Günlük Hemodiyaliz Tedavileri: Kısa Günlük ve Gece Hemodiyaliz Tedavisi

Transkript

1 DERLEME Günlük Hemodiyaliz Tedavileri: Kısa Günlük ve Gece Hemodiyaliz Tedavisi Kenan TURGUTALP, a Ahmet KIYKIM a a Nefroloji BD, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi, Mersin Yazışma Adresi/Correspondence: Ahmet KIYKIM Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nefroloji BD, Mersin, TÜRKİYE ahmetkiykim@gmail.com ÖZET Ge le nek sel he mo di ya liz (HD) te da vi si (haf ta da 3 gün, 4 sa at) al mak ta olan has ta lar da ölüm ora nı bir hay li yük sek tir. Di ğer yan dan, HE MO ça lış ma sı ge le nek sel HD te da vi do zu nun art tı rıl - ma sı nın; ya şam sü re si ni uzat ma dı ğı nı, kar di yo vas kü ler ve ya in fek si yöz so run la ra bağ lı has ta ne ye yatış la rı azalt ma dı ğı, ya şam ka li te si ni yük selt me di ği, bes len me ve fonk si yo nel ya pı da dü zel me sağ la ma dı ğı nı gös ter miş tir. Bu ne den le, kı sa gün lük HD ve ge ce HD te da vi form la rı nın oluş tur du - ğu gün lük HD te da vi yön tem le ri ne olan il gi son 10 yıl da art mış tır. Ya kın za man da ya pı lan göz lemsel ça lış ma lar, bu te da vi yak la şım la rı nın bir çok fiz yo lo jik ya pı da dü zel me sağ la dı ğı nı dü şün dür müş tür. An cak, tüm bu ça lış ma lar kü çük ör nek li ya da ka li te si dü şük ça lış ma lar dır ve önem li kli nik so nuç la rı de ğer len dir me de ye ter siz kal mak ta dır. So nun da, plan la nan ran do mi ze klinik ça lış ma lar ilk mey ve le ri ni ver me ye baş la mış tır. Anah tar Ke li me ler: Hemodiyaliz, ev; hemodializ birimi, hastane; sonuç değerlendirmesi (sağlık hizmeti); maliyet-fayda analizi ABS TRACT The patients on chronic traditional hemodialysis (3 times a week) have an extraordinarily high rate of death. On the other hand, the HEMO study indicated that an increased dose of dialysis provided during the three times per week hemodialysis did not significantly improve survival, cardiovascular, or infection related hospitalizations or improve health-related quality of life, functional status, or nutritional status. Therefore, the interest in daily hemodialysis (HD) in the form of short daily hemodialysis and nocturnal hemodialysis has continued to increase over the last decade. Recent observational studies suggest that these regimens improve various aspects of physiological function. However, all these studies have been too small or poor quality to examine important outcomes. Finally, randomized controlled trials are still continued, and first results have been published in last year. Key Words: Hemodialysis, home; hemodialysis units, hospital; outcome assessment (health care) ; cost-benefit analysis Tur ki ye Kli nik le ri J Nep hrol-spe ci al To pics 2013;6(1):9-15 Copyright 2013 by Türkiye Klinikleri TA RİH ÇE VE TER Mİ NO LO Jİ ra lık lı ve gö re ce li ola rak kı sa sü re li ya pı lan ge le nek sel he mo di ya liz (HD) iş le mi nin, 7/24 dur mak sı zın fonk si yon la rı nı ic ra eden böb rek le rin ye ri ni al ma sı do ğal ola rak im kan sız dır. HD te da vi se an sı, 1960 lar da ilk uy gu lan - ma ya baş lan dı ğın da, gün de bir 8-10 sa at sü rey le ya pıl mak tay dı. 1 Gü nü müz - de en yay gın ola rak ger çek leş ti ri len ge le nek sel kro nik HD te da vi si, haf ta da 3 gün ya pı lan ve her se an sı 4 sa at ola nı dır. Yo ğun laş tı rıl mış kro nik HD ise, ge le nek sel HD Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2013;6(1) 9

2 Kenan TURGUTALP ve ark. GÜNLÜK HEMODİYALİZ TEDAVİLERİ: KISA GÜNLÜK VE GECE HEMODİYALİZ TEDAVİSİ te da vi si nin sık lı ğı ve/ve ya sü re si nin art tı rıl dı ğı te da vi şek li dir. Bu te da vi şek li ne, aşa ğı da ki HD te da vi yön tem - le ri gir mek te dir; 1. Haf ta da 5-7 gün ya pı lan gün lük HD a. Kı sa sü re li olan ve gün düz mer kez ler de ya pı lan HD (GÜ-HD) b. Ev de has ta uyur ken ya pı lan uzun sü re li ge ce HD (GE-HD) 2. Ara lık lı (haf ta da 3 gün) ve sü re si uza tıl mış (8 sa - at) HD a. Ge ce ya pı lan b. Gün düz mer kez de ya pı lan Han gi HD sık lı ğı ve/ve ya sü re si nin böb re ği ye ri ne koy ma adı na en iyi ve uy gu la na bi lir ol du ğu ha len araştı rıl mak ta olan bir ko nu dur. GÜ-HD kav ra mı ilk de fa, De Pal ma ve ark. ta ra fın - dan kul la nıl mış ve bu te da vi nin ilk uzun dö nem so nuç - la rı nı ya yın la yan ise Bo no mi ni ve ark. ol muş tur. 2,3 An cak 1970 ler de HD te da vi si nin ba şa rı sı nın gös te ril me si ve gide rek ar tan has ta sa yı sı, te da vi sık lı ğı ve sü re si nin azal - tıl ma sı na yol aç mış tır. Sa de ce bir kaç mer kez (en önem li si: Tas sin Mer ke zi, Fran sa) ya vaş ve uzun sü re li HD iş le mi ni yap ma ya de vam et miş tir. Bu te da vi yak la şı - mı nın far kı an cak 1990 lı yıl lar da baş ka se ri le re ait maka le ler ve ka yıt sis te mi ra por la rı nın ya yın lan ma sı