BAKANLAR KURULU KARARI

Transkript

1 13 Mayıs 2006 CUMARTES - Sayı : Mayıs 2006 CUMARTES - Sayı : BAKANLAR KURULU KARARI Karar Sayısı : 2006/10399 Ekli Dokuzuncu Kalkınma Planı Stratejisi ( ) Hakkında Karar a ilikin Yüksek Planlama Kurulunun 21/4/2006 tarihli ve 2006/14 sayılı Kararının kabulü; 540 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 25 inci maddesine göre, Bakanlar Kurulunca 24/4/2006 tarihinde kararlatırılmıtır. Ahmet Necdet SEZER CUMHURBAKANI Recep Tayyip ERDOAN Babakan A. GÜL A. ENER M. A. AHN B. ATALAY Dıileri Bak. ve Bab. Yrd. Devlet Bak. ve Bab. Yrd. Devlet Bak. ve Bab. Yrd. Devlet Bakanı K. TÜZMEN M. AYDIN N. ÇUBUKÇU K. TÜZMEN Devlet Bakanı V, Devlet Bakanı Devlet Bakanı Devlet Bakanı C. ÇÇEK A. AKSU A.AKSU K. UNAKITAN Adalet Bakanı Milli Savunma Bakanı V. çileri Bakanı Maliye Bakanı H. ÇELK F. N.ÖZAK R.AKDA B. YILDIRIM Milli Eitim Bakanı Bayındırlık ve skan Bakanı Salık Bakanı Ulatırma Bakanı M. M. EKER M. BAESGOLU A. COKUN Tarım ve Köyileri Bakanı Çalıma ve Sos. Güv. Bakanı Sanayi ve Ticaret Bakanı M.H.GÜLER A. KOÇ O. PEPE Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Kültür ve Turizm Bakanı Çevre ve Orman Bakanı DOKUZUNCU KALKINMA PLANI STRATEJS ( ) HAKKINDA KARAR I. DOKUZUNCU KALKINMA PLANININ YAPISI VE UYGULAMA YAKLAIMI Deiimin çok boyutlu ve hızlı bir ekilde yaandıı, rekabetin younlatıı ve belirsizliklerin arttıı günümüzde, planlama, geçmite olduundan çok daha önemli ve gerekli hale gelmitir. Böyle bir ortamda, planlar her alanı detaylı düzenleme yerine strateji ve perspektif belirlemeye odaklanma durumundadır. Dokuzuncu Kalkınma Planının yapısı ve uygulama yaklaımı bu koullar ve ihtiyaçlar dikkate alınarak belirlenmitir. Bu çerçevede:

2 - Dokuzuncu Kalkınma Planı yedi yıllık bir dönem ( ) için hazırlanacaktır. - Temel amaç ve hedefler ile imkan ve kaynaklar arasındaki dengeyi gözetecek olan Dokuzuncu Kalkınma Planı, tutarlı ve gerçekletirilebilir önceliklere younlaacaktır. - Plan, öngörülebilirlii artıracak, belirsizlikleri azaltacak ve iç tutarlılıı olan bir politikalar seti oluturacaktır. - Plan deiik politika alanları arasında bütünlüü ve stratejik amaçları salamaya yönelik olarak, gelime eksenleri bazında hazırlanacaktır. - Sektörel politikalara gelime eksenleri içinde yer verilecektir. Plan; programlama, bütçeleme, projelendirme ve uygulama aamalarında temel referans belgesi olacaktır. - Kamu kuruluları Planın vizyonu, ilkeleri, gelime eksenleri ve politikaları çerçevesinde kendi görev alanlarına ilikin alt politikaların ve tedbirlerin gelitirilmesinden sorumludur. - Orta vadeli program, kurulu düzeyinde stratejik plan, bölgesel gelime planları ve sektör stratejileri aracılıı ile ilevsellii artırılacak olan Planın amaç ve öncelikleri, bütçe sürecinde kaynak tahsisi için temel çerçeveyi oluturacaktır. - Kamu kuruluları sonuç odaklı ve eksen bazlı yeni yaklaım gerei olarak, görev alanları ile ilgili konularda dier kurulularla ibirlii ve koordinasyon mekanizmalarının oluturulmasını ve kalıcı hale getirilmesini salayacaktır. - Temel hedeflere dönük performansı ölçmenin ve hesap verebilirliin zeminini oluturacak güçlü bir izleme ve deerlendirme mekanizması kurulacaktır. II. DOKUZUNCU KALKINMA PLANININ VZYONU dönemini kapsayan Dokuzuncu Kalkınma Planı, "istikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüen ve AB ye üyelik için uyum sürecini tamamlamı bir Türkiye" vizyonu ile hazırlanacaktır. III. TEMEL LKELER Bu vizyona ulaılırken aaıdaki ilkeler temel alınacaktır: - Ekonomik, sosyal ve kültürel alanlara bütüncül bir yaklaım esastır. - Toplumsal diyalog ve katılımcılık güçlendirilerek, toplumsal katkı ve sahiplenmenin salanması esastır. - nsan odaklı bir gelime ve yönetim anlayıı esastır. - Rekabetçi bir piyasa, etkin bir kamu yönetimi ve demokratik bir sivil toplum gelime sürecinde birbirini tamamlayan kurumlar olarak ilev görecektir. - Kamusal hizmet sunumunda; effaflık, hesap verebilirlik, katılımcılık, verimlilik ve vatanda memnuniyeti esastır. - Devletin ticari mal ve hizmet üretiminden çekilerek, politika oluturma, düzenleme ve denetleme ilevlerinin güçlendirilmesi esas olacaktır. - Politikalar oluturulurken kaynak kısıtı göz önünde bulundurularak önceliklendirme yapılacaktır.

