Dünya da ve Türkiye de Geriatri Hemşireliği Eğitimi. Yeter KİTİŞ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Transkript

1 Dünya da ve Türkiye de Geriatri Hemşireliği Eğitimi Yeter KİTİŞ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

2 Dünya yaşlanıyor!!! Dünya da 60 yaş üzeri nüfus 2050 yılında 2 milyara ulaşacak (%22) Japonya %27 oranı ile en yaşlı ülke olacak İsviçre %26 oranı ile Japonya yı izleyecek

3 Yaşlılık sorunlarına ilgi artıyor 1982 Viyana Yaşlılık Asamblesi 1990 WHO Yaşlanma ve Sağlık programları 1999 Dünya Yaşlılar Yılı 2002 Madrid Yaşlanma Asamblesi Uluslar arası Yaşlanma Eylem Planı

4 Geriatri/Gerontoloji Hemşireliği Yaşlıların özgün gereksinimlerini anlamayı, değerlendirmeyi, bakım ve rehabilitasyonu planlamayı,uygulamayı bilgi ve beceri ile yürüten bakım etkinliklerini kapsar. Ayrıca geriatri hemşiresinin bakımı herhangi bir patolojik sürecin çözümlenmesine yönelik uygulamaları ve yaşlının bakımından sorumlu profesyonel olmayan bakım vericileri de kapsar.

5 Geriatri Hemşiresinin Çalışma Alanları GYA desteğine gereksinimi olanların bakıldığı subakut ya da uzun dönem bakım veren özelleşmiş kurumlarda Gereksinime göre apartman dairesi, destekli yaşam evi ya da huzurevi hizmeti sunan emekli birliklerinde Yaşlıya yönelik aşılama kan şekeri ölçümü, kan basıncı ölçümü yapılan ve planlı aktiviteler düzenleyen gündüz bakım kurumlarında

6 Geriatri Hemşiresinin Çalışma Alanlarıdevam İGYA lerinde desteğe ihtiyaç duyanlara hizmet verilen dinlenme evlerinde Akut bakım sonrası destekleyici tedavi, rehabilitasyon, palyatif tedavi ve bakım hizmeti veren geçici bakım ünitelerinde Yaşam bulgularının izlenmesi, yara bakımı, eğitim, danışmanlık, ilaç uygulamaları gibi hizmetler için ev ziyareti yapılan toplum bakım hizmetlerinde

7 Gerontoloji Hemşireliği Standartları 1.Fizyolojik sağlık 2. Fonksiyonel sağlığın ideal hale getirilmesi 3. Sorumlu bakım 4. İlgili bakım 5. Sağlık sistemi 6. Emniyet ve güvenlik Canadian Gerontological Nursing Association 2010

8 Gerontoloji Hemşiresinin Rolleri Klinisyen İletişimci İşbrlikçi Savunucu Bilim adamı Profesyonel Eğitici Sağlık sistemi üyesi Lider Canadian Gerontological Nursing Association 2010

9 WHO Gerontoloji Hemşireliği Tanımı WHO Gerontoloji Hemşiresini, ağırlıklı olarak yaşlılarla çalışan, hemşirelik bakımı sağlayan, multidisipliner sağlık ve sosyal bakım ekibini bir üyesi olarak tanımlamaktadır. Gerontoloji hemşiresi temel eğitimi üzerine gerontoloji eğitimini tamamlayarak yetki belgesi alan hemşiredir.

10 ABD de Geriatri Hemşireliği ABD de geriatri hemşireliği uzun yıllardan bu yana değişik fonlarla desteklenen bir alan olmasına rağmen yapılan değerlendirmeler henüz geriatri hemşireliğinin gereksinimlerin çok gerisinde olduğu anlatmaktadır. Mezey ve Fulmer 2002

11 ANA gerontoloji üzerine ilk toplantısını 1962 yılında yapmıştır 1966 yılında Geriatri Hemşireliği çalışma grubunu oluşturarak Gerontoloji Hemşireliği Sertifika programını başlatmıştır 2002 yılında ABD de 4200 sertifikalı geriatri hemşiresi bulunmaktadır. Bu sayı tüm sertifika programlarından mezun olanların %1 ini oluşturmaktadır. İleri hemşirelik uygulayıcılarının ise %3 ü gerontoloji hemşireliği sertifikasına sahiptir.