ve kar şı laş tır ma lar la an la şı la bil miş tir. 4 GE-HD prog ra mı ile il gi li ilk uy gu la ma Shal don ve ark. ta ra fın dan ya pıl mış - tır. 5 Çe şit li hü kü met ler ta ra fın dan da 2000 yı lı baş la rın - da ge niş GE-HD prog ram la rı des tek len miş tir. Bu prog ram lar sa ye sin de, 2007 yı lın da ge le nek sel HD te da - vi si ile GE-HD kar şı laş tır ma ça lış ma la rı nın ilk cid di sonuç la rı ya yım lan mış tır. 6 Gü nü mü ze ka dar az sa yı da kü çük has ta grub la rın - da ki; ki mi göz lem sel, ki mi ret ros pek tif ve ki mi de ka yıt ra por la rı na da ya nan GÜ-HD/GE-HD ile il gi li kli nik özel lik ler ve so nuç la rı, 2006 yı lın da baş la tı lan ran do mi - ze kon trol lü ça lış ma lar ile [baş lı ca sı; Fre qu ent He mo di - aly sis Net work Tri al (FHN)] da ha da açı ğa ka vu şa cak tır. Aşa ğı da; bu uy gu la ma la ra ne den ge rek si nim du yul du ğu, ge le nek sel HD te da vi si ne gö re uy gu la ma fark la rı, kli nik et kin lik, mor bi di te ve mor ta li te üze ri ne olan et ki si, mali yet far kı ve bek len ti ler özet len miş tir. GE REK Sİ NİM Haf ta da 3 kez olan ge le nek sel HD te da vi si ile tec rü be ler her ge çen gün art ma sı na rağ men, bu te da vi yi alan has talar da ölüm oran la rı, özel lik le de kar di yo vas kü ler has ta - lık lar dan kay nak la nan, ha la bek len me dik de re ce de yüksek sey ret mek te dir. 7 Öte yan dan; kar di yo vas kü ler sis tem so run la rı ile bir lik te; çö züm le ne me yen ane mi, ke mik has ta lık la rı ve bes len me ye ter siz lik le ri gi bi komp li kas yon oran la rı da ha la çok yük sek tir. Göz lem - sel ça lış ma lar, bu yük sek ölüm ve mor bi di te ora nı nın ye ter siz doz da ol du ğu dü şü nü len ge le nek sel HD den kay nak lan dı ğı nı or ta ya koy muş tur. 8 An cak HE MO çalış ma sı, yo ğun laş tı rıl mış ge le nek sel HD nin mor bi di te ve mor ta li te ye olum lu et ki si nin ol ma dı ğı nı gös ter miş tir. 9 Öte yan dan gün lük GE-HD te da vi si ile ge le nek sel HD et kin li ği ni kar şı laş tı ran ilk ran do mi ze kon trol lü ça lış - ma da, GE-HD te da vi si nin da ha et kin ol du ğu be lir len - miş tir. 6 Bu ne den le, son 10 yıl da, haf ta lık HD se ans la rı ve et kin li ği nin da ha faz la ol du ğu GÜ-HD ve GE-HD üze ri ne dik kat ler yo ğun laş mış tır. Di ğer yan dan ba şa rı lı böb rek nak li, ge le nek sel HD ile kar şı laş tı rıl dı ğın da mor ta li te ora nı nı cid di oran da azalt mak ta dır. 10 Bu nun la bir lik te, son dö nem böb rek yet mez lik li has ta la rın önem li bir kıs mı na kil sı ra sı bekler ken ha ya tı nı kay bet mek te dir. Ya pı lan ça lış ma lar da GÜ-HD nin sağ ka lım da yap tı ğı ar tış ne de niy le böb rek nak li ih ti ya cı nı da azal ta bi le ce ği id di a edil mek te dir. 11,12 Me ta-ana liz ça lış ma lar da, re nin-an gi o ten sin sis tem blo ka jı ve sta tin te da vi de ne yim le ri nin, HD has ta la rın da kar di yo vas kü ler has ta lı ğa bağ lı mor bi di te ve mor ta li te ge li şi mi ne olum lu kat kı sı nın gös te ri le me me si de al ter - na tif di ya liz te da vi le ri ne olan il gi yi kö rük le miş tir ve nere dey se zo run lu kıl mış tır. 13,14 UY GU LA MA DA Kİ FARK LI LIK LAR VE KLİ NİK ET Kİ LE Rİ Ge le nek sel HD ile GÜ-HD iş lem ve uy gu la ma kar şı laş tı - rıl ma sı Tab lo 1 de gös te ril di. UY GU LA MA YE Rİ VE UY GU LA YI CI GÜ-HD mer kez de ya da ev de, eği tim al mış bir per so nel ta ra fın dan uy gu la nır ken, GE-HD, ev de has ta ya da ai - le bi rey le rin den bi ri ta ra fın dan uy gu la nır. Ba zı kü çük se ri li ça lış ma lar da, ev de ya pı lan uy gu la ma la rın ve kulla nı lan özel ci haz la rın gü ve ni lir ve et kin ol du ğu ile ri sü rül müş tür. 15 Ba zı mer kez ler, ev de ya pı lan GÜ-HD ve GE-HD has ta la rı nı in ter net bağ lan tı sı ya da te le fon ile ta kip et mek te dir ler. Uzak tan eri şim yo lu ile has ta la rın ta ki bi ma li ye ti de dü şür mek te dir. Bu na kar şı lık has ta - lar, kar şı la şa bi le cek le ri acil du rum lar hak kın da cid di şekil de bil gi len di ril me li dir ler. Has ta la rın kar şı la şa bi le - 10 Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2013;6(1)

