asya ulkelerinde Pakistan jeopolitik pozisyonunun guglenmesi; 5) Cin'in bolgede jeoekonomik emellerinin artmasi. Bu faktdrlerin ortaya gikmasi ve varligi, Hint di politikasmda, Orta Asya bolgesinde jeopolitik gug sahibi olma yonunde onemli degi imi saglamigtir. EKOAVRASYA 2012 KIS 2.H

5 Hindistan'm Orta Asya'daki jeopolitik stratejisi asagida sirali bir dizi gikara dayanmaktadir: 1. Bolgede siyasi istikrarm ve genel guvenligin saglanmasinda Hindistan'm gikan bulunmaktadir. Hindistan, gok tarafli isbirliginin geli tirilmesi ve ortak bolge guvenligi sistemi kurulmasina dair Orta Asya Qikelerinin turn girisjmlerini desteklemektedir. 2. Hindistan Orta Asya bolgesinde Rusya ile siki isbirligi surdurmektedir. Hindistan, Rusya'nm bolgede guvenlik konusunda garantorluk statusu kazanma yolundaki gabasmi desteklemektedir. Hindistan'm Rusya ile bolgesel isbirliginde asagida sirali ilkeler uzerinde durulabilir: Bir: Hindistan'm dahil oldugu turn bolge kurulusjannda Rusya ile isbirligi; iki: Bolge guvenligi konusunda Rusya'nm girisimlerinin Hindistan tarafmdan desteklenmesi; Ug: Hindistan'm, ulkeye Rus enerji kaynaklannin getirilmesi igin Orta Asya ulkelerini guvenli transit yolu olarak kullanma arzusu. 3. Hindistan Orta Asya ulkeleriyle enerji konusunda isbirliginin daha da geligtirilmesinden yanadir. Bu konuda gelecegi en iyi olan bolgesel partner olarak Kazakistan gorulmektedir. Zira Kazakistan sahip oldugu zengin petrol, gaz, uranyum ve maden yataklanyla Hindistan'm hizla gelisen ekonomisinin ilgisini fazlasiyla gekmektedir. Nitekim halihazirda enerji kaynaklannin temin edildigi Suudi Arabistan ve Basra Korfezi ulkeleri Hindistan'm hizh ekonomik buyumesine yetecek kadar petrolu yakin gelecekte saglayamayacaktir. 4. Hindistan, Cin gikarlarmm Orta Asya'da yayilmasi karsjsinda rakip unsurdur. Hindistan'm bolge politikasina, Cin'le olan karma ik ikili ili kiler, iki ulkenin global ve bolgeler otesi ekonomik rekabeti, enerji kaynaklari yetersizligiyle ilgili benzer ig suregler, Cin'le Hindistan arasmda gikmaza girmi olan "Tibet sorunu" vs. gibi konular damgasmi vurmaktadir Oylo ki, Hindistan ve Qin'in Orta Asya'daki jeopolitik gikarlari iki surecin etkisi altindadir: Birincisi, yeni enerji kaynaklari ve yollanna ula mak ve ikincisi, Qin ve Hindistan arasmda daha once olu^mus dis politika sorunlarinm olumsuz etkisi. Netice olarak. Orta Asya, ba ta Rusya, ABD ve C in olmak uzere turn dunya devletleri gikarlarmm gati tigi son derece onemli jeopolitik alandir. Boyle olmakla birlikte Hindistan soz konusu ulkelerle rekabete hazirdir. Bu emelinin altinda yeni enerji kaynaklarina ula ma arzusu yattigi soylenebilir. Bu gergevede Hindistan, bolgenin bnde gelen Kazakistan ve Ozbekistan gibi ulkeleriyle enerji konusunda gelecege donuk i birligi yapma arzusundadir. Ancak Orta Asya ulkelerinden gogunun Hindistan'a corjrali u/aklicji, "At ganistan" sorunu, Ha/ai bokjesinde guglu Amerikan v,irhen, Orta Asya'da guqlenorok aitan Qin'in ekonomik etkisi kaigismda \ linriir-.tan tamamiyla bayimsi/ olaiak bolge ulkelcnne yonnlerok daha дслщ gapli goktaratli isbirligi yurutememektedir. Bu suregte Hindistan, bundan bdyle de Orta-Asya bolgesinde jeopolitik nufuz saglayabilmek igin gegerli gergeklere bagh kalmak ve Rusya'nm genel ve enerji guvenligi yonundeki bolgesel politikasmi desteklemek zorundadir. 29 EKOAVRASYA 2012 KI