12 ABD de oranı %13 olan yaşlı nüfusun 2030 da % %20 olacağı beklendiği ve medicare in yaşlılarda bakım hatalarının ve önlenebilir sağlık sorunlarının maliyetinin karşılanmayacağını beyan etmesinin bu alanda hizmet edecek sağlık profesyonellerinin eğitimini zorunlu kıldığına değinilmektedir.

13 Master derecesine sahip geriatri hemşireleri tüm masterlilerin %3 ünü oluşturmaktadır. Geriatri hemşireliği alanında öğretim elemanı yetersizliği mevcuttur. ABD de Geriatri alanında hemşire gereksiniminden dolayı yetişkin sağlığı ve aile sağlığı alanında çalışan 2.2. milyon hemşirenin eğitim programına ve tüm hemşirelerin lisans eğitim programına geriatri ders içeriğinin eklenmesi üzerinde fikir birliği oluşmuştur. Mezey ve Fulmer 2002

14 Ulusal Geriatric Nursinbg Association (NGNA) a göre Lisans programlarının üçte birinde gerontoloji ile ilgili teorik içerik sunulmakta öğrencilerin üçte ikisi ise gerontoloji hakkında ders alamamaktadır. Mezey ve Fulmer 2002

15 Amerikan Hemşirelik Okulları Birliği (AACN) ye göre Yeni mezun hemşirelerin; iş yükünün %65 ten fazlasını, hastane yatış günlerinin %50 den fazlasını ve ayaktan primer bakım hizmetlerinin %60 ını, ev ziyaretlerinin %70 ini, özel bakım hizmetlerinin%85 ini yaşlılar kullanmaktadır.

16 Bu nedenle yaşlılara iyi hizmet verebilmek için mezunların gerontoloji hemşireliği bakış açısına sahip olmaları gerektiği belirtilmektedir. En iyi uygulama mezuniyet öncesi öğrencilere teorik ve uygulamalı gerontoloji hemşireliği dersleri konulması, mezuniyet sonrasında hizmet içi eğitim programlarına gerontoloji hemşireliği derslerinin entegre edilmesi olduğuna vurgu yapılmaktadır.

17 AVRUPA DA GERİATRİ HEMŞİRELİĞİ

18 Evde bakımda tam gün çalışan başına düşen kullanıcı sayısı kurum bakımında tam gün çalışan başına düşen kullanıcı sayısından daha yüksektir. Evde bakımda tam gün çalışan başına kullanıcı sayısı Kurum bakımında tam gün çalışan başına kullanıcı sayısı

19 OECD ülkelerinin çoğunda yaklaşık yarısı hemşirelerden oluşan tam gün çalışanları çoğunlukla kurum bakımında istihdam edilmektedir. Toplam Evde bakım Kurum bakımı Yeni zelanda Japonya İtalya Birleşik Krallık Avusturalya Fransa Almanya Holanda Çek Cum. Danimarka Finlandiya Amerika İsviçre Slovak cum. Macaristan

20 WHO WHO Avrupa Bölgesi Münih Deklerasyonu ile ebe ve hemşirelerin güçlendirilmesi 14. Sağlık Asamblesinde ebe ve hemşirelerin mortalitenin azaltılması ve sağlıklı yaşam tarzı geliştirmede etkin rollerinin güçlendirilmesi, Uzmanlıklarının önünün açılması benimsenmesi sonrasında Gerontoloji hemşireliği desteklenmesi gereken uzmanlık alanlarından bir olarak benimsemiştir. WHO 2003

21 ENACO Avrupa Bölgesi Toplantısı Belçika 2002 Avrupa Yaşlı Bakımı Hemşireliği Akademisi (ENACO) değişik ülkelerden gelen gerontoloji hemşireleri ile Belçika da bir toplantı düzenledi. Yapılan toplantıda ENACO nun spesifik amaçları 1) Öğretim kadrosunun eğitimini güncellemek 2) Avrupa da gerontoloji hemşireliği eğitiminde çekirdek müfredat programını oluşturmak 3) Avrupa da Gerontoloji hemşireleri arasında bir iletişim ağı oluşturmak. Milisen ve ark. 2004