3 GÜNLÜK HEMODİYALİZ TEDAVİLERİ: KISA GÜNLÜK VE GECE HEMODİYALİZ TEDAVİSİ Kenan TURGUTALP ve ark. TABLO 1: Günlük hemodiyaliz ile geleneksel hemodiyaliz prosedürünün karşılaştırılması. Özellik Geleneksel HD GÜ-HD GE-HD NxStage HD Haftalık seans Seans süresi (saat) ,5-3,5 Kan akım hızı (ml/dak) Diyalizat akım hızı (ml/dak) Kt/V* 1,2 0,5 1,8 0,5 HD: Hemodiyaliz; GÜ-HD: Kısa günlük diyaliz; GE-HD: Gece hemodiyalizi; Kt/V: Single-pool seans Kt/V si. cek le ri so run la ra za ma nın da mü da ha le ede bil mek için ha re ket li acil ser vis le rin ku rul ma sı ge rek li dir. Uzak tan has ta la rın kon tro lü bu yol la ya pı la bil se de yön tem, ha - len tıb bi açı dan da hu ku ki açı dan da tar tı şıl mak ta - dır. 16 DA MAR Gİ RİŞ YE Rİ Ar te ri o-ve nöz fi tül (AVF), ar te ri o ve nöz greft ler ve tünel li san tral ve nöz ka te ter ler gün lük HD nin her iki formun da da kul la nı la bil mek te dir. Bu nun la bir lik te, Ka na da GE-HD ça lış ma gru bu (CAN-SLE EP), san tral ve - nöz ka ta ter kul la nı mın da, tek nik ye ter siz lik ge liş me oranı nı AVF ve graft le re gö re da ha yük sek bul muş lar dır. 17 Tek iğ ne sis te mi GE-HD için uy gun bir yön tem dir. Bu - na kar şı lık ar te ri o ve nöz fis tül le rin but ton ho le tek ni ği GÜ-HD için po pü ler bir yön tem ola rak gö ze çarp mak ta - dır. Da mar gi riş yo lu öm rü ve komp li kas yon la rı açı sın - dan, gün lük HD ve ge le nek sel HD far kı araş tı rıl mış tır. Sis te ma tik bir de ğer len dir me de; 7 has ta gru bun dan 1 tane sin de GÜ-HD nin, da mar gi riş yo lu nun öm rü açı sın - dan avan taj lı, 5 ta ne sin de ben zer ve 2 ta ne sin de ise de za van taj lı ol du ğu sap tan mış tır. 18 Öte yan dan ya pı lan ran do mi ze kon trol lü bir ça lış ma da, özel lik le GE-HD kolun da ki has ta lar da da mar gi riş yo lu kay bı ve ya so run geliş me si ne de niy le ya pı lan gi ri şim ora nı nın, ge le nek sel HD has ta la rı na gö re yak la şık 2 kat faz la ol du ğu bil di ril - miş tir. 19 HD MA Kİ NE Sİ Her han gi bir HD ma ki ne si GÜ-HD uy gu la ma la rın da kul la nı la bi lir. Al ter na tif ola rak; GE-HD için öne ri len, kar ma şık ol ma yan ve kar ma şık su alt ya pı sı ge rek tir me - yen, yak la şık 13 inç te le viz yon bü yük lü ğün de ma ki ne ler mev cut tur (NxSta ge Me di cal Inc., Law ren ce, MA, U.S.A.). Bu ma ki ne le rin her di ya liz de gün lük or ta la ma su tü ke ti mi 20 lit re dir. Gün lük HD yön tem le rin de kulla nı lan mem bran ve so lüs yon ya pı sı ge le nek sel HD ile ay nı dır. 20 Ba zı ör nek sa yı sı az olan ça lış ma lar da, kul la - nı lan bu özel ci haz la rın gü ve ni lir ve et kin ol du ğu ile ri sü rül müş tür. 15 Dİ YA LİZ DO ZU Doz di ya li zin uzun lu ğu ve yo ğun lu ğu na bağ lı dır. GÜ- HD için ka bul edi le bi lir en dü şük doz den ge len miş Kt/V nin 0,38 ol ma sı ve ya haf ta da 6 gün 1,5-2 sa at sü ren di ya liz iş le mi dir. Ge nel uy gu la ma GÜ-HD için haf ta da 5-7 gün ve her se ans 2-3 sa at ola cak şekil de dir. GE-HD ise has ta nın uy ku sü re si ne bağ lı dır. Haf ta da 5-7 gün her se ans 6-10 sa at sü re ile ya pıl mak ta dır. GE-HD de standard Kt/V >5 tir ve dü şük mo le kül ağır lık lı so lüt te miz - li ği ba kı mın dan ba şa rı lı böb rek na kil li has ta da ki per for man sa en ya kın olan dır. GÜ-HD uy gu la ma sı şayet iki sa at lik ya pı lı yor sa, üre gi bi kü çük mo le kül le rin her se ans ta atı lı mı %30-40 iken, haf ta lık se ans sa yı sı 3 ten 6 ya çı ka rı lır sa kü çük mo le kül atı lı mın da top lam da %20-40 lık da ha ar tış olur. 21 GÜ-HD de β-2 mik rog lo bu lin kliren sin de önem li bir de ği şik lik ol maz ken, GE-HD nin sü re si da ha uzun ol du ğu için β-2 mik rog lo bu lin kli ren - sin de ar tış mey da na gel mek te dir. 22 FOS FAT VE Mİ NE RAL ME TA BO LİZ MA SI Hem göz lem sel hem de ran do mi ze kon trol lü ça lış ma lar, GÜ-HD ve GE-HD te da vi le ri nin ge le nek sel HD ye gö re; da ha faz la fos fat atı lı mı sağ la dı ğı, has ta la rın fos for bağla yı cı kul la nım ora nı nı azalt tı ğı (%27 ye kar şı lık %92) ve so nuç ta has ta la rın or ta la ma se rum fos for dü zey le ri - nin da ha dü şük ol du ğu gös te ril miş tir. 23,24 Da ha sı, özellik le GE-HD uy gu la nan has ta la rın %42 si nin di ya li zat sı vı la rı na fos for ek len me si ge rek miş tir. 24 ANE Mİ VE ERİT RO PO İ E TİN GE REK Sİ Nİ Mİ Ya pı lan er ken göz lem sel ça lış ma la rın çok bü yük bir kısmın da, ge le nek sel HD ye gö re GÜ-HD de erit ro po i e tin ih ti ya cı nın yak la şık %30-40 azal dı ğı gös te ril miş tir. 23,25 Öte yan dan FHN so nuç la rı GÜ-HD nin ge le nek sel HD ye gö re erit ro po i e tin ge rek si ni mi ni de ğiş tir me di ği ni gös ter me si il ginç tir. 26 KAR Dİ YO VAS KÜ LER ET Kİ LER Ya pı lan bir çok ça lış ma da has ta la rın yük sek kan ba sın cı dü zey le ri nin nor mal se vi ye le re ge ri le di ği, her iki kı sa sü re li gün lük HD mo de lin de de gös te ril miş tir. GÜ-HD e gi ren bir çok has ta an ti hi per tan sif ilaç la rı nı bı ra ka bil - miş tir. 27 Has ta la rın yük sek kan ba sın cın da ki bu dü zel - me nin ne de ni bi lin me mek te dir. Fa kat hüc re dı şı sı vı hac min de ki azal ma nın özel lik le GÜ-HD de, pe ri fe rik Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2013;6(1) 11