3 - Uygulamanın vatandaa en yakın birimlerce yapılması esastır. - Toplumsal yapımızın ve bütünlüümüzün ortak miras ve paylaılan deerler çerçevesinde güçlendirilmesi esastır. - Doal ve kültürel varlıklar ile çevrenin gelecek nesilleri de dikkate alan bir anlayı içinde korunması esastır. IV. GELME EKSENLER Yukarıda belirtilen temel ilkeler çerçevesinde, Dokuzuncu Kalkınma Planı vizyonunun gerçekletirilmesi için aaıdaki stratejik amaçlar gelime eksenleri olarak belirlenmitir: - Rekabet Gücünün Artırılması - stihdamın Artırılması - Beeri Gelime ve Sosyal Dayanımanın Güçlendirilmesi - Bölgesel Gelimenin Salanması - Kamu Hizmetlerinde Kalite ve Etkinliin Artırılması Bu amaçlara ulaılmasıyla, AB ye yasal ve kurumsal uyum salamanın yanında, sosyal ve ekonomik göstergeler itibarıyla AB ortalamalarına yakınsama da gerçekletirilecektir. IV.1. REKABET GÜCÜNÜN ARTIRILMASI Makroekonomik stikrarın Kalıcı Hale Getirilmesi Ekonominin rekabet gücünün artırılması ve yüksek büyümenin sürdürülebilir kılınması için makroekonomik istikrar ortamının devamı salanacaktır. Maliye, para ve gelirler politikalarının uyumlu ve birbirlerini destekler ekilde uygulanmasına devam edilecektir. Plan döneminde, kamu borç stokunun milli gelire oranını düürme sürecini devam ettirecek ekilde mali disipline uyulacaktır. Bu amaçla, vergi tabanının geniletilmesi ve kayıt dıı ekonominin kayıt altına alınması yoluyla vergi gelirleri artırılacak ve kamu harcamalarında etkinlik salanacaktır. Gelirler politikası enflasyonla uyumlu bir ekilde uygulanacaktır. Fiyat istikrarının salanmasına yönelik olarak açık enflasyon hedeflemesi politikasına devam edilecektir. Dalgalı kur rejimi uygulaması çerçevesinde, döviz kuru piyasada arz ve talebe göre belirlenmeye devam edecektir. Makroekonomik istikrarı sürekli kılacak ve ekonominin etkin, esnek ve verimli bir yapıya kavumasını salayacak olan yapısal reformlar sürdürülecektir. Sürdürülebilir ve salam kaynaklarla finanse edilen bir cari açık için, yapısal reformların devam ettirilmesi, ihracat içinde katma deeri yüksek ürünlerin payının artırılması ve ihracat artıının sürekli kılınması salanacaktır. Ortamının yiletirilmesi ortamını iyiletirmek için çalımayı ve i yapmayı özendiren bir vergilendirme, finansal

4 kaynaklara kolay eriim, ürün ve girdi piyasalarında etkinlik, gelimi fiziki altyapı ve etkin yargı ve kamu hizmeti sunumu salanacaktır. letmelerin kazanç ve ilemleri ile istihdam üzerindeki vergi ve yükler rekabet gücünü olumsuz etkilemeyen bir yapıya kavuturulacaktır. Bata KOB ler olmak üzere iletmelerde kurumsal yönetiimin gelitirilmesi desteklenecektir. KOB lerin uygun koullarla çeitlendirilmi finansman imkanlarına eriimi kolaylatırılacaktır. Ürün ve girdi piyasalarının etkinliinin artırılması amacıyla; haksız rekabetin önlenmesine, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına, i gücü eitim seviyesinin yükseltilmesine, Ar-Ge faaliyetlerinin gelitirilmesine ve girdi maliyetlerinin düürülmesine önem verilecektir. letmeler için enerji, ulatırma, bilgi ve iletiim teknolojileri gibi fiziki altyapı imkanları iyiletirilecek, organize sanayi bölgeleri ve küçük sanayi siteleri bata olmak üzere uygun yatırım yeri imkanı salanacaktır. Yatırımcılara ve iletmelere yönelik kamu hizmetlerinin sunumunda etkinlik salamak üzere; saydam ve objektif kurallar getirilecek, iyi ileyen bir yargı sistemi oluturulacak, izin, onay ve ilemlerle ilgili bürokrasi azaltılacak, AB kuralları ile uyumlu bir devlet yardımları politikası uygulanacak, bilgi ve iletiim teknolojilerinden azami ölçüde faydalanılacak, ulusal ve bölgesel düzeyde mevcut potansiyellerin etkin tanıtımı ve bilgilendirme faaliyetleri gerçekletirilecektir. Ekonomide Kayıtdıılıın Azaltılması Tüm kesimlerin katılımıyla hazırlanacak kapsamlı bir strateji çerçevesinde, ekonomide kayıtdıılıın azaltılması için, güçlü toplumsal ve siyasi iradeyle, i ve çalıma hayatına ilikin mali yüklerin azaltılması, mevzuat ve ilemlerin basitletirilmesi, kamuya olan mali yükümlülüklerin affına yönelik düzenlemelere gidilmemesi, etkin bir denetim ve ceza sisteminin gelitirilmesi, idarelerin teknoloji altyapısının güçlendirilmesi ve kayıtdıılıın zararları konusunda toplumun