22 WHO Avrupa Gerontoloji Hemşireliği Kursunun Amacı Öğrencilere entelektüel ve hayal etme yeteneklerini geliştiren ileri eğitimsel deneyimler sunmak, bu yolla bağımsız karar verme ve problem çözme becerileri kazandırmak Soruşturan ve yaratıcı bir eğitim çevresi sağlamak Öğrencinin bireyin yaşla birlikte değişen gereksinimlerine yanıt verme yeteneğini geliştirmek Öğrencinin araştırma sonuçlarına ilişkin farkındalığını artırmak ve bu sonuçları gerontoloji hemşireliği uygulama alanına aktarmasını kolaylaştırmak WHO 2003

23 WHO Avrupa Gerontoloji Hemşireliği Müfredatı Teorik ve uygulama ve her ikisinin kombine edildiği modüllerden (toplam 8 modül; 1, 4, 5 ve 6. modüller çekirdek müfredattan, diğerleri ise Uzman hemşirelik müfredatının modülleridir) oluşmaktadır. Kursun tamamlanması ile mezunun yetkinlik kazanacağı alanlar 1. Yönetim ve öğretim 2. İşbirliği içinde çalışma 3. Değerlendirme, tedavi ve bakım yönetimi WHO 2003

24 WHO Gerontoloji Eğitim Genel Özellikler Yetişkin eğitim ilkelerine uygun, öğretmen ve öğrencinin birlikte geliştiği ve aktif olduğu eğitim ortamı Son teknolojinin kullanımı, didaktik eğitim mümkün olduğu kadar sınırlı olmalı Klinik alanda iyi bir rehberlik Öğretmen/öğrenci optimum düzeyde (en fazla öğrenci 30; öğrenci:öğretmen =1:10Yıllık toplam Eğiticilerin yeterliliği (akademik yeterlilik, alana özgü bilgi, beceri, deneyim) Dersin teorik kısmı okullarda, uygulaması hastane, günlük bakım merkezi ve bakım evlerinde olmalıdır ECTS saat

25 WHO Avrupa Geriatri Hemşireliği Müfredatı Modül 1. Giriş Modülü Kavram, Teori ve Uygulama 2 hafta 60 saat 3 ECTS Modül 3 Gerontoloji Hemşireliği II Uygulama modülü Psikolojik ve Sosyal Durumlar 8 HAFTA 240 SAAT 12 ECTS Modül 5 Karar verme 2 hafta 60 saat 3 ECTS Modül 7 Gerontoloji Hemşireliği III Fiziksel ve spiritüel Yönler 8 Hafta 240 sat 12 ECTS Modül 2. Gerontoloji Hemşireliği I Psikolojik ve Sosyal Durumlar 8 Hafta 240 saat 12 ECTS Modül 4 Araştırma Bilgisi 2 hafta 60 saat 3 ECTS Modül 6 Liderlik ve Yönetim Kaynakları 2 hafta 60 saat 3 ECTS Modül 8 Gerontoloji Hemşireliği IV Uygulama Modülü Fiziksel ve Spiritüel Yönler 8 Hafta 240 saat 12 ECTS

26 Avrupa ülkelerinde Gerontoloji-Geriatri Hemşireliği Temel eğitim sonrası nursing practice programları Gerontoloji master programları Master sonrası sertifika programları Yetişkin-geriatrik hemşireliği master and doktora programları bulunmaktadır.

27 İngiltere Geriatrik Tıp eğitimini başladığı yıllarda hemşirelik müfredatlarında yetişkin hemşireliği dersleri içerisine yaşlı bakımına ilişkin konular eklenmiştir. Geriatri özel eğitimi master ve doktora düzeyinde verilmektedir.

28 Almanya Geriatri alanında regüler hemşirelik programına direk öğrenci alınmaktadır ve bu öğrenciler geriatri hemşiresi olarak mezun olmaktadır. Regüler hemşirelik eğitimi 3 yıldır.