4 Kenan TURGUTALP ve ark. GÜNLÜK HEMODİYALİZ TEDAVİLERİ: KISA GÜNLÜK VE GECE HEMODİYALİZ TEDAVİSİ da mar di ren cin de azal ma ve ka te ko la min se vi ye le rin de düş me nin ise da ha çok GE-HD de kan ba sın cı res to ras - yo nun da önem li ol du ğu dü şü nül mek te dir. 27 GÜ-HD ya - pan has ta lar da ay rı ca di ya liz es na sın da gö rü len hi po tan si yon la rın da ha da azal dı ğı bil di ril miş tir. 28 GÜ- HD nin ge le nek sel HD ile kı yas lan dı ğı bir me ta-ana liz ça lış ma da, kalp te sol ven tri kül kit le in dek si ve ejek si - yon frak si yon la rın da olum lu de ği şik lik ler sağ lan dı ğı gös te ril miş tir. 29 İlginç ola rak bu dü zel me le rin yal nız ca kan ba sın cın da ki olum lu de ği şik lik le rin bir so nu cu oldu ğu id di a edil mek te dir. 30 Öte yan dan, az sa yı da gözlem sel ça lış ma da GE-HD te da vi si ne ge çiş le, ko ro ner kal si fi kas yon iler le me hı zın da de ği şik lik ol ma dı ğı gös teril miş tir. 31 İŞ TAH VE BES LEN ME GÜ-HD için ya pı lan ça lış ma lar da has ta la rın; iş tah la rı - nın, ki lo alı mı nın ve kas kit le le ri nin art tı ğı göz len miş tir. Bu du ru ma di yet ser bes ti si nin kat kı sı bü yük tür. 24 Galland et ark. yap tık la rı bir ça lış ma ile GÜ-HD ya pan hasta la rın dü şük olan se rum al bü min, pre al bü min, ko les te rol ve vü cut kit le in dek si se vi ye le ri nin nor mal dü zey le re gel di ği ni gös ter miş tir. 32 Öte yan dan, Pi er ra tos ve ark. ta ra fın dan ya pı lan ça lış ma da ise GÜ-HD nin se - rum al bü min ve pre al bü min dü zey le rin de her han gi deği şik lik yap ma dı ğı be lir til miş tir. 33 Bu na ek ola rak GÜ-HD alan has ta lar da C re ac ti ve pro te in ve in ter le u - kin 6 gi bi inf la ma tu ar mar ker dü zey le rin de azal ma oldu ğu gö rül müş tür. 34 Bu du rum, bu yön te mi uy gu la yan has ta lar da iş tah ar tı şı ve mal nut ris yo nun da ha az gö rül - me si avan ta jı nı sağ la mak ta dır. An cak tüm bu olum lu bul gu la rın ak si ne he nüz ya yın lan mış ran do mi ze kon t- rol lü bir ça lış ma da, GÜ-HD nin se rum al bü min ve vü cut ya pı sı üze rin de ek bir olum lu et ki si nin gös te ri le me me - si şaşır tı cı ol muş tur ve he nüz son sö zün söy len me di ği - nin ka nı tı ni te li ğin de dir. 35 UY KU BO ZUK LUK LA RI NA ET Kİ Sİ GÜ-HD te da vi si nin uy ku üze ri ne et ki si ni in ce le yen pros pek tif göz lem sel bir ça lış ma da, has ta lar da ki hu zur - suz ba cak sen dro mu ve uy ku bo zuk luk la rın da dü zel me - ler göz len miş tir. 36 GE-HD te da vi si nin uy ku ap ne sen dro mun da be lir gin dü zel me sağ la dı ğı, an cak gün düzle ri uy ku ha li ve uy ku da per yo dik uzuv ha re ket li li ği ni de ğiş tir me di ği ile ri sü rül mek te dir. 37,38 Ge le nek sel HD, pe ri ton di ya li zi ve GE-HD has ta la rı nın kar şı laş tı rıl dı ğı kü çük ör nek li bir ça lış ma da en kö tü uy ku ka li te si nin gele nek sel HD te da vi si alan has ta lar da gö rül dü ğü bil di ril - miş tir. 39 FER Tİ Lİ TE İLE İLİŞ Kİ Sİ Ge be ka lan ya da HD has ta sı olup ge be kal mak is te yen has ta la rın di ya liz te da vi sık lık ve sü re le ri art tı rıl ma lı - dır. Kü çük ör nek li bir ça lış ma da, ge le nek sel HD te da - vi si al mak ta iken ge be kal mak is te me si ne rağ men ka la ma yan has ta la rın GE-HD geç tik ten son ra ge be kaldık la rı ve so run suz bir ge be lik ge çir dik le ri bil di ril miş - tir. 40 GÜ-HD te da vi si ile fer ti li te iliş ki si ni de ğer len di ren bir ça lış ma yok tur. Bu ko nu da ek ça lış ma la ra ge rek si - nim var dır. Bİ LİŞ SEL VE MO TOR YE TE NEK Bu açı lar dan, GÜ-HD te da vi si nin ge le nek sel HD te da vi - sin den an lam lı bir fark oluş tu ra ma dı ğı FHN ça lış ma sın - da be lir len miş tir. 41 Has ta la rın dep re sif duy gu la nım açı sın dan da bir fark lı lık his set me dik le ri or ta ya kon muştur. YAŞ LI HAS TA GRU BUN DA Kİ ET Kİ LER Ağır ge le nek sel HD te da vi le ri, uy gu la ma şek li iti ba riy le yaş lı di ya liz has ta la rın da; di ya liz iliş ki li hi po tan si yon, di ya liz den ge siz lik sen dro mu, kor teks al tı be yaz cev her - de kü çük is ke mik de ği şik lik ler (ha fı za ve ke li me ha zi - ne sin de ka yıp la ra ne den olur), ses siz be yin in fark tla rı, akut kar di yo vas kü ler komp li kas yon lar (arit mi vb.), diya liz son ra sı hal siz lik, ha fif sı vı ar tış la rı na bağ lı ge li şen uy ku so run la rı, iş tah sız lık, psi ko lo jik den ge siz lik gi bi sorun la ra ze min ha zır la mak ta dır. GÜ-HD ile bu so run la rın bir ço ğun da olum lu de ği şik lik ler ola bi le ce ği spe kü le edilmek te dir. 42 Öte yan dan, Ka na da GE-HD ça lış ma gru bu (CAN-SLE EP) ile ri yaş ta GE-HD uy gu la ma la rın da da ha çok tek nik ye ter siz lik le kar şı la şıl dı ğı nı ra por et miş ler - dir. 17 YA ŞAM KA Lİ TE Sİ Az sa yı da ça lış ma bu lun mak ta dır. FRE E DOM ça lış ma - sın da, NxSta ge sis tem le ev de gün de 6 de fa ya pı lan GÜ- HD te da vi si alan has ta lar da 12 ayın so nun da fi zik sel ve men tal ya şam ka li te gös ter ge le rin de 2 ka ta ya kın dü zel - me ra por edil miş tir. 43 Öte yan dan, 154 ör ne ğin yer al dı - ğı bu ça lış ma bir çok açı dan eleş ti ril miş tir. 44 Kü çük ör nek li bir göz lem sel ça lış ma da, ge le nek sel HD te da vi si alan has ta la rın trans plan tas yon ve ya GÜ-HD te da vi si ne geç me le ri son ra sı sağ lık la iliş ki li ya şam ka li te sin de ar tış göz len miş tir. 45 An cak, ya kın za man da ya pı lan ran do mi - ze kon trol lü bir ça lış ma, ne ya zık ki ben zer olum lu sonuç lar ver me miş tir. 46 GE-HD ile pe ri ton di ya li zi ni kar şı laş tı ran ça lış ma lar da an lam lı fark sap tan ma mış - tır. 12 Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2013;6(1)