bilinçlendirilmesi salanacaktır. Finansal Sistemin Gelitirilmesi Rekabetçi ölçee ulamı, kaynakları yatırıma yönlendirecek araç çeitliliine ve mali derinlie sahip, uluslararası standartlarda düzenlenen, denetlenen ve aracılık maliyetlerinin asgariye indirildii bir mali sektörün gelitirilmesi salanacaktır. Finansal piyasalarda ve bu piyasalardan kaynak temin eden reel sektörde kurumsal yönetiim ilkelerinin uygulanması salanacaktır. Reel sektörün, özellikle KOB lerin, finansman ihtiyacını karılamak amacıyla mali sistemden daha fazla yararlanması salanacaktır. Risk yönetiminin tüm finansal kurumlarda uygulanmasını salayacak düzenlemeler yapılacaktır. Finansal sistemimizde farklı kurulu ve enstrümanlar arasında rekabeti bozucu unsurlar ortadan kaldırılacaktır. Düzenleme ve denetimin finansal sistemdeki tüm alanları kapsaması salanacaktır. Enerji ve Ulatırma Altyapısının Gelitirilmesi Enerji ve ulatırma yatırımları öncelikli olmak üzere mal ve hizmet üretimine yönelik altyapının kalitesi iyiletirilecek, eriim imkanları artırılacak ve altyapı hizmetlerinin üretim maliyeti içindeki payı düürülecektir. Bu çerçevede, altyapı yatırımlarının yapılması ve iletilmesinin

5 öncelikle özel sektör tarafından gerçekletirilmesi esas olacaktır. Enerjinin sürekli, güvenli ve asgari maliyetle temini esastır. Nükleer enerji dahil alternatif enerji kaynakları da dikkate alınarak arz güvenliinin salanması, çevresel etkilerin en düük düzeyde tutulması, enerji endüstrisinin rekabetçi bir yapı içinde sanayinin uluslararası rekabet edebilirliine katkı salaması ile üretici ve tüketici ülkeler arasında transit konumun gelitirilmesi enerji politikasının ana unsurlarıdır. Enerji arz güvenliinin salanması hususunda birincil enerji kaynaklarına eriimin garanti edilmesi, ithal kaynaklara olan baımlılıın asgari düzeyde tutulması, elektrik üretim, iletim ve daıtım yatırımlarının zamanında yapılması; rafineriler ile petrol ve doalgaz depolama tesislerinin yeterli hale getirilmesi amaçlanmaktadır. Enerji sektörünün rekabete açılması, gerekli yatırımların kamu finansmanı üzerinde ek yük yaratmaksızın özel sektör tarafından yapılması, kamunun gözetim ve denetim faaliyetlerini etkin bir ekilde yerine getirerek arz güvenliini gözetmesi ve kamu mülkiyetindeki tesislerin özelletirilmesi salanacaktır. Ulatırma hizmetinin ekonomik ve sosyal hayatın gereksinimlerine cevap veren, trafik güvenliinin en üst düzeye çıkarıldıı, taıma türleri arasında dengenin ve tamamlayıcılıın salandıı, çada teknoloji ve uluslararası kurallarla uyumlu ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında sunulması temel amaçtır. Karayollarında aır taıt trafiinin youn olduu arterlerde kapasite ve kalite artırıcı bölünmü yol yapımlarına devam edilirken, yük taımacılıının demiryoluna kaydırılması, limanların ise kombine taımacılık yapılabilen birer lojistik merkezi haline getirilmesi salanacaktır. Gemilerin Türk tersanelerinde yüksek yerli katkı oranı ile üretilmesi ortamının yaratılması ve Türk deniz ticaret filosunun, özellikle koster filosunun, yenilenmesi hedefleri dorultusunda, Türkiye Tersaneler Master Planının sonuçları göz önüne alınarak yeni tersane alanları tesis edilecektir. Kentlerimizde arazi kullanım ve ulaım planlarına uygun, insana öncelik veren, kentin özgün yapısını ve farklı ulaım türlerini dikkate alan, ekonomik, güvenli ve ihtiyaç düzeyi ile uyumlu ulaım yapısı oluturulacaktır. Türkiye nin AB, Kafkas, Orta Asya ve Ortadou ülkeleri ile balantısını salayan arterler güçlendirilecektir. Çevrenin Korunması ve Kentsel Altyapının Gelitirilmesi Çevrenin korunması kısa vadede maliyet unsuru olarak görülmekle birlikte uzun vadede rekabet gücünü artırmakta ve sürdürülebilir kılmaktadır. Bu kapsamda bata AB olmak üzere uluslararası standartlara uyum sürecinin bir gerei olarak çevre altyapısının iyi planlanmı bir sürede ve maliyet etkin bir ekilde tamamlanması salanacaktır. Çevresel altyapı bata olmak üzere, kentsel altyapının i ve yaam kalitesini yükseltici ve rekabet gücünü destekleyici ekilde bütüncül olarak tamamlanması salanacaktır. AB uyum süreci içinde oluacak ek yatırımların etkin bir ekilde gerçekletirilmesi için yerel yönetimlerin teknik ve idari kapasitesi artırılacak, mali imkanları güçlendirilecektir. Tüketici tercihlerinin çevreye duyarlı mal ve hizmetlere yönelmesi çerçevesinde, rekabet gücümüzün artırılması ve sürdürülebilir kalkınmanın salanması amacıyla, verimlilii artıran,