29 Hollanda Hollanda da temel hemşirelik eğitimi üzerine sertifika programları yürütülmektedir.

30 Danimarka Danimarka Geriatri eğitimi Bachelor degree düzeyindekilere verilen yedi uzmanlık alan eğitiminden biridir 18 aylık klinik uygulamadan oluşmaktadır. Huss ve ark den bu yana tüm bölgelerde 75 yaş ve üzerine yılda iki kez ev ziyareti yapılan bir metaanaliz çalışmasında yaşlılara yapılan önleyici ziyaretlerin sakatlıkları azalttığı bulunmuştur.

31 Finlandiya Finlandiya Hemşireler genel hemşirelik eğitiminin arkasından yedi alandan birinde 6 ay uygulama yaparak özelleşmektedir. Bunlardan ikisi geriatri ve palyatif bakımdır.

32 Belçika Belçika Belçika Bachelor degree düzeyindekilere yönelik 0-60 ECTS ikinci bir bachelor degree ya da sürekli eğitim programı olarak eğitim vermektedir. Bu alanda ileri uzmanlık için altı yılda bir yenileme gerekmektedir.

33 Norveç Norveç Hemşireler mezuniyet sonrası 1 yıl süreli eğitimle geriatri hemşireliği alanında özelleşmektedirler

34 Japonya Üç farklı düzeyde çalışma izni alan (registered nurse) hemşirelere gerontoloji özel dal eğitimi verilmektedir. Ulusal sınavdan geçmek ve çalışma izni almak zorunludur. Ayrıca register olduktan sonra Japonya Üniversite Hemşirelik Programları Birliği (JANPU) tarafından yönetilen sertifikalı hemşirelik uzmanlık eğitimi alanlardan biri de gerontoloji hemşireleridir.

35 İsviçre İsviçre Hemşire sicili aldıktan sonra (post registration) verilen umanlık eğitimlerinden biri gerontoloji hemşireliğidir.

36 Geriatri hemşiresi açığını kapatmak için, Hemşirelik okullarına geriatri hemşireliği profilini yükseltmek, bu alanda yeni hemşireler yetiştirmek, bu amaç için toplum sağlık kaynakları ve kurumları ile işbirliği yapma misyonu biçilmektedir.

37 AACN nin Okullara önerileri 1.Gerontoloji alanında yetkinleşin 2.Müfredata gerontolojiyi yerleştirin 3. Müfredat teknoloji ile zenginleştirin 4. Toplum ve klinik işbirliğini geliştirin 5. Öğrencilerde geriatri alanına ilgi uyandırın ve destekleyin Thornlow ve ark 2006

38 Yaşlı sayısındaki hızlı artış akut ve kritik bakım gereksiniminde hızlı artışa yol açmıştır. Bu durumdan kendine pay çıkaran kuruluşlardan biri de Amerika Akut Bakım Hemşireleri birliğidir.

39 America Kritik Bakım Hemşireleri Birliği Akut ve kritik bakım alanlarında yaşlı bireylerle karşılaşacakları için k bakım hemşireliği uygulayıcılarının (CNS) geriatri konusunda yeterlilik kazanmaları önerilmektedir American association of critical care nurses 2012

40 Yetişkin ya da Gerontoloji Akut Bakım Hemşireliği Yapabilme Şartları Yetişkin ya da gerontolojik akut bakım hemşireliği eğitimi almış olmak Hemşirelik yetki belgesi almak APRN lisansı almak Hemşirelik mezuniyet programınının akredite olması Yetişkin ya da gerontoloji akut bakım hemşiresi olarak çalışıyor olmak

41 Nurse Practitioner Fakülteleri Ulusal Organizasyonu (NONPF) Yaşlılarla çalışan tüm advanced practice hemşireleri için ayrıca Akut Bakım Hemşireliği Pratisyenleri ve Primer Bakım Hemşire Pratisyenleri için mezuniyet öncesinde geliştirecekleri yeterlilikler belirlemiştir. American Association of Critical Care Nurses 2012

42 ABD Lisans, önlisans ya da hastane okullarında tamalanan eğitimin arkasından hemşirelik sicili alanlara ANCC tarafından sağlanan beş uzmanlık eğitim alanından biri gerontoloji hemşireliğidir. Bu eğitimle hemşirelere nurse practitioner ünvanı verilmektedir. ABD de Gerontoloji alanında klinik hemşirelik uzman-lığı alanında master ve doktora programları bulunmaktadır. ANCC sınavını başarmak gerekmektedir.