5 GÜNLÜK HEMODİYALİZ TEDAVİLERİ: KISA GÜNLÜK VE GECE HEMODİYALİZ TEDAVİSİ Kenan TURGUTALP ve ark. MOR TA Lİ TE YE ET Kİ Sİ GÜ-HD yön tem le ri, yu ka rı da de ği ni len de ğiş ken le rin bir ço ğun da olum lu kat kı lar ge tir me si ne kar şın ya şam süre si ne et ki si be lir siz dir. Wo ods ark 70 has ta ile yap tık la - rı ça lış ma da, GÜ-HD ile 2 yıl lık sağ ka lı mı % 92 ola rak bul muş lar dır. 47 Avus tral ya da 6 mer kez den 286 has ta nın yer al dı ğı ve haf ta lık HD sü re si 24 sa a tin üs tün de olan has ta lar da ya şam bek len ti si; 1. yıl da %98, 3. yıl da %95 ve 5. yıl da %83 ola rak ra por edil miş tir. 48 Ame ri ka Bir le şik Dev let le rin de, GÜ-HD uy gu la nan 415 has ta nın 5 yıl lık sağ ka lı mı % 68 ola rak tes pit edil miş ve bu ora nın ge le - nek sel HD ye gö re 3-4 kat da ha iyi ol du ğu bil di ril miş - tir. 49 Öte yan dan GÜ-HD nin, ya yın la nan ye ni ra por lar da ya şam bek len ti si ne hiç kat kı sı ol ma dı ğı ve ya mü te va zi bir kat kı sı dı şın da an lam lı bir fark oluş tur ma - dı ğı ile ri sü rül müş tür. 50,51 FHN ça lış ma sın da da 12 ay lık mor ta li te nin GÜ-HD/GE-HD has ta la rın da ge le nek sel teda vi alan has ta lar dan fark sız ol du ğu gös te ril miş tir. Morta li te ye iliş kin tüm ve ri ler eleş ti ri le bi lir ni te lik te dir. Bu ko nu, da ha ho mo jen ve da ha çok has ta nın da hil edil di ği grup lar da, da ha uzun sü re li ça lış ma la ra ge rek si nim vardır. MA Lİ YET ÖZEL LİK LE Rİ HD sık lı ğı nın art ma sı ve her di ya liz se an sın da ar tan malze me ih ti ya cı ne de niy le ma li ye ti de art mak ta dır. Mohr ve ark. yap tık la rı ret ros pek tif ça lış ma da, ge le nek sel HD ye gö re GÜ-HD nin yıl lık ma li ye ti nin %18, GE- HD nin ise %23 da ha dü şük ol du ğu nu ile ri sür müş tür. 52 Di ya liz mal ze me le ri nin ye ni den kul la nıl ma sı ve has ta - la rın uzak tan kon trol yön te mi ne de ni ile per so nel mali ye ti nin or ta dan kalk ma sı, GE-HD yi, mer kez de uy gu la nan GÜ-HD ye gö re da ha he sap lı ha le ge tir mek - te dir. GÜ-HD, GE-HD, ge le nek sel HD nin ma li yet le ri kar şı laş tı rıl mış ve ki şi ba şı yıl lık ma li yet; GÜ-HD için Ka na da Do la rı, ge le nek sel HD için Ka na da Do la rı, GE-HD için ise Ka na da Do la rı ola rak bulun muş tur. 53 Öte yan dan; ül ke den ül ke ye, has ta dan hasta ya, da mar gi riş yo lu far kı, ev ya da mer kez de ger çek leş ti ril me si gi bi özel lik ler de ma li ye ti doğ ru dan et ki le mek te dir. 54 Ge le nek sel HD ye gö re gün lük HD yön tem le ri nin ma li yet ka lem le ri ve yıl lık ma li yet özellik le ri kar şı laş tır ma lı ola rak Tab lo 2 de gös te ril miş tir. Di ğer yan dan, ma li yet le il gi li sap ta ma lar, da ha çok göz lem sel ça lış ma lar dan el de edi len ve bu yön tem le rin üs tün lük le ri ne da ya lı ve ri ler dir. Ma li yet-et kin lik ça lış - ma la rı nın çok da ha et kin ola rak be lir len me si ne olan gerek si nim ne ya zık ki sür mek te dir. TABLO 2: Farklı diyaliz tedavi yöntemlerinin maliyet kalemleri ve toplam yıllık maliyeti. 53 Maliyet Geleneksel Evde Evde Merkezde değişkeni* HD GE-HD GÜ-HD GÜ-HD İlaçlar (%) ? Diyaliz materyalleri (%) ? Personel (%) ? Hastane yatışı ve 5 5 2? konsultasyon (%) Genel giderler (%) ? Diğer (%) ? Toplam Yıllık Maliyet ? (x1000 USD) *Toplam maliyette yer alan yüzde, HD: Hemodiyaliz; GE-HD: Gece uygulanan sık HD; GÜ-HD: Gündüz uygulanan sık HD; USD: Amerikan doları. OLUM SUZ VE BE LİR SİZ ÖZEL LİK LER GÜ-HD nin en önem li po tan si yel so run la rın dan bi ri, artmış di ya liz sık lı ğı ne de niy le iğ ne gi riş yer le ri nin sık lı - ğı nın at ma sı ve bu ne den le or ta ya çı kan kan ka yıp la rı dır. Bu du rum has ta lar da de mir ek sik lik le ri - nin or ta ya çık ma sı na ne den ol mak ta dır. 55 Ba zı araş tı rı - cı lar ise has ta la rın de mir ih ti ya cı nın ge le nek sel HD ye göre de ğiş me di ği ni bil dir miş tir. 25 Has ta la rın ta ma mı nı, GÜ-HD/GE-HD te da vi yöntem le ri ne ik na et mek güç tür. La kin bu HD yön tem le ri var olan has ta yor gun lu ğu da ha da art tı ra cak tır. GÜ-HD de di ya liz sık lı ğı nın art mış ol ma sın dan dola yı