6 çevreye duyarlı üretim süreç ve teknolojilerinin gelitirilmesi ve yaygınlatırılması esastır. Ar-Ge ve Yenilikçiliin Gelitirilmesi Ar-Ge faaliyetlerinin yenilik üretecek ekilde ve pazara yönelik olarak tasarlanması salanacaktır. Bu kapsamda, Ar-Ge harcamalarının GSMH içindeki payı ve bu payın içinde özel sektörün aırlıını artırmaya yönelik tedbirler alınacaktır. Toplumda bilim ve teknoloji bilinci, nitelikli aratırmacı sayısı artırılacak ve aratırma altyapısı gelitirilecektir. Ar-Ge faaliyetlerinin yenilie ve ürüne dönütürülmesinde risk sermayesi ve benzeri araçlardan yararlanılacaktır. Üniversitelerin, aratırma enstitülerinin ve dier kurum ve kuruluların aratırma altyapısı öncelikli alanlar temel alınarak gelitirilecektir. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Yaygınlatırılması Elektronik haberleme sektöründe rekabet artırılacak, alternatif altyapı ve hizmetlerin sunumuyla bilgiye etkin, hızlı, güvenli ve uygun maliyetlerle yaygın eriim salanacaktır. Bilgi teknolojileri sektörü, yazılım ve hizmetler alanında bölgesel ve küresel bir oyuncu olarak konumlandırılacaktır. Ekonomide verimlilii artırmak üzere bilgi ve iletiim teknolojilerinin iletmelerde yaygın kullanımı salanacaktır. Bilgiye eriimde yaygın olarak kullanılan görsel ve iitsel yayıncılık altyapısı gelitirilecektir. Elektronik haberleme hizmetlerindeki yüksek vergi yükü, bilgi toplumuna dönüüm sürecini hızlandırmak üzere tedricen makul seviyelere çekilecek, geni bant eriim altyapısı yaygınlatırılacaktır. Bilgi teknolojileri sektöründe rekabet gücünün artırılması amacıyla, dorudan yabancı yatırımlar için uygun ortam oluturulacak ve bu yolla teknoloji transferi salanacaktır. Teknoparkların yazılım ve hizmetler alanında bölgesel ve öncelikli endüstrileri destekleyecek ekilde ihtisaslaması salanacaktır. Tarımsal Yapının Etkinletirilmesi Gıda güvencesi ve güvenliinin salanması ve doal kaynakların sürdürülebilir kullanımı gözetilerek, örgütlü ve rekabet gücü yüksek bir tarımsal yapı oluturulacaktır. Verimliliin istikrarlı bir biçimde artırılması, üretici gelir düzeyinin yükseltilmesi, kamu ve üretici kesiminde örgütlenmenin etkinletirilmesi ve orman, toprak ve su kaynaklarının gelitirilmesi ile bunların nitelik ve nicelik olarak korunarak etkin kullanılmasına yönelik uygulamalara younlaılacaktır. Ayrıca, kırsal kalkınma politikalarıyla tarımsal yapıdaki dönüümün ortaya çıkardıı göç ve istihdam baskısının azaltılması salanacaktır. AB ye uyum süreci de dikkate alınarak, tarımsal iletmelerde ölçek büyüklüünün artırılması ile modern tarım iletmeciliinin yaygınlatırılması desteklenecek ve tarımın çevre ve kırsal alanda gelir getirici faaliyetler ile bütünlük içinde gelitirilmesi salanacaktır. Sanayi ve Hizmetlerde Yüksek Katma Deerli Üretim Yapısına Geçiin Salanması Uluslararası ticaretin giderek serbestlemesi, bilgi ve teknoloji youn ürünlerde dünya ticaretinin hızla artması, emek youn ürünlerde rekabet üstünlüünün belli ülkelere geçmesi, ülkemizin dünya sınai mamulleri imalatı deer zincirinde daha üst ve katma deeri yüksek alanlarda konumlanmasını ve bu nedenle sanayi üretiminin yapısında bir

7 dönüümü gerekli kılmaktadır. Bu çerçevede ekonominin rekabet gücünü artırmak ve dünya ihracatından daha fazla pay almak üzere yüksek katma deerli mal üretiminin artırılması amaçlanmaktadır. malat sanayii, AB kriterleriyle uyumlu teknik standartları karılayan, verimlilik artıı salayan, ileri teknolojiye dayalı ve yüksek katma deerli ürün üreten, rekabet gücü yüksek ve dıa dönük bir yapı içinde ekonomik büyümeyi sürükleyen temel sektör olacaktır. malat sanayiinde; firmaların yüksek giriimcilik gücüne sahip, özgün tasarım ve marka yaratabilen, teknoloji üreten, yenilikçi ve kurumsallamı bir yapıya dönümesi özendirilecektir. Tekstil, hazır giyim, deri gibi emek youn geleneksel sektörlerde katma deeri yüksek ürün ve faaliyetlere aırlık verilerek uluslararası rekabete uyum salayacak yapıya dönüüm