43 Geriatri Primer Bakım Hemşireliği Amerika Hemşire kredilendirme Merkezi (AACC) tarafından sertifikalandırılan Yetişkin Primer Bakım Hemşireliği yükseklisans programları bulunmaktadır. Ör: John Hopkins School of Nursing Ayrıca Gerontoloji Hemşireliği kariyeri yapmak isteyenler için National Hartford Center of Gerontoltogical Nursing Excellence tarfından yürütülen iki yıllık doktora programları bulunmaktadır.

44 On line geriatri hemşireliği yükseklisans programları, ve lisans öğrencileri ve mezunlar için yaygın olarak sertifika programları yürütülmektedir.

45 Diplomalı İleri Uygulama Hemşireliği (APRN) Müfredatı Konsensus Modeli Eğitim, akreditasyon ve lisaslama yoluyla düzenleme Özel Toplum odaklı Rol APRN Çekirdek müfredat Profesyonel organizasyonlarca tanınan özel yeterlilikler: onkoloji, palyatif bakım, nefroloji Toplum yapısına göre gerekli çekirdek yeterlilikler Patofizyoloji Farmakoloji Sağlık değerlendirmesinde ilerleme Master ya da hemşirelik uygulama doktorası American Association of College of Nursing 2010

46 Nurse Practitioner Fakülteleri Birliği ve Hemşirelik okulları birliğinin oluşturduğu konsensusa göre yetişkin-yaşlı primer bakım hemşiresinin yeterlilikleri 1. Sağlığı koruma, geliştirme, hastalıkları önleme ve tedavi a) Sağlık durumunu değerlendirme b) Sağlık durumunu tanılama c) Bakımı planı ve tedaviyi uygulama 2. Hemşire ve hasta ilişkisi 3. Öğretme ve koçluk fonksiyonu 4. Profesyonel rol 5. Sağlık bakım hizmetlerini yönetmek ve tartışmak 6. Kaliteli sağlık bakımını temin etmek ve izlemek 7. Kültürel ve spiritüel yeterlilik American Association ofcollege of Nursing 2010

47 NGNA (National Geriatric Nurse Association) Amerika daki tüm hemşirelik müfredatlarında ve diplomalı hemşirelerin hizmet içi eğitim programlarına zorunlu gerontoloji eğitimi konulması hakkındaki görüş raporu içeriği:

48 NGNA (National Geriatric Nurse Association) yılına kadar tüm mezuniyet öncesi hemşirelik programlarına üç saatlik teorik gerontoloji dersi eklenmesi 2. Kayıtlı hemşirelik programlarının 2013 yılına kadar mezuniyet öncesi hemşirelik programlarına geriatri alanında üç saatlik uygulama koyması 3. Ülkede çalışan tüm pratisyen hemşirelere yeniden lisans vermek için her yıl geriatri alanında en az iki saat hizmet içi eğitim yapılması

49 Amerikan Hemşirelik Kredilendirme Merkezi (ANCC) Sertifika programına katılmak için Aktif kayıtlı hemşire lisansının olması, ABD sınırları içinde oturuyor olma ya da yasal olarak tanınan bir ülkede profesyonel olmak Uluslararası başvurular için ilave kriterler Kayıtlı hemşire olarak iki yıl full time çalışmaya eşdeğer deneyime sahip olmak Son üç yılda gerontoloji hemşireliği özel alanında en az 2000 saat uygulama yapmış olmak Son üç yılda gerontoloji hemşireliği alanında 30 saatlik hizmet içi eğitimi tamamlamış olmak

50 Türkiye yaşlanıyor!!! BM verilerine göre yaş üzeri nüfus %12.9 olacak

51 Yaşlıların Artan Bakım Gereksinimleri Hemşire Gereksinimini artırıyor.. Türkiye de son yıllarda yaşlı bakımı alanında hizmet gereksiniminin arttığı iyice hissedilmiş olmakla birlikte hemşirelik eğitiminin bu alandaki gereksinimi karşılayacak içerik ve nitelikten uzak olduğunu söylemek mümkündür.