te da vi ma li ye ti nin yük sek li ği dik kat çe ki ci dir. Gözlem sel ça lış ma lar da ma li yet açı sın dan avan taj lı gö zük se de avan ta jın ne de ni gi bi gö rü len kli nik et ki fark la rı nın FHN gi bi ran do mi ze kon trol lü ça lış ma lar da sap tan ma ma sı mali yet açı sın dan da so run lar ola bi le ce ği nin sin yal le ri dir. Bir baş ka olum suz ya nı; ev he mo di ya li zi için alt yapı nın ye ter li ol ma ma sı dır. Bir çok di ya liz mer ke zi ev HD si için ye ter li bir prog ra ma sa hip de ğil dir. Uy gun bir tek nik do na nım ve per so nel alt ya pı sı na ih ti yaç var dır. GE LE CEK VE SO NUÇ GÜ-HD/GE-HD ile il gi li bil gi le rin he men ta ma mı nın göz lem sel ça lış ma la ra da yan ma sı en cid di ran do mi ze kon trol lü ça lış ma nın ise 12 ay lık so nuç la rı nın he nüz yayın la nı yor olu şu bu te da vi me tod la rı nın öne ril me si ni güç leş tir mek te dir. Da ha sı göz lem sel ça lış ma lar da sap ta - nan üs tün özel lik le ri nin ba zı la rı nın FHN gi bi ran do mi - Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2013;6(1) 13

6 Kenan TURGUTALP ve ark. GÜNLÜK HEMODİYALİZ TEDAVİLERİ: KISA GÜNLÜK VE GECE HEMODİYALİZ TEDAVİSİ ze kon trol lü ça lış ma lar da göz len me me si ve ma li yet belir siz li ği da ha ka te dil me si ge re ken uzun bir yol ol du ğu - nu dü şün dür mek te dir. Sık ara lık lı gün lük di ya li tik te da vi yön tem le ri nin en önem li be lir siz yön le ri ise; re zi dü el re nal fonk si yo na olan et ki si, kul la nı la cak her han gi bir sis te mik ila cın ya rı öm rü - ne olan et ki si, di ya liz iş le mi nin in dük le di ği myo kard hasa rı ve ri tim bo zuk luk la rı ile su ile da ha sık kar şı laş ma dan kay nak la na bi le cek po tan si yel so run lar ko nu sun da dır. Bu HD yön tem le ri nin han gi has ta gru bun da da ha et ki li ola bi le ce ği, te da vi nin ya rar la rı ya nın da risk le ri ve mas raf la rı nı or ta ya ko ya bi len, te da vi yi is te yen is te me - yen has ta lar ara sın da ki mo ti vas yon ve ko mor bid du rum far kı nı or ta ya ko yan, ran do mi ze kon trol lü ça lış ma la ra cid di ih ti yaç var dır. Öte yan dan bu me tod la rın kli nik özel lik le ri nin net leş ti ril me si, var sa üs tün lük le ri nin orta ya kon ma sı, por ta tif HD ma ki ne uy gu la ma la rı nın da lt ya pı sı nı oluş tu ra cak tır. 1. Scrib ner BH, Bu ri R, Ca ner JE, Hegs trom R, Bur nell JM. The tre at ment of chro nic ure mi a by me ans of in ter mit tent he mo di aly sis: a preli mi nary re port.trans Am Soc Ar tif In tern Organs 1960;6: De Pal ma JR, Pec ker EA, Maz well MH. A new au to ma tic co il di aly ser system for da ily di aly - sis. Proc Eur Di al Trans plant As soc 1969; 6: Bo no mi ni V, Mi o li V, Al ber taz zi A, Sco la ri P. Da ily-di aly sis prog ram me: in di ca ti ons and results. Proc Eur Di al Trans plant As soc 1972;9: Char ra B. Do es em pi ri cal long slow di aly sis re sult in bet ter sur vi val? If so, how and why? ASA I O J 1993;39(4): Ba il lod RCC, Shal don S. Over-night unat ten - ded ha e mo di aly sis in the ho me. Proc Eur Di - al Trans plant As soc 1965;2: Cul le ton BF, Walsh M, Kla ren bach SW, Mortis G, Scott-Do ug las N, Qu inn RR, et al. Effect of fre qu ent noc tur nal he mo di aly sis vs con ven ti o nal he mo di aly sis on left ven tri cu - lar mass and qu a lity of li fe: a ran do mi zed con trol led tri al. JA MA 2007;298(11): Go od kin DA, Bragg-Gres ham JL, Ko e nig KG, Wol fe RA, Aki ba T, An dre uc ci VE, et al. As soci a ti on of co mor bid con di ti ons and mor ta lity in he mo di aly sis pa ti ents in Eu ro pe, Ja pan, and the Uni ted Sta tes: The Di aly sis Out co mes and Prac ti ce Pat terns Study (DOPPS). J Am Soc Nep hrol 2003;14(12): Port FK, Ashby VB, Dhin gra RK, Roys EC, Wol fe RA. Di aly sis do se and body mass in dex are strongly as so ci a ted with sur vi val in he mo - di aly sis pa ti ents. J Am Soc Nep hrol 2002; 13(4): Ek no yan G, Beck GJ, Che ung AK, Da u gir das JT, Gre e ne T, Ku sek JW, et al; He mo di aly sis (HE MO) Study Gro up. Ef fect of da ily di aly sis do se and mem bra ne flux in ma in te nan ce hemo di aly sis. N Engl J Med 2002;347(25): KAYNAKLAR 10. Schnu el le P, Lo renz D, Tre de M, Van Der Wo - u de FJ. Im pact of re nal ca da ve ric trans plan - ta ti on on sur vi val in end-sta ge re nal fa i lu re: Evi den ce for re du ced mor ta lity risk com pa red with he mo di aly sis du ring long-term fol low-up. J Am Soc Nep hrol 1998;9(11): Nes ral lah GE, Lind say RM, Cu er den MS, Garg AX, Port F, Aus tin PC, et al. In ten si ve he mo di aly sis as so ci a tes with im pro ved sur vi - val com pa red with con ven ti o nal he mo di aly sis. J Am Soc Nep hrol 2012;23(4): Pa uly RP. Noc tur nal ho me he mo di aly sis and short da ily he mo di aly sis com pa red with kidney trans plan ta ti