desteklenecektir. Türkiye nin orta ve yüksek teknoloji seviyesindeki otomotiv, beyaz eya, makina ve elektronik sektörlerinde önemli üretim merkezlerinden biri olması ve dünyadaki aırlıını artırması amaçlanmaktadır. leri teknoloji ürünlerinin yurt içinde üretimini gelitirmek üzere Ar-Ge altyapısına, Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerine önem verilecektir. Madencilik ürünlerinin yurt içinde ilenerek ihraç edilmesi hedef alınacaktır. Yüksek katma deerli üretim yapısına geçiin gerektirdii nitelikli insan gücünü yetitirmek üzere gerekli tedbirler alınacaktır. Sanayide verimlilik artıını sürdürebilmek için firmalar arası birlemeler suretiyle ölçek büyütülmesi desteklenecek ve teknoloji youn bir yapıya geçi için dorudan yabancı yatırımlardan yararlanılacaktır. Hizmetler sektöründe katma deeri yüksek alanlara geçiin desteklenmesi, kalite ve etkinliin artırılması hedeflenmektedir. Bu balamda turizm, yurt dıı müteahhitlik ve teknik müavirlik hizmetlerinin ekonomiye katkısının artırılması, yüksek öretim, tedarik merkezleri, finans ve bilgi ve iletiim teknolojisi hizmetlerinde yeni alanların gelitirilmesi salanacaktır. Turizm sektörü; yeni kapasite yaratmayı ve hizmet kalitesini artırmayı amaçlayan, pazarlama kanallarını çeitlendiren, kültürel varlıklarımızı koruyan, doal sermayeyi sürdürülebilir kılan ve karılatırmalı rekabet üstünlüüne uygun turizm çeitlerini ön plana çıkaran bir yaklaımla ele alınacaktır. Yeni istihdam olanaı salamada ve sanayi ürünlerine talebi artırmada önemli katkısı bulunan yurt dıı teknik müavirlik ve müteahhitlik hizmetlerinin gelitirilerek desteklenmesine devam edilecektir. Yurt içi pazarda ise uluslararası geçerlilii olan sertifikalı ara insan gücünün yetitirilmesine ve kamu yatırımlarında teknik müavirlik hizmetlerinin kullanımına özel önem ve öncelik verilecektir. Bata havayolu ve denizyolu sektörleri olmak üzere hizmet sektörlerinde yüksek katma deerli lojistik faaliyetlerinin gelitirilmesine destek verilecek, Türkiye nin çeitli hizmet alanlarında lojistik merkezi haline gelmesi salanacaktır. stanbul un uluslararası finans merkezi olması salanacaktır. IV.2. STHDAMIN ARTIRILMASI gücü Piyasasının Gelitirilmesi gücü piyasası; esneklik ve güvence arasında dengenin salandıı, istihdam üzerindeki yüklerin

8 kademeli bir ekilde azaltıldıı, tüm bireylere eit istihdam fırsatlarının salandıı ve sosyal diyaloun güçlendirildii bir yapıya kavuturulacaktır. gücü piyasasında esneklik ve güvence arasında denge salanarak iletmelerin ve çalıanların deiime uyum kapasiteleri artırılacaktır. Ekonomide rekabet gücünü dikkate alacak, ücret-verimlilik ilikisini güçlendirecek, igücü piyasalarının esnekliine katkıda bulunacak ve üretken istihdamı destekleyecek esas ücret aırlıklı bir ücret sistemi oluturulacaktır. Sosyal diyalog mekanizmaları ülke düzeyinden iletme düzeyine kadar her alanda güçlendirilerek yaygınlatırılacaktır. Eitimin gücü Talebine Duyarlılıının Artırılması Piyasanın ihtiyaç duyduu nitelikte igücü yetitirmek üzere eitim ile igücü piyasası arasındaki etkileim güçlendirilecektir. Mesleki eitim ve yüksek öretimde mevcut eitim programları gözden geçirilerek, yeni açılacak eitim programları insan gücü ihtiyacı dorultusunda belirlenecektir. Mesleki ve teknik eitimde modüler ve esnek bir sisteme geçilecektir. Meslek standartları ile sınav ve belgelendirmeyi esas alan bir mesleki yeterlilik sistemi kurulacak ve bu sisteme duyarlı bir mesleki eitim yapısı gelitirilecektir. Meslek yüksekokulları ile mesleki ve teknik ortaöretim kurumları arasında program bütünlüünü esas alan i bölümü ve ibirlii salanacaktır. Bu kurumların sanayi ile ibirlii içinde gerçekletirdikleri uygulamalı eitim güçlendirilecek ve yaygınlatırılacaktır. Aktif gücü Politikalarının Gelitirilmesi sizlerin, igücü piyasası açısından dezavantajlı kesimlerin ve tarım sektöründen açıa çıkacak igücünün nitelikleri ve beceri düzeyleri, igücü piyasasının ihtiyaçları dorultusunda, aktif igücü programları uygulanarak artırılacaktır. bulma hizmetlerinin kalitesi yükseltilecek ve aktif igücü programlarına ayrılan kaynaklar artırılacaktır. Giriimcilik eitimleri, istihdam garantili programlar, mesleki danımanlık ve rehberlik