52 Ülkemizde Geriatri hemşireliği özel alan olarak ele alınmamaktadır. Lisans programlarında dahiliye veya halk sağlığı dersleri içerisinde bir konu olarak işlenmektedir. Lisansüstü programlarda dahiliye bölümü tarafından açılan geriatri ya da gerontoloji hemşireliği dersleri haftada 2 saat teorik ders şeklinde verildiği görülmektedir.

53 Ülkemizde yaşlıya yönelik hizmet veren hemşirelerin çoğu huzurevleri ve yaşlı bakımevlerinde hizmet vermektedir.

54 Geriatri Hemşireliği Yükseklisans Programı 1. Ege Üniversitesi Hemşirelik fakültesi geriatri hemşireliği YL programı 2009 yılında başlamıştır. Tezli program toplam 21 yerel krediden az olmamak koşuluyla en az yedi adet ders, bir seminer dersi ve tez çalışmasından oluşur. Programın toplam AKTS kredisi 120'dir. 2. Adnan Menderes Üniversitesi eğitim öğretim yılında (Yaşlı Sağlığı ve Bakımı) tezli yükseklisans programı açma teklifinde bulunmuştur.

55 Ege Üniversitesi Geriatri Hemşireliği Yükseklisans Programı Zorunlu dersler Ders adı Ders türü Saat/ kredi Yaşlılığa Sosyolojik Bakış Teorik 2/8 Yaşlılık Fizyolojisi ve Patofizyolojisi Teorik 2/7 Seçmeli dersler Ders adı Ders Türü Saat/ Kredi Yaşlılıkta Palyatif Bakım ve Yaşam Teorik 2/7 Sonu Bakım Seminer Teorik 2/6 Huzurevi uygulaması Uygulama 10/8 Yaşlılarda Akut ve Kronik Hastalık Uygulama 10/8 Yönetimi Uygulaması Yaşlıda Farmakolojik Yaklaşımlar 2/8 Bilgisayar Uygulamalı Biyoistatistik Teorik 3/8 Sağlık Bilimlerinde Araştırma Teorik 2/8 Geriatri Yoğun Bakım Hemşireliği Teorik 2/8 Tez çalışması 27 Uzmanlık alan dersi 3

56 Arel Üniversitesi Geriatri Hemşireliği Yüksek lisans programı Gerontoloji ve geriatri hemşireliği Geriatrik epidemiyoloji Biyopsikososyal yaklaşım Geriatrik değerlendirme Geriatri hemşireliği Evde ve kurumda bakım derslerini içermektedir.

57 Yükseklisans programlarında geriatri/gerontoloji hemşireliği dersi bulunan üniversiteler Dokuz Eylül Üniversitesi Marmara Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi Acıbadem Üniversitesi Gazi Üniversitesi Celal Bayar Üniversitesi Koç Üniversitesi Süleyman Demirel Üniversitesi Arel Üniversitesi

58 Bu yükseklisans derslerinden sadece Koç üniversitesinin Geriatri Hemşireliği dersi haftada üç saat, diğerleri haftada iki saat olmak üzere hepsi teorik derstir. Akdeniz Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi nde Gerontoloji Bölümü bulunmaktadır

59 Mezunlara ve Eğitimcilere Yönelik Kurslar Ülkemizde son yılarda geriatrik bakım alanında kurslar düzenlenmektedir. Henüz onaylanmış bir sertifika programı yoktur.

60 Hacettepe Üni. Geriatri Hemşireliği Yükseklisans dersi Yaşlı bireyin bakım gereksinimleri ve hizmet modelleri Türkiye de ve Dünya da geriatri gerontoloji hemşireliğinin gelişimi Yaşlılıkla ilgili araştırma ve çalışmaların değerlendirilmesi Yaşlı ile çalışmada disiplinler arası çalışmanın önemi Yaşlı bakımevlerinde uygulama Hastanelerde yaşlı bakımı konularını içermektedir.