on: Emer ging da ta in a new era. Ad van ces in Chro nic Kid ney Di se a se 2009;16(3): Ta i DJ, Lim TW, Ja mes MT, Manns BJ, To nel - li M, Hem mel garn BR; Al ber ta Kid ney Di se a - se Net work. Car di o vas cu lar ef fects of an gi o ten sin con ver ting enz yme in hi bi ti on or an gi o ten sin re cep tor bloc ka de in he mo di aly - sis: a me ta-analy sis. Clin J Am Soc Nep hrol 2010; 5(4): Pal mer SC, Cra ig JC, Na va ne et han SD, To - nel li M, Pel leg ri ni F, Strip po li GF. Be ne fits and harms of sta tin the rapy for per sons with chro - nic kid ney di se a se: a syste ma tic re vi ew and me ta-analy sis. Ann In tern Med 2012; 157(4): Kra us M, Bur kart J, He ge man R, So lo mon R, Cop lon N, Mo ran J. A com pa ri son of cen terba sed vs. ho me-ba sed da ily he mo di aly sis for pa ti ents with end-sta ge re nal di se a se. He mo - di al Int 2007;11(4): Hoy C. Re mo te mo ni to ring in noc tur nal ho me he mo di aly sis He mo di al Int 2004; 8(2): Pa uly RP, Ma xi mo va K, Cop pens J, Asad RA, Pi er ra tos A, Ko men da P, et al; CAN-SLE EP Col la bo ra ti ve Gro up. Pa ti ent and tech ni qu e sur vi val among a Ca na di an mul ti cen ter noctur nal ho me he mo di aly sis co hort. Clin J Am Soc Nep hrol 2010;5(10): Su ri RS, Nes ral lah GE, Ma in ra R, Garg AX, Lind say RM, Gre e ne T, et al. Da ily he mo di - aly sis: a syste ma tic re vi ew. Clin J Am Soc Nep hrol 2006;1(1): Roc co MV, Loc krid ge RS Jr, Beck GJ, Eg gers PW, Gass man JJ, Gre e ne T, et al. The ef fects of fre qu ent noc tur nal ho me he mo di aly sis: the Fre qu ent He mo di aly sis Net work Noc tur nal Tri - al. Kid ney Int 2011;80(10): Pi er ra tos A, Fran co e ur R, Ou wendyk M. De la - yed di aly zer rep ro ces sing for ho me he mo di - aly sis. Ho me He mo di al Int 2000;4: Lo ca tel li F, Bu on cris ti a ni U, Ca na ud B, Köhler H, Pe titc lerc T, Zucc hel li P. Di aly sis do se and fre qu ency. Nep hrol Di al Trans plant 2005; 20(2): Gold farb-rum yant zev AS, Ley poldt JK, Nelson N, Kut ner NG, Che ung AK. A cros so ver study of short da ily ha e mo di aly sis. Nep hrol Di - al Trans plant 2006;21(1): Nes ral lah GE, Su ri RS, Car ter ST, Mo ist LM, Garg AX, Awa ra ji C, et al. The In ter na ti o nal Qu o ti di an Di aly sis Re gistry: an nu al re port He mo di al Int 2007;11(3): Da u gir das JT, Cher tow GM, La ri ve B, Pi er ra - tos A, Gre e ne T, Ayus JC, et al; Fre qu ent Hemo di aly sis Net work (FHN) Tri al Gro up Ef fects of fre qu ent he mo di aly sis on me a su res of CKD mi ne ral and bo ne di sor der. J Am Soc Nep hrol 2012;23(4): Ting GO, Kjells trand C, Fre i tas T, Car ri e BJ, Zarg ha me e S. Long-term study of high-co mor - bi dity ESRD pa ti ents con ver ted from con ven - ti o nal to short da ily he mo di aly sis. Am J Kid ney Dis 2003;42(5): FHN Tri al Gro up, Cher tow GM, Le vin NW, Beck GJ, Dep ner TA, Eg gers PW, Gass man JJ, et al. In-cen ter he mo di aly sis six ti mes per we ek ver sus thre e ti mes per we ek. N Engl J Med 2010;363(24): Fa gug li RM, Re bol di G, Qu in ta li a ni G, Pa si ni P, Ci a o G, Cic co ni B, et al. Short da ily he mo - di aly sis: blo od pres su re con trol and left ventri cu lar mass re duc ti on in hyper ten si ve he mo di aly sis pa ti ents. Am J Kid ney Dis 2001; 38(2): Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2013;6(1)

7 GÜNLÜK HEMODİYALİZ TEDAVİLERİ: KISA GÜNLÜK VE GECE HEMODİYALİZ TEDAVİSİ Kenan TURGUTALP ve ark. 28. Mu ras hi ma M, Ku mar D, Doy le AM, Glick man JD. Com pa ri son of in tra di aly tic blo od pres su - re va ri a bi lity bet we en con ven ti o nal thri ce we - ekly he mo di aly sis and short da ily he mo di aly sis. He mo di al Int 2010;14(3): Su san ti tap hong P, Ko u lo u ri dis I, Balk EM, Madi as NE, Ja ber BL. Ef fect of fre qu ent or ex ten - ded he mo di aly sis on car di o vas cu lar pa ra me ters: a me ta-analy sis. Am J Kid ney Dis 2012;59(5): Chan CT, Gre e ne T, Cher tow GM, Kli ger AS, Sto kes JB, Beck GJ, et al.; Fre qu ent He mo di - aly sis Net work (FHN) Tri al Gro up. De ter mi - nants of left ven tri cu lar mass in pa ti ents on he mo di aly sis: Fre qu ent He mo di aly sis Net work (FHN) Tri als. Circ Car di o vasc Ima ging 2012; 5(2): Yu en D, Pi er ra tos A, Ric hard son RM, Chan CT. The na tu ral his tory of co ro nary cal ci fi ca ti - on prog res si on in a co hort of noc tur nal ha e - mo di aly sis pa ti ents. Nep hrol Di al Trans plant 2006;21(5): Gal land R, Tra e ger J, Ar ko uc he W, Cle a ud C, De la wa ri E, Fo u qu e D, et al. Short da ily hemo di aly sis ra pidly im pro ves nut ri ti o nal sta tus in he mo di aly sis pa ti ents. Kid ney Int 2001; 60(4): Pi er ra tos A, Ou wendyk M, Fran co e ur R, Vas S, Raj DS, Ecc les to ne AM, et al. Noc tur nal hemo di aly sis: thre e ye ar ex pe ri en ce. J Am Soc Nep hrol 