hizmetleri, igücü yetitirme ve mesleki eitim kursları ile sanayide eitim seminerleri yoluyla aktif igücü politikaları yaygınlatırılacaktır. IV.3. BEER GELME VE SOSYAL DAYANIMANIN GÜÇLENDRLMES Eitim Sisteminin Gelitirilmesi Toplumsal gelimenin salanması amacıyla; düünme, algılama ve sorun çözme yetenei gelimi, Atatürk ilkelerine balı, demokratik, özgürlükçü, milli ve manevi deerleri özümsemi, yeni fikirlere açık, kiisel sorumluluk duygusuna sahip ve çada uygarlıa katkıda bulunabilen, bilim ve teknoloji üretimine yatkın ve beceri düzeyi yüksek, üretken ve yaratıcı bilgi çaı insanı yetitirilecektir. Eitim sistemi beeri kaynakların gelitirilmesini desteklemek üzere, yaam boyu eitim yaklaımıyla ve sistem bütünlüü içinde ele alınarak, etkili, eriilebilir ve fırsat eitliine dayalı bir yapıya kavuturulacaktır. Eitimde niteliin artırılması amacıyla, yenilikçilik ve aratırıcılıın gelitirilmesini esas alan müfredat programları ülke geneline yaygınlatırılacak, etkili bir rehberlik ve yönlendirme sistemi kurulacak, eitici personelin nitelikleri ile fiziki mekan ve bilgi teknolojisi altyapısı

9 güçlendirilecektir. Yükseköretim yönetimi effaflık, katılımcılık, hesap verebilirlik ve sürdürülebilir kalite anlayıı çerçevesinde yeniden ele alınacak, sistemin idari ve mali özerklii artırılacak, yerel özellikleri dikkate alan, özel kesimin yatırımına açık rekabetçi bir yapı gelitirilecektir. Salık Sisteminin Etkinletirilmesi Hasta haklarını ve memnuniyetini gözeten, eriilebilir, kaliteli ve koruyucu salık hizmetlerine öncelik veren, maliyet etkin ve sürdürülebilir bir salık sistemi oluturulacaktır. Vatandaların salık hizmetlerinden yararlanabilmelerini kolaylatırmak amacıyla genel salık sigorta sistemi hayata geçirilecektir. Kaliteli hizmet sunumu için standartlar oluturulacak, gerekli fiziki ve hukuki altyapı gelitirilecek, salık sektöründeki insan gücünün nitelii ve nicelii artırılacaktır. Etkili bir sevk sistemi oluturulması, maliyet etkin hizmet sunumu, akılcı ilaç kullanımı ve salık bilgi sistemlerinin kullanımı yaygınlatırılacaktır. Salık sektöründe kamunun düzenleyici ve denetleyici rolü güçlendirilirken, hizmet sunumunda özel kesimin payı artırılacaktır. Gelir Daılımının yiletirilmesi, Sosyal çerme ve Yoksullukla Mücadele Gelir daılımındaki eitsizlik ve yoksulluk, sürdürülebilir büyüme ve istihdam, eitim, salık ve çalıma hayatı politikalarıyla birlikte, çok boyutlu bir yaklaımla kalıcı bir ekilde azaltılacaktır. Yoksulluk ve sosyal dılanmaya maruz veya bu risk altında olan birey ve grupların ekonomik ve sosyal hayatta yer almaları salanacak ve yaam kaliteleri yükseltilecektir. Bata özürlüler, yalılar, kadınlar, çocuklar ve göç edenler olmak üzere, yoksulluk ve sosyal dılanmaya maruz kalmı kesimlerin, ekonomik, sosyal ve siyasal hayata aktif katılımları salanacak ve bu gruplara yönelik iddet ve istismar önlenecektir. Bu çerçevede, dezavantajlı kesimlerin eitim, salık, barınma, sosyal hizmetler ve istihdama yönelik hizmetlere eriimine öncelik verilecektir. Sunulan hizmetler yoksulluk kültürünü önleyici ve yoksul kesimin üretici duruma geçmesini salayıcı nitelikte olacaktır. Sosyal Güvenlik Sisteminin Etkinliinin Artırılması Sosyal güvenlik sistemi; nüfusun tümünü kapsayan, toplumun deien ihtiyaçlarını karılayabilen, mali sürdürülebilirlie ve etkin denetim mekanizmasına sahip, kaliteli hizmet sunan bir yapıya kavuturulacaktır. Sosyal hizmetler ve yardımlardan yararlanacak kiilerin belirlenmesi amacıyla ortak bir veri tabanı oluturularak, nesnel ölçütlerle ileyen bir tespit mekanizması kurulacak ve sistemdeki kurulular arasında iletiim ve ibirlii salanacaktır. Sosyal yardımlar ve hizmetler alanındaki nitelikli personel eksiklii giderilecek ve hizmetlerin kalitesi yükseltilecektir. Kültürün Korunması ve Gelitirilmesi ve Toplumsal Diyaloun Güçlendirilmesi Toplumsal deiim sürecinde kültürel zenginlik ve çeitliliimizin korunması, gelitirilmesi ve gelecek kuaklara aktarılması kültürel politikaların temelini oluturacaktır. Sosyal ve ekonomik politikaların kültür politikalarıyla birbirlerini desteklemeleri ve bu politikaların hayata geçirilmesinde yerel yönetimlerin ve sivil toplum kurulularının etkin katılımı salanacaktır.

10 Gençlerin gelecee güvenle bakmasını salayacak ekilde, yaadıkları topluma aidiyet duygusu, duyarlılık anlayıı ve özgüvenleri gelitirilecektir. Toplumsal bütünleme ve dayanımanın artırılması amacıyla, hogörü, toplumsal diyalog ve ortaklık kültürünü gelitirici politikalara öncelik verilecektir. VI.4. BÖLGESEL GELMENN SALANMASI Bölgesel Gelime Politikasının Merkezi Düzeyde Etkinletirilmesi Bölgesel gelime politikaları, bir taraftan bölgelerin verimliliini yükseltmek suretiyle ulusal kalkınmaya, rekabet gücüne ve istihdama katkıyı artırırken, dier taraftan da bölgeler arası gelimilik farklarını azaltma temel amacına hizmet edecek; iç göç hareketlerinin sosyal, ekonomik ve kentsel gelime bakımından uyumlu ve istikrarlı bir yapıya kavumasını, kalkınmanın mekansal dengelerinin kurulmasını ve refahın ülke sathına dengeli daılmasını salayacaktır. Ulusal ölçekte bölgesel ve mekansal gelime çerçevesi gelitirilecek, kalkınma ajansları ile ibirlii içinde bölgesel gelime stratejileri ve planları hazırlanacak, alt ölçekli plan ve stratejilerin kapsamı ile ilke ve standartları belirlenecektir. Bölgelerde i fırsatları ve yaam kalitesinin artırılmasına, ulaılabilirliin ve bölgeler arası etkileimin gelitirilmesine yönelik olarak, kamu yatırım uygulamalarında ve hizmet arzında mekansal önceliklendirme ve odaklanma salanacak, bata potansiyeli yüksek kentler olmak üzere sosyal ve fiziki altyapı güçlendirilecektir. Kamunun yerel ve bölgesel kalkınmaya ilikin destek politikaları, bölgesel gelime düzey ve potansiyelleri dikkate alınarak gözden geçirilecek; bata daha seçici ve mekansal odaklı devlet yardımları olmak üzere, giriim sermayesi, mikro-kredi kurumları, farklılatırılmı asgari ücret uygulaması ve girdi maliyetlendirmesi gibi yatırım, üretim ve istihdamı artırıcı yeni araçlar gelitirilecektir. Yerel Dinamiklere ve çsel Potansiyele Dayalı Gelimenin Salanması Bölgesel gelime politikaları ve uygulamaları öncelikle yerel dinamiklere ve içsel potansiyele dayandırılacak, görece az gelimi bölgeler ve gelime potansiyeli yüksek merkezler bakımından farklılatırılacak, yenilikçi, çok boyutlu ve çeitlendirilmi araçlarla donatılacaktır. Stratejik müdahaleler, bata kalkınma ajansları olmak üzere, yerelde ve merkezde etkili koordinasyon mekanizmaları ve yeterli finansman ile desteklenecektir. Bölgesel ve yerel ekonomi, ekonomik yapılanma ve gelimenin temeli olarak alınacak, özellikle azgelimi bölgelerde yerel düzeyde uzmanlamayı destekleyecek ekilde beeri kaynaklar gelitirilecek, giriimcilik yaygınlatırılacak, yerel istihdamı ve sermaye birikimini hızlandırıcı tedbirler alınacaktır. Yörelere özgü ve yenilikçi politikaların belirlenmesi, desteklenmesi ve koordinasyonu öncelikle kalkınma ajansları aracılııyla salanacak, özellikle potansiyeli yüksek bölgelerde kendini besleyen kalkınma finansmanının temelleri atılacaktır. Bölgeler arası yakınsama ve rekabet amaçları bakımından farklılatırılmı KOB politikaları için uygun yatırım ortamı oluturulacaktır. Bu kapsamda finansman kaynaklarının geniletilmesi ve araçlarının çeitlendirilmesine, pazara eriimin kolaylatırılmasına, sürükleyici sektörler liderliinde ve güçlendirilmi sosyal a yapısı içinde kümelenmelerin desteklenmesine özel önem verilecektir.

11 Öncelikle gelime potansiyeli yüksek kentlerde olmak üzere, firmalar ve üniversitelerin birlikte çalımalarını salayacak ortam oluturulacak; yeni teknolojilere ve bilgiye eriimin kolaylamasını, teknolojik dönüüm ve transfer sistemlerinin gelitirilmesini, ticari nitelikli etkin bir bölgesel yenilik altyapısı kurulmasını salamaya yönelik faaliyetler desteklenecektir. Yerel Düzeyde Kurumsal Kapasitenin Artırılması Bölgesel gelime politikalarının hayata geçirilmesinde bata yerel yönetimler olmak üzere, yerel düzeyde bölgesel gelimede rolü olan kurumların ve aktörlerin; uzmanlama düzeyi, proje hazırlama, uygulama, izleme, deerlendirme ve koordinasyon kapasitesi artırılacak, beeri kaynakları gelitirilecektir. Yerel kamu, özel ve sivil toplum kuruluları arasındaki ibirlii ve ortaklıklar desteklenecek, ibirlii alarının oluturulması ve bu alar vasıtasıyla iyi uygulama örnekleri bata olmak üzere bilgi alıverii özendirilecektir. Kırsal Kesimde Kalkınmanın Salanması Kırsal kalkınmada temel amaç, doal ve kültürel varlıkların korunması esas alınarak yerel potansiyelin ve kaynakların deerlendirilmesi, katma deeri yüksek yeni ekonomik faaliyetlerin gelitirilmesi ve böylece kırsal alanda yaayan toplumun i ve yaam koullarının kentsel alanlarla uyumlu olarak gelitirilmesi ve sürdürülebilir kılınmasıdır. Kırsal kalkınma politikaları kırsal alanda yaanan dönüüm sürecinde ortaya çıkan isizlik ve göç gibi sosyo-ekonomik olumsuzlukların azaltılması ve gelir kaynaklarının çeitlendirilmesi öncelikli olmak üzere tarım politikaları ile tamamlayıcı bir ekilde uygulanacaktır. Bu kapsamda, üretici örgütlenmelerinin güçlendirilmesine, toprak ve su kaynaklarının etkin kullanımına, tarımsal iletmelerin rekabet güçlerinin artırılmasına öncelik verilecektir. AB kırsal kalkınma politikalarına uyum için gerekli kurumsal çerçeve oluturularak, kırsal kalkınma fonlarının yönetimine ve etkin kullanımına ilikin idari kapasite gelitirilecektir. IV.5. KAMU HZMETLERNDE KALTE VE ETKNLN ARTIRILMASI Kurumlar Arası Yetki ve Sorumlulukların Rasyonelletirilmesi Tüm kamu idarelerinin görev, yetki ve ilevleri gözden geçirilerek görev ve yetki çatımaları önlenecek; belirlenecek görev alanlarına uygun olarak yetkilendirilmeleri ve yeniden yapılandırılmaları salanacaktır. Merkezi yönetimden yerel yönetimlere yetki ve görev aktarımı, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik artında getirilen ilkeler dikkate alınarak ve yerel yönetimlerin idari ve mali açıdan güçlendirilmesine paralel olarak gerçekletirilecektir. Politika Oluturma ve Uygulama Kapasitesinin Artırılması Kamu idarelerinde politika oluturma, maliyetlendirme, uygulama, izleme ve deerlendirme süreçlerinin kalitesi artırılacaktır. Bu amaçla vatandaı merkeze alan, katılımcı, saydam, hesap verebilir, performansa dayalı ve sonuç odaklı stratejik yönetim anlayıı hayata geçirilecektir. Kamu idarelerinde yönetim kararlarının stratejik planlara dayanan orta ve uzun vadeli bakı açısı ile ekillendirilmesi salanacaktır. Kaynaklar, kullanımlarında etkinlik ve etkililik salanması amacıyla performans programları çerçevesinde tahsis edilecektir. Kamu idarelerinde performans kültürü çerçevesinde ölçme, izleme ve deerlendirme süreçleri gelitirilecektir.

12 Kamu Kesiminde nsan Kaynaklarının Gelitirilmesi Kamu kurum ve kuruluları, ilev ve sorumluluklarını etkin ve etkili bir biçimde yerine getirebilmeleri için yeterli nitelik ve sayıda personele kavuturulacak, tüm personelin hızla deien artlara uyumunu salamak amacıyla yeterlilikleri sürekli bir ekilde artırılacak ve istihdam koullarının AB Müktesebatına uyumu temin edilecektir. e-devlet Uygulamalarının Yaygınlatırılması ve Etkinletirilmesi Kamu hizmetlerinin vatandalara hızlı, sürekli ve yaygın sunumunda bilgi ve iletiim teknolojilerinden azami düzeyde faydalanılacaktır. Bu çerçevede etkin, birlikte çalıabilir, bütünleik ve güvenli bir e-devlet yapısı oluturulacak ve temel kamu hizmetlerinin sunumu elektronik ortama taınacaktır. Gerçek ve tüzel kiiler için tek numaraya dayalı bilgi sistemleri oluturularak, elektronik ortamda etkin bilgi paylaımını salayacak bütünleik bir e-devlet yapısı ina edilecektir. Kamu hizmetlerinin elektronik ortama taınmasında, i süreçleri kullanıcı ihtiyaçları dorultusunda yeniden yapılandırılarak hizmet sunumunda etkinlik salanacak, çok kullanılan ve getirisi yüksek hizmetlere öncelik verilerek tek kapıdan sunumları salanacaktır. Adalet Sisteminin yiletirilmesi Adalet ve yargı hizmetlerinin evrensel hukuk ilkelerine uygun, adil, hızlı ve etkin bir ekilde sunumu esastır. Yargının ileyii ve yapısal unsurlarında kalite artırılarak çada standartlara uyumunu salayıcı çabalara devam edilecektir. Bu çerçevede, yargıyı hızlandırıcı düzenlemeler gerçekletirilirken, kiilere salanan hukuki güvencelerin zedelenmemesine dikkat edilecektir. Hukuk kurallarının sosyal düzeni korumanın yanında, sosyal düzenin iyiletirilmesi ve gelitirilmesinin de bir aracı olması salanacaktır. Güvenlik Hizmetlerinin Etkinletirilmesi nsan hak ve özgürlüklerine saygılı, özgürlük ile güvenlik arasındaki hassas dengeyi gözeten, yaam ve i güvenliini salayan bir asayi hizmeti sunulacaktır. Bata terör ve terörün finansmanı olmak üzere, organize suçlar, uyuturucu ticareti, yasadıı göç ve iltica hareketleri ve insan ticareti ile etkili bir biçimde mücadele edilecektir. Etkili bir asayi hizmeti sunumu amacıyla koruyucu ve önleyici bir kolluk hizmeti esas alınacak ve ilgili birimler arası koordinasyonun temini ve ortak veri tabanının oluturulması için gerekli düzenlemeler hayata geçirilecektir.