61 Marmara Üniversitesi Geriatri hemşireliği ders içeriği 1. Geriatride Temel Prensipler 2. Geriatrinin Tanımı, Dünya'da ve Ülkemizde Yaşlı nüfus 3. Yaşlanma Teorileri 4. Yaşlı Hastalara Yaklaşım 5. Yaşlıdaki Fizyolojik Değişikler 6. Geriatride Yaşam Kalitesi 7. Geriatrik Hastada Beslenme ve Sıvı Dengesi 8. Geriatrik Hastalarla İletişim

62 Marmara Üniversitesi Geriatri hemşireliği ders içeriğidevam 9. Geriatrik Hastalıklar 10. Ev Kazalarının ve Düşmelerin Önlenmesi 11. Geriatrik Hastalarda İlaç Kullanımı 12. Geriatrik Hastalıkların Psikososyal Gereksinimleri 13. Geriatrik Rehabilitasyon 14. Yaşlı İstismarı 15. Ders çalışma haftası 16. Yarıyıl sonu sınavı

63 Üniversite Dersin düzeyi Kredisi Türü Uludağ Ünv. Lisans 3 Teorik Balıkesir Ünv. Lisans 2 Teorik 19 Mayıs Ünv. Y.lisans 3 Teorik Koç Ünv. Y.lisans 3 Teorik Selçuk Ünv. Lisans 2 Teorik Dokuz Eylül Ünv. Y.lisans 2 Teorik

64 Yaşlı Bakım Programları 91 Üniversitede Yaşlı Bakım Ön lisans Programı bulunmaktadır. Kontenjanları arasında değişmektedir. YGS 2 puanı ile girmekteler Taban puan ararsında değişmekte. 29 u özel üniversitede 23 ü ikinci öğretim

65 Öneriler Hemşirelere yaşlı ile çalışma yeterliliğinin kazandırılması için lisans eğitimlerinin içeriğinin teorik ve uygulama açısından güçlendirilmesi, Özellikle yaşlı bireylerle çalışmak durumunda olan halk sağlığı hemşireliği, iç hastalıkları hemşireliği gibi uzmanlık alanlarında öğrencilere geriatrik değerlendirme ve uygulama yeterliliğinin kazandırılması Lisans ve yükseklisans mezunlarına yönelik geriatri hemşireliği sertifika programlarının başlatılması Yaşlı bireylerle çalışanlara kredili hizmet içi eğitim programlarının uygulanması önerilebilir.

66 Kaynaklar American Association of College of Nursing (2010)Adult-Gerontoltogy Primary Care Nurse Practitioner Competencies American Association of Critical Care Nurses (2012) AACN Scope And Standards For Acute Care Nurse Practıtıoner Practice Washington S:27 Bardach SH. Rowles GD.(2012)Geriatric Education in the Health Professions: Are We Making Progress? The Gerontologist; 0(0): 1 12 doi: /geront/gns006 Barton ve Mulley (2014) History of The Development of Geriatric Medicine in the UK pmj.bmj.com: Huss A. Stuck AE. Rubenstein LZ. Egger M. Clough-Gorr KM. Multidimensional preventive home visit programs for community-dwelling older adults: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. J Gerontol A Biol Sci Med Sci Mar;63(3):

67 Kaynaklar John Hopkins School of Nursing Mezey M. Fulmer T. (2002)The Future History of Gerontological Nursing. Journal of Gerontology: 57(7): Milisen K, De Geest S, Schuurmans M, Steeman E, Habets H, Defloor T, Schwendimann R; Meeting the challenges for gerontological nursing in Europe: The European Nursing Academy for Care of Older persons (ENACO). J Nutr Health Aging. 2004;8(3): Thornlow D. Latimer D. Kingsborough J. Arietti L. Caring for an Aging America a guide for nursing faculty Wallace M. Essentials ofgerontological Nursing. Springer Publishing 2008: World Health Organization 2003WHO EuropeGerontological Nursing Curriculum. WHO European Strategy for Continuing Education for Nurses and Midwives