1998;9(5): Yu en D, Ric hard son RM, Fen ton SS, Mc- Grath-Chong ME, Chan CT. Qu o ti di an noc turnal he mo di aly sis im pro ves cyto ki ne pro fi le and en han ces eryt hro po i e tin res pon si ve ness. ASA I O J 2005;51(3): Kay sen GA, Gre e ne T, La ri ve B, Meh ta RL, Lind say RM, Dep ner TA, et al; FHN Tri al Gro - up. The ef fect of fre qu ent he mo di aly sis on nut ri ti on and body com po si ti on: fre qu ent He mo di aly sis Net work Tri al. Kid ney Int 2012; 82(1): Ja ber BL, Schil ler B, Bur kart JM, Da o u i R, Kra us MA, Le e Y, et al; FRE E DOM Study Gro - up. Im pact of short da ily he mo di aly sis on restless legs symptoms and sle ep dis tur ban ces. Clin J Am Soc Nep hrol 2011;6(5): Au ro ra RN, Chowd hu ri S, Ra mar K, Bis ta SR, Ca sey KR, Lamm CI, et al. The tre at ment of cen tral sle ep ap ne a syndro mes in adults: prac ti ce pa ra me ters with an evi den ce-ba sed li te ra tu re re vi ew and me ta-analy ses. Sle ep 2012;35(1): Hanly PJ, Ga bor JY, Chan C, Pi er ra tos A. Day ti me sle e pi ness in pa ti ents with CRF: impact of noc tur nal he mo di aly sis. Am J Kid ney Dis 2003;41(2): Koch BC, Nag te ga al JE, Ha gen EC, We e PM, Kerk hof GA. Dif fe rent me la to nin rhythms and sle ep-wa ke rhythms in pa ti ents on pe ri to ne al di aly sis, day ti me he mo di aly sis and noc tur nal he mo di aly sis. Sle ep Med 2010;11(3): Ba ru a M, Hla du ne wich M, Ke u nen J, Pi er ra - tos A, McFar la ne P, So od M, Chan CT. Success ful preg nan ci es on noc tur nal ho me he mo di aly sis. Clin J Am Soc Nep hrol 2008; 3(2): Ku rel la Ta mu ra M, Un ruh ML, Nis sen son AR, La ri ve B, Eg gers PW, et al; Fre qu ent He mo - di aly sis Net work (FHN) Tri al Gro up. Ef fect of mo re fre qu ent he mo di aly sis on cog ni ti ve functi on in the fre qu ent he mo di aly sis net work trials. Am J Kid ney Dis 2013;61(2): Cor ne lis T, Ko tan ko P, Gof fin E, Ko o man JP, van der San de FM, Chan CT. Can in ten si ve he mo di aly sis pre vent loss of func ti o na lity in the el derly ESRD pa ti ent? Se min Di al 2011; 24(6): Fin kels te in FO, Schil ler B, Da o u i R, Gehr TW, Kra us MA, Le a J, et al. At-ho me short da ily he mo di aly sis im pro ves the long-term he althre la ted qu a lity of li fe. Kid ney Int 2012;82(5): Ab del-ka der K, Un ruh ML. Be ne fits of short da ily ho me he mo di aly sis in the FRE E DOM Study: is it abo ut per son, pla ce, ti me, or tre at - ment? Kid ney Int 2012;82(5): Pa in ter P, Kras noff JB, Kus kows ki M, Fras set - to L, Jo han sen K. Ef fects of mo da lity chan ge on he alth-re la ted qu a lity of li fe. He mo di al Int 2012;16(3): Hall YN, La ri ve B, Pa in ter P, Kay sen GA, Lindsay RM, Nis sen son AR, et al; Fre qu ent Hemo di aly sis Net work Tri al Gro up. Ef fects of six ver sus thre e ti mes per we ek he mo di aly sis on physi cal per for man ce, he alth, and func ti o ning: Fre qu ent He mo di aly sis Net work (FHN) ran do - mi zed tri als. Clin J Am Soc Nep hrol 2012; 7(5): Wo ods JD, Port FK, Or zol S, Bu on cris ti a ni U, Yo ung E, Wol fe RA, et al. Cli ni cal and bi oc - he mi cal cor re la tes of star ting `da ily' he mo di - aly sis. Kid ney Int 1999;55(6): Jun M, Jar di ne MJ, Gray N, Mas ter son R, Kerr PG, Agar JW, et al. Out co mes of ex ten dedho urs he mo di aly sis per for med pre do mi nantly at ho me. Am J Kid ney Dis 2013;61(2): Kjells trand CM, Bu on cris ti a ni U, Ting G, Tra - e ger J, Pic co li GB, Si ba i-gal land R, et al. Short da ily ha e mo di aly sis: sur vi val in 415 pati ents tre a ted for 1006 pa ti ent-ye ars. Nep hrol Di al Trans plant 2008;23(10): Su ri RS, Lind say RM, Bi e ber BA, Pi so ni RL, Garg AX, Aus tin PC, et al. A mul ti na ti o nal cohort study of in-cen ter da ily he mo di aly sis and pa ti ent sur vi val. Kid ney Int 2013;83(2): We in handl ED, Li u J, Gil bert son DT, Ar ne son TJ, Col lins AJ. Sur vi val in da ily ho me he mo - di aly sis and matc hed thri ce-we ekly in-cen ter he mo di aly sis pa ti ents. J Am Soc Nep hrol 2012;23(5): Mohr PE, Ne u mann PJ, Fran co SJ, Ma ra i nen J, Loc krid ge R, Ting G. The ca se for da ily di - aly sis: its im pact on costs and qu a lity of li fe. Am J Kid ney Dis 2001;37(4): McFar la ne P, Ko men da P. Eco no mic con si - de ra ti ons in fre qu ent ho me he mo di aly sis. Se - min Di al 2011;24(6): Van hol der R, Da ven port A, Han ne do uc he T, Ko o man J, Krib ben A, La me i re N, et al; Di aly - sis Ad vi sory Gro up of Ame ri can So ci ety of Nep hro logy. Re im bur se ment of di aly sis: a com pa ri son of se ven co un tri es. J Am Soc Nep hrol 2012;23(8): Su ri RS, Nes ral lah GE, Ma in ra R, Garg AX, Lind say RM, Gre e ne T, et al. Da ily he mo di - aly sis: a syste ma tic re vi ew. Clin J Am Soc Nep hrol 2006;1(1): Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